Chuong1 - 01 10 2020

CHÖÔNG 1
KHAÙI NIEÄM VEÀ LYÙ THUYEÁT DEÛO
NOÄI DUNG
 LYÙ THUYEÁT CHAÛY DEÛO (the plastic flow theory)
 Caùc giaû thieát tính toaùn
 Moät soá ñònh nghóa
 Tieâu chuaån chaûy deûo
 Hieän töôïng taùi beàn
 Luaät öùng xöû cuûa vaät lieäu ñaøn-deûo
 Luaät öùng xöû cuûa vaät lieäu deûo lyù töôûng
 LYÙ THUYEÁT BIEÁN DAÏNG DEÛO TOØAN PHAÀN

KHAÙI NIEÄM VEÀ LYÙ THUYEÁT DEÛO
 Lyù thuyeát deûo (Theory of Plasticity):
 LT Deûo laø moät nhaùnh cuûa Cô hoïc nhaèm khaûo

saùt öùng suaát vaø bieán daïng cuûa vaät theå laøm
baèng vaät lieäu deûo döôùi taùc duïng cuûa taûi troïng
 Vaät ñaøn hoài, TTBD chæ phuï thuoäc vaøo TTÖS cuoái
 Vaät chaûy deûo: TTBD phuï thuoäc quaù trìnhgia taûi
 Baøi toaùn deûo: gia soá löïc – gia soá bieán daïng.
Bieán daïng cuoái cuøng laø toång caùc bieán daïng
trong quaù trình taùc duïng taûi
KHAÙI NIEÄM VEÀ LYÙ THUYEÁT DEÛO (tt)
 Cô cheá bieán daïng deûo: do söï tröôït cuûa caùc tinh
theå kim loaïi theo caùc maët phaúng tröôït (slip planes)
 Hai lyù thuyeát: lyù thuyeát chaûy deûo (the flow theory)
vaø lyù thuyeát bieán daïng toaøn phaàn (theory of total
strain)
 Lyù thuyeát chaûy deûo: coøn goïi laø lyù thuyeát deûo gia
löôïng (The incremental plasticity)
I/ LYÙ THUYEÁT CHAÛY DEÛO (THE
FLOW THEORY)
I-1/Giaû thieát:
 Vaät lieäu ñoàng nhaát vaø ñaúng höôùng (isotropic)
 Vaät lieäu xem laø chöa chòu taûi
 Bieán daïng xaûy ra trong ñ/k ñaúng nhieät
 Taûi troïng xem nhö taùc duïng tónh
 Bieán daïng xem laø nhoû
I/ LYÙ THUYEÁT CHAÛY DEÛO (tt)
I-2/ Moät soá ñònh nghóa
 Taûi troïng giaûn ñôn: chòu taûi ñôn truïc
s s
sul
sp
sp
e e
0.02%
a/ theùp meàm b/ VL doøn
I/ LYÙ THUYEÁT CHAÛY DEÛO (tt) –
Taûi troïng tuaàn hoøan
I/ LYÙ THUYEÁT CHAÛY DEÛO (tt) –
 Giaûn ñoà thöïc öùng suaát – bieán daïng
- Moät soá moâ hình lyù töôûng moät chieàu:
s s
s0 s0
E
e e
a/ Cöùng – deûo lyù töôûng b/ Ñaøn-deûo lyù töôûng
s Et
Et
E e
c/ Cöùng-deûo taùi beàn tuyeán tính d/ Ñaøn-deûo – taùi beàn tuyeán tính
 Cöùng-deûo lyù töôûng (Rigid-Perfectly Plastic)
(Mises – 1913) (Fig. a)
s = s0
 Ñaøn hoài-deûo lyù töôûng (Elastic-Perfectly Plastic)
(Prandtl – 1928) (Fig.b)
 Ee (e  s 0 / E )
s =
s 0 (e  s 0 / E )
 Cöùng-taùi beàn tuyeán tính (Rigid-linear strain
hardening) (Fig. c)
s = s0  Et e
 Ñaøn hoài-taùi beàn tuyeán tính (Elastic-linear strain
hardening) (Fig. d)
Ee (e  s0 /E)
s=
Ee 1    e   (e  s0 /E)
E  Et  s0 
e = 1  Ee 
E  
- Moät soá moâ hình thöïc nghieäm
 Ñ/v vaät lieäu cöùng deûo lyù töôûng
s = ke n (Ludwik)
n
s  e 
=  (Ludwik)
s0  e 0 

s = s 0 1  me n  (mod. Ludwik)
s =C  m+e 
n
(Swift)
 Moät soá moâ hình thöïc nghieäm (tt)
 Ñ/v vaät lieäu ñaøn – deûo (Elastic-Plastic Materials)
m
Ee s  s 
=  k  (Ramberg - Osgood)
s0 s0  s0 
s   s  
m 1
e = 1      (m  1) (=3/7) (Ramberg - Osgood)

E
  s 0  
 Ee (e  s 0 /E)

s =   Ee  (Charkrabarty)
n
s0  s  (e  s 0 /E, 0  n  0.5 )

