Bai Giang Thi Nghiem VLXD

BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI TP. HỒ CHÍ MINH
ThS. Hoàng Quốc Tuấn
BÀI GIẢNG
THÍ NGHIỆM VẬT LIỆU XÂY DỰNG
(Lưu hành nội bộ)
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

ThS. Hoàng Quốc Tuấn
BÀI GIẢNG
THÍ NGHIỆM VẬT LIỆU XÂY DỰNG
(Tài liệu dùng cho hệ đại học)
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

i
LỜI NÓI ĐẦU
Trong quá trình thực hiện một công trình xây dựng, công tác thí nghiệm
đóng vai trò hết sức quan trọng và thiết yếu nhằm đảm bảo chất lượng công tác
xây dựng theo chỉ dẫn kỹ thuật cũng như quy trình quy phạm. Kết quả thí
nghiệm là cơ sở nhằm đánh giá chất lượng công tác xây dựng cũng như cơ sở để
tiến hành nghiệm thu các hạng mục công trình.
Bài giảng Thí nghiệm Vật liệu xây dựng được biên soạn phục vụ cho việc
học thực hành môn học Vật liệu xây dựng của sinh viên đại học các ngành kĩ
thuật xây dựng công trình. Bài giảng này cũng có thể làm tài liệu tham khảo cho
các cán bộ kĩ thuật của các đơn vị tư vấn, thi công, giám sát xây dựng trong
công tác nghiệm thu đánh giá chất lượng đối với các loại vật liệu thông dụng.
Nội dung môn học được biên soạn dựa vào các tiêu chuẩn nhà nước hiện
hành, có tham khảo thêm những nội dung tương đương của tiêu chuẩn quốc tế
như ISO, ASTM.
Bài giảng được xây dựng lần đầu nên không tránh khỏi sai sót, tác g iả
mong nhận được sự góp ý từ các chuyên gia và bạn đọc để bài giảng được hoàn
thiện hơn trong lần tái bản sau.
Xin chân thành cảm ơn!
ii
MỤC LỤC
Trang
Lời mở đầu........................................................................................................................... i
Bảng ký hiệu ..................................................................................................... v
Bảng viết tắt ........................................................................................................................ v
T N QU N .....................................................................................................................1
1. ớ t ệu c un : .......................................................................................................... 1
2. Mục tiêu môn học ......................................................................................................... 1
3. Đố tượng nghiên cứu m n ọc: ................................................................................... 1
4. Nộ dun m n ọc ........................................................................................................ 1
5. P ư n p p ọc tập: ................................................................................................... 2
6. Công tác lấy mẫu thí nghiệm........................................................................................ 2
6.1. Công tác lấy mẫu cốt liệu .....................................................................................2
6.2. Công tác lấy mẫu x măn ....................................................................................6
6.3. Công tác lấy mẫu hỗn hợp bê tông .......................................................................7
Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................... 11
BÀI 1: XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN HẠT CỦA CỐT LIỆU ..........................................14
1. Mục tiêu bài học: ........................................................................................................ 14
2. Khái niệm, ý n ĩa ..................................................................................................... 14
3. P ư n p p t í n ệm: ........................................................................................... 14
3.1. Dụng cụ - thiết bị: ............................................................................................14
3.2. Chuẩn bị mẫu thử .............................................................................................15
3.3. Trình tự thí nghiệm ..........................................................................................15
3.4. Kết quả thử nghiệm ..........................................................................................16
Biểu mẫu ghi số liệu thí nghiệm ....................................................................................... 19
Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................... 20
BÀI 2: XÁC ĐỊNH KHỐI LƯỢNG THỂ TÍCH XỐP & ĐỘ H NG CỦA CỐT LIỆU.23
1. Mục tiêu bài học: ........................................................................................................ 23
2. Khái niệm, ý n ĩa ..................................................................................................... 23
3. P ư n p p t í n ệm: ........................................................................................... 23
3.1. Dụng cụ - thiết bị: ............................................................................................23
3.2. Chuẩn bị mẫu thí nghiệm: ................................................................................24
Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................... 25
iii
BÀI 3: XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG BỤI, BÙN, SÉT CỦA CỐT LIỆU .........................28
1. Mục tiêu bài học: ........................................................................................................ 28
2. Khái niệm, ý n ĩa ..................................................................................................... 28
3. P ư n p p t í n ệm: ........................................................................................... 28
3.1. Dụng cụ - thiết bị: ............................................................................................28
Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................... 30
BÀI 4: XÁC ĐỊNH KHỐI LƯỢN RIÊN VÀ ĐỘ HÚT NƯỚC CỦA CỐT LIỆU....33
1. Mục tiêu bài học: ........................................................................................................ 33
2. Khái niệm, ý n ĩa ..................................................................................................... 33
3. P ư n p p t í n ệm: ........................................................................................... 33
3.1. Dụng cụ - thiết bị: ............................................................................................33
Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................... 36
BÀI 5: XÁC ĐỊNH KHỐI LƯỢNG RIÊNG CỦ XI MĂN .......................................39
1. Mục tiêu bài học: ........................................................................................................ 39
2. Khái niệm, ý n ĩa ..................................................................................................... 39
3. P ư n p p t í n ệm: ........................................................................................... 39
3.1. Dụng cụ - thiết bị: ............................................................................................33
Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................... 40
BÀI 6: XÁC ĐỊNH LƯỢN NƯỚC TIÊU CHUẨN CỦ XI MĂN ..........................43
1. Mục tiêu bài học: ........................................................................................................ 43
2. Khái niệm, ý n ĩa ..................................................................................................... 43
3. P ư n p p t í n ệm ............................................................................................ 43
3.1. Dụng cụ - thiết bị: ............................................................................................30
iv

Biểu mẫu ghi số liệu thí nghiệm .......................................................................................45
Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................... 45
BÀI 7: XÁC ĐỊNH CƯỜN ĐỘ NÉN VÀ CƯỜN ĐỘ UỐN CỦ XI MĂN .........48
1. Mục tiêu bài học ......................................................................................................... 48
2. Đặc đ ểm của p ư n p p t í n ệm...................................................................... 48
3. P ư n p p thí nghiệm: ........................................................................................... 48
3.1. Dụng cụ - thiết bị: ............................................................................................48
3.2. Chuẩn bị mẫu thử .............................................................................................48
Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................... 52
BÀI 8: XÁC ĐỊNH ĐỘ SỤT CỦA HỖN HỢP BÊ TÔN XI MĂN ...........................55
1. Mục tiêu bài học: ........................................................................................................ 55
2. Khái niệm, ý n ĩa ..................................................................................................... 55
3. P ư n p p t í n ệm: ........................................................................................... 55
3.1. Dụng cụ - Thiết bị thử: ....................................................................................55
3.2. Chuẩn bị mẫu thử: ............................................................................................55
3.3. Trình tự thí nghiệm: .........................................................................................56
3.4. Kết quả thử nghiệm: .........................................................................................56
Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................... 57
BÀI 9: XÁC ĐỊNH CƯỜN ĐỘ NÉN CỦ BÊ TÔN XI MĂN .............................60
1. Mục tiêu bài học: ........................................................................................................ 60
2. Khái niệm, ý n ĩa ..................................................................................................... 60
3. P ư n p p t í n ệm: ........................................................................................... 60
3.1. Dụng cụ - thiết bị: ............................................................................................60
3.2. Chuẩn bị thử: ....................................................................................................60
3.3. Trình tự thí nghiệm: .........................................................................................61
3.4. Kết quả thử nghiệm: .........................................................................................61
Câu hỏi ôn tập ................................................................................................................... 62
Tài liệu tham khảo.............................................................................................................65
v
BẢNG KÝ HIỆU
Rn Cườn độ chịu nén
Rku Cườn độ chịu kéo khi uốn
Mđl M đun độ lớn của cốt liệu nhỏ
Dmax Kíc t ước dan n ĩa lớn nhất của cốt liệu lớn
Dmin Kíc t ước dan n ĩa n ỏ nhất của cốt liệu lớn
N/X Tỉ lệ nước/ x măn
BẢNG VIẾT TẮT

BTXM Bê t n x măn
LSTL Lượn sót tíc lũy
KTLS Kíc t ước lỗ sàng
1
N N
1. t u chung:
Thí nghiệm vật liệu xây dựng là môn học c sở chuyên ngành phục vụ cho sinh
viên của các ngành kỹ thuật xây dựng công trình. Môn học tập trung vào việc ướng
dẫn sinh viên thực hiện c c p ư n p p t í n ệm nhằm x c định các chỉ t êu c lí
của vật liệu xây dựn n ư: cốt liệu c o bê t n x măn , x măn và bê t n x măn .
Kết quả thí nghiệm các chỉ t êu c lí của vật liệu nhằm phục vụ cho việc tính toán
thiết kế cấp phố bê t n x măn . N oà ra, c c kết quả thí nghiệm này còn được sử
dụng vào việc nghiệm t u, đ n c ất lượng vật liệu đầu vào cũn n ư c ất lượng
vật liệu trong quá trình thi công xây dựng công trình.
Nội dung môn học được biên soạn dựa vào các tiêu chuẩn n à nước hiện hành, có
tham khảo thêm những nộ dun tư n đư n của tiêu chuẩn quốc tế n ư ISO, STM.
Vì vậy bài giản này cũn có t ể làm tài liệu tham khảo cho các cán bộ kĩ t uật của
c c đ n vị tư vấn, thi công, giám sát trong các công tác kiểm định chất lượng xây dựng
công trình.
2. Mục t êu môn ọc
- H ểu được ý n ĩa của các c ỉ t êu c lí của vật liệu xây dựn c bản n ư c t,
đ , x măn , bê t n x măn .
- Mô tả được quá trình thí nghiệm x c định các chỉ t êu c lí của vật liệu xây
dựng.
- Thực hiện đún trìn tự và yêu cầu c c bước thí nghiệm ứng với từn p ư n
pháp thí nghiệm.
- Tính toán và xử lí được kết quả thí nghiệm.
- Đ n được kết quả thí nghiệm theo các tiêu chuẩn hiện hành.
- Lựa chọn được loại vật liệu xây dựn đảm bảo chất lượng phù hợp với từng
mục đíc sử dụng khác nhau.
3. Đố tượng ng ên cứu môn ọc
Đố tượng nghiên cứu của môn thí nghiệm vật liệu xây dựng là các loại vật liệu
xây dựn c bản n ư c t, đ , x măn và bê t n x măn được sử dụng trong xây
dựng công trình.
4. Nộ dung môn ọc
Môn học tập trung vào thí nghiệm x c định các chỉ t êu c lí của các loại vật liệu
c t, đ , x măn , bê t n x măn và được chia thành các bài học n ư sau:
Tổng quan
Bài 1: X c định thành phần hạt của cốt liệu
Bài 2: X c định khố lượng thể tích xốp của cốt liệu
Bài 3: X c địn àm lượng bụi bùn sét của cốt liệu
Bài 4: X c định khố lượng riêng và độ út nước của cốt liệu
2
Bài 5: X c định khố lượng riêng của x măn

Bà 6: X c địn lượn nước tiêu chuẩn của x măn
Bài 7: X c địn cườn độ nén và cườn độ uốn của x măn
Bài 8: X c địn độ sụt của hỗn hợp bê t n x măn
Bài 9: X c địn cườn độ nén của bê t n x măn
5. P ương p p học tập:
T í n ệm vật liệu xây dựng là môn học thực hành tuân t ủ đún quy trìn quy
p ạm ện àn . Nên k t ực ện m n ọc ọc cần lưu ý:
- Đọc kỹ quy trìn , quy p ạm trước k làm t í n ệm
- Tìm ểu kỹ tín năn oạt độn của từn m y t í n ệm
- T ực ện t ao t c t í n ệm cẩn t ận, c ín x c; đồng thời cần k ểm so t kết
quả tron từn c n đoạn t í n ệm.
- Trong quá trình tiến hành thí nghiệm cần quan s t và c ép kĩ c c số liệu để
làm bản báo cáo thí nghiệm.
- Đảm bảo an toàn lao động và vệ sinh công nghiệp.
6. Công tác lấy mẫu thí nghi m
6.1. Công t c lấy mẫu cốt l u
 uy định chung
Mẫu cốt liệu được lấy theo lô sản phẩm, sao c o đảm bảo đặc tính tự nhiên của cốt
liệu và đại diện cho lô cốt liệu cần thử.
Lô cốt liệu là khố lượng cốt liệu do một c sở sản xuất trong một n ày và được
giao nhận cùng một lúc. Nếu cốt liệu được sản xuất theo từng cỡ hạt riêng biệt thì lô
cốt liệu là khố lượng cốt liệu của cùng một cỡ hạt được sản xuất trong một ngày.
Khố lượng lô cốt liệu nhỏ trong kho không lớn n 500 tấn hoặc khoảng 350 m3.
Khố lượng lô cốt liệu lớn trong kho không lớn n 300 tấn hoặc khoảng 200 m3.
Sấy đến khố lượn k n đổi: Cốt liệu được sấy ở nhiệt độ từ 1050C đến 1100C
cho tới khi chênh lệch giữa hai lần cân k n vượt quá 0,1 % khố lượng. Thời gian
giữa hai lần cân liên tiếp k n ít n 30 p út.
Mẫu thử, thiết bị và vật liệu dùng
cho quá trình thử, phả được bảo quản
đạt nhiệt độ phòng thí nghiệm trước
khi sử dụng.
 Dụng cụ và thiết bị:
- Cân kỹ thuật, c ín x c đến 1 %;
- Dụng cụ xúc mẫu hoặc lấy mẫu
trên băn c uyền, bằng gỗ hoặc bằng Hình 1  Mô tả dụng cụ lấy mẫu trên
kim loạ , có ìn d n n ư m tả trên băn c uyền
Hình1;
3
- Thiết bị chia mẫu, gồm hộp chứa và máng chia mẫu n ư m tả trên Hình 2.
Chiều rộng khe chảy của máng chia mẫu phải lớn n 1,5 lần kíc t ước hạt cốt liệu
nhỏ lớn nhất.
Hình 2  Mô tả thiết bị chia mẫu

 Lấy mẫu thử
 Cốt li u nhỏ
Lấy mẫu ban đầu
Trên c c băn truyền, mẫu ban đầu được lấy định kỳ từ 0,5 giờ đến 1 giờ và lấy
trên suốt chiều n an băn c uyền cát.
Trong kho chứa, mẫu ban đầu của cốt liệu nhỏ được lấy từ nhiều đ ểm khác nhau
theo chiều cao đống cốt liệu từ đỉnh xuống tới chân, sao cho mẫu lấy ra đại diện cho cả
lô cốt liệu nhỏ.
Mỗi lô cốt liệu nhỏ lấy từ 10 mẫu đến 15 mẫu ban đầu.
Rút gọn mẫu
Các mẫu ban đầu sau khi lấy được gộp lại, trộn kỹ và rút gọn t eo p ư n p p
c a tư oặc p ư n p p c a đ bằng thùng chứa có máng nhỏ (Hìn 2) để có mẫu
trung bình khoảng (20 – 40) kg.
- Rút gọn mẫu t eo p ư n p p c a tư: Đổ cốt liệu nhỏ lên một mặt phẳng
khô sạch, không thấm nước. San phẳng mặt mẫu và kẻ a đường thẳn vu n óc để
chia mẫu thành bốn phần đều nhau. Lấy hai phần bất kỳ đố đỉnh nhau, gộp lại làm
một. Sau đó lại trộn kỹ và rút gọn phần mẫu gộp n ư trên c o tớ k đạt được khối
lượng cần thiết.
- Rút gọn mẫu bằng thùng chứa có hai máng nhỏ (xem Hìn 2). Đổ mẫu cốt liệu
nhỏ vào thùng chứa, san phẳng rồi mở máng cho cốt liệu nhỏ chảy theo hai máng chia
ra phía ra ngoài. Dùng một nửa (khố lượng cốt liệu nhỏ của một m n ) để tiếp tục rút
gọn n ư t ế cho tớ k đạt được khố lượng cần thiết.
4
Từ mẫu trun bìn đã rút ọn, lấy ra mẫu thí nghiệm cho từng chỉ tiêu với khối
lượn qu định trong Bảng 1.
Chú thích: Có thể x c định nhiều chỉ tiêu từ một mẫu thử nếu trong quá trình thử
tính chất của cốt liệu nhỏ không bị t ay đổi.
Bảng 1 - Khố lượng mẫu cần thiết để x c định từng phép thử
Tên phép thử Khố lượng một mẫu thí nghi m (kg)
1. X c định thành phần thạch học Theo TCVN 7572-3 : 2006
2. X c định khố lượng riêng, khối
0,03
lượng thể tíc và độ út nước
3. X c định khố lượng thể tích xốp và Từ 5 đến 10 (tùy t eo àm lượng sỏi
độ hổng chứa trong cát)
4. X c địn độ ẩm 1
5. X c định thành phần hạt 2
6. X c địn àm lượng bùn, bụi, sét 0,5
7. X c định tạp chất hữu c 0,25
 Cốt li u l n
Lấy mẫu ban đầu
Mẫu ban đầu của cốt liệu lớn được lấy trên băn truyền, trong kho hoặc bể chứa
theo nguyên tắc đã nêu n ư đối với cốt liệu nhỏ..
Chú thích:
Khi chiều rộn băn truyền lớn n ay bằng 1000 mm thì lấy mẫu ban đầu bằng
cách chặn ngang một phần băn tải cho vật liệu r ra.
Nếu kho là các hộc chứa thì mẫu ban đầu được lấy ở lớp trên mặt và lớp dưới
đ y ộc chứa. Lớp dướ đ y lấy bằng cách mở cửa đ y ộc chứa cho vật liệu r ra.
Khối lượng mẫu ban đầu
Bảng 2 - Khố lượng mẫu ban đầu của cốt liệu lớn
Kíc t ư c l n nhất của hạt cốt li u Khố lượng mẫu ban đầu
mm kg
10 2,5
20 5,0
40 10,0
70 15,0
Rút gọn mẫu
Gộp các mẫu đã lấy và rút gọn mẫu theo qui tắc đã nêu.
5
Mẫu trung bình

