Bài 1

Cấu tạo và phân loại khung vỏ xe

1. Cấu tạo chung

Khoang lái Khoang hàng hóa/hành khách

Kết cấu chịu tải

Vỏ xe

Bộ phận động lực Gầm

H.1 Những thành phần cấu tạo của ô tô

Vá xe ®îc cÊu t¹o bởi

- Kh«ng gian cho ngêi l¸i
- Kh«ng gian hµng ho¸.
- KÕt cÊu chÞu t¶i.
Ở ®©y cã mét sù kh¸c biÖt tån t¹i mét c¸ch râ nÐt gi÷a « t« con vµ « t« t¶i. ë « t«
con vÞ trÝ ngêi l¸i vµ hµng ho¸ n»m chung mét khèi, cßn ®èi víi « t« t¶i trõ mét sè
trêng hîp ®Æc biÖt ®îc t¸ch lµm hai khoang riªng biÖt.

2. Phân loại khung vỏ xe

2.1 Ph©n lo¹i vá xe theo môc ®Ých sö dông:

Vá xe lµ mét phÇn cña xe dïng ®Ó bè trÝ ngêi vµ hµng hãa theo môc ®Ých vËn
chuyÓn cã thÓ ph©n chia thµnh:
Vá xe con: sè chç ngåi ≤ 9 kÓ c¶ ngêi l¸i
  H×nh d¸ng cña vá xe con phô thuéc: môc ®Ých sö dôngvà ®iÒu kiÖn sö
dông( ®êng b»ng, ®êng cã ®Þa h×nh phøc t¹p) xe ®ua, thÓ thao...)
VÝ dô:
 Xe du lÞch cã 2 cöa, sè chç ngåi ≤ 2(th«ng thêng cã mét hµng ghÕ, mét
cöa phô phÝa sau ®Ó ®ùng hµnh lý, ®u«i xe v¸t vÒ phÝa sau)

H.2
 Xe du lÞch cã 2 cöa, sè chç ngåi ≤ 4(cã 2 hµng ghÕ, hai ghÕ phÝa tríc
cã thÓ lËt vÒ phÝa tríc ®Ó ra vµo ghÕ sau ®îc thuËn tiÖn – d¹ng cæ, cã
khoang hµnh lý phÝa sau).

H.3
 Xe du lÞch cã 4 cöa, sè chç ngåi ≤ 5(cã khoang hµnh lý chung víi hµnh
kh¸ch , cã thªm mét cöa phô phÝa sau).

H.4
 Xe du lÞch cã 4 cöa, sè chç ngåi ≤ 5(cã khoang hµnh lý ®éc lËp phÝa
sau- ®ang rÊt phæ biÕn ).

H.5
 Xe du lÞch cã 5 cöa (mét cöa phô phÝa sau), sè chç ngåi ≤ 7( cã khoang
hµnh lý chung víi khoang hµnh kh¸ch), 3 hµng ghÕ bè trÝ ngang xe, 2
hµng ghÕ ngang vµ hai ghÕ däc(cã thÓ gÊp lªn ®îc ®Ó t¹o kh«ng gian
chë hµnh lý)-xe cã tÝnh viÖt d· cao.

H.6
 Xe du lÞch cã 3 cöa, sè chç ngåi ≤ 9 (2 cöa phÝa tríc vµ mét cöa kÐo däc
theo th©n xe- cã bè trÝ c¸c hµng ghÕ ngang th©n xe, ®Çu hµng ghÕ thø
2 hoÆc 3 vÒ phÝa cöa xe c¸c ghÕ rêi cã thÓ gÊp ®îc ®Ó ngêi vµo ghÕ
sau dîc thuËn tiÖn).
 H.7
 Ngoµi ra cßn cã xe cã thªm 1 cöa trªn nãc, mui trÇn, xe ®a dông (trÇn xe
cã thÓ th¸o ra ®îc, kÝnh cã thÓ lËt ®îc, cÊu t¹o bªn trong ®¬n gi¶n, dÔ
dµng th¸o ghÕ ngåi khi ®i trªn ®Þa h×nh phøc t¹p, kho¶ng s¸ng gÇm xe
lín).