  0
 Moät soá moâ hình thöïc nghieäm (Nonlinear
empirical plastic hardening models)
n
 Moâ hình Ramberg-Osgood e
=
s 3 s 
  
e0 s0 7  s0 
(H. 1.6)
 Moâ hình ñaøn–deûo lyù töôûng laø giôùi haïn cuûa
moâ hình Ramberg-Osgood khi n 50
n
e  s 
 Moâ hình ña thöùc (H. 1.7) = 
e0  s0 
 Moâ hình cöùng–deûo lyù töôûng laø giôùi haïn cuûa

moâ hình ña thöùc khi n
 Moät soá moâ hình thöïc nghieäm (Nonlinear
empirical plastic hardening models)
 Moâ-ñuyn tieáp tuyeán Et – Moâ-ñuyn deûo Ep
s s 1
1 Ep
Et ds
ds
dep dee dep
de
E
1
e e
de = dee + dep dee = ds/E; dep = ds/Ep; de = ds/Et
1 1 1 Et – tangent modulus
= 
Et E Ep Ep – plastic modulus
E – elastic modulus
1.3 Tieâu chuaån chaûy deûo
 Toång quaùt:
 Ñaët vaán ñeà:
 ÖÙng xöû 1 chieàu: thí nghieäm  söï phaù
hoaïi (hay chaûy deûo) khi öùng suaát s  s0
 ÖÙng xöû toång quaùt (2, 3 chieàu): söï phaù
hoaïi (hay chaûy deûo) khi naøo?
 Muïc tieâu:
Xaây döïng lyù thuyeát giaûi thích söï phaù hoaïi
(hay söï chaûy deûo) ñaàu tieân cuûa vaät lieäu khi chòu
TTÖS phöùc taïp baèng caùch ñöa veà baøi toaùn 1
chieàu töông ñöông
 Daïng toång quaùt:

 f(sij,k) = 0: söï chaûy deûo ñaàu tieân xaûy ra,
trong ñoù: sij – traïng thaùi öùng suaát, k – caùc haèng
soá cuûa vaät lieäu nhö sp, tp ñöôïc xaùc ñònh baèng
thí nghieäm
 f(sij,k) < 0: vaät lieäu vaãn coøn ñaøn hoài
 f(sij,k) > 0: khoâng xaùc ñònh
f = f(sij, k) = 0: laø phöông trình maët chaûy deûo
ñaàu tieân
KHOÂNG GIAN ÖÙNG SUAÁT
HAIGH - WESTGAARD
m/p leäch
s3 s1+s2+s3 = hs
P(s1,s2,s3)
1
r (s1, s2, s3) Truïc thuûy tónh
s1 = s2 =s3
cos 1
3 N(p,p,p)
e1 n
x
O
1 s2
1 cos 1
cos 1
3
3
s1
Khoâng gian öùng suaát chính
HAIGH – WESTGAARD (tt)
Moät ñieåm trong khoâng gian öùng suaát Haigh-
Westgaard, P(s1,s2,s3), töông öùng vôùi 1 TTÖS
 Coù theå phaân thaønh 2 thaønh phaàn:
OP = ON  NP
 ON  1 1 1 
 Truïc thuûy tónh coù n , , 
 3 3 3
Is
ON = OP.n =
1
3
 s
1 
 s2  s3 =
3
= 3p
ON = ON n = (p,p,p)
s1  s2  s3
p - ứng suất trung bình p=
3
 Maët phaúng leäch: NP  ON s1  s 2  s 3 = 3x
Maët phaúng leäch ñi qua goác goïi laø m/p (p
s1  s 2  s 3 = 0
NP = OP  ON =  s1  p  ,  s 2  p  ,  s 3  p   =  s1,s2,s3 
r = NP =  s  s  s 
1/2
2
1
2
2
2
3 = 2J2 = 3tOCT
ON biêu diên (pij ) & NP biêu diên (sij )

s1, s2,s3 – ứng suất lệch chính
 Hình chieáu treân maët phaúng öùng suaát leäch
s1
P Q’
3
 2, 1, 1 2p q
1 r cos q =
e1 = 2
s1
6
3 N
2p
s2 3
s3
 Chiếu vectơ NP và các trục s1, s2, s3 lên m/p ưs lệch
 Hình chiếu của s1, s2, s3 lần lượt là s1, s2, s3
 NP là hình chiếu của NP trên cùng mp lệch
 e1 là vectơ cơ hệ trên trục s1 , có t/p (1/ 6)x(2, 1, 1)
 Hình chiếu của NP trên trục s1 là NQ’
1
NQ = r cos q = NP.e1 =  s1,s 2,s3  .  2, 1, 1
6
1
r cos q =  2s1  s2  s3  (a)
6
3
Vì J1= s1 + s2 + s3 = 0  r cos q = s1 (b)
2
3 s1
Ngoài ra: r = 2J2  cos q = (c)
2 J2
2
(b) & (c)  s1 = J2 cos q (1)
3
Tương tự, 2  2p 
s2 = J2 cos   q (2)
3  3 
2  2p 
s3 = J2 cos   q (3)
3  3 
p
Với s1  s2  s3, (1), (2) & (3) có giá trị khi: 0  q 
3
 Một TTƯS (s1,s2,s3) có thể được biểu diễn theo (x,r,q),
vốn được gọi là “tọa độ Haigh – Westgaard”
 s1  p   cos q 
 s  = p   2 J cos q  2p / 3 
 2   2   
 s  p  3 cos  q  2p / 3  
 3    
x   cos q 
1   2  
= x   r cos  q  2p / 3  
3  3  
x
   cos  q  2 p / 3  
J1 = sii = 0
J2 =
1
2
1 2
sijs ji = s11
2

 s22
2
 s33
2
 2s12
2
 2s23
2
 2s31
2 1

= s12  s22  s32
2
 
= s11s22  s22s33  s33 s11  s12
2
 s23
2
 s31
2
1
     
2
2 2
= s  s  s  s  s  s  t 2
 t 2
 t 2
6   xy
x y y z z x yz zx
1
=  s1  s2    s2  s3    s3  s1  
2 2 2
6 
s x t xy txz
1
3
1