Tuỳ theo cỡ hạt, khố lượng mẫu trung bình của cốt liệu lớn dùn để thử mỗi loại
chỉ t êu được lấy từ mẫu đã rút ọn, không nhỏ n bốn lần khố lượn được nêu trong
Bảng 3.
Bảng 3 - Khố lượng nhỏ nhất của mẫu thử để x c định tính chất của cốt liệu lớn
Khố lượng nhỏ nhất của mẫu cốt li u l n cần

thiết để thử tùy theo cỡ hạt (kg)
Tên phép thử Từ Từ Từ

Từ 5mm
10mm 20mm 40mm Trên
đến
đến đến đến 70mm
10mm
20mm 40mm 70mm
1. X c định khố lượng riêng,

khố lượng thể tíc và độ hút 0,5 1,0 2,5 2,5 2,5
nước
2. X c định khố lượng thể tích

6,5 15,5 30,0 60,0 60,0
xốp và độ hổng
3. X c định thành phần cỡ hạt 5,0 5,0 15,0 30,0 50
4. X c địn àm lượng bùn, bụi, 0,25 1,0 5,0 15,0 15,0

sét
5. X c địn àm lượng hạt thoi 10,0 10,0 10,0 20,0 30,0

dẹt
6. X c địn độ ẩm 1,0 2,0 5,0 10,0 20,0
7. X c định thành phần thạch học 0,25 1,0 10,0 15,0 35,0
8. X c địn độ nén dập trong xi

lanh
Đường kính 75 mm 0,8 0,8 + + +
Đường kính 150 mm 6,0 6,0 6,0 + +
9. Độ ao mòn k va đập trong

m y mà mòn va đập Los 10,0 10,0 20,0 + +
Angeles
Chú thích 1 Đ dăm t uộc cỡ hạt có dấu cộn (+) trước k đem t ử phả đập vỡ để đạt
cỡ hạt nhỏ n l ền kề trong Bản 3, sau đó lấy khố lượng mẫu bằng khố lượng mẫu
của cỡ hạt mới nhận được.
Chú thích 2 Để tiến hành một số phép thử đ dăm oặc sỏi, khố lượng mẫu cần thiết
lấy bằng tổng khố lượng các mẫu cho từng phép thử.
6
6.2. Công tác lấy mẫu x măng

a) Mục đíc
Mục đíc của việc lấy mẫu là để nhận được từ một lượn x măn lớn (chứa trong
s l , k o x măn , bao, xe tả v.v… oặc từ một l x c định) một hoặc nhiều lượng nhỏ
n mà đại diện của các bên liên quan xác nhận là đại diện c o lượn x măn sẽ được
đ n c ất lượng.
b) Quy trình lấy mẫu
 uy định chung
Thiết bị phù hợp nhất cho mỗ trường hợp lấy mẫu phả được lựa chọn tùy theo
tình huống lấy mẫu.
 Lấy mẫu từ các bao, thùng và các vật chứa kíc t ư c nhỏ
Nếu x măn được chứa trong các bao, thùng và vật chứa nhỏ thì mẫu x măn
phải bao gồm từ một hoặc nhiều bao, thùng hoặc vật chứa được lấy ngẫu nhiên từ các
khố x măn đủ lớn.
 Lấy mẫu từ các vật chứa l n và p ương t n vận chuyển x măng rời (sau khi
chất hoặc trư c khi dỡ hàng)
Dù sử dụng thiết bị dụng cụ ì để lấy mẫu cũn p ải tránh lấy mẫu ở lớp trên cùng
hoặc dướ đ y của khố x măn , c ều dày lớp x măn này k n n ỏ n 15 cm.
Khi lấy mẫu cần c ú ý đến c c đ ều sau:
+ không lấy mẫu tạ m trường bụi bẩn hoặc ô nhiễm;
+ chuyển mẫu đã lấy vào vật chứa khô, sạc và kín k í trước khi tiến hành các
thao tác.
 Lấy mẫu trong quá trình chất àng vào p ương t n vận chuyển x măng rời
hoặc vào silô
Chỉ tiến hành lấy mẫu nếu đã có sẵn thiết bị thích hợp và nếu x măn được coi là
ở trạn t đồn đều.
 Lấy mẫu từ silô
Khi lấy mẫu từ silô phải bỏ đ một lượn x măn t íc ợp để loại bỏ các hạt
cứng hoặc x măn k c bị trộn lẫn trong hệ thống phân phối. Khố lượn x măn loại
bỏ do đại diện của nhà sản xuất có mặt trong quá trình lấy mẫu quyết địn . Lượng xi
măn cần thiết phả được gom vào vật chứa khô và sạch.
 Tần suất lấy mẫu và lựa chọn loại mẫu
Tần suất lấy mẫu và việc lựa chọn loại mẫu (mẫu cục bộ hoặc mẫu gộp) phụ thuộc
vào c c đ ều khoản ghi trong:
- hợp đồng giữa nhà cung cấp và khách hàng;
- tiêu chuẩn quốc gia.
c) Cỡ mẫu được lấy
Mỗi mẫu phòng thử nghiệm (hoặc mẫu để thử nghiệm lại hoặc mẫu lưu) p ải có
lượn đủ để thực hiện mỗi phép thử hai lần.
7
CHÚ THÍCH: Tóm lại, các mẫu phòng thử nghiệm có khố lượn 5 k là đủ,
n ưn cũn có t ể cần nhiều n để đổ đầy vật chứa.
Tổn lượng mẫu (mẫu cục bộ hoặc mẫu gộp) cần lấy phải lớn n quy định ở trên
hoặc ít nhất là bằng khố lượng cần thiết cung cấp cho tất cả các phòng thử nghiệm
liên quan.
6.3. Công tác lấy mẫu ỗn ợp bê tông

a) uy định chung
Mẫu thử các tính chất của hỗn hợp bê t n được lấy tại hiện trường hoặc được
chuẩn bị trong phòng thí nghiệm. Mẫu hiện trườn được lấy khi cần kiểm tra chất
lượng của hỗn hợp bê tông hoặc bê tông trong quá trình sản xuất, thi công và nghiệm
thu. Mẫu thử trong phòng thí nghiệm được chuẩn bị khi cần thiết kế mác bê tông hoặc
kiểm tra các thành phần định mức vật liệu trước khi thi công.
Tại hiện trường, mẫu được lấy tạ đún vị trí cần kiểm tra. Đối với bê tông toàn
khối - tạ n đổ bê t n , đối với bê tông sản xuất cấu kiện đúc sẵn - tạ n đúc sản
phẩm, đối với bê tông trạm trộn hoặc trong quá trình vận chuyển - tại cửa xả của máy
trộn hoặc ngáy trên dây chuyền vận chuyển.
Mẫu cần lấy k n ít n l,5 lần tổng thể tích số các viên mẫu bê tông cần đúc và
các phép thử hỗn hợp bê tông cần thực hiện, son k n ít n 20 lít.
Mẫu hỗn hợp bê tông trong phòng thí nghiệm được chế tạo theo nguyên tắc: dùng
vật liệu đún n ư vật liệu hiện trườn ; cân đon vật liệu bảo đảm sai số k n vượt
qu l% đốị vớ x măn , nước trộn và phụ a, 2% đối với cốt liệu; trộn hỗn hợp theo
quy trình và thiết bị để tạo ra hỗn hợp có chất lượn tư n đư n n ư tron đ ều kiện
sản xuất thi công.
Trước khi thử hoặc đúc k u n, toàn bộ mẫu được trộn đều lại bằng xẻn . Sau đó,
các chỉ tiêu của hỗn hợp bê t n được Trình tự thí nghiệm ngay không chậm n 5
phút các viên mẫu bê tông cần đúc cũn được tiến àn đúc n ay k n c ậm n 15
phút kể từ lúc lấy xong toàn bộ mẫu.
b) Đúc mẫu bê tông
Mẫu thử các tính chất của bê t n được đúc t eo từng lô sản phẩm đúc sẵn hoặc
theo từng khố đổ tại chỗ. Số lượng mẫu thử bê t n quy định cho một lô sản phẩm
hoặc cho một khố để được lấy theo các quy phạm và tiêu chuẩn hiện hành cho mỗi
dạng sản phẩm hoặc kết cấu có khố đổ đó.
Mẫu bê t n được đúc t àn c c v ên t eo c c tổ. Tổ mẫu thử chống thấm gồm 6
viên, tổ mẫu thử mỗi chỉ tiêu khác gồm 3 v ên. Kíc t ước cạnh nhỏ nhất của mỗi viên
tuỳ theo cỡ hạt lớn nhất của cốt liệu dùn để chế tạo bê t n được quy định trong bảng
4.
C ú t íc : Đối với các viên mẫu thử mà mòn c o p ép đúc tron k u n
có kíc t ước cạnh 70,7 mm khi cỡ hạt lớn nhất của cốt liệu tới 20mm.
8
Bảng 4: Kíc t ước mẫu bê tông
 Hìn d ng, kíc t ư c viên mẫu.

Hình dáng và kíc t ước các viên mẫu ứng với các chỉ tiêu cần thử được quy định
trong bảng 5.
Sai số:
- Độ không phẳng của các mặt chịu lực lúc k n vượt quá 0,005d (hoặc a).
- Độ cong vênh của đường sinh khuôn trụ dùng cho thử bửa k n vượt
quá 0,001d.
- Sai số kíc t ước của tất cả các viên mẫu đúc so vớ kíc t ước cạnh
của c ún k n vượt quá l%.
N oà quy định về việc sử dụng mẫu để thử các chỉ t êu n ư ở bảng 1.5 cho
phép.
- Mẫu thử độ mài mòn: sử dụng các viên kích t ước lớn đúc t eo quy định ở bảng
1.4 gia công thành các viên mẫu lập p ư n kíc t ước cạn 70,7mm để thử.
- Mẫu thử cườn độ nén: Sử dụng các viên nửa dầm sau khi uốn để thử nén.
Các chỉ tiêu khố lượng riêng, khố lượng thể tíc và độ út nước được thử bằng
các mẫu hoặc có kíc t ước hình học c ín x c t eo quy định ở bảng 4 và bảng 5,
hoặc các viên có hình dáng bất kỳ vớ đ ều kiện thể tích của một viên không nhỏ n
thể tích của viên mẫu lập p ư n tư n ứn có kíc t ước cạn đảm bảo quy định của
bảng 5.
Số tổ mẫu cần đúc:
Đối với các cấu kiện bê tông ứng suất trước: 3 tổ mẫu để x c địn cườn độ nén
của bê tông ở các thờ đ ểm: truyền ứng suất của cốt thép lên bê tông; giải phóng sản
phẩm khỏi khuôn hoặc bệ đúc (nếu hai thờ đ ểm này trùng nhau thì bớt đ một tổ mẫu)
và ở tuổ 28 n ày đêm.
Đối với các cấu kiện bê t n t n t ường: Hai tổ mẫu để x c địn cườn độ nén
của bê tông ở các thờ đ ểm giải phóng sản phẩm khỏi khuôn và ở tuổ 28 n ày đêm.
Đối với các kết cấu bê tông toàn khối và hỗn hợp bê t n t ư n p ẩm: Một tổ
mẫu để x c địn cườn độ nén của bê tông ở tuổ 28 n ày đêm.
Ngoài ra, nếu bê tông còn phả đảm bảo các yêu cầu k c (độ chống thấm, độ mài
mòn, cườn độ kéo uốn, cườn độ nén ở tuổi 180 ngày...) thì phả đúc t êm số tổ mẫu
tư ng ứn để thử các tính chất đó.
9
Bảng 5: Hìn d n và kíc t ước viên mẫu
K uôn đúc mẫu