H.8

Xe chë kh¸ch: sè chç ngåi >9 (th«ng thêng 12, 16, 24, 30, 40, 52....)
 Xe cã 9, 12, 16 chç thêng cã 3 cöa (2 cöa phÝa tríc vµ mét cöa kÐo däc
theo th©n xe- cã bè trÝ c¸c hµng ghÕ ngang th©n xe, ®Çu hµng ghÕ thø
2 hoÆc 3 vÒ phÝa cöa xe c¸c ghÕ rêi cã thÓ gÊp ®îc ®Ó ngêi vµo ghÕ
sau dîc thuËn tiÖn).
 H.9
 Xe >24 chç (xe ch¹y du lÞch hoÆc ch¹y liªn tØnh) th«ng thêng cã 1 cöa
bªn phô (®¶m b¶o cho viÖc ngêi l¸i xe ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tíi cïng khi cã
sù cè), ghÕ ®îc bè trÝ ngang th©n xe, cã ®êng ®i ë gi÷a, cã bè trÝ
khoang ®ùng hµnh lý nhÑ phÝa trªn ®Çu hµnh kh¸ch däc hai hµng däc
theo th©n xe, ngoµi ra cßn bè trÝ khoang ®ùng hµnh lý phÝa díi sµn xe,
hµnh kh¸ch ngåi kh¸ cao so víi mÆt sµn- th«ng thêng ®îc trang bÞ kh¸
tiÖn nghi (®iÒu hßa, ti vi...).

H.10
 Xe kh¸ch ch¹y trong thµnh phè (xe buýt), bè trÝ 2 cöa ®Ó thuËn tiÖn cho
viÖc lªn xuèng, sè chç ghÕ ngåi h¹n chÕ nh»m tiÕt kiÖm kh«ng gian.

H.11
 Xe buýt 2 tÇng (kh«ng gian sö dông ®îc bè trÝ 2 tÇng)
 H.12
 Xe buýt lo¹i hai th©n: ®îc nèi víi nhau b»ng khíp mÒm (ch¹y trong thµnh
phè).

H.13
Xe t¶i: cã ca bin riªng biÖt víi thïng chøa hµng hãa.
 Vá xe d¹ng hßm: khoang chë hµng lµ kh«ng gian kÝn, th«ng thêng më
cöa ë phÝa sau.

H.14
 Vá xe kiÓu lËt: thïng chë hµng cã thµnh bªn vµ sau cã thÓ më ®îc (d¹ng
lËt, khíp b¶n lÒ).

H.15
  Vá xe tù ®æ:(xe ben), th«ng thêng thµnh tríc, hai thµnh bªn vµ sµn xe t¹o
thµnh khèi cøng, thµnh sau cã c¬ cÊu b¶n lÒ cã thÓ lËt ®îc khi ®æ hµng
hãa.

H15

H.16
 Vá xe kÐo: xe r¬ moãc, b¸n moãc, kÐo thïng, hßm, cÈu...

H.17
 Ngoµi ra cßn cã vá nh: xe tÐc, chë vËt liÖu láng, x¨ng dÇu, cøu háa...

2.2 Ph©n lo¹i vá xe theo mèi quan hÖ gi÷a khung vµ vá:

Theo quan ®iÓm thiÕt kÕ chóng ta ph©n biÖt vá xe dùa theo mèi liªn kÕt gi÷a vá xe vµ
khung bÖ ra lµm ba lo¹i:
 Vá xe kh«ng chÞu t¶i (khung chÞu t¶i)
 Vá vµ khung xe cïng chÞu t¶i
 Vá chÞu t¶i (khung kh«ng chÞu t¶i)
2.2.1 Vá xe kh«ng chÞu t¶i:
 KÕt cÊu vá xe kh«ng chÞu t¶i

H.18

Liªn kÕt kiÓu cao su sö dông cho lo¹i vá kh«ng chÞu t¶i
1- Vá xe; 2- Khung bÖ; 3- Cao su (gi¶m chÊn)
 Trong trêng hîp nµy vá xe kh«ng chÞu t¸c dông cña c¸c lùc vµ m« men t¸c
dông tõ ®êng, thËm chÝ kÓ c¶ c¸c néi lùc vµ m« men tõ hÖ thèng truyÒn
lùc, hÖ thèng treo, khung bÖ mang theo c¸c bé phËn ®iÒu khiÓn vµ
truyÒn ®éng vµo vá xe.
 Lo¹i nµy vá xe vµ khung ®îc nèi ®µn håi víi nhau, g©y ra sù dÞch
chuyÓn gi÷a vá xe vµ khung bÖ tõ ®ã g©y ra t¶i träng.
 Ng¨n chÆn viÖc truyÒn tiÕng ®éng lªn vá xe (cÇu ©m thanh).
 Vá xe lo¹i kh«ng chÞu t¶i ngµy nay ®îc sö dông nhiÒu ë c¸c lo¹i xe t¶i, xe
kÐo moãc vµ b¸n moãc, du lÞch lo¹i lín, h¹n chÕ dïng cho lo¹i xe du lÞch
v× lµm t¨ng khèi lîng cña xe.
2.2.2 Vá xe d¹ng b¸n t¶i:

H.19
Vá xe d¹ng b¸n t¶i
 Lo¹i nµy khung vµ vá xe ®îc nèi cøng víi nhau nhng cã thÓ th¸o ra ®îc,
vá vµ khung cïng chÞu c¸c t¶i träng tÜnh vµ t¶i träng ®éng ph¸t sinh
trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng.