J3 = sijs jk ski = t yx s y tyz = s13  s32  s33 = s1s2s3
3

tzx tzy sz
1.3 Tieâu chuaån chaûy deûo (tt)
 Đ/v vật liệu đẳng hướng, 1 TTƯS có thể được biểu
diễn thông qua các ứng suất chính. Do vậy tiêu chuẩn
chảy dẻo có thể biểu diễn:
f  s1, s2, s3,k1,k 2,... = 0
 Tuy nhiên ứng suất chính có thể tính theo các bất
biến I1, J2, J3, trong đó I1 – bất biến thứ nhất của ten-
xơ ứ/s, J2 và J3 là các bất biến của ten-xơ độ lệch ư/s
f I1,J2,J3,k1,k 2,... = 0
1.3 Tieâu chuaån chaûy deûo (tt)
 Tuy nhiên các bất biến có thể biểu diễn theo tọa độ của
Haigh-Westgaard (x, r, q. Do đó, tiêu chuẩn chảy dẻo
cũng có thể biểu diễn theo (x, r, q)
f  x, r, q, k1, k 2,... = 0
 Bridgman và al. đã chứng minh rằng “đối với kim loại,

áp suất thủy tĩnh không ảnh hưởng tới sự chảy dẻo của
vật liệu. Do vậy tiêu chuẩn chảy dẻo của các vật liệu kim
loại có thể viết dưới dạng:
f  J2,J3,k1,k 2,... = 0
CAÙC TIEÂU CHUAÅN CHAÛY DEÛO
THOÂNG THÖÔØNG
1/ Tiêu chuẩn ứng suất pháp cực đại (Rankine)
 Phaùt bieåu: “Söï chaûy deûo xaûy ra taïi ñieåm coù
öù/s phaùp cöïc ñaïi ñaït tôùi giaù trò cuûa öùng suaát
nguy hieåm”
 Coâng thöùc:  
f = max s1 , s2 , s3  sp = 0
 Ñaëc ñieåm: khoâng ñeå yù ñeán caùc t/p ö/s chính

khaùc
THOÂNG THÖÔØNG (tt)
2/ Tieâu chuaån bieán daïng daøi cöïc ñaïi (St. Venant)
 Phaùt bieåu: “Vaät lieäu baét ñaàu chaûy deûo khi

bieán daïng daøi chính cöïc ñaïi ñaït ñeán giaù trò
baèng vôùi bieán daïng chaûy deûo, ep = sp/E”
 Coâng thöùc:
f = s e  sp = max si  s j  s k  s p = 0
i  j k
3/ Tieâu chuaån maät ñoä naêng löôïng bieán daïng
(Strain Energy Density Energy - Beltrami)
 Phaùt bieåu: “Söï chaûy deûo xaûy ra khi maät ñoä
naêng löôïng bieán daïng taïi moät ñieåm baèng maät
ñoä naêng löôïng bieán daïng luùc chaûy deûo khi keùo
(hoaëc neùn) 1 phöông”
 Coâng thöùc:
 
2
f = s1  s2  s 3  2 s1s2  s2s 3  s 3s1   sp2 = 0

2 2 2
 
THOÂNG THÖÔØNG (tt) – T/c Tresca
4/ Tieâu chuaån öùng suaát tieáp cöïc ñaïi – Tresca
 Phaùt bieåu: “Söï chaûy deûo xaûy ra khi öùng suaát
caét cöïc ñaïi ñaït tôùi giaù trò öùng suaát caét chaûy
deûo, kT, baèng phaân nöûa öùng suaát phaùp giôùi haïn
chòu keùo”
 Coâng thöùc: max  s1  s2 , s2  s3 , s3  s1  = 2kT
 
hay (vôùi kT = sp/2)

  2 
  2 
 
s3  s1  4k2T  = 0
2 2 2
f = s1  s2  4kT s2  s3  4kT
     
 Theo tọa độ Haigh-Westgaard, tiêu chuẩn có thể viết:
1 1   2p    p
tmax =  1 3
s  s = J cos q  cos  q   = kT  0  q 
3 
2  
2 3   3  
Khai triển và lưu ý rằng kT = s0/2, ta có:
 p p
f  J2, q  = 2 J2 sin  q    s0 = 0 (0  q  )
 3 3
Hay theo các biến (x, r, q:
 p
f r, q  = 2r sin  q    s0 = 0
 3
 Bieåu dieãn hình hoïc: Trong khoâng gian öùng suaát
chính ( Haighwestgaard)  maët chaûy deûo cuûa
Tresca laø moät hình laêng truï coù truïc truøng vôùi truïc
thuûy tónh (coù s1 = s2 = s3). Tieát dieän cuûa laêng truï
laø hình lục giaùc ñeàu caïnh, noäi tieáp trong voøng
troøn baùn kính vôùi kT = sp/2
 Giao tuyeán cuûa maët tieâu chuaån Tresca vôùi maët
phaúng sx- txy coù daïng ellipse:
s 2x  4t 2xy = sp2
 Theo các bất biến J2 và J3, tiêu chuẩn có thể viết:
f(J2 ,J3 ) = 4J32  27J32  36k T2 J22  96k T4 J2  64k T6 = 0
Von Mises Truïc thuûy tónh
s3 Von Mises s3
Tresca s3 = sp
sp B(sp, sp)
s3  s1 = sp
C s 1 = sp
s2 sp A
sp s1
s1 m/p p s1 = sp
s1  s3 = sp
sp
s3 = sp
Hình chiếu các tiêu chuẩn

lên m/p (s1,s3)
s1
Cercle de v. Mises
A txy/sp
0.577 Ellipse de VM.
B F Hexagone 0.5
60 Tresca
0
sx/sp
C E
s3
s2 Ellipse de Tresca
D
Hình chiếu của các tiêu chuẩn Giao tuyến các mặt tiêu chuẩn
trên mặt phẳng ư/s lệch với mặt phẳng (sx – txy)
THOÂNG THÖÔØNG (tt) – v. Mises
5/ Tieâu chuaån von Mises (T/c öù/s tieáp bd cöïc ñaïi)
 Phaùt bieåu: “Söï chaûy deûo xaûy ra khi öùng suaát tieáp
baùt dieän ñaït tôùi giaù trò öùng suaát tieáp giôùi haïn tbd
0
cuûa phaân toá ôû TTÖS ñôn nguy hieåm”