Các viên mẫu bê t n được đúc tron c c k u n kín, k n t ấm nước, không gây
phản ứng vớ x măn và có b c ất chống dính trên các mặt tiếp xúc với hỗn hợp.
Khuôn đúc mẫu phải dảm bảo độ cứng và ghép chắc chắn để không làm sai lệch
kíc t ước, ìn d n v ên đúc vượt qu quy định. Mặt trong của khuôn phải nhẵn
phẳng và không có các vết lồi lõm sâu quá 80micrômét.
Độ không phẳng các mặt trong của khuôn lập phư n , k u n đúc mẫu lăn trụ, độ
cong vênh của c c đường sinh khuôn trụ phả k n vượt quá 0,05mm trên l00mm dài.
Độ lệch góc vuông tạo bởi các mặt kề nhau của k u n k n vượt quá 0,50.
Đổ và đầm hỗn hợp bê tông trong khuôn.
Khi hỗn hợp có độ cứng trên 20 giây hoặc có độ sụt dưới 4cm: Đổ hỗn hợp vào
khuôn thành một lớp với khuôn có chiều cao 150 mm trở xuống, thành 2 lớp với
khuôn có chiều cao trên 150mm. Đổ xong lớp đầu thì kẹp chặt khuôn lên bàn rung tần
số 2800 - 3000 vòn /p út, b ên độ 0,3t5 - 0,5mm rồi rung cho tới khi thoát hết bọt khí
lớn và hồ x măn nổ đều. Sau đó đổ và đầm n ư vậy tiếp lớp 2. Cuối cùng dùng bay
gạt bỏ hỗn hợp thừa và xoa phẳng mặt mẫu.
Khi hỗn hợp có độ cứng l0 tới 20 giây hoặc có độ sụt 5 tớ 9cm t ì cũn đổ hỗn
hợp vào khuôn thành một hoặc hai lớp. Sau đó tiến àn đầm hỗn hợp trong khuôn
hoặc bằng bàn rung hoặc bằn đầm dùi.
10
K đầm bê tông bằn đầm dùi thì sử dụng loạ đầm tần sồ 7200 vòn /p út đường
kín dù k n to qu l/4 kíc t ước nhỏ nhất của viên mẫu.
C c đầm n ư sau: đổ xong lớp thứ nhất, thả đầu dùi nhanh và thẳng vào hỗn
hợp tớ độ sâu cách dáy khuôn khoảng 2cm. Giữ đầm ở vị trí này cho tới khi hồ xi
măn nổ đều, bọt khí lớn thoát hết thì tử từ rút đầm ra. Sau đó đổ tiếp lớp 2 và lạ đầm
n ư vậy, ở lần thứ hai thả đầu dùi sâu vào lớp dưới khoảng 2cm.
Khi hỗn hợp bê t n có độ sụt l0cm trở lên t ì đổ hỗn hợp vào khuôn thành một
lớp đối với các khuôn có chiều cao dưới l00mm, thành hai lớp đối với các khuôn có
chiều cao từ 150 đến 200mm và thành 3 lớp đối với khu n cao 300mm. Sau đó, dùn
t an t ép tròn đường kính 16 mm, dài 600mm chọc đều từng lớp, mỗi lớp cứ bình
quân l0cm2 chọc một cái. Lớp đầu chọc tớ đ y; lớp sau chọc xuyên vào lớp trước.
Chọc xong dùng bay gạt bê tông thừa và xoa phẳng mặt mẫu.
Các viên mẫu đúc tron k u n trụ sau k đầm được làm phẳng mặt n ư sau: Trộn
hồ x măn đặc (tỉ lệ nước : x măn 0,32 - 0,36). Sau khoảng 2 - 4 giờ, chờ cho mặt
mẫu se và hồ x măn đã co n ót s bộ, tiến hành phủ mặt mẫu bằng lớp hồ mỏng tới
mức tố đa. P ủ xong dùng tấm kính, hoặc tấm thép phẳng là phẳng mặt mẫu.
K đúc mẫu ngay tạ địa đ ểm sản xuất, t c n , c o p ép đầm hỗn hợp bê tông
trong khuôn bằng các thiết bị thi công hoặc bằng các thiết bị có khả năn đầm chặt bê
t n tron k u n tư n đư n n ư bê tông khố đổ.
Khi chế độ đầm trong thi công sản xuẩt dẫn đến việc giảm nước của hỗn hợp tạo
ìn (l tâm, út c ân k n ...), p ư n p p đúc mẫu kiểm tra được thực hiện theo
các chỉ dẫn riêng cho các sản phẩm kết cấu sử dụng công nghệ đó.
c) Bảo dưỡng mẫu bê tông
- Các mẫu đúc để kiểm tra chất lượng bê tông dùng cho các kết cấu sản phẩm phải
được bảo dưỡn và được đón rắn kể từ k đúc xon tới ngày thử mẫu giốn n ư đ ều
kiện bảo dưỡn và đ n rắn của các kết cấu sản phẩm đó.
- Các mẫu dùn để kiểm tra chất lượn bê t n t ư n p ẩm để thiết kế mác bê
t n sau k đúc được phủ ẩm trong khuôn ở nhiệt độ phòng cho tới khi tháo khuôn rồi
được bảo dưỡng tiếp tron p òn dưỡng hộ tiêu chuẩn có nhiệt độ 27±20C, độ ẩm 95 –
l00% c o đến ngày thử mẫu.
- Thời hạn giữ mẫu trong khuôn là 16 - 24 giờ đối với bê tông mác l00 trở lên, 2
hoặc 3 n ày đêm đối với bê tông có phụ gia chậm đ n rắn hoặc mác 75 trở xuống.
- Trong quá trình vận chuyển mẫu về phòng thí nghiệm các mẫu phả được giữ
k n để mất ẩm bằng cách phủ cát ẩm mùn cưa ẩm hoặc đón tron tú n l n .
- Tất cả các viên mẫu được ghi ký hiệu rõ ở mặt không trực tiếp chịu tải.
d) Khoan lấy mẫu
Việc khoan, cắt các mẫu bê tông chỉ được tiến hành tại các vị trí trên kết cấu sao
cho sau khi lấy mẫu kết cấu không bị giảm khả năn chịu lực.
- Khoan, cắt mẫu được tiến hành ở các vị trí không có cốt thép trong kết cấu. Trong
trường hợp k n tìm được các vị trí n ư trên t ì c ỉ được dùn để thử nén các viên
mẫu có cốt thép nằm vuông góc vớ ướn đặt lực nén, thử uốn các viên mẫu có cốt
thép nằm song song vớ ướn đặt lực uốn. Không dùng các viên mẫu có cốt t ép để
thử bửa.
11
- Khoan, cắt các mẫu thử độ chống thấm nước của bê t n được tiến hành theo
ướng và ở các vị trí sao cho khi thử, chiều tác dụng của áp lực nước lên mẫu đồng
ướng với chiều tác dụng của áp lực nước vào kết cấu.
- Khoan, cắt mẫu thử độ mài mòn của bê t n được tiến hành từ các vị trí mà kết
cấu phải chịu mài mòn khi sử dụng.
- Các mẫu khoan, cắt từ kết cấu nếu có lẫn cốt thép thì vị trí, đườn kín và c c đặc
đ ểm khác của cốt thép phả được đầy đủ trong hồ s k oan mẫu và biên bản thử.
- Kíc t ước các viên mẫu khoan, cắt tuỳ theo cỡ hạt lớn nhất của cốt liệu bê tông
và chỉ tiêu cần thử được chọn theo bảng 4 và 5.
- Mẫu khoan, cắt cũn được làm theo từng tổ. Tổ mẫu thử chống thấm gồm 6 viên,
tổ mẫu để thử mỗi chỉ tiêu còn lạ là 3 v ên. Tron trường hợp không khoan, cắt đủ số
v ên n ư trên t ì lấy đủ 6 viên thử chỉ tiêu chống thấm, các chì tiêu còn lạ được phép
lấy 2 viên làm một tổ mẫu thử.
- Số tổ mẫu cần k oan để kiểm tra các lô sản phẩm đúc sẵn hoặc các khố đổ tại chỗ
được lấy t eo quy định nghiệm thu cho các lô sản phẩm hay các khố đổ đó.
Câu ỏ ôn tập
1. Trình bày công tác rút gọn mẫu cốt liệu.
2. Trình bày quy trình lấy mẫu x măn .
3. Trìn bày c n t c đầm và đổ hỗn hợp bê tông trong khuôn.
4. Trình bày yêu cầu công tác bảo dưỡng mẫu bê tông.
12
GHI CHÚ
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
13
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
14
BÀI 1: XÁC ĐỊNH HÀNH PHẦN HẠ CỦ CỐ LIỆ
1. Mục t êu bà ọc
Sau khi học xong bài này, sinh viên có khả năng:
- Hiểu được ý n ĩa của các chỉ t êu: m đun độ lớn của cốt liệu nhỏ, Dmax và
Dmin của cốt liệu lớn.
- Mô tả được quá trình thí nghiệm.
- Thực hiện đún trìn tự và yêu cầu c c bước thí nghiệm.
- Vẽ được biểu đồ thành phần hạt của cốt liệu.
- Đ n được kết quả thành phần hạt của cốt liệu theo TCVN 7570:2006.
2. K n m, ý ng ĩa
Thành phần hạt là àm lượng các nhóm hạt có kíc t ước k c n au, được biểu
diễn bằng % so với khố lượng mẫu thử ở trạng thái khô.
M đun độ lớn của cát: chỉ t êu dan n ĩa đ n mức độ thô hoặc mịn của hạt
c t. M đun độ lớn của c t được x c định bằng cách cộng các phần trăm lượng sót tích
luỹ trên các sàng 2,5 mm; 1,25 mm; 630 m; 315 m; 140 m và chia cho 100.
Kíc t ước hạt lớn nhất của cốt liệu lớn (Dmax): Kíc t ước dan n ĩa tín t eo
kíc t ước mắt sàng nhỏ nhất mà k n ít n 90 % k ố lượng hạt cốt liệu lọt qua.
Kíc t ước hạt nhỏ nhất của cốt liệu lớn (Dm n): Kíc t ước dan n ĩa tín theo
kíc t ước mắt sàng lớn nhất mà không nhiều n 10 % k ố lượng hạt cốt liệu lọt
qua.
3. P ương p p t í ng m
Tiêu chuẩn áp dụng: TCVN 7572-2:2006
3.1. Dụng cụ - t ết bị
- Cân kỹ thuật có độ chính xác 1 %;
- Máy lắc sàng;
- Tủ sấy có bộ phận đ ều chỉnh nhiệt độ đạt nhiệt độ sấy ổn định từ 105oC đến
110oC
- Bộ sàng tiêu chuẩn, kíc t ước mắt sàng 2,5 mm; 5 mm; 10 mm; 20 mm; 40 mm;
70 mm; 100 mm và sàn lướ kíc t ước mắt sàng 140 m; 315 m; 630 m và 1,25
mm
15
Bảng 1.1. Kíc t ước lỗ sàng tiêu chuẩn dùn để x c định thành phần hạt của cốt liệu
Kíc t ư c lỗ sàng
Cốt l u n ỏ Cốt l u l n
140 315 630 1,25 2,5 5 5 10 20 40 70 100

m m m mm mm mm mm mm mm mm mm mm
C ú t íc : Có t ể sử dụn t êm c c sàn có kíc t ước nằm ữa c c kíc t ước đã

nêu tron bảng.
3.2. C uẩn bị mẫu t ử

Lấy mẫu cốt liệu theo TCVN 7572-1 : 2006. Trước k đem t ử, mẫu được sấy
đến khố lượn k n đổ và để nguộ đến nhiệt độ phòng thí nghiệm.
3.3. rìn tự t í ng m
 Cốt li u nhỏ
Cân lấy khoảng 2000g (mo) cốt liệu từ mẫu thử đã được chuẩn bị và sàng qua sàng
có kíc t ước mắt sàng là 5mm.
Xếp chồng từ trên xuốn dưới bộ sàng tiêu chuẩn theo thứ tự kíc t ước mắt sàng
từ lớn đến nhỏ n ư sau: 2,5 mm; 1,25 mm; 630 m; 315 m; 140 m và đ y sàn .
Cân khoảng 1000g (m) cốt liệu đã sàn qua sàn có kíc t ước mắt sàng 5 mm sau
đó đổ cốt liệu đã cân vào sàn trên cùn (sàn có kíc t ước mắt sàng 2,5 mm) và tiến
hành sàng. Có thể dùng máy sàng hoặc lắc bằng tay. Khi dùng máy sàng thì thời gian
sàn t eo qu định của từng loại máy. Khi sàng bằng tay thì thờ đ ểm dừng sàng là khi
sàn tron vòn 1 p út mà lượng lọt qua mỗi sàng không lớn n 0,1 % k ố lượng
mẫu thử.
Cân lượng sót trên từn sàn , c ín x c đến 1g.
 Cốt li u l n
Cân một lượng mẫu thử đã c uẩn bị trước với khố lượng phù hợp kích t ước lớn
nhất của hạt cốt liệu.
Bảng 1.2. Khố lượng mẫu thử tuỳ thuộc vào kíc t ước lớn nhất của hạt cốt liệu
Kíc t ư c l n n ất của ạt cốt l u K ố lượng mẫu, k ông n ỏ ơn

(Dmax) kg
mm
10 5
20 5
40 10
70 30
Lớn n 70 50
Xếp chồng từ trên xuốn dưới bộ sàng tiêu chuẩn theo thứ tự kíc t ước mắt sàng
từ lớn đến nhỏ n ư sau: 100 mm; 70 mm; 40 mm; 20 mm; 10 mm; 5 mm và đ y sàn .
16
Đổ dần cốt liệu đã cân vào sàn trên cùn và t ến hành sàng. Chú ý chiều dày lớp
vật liệu đổ vào mỗ sàn k n được vượt qu kíc t ước của hạt lớn nhất trong sàng.
Có thể dùng máy sàng hoặc lắc bằng tay. Khi dùng máy sàng thì thời gian sàng theo
qu định của từng loại máy. Khi sàng bằng tay thì thờ đ ểm dừng sàng là khi sàng
tron vòn 1 p út mà lượng lọt qua mỗi sàng không lớn n 0,1 % k ố lượng mẫu
thử.
Cân lượng sót trên từn sàn , c ín x c đến 1g.
3.4. Kết quả t ử ng m
- Lượng sót trên sàng có kíc t ước mắt sàng 5 mm (S5), tính bằng phần trăm k ối
lượn , c ín x c đến 0,1 %, theo công thức:
m5
S5   100 (1.1)
mo
Trong đó:
m5: là k.lượng phần còn lạ trên sàn có kíc t ước mắt sàng 5mm,
(g)
mo: là khố lượng mẫu thử , (g)
- Lượng sót riêng trên từn sàn kíc t ước mắt sàng i (ai), tính bằng phần trăm k ối
lượn , c ín x c đến 0,1 %, theo công thức:
mi
ai   100 (1.2)
m
Trong đó:
mi: là khố lượng phần còn lạ trên sàn có kíc t ước mắt sàng i, (g)
m: là tổng khố lượng mẫu thử, (g)
- Lượng sót tíc lũy trên sàn kíc t ước mắt sàng i, là tổn lượng sót riêng trên sàng
có kíc t ước mắt sàng lớn n nó và lượng sót riêng bản t ân nó. Lượn sót tíc lũy
(Ai), tính bằng phần trăm k ố lượng, chính xác tới 0,1 %, theo công thức:
Ai = ai + ... + a2,5 (1.3)
Trong đó:
ai: là lượn sót r ên trên sàn có kíc t ước mắt sàng i, (%)
a2,5: là lượn sót r ên trên sàn có kíc t ước mắt sàng 2,5 mm,
(%).
17
Bảng 1.3-Thành phần hạt của cát (Theo TCVN 7570:2006)
Lượng sót tích luỹ trên sàng, % khố lượng

Kíc t ước lỗ sàng
Cát thô Cát mịn
2,5 mm Từ 0 đến 20 0
1,25 mm Từ 15 đến 45 Từ 0 đến 15
630 m Từ 35 đến 70 Từ 0 đến 35
315 m Từ 65 đến 90 Từ 5 đến 65
140 m Từ 90 đến100 Từ 65 đến 90
Lượng qua sàng 140 m,

10 35
không lớn n
- Môđun độ l n của cốt liệu nhỏ (Mđl), không thứ nguyên, chính xác tới 0,1 theo công
thức:
A2 ,5  A1,25  A0 ,63  A0 ,315  A0 ,14
M dl  (1.4)
100
Trong đó:
A2,5, A1,25, A0,63, A0,315, A0,14 là lượng sót tích luỹ trên c c sàn kíc t ước mắt
sàn tư n ứng 2,5 mm; 1,25 mm; 630 m; 315 m và 140 m.
 Tham khảo TCVN 7570:2006
Theo giá trị môđun độ lớn, cát dùng cho bê tông và vữa được phân ra hai nhóm chính:
 Cát thô khi môđun độ lớn trong khoảng từ lớn hơn 2,0 đến 3,3;
 Cát mịn khi môđun độ lớn trong khoảng từ 0,7 đến 2,0.
Đối với bê tông: cát có môđun độ lớn từ 0,7 đến 1 có thể được sử dụng chế tạo bê tông
cấp thấp hơn B15. Cát có môđun độ lớn từ 1 đến 2 có thể được sử dụng chế tạo bê
tông cấp từ B15 đến B25;
Đối với vữa: cát có môđun độ lớn từ 0,7 đến 1,5 có thể được sử dụng chế tạo vữa mác
nhỏ hơn và bằng M5; Cát có môđun độ lớn từ 1,5 đến 2 được sử dụng chế tạo vữa mác
M7,5.
Cát dùng chế tạo vữa không được lẫn quá 5 % khối lượng các hạt có kích thước lớn
hơn 5 mm.
18
- Vẽ biểu đồ biểu diễn vùng quy phạm của cát (bảng 1.3) và đường thành phần hạt
(căn cứ vào lượng sót tích luỹ trên mỗ sàn và đường kính cỡ hạt) của cốt liệu nhỏ.
Hình 1.1. Biểu đồ thành phần hạt của cốt liệu nhỏ
 Cốt li u l n
- Tín lượng sót riêng (ai), lượn sót tíc lũy trên sàn (Ai)
- X c định Dmax, Dmin
- Vẽ biểu đồ biểu diễn vùng quy phạm của cốt liệu lớn (bảng 2.4) và đường thành
phần hạt (căn cứ vào lượng sót tích luỹ) của cốt liệu lớn.
Bảng 1.4 - Thành phần hạt của cốt liệu lớn (Theo TCVN 7570:2006)
Kích Lượng sót tíc lũy trên sàng, % k ố lượng,

t ư c ứng v kíc t ư c hạt li u nhỏ nhất và l n nhất, mm
lỗ sàng
mm 5-10 5-20 5-40 5-70 10-40 10-70 20-70
100    0  0 0
70   0 0-10 0 0-10 0-10
40  0 0-10 40-70 0-10 40-70 40-70
20 0 0-10 40-70 … 40-70 … 90-100
10 0-10 40-70 … … 90-100 90-100 
5 90-100 90-100 90-100 90-100   
19
Hình 1.2. Biểu đồ thành phần hạt của cốt liệu lớn
 Tham khảo TCVN 7570:2006
Kích thước hạt lớn nhất của cốt liệu lớn (Dmax) (maximum particle size)
Kích thước danh nghĩa tính theo kích thước mắt sàng nhỏ nhất mà không ít hơn 90 % khối
lượng hạt cốt liệu lọt qua.
Kích thước hạt nhỏ nhất của cốt liệu lớn (Dmin) (minimum particle size)
Kích thước danh nghĩa tính theo kích thước mắt sàng lớn nhất mà không nhiều hơn 10 % khối
lượng hạt cốt liệu lọt qua.
B ểu mẫu g số l u t í ng m
KTLS Di (mm) 2.5 1.25 0.63 0.315 0.14 Đ y
Lượng sót trên từng sàng mi (g)
Lượng sót riêng ai (%)
Lượn sót tíc lũy Ai (%)
 Cốt li u l n
KTLS Di (mm) 70 40 20 10 5 đ y
Lượng sót trên từng sàng mi (g)
Lượng sót riêng ai (%)
Lượn sót tíc lũy Ai (%)