2.2.3 Vá xe chÞu t¶i:

 NÕu nèi cøng vá xe lo¹i b¸n t¶i b»ng liªn kÕt (kh«ng th¸o ®îc) th× vá xe
®ã gäi lµ vá xe chÞu lùc hoµn toµn.
 Vá xe chÞu t¶i kh«ng cã khung bÖ riªng, hÖ thèng truyÒn lùc cïng víi c¸c
bé phËn cßn l¹i cña chóng (hÖ thèng l¸i, cÇu xe) ®îc g¾n víi vá xe trùc
tiÕp hoÆc qua mèi liªn kÕt trung gian.

H.20
Vá xe chÞu t¶i
  §iÓm c¬ b¶n cña vá xe chÞu t¶i lµ sö dông kÕt cÊu nh mét bé phËn chÞu
t¶i kh«ng chØ riªng ®èi víi c¸c hÖ thèng truyÒn lùc mµ c¶ nh÷ng t¶i träng
xuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng.
 u ®iÓm cña lo¹i nµy lµ kÕt cÊu gän nhÑ, kh¶ n¨ng tù ®éng hãa cao, tuy
nhiªn nhîc ®iÓm lµ ®Çu t lín, h¹n chÕ khi thay ®æi kiÓu vá xe.

H.21
Mét sè d¹ng vá xe chÞu t¶i
a- cã hai thanh däc theo th©n xe; b- cã x¬ng; c- cã bé phËn ®ì tríc;
d- cã bé phËn ®ì sau; e- cã bé x¬ng trong ®Çy ®ñ; f- cã bé x¬ng trong h¹n
chÕ

2.3 Ph©n lo¹i vá xe theo cÊu t¹o bªn trong :

 Vá xe lo¹i cã ®¸y (sµn xe) chÞu t¶i: ®¸y ®îc g¾n víi hÖ thèng truyÒn lùc,
phÝa trªn vµ hai bªn thµnh v¸ch cïng víi sµn xe ®îc g¾n cøng kh«ng th¸o
rêi ®îc còng lµm t¨ng ®é cøng v÷ng toµn cÊu tróc xe.
 H.22
Vá xe cã ®¸y chÞu t¶i
 Vá xe cã cÊu tróc d¹ng hép: ®îc cÊu t¹o b»ng mèi liªn kÕt cè ®Þnh gi÷a
c¸c tÊm dËp phÝa trong vµ ngoµi b»ng ph¬ng ph¸p hµn kÝn nhng rçng, u
®iÓm lµ sö dông ®îc c¸c chi tiÕt thµnh máng tõ quan ®iÓm ®é bÒn vµ
®é cøng v÷ng cho toµn cÊu tróc.

H.23
Vá xe d¹ng hép
 Vá xe d¹ng tÊm : c¸c tÊm trong vµ ngoµi ®îc g¾n víi vá xe b»ng èc vÝt
(cã thÓ th¸o ®îc), u ®iÓm lµ dÔ dµng thay thÕ c¸c tÊm bÞ háng.
 H.24
Vá xe lo¹i tÊm vá
1, 2- TÊm ch¾n bïn; 3- tÊm nãc; 4, 7- c¸c lç l¾p r¸p; 5, 6- èc vÝt ®Ó b¾t chÆt c¸c tÊm
ch¾n bïn; 8- bé x¬ng cña xe
 Vá xe cã khung x¬ng chÞu lùc riªng biÖt : bé khung x¬ng lµm b»ng c¸c
thanh ®Þnh h×nh mµ trªn nã ®îc g¾n hoÆc cè ®Þnh hoÆc cã thÓ th¸o
rêi c¸c tÊm bao trong vµ ngoµi. NÕu nh tÊt c¶ c¸c bé phËn g¾n chÆt víi
bé x¬ng (hµn) sau ®ã vá ®îc t¨ng ®é bÒn vµ ®é cøng v÷ng mét c¸ch
®¸ng kÓ.

H.25
Vá xe cã khung x¬ng chÞu lùc riªng biÖt