1 2 2
 s1  s2    s2  s3    s3  s1  = tbd0 =
2 2 2
tbd = J2 = kv
3 3 3
     
2 2 2
hay f = s1  s2  s2  s3  s 3  s1  6k2v = 0
sp
f = J2  k = 0
2
v
kv =
3
 Nhắc lại:
 Mặt bát diện: có vectơ pháp tuyến đơn vị nghiêng đều
với các trục chính ứng suất x3
1 A
n1 = n2 = n3 = 
3 E
 Ứng suất bát diện toàn
phần 2 1 2
t bd =
3
 s 2
1
B O
 s2  s3
2
 D x
2
 Ứng suất pháp bát diện: C

x1
1
sbd =  s1  s2  s3  F
3
 Ứng suất tiếp bát diện: tbd = tbd

2
 s bd
2
1
 s1  s 2    s 2  s 3    s 3  s1 
2 2 2
=
3
2 2 2
 
1/2
tbd = J2 = I1  3I2
3 3

tbd =  sx  sy    s y  sz    sz  s x   6 t xy  t yz  tzx 
1/2
1 2 2 2 2 2 2 
3  
THOÂNG THÖÔØNG (tt)- v. Mises
 Bieåu dieãn hình hoïc: Trong khoâng gian öùng suaát
chính,  hình truï troøn coù truïc truøng vôùi truïc cuûa
laêng truï Tresca, coù maët caét ngang laø voøng troøn
ngoaïi tieáp vôùi hình lục giaùc cuûa laêng truï Tresca
 Giao tuyeán cuûa maët tieâu chuaån von Mises vôùi
maët phaúng sx- txy coù daïng ellipse: s x  3t xy = sp
2 2 2
 Giao tuyeán cuûa maët chaûy deûo VM. vôùi maët

phaúng (s1 – s2) (TTÖÙS phaúng) laø 1 ellip coù p/t:
s12  s22  s1s2 = sp2
 So sánh tiêu chuẩn Tresca và tiêu chuẩn von Mises
s3 Hexagone de
Tresca
sp
A
G B
sp sp
C F s1
H
D Ellipse de
E von Mises
 Tại các điểm A,B,C,D,E, F hai tiêu chuẩn trùng nhau
 Tại A và D: s1 = s3 =  sp và s2 = 0
 Tại B et E: s1 = s2 = 0 và s3 =  sp
 Tại C et F: s3 = s2 = 0 và s1 =  sp
 Hai tiêu chuẩn Tresca và von Mises trùng nhau khi

2 ứng suất chính giống nhau
Tại G et H, sự khác biệt giữa 2 tiêu chuẩn là lớn
nhất. Tại các điểm này, s1 = -s3. Đó là ở TTƯS trượt
thuần túy
Theo Tresca: s1 = s3 = t = 0.5 sp

Theo von Mises: s1 = s3 = t = 0.577 sp
Sai số tương đối:

0,577  0,5
x100% = 15,4%
0,5
HCMC University of Technology - VNU PGS TS Bui Cong Thanh

THOÂNG THÖÔØNG (tt)-Morh Coulomb
6/ Tieâu chuaån cuûa Mohr-Coulomb
 Coâng thöùc: f =  1= 0

vôùi  =  s1  s2  / 2c cos    s1  s3  tan  / 2c
s1 > s2 > s3
c- heä soá dính cuûa ñaát;  - goùc ma saùt noäi cuûa ñaát
 Bieåu dieãn:  hình thaùp
7/ Tieâu chuaån Drucker- Prager

 Neáu t/chuaån Mohr-Coulomb laø söï toång quaùt
hoùa cuûa tieâu chuaån Tresca coù xeùt ñeán aûnh
höôûng cuûa öù/s thuûy tónh thì t/chuaån Drucker-
Prager coù theå xem laø söï toång quaùt hoùa cuûa
t/chuaån von Mises coù keå ñeán ö/s thuûy tónh
1
 Coâng thöùc: f =   1 = 0 ;  = J2  I1
kd
Vôùi
6c cos  2sin
kd = ; =
3  3  sin   3  3  sin  
Drucker - Prager
s’I
sI
q = 600
sII
sIII
sIII
sII Mohr - Coulomb
a/ Trong khoâng gian ö/s chính b/ Trong m/p ñoä leäch

Tieâu chuaån Drucker-Prager vaø Mohr - Coulomb
1.4 HIEÄN TÖÔÏNG TAÙI BEÀN HAY
CUÛNG COÁ (HARDENING)
 Taùi beàn: laø hieän töôïng qua ñoù maët taûi bò thay
ñoåi, töùc laøm gia taêng öùng suaát giôùi haïn ñaøn hoài
 Vieäc gia taêng öùng suaát ra ngoøai maët taûi ñaàu
tieân vaø vaøo vuøng cuûng coá seõ gaây ra caû 2 loïai
bieán daïng: bieán daïng ñaøn hoài vaø deûo
 ÖÙng vôùi moãi möùc cuûa bieán daïng deûo, moät maët
chaûy deûo môùi laïi xuaát hieän  maët chaûy deûo keá
tuïc (subsequent yield surface)
 Maët chaûy deûo keá tuïc phuï thuoäc quaù trình gia
taûi vaø thoâng soá taùi beàn mn
1.4 HIEÄN TÖÔÏNG TAÙI BEÀN HAY
CUÛNG COÁ (HARDENING) (TT)
 Taùi beàn ñaúng höôùng (isotropic hardening)

sII
s B Maët chaûy
A
deûo ban ñaàu
F(sij)=k2 B
O A sI
O
C e
A’
B’
Maët chaûy deûo keá tieáp
F(sij) = k12 > k2
1.4 HIEÄN TÖÔÏNG TAÙI BEÀN (HARDENING)
(TT) – Taùi beàn ñaúng höôùng
 ÖÙng suaát chaûy deûo theo chieàu nghòch (chòu

neùn) giaû thieát baèng öùng suaát chaûy deûo chòu keùo
B'C = BC  sB’ = sB s A B
 Boû qua hieäu öùng