20
Câu ỏ ôn tập
1. Phân loại cát cho bê tông và vữa. C c x c địn m đun độ lớn của cốt liệu nhỏ.
2. Yêu cầu về m đun độ lớn của cát ứng với từng cấp bê tông. Giải thích lí do.
3. Thế nào là kíc t ước hạt lớn nhất của cốt liệu lớn Dmax và kíc t ước hạt nhỏ
nhất của cốt liệu lớn Dmin.
4. Giải thích biểu đồ thành phần hạt của cốt liệu.
21
GHI CHÚ
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
22
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
23
BÀI 2: XÁC ĐỊNH KHỐI LƯỢNG THỂ TÍCH XỐP & ĐỘ H NG CỦA CỐT LIỆU
- Hiểu được ý n ĩa của chỉ tiêu khố lượng thể tích xốp và độ hổng của cốt
liệu.
2. Khái n m, ý ng ĩa
Khố lượng thể tích xốp là khố lượng của một đ n vị thể tích vật liệu ở trạng thái
tự nhiên (kể cả lỗ rỗng).
Khố lượng thể tích xốp phụ thuộc vào kíc t ước hạt và sự sắp xếp giữa các hạt
cốt liệu.
Biết khố lượng thể tích xốp có thể ứng dụn để tín to n độ hổng của cốt liệu,
tính toán vận chuyển, tính toán thiết kế cấp phối của vật liệu hỗn hợp.
– Thùng đon bằn k m loạ , ìn trụ, dun tíc 1l; 2l; 5l; 10l và 20l, kích
t ước quy địn tron Bản 3.1;
Bảng 2.1 - Kíc t ước t ùn đon t í n ệm
ể tíc t ực của Kíc t ư c bên trong t ùng đong

t ùng đong mm
l Đường kín C ều cao
1 108 108
2 137 136
5 185 186
10 234 233
20 294 294
– Cân kỹ t uật độ c ính xác 1 %;

– P ễu c ứa vật l ệu;
– Bộ sàn t êu c uẩn, theo TCVN 7572-2 : 2006;
24
– Tủ sấy có bộ p ận đ ều c ỉn n ệt độ đạt n ệt độ sấy ổn địn từ 105 oC đến

110 oC;
– T ước l k m loạ ;
– Thanh ỗ t ẳn , n ẵn, đủ cứn để ạt cốt l ệu lớn.
1
3.2. C uẩn bị mẫu t í 1. Phễu chứa vật liệu

ng m 2. Cửa quay
Mẫu t ử được lấy 2 3 3. đỡ
theo TCVN 7572-1 : 2006.
4. T ùn đon
Trước k t í n ệm, mẫu
được sấy đến k ố lượn 5. Vật kê
10
k n đổ , sau đó để n uộ 4
5
đến n ệt độ p òn .
 Đố v cốt l u n ỏ Hình 2.1. Phễu chứa cốt liệu
Cân từ 5 k đến 10 k mẫu (tùy t eo lượn sỏ c ứa tron mẫu) và để n uộ đến
n ệt độ p òn rồ sàn qua sàn có kíc t ước mắt sàn 5 mm. Lượn c t lọt qua
sàn 5 mm được đổ từ độ cao c c m ện t ùn 100 mm vào t ùn đon 1 lít k ,
sạc và đã cân sẵn c o đến k tạo t àn ìn c óp trên m ện t ùn đon . Dùn
t ước l k m loạ ạt n an m ện ốn rồ đem cân.
 Đố v cốt l u l n C ọn loạ t ùn đon t í n ệm tuỳ t uộc vào cỡ ạt
lớn n ất của cốt l ệu t eo quy địn ở Bản 2.2.
Bảng 2.2: T ể tíc thùn đon p ụ t uộc vào kíc t ước ạt lớn n ất của cốt l ệu
Kíc t ư c ạt l n n ất của cốt l u ể tíc t ùng đong

mm l
K n lớn n 10 2
K n lớn n 20 5
K n lớn n 40 10
Lớn n 40 20
Mẫu thử được đổ vào phễu chứa, đặt t ùn đon dưới cửa quay, miệng
thùng cách cửa quay 100mm theo chiều cao. Xoay cửa quay cho vật liệu r tự do
xuốn t ùn đon c o tớ k t ùn đon đầy có ngọn. Dùng thanh gỗ gạt bằng
mặt thùng rồ đem cân.
Khố lượng thể tích xốp của cốt liệu (x) được tính bằng kilôgam trên mét khối,
chính xác tới 10 kg/m3, theo công thức:
m1  m2
x  (2.1)
V
25
Tron đó:
m1 là k ố lượn t ùn đon , tín bằn k l am (k );
m2 là k ố lượn t ùn đon có c ứa cốt l ệu, tín bằn k l am (k );
V là t ể tíc t ùn đon , tín bằn mét k ố (m 3).
Khối lượng thể tích xốp được xác định hai lần. Cốt liệu đã thử lần trước không
dùng để làm lại lần sau. Kết quả là giá trị trung bình cộng của kết quả hai lần thử.
Độ hổng giữa các hạt của cốt liệu (VW), tính bằng phần trăm thể tích chính xác tới 0,1
%, theo công thức:
x
Vw  (1  ) 100 (2.2)
 vk 1000
tron đó:
x là k ố lượn t ể tíc xốp của cốt l ệu, tín bằn k l am trên mét k ố
(kg/m3);
vk là k ố lượn t ể tíc của cốt l ệu ở trạn t k , tín bằn am trên
3
centimét k ố ( /cm ) (xác định ở bài khối lượng riêng cốt liệu)
Đườn
T ể tíc
K ố lượn K ố lượn cốt kính C ều cao
thùng KLTT xốp
TT t ùn đon l ệu + t ùn thùng thùng
đon V (kg/m3)
(g) đon ( ) đon đon (cm)
(cm3)
(cm)
Trung bình
Câu ỏ ôn tập
1. Khố lượng thể tích xốp của cốt liệu là gì. Ý n ĩa của khố lượng thể tích xốp của
cốt liệu.
2. Nguyên tắc x c định khố lượng thể tích xốp của cốt liệu.
3. Mô tả quá trình thí nghiệm x c định khố lượng thể tích xốp của cốt liệu.
4. Mối quan hệ giữa khố lượng thể tích xốp và độ hổng của cốt liệu.
26
GHI CHÚ
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
27
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
28
BÀI 3: XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG BỤI, BÙN, SÉT CỦA CỐT LIỆU
- Hiểu được ý n ĩa của chỉ t êu àm lượng bụi bùn sét của cốt liệu.
- Đ n được kết quả àm lượng bụi bùn sét theo TCVN 7570:2006
2. K n m, ý ng ĩa
Hàm lượng bụ bùn sét được tính bằng phần trăm k ố lượng bụi bùn sét trên khối
lượng mẫu thử ở trạng thái khô.
Hàm lượng bụi bùn sét của cốt liệu ản ưởng rất lớn đến cườn độ của bê tông xi
măn .
– Cân kỹ t uật có độ c ín x c tớ 0,1 % và cân
kỹ t uật có độ c ín x c 1 %;
– Tủ sấy có bộ p ận đ ều c ỉn n ệt độ sấy ổn
o o
địn từ 105 C đến 110 C;
– Thùng rửa cốt l ệu
– Đồn ồ bấm ây
– Tấm kính oặc tấm k m loạ p ẳn sạc ;
– Que oặc k m sắt n ỏ.
Hình 3.1. Thùng rửa cốt liệu

3.2. C uẩn bị mẫu t í ng m
Mẫu được lấy theo TCVN 7572-1 : 2006. Trước khi thí nghiệm, mẫu được sấy đến
khố lượn k n đổ và để nguội ở nhiệt độ phòng.
a. Đố v cốt l u n ỏ
Cân 1000 g mẫu sau k đã được sấy khô, cho vào thùng rồ đổ nước sạch vào cho
tới khi chiều cao lớp nước nằm trên mẫu khoảng 200 mm, ngâm trong 2 giờ, thỉnh
thoảng lại khuấy đều một lần. Cuối cùng khuấy mạnh một lần nữa rồ để yên trong 2
p út, sau đó ạn nước đục ra và chỉ để lại trên mẫu một lớp nước khoảng 30 mm.Tiếp
tục đổ nước sạch vào và rửa mẫu t eo qu trìn trên c o đến k nước gạn ra không
còn vẩn đục nữa.
29
Nếu dùng thùng hình trụ (Hình 3.1) để rửa mẫu thì phả c o nước vào t ùn đến
k nước trào qua vò trên, còn nước đục thì tháo ra bằn a vò dưới.
Sau khi rửa xong, mẫu được sấy đến khố lượn k n đổi.
b. Đố v cốt l u l n
Cốt liệu lớn sau k đã sấy k được lấy mẫu với khố lượn được nêu trong Bảng 3.1.
Bảng 3.1 - K ố lượn mẫu t ử àm lượn bùn, bụ , sét của cốt l ệu lớn
Kíc t ư c l n n ất của ạt cốt l u K ố lượng mẫu, k n n ỏ n

mm kg
N ỏ n oặc bằn 40 5
Lớn n 40 10
Đổ mẫu thử vào thùng rửa, nút kín hai lỗ xả và c o nước ngập trên mẫu. Để yên
mẫu tron t ùn 15 p út đến 20 phút cho bụi bẩn và đất cát rữa ra.
Đổ ngập nước trên mẫu khoảng 200 mm. Dùng que gỗ khuấy đều cho bụi, bùn bẩn
rã ra. Để yên trong 2 phút rồi xả nước qua hai ống xả. Khi xả phả để lạ lượng nước
trong thùng ngập trên cốt liệu ít nhất 30 mm. Sau đó nút kín a ống xả và c o nước
vào để rửa lại. Tiến hành rửa mẫu t eo qu trìn trên đến k nước xả trong thì thôi.
Sau khi rửa, sấy toàn bộ mẫu tron t ùn đến khố lượn k n đổi (chú ý không
làm mất các hạt cát nhỏ có lẫn trong mẫu), rồi cân lại mẫu.
Hàm lượng chung bụi, bùn, sét chứa trong cốt liệu (Sc), tính bằng phần trăm, c ín x c
đến 0,1 % theo công thức:
m  m1
Sc   100 (3.1)
m
tron đó:
m là k ố lượn mẫu k trước k rửa, tín bằn am ( );
m1 là k ố lượn mẫu k sau k rửa, tín bằn am ( ).
Kết quả là giá trị trung bình cộng của kết quả hai lần thử.
Bảng 3.2 - Hàm lượng các tạp chất trong cát (Theo TCVN 7570:2006)
Hàm lượng tạp chất, % khố lượng, không lớn n

Tạp chất
bê tông cấp cao bê tông cấp thấp
vữa
ơn B30 ơn và bằng B30
Sét cục và các tạp chất

K n được có 0,25 0,50
dạng cục
Hàm lượng bùn, bụi, sét 1,50 3,00 10,00

30
Bảng 3.3 - Hàm lượng bùn, bụi, sét trong cốt liệu lớn (Theo TCVN 7570:2006)
Cấp bê tông Hàm lượng bùn, bụi, sét, % khố lượng, không lớn n
Cao n B30 1,0
Từ B15 đến B30 2,0
Thấp n B15 3,0
K ố lượn sấy k sau

TT K ố lượn ban đầu( ) Sc (%) Trung bình
k rửa ( )
Câu ỏ ôn tập
1. Nguyên tắc x c địn àm lượng bụi bùn sét của cốt liệu.
2. Mô tả quá trình thí nghiệm x c địn àm lượng bụi bùn sét của cốt liệu.
3. Quy định về àm lượng bụi bùn sét của cốt liệu cho bê tông và vữa.
31
GHI CHÚ
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
32
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
33
BÀI 4: XÁC ĐỊNH KHỐI LƯỢN RIÊN VÀ ĐỘ HÚT NƯỚC CỦA CỐT LIỆU
- Hiểu được ý n ĩa của chỉ tiêu khố lượng riêng, khố lượng thể tíc và độ
út nước của cốt liệu.
2. K n m, ý ng ĩa
Khố lượng riêng là khố lượng của một đ n vị thể tích vật liệu ở trạng thái hoàn
toàn đặc.
Khố lượng riêng của cốt liệu chỉ phụ thuộc vào thành phần cấu tạo và cấu trúc vi
mô của nó nên biến động trong một phạm vi nhỏ.
Giá trị khố lượng riêng dùn để tính toán cấp phối vật liệu hỗn hợp và tính toán
một số chỉ tiêu vật lý khác của vật liệu.
- Cân kỹ thuật, độ chính xác 0,1 %
- Tủ sấy có bộ phận đ ều chỉnh nhiệt độ sấy ổn định từ 105oC đến 110oC
- Bình dung tích, bằng thuỷ tinh, có miệng rộng, nhẵn, phẳng dung tích từ 1,05
lít đến 1,5 lít và có tấm nắp đậy bằng thuỷ t n , đảm bảo kín khí
- Thùng ngâm mẫu, bằng gỗ hoặc bằng vật liệu không gỉ
- K ăn t ấm nước mềm và k có kíc t ước 450 mm x 750 mm
- Khay chứa bằng vật liệu không gỉ và khôn út nước
- Côn thử độ sụt của cốt liệu bằng thép không gỉ, chiều dày ít nhất 0,9 mm,
đường kính nhỏ 40 mm, đường kính lớn 90 mm, chiều cao 75 mm
- Phễu chứa dùn để rót cốt liệu vào côn
- Que chọc kim loại khố lượng 340 g  5 g, dài 25 mm  3 mm được vê tròn
a đầu
- Bình hút ẩm
- Sàng có kíc t ước mắt sàng 5 mm và 140 m
3.2. C uẩn bị mẫu t í ng m
Mẫu thử được lấy và rút gọn theo TCVN 7572-1 : 2006 để đạt khố lượng cần
thiết cho phép thử.
34
- Cốt liệu lớn: Lấy khoản 1 k đã sàn loại bỏ cỡ hạt nhỏ n 5 mm.
- Cốt liệu nhỏ: Lấy khoảng 0,5 kg cốt liệu nhỏ đã sàn bỏ loại cỡ hạt lớn n5
mm và gạn rửa loại bỏ cỡ hạt nhỏ n 140 m.
Mỗi loại cốt liệu chuẩn bị 2 mẫu để thử song song.
 Các mẫu cốt liệu sau khi chuẩn bị được ngâm trong các thùng ngâm mẫu trong
24 4 giờ ở nhiệt độ 27oC2oC. Trong thờ an đầu ngâm mẫu, cứ khoảng từ 1 giờ
đến 2 giờ khuấy nhẹ cốt liệu một lần để loại bọt khí bám trên bề mặt hạt cốt liệu.
 Làm khô bề mặt mẫu (đưa cốt liệu về trạn t bão oà nước, khô bề mặt).
Đối với cốt liệu lớn: Vớt mẫu khỏ t ùn n âm, dùn k ăn b n lau k nước đọng
trên bề mặt hạt cốt liệu.
Đối với cốt liệu nhỏ:
- Nhẹ nhàng gạn nước ra khỏi thùng ngâm mẫu hoặc đổ mẫu vào sàng 140m.
- Rải cốt liệu nhỏ lên khay thành một lớp mỏn và để cốt liệu khô tự nhiên ngoài
k n k í. C ú ý k n để trực tiếp dưới ánh nắng mặt trời. Có thể đặt khay mẫu dưới
quạt nhẹ hoặc dùng máy sấy cầm tay sấy nhẹ, kết hợp đảo đều mẫu.
- Trong thời gian chờ cốt liệu khô, thỉnh thoảng kiểm tra tình trạng ẩm của cốt liệu
bằng côn thử và que chọc theo quy trình sau: Đặt côn thử trên nền phẳng, nhẵn không
thấm nước. Đổ đầy cốt liệu qua phễu vào côn thử, dùng que chọc đầm nhẹ 25 lần.
Không đổ đầy thêm cốt liệu vào côn. Nhấc nhẹ côn lên và so sánh hình dáng của khối
cốt liệu với các dạng cốt liệu chuẩn (xem Hình 4.1).
- Nếu khối cốt liệu có hình dạn tư n tự Hình 4.1.c), cốt liệu đã đạt đến trạng thái
bão oà nước khô bề mặt.
- Nếu có dạng Hình 4.1.a) và 4.1.b), cần tiếp tục làm khô cốt liệu và thử lạ đến khi
đạt trạn t n ư Hìn 4.1.c).
- Nếu có dạng Hình 4.1.d), cốt liệu đã bị quá khô, cần ngâm lại cốt liệu vào nước và
thực hiện thí nghiệm lạ đến k đạt yêu cầu.
Hình 4.1a Hình 4.1b
Hình 4.1c Hình 4.1d

Hình 4.1 - C c loạ ìn d n của k ố cốt l ệu
35
 Ngay sau khi làm khô bề mặt mẫu, tiến hành cân mẫu và ghi giá trị khố lượng
(m1). Từ từ đổ mẫu vào bình thử. Đổ t êm nước, xoay và lắc đều bìn để bọt khí
k n còn đọng lạ . Đổ tiếp nước đầy bìn . Đặt nhẹ tấm kính lên miện bìn đảm bảo
không còn bọt k í đọng lại ở bề mặt tiếp giáp giữa nước trong bình và tấm kính.
 Dùn k ăn lau k bề mặt ngoài của bình thử và cân bình + mẫu + nước + tấm
kính, ghi lại khố lượng (m2).
 Đổ nước và mẫu trong bình qua sàng 140 m đối với cốt liệu nhỏ và qua sàng 5
mm đối với cốt liệu lớn. Tráng sạc bìn đến khi không còn mẫu đọng lạ . Đổ đầy
nước vào bình, lặp lạ t ao t c đặt tấm kính lên trên miện n ư bước đo m2, lau khô
mặt ngoài bình thử. Cân và ghi lại khố lượn bìn + nước + tấm kính (m3).
 Sấy mẫu thử đọng lạ trên sàn đến khố lượn k n đổ . Để nguội mẫu đến
nhiệt độ phòng trong bình hút ẩm, sau đó cân và k ố lượng mẫu (m4).
- Khố lượng riêng của cốt liệu (a), g/cm3, c ín x c đến
3
0,01 g/cm , được x c định theo công thức sau:
m4
a  an  (4.1)
m4  (m2  m3 )
Tron đó:
an: là khố lượng riêng của nước, (g/cm3)
m2: là khố lượng của bìn + nước + tấm kính + mẫu, (g)
m3: là khố lượng của bìn + nước + tấm kính, (g)
m4: là khố lượng mẫu ở trạng thái khô hoàn toàn, (g)
- Khố lượng thể tích của cốt liệu ở trạng thái khô (vk), g/cm3, c ín x c đến 0,01
g/cm3, được x c định theo công thức sau:
m4
 vk  an  (4.2)
m1  (m2  m3 )
Tron đó:
 an: là khố lượng riêng của nước, (g/cm3)
m1: là khố lượng mẫu ướt, (g)
m4: là khố lượng mẫu ở trạng thái khô hoàn toàn, (g )
- Khố lượng thể tích của cốt liệu ở trạn t bão oà nước (vbh), g/cm3,lấy chính
x c đến 0,01 g/cm3, theo công thức sau:
m1
 vbh  an  (4.3)
m1  (m2  m3 )
Tron đó:
 an: là khố lượng riêng của nước, (g/cm3)
36

- Độ út nước của cốt liệu (Hp), tính bằng phần trăm k ố lượn , c ín x c đến 0,1
%, x c định theo công thức:
(m 1  m 4 )
Hp   100 (4.4)
m4
Tron đó:
m4: là khố lượng mẫu ở trạng thái khô hoàn toàn, tính bằng gam (g);
Kết quả thử khối lượng riêng, khối lượng thể tính của cốt liệu là giá trị trung bình
cộng số học của hai kết quả thử song song. Nếu kết quả giữa hai lần thử chênh lệch
nhau lớn hơn 0,02 g/cm3 cần thực hiện thí nghiệm lại lần thứ ba. Kết quả thử là trung
bình cộng của hai giá trị gần nhau nhất.
Kết quả thử độ hút nước của cốt liệu là giá trị trung bình cộng của hai kết quả thử
song song. Nếu chênh lệch giữa hai lần thử lớn hơn 0,2 %, thực hiện thí nghiệm lần
thứ ba và khi đó kết quả thử là trung bình cộng của hai giá trị gần nhau nhất.
KLTT
KL riêng KLTT khô Độ út
TT m1 m2 m3 m4 bão hòa
(g/cm3) (g/cm3) nước (%)
(g/cm3)
Câu ỏ ôn tập
1. Phân biệt khố lượng riêng và khố lượng thể tích.
2. Nguyên tắc xác định khố lượng riêng của cốt liệu.
3. Mô tả quá trình thí nghiệm x c định khố lượng riêng của cốt liệu.
4. Giải thích công thức tính khố lượng riêng (công thức 4.1).
37
GHI CHÚ
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
38
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
39
BÀI 5: XÁC ĐỊNH KHỐI LƯỢNG RIÊNG CỦ XI MĂN
- Hiểu được ý n ĩa chỉ tiêu khố lượng riêng của x măn .
2. K n m, ý ng ĩa
Khố lượng riêng là khố lượng của một đ n vị thể
tích x măn ở trạn t oàn toàn đặc.
P ư n p p t í n ệm này dựa vào nguyên lý
chiếm thể tích trong chất lỏng của các hạt x măn .
Tiêu chuẩn áp dụng: TCVN 4030:2003
- Chậu nước
- Bìn x c định khố lượng riêng của x măn
- Phễu, bình chứa nước
- Vật liệu: x măn , dầu hỏa
Hình 5.1. Bình tỉ trọng
o
X măn được sấy khô ở nhiệt độ l05÷110 C
Le Chatelier
trong 2 giờ và để nguội trong bình hút ẩm đến nhiệt
độ phòng thí nghiệm.
Dùn cân p ân tíc cân 65 x măn .
3.3. rìn tự t í ng m:
Đặt bìn x c định khố lượng riêng của x măn vào c ậu nước cho phần c a độ
của nó c ìm dướ nước rồi kẹp chặt không cho nổ lên. Nước trong chậu phải giữ ở
nhiệt độ 27 ±2oC. Đổ dầu hoả vào bìn đến vạch số k n (0), sau đó lấy bông hoặc
giấy bọc thấm hết những giọt dầu bám vào cổ bình trên phần chứa dầu.
Lấy t ìa con xúc x măn đã c uẩn bị đổ từ từ ít một qua phễu vào bìn c o đến
khi mực chất lỏng trong bình lên tới một vạch của phần c a độ phía trên.
Lấy bìn đổ ra khỏi chậu nước xoay đứng qua lại l0 phút cho không khí trong xi
măn t o t ra. Lạ đặt bình vào chậu để 10 phút cho nhiệt độ của bình bằng nhiệt độ
của nước rồi ghi mực chất lỏng trong bình (V)
Khố lượng riêng của x măn được tính bằng trị số trung bình cộng của kết quả
hai lần thử theo công thức:
40
G
a  (5.1)
Va
Tron đó:
 a  =g/cm ; kg/dm ; kg/l; T/m .
3 3 3
G: Khố lượn x măn dùn để thử, (g).

Va: Thể tích chất lỏng bị x măn c ếm chỗ, (cm3)
Lần Khố lượng xi Mực chất lỏng Khố lượng xi Mực chất lỏng
thử măn ban đầu trong bình ban măn còn lại trong bình lúc sau
đầu
Câu ỏ ôn tập
1. N uyên lý x c định khố lượng riêng của x măn .
2. Mô tả quá trình thí nghiệm.
41
GHI CHÚ
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
42
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
43
BÀI 6: XÁC ĐỊNH LƯỢNG NƯỚC TIÊU CHUẨN CỦ XI MĂN
- Hiểu được ý n ĩa của chỉ t êu lượn nước tiêu chuẩn của x măn .
- Thực hiện đún trình tự và yêu cầu c c bước thí nghiệm
2. K n m, ý ng ĩa
Lượn nước tiêu chuẩn (tính bằng % so với khố lượn x măn ) là luợn nước cần
thiết đảm bảo cho hồ x măn đạt độ dẻo tiêu chuẩn.
Độ dẻo tiêu chuẩn của hồ x măn được đ n bằn độ lún sâu của kim tiêu
chuẩn vào hồ x măn k c o k m r tự do từ độ cao H=0 mm so với mặt hồ x măn .
Độ dẻo tiêu chuẩn ứng vớ độ cắm của kim tiêu chuẩn k mũ k m V cat to c c đ y
khâu 62(mm)
- Cân, có độ c ín x c đến 1g;
- Ốn đon có vạch chia hoặc buret, có khả
năn đo t ể tíc c ín x c đến 1%
- Máy trộn, phù hợp với các yêu cầu của ISO
679.
- Dùng dụng cụ Vicat vớ k m to. K m to được
làm bằng kim loại không rỉ và có dạng một trụ thẳng,
có chiều dài hữu ích là 50mm  1mm và đường kính là
10mm0,05mm. Khố lượng toàn phần của phần
chuyển động là 300g1g. Chuyển động của nó phải
thật thẳn đứng và không chịu ma s t đ n kể, và trục
của chúng phải trùng với trục kim to.
- Vàn k âu V cat để chứa hồ phả được làm
bằng cao su rắn. Vành khâu có dạng hình nón cụt, sâu
4mm  0,2mm, đường kính trong phía trên
l70mm5mm và ở đ y l80  5mm. Vành khâu phả đủ
cứng và phải có một tấm đế phẳng bằng thủy tinh có
kíc t ước lớn n vàn k âu và dày ít n ất 2,5mm. Hình 6.1. Bộ dụng cụ Vicat
Chú thích: Vành khâu bằng kim loại hoặc chất dẻo
hay vành khâu dạng hình trụ đều có thể sử dụng miễn là phải đảm bảo chiều sâu yêu
cầu và kết quả thu được phải giống như khi thử bằng vành khâu cao su cứng hình nón
cụt.
44
3.2. C uẩn bị mẫu t ử:

 Trộn hồ xi măng
Cân 500 x măn , c ín x c đến 1g.
Cân một lượn nước là 125g rồ đổ vào trong cối trộn hoặc dùng ốn đon có vạch
c a ay buret để đo lượn nước đổ vào cối trộn.
Đổ x măn vào nước một cách cẩn thận để tránh thất t o t nước hoặc x măn . T ời
gian đổ k n ít n 5 ây và k n n ều n 10 ây. Lấy thờ đ ểm kết t úc đổ xi
măn là t ờ đ ểm "không", từ đó tín t ời gian làm tiếp theo. Khở động ngay máy
trộn và cho chạy với tốc độ thấp trong 90 giây.
Sau 90 giây, dừng máy trộn khoản 15 ây để vét gọn hồ ở xung quanh cối vào vùng
trộn của máy bằng một dụng cụ vét thích hợp. Khở động lại máy và cho chạy ở tốc độ
thấp thêm 90 giây nữa. Tổng thời gian chạy máy trộn là 3 phút.
Chú thích: Mọi phương pháp trộn khác, dù bằng tay hay máy đều có thể được sử dụng
miễn là cho kết quả như với phương pháp này.
 Đổ hồ xi măng vào vành khâu
Hồ x măn sau khi trộn xon được đổ ngay vào k âu đã được đặt trên tấm đế
phẳng bằng thủy tinh có bôi một lớp dầu. Đổ đầy n k âu mà k n nén ay run
quá mạnh. Dùng dụng cụ có cạnh thẳng gạt hồ thừa theo kiểu chuyển độn cưa n ẹ
nhng, sao cho hồ đầy ngang khâu và bề mặt phải phẳn tr n.
Trước khi thử gắn kim to vào dụng cụ Vicat, hạ kim to cho chạm tấm đế và chỉnh
kim chỉ về số "không" trên thang chia vạch. Nhấc kim to lên vị trí chuẩn bị vận hành.
Ngay sau khi gạt phẳng mặt hồ, chuyển khâu và tấm đế sang dụng cụ Vicat tại vị
trí đún tâm dưới kim to. Hạ kim to từ từ c o đến khi nó tiếp xúc với mặt hồ. Giữ ở vị
trí này từ 1 đến 2 ây để tránh tốc độ ban đầu hoặc gia tốc của bộ phận chuyển động.
Sau đó t ả nhanh bộ phận chuyển độn để kim to lún thẳn đứng vào trung tâm hồ.
Thờ đ ểm thả kim to từ thờ đ ểm số "không" là 4 phút. Đọc số trên thang vạch thì
kim to ngừng lún, hoặc đọc tại thờ đ ểm 30 giây sau khi thả kim to, tùy theo việc nào
xảy ra sớm n.
Ghi lại số đọc, trị số đó b ểu thị khoảng cách giữa đầu kim to với tấm đế. Đồng
thời ghi lạ lượn nước của hồ tính theo phần trăm k ố lượn x măn . Lau sạch kim
to ngay sau mỗi lần thử lún.
Lặp lại phép thử với hồ có khố lượn nước khac nhau cho tớ k đạt được một
khoảng cách giữa kim to với tấm đế là 6mm  2mm. Ghi lạ àm lượn nước của hồ
này, lấy c ín x c đến 0,5% và co đó là lượn nước c o độ dẻo chuẩn.
45
3.4. Kết quả t ử ng m:

Lượn nước tiêu chuẩn của x măn Ntc được x c định theo công thức sau :
mn
N tc  (%) (6.1)
m xm
Tron đó:
mn: Khố lượn nước (g) ứng với lần thử c o độ cắm sâu của kim Vicat vào hồ
x măn 342(mm)
mxm: Lượn x măn đổ vào bình tỉ trọng (g)
X măn Nước
Lần thử Độ cắm sâu(mm) C c đ y(mm) Ghi chú
(g) (g)
n … … 32-36 4-8
Câu ỏ ôn tập
1. Khái niệm và ý n ĩa của chỉ t êu lượn nước tiêu chuẩn của x măn .
2. Mô tả quá trình thí nghiệm.
46
GHI CHÚ
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
47
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
48
BÀI 7: XÁC ĐỊNH CƯỜN ĐỘ NÉN VÀ CƯỜN ĐỘ UỐN CỦ XI MĂN
1. Mục t êu bà ọc:
- Hiểu được ý n ĩa của chỉ t êu m c x măn .
2. Đặc đ ểm của p ương p p t í ng m
P ư n p p bao ồm c c x c địn độ bền nén và độ bền uốn tư n ứng của các
mẫu thử ìn lăn trụ có kíc t ước 40mm x 40mm x 160mm.
Các mẫu này được đúc từ một mẻ vừa dẻo, chứa một phần x măn và ba p ần cát
tiêu chuẩn theo khố lượng với tỉ lệ nước/x măn là 0,5. C t t êu c uẩn từ những
nguồn k c n au đều có thể được sử dụng miễn là kết quả độ bền của x măn k sử
dụn c t đó k n sa k c đ n kể, so với kết quả độ bền x măn đó k
sử dụng cát chuẩn theo ISO
Vữa được trộn bằng máy và lèn chặt trong một khuôn nhờ sử dụng máy dằn.
Thiết bị và kĩ t uật lèn chặt k c cũn có t ể dùn n ưn kết quả k n được sai
khác so với việc dùng thiết bị dằn chuẩn.
Các mẫu tron k u n được bảo dưỡn n k n k í ầm 24 giờ và sau đó c c mẫu
được tháo khuôn rồ được ngâm ngập tron nước c o đến k đem ra thử độ bền.
Đến dộ tuổi yêu cầu, mẫu được vớt ra khỏ n bảo dưỡng, sau khi thử uốn mẫu bị
bẻ gãy thành hai nửa và mỗi nửa mẫu ãy được dùn để thử độ bền nén.
- Máy trộn
- Khuôn
- Bàn dằn
- Máy thử độ bền uốn/ Máy thử độ bền nén.
- định vị mẫu của máy thử cườn độ nén
a) Thành phần vữa
- Cát tiêu chuẩn ISO
Cát tiêu chuẩn ISO là c t t ên n ên àu s l c, ồm tốt n ất là c c ạt tròn cạn
và có àm lượn S O2 không ít n 98%.
Cấp p ố ạt nằm tron c c ớ ạn quy địn ở bản sau:
49
Bảng 7.1. Cấp p ố ạt của c t mẫu ISO
KTLS (mm) LSTL (%)