Bauschinger O
C e
A’
B’
(TT) – Taùi beàn ñoäng hoïc
 Taùi beàn ñoäng hoïc (kinematic hardening)

Ñöôøng gia taûi
svaø
II caát taûi
O1
Maët chaûy deûo
O skeá
I tieáp
F(sij – ij)-k2 =0
Maët chaûy deûo ñaàu

tieân: F(sij) – k2=0
(TT) – Taùi beàn ñoäng hoïc
 Giai ñoaïn ñaøn hoài giaû thieát khoâng thay ñoåi trong
quaù trình taùi beàn
s A B
BB' = AA '
a’
 Coù xeùt ñeán hieäu öùng O
C e
Bauschinger a
A’ B’
 Taâm mieàn ñaøn hoài
di chuyeån treân
ñöôøng aa’ Taùi beàn ñoäng hoïc cho vaät lieäu taùi
beàn tuyeán tính
(TT) – Taùi beàn hoãn hôïp
 Taùi beàn hoãn hôïp (mixed hardening)

Tònh tieán vaø nôû roäng
Maët chaûy sII
F(sij-ij)=k12 > k2
deûo ban ñaàu
F(sij)=k2
A AsI
O O
Maët chaûy deûo keá

tieáp do tònh tieán thoâi
F(sij - ij ) = k2
AÙP DUÏNG
Baøi taäpï: ÖÙng xöû 1 chieàu cuûa moät vaät lieäu ñaøn hoài
– deûo taùi beàn tuyeán tính ñöôïc choïn gaàn ñuùng
theo quy luaät
s = s0  me p for s  s0
s
e =
e
E
Vôùi s0 = 207 MPa, E = 207 GPa, vaø m = 25.9 GPa
Nguồn: “Plasticity for Structural Engineers”, W.F.Chen & D.J. Han
Moät maãu vaät lieäu ñaàu tieân ñöôïc keùo cho tôùi bieán
daïng toaøn phaàn e = 0.007, roài tuaàn töï traû veà vò trí
ban ñaàu ôû traïng thaùi khoâng bò bieán daïng (e = 0)
baèng caùch neùn lieân tuïc, sau ñoù giaûm taûi roài taêng
taûi theo chieàu keùo cho ñeán khi ñaït e = 0.007.
Haõy veõ ñöôøng cong öù/s – bieán daïng cho 3 quy luaät
sau: (i) taùi beàn ñaúng höôùng, (ii) taùi beàn ñoäng hoïc,
(iii) taùi beàn hoãn hôïp
s E s s E
D
A,E D
A A
D
e e e
0.007 0.007 0.007
B
B C B
C C
(i) Taùi beàn ñaúng höôùng (ii) Taùi beàn ñoäng (iii)
(isotropic hardening) hoïc (kinematic
hardening)
Giaûi: Theo ñònh nghóa cuûa moâ-ñuyn deûo Ep
ds
Ep = = m = 25, 900MPa
de p
Vaø moâ-ñuyn tieáp tuyeán Et

1 1
Et = = = 23,020MPa
1 1 1 1
 
E Ep 207,000 25,900
Giaû söû giaù trò 23,020 MPa ñöôïc söû duïng ñeå
tính taùi beàn tuyeán tính
Vôùi maãu vaät lieäu chòu keùo, söï chaûy deûo xaûy ra taïi
ñieåm öùng vôùi bieán daïng
s0
e= = 0.001
E
Sau ñoù, maãu ñöôïc keùo cho tôùi khi ñaït bieán
daïng e = 0.007, öùng vôùi öùng suaát sA tính baèng
sA = s0  s
= s0  Et e
 
= 207  23, 020 0.007  0.001 = 345MPa
(i) Tröôøng hôïp taùi beàn tuyeán tính:
Trong quaù trình giaûm taûi vaø gia taûi chieàu aâm, vaät
lieäu öùng xöû ñaøn hoài cho ñeán khi chaûy deûo taïi B
Theo quy luaät taùi beàn ñaúng höôùng:
sB =  sA = 345MPa
sA  345 
eB = e A  2 = 0.007  2   = 0.00367
E  207, 000 
 Vaät lieäu chaûy deûo cho ñeán khi bieán daïng trôû veâ
khoâng (ñieåm C). Khi ñoù öùng suaát coù giaù trò:
s C = sB  Et e
 
= 345  23,020 0  0.00367 = 429MPa
 Taêng taûi, vaät lieäu ñaøn hoài cho tôùi khi chaûy deûo
taïi ñieåm D:
s D = s C = 429MPa
2s D  429 
eD = e C  = 0  2   = 0.004145
E  207,000 
 Khi bieán daïng ñaït giaù trò 0.007 taïi ñieåm E, ö/s laø:
sE = sD  Et e

= 429  23, 020 0.007  0.004145 
= 495MPa
1.5 LUAÄT ÖÙNG XÖÛ CUÛA VAÄT LIEÄU
ÑAØN HOÀI - DEÛO TOÅNG QUAÙT
a/ Luaät chaûy deûo:
 Gia soá bieán daïng toång quaùt:

deij = deije  depij hay e ij = e ije  e pij
trong ñoù, phaàn bieán daïng ñaøn hoài tuaân theo