Kíc t ước lỗ vu n mm
2 0
1,6 7±5
1 33 ± 5
0,5 67 ± 5
0,16 87 ± 5
- X măng 0,08 99 ± 1
Xi măn để t ử n ệm nếu p ả để lâu n 24 ờ kể từ lúc lấy mẫu đến lúc t ến
hành t í n ệm, t ì p ả được lưu ữ toàn bộ tron t ùn kín, loạ t ùn k n ây
p ản ứn x măn .
- Nư c
Nước cất được sử dụn c o c c p ép t ử c n n ận. Còn đố vớ c c t ử
n ệm k c, sử dụn nước uốn .
b) Khố lượng các thành phần vữa
Tỷ lệ khố lượng bao gồm một phần x măn , ba p ần cát tiêu chuẩn và một nửa
phần là nước (tỷ lệ nước/x măn =0,5).
Mỗi mẻ cho ba mẫu thử sẽ gồm:
450 ±2 x măn
1350g ± 5g cát
225 ± 1 nước.
c) Trộn mẫu vữa
Dùng máy trộn để trộn mỗi mẻ vữa. Máy trộn k đã ở vị trí thao tác, cần tiến
àn n ư sau:
- Đổ nước vào cố và t êm x măn .
- Khở động máy trộn ngay và cho chạy ở tốc độ thấp, sau 30 giây thêm cát từ
từ trong suốt 30 giây. Bật máy trộn và cho chạy ở tốc độ cao, tiếp tục trộn
thêm 30 giây.
- Dừng máy trộn 90 ây. Tron vòn 15 ây đầu dùng bay cao su cào vữa
bám ở thành cối, ở đ y cối và vun vào giữa cối.
- Tiếp tục trộn ở tốc độ cao trong 60 giây nữa.
Thời gian của mỗ a đoạn trộn khác nhau có thể được tín c ín x c đến ±1
giây.
d) Chế tạo mẫu thử x c địn cường độ
- Hình dạn và kíc t ước
Mẫu thử ìn lăn trụ có kíc t ước 40mm x 40mm x 160mm
50
- Đúc mẫu
Tiến àn đúc mẫu ngay sau khi chuẩn bị xong vữa. Khuôn và phễu được kẹp
chặt vào bàn dằn. Dùng một xẻng nhỏ thích hợp, xúc một hoặc hai lần để rải lớp vữa
đầu tiên cho mỗ n ăn k u n sao c o mỗ n ăn trải thành hai lớp t ì đầy (mỗi lần xúc
khoảng 300g) và lấy trực tiếp từ máy trộn. Sau đó lèn lớp vữa đầu bằng cách dằn 60
c . Đổ thêm lớp vữa thứ hai rồi lèn lớp vữa này bằng cách dằn thêm 60 cái.
Nhẹ nhàng nhấc khuôn khỏi bàn dằn . Gạt bỏ vứa thừa bằng một thanh gạt
kim loạ , t an này được giữ thắn đứng và chuyển động từ từ theo kiểu cà ngang mỗi
chiều một lần. Cũn dùn t an ạt trên gạt bằng mặt vữa.
Ghi nhãn hoặc đ n dấu c c k u n để nhận biết mẫu và vị trí tư n đối của chúng
so với bàn dằn.
e) Bảo dưỡng mẫu thử.
- Xử lí và cất giữ mẫu trước khi tháo khuôn
Gạt bỏ vữa thừa trên rìa k u n co n ư một phần của việc tháo dỡ. Đặt một tấm
kín kíc t ước 210mm x 185mm và dày 6mm lên k u n. Cũn có t ể dùng một tấm
thép hoặc vật liệu không thấm k c có cùn kíc t ước.
Đặt n ay c c k u n đã đ n dấu lên giá nằm ngang trong phòng không khí ẩm
hoặc trong tủ
- Tháo dỡ khuôn
Việc tháo dỡ khuôn phải rất thận trọng
Đối với các phép thử 24 giờ, việc tháo dỡ khuôn mẫu k n được quá 20 phút
trước khi mẫu được thử
Đối với các phép thử có tuổi mẫu lớn n 24 ờ, việc tháo dỡ khuôn tiến hành từ
20 giờ đến 24 giờ sau khi dổ khuôn.
Mẫu đã t o k ỏi k u n và được chọn để thử vào 24 giờ (hoặc vào 48 giờ nếu dỡ
khuôn muộn), được phủ bằn k ăn ẩm cho tới lúc thử.
Đ n dấu các mẫu đã c ọn để n âm tron nước và tiện phân biệt mẫu sau này,
đ n dấu bằng mực chịu nước hoặc bằng bút chì.
- Bảo dưỡn tron nước
Các mẫu đã đ n dấu được nhận c ìm n ay tron nước (để nằm ngang
hoặc để thẳn đứng, tùy theo cách nào thuận tiện) ở nhiệt độ 270C ± 20C trong các bể
chứa thích hợp
Trong suốt thời gian ngâm mẫu, không lúc nào khoảng cách giữa các mẫu hay độ
sâu của nước trên bề mặt mẫu lại nhỏ n 5 mm.
Lấy mẫu cần thử ở bất kỳ tuổi nào (ngoài 24 giờ hoặc 48 giờ khi tháo khuôn
muộn) ra khỏ nước k n được qu 15 p út trước khi thực hiện thí nghiệm. Dùng vải
ẩm phủ lên mẫu cho tới lúc thử.
- Tuổi của mẫu để thử độ bền
Tính tuổi của mẫu thử từ lúc bắt đầu trộn x măn và nước.
Khi thử độ bền theo yêu cầu ở các tuổi khác nhau, cần đảm bảo giới hạn sau:
51
24 giờ ± 15 phút
7 ngày ± 2 giờ
Bằng và lớn n 28 n ày ± 8 ờ
3.3. Trình tự t í ng m
 Xác định độ bền uốn
Đặt mẫu lăn trụ vào máy thử với một mặt bên tựa trên c c con lăn ối tựa và trục
dọc của mẫu vuông góc với các gối tựa. Đặt tải trọng theo chiều thẳn đứng
bằn con lăn tải trọng vào mặt đối diện của lăn trụ và tăn tải trọng dần dần tốc độ
50N/s ± l0N/s c o đến khi mẫu gãy đ .
 Xác định độ bền nén
Thử độ bền nén các nửa lăn trụ trên các mặt bên phía tiếp xúc với thành khuôn.
Đặt mặt bên các nửa lăn trụ vào chính giữa và đặt nằm ngang sao cho mặt cuối của
lăn trụ nhô ra ngoài tấm ép hoặc má ép khoảng l0mm.
Tăn tải trọng từ từ với tốc dộ 2400N/s ± 200N/s trong suốt qu trìn c o đến khi
mẫu bị phá hoại.
 Tín độ bền uốn t eo s đồ uốn 3 đ ểm, Ru, bằng đ n vị MPa, theo công
thức 7.1.
1,5.P.l
Ru  (7.1)
b3
Trong đó:
P: Là tải trọn đặt lên giữa lăn trụ khi mẫu bị gãy, N
l: Là khoảng cách giữa các gối tựa, mm
b: Là cạnh của tiết diện vuông của lăn trụ, mm.
 Tính độ bền nén, Rn , đ n vị MPa, theo công thức 7.2.
P
Rn  (7.2)
1600
Trong đó:
P: Là tải trọng tố đa lúc mẫu bị phá hoại, N;
1600 là diện tích tấm ép hoặc má ép, tính bằng milimet vuông
(40mm x 40mm=1600mm2)
 Đ n g kết quả:
Kết quả thử cườn độ uốn là giá trị trung bình số học của ba lần x c địn cường
độ uốn riêng biệt, mỗi giá trị lấy c ín x c đến 0,1 MPa, nhận được trên một bộ ba
mẫu thử lăn trụ. Kết quả trung bình lấy c ín x c đến 0,1 MPa.
52
Kết quả thử cườn độ nén là giá trị trung bình số học của sáu kết quả x c định
cườn độ nén riêng biệt, mỗi giá trị lấy c ín x c đến 0,1 MPa, nhận được từ sáu nửa
lăn trụ gãy trên một bộ ba mẫu thử lăn trụ.
Nếu một kết quả trong số sáu lần x c địn vượt quá ± 10 % so với giá trị trung
bình thì loại bỏ kết quả đó và c ỉ tính giá trị trung bình của năm kết quả còn lại. Nếu
một tron năm kết quả này vượt quá ± 10 % giá trị trung bình của chúng thì loại bỏ
toàn bộ kết quả và lặp lại phép thử. Kết quả trung bình lấy chính x c đến 0,1 MPa.
 Kết quả cườn độ uốn
TT 1 2 3
Lực uốn (N)
Cườn độ uốn (MPa)
Cườn độ uốn trung bình (MPa)
 Kết quả cườn độ nén
TT 1 2 3 4 5 6
Lực nén (N)
Cườn độ nén (MPa)
Chênh lệch (%)
Cườn độ nén trung

bình (Mpa)
Câu ỏ ôn tập
1. Tỉ lệ các thành phần mẫu vữa x c địn cườn độ x măn .
2. Thế nào là cát tiêu chuẩn ISO.
3. Mô tả quá trình thí nghiệm đúc mẫu vữa x măn .
4. P ư n p p xử lí số liệu nén mẫu.
53
GHI CHÚ
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
54
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
55
BÀI 8: XÁC ĐỊNH ĐỘ SỤT CỦA HỖN HỢP BÊ TÔNG XI MĂN
- Hiểu được ý n ĩa của chỉ t êu độ sụt của hỗn hợp bê tông.
- Đ ều chỉn được thành phần vật liệu k độ sụt k n đạt yêu cầu.
2. K n m, ý ng ĩa
Độ sụt là chỉ tiêu quan trọng nhất của hỗn hợp bê t n , nó đ n k ả năn dễ
chảy của hỗn hợp bê t n dưới tác dụng của trọn lượng bản thân hoặc run động.
Độ lưu độn được x c định bằn độ sụt (SN, cm) của khối hỗn hợp bê tông trong
côn hình nón cụt có kíc t ước tùy thuộc vào cỡ hạt lớn nhất của cốt liệu. K độ sụt
thích hợp phù hợp vớ đặc đ ểm của kết cấu và p ư n p p t c n sẽ giúp cho quá
trìn t c n được dễ dàn , độ đặc, cườn độ của bê tông sẽ tăn . N ư vậy độ sụt liên
quan đến khả năn t c n và c ất lượng của bê t n , do đó cần phả x c định.
3.1. Dụng cụ - ết bị t ử
- Côn thử độ sụt là một côn hình nón cụt,
được uốn hàn hoặc cán từ thép tôn dày tối thiểu
1,5mm. Mặt trong của côn phải nhẵn, không có
các vết nhô của đường hàn hoặc đ n t n. C c
thông số của c n được quy địn n ư bảng 8.1:
- T an t ép tròn tr n đường kính 16mm,
dà 600mm a đầu múp tròn.
Hình 8.1. Bộ dụng cụ côn thử độ sụt
- Phễu đổ hỗn hợp.
- T ước lá kim loại dài 80cm chính xác tới 0,5cm.
- Tấm đế
Bảng 8.1. Kíc t ước các loại côn thử độ sụt
Loại côn Kíc t ước, mm
N1 100±2 200±2 300±2
N2 150±2 300±2 450±2

Lấy mẫu hỗn hợp bê t n để thử theo TCVN 3105 : 1993. Thể tích hỗn hợp bê
tông cần có:
56
- 8 lít khi cỡ hạt lớn nhất của cốt liệu bê tông tới 40mm;
- 24 lít khi cỡ hạt cốt liệu lớn nhất là 70 hoặc 100mm.
- Chọn côn: Dùng côn N1 để thử hỗn hợp bê tông có cỡ hạt lớn nhất của cốt
liệu tới 40mm, côn N2 để thử hỗn hợp bê tông có cỡ hạt lớn nhất của cốt liệu tới 70mm
hoặc 100mm.
- Tẩy sạc bê t n cũ: dùng giẻ ướt lau mặt trong của cônvà dụng cụ khác mà
trong quá trình thử tiếp xúc với hỗn hợp bê tông.
- Đặt côn lên nền cứng, phẳng không thấm nước.
- Đứng lên gố đặt c ân để giữ cho côn cố định trong cả qu trìn đổ và đầm
hỗn hợp bê tông trong côn.
- Đổ hỗn hợp bê tông qua phễu vào côn làm 3 lớp, mỗi lớp chiếm khoảng một
phần ba chiều cao của côn.
- Sau k đổ từng lớp dùng thanh thép tròn chọc đều trên toàn mặt hỗn hợp bê
tông từ xung quanh vào giữa. Khi dùng côn N1 mỗi lớp chọc 25 lần, khi dùng côn N2
mỗi lớp chọc 56 lần. Lớp đầu chọc suốt chiều sâu, các lớp sau chọc xuyên sâu vào lớp
trước khoảng 2÷3cm. Ở lớp thứ ba vừa chọc vừa t êm để giữ mức hỗn hợp lu n đầy
n m ệng côn. Sau đó ặt phẳng mặt.
- Rút c n t eo p ư n t ẳn đứng từ từ trong khoảng 5-10s rồ đặt côn sang
bên cạnh khối hỗn hợp bê tông vừa rút côn.
- Đo c ên lệch chiều cao giữa miệng côn vớ đ ểm cao nhất của khối hỗn hợp
chính xác tới 0,5cm.
Lưu ý:
Thời gian thử tính từ lúc bắt dầu đổ hỗn hợp bê tông vào côn cho tới thờ đ ểm
nhất côn khỏi khối hỗn hợp phả được tiến hành không ngắt quãng và không chế
không quá 150 giây.
Nếu khối hỗn hợp bê tông sau khi nhấc khỏi côn bị đổ hoặc tạo thành hình khối
k ó đo t ì p ải tiến hành lấy mẫu k c t eo TCVN 3105:1993 để thử lại.
Khi dùng côn N1 số liệu đo được làm tròn tớ 0,5cm, c ín là độ sụt của hỗn hợp
bê tông cần thử.
Khi dùng côn N2 số liệu đo được phải tính chuyển về kết quả thử theo côn N1 bằng
cách nhân với hệ số 0,67.
Hỗn hợp bê t n có độ sụt bằng không hoặc dướ l,0cm được co n ư k n có
tính dẻo. K đó đặc trưn của hỗn hợp được x c định bằng cách thử độ cứng theo
TCVN 3107 : 1993
 Đ ều chỉnh thành phần vật li u để đạt độ sụt:
Khi kiểm tra độ sụt có thể xảy ra c c trường hợp sau:
- Độ sụt thực tế bằn độ sụt yêu cầu.
- Độ sụt thực tế nhỏ n ay lớn n độ sụt yêu cầu.
57
Cách giải quyết n ư sau:

- Nếu độ sụt thực tế nhỏ n độ sụt yêu cầu khoảng 2-3cm thì phả tăn t êm 5
lít nước cho 1 m3 bê tông
- Nếu độ sụt thực tế nhỏ n độ sụt yêu cầu 4cm trở lên thì phả tăn cả nước và
x măn sao c o tỷ lệ N/X k n t ay đổi cho tới khi nào hỗn hợp bê t n đạt độ sụt
theo yêu cầu.
Trong trường hợp này cần chú ý rằng: để tăng một cấp độ sụt khoảng 2-3cm cần
thêm 5 lít nước như vậy khi độ sụt thiếu 4cm trở lên thì cần tính lượng xi măng tương
ứng cần tăng để đảm bảo chất lượng của bê tông.
- Nếu độ sụt thực tế lớn n độ sụt yêu cầu khoảng 2-3cm thì phả tăn t êm
lượng cốt liệu c t và đ (sỏi) khoảng 2-3% so với khố lượn ban đầu.
- Nếu độ sụt thực tế lớn n độ sụt yêu cầu khoảng 4-5cm trở lên thì phả tăn
thêm đồng thờ lượng cốt liệu c t, đ (sỏ ) và x măn k oảng 5% so với khố lượng
ban đầu.
Câu ỏ ôn tập
1. Ý n ĩa độ sụt của hỗn hợp bê t n x măn .
2. Cách xử lí k độ sụt k n đạt yêu cầu.
3. Việc kiểm tra độ sụt được thực hiện khi nào.
4. Mô tả thí nghiệm xác địn độ sụt của hỗn hợp BTXM.
58
GHI CHÚ
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
59
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
60
BÀI 9: XÁC ĐỊNH CƯỜN ĐỘ NÉN CỦ BÊ TÔNG XI MĂN
- Hiểu được ý n ĩa của chỉ t êu m c bê t n x măn .
2. K n m, ý ng ĩa
Mác bê tông theo cường độ chịu nén: ký hiệu bằng chữ M, là cườn độ của bê
tông, lấy bằng giá trị trung bình thống kê của cườn độ chịu nén tức thời, tính bằng
đ n vị daN/cm2, x c định trên các mẫu lập p ư n kíc t ước tiêu chuẩn (150 mm x
150 mm x 150 mm) được chế tạo, dưỡng hộ tron đ ều kiện tiêu chuẩn và thí nghiệm
nén ở tuổi 28 ngày.
Cấp độ bền chịu nén của bê tông:ký hiệu bằng chữ B, là giá trị trung bình thống kê
của cườn độ chịu nén tức thời, tính bằn đ n vị MPa, với xác suất đảm bảo không
dưới 95%, x c định trên các mẫu lập p ư n kíc t ước tiêu chuẩn (150 mm x 150
mm x 150 mm) được chế tạo, dưỡng hộ tron đ ều kiện tiêu chuẩn và thí nghiệm nén ở
tuổi 28 ngày.
Tư n quan ữa cấp bê t n và m c bê t n t eo cườn độ nén được x c định
thông qua công thức 9.1.
B = M(1 – 1,64v) (9.1)
Trong đó: v - Hệ số biến động cường độ bê tông.

K k n x c địn được hệ số biến động và chấp nhận chất lượng bê tông ở mức
trung bình, v= 0,135 (TCXDVN 356:2005) thì:
B = 0,778M (9.2)
- M y nén: M y nén được lắp đặt tại một vị trí cố định. Sau khi lắp, máy phải
địn kì l năm một lần hoặc sau mỗi lần sửa chữa được c quan đo lườn N à nước
kiểm tra và cấp giấy chứng thực hợp lệ
- T ước kẹp vớ độ chính xác tới 0.05mm
3.2. C uẩn bị t ử
Việc lấy hỗn hợp bê t n , đúc bảo dưỡng, khoan cắt mẫu bê tông và chọn kích
t ước viên mẫu thử nén phả được tiến hành theo TCVN 3105:1993.
61
 X c địn d n tíc c ịu lực của mẫu
- Đo c ín x c tới 1mm các cặp cạnh song song của hai mặt chịu nén (đối với
mẫu lập p ư n ) c c cặp đường kính vuông góc với nhau từn đ một trên từng
mặt chịu nén (đối với mẫu trụ)
- X c định diện tích hai mặt chịu nén trên và dưới theo các giá trị trung bình
của các cặp cạnh hoặc của các cặp đường kín đã đo. D ện tích chịu lực của mẫu
k đó c ín là trun bìn số học diện tích của hai mặt.
- Diện tích chịu lực khi thử các nửa viên dầm đã uốn ãy được tính bằng trung
bình số học diện tích các phần chung giữa các mặt chịu nén phía trên và phía
dưới c c đệm t ép tư n ứng.
 X c địn tả trọng p oạ mẫu
- Chọn thang lực thích hợp của m y để khi nén tải trọng phá hoại nằm trong
khoảng 20÷80% tải trọng cực đại của thang lực nén đã c ọn. K n được nén
mẫu ngoài thang lực trên.
- Đặt mẫu vào máy nén sao cho một mặt chịu nén đã c ọn nằm đún tâm t ớt
dưới của máy.
- Vận hành máy nhẹ nhàng cho mặt trên của máy tiếp cận với thớt trên của
máy.
- Tăn tải liên tục với tốc độ k n đổi và bằng 6±4 daN/cm2.giây cho tới khi
mẫu bị phá hoại (Dùng tốc độ gia tải nhỏ đối vớ bê t n có cườn độ thấp, tốc
độ gia tải lớn đối vớ bê t n có cườn độ cao). Lực tố đa đạt được là giá trị tải
trọng phá hoại mẫu.
Cườn độ nén từng viên mẫu bê tông (Rn) được tính bằng (Mpa) theo công thức:
Pn (9.3)
R  k.
Fn
Tron đó:
Pn: Tải trọng phá hoại, (N);
2
Fn: Diện tích chịu lực nén của viên mẫu, (mm );
k: Hệ số tín đổi kết quả thử nén các viên mẫu bê t n kíc t ước khác chuẩn
về cườn độ của viên mẫu kíc t ước 150x150x150mm. Giá trị k lấy theo bảng 9.1.
62
Bảng 9.1. Hệ số k
Hìn d n và kíc t ước của mẫu (mm) Hệ số tín đổi k
Mẫu lập p ư n
100x100x100 0,91
150x150x150 1,00
200x200x200 1,05
300x300x300 1,10
Mẫu trụ
71,4x143 và 100x200 1,16
150x300 1,20
200x400 1,24
 Xử lí kết quả nén mẫu bê tông:

- So sánh các giá trị cườn độ nén lớn nhất và nhỏ nhất vớ cườn độ nén của
viên mẫu trung bình.
- Nếu cả hai giá trị đó đều không lệch quá 15% so vớ cườn độ nén của viên
mẫu trun bìn t ì cườn độ nén của bê t n được tính bằng trung bình số học của ba
kết quả thử trên ba viên mẫu.
- Nếu một trong hai giá trị đó lệch quá 15% so vớ cườn độ nén của viên mẫu
trung bình thì bỏ cả hai kết quả lớn nhất và nhỏ nhất. K đó cườn độ nén của bê tông
là cườn độ nén của một viên mẫu còn lại.
- Nếu tổ mẫu bê tông chỉ có a v ên t ì cườn độ nén của bê t n được tính
bằng trung bình số học kết quả thử của hai viên mẫu đó.
Mẫu số Ngày Ngày Kíc t ước Lực nén Cườn độ Cườn độ nén
đúc nén mẫu (kN) chiụ nén trung bình
(mm) (Mpa) (Mpa)
Câu ỏ ôn tập
1. Địn n ĩa m c bê t n , cấp bê tông. Mối quan hệ giữa cấp bê tông và mác bê
tông.
2. Trình tự nén mẫu bê tông.
3. P ư n p p xử lí số liệu nén mẫu bê tông.
63
GHI CHÚ
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
64
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
65
Tài liệu tham khảo
[1]. TCVN 7572 : 2006 “Cốt liệu cho bê tông và vữa – Phương pháp thử”
[2]. TCVN 7570 : 2006 “Cốt liệu cho bê tông và vữa – Yêu cầu kỹ thuật”
[3]. TCVN 3105 : 1993 “Hỗn hợp bê tông và bê tông nặng – Lấy mẫu, chế tạo và bảo
dưỡng mẫu thử”
[4]. TCVN 3106 : 1993 “Hỗn hợp bê tông nặng – Phương pháp xác định độ sụt”
[5]. TCVN 3118 : 1993 “Bê tông nặng – Phương pháp xác định cường độ nén”
[6]. TCVN 9334 : 2012 “Bê tông nặng – Phương pháp xác định cường độ nén bằng
súng bật nẩy”
[7]. TCVN 6260 : 2009 “Xi măng Póoc lăng hỗn hợp – Yêu cầu kỹ thuật”
[8]. TCVN 4787 : 2009 “Xi măng – Phương pháp lấy mẫu và chuẩn bị mẫu thử”
[9]. TCVN 4030 : 2003 “Xi măng – Phương pháp xác định độ mịn”
[10]. TCVN 6016 : 2011 “Xi măng – Phương pháp xác định cường độ”
[11]. TCVN 6017 : 2015 “Xi măng – Phương pháp xác định thời gian đông kết và độ
ổn định thể tích”
[12]. P ùn Văn Lự (2004)- Giáo trình Vật liệu xây dựng – NXB Giáo dục
[13]. Bộ Xây dựng (2007) - Giáo trình Vật liệu xây dựng – NXB Xây dựng
[14]. ACI 311.6-18 “Specification for Testing Ready Mixed Concrete”
[15]. ASTM C33 / C33M - 18 “Standard Specification for Concrete Aggregates”
PHỤ LỤC 1
DANH MỤC CÁC PHÉP THỬ CỦA CỐT LIỆU CHO BÊ TÔNG VÀ VỮA
TT CHỈ TIÊU TIÊU CHUẨN
1 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định thành phần hạt TCVN 7572-2:2006
2 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định thành phần TCVN 7572-3:2006
thạch học
3 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định khối lượng TCVN 7572-4:2006
riêng, khối lượng thể tích và độ hút nước
4 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định khối lượng thể TCVN 7572-6:2006
tích xốp và độ hổng
5 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định độ ẩm TCVN 7572-7:2006
6 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định hàm lượng bụi TCVN 7572-8:2006
bùn sét trong cốt liệu và hàm lượng sét cục trong cốt
liệu nhỏ
7 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định tạp chất hữu cơ TCVN 7572-9:2006
8 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định độ nén dập và TCVN 7572-11:2006
hệ số hóa mềm của cốt liệu lớn
9 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định độ mài mòn khi TCVN 7572-12:2006
va đập của cốt liệu lớn trong máy mài mòn va đập Los
Angeles
10 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định hàm lượng hạt TCVN 7572-13:2006
thoi dẹt trong cốt liệu lớn
11 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định khả năng phản TCVN 7572-14:2006
ứng kiềm silic
12 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định hàm lượng TCVN 7572-15:2006
Clorua
13 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định hàm lượng TCVN 7572-16:2006
sulfat và sulfit trong cốt liệu nhỏ
mềm yếu, phong hóa
bị đập vỡ
16 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định hàm lượng silic TCVN 7572-19:2006
oxit vô định hình
17 Cốt liệu cho bê tông và vữa – Xác định hàm lượng mica TCVN 7572-20:2006
trong cốt liệu nhỏ
1
PHỤ LỤC 2
DANH MỤC CÁC PHÉP THỬ CỦA XI MĂNG
1 Xi măng – Phương pháp xác định độ mịn TCVN 4030:2003
2 Xi măng – Xác định khối lượng riêng TCVN 4030:2003
(Phụ lục A)
3 Xi măng – Xác định lượng nước tiêu chuẩn TCVN 6017:2015
4 Xi măng – Xác định thời gian đông kết và độ ổn định TCVN 6017:2015
thể tích
5 Xi măng – Xác định cường độ TCVN 6016:2011
2
PHỤ LỤC 3
DANH MỤC CÁC PHÉP THỬ CỦA BÊ TÔNG XI MĂNG
1 Hỗn hợp bê tông nặng – Phương pháp thử độ sụt TCVN 3106:1993
2 Hỗn hợp bê tông nặng – Phương pháp vebe xác định độ TCVN 3107:1993
cứng
3 Hỗn hợp bê tông nặng – Phương pháp xác định khối TCVN 3108:1993
lượng thể tích
4 Hỗn hợp bê tông nặng – Phương pháp xác định tách vữa TCVN 3109:1993
và độ tách nước
5 Hỗn hợp bê tông nặng – Phương pháp phân tích thành TCVN 3110:1993
phần
6 Hỗn hợp bê tông nặng – Phương pháp xác định hàm TCVN 3111:1993
lượng bọt khí
7 Bê tông nặng – Phương pháp xác định khối lượng riêng TCVN 3112:1993
8 Bê tông nặng – Phương pháp xác định độ hút nước TCVN 3113:1993
9 Bê tông nặng – Phương pháp xác định độ mài mòn TCVN 3114:1993
10 Bê tông nặng – Phương pháp xác định khối lượng thể TCVN 3115:1993
tích
11 Bê tông nặng – Phương pháp xác định độ chống thấm TCVN 3116:1993
nước
12 Bê tông nặng – Phương pháp xác định độ co TCVN 3117:1993
13 Bê tông nặng – Phương pháp xác định cường độ nén TCVN 3118:1993
14 Bê tông nặng – Phương pháp xác định cường độ kéo khi TCVN 3119:1993
uốn
15 Bê tông nặng – Phương pháp xác định cường độ kéo khi TCVN 3120:1993
bửa
3
PHỤ LỤC 4
YÊU CẦU KỸ THUẬT CỦA CỐT LIỆU CHO BÊ TÔNG VÀ VỮA
I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN:
 Môđun độ lớn của cát (fineness modulus of sand)
Chỉ tiêu danh nghĩa đánh giá mức độ thô hoặc mịn của hạt cát. Mô đun độ lớn
của cát được xác định bằng cách cộng các phần trăm lượng sót tích luỹ trên các sàng
2,5 mm; 1,25 mm; 630 m; 315 m; 140 m và chia cho 100.
 Kích thước hạt lớn nhất của cốt liệu lớn (Dmax) (maximum particle size)
Kích thước danh nghĩa tính theo kích thước mắt sàng nhỏ nhất mà không ít hơn
90 % khối lượng hạt cốt liệu lọt qua.
 Kích thước hạt nhỏ nhất của cốt liệu lớn (Dmin) (minimum particle size)
Kích thước danh nghĩa tính theo kích thước mắt sàng lớn nhất mà không nhiều
hơn 10 % khối lượng hạt cốt liệu lọt qua.
 Hạt thoi dẹt của cốt liệu lớn (elongation and flakiness index of coarse
aggregate)
Hạt có kích thước cạnh nhỏ nhất nhỏ hơn 1/3 cạnh dài.
 Thành phần hạt của cốt liệu (particle size distribution)
Tỷ lệ phần trăm khối lượng các hạt có kích thước xác định.
 Tạp chất hữu cơ (organic impurities)
Các chất hữu cơ trong cốt liệu có thể ảnh hưởng xấu đến tính chất của bê tông
hoặc vữa xi măng.
 Màu chuẩn (standard colors)
Màu qui ước dùng để xác định định tính tạp chất hữu cơ trong cốt liệu.
II. YÊU CẦU KỸ THUẬT:
 Đối với cát:
Theo giá trị môđun độ lớn, cát dùng cho bê tông và vữa được phân ra hai nhóm chính:
 Cát thô khi môđun độ lớn trong khoảng từ lớn hơn 2,0 đến 3,3;
 Cát mịn khi môđun độ lớn trong khoảng từ 0,7 đến 2,0.
4
Cát thô có thành phần hạt như quy định trong bảng 1 được sử dụng để chế tạo bê tông
và vữa tất cả các cấp bê tông và mác vữa.
Bảng 1-Thành phần hạt của cát
Lượng sót tích luỹ trên sàng, % khối lượng

Kích thước lỗ sàng
Cát thô Cát mịn
2,5 mm Từ 0 đến 20 0
1,25 mm Từ 15 đến 45 Từ 0 đến 15
630 m Từ 35 đến 70 Từ 0 đến 35
315 m Từ 65 đến 90 Từ 5 đến 65
140 m Từ 90 đến100 Từ 65 đến 90
Lượng qua sàng 140 m,