ñònh luaät Hooke
de ije = Hijklds kl hay e ije = Hijkls kl
ÑAØN HOÀI - DEÛO TOÅNG QUAÙT (TT)
 Toàn taïi maët taûi trong khoâng gian öùng suaát, ñoäc
laäp vôùi thôøi gian, sao cho:
 f(sij,mn) < 0  vuøng ñaøn hoài, epij = 0
 f(sij,mn) = 0  xuaát hieän bieán daïng deûo, ij  0
p
e
 f(sij,mn) > 0  vuøng khoâng theå ñaït ñeán
mn- thoâng soá noäi taïi xeùt ñeán caùc hieän töôïng
khoâng thuaän nghòch: taùi beàn, Bauschinger,…
 f(sij,mn) = 0: p/t maët chaûy deûo trong k/g ö/s
 f(sij)=0: phöông trình maët chaûy deûo lyù töôûng

ÑAØN HOÀI - DEÛO TOÅNG QUAÙT (tt)
 Gia taûi töø “maët taûi” f(sij,mn) = 0

3 tröôøng hôïp coù f
theå xaûy ra: s ij
 phöông phaùp tuyeán
q dsij (gia taûi)
dsij (gia taûi trung
tính)
Miền không
đạt đến được
dsij
s
(Caát taûi) ij
f(sij,mn) = 0 Miền đàn hồi
f f
Gia số của tải trọng  df = ds ij  d mn
s ij mn
Xét 1 TTƯS ở ngưỡng chảy dẻo.
Với gia số tải trọng, có 3 trường hợp có thể xảy ra:
1/ df <0  f + df < 0,  dep = d = 0

ij mn
 quaù trình caát taûi ñaøn hoài : dsij höôùng vaøo  q >
900
f
sij
dsij < 0;  
f sij , mn = 0
2/ df = 0 nhöng de pij = 0; dmn = 0
 quaù trình gia taûi trung tính: dsij höôùng theo

tieáp tuyeán  q = 900
f
sij
dsij = 0;  
f sij , mn = 0
3/ df = 0 nhöng de pij  0; dmn  0
 quaù trình gia taûi (töø traïng thaùi deûo naøy sang
traïng thaùi deûo khaùc): dsij höôùng ra ngoøai  q <
900
f
sij
dsij > 0;  
f sij , mn = 0
Gia số biến dạng dẻo tỉ lệ với hình chiếu của gia sô
f
ứng suất, dsij , trên pháp tuyên với mặt tải
sij
f
deij = ij
p
dskl
skl
f
dskl  Tích vô hướng của vectơ gradient của
skl hàm tải trọng với vectơ gia số ứng suất
 Toàn taïi moät theá deûo Melan h(sij) sao cho
h  haèng soá tæ leä

ij = 
sij h(sij) – haøm theá deûo
h f
 de = 
p
dskl
sij skl
ij
Vaät lieäu taùi beàn oån ñònh hay vaät lieäu chuaån
Vaät lieäu khoâng chuaån (Non-Standard Materials)
s s
s. e > 0 s. e < 0 s. e < 0
s >0
s > 0 s < 0
e e
e > 0 e > 0 e < 0
Vaät lieäu chuaån Vaät lieäu khoâng chuaån
(Standard Materials) (Non-Standard Materials)
 Ñònh ñeà Drucker: “Coâng thöïc hieän öùng vôùi moät
chu trình kheùp kín cuûa taûi troïng thì khoâng aâm”
 ij ij )deij  0
s  s 0
(
 Nguyeân lyù cöïc ñaïi cuûa Hill:
ds ijdeijp  0 hay s ijeijp  0

dsij C s
C
B
sij A sp B
s ij0
O s0
A A’
e
Mặt tải ban đầu f = 0
Chu trình tải khép kín trong không gian ứng suất
 HEÄ QUAÛ:
 Luaät phaùp tuyeán: Gia soá bieán daïng deûo tæ leä vôùi
hình chieáu cuûa dsij treân phaùp tuyeán
f
sij
f dsij
de = ij
p
dskl f
dsij
skl
ij
sij
f=0
 f phaûi loài
CM
de pij d e p
de pij
q > 90 ij
q < 90 q > 90
B dsij dsij
sij sij sij s ij0
s ij0 A s ij0
O
(sij  sij0 )deijp > 0 (sij  sij0 )deijp < 0 (sij  sij0 )deijp < 0
f f
Suy ra: d =  ds kl  0 hay = s kl  0
s kl s kl
f h
=
s ij s ij
“Ñoái vôùi vaät lieäu chuaån, haøm chaûy deûo vaø
haøm theá deûo khaùc nhau 1 haèng soá vaø khi
ñoù luaät chaûy deûo ñöôïc goïi laø keát hôïp”
 Luaät öùng xöû deûo cuûa vaät lieäu chuaån (Prager)
(i) Haøm ñaët taûi laø haøm ñieàu hoøa

f f
de = 
p
dskl
sij skl
ij
f
  = 1 f = 0 & dsij  0
sij
 f <0

 =0 f
f =0 & dsij < 0
 sij

(ii) Haøm ñaët taûi coù nhöõng ñieåm goùc
Chia maët taûi  nhieàu maûnh giao taïi caùc caïnh
fk(sij,mn) = 0
fk fk
de =  k k
p
dskl
sij skl
ij
k
fk
 k = 1  fk = 0 & dsij  0
sij
 fk < 0

 k = 0   fk
 fk = 0 & s dsij < 0
 ij
DEÛO LYÙ TÖÔÛNG
 Khaùi nieäm chung:
 Trong thöïc haønh, moät soá vaät lieäu ñöôïc lyù
töôûng hoaù, boû qua hieän töôïng taùi beàn. Khi ñoù
bieán daïng deûo xaûy ra döôùi öùng suaát khoâng ñoåi.
Vaät lieäu ñöôïc goïi laø deûo lyù töôûng
 Giaû thieát deûo lyù töôûng seõ laø cô sôû cho vieäc
thieát laäp caùc ñònh lyù caän döôùi vaø caän treân cuûa
moân “Limit Analysis” cho pheùp tìm tröïc tieáp taûi
troïng giôùi haïn
DEÛO LYÙ TÖÔÛNG (tt)
 Giôùi haïn ñaøn hoài vaø tieâu chuaån chaûy deûo:
f(sij) = F(sij) – k2 = 0
Luaät öùng xöû toång quaùt

f f
de ij = Hijklds kl   d hay e ij = Hijkls kl  
s ij s ij
f
 Vôùi  = 1, neáu f(sij) = 0 vaø ds ij  0
s ij
 = 0, neáu f(sij) < 0
f
 = 0, neáu f(sij) = 0 vaø ds ij < 0
s ij
f f
de = d
p
ij
vôùi d  0 hay p
e =
ij
s ij s ij
 Gia soá bieán daïng deûo vuoâng goùc vôùi maët taûi
vaø höôùng ra ngoaøi maët naøy
 Maët taûi f = 0 thì loài

q de p
ij
depij de p
q> 900 ij
q > 900
A
B A
B
s ij s ij s 0
s ij 0
0
ij
s ij
s ij O
s ij s 0
ij  de p
ij >0 s ij s 0
ij  de p
ij <0 s ij  s ij0  de ijp < 0
Tính loài vaø tính tröïc chuaån

A/ Vaät lieäu ñaøn – deûo lyù töôûng (tt) – Lyù
thuyeát cuûa Prandtl-Reuss
 Bieán daïng deûo xaûy ra khi öùng suaát töông öùng

vôùi 1 ñieåm ôû treân “maët chaûy deûo”
s dsij :Gia taûi

Gia taûi
sp
dsij :Giaûm taûi
Giaûm taûi
Ñaøn hoài sij
F(sij) < k
e F(sij) = k
thuyeát cuûa Prandtl-Reuss (tt)
 Tính chaát cuûa haøm taûi

 Maët taûi phaûi laø loài
 Gia soá bieán daïng deûo vuoâng goùc vôùi
maët taûi vaø höôùng ra ngoaøi
 Neáu bieán daïn* g ñaøn hoài ñöôïc suy ra töø theá
naêng buø ( ee = W ), thì gia soá bieán daïng deûo
ij
s ij
cuõng ñöôïc suy ra töø haøm theá deûo Melan sao:
h h
deij = d
p
hay p
eij = 
sij sij
 Luaät chaûy deûo keát hôïp

 Khi f = h (haøm chaûy deûo vaø haøm theá deûo
truøng nhau) khi ñoù ta coù luaät chaûy deûo keát
hôïp (associated flow rule)
f f
de = d
p
ij hay p
e =
ij
s ij s ij
Vôùi d  0, khoâng xaùc ñònh

 Khi f  h, ta coù luaät chaûy deûo khoâng keát
hôïp (non-associated flow rule)
Dieãn taû hình hoïc cuûa luaät chaûy deûo keát hôïp
f
de pij = d
s ij
Phaúng a
Theá deûo
depij
b s ija h(sij) = f(sij)= Cte
depij b s ij
c sc
sij , eijp
ij s ijd d Ñieåm goùc
depij
 Luaät chaûy deûo keát hôïp vôùi tieâu chuaån chaûy deûo
von Mises (V.M.)
 Haøm tieâu chuaån chaûy deûo V.M.
f  s ij  = J2  k2v = 0
trong ñoù: J2 – baát bieán thöù 2 cuûa tenxô öù/s leäch sij
f
 Luaät chaûy deûo keát hôïp: de = d p
ij = d.sij
s ij
Vôùi d- heä soá tæ leä(factor of proportionality)

 = 0 khi J < k 2
hay J = k 2
, nhung dJ2 < 0
d 
2 v 2 v

 > 0 khi J2
= k 2
v
& dJ2  0
 Phöông trình Prandtl – Reuss
de px de py de pz d pyz d pzx d pxy
= = = = = = d
sx sy sz 2t yz 2t zx 2t xy
 Gia soá bieán daïng toaøn phaàn coù daïng

1  
de ij = ds ij  ds kk  ij  d.sij
E E
ds kk dsij
=  ij   d .sij
9K 2G
 Luaät chaûy deûo keát hôïp vôùi tieâu chuaån Tresca

s1, de1p
depij s1  s 2 = 2k
s1  s 3 = 2k
s 2  s 3 = 2k s 3  s 2 = 2k
s 2 , dep2 s 3 , dep3
s 2  s1 = 2k s 3  s1 = 2k
 Maät ñoä naêng löôïng tieâu taùn deûo:
 Ñònh nghóa: D  e pij  = s ij e ijp
 Keát hôïp vôùi tieâu chuaån chaûy deûo von Mises:
epij = sij  D  epij  = sij eijp = sij sij = 2kv J2  eijp 

vôùi J2  e pij   baát bieán thöù 2 cuûa tenxô toác ñoä
bieán daïng deûo
 Caâu hoûi phaùt trieån:
1/ Haõy tìm luaät chaûy deûo keát hôïp vôùi tieâu

chuaån chaûy deûo cuûa Tresca?
chuaån chaûy deûo cuûa Drucker-Prager?
chuaån chaûy deûo Mohr-Coulomb?
B/Vaät lieäu cöùng – deûo lyù töôûng (tt) – Lyù
thuyeát cuûa Leùvy - Mises
D  e pij 
 Quy luaät öùng xöû 1 chieàu
s
D  e pij  sp sp
sp s   s p ; s p 
epij epij
sp
Luaät öùng xöû cöùng-deûo lyù töôûng Maät ñoä naêng löôïng tieâu taùn deûo
 Luaät chaûy deûo keát hôïp (Levy – Mises)

de x de y de z d yz d zx d xy
= = = = = = d
sx sy sz 2t yz 2t zx 2t xy
II/ LYÙ THUYEÁT BIEÁN DAÏNG TOAØN PHAÀN
(ILLIOUCHINE) – THE TOTAL STRAIN
THEORY
 GIAÛ THIEÁT
 Vaät lieäu ñaúng höôùng
 Bieán daïng deûo chæ laøm thay ñoåi hình daïng
maø khoâng laøm thay ñoåi theå tích, coøn bieán daïng
ñaøn hoài tuaân theo ñònh luaät Hooke
 Caùc truïc chính cuûa tenxô bieán daïng deûo thì
truøng vôùi truïc chính cuûa tenxô öùng suaát
 Caùc trò soá chính cuûa bieán daïng deûo thì tæ leä
vôùi caùc trò soá chính cuûa ñoä leäch öùng suaát
II/ LYÙ THUYEÁT BIEÁN DAÏNG DEÛO TOAØN
PHAÀN (ILLIOUCHINE) – THE TOTAL
STRAIN THEORY (tt)
e P
 Bieán daïng toaøn phaàn eij = eij  eij
 Bieán daïng ñaøn hoài tuaân theo ñ/l Hooke
sij skk
eij =
e
 ij
2G 9K
 Bieán daïng deûo tuaân theo quy luaät:
3 ep
eij = eij = .sij
p p
vôùi =
2 se
3 ep
or  =
2 J
2
II/ LYÙ THUYEÁT BIEÁN DAÏNG DEÛO TOAØN
PHAÀN (ILLIOUCHINE) – THE TOTAL
STRAIN THEORY (tt)
2 p p
e =
p
eij eij : effective plastic strain
3
1/2
3 
 
1/2
se = 3J2 =  sij sij  : effective stress
2 

Chuong1 - 01 10 2020

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong1 - 01 10 2020

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHÖÔNG 1

KHAÙI NIEÄM VEÀ LYÙ THUYEÁT DEÛO

 Moät soá ñònh nghóa

 Tieâu chuaån chaûy deûo

 Hieän töôïng taùi beàn

 Luaät öùng xöû cuûa vaät lieäu ñaøn-deûo

 Luaät öùng xöû cuûa vaät lieäu deûo lyù töôûng

 LYÙ THUYEÁT BIEÁN DAÏNG DEÛO TOØAN PHAÀN

 LT Deûo laø moät nhaùnh cuûa Cô hoïc nhaèm khaûo

e = 1      (m  1) (=3/7) (Ramberg - Osgood)

s0  s  (e  s 0 /E, 0  n  0.5 )

 Moâ hình cöùng–deûo lyù töôûng laø giôùi haïn cuûa

de = dee + dep dee = ds/E; dep = ds/Ep; de = ds/Et

 Daïng toång quaùt:

ON biêu diên (pij ) & NP biêu diên (sij )

 Bridgman và al. đã chứng minh rằng “đối với kim loại,

 Ñaëc ñieåm: khoâng ñeå yù ñeán caùc t/p ö/s chính

 Phaùt bieåu: “Vaät lieäu baét ñaàu chaûy deûo khi

f = s1  s2  s 3  2 s1s2  s2s 3  s 3s1   sp2 = 0

Hình chiếu các tiêu chuẩn

cuûa phaân toá ôû TTÖS ñôn nguy hieåm”

 Ứng suất pháp bát diện: C

 Ứng suất tiếp bát diện: tbd = tbd

 Giao tuyeán cuûa maët chaûy deûo VM. vôùi maët

 Hai tiêu chuẩn Tresca và von Mises trùng nhau khi

Theo Tresca: s1 = s3 = t = 0.5 sp

Sai số tương đối:

HCMC University of Technology - VNU PGS TS Bui Cong Thanh

 Coâng thöùc: f =  1= 0

7/ Tieâu chuaån Drucker- Prager

a/ Trong khoâng gian ö/s chính b/ Trong m/p ñoä leäch

 Taùi beàn ñaúng höôùng (isotropic hardening)

 ÖÙng suaát chaûy deûo theo chieàu nghòch (chòu

 Boû qua hieäu öùng

 Taùi beàn ñoäng hoïc (kinematic hardening)

Maët chaûy deûo ñaàu

 Taùi beàn hoãn hôïp (mixed hardening)

Maët chaûy deûo keá

Vaø moâ-ñuyn tieáp tuyeán Et

a/ Luaät chaûy deûo:

 Gia soá bieán daïng toång quaùt:

trong ñoù, phaàn bieán daïng ñaøn hoài tuaân theo

 f(sij)=0: phöông trình maët chaûy deûo lyù töôûng

 Gia taûi töø “maët taûi” f(sij,mn) = 0

1/ df <0  f + df < 0,  dep = d = 0

2/ df = 0 nhöng de pij = 0; dmn = 0

 quaù trình gia taûi trung tính: dsij höôùng theo

3/ df = 0 nhöng de pij  0; dmn  0

 Toàn taïi moät theá deûo Melan h(sij) sao cho

h  haèng soá tæ leä

 Nguyeân lyù cöïc ñaïi cuûa Hill:

ds ijdeijp  0 hay s ijeijp  0

Mặt tải ban đầu f = 0

(i) Haøm ñaët taûi laø haøm ñieàu hoøa

Luaät öùng xöû toång quaùt

 Maët taûi f = 0 thì loài

Tính loài vaø tính tröïc chuaån

 Bieán daïng deûo xaûy ra khi öùng suaát töông öùng

s dsij :Gia taûi

 Tính chaát cuûa haøm taûi

 Luaät chaûy deûo keát hôïp

Vôùi d  0, khoâng xaùc ñònh

 Gia soá bieán daïng toaøn phaàn coù daïng