10 35
không lớn hơn
Cát mịn được sử dụng chế tạo bê tông và vữa như sau:
 Đối với bê tông: cát có môđun độ lớn từ 0,7 đến 1 (thành phần hạt như bảng 1)
có thể được sử dụng chế tạo bê tông cấp thấp hơn B15. Cát có môđun độ lớn từ
1 đến 2 (thành phần hạt như bảng 1) có thể được sử dụng chế tạo bê tông cấp từ
B15 đến B25;
 Đối với vữa: cát có môđun độ lớn từ 0,7 đến 1,5 có thể được sử dụng chế tạo
vữa mác nhỏ hơn và bằng M5; Cát có môđun độ lớn từ 1,5 đến 2 được sử dụng
chế tạo vữa mác M7,5.
Cát dùng chế tạo vữa không được lẫn quá 5 % khối lượng các hạt có kích thước lớn
hơn 5 mm.
Hàm lượng các tạp chất (sét cục và các tạp chất dạng cục; bùn, bụi và sét) trong cát
được quy định trong Bảng 2.
Bảng 2 - Hàm lượng các tạp chất trong cát
Hàm lượng tạp chất, % khối lượng, không lớn hơn

Tạp chất
bê tông cấp cao bê tông cấp thấp
vữa
hơn B30 hơn và bằng B30
Sét cục và các tạp chất

Không được có 0,25 0,50
dạng cục
Hàm lượng bùn, bụi, sét 1,50 3,00 10,00
5
Tạp chất hữu cơ trong cát khi xác định theo phương pháp so màu, không được thẫm
hơn màu chuẩn. Cát không thoả mãn điều kiện này có thể được sử dụng nếu kết quả thí
nghiệm kiểm chứng trong bê tông cho thấy lượng tạp chất hữu cơ này không làm giảm
tính chất cơ lý yêu cầu đối với bê tông.
Hàm lượng clorua trong cát, tính theo ion Cl- tan trong axit, quy định trong bảng 3
Bảng 3 - Hàm lượng ion Cl- trong cát
Hàm lượng ion Cl-, % khối lượng, không

Loại bê tông và vữa
lớn hơn
Bê tông dùng trong các kết cấu bê tông

0,01
cốt thép ứng suất trước
Bê tông dùng trong các kết cấu bê tông

và bê tông cốt thép và vữa thông 0,05
thường
Cát có hàm lượng ion Cl- lớn hơn các giá trị quy định ở Bảng 3 có thể được sử
dụng nếu tổng hàm lượng ion Cl- trong 1 m3 bê tông từ tất cả các nguồn vật liệu chế
tạo, không vượt quá 0,6 kg.
Cát được sử dụng khi khả năng phản ứng kiềm  silic của cát kiểm tra theo
phương pháp hoá học (TCVN 7572-14 : 2006) phải nằm trong vùng cốt liệu vô hại.
Khi khả năng phản ứng kiềm - silic của cốt liệu kiểm tra nằm trong vùng có khả năng
gây hại thì cần thí nghiệm kiểm tra bổ xung theo phương pháp thanh vữa (TCVN
7572-14 : 2006) để đảm bảo chắc chắn vô hại..
Cát được coi là không có khả năng xảy ra phản ứng kiềm – silic nếu biến dạng
() ở tuổi 6 tháng xác định theo phương pháp thanh vữa nhỏ hơn 0,1%.
6
 Cốt liệu lớn
Cốt liệu lớn có thể được cung cấp dưới dạng hỗn hợp nhiều cỡ hạt hoặc các cỡ
hạt riêng biệt. Thành phần hạt của cốt liệu lớn, biểu thị bằng lượng sót tích luỹ trên các
sàng, được quy định trong Bảng 4.
Bảng 4 - Thành phần hạt của cốt liệu lớn
Kích Lượng sót tích lũy trên sàng, % khối lượng,

thước ứng với kích thước hạt liệu nhỏ nhất và lớn nhất,
mm
lỗ sàng
mm
5-10 5-20 5-40 5-70 10-40 10-70 20-70
100    0  0 0
70   0 0-10 0 0-10 0-10
40  0 0-10 40-70 0-10 40-70 40-70
20 0 0-10 40-70 … 40-70 … 90-100
10 0-10 40-70 … … 90-100 90-100 
5 90-100 90-100 90-100 90-100   
Hàm lượng bùn, bụi, sét trong cốt liệu lớn tuỳ theo cấp bê tông không vượt quá
giá trị quy định trong Bảng 5.
Bảng 5 - Hàm lượng bùn, bụi, sét trong cốt liệu lớn
Cấp bê tông Hàm lượng bùn, bụi, sét, % khối lượng, không lớn hơn
Cao hơn B30 1,0
Từ B15 đến B30 2,0
Thấp hơn B15 3,0
Đá làm cốt liệu lớn cho bê tông phải có cường độ thử trên mẫu đá nguyên khai
hoặc mác xác định thông qua giá trị độ nén dập trong xi lanh lớn hơn 2 lần cấp cường
độ chịu nén của bê tông khi dùng đá gốc phún xuất, biến chất; lớn hơn 1,5 lần cấp
cường độ chịu nén của bê tông khi dùng đá gốc trầm tích.
Mác đá dăm xác định theo giá trị độ nén dập trong xi lanh được quy định trong
Bảng 6.
7
Bảng 6 - Mác của đá dăm từ đá thiên nhiên theo độ nén dập
Độ nén dập trong xi lanh ở trạng thái bão hoà nước, % khối lượng
Mác đá
dăm* Đá phún xuất xâm nhập Đá phún xuất
Đá trầm tích
và đá biến chất phun trào
140  Đến 12 Đến 9
120 Đến 11 Lớn hơn 12 đến 16 Lớn hơn 9 đến 11
100 Lớn hơn 11 đến 13 Lớn hơn 16 đến 20 Lớn hơn 11 đến 13
80 Lớn hơn 13 đến 15 Lớn hơn 20 đến 25 Lớn hơn 13 đến 15
60 Lớn hơn 15 đến 20 Lớn hơn 25 đến 34 
40 Lớn hơn 20 đến 28  
30 Lớn hơn 28 đến 38  
20 Lớn hơn 38 đến 54  
* Chỉ số mác đá dăm xác định theo cường độ chịu nén, tính bằng MPa tương đương
với các giá trị 1 400; 1 200; ...; 200 khi cường độ chịu nén tính bằng kG/cm2.
Sỏi và sỏi dăm dùng làm cốt liệu cho bê tông các cấp phải có độ nén dập trong
xi lanh phù hợp với yêu cầu trong Bảng 7.
Bảng 7 - Yêu cầu về độ nén dập đối với sỏi và sỏi dăm
Độ nén dập ở trạng thái bão hoà nước,% khối lượng, không
lớn hơn
Cấp bê tông
Sỏi Sỏi dăm
Cao hơn B25 8 10
Từ B15 đến B25 12 14
Thấp hơn B15 16 18
Độ hao mòn khi va đập của cốt liệu lớn thí nghiệm trong máy Los Angeles,
không lớn hơn 50 % khối lượng.
Hàm lượng hạt thoi dẹt trong cốt liệu lớn không vượt quá 15 % đối với bê tông
cấp cao hơn B30 và không vượt quá 35 % đối với cấp B30 và thấp hơn.
Tạp chất hữu cơ trong sỏi xác định theo phương pháp so màu, không thẫm hơn
màu chuẩn. Sỏi chứa lượng tạp chất hữu cơ không phù hợp với quy định trên vẫn có
8
thể sử dụng nếu kết quả thí nghiệm kiểm chứng trong bê tông cho thấy lượng tạp chất
hữu cơ này không làm giảm các tính chất cơ lý yêu cầu đối với bê tông cụ thể.
Hàm lượng ion Cl- (tan trong axit) trong cốt liệu lớn, không vượt quá 0,01 %.
Có thể được sử dụng cốt liệu lớn có hàm lượng ion Cl- lớn hơn 0,01 % nếu tổng hàm
lượng ion Cl-- trong 1 m3 bê tông không vượt quá 0,6 kg.
Khả năng phản ứng kiềm  silic đối với cốt liệu lớn được quy định như đối với
cốt liệu nhỏ theo 4.1.8
9
PHỤ LỤC 5
XI MĂNG POÓC LĂNG HỖN HỢP - YÊU CẦU KỸ THUẬT
1. Quy định chung
1.1. Xi măng poóc lăng hỗn hợp thông dụng là chất kết dính thủy, được sản xuất
bằng cách nghiền mịn hỗp hợp clanhke xi măng poóc lăng với một lượng thạch cao
cần thiết và các phụ gia khoáng, có thể sử dụng phụ gia công nghệ (nếu cần) trong quá
trình nghiền hoặc bằng cách trộn đều các phụ gia khoáng đã nghiền mịn với xi măng
poóc lăng.
1.2. Clanhke xi măng poóc lăng dùng để sản xuất xi măng poóc lăng hỗn hợp có
hàm lượng magie oxít (MgO) không lớn hơn 5 %.
1.3. Phụ gia khoáng để sản xuất xi măng poóc lăng hỗn hợp phải thỏa mãn các
yêu cầu của TCVN 6882 : 2001 và quy chuẩn sử dụng phụ gia trong sản xuất xi măng.
* Các tiêu chuẩn TCXD và TCN sẽ được chuyển đổi thành TCVN hoặc QCVN
1.4. Phụ gia công nghệ gồm các chất cải thiện quá trình nghiền, vận chuyển,
đóng bao và/hoặc bảo quản xi măng nhưng không làm ảnh hưởng xấu tới tính chất của
xi măng, vữa và bê tông; hàm lượng phụ gia công nghệ trong xi măng không lớn hơn 1
%.
1.5. Tổng lượng các phụ gia khoáng (không kể thạch cao) trong xi măng poóc
lăng hỗn hợp, tính theo khối lượng xi măng, không lớn hơn 40 %, trong đó phụ gia đầy
không quá 20 %.
1.6. Thạch cao để sản xuất xi măng poóc lăng hỗn hợp có chất lượng theo
TCXD 168 : 89.
1.7. Xi măng poóc lăng hỗn hợp gồm ba mác PCB30, PCB40 và PCB50, trong
đó:
- PCB là ký hiệu quy ước cho xi măng poóc lăng hỗn hợp;
- Các trị số 30, 40, 50 là cường độ nén tối thiểu mẫu vữa chuẩn ở tuổi 28 ngày
đóng rắn, tính bằng mặt phẳng, xác định theo TCVN 6016:1995 (ISO 679 : 1989).
10
2. Yêu cầu kỹ thuật
Các chỉ tiêu chất lượng của xi măng poóc lăng hỗn hợp được quy định trong Bảng 1.
Bảng 1 - Các chỉ tiêu chất lượng của xi măng poóc lăng hỗn hợp
Mức
Các chỉ tiêu
PCB30 PCB40 PCB50
1. Cường độ nén, mặt phẳng, không nhỏ hơn:
- 3 ngày  45 min 14 18 22
- 28 ngày  8 h 30 40 50
2. Thời gian đông kết, min
- bắt đầu, không nhỏ hơn 45
- kết thúc, không lớn hơn 420
3. Độ mịn, xác định theo:
- phần còn lại trên sàng kích thước lỗ 0,09 mm, 10
%, không lớn hơn 2 800
- bề mặt riêng, xác định theo phương pháp Blaine,
2
cm /g, không nhỏ hơn
4. Độ ẩm ổn định thể tích, xác định theo phương
pháp Le Chatelier, mm, không lớn hơn 10
5. Hàm lượng anhydric sunphuric (SO3), %, 3,5
không lớn hơn
6. Độ nở autoclave1), %, không lớn hơn 0,8
CHÚ THÍCH:
1)
Áp dụng khi có yêu cầu của khách hàng
3. Phương pháp thử
3.1. Lấy mẫu và chuẩn bị mẫu thử theo TCVN 4787 : 2001 (EN 196-7 : 1989).
3.2. Cường độ nén xác định theo TCVN 6016 : 1995 (ISO 679 : 1989).
3.3. Độ mịn xác định theo TCVN 4030 : 2003.
3.4. Thời gian đông kết và độ ổn định thể tích xác định theo TCVN 6017 : 1995
(ISO 9597 : 1989).
3.5. Hàm lượng SO3 xác định theo TCVN 141 : 2008.
3.6. Độ nở autoclave được xác định theo TCVN 7711 : 2007.
11

Bai Giang Thi Nghiem VLXD

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai Giang Thi Nghiem VLXD

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

LỜI NÓI ĐẦU

3.4. Kết quả thử nghiệm ..........................................................................................31

BẢNG VIẾT TẮT

Bài 5: X c định khố lượng riêng của x măn

Hình 2  Mô tả thiết bị chia mẫu

Mẫu trung bình

Khố lượng nhỏ nhất của mẫu cốt li u l n cần

Tên phép thử Từ Từ Từ

1. X c định khố lượng riêng,

2. X c định khố lượng thể tích

3. X c định thành phần cỡ hạt 5,0 5,0 15,0 30,0 50

4. X c địn àm lượng bùn, bụi, 0,25 1,0 5,0 15,0 15,0

5. X c địn àm lượng hạt thoi 10,0 10,0 10,0 20,0 30,0

6. X c địn độ ẩm 1,0 2,0 5,0 10,0 20,0

8. X c địn độ nén dập trong xi

Đường kính 75 mm 0,8 0,8 + + +

Đường kính 150 mm 6,0 6,0 6,0 + +

9. Độ ao mòn k va đập trong

6.2. Công tác lấy mẫu x măng

6.3. Công tác lấy mẫu ỗn ợp bê tông

Bảng 4: Kíc t ước mẫu bê tông

 Hìn d ng, kíc t ư c viên mẫu.

Bảng 5: Hìn d n và kíc t ước viên mẫu

K uôn đúc mẫu

BÀI 1: XÁC ĐỊNH HÀNH PHẦN HẠ CỦ CỐ LIỆ

140 315 630 1,25 2,5 5 5 10 20 40 70 100

C ú t íc : Có t ể sử dụn t êm c c sàn có kíc t ước nằm ữa c c kíc t ước đã

3.2. C uẩn bị mẫu t ử

Kíc t ư c l n n ất của ạt cốt l u K ố lượng mẫu, k ông n ỏ ơn

Bảng 1.3-Thành phần hạt của cát (Theo TCVN 7570:2006)

Lượng sót tích luỹ trên sàng, % khố lượng

Lượng qua sàng 140 m,

Kích Lượng sót tíc lũy trên sàng, % k ố lượng,

Lượng sót trên từng sàng mi (g)

Lượng sót riêng ai (%)

Lượn sót tíc lũy Ai (%)

Lượng sót trên từng sàng mi (g)

Lượng sót riêng ai (%)

Lượn sót tíc lũy Ai (%)

ể tíc t ực của Kíc t ư c bên trong t ùng đong

– Cân kỹ t uật độ c ính xác 1 %;

– Tủ sấy có bộ p ận đ ều c ỉn n ệt độ đạt n ệt độ sấy ổn địn từ 105 oC đến

3.2. C uẩn bị mẫu t í 1. Phễu chứa vật liệu

Kíc t ư c ạt l n n ất của cốt l u ể tíc t ùng đong

Hình 3.1. Thùng rửa cốt liệu

Kíc t ư c l n n ất của ạt cốt l u K ố lượng mẫu, k n n ỏ n

Hàm lượng tạp chất, % khố lượng, không lớn n

Sét cục và các tạp chất

Hàm lượng bùn, bụi, sét 1,50 3,00 10,00

Cao n B30 1,0

Từ B15 đến B30 2,0

Thấp n B15 3,0

K ố lượn sấy k sau

Hình 4.1a Hình 4.1b

Hình 4.1c Hình 4.1d

m1: là khố lượng mẫu ướt, (g)

BÀI 5: XÁC ĐỊNH KHỐI LƯỢNG RIÊNG CỦ XI MĂN

G: Khố lượn x măn dùn để thử, (g).

BÀI 6: XÁC ĐỊNH LƯỢNG NƯỚC TIÊU CHUẨN CỦ XI MĂN

3.2. C uẩn bị mẫu t ử:

3.4. Kết quả t ử ng m: