1.

İman Ve İslam Kavramaları

Akaid ne demektir?
İslam dininde inanılması gerekenleri konu edinen ilme Akaid adı verilir.
İslam akaidi denildiği zaman İslam dininde inanılması zorunlu olan hükümler kastedilir.

Mükellef ne demektir?
Allah’ın emir ve yasaklarından sorumlu olan kişilerdir.
Mükellef olmak için en temel şart akıl baliğ olmaktır.
Akıl baliğ olan, yani, akıl sağlığı yerinde olan ve ergenlik çağına girmiş herkes Allah’ın emir ve yasaklarından
sorumludur.

İslam ne demektir?
▪ Kelime olarak, “İtaat Etmek, Teslim Olmak Ve Barış” anlamlarına gelir.
▪ İslam, Allah tarafından Hz. Muhammed’e vahiy yolu ile bildirilen son dindir.

İman ne demektir?
▪ Kelime olarak, “güvenmek, bir şeye şüphe duymaksızın yürekten inanmak” anlamına gelir.
▪ İman, kalp ile tasdik etmek ve dil ile de ikrar etmektir.

▪ İman kavramının yerine; inanç, itikat, akide ve akait kavramları da kullanılır.

2. İslam İnancının Temel Kaynakları

İslam dininin temel kaynakları nelerdir?

İki temel kaynak vardır.
1. Kuran-ı Kerim
2. Sünnet
“Size iki şey bırakıyorum, onlara sımsıkı sarıldığınız sürece yolunuzu şaşırmayacaksınız: Allah’ın Kitabı ve
Peygamberinin sünneti.”

Dinin anlaşılmasında Kuran niçin önemlidir?

Allah’ın kelamıdır ve bu sebeple dini konularda başvurulacak temel kaynaktır. Nasıl bir kul olmamız gerektiği
konusunda en temel ilkeleri barındırır. Bizlere Allah tarafından gönderilmiş bir mektuptur diyebiliriz.
Kuran’da temelde hangi konular vardır?
1. İnanılması gereken konular
2. Sorumlu olduğumuz ibadetler
3. Uyulması gereken ahlaki ilkeler
4. Toplum hayatında uyulması gereken kurallar

Sünnet ne demektir? Niçin önemlidir?

Sünnet, Hz. Peygamber’in sözleri, dini yaşayışı ve onaylarıdır.
Kuran’da dinin yaşanması ile ilgili temel ilkeler konulmuştur. Bunların nasıl yaşanacağını ayrıntıları ile bizlere
peygamberimiz göstermiştir. Örneğin namazla ilgili Kuran’da temel ilkeler verilmiştir. Nasıl kılınacağını sözleri ve
davranışları ile peygamberimiz öğretmiştir.
Hadis: Peygamberin yapmış olduklarının bizlere sahabelerin yoluyla ulaştığı metinlerdir.Hadisler aktanran kişi
sayısına göre mütevatir , meşhur, ahad olarak üçe ayrılır. Sağlamlık açısından sahih, hasen ve zayıf olamak üzere
de üçe ayrılır.
Hz. Muhammed’i niçin örnek almalıyız?
Kuran’da yaratılış amacımızdan bahsedilmiş ve insanın buna uygun bir yaşam sürmesi istenmiştir.
Bunun için uyulması gereken kurallar belirtilmiştir. Bunun yanında canlı bir model olarak da peygamberimiz
sunulmuştur. Ona uymamız ve onu örnek almamız emredilmiştir. Hz. Ayşe’ye peygamberimizin ahlakı sorulduğunda
onun ahlakının Kuran ahlakı olduğunu söylemiştir. Özetle Hz. Peygamber, canlı Kuran’dır ve onu örnek almak
demek Kuran’a uymak demektir. Bir ayette şöyle burulmaktadır.
“Ey inananlar! Andolsun ki sizin için, Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah’ı çok anan kimseler için
Resulullah (Allah’ın Elçisi) en güzel örnektir.” (Ahzab suresi, 21. ayet)

Mütevatir haber ne demektir?

Toplulukların nesilden nesle aktardıkları haberlere mütevatir haber denilir.
Örneğin Kuran-ı Kerim mütevatir haberdir. Yalan üzere birleşmeleri mümkün olmayan bir topluluk tarafından
günümüze kadar aktarılmıştır.

Bir haberin mütevatir olması için gerekli şartlar nelerdir?

Bir haberin mütevatir olması için 3 şart gerekir.
1. Yalan söylemesi mümkün olmayan çok sayıda kişi tarafından aktarılması
2. Her dönemde yine çok sayıda kişi tarafından başka nesle aktarılması
3. Haberi nakledenlerin görmüş veya duymuş olması

Ahad haber ne demektir?

Ahad haber, bir veya birkaç kişinin aktardığı haberlerdir.

3. İman Ve İmanın Mahiyeti

İmanın gerçekleşmesinde kalbin önemi nedir?

İmanın gerçekleşebilmesi için önce kalbin inanç ile ilgili konuları tasdik etmesi yani onaylaması gerekir. Kişinin
kalbi tasdik etmediği sürece dil ile söylemesinin bir önemi olmayacaktır. Çünkü kalp imanın merkezidir ve kalbin
tasdik etmesi imanın özünü oluşturur.
Kuran’da pek çok ayette kalp, aklı ve vicdanı da kapsayacak şekilde kullanılmıştır. Yani kalp aklı kapsadığı gibi
insanın tüm iç dünyasını da kapsar.
Ehli sünnet kelamcıları kalbin tasdikinden ibarettir derler. Dil ile ikrar, imanın asli şartı olmayıp kişinin diğer
Müslümanlar nezdinde mü'min muamelesi görebilmesi için gereken bir şarttır. İmam Maturidi. İmam Eş'ari,
İmam Cüveyni ve Fahrettin er-Razi gibi alimler bu görüştedir. Pek çok ayette ve hadiste iman kalbin işi olarak
anlatılmıştır.

İkrar ne demektir? İmanının ikrar edilmesi niçin önemlidir?

İkrar, kalpte kabul edilenlerin dil ile söylenmesini ifade eder. Dil ile söylenmesi imanın gerçekleşmesi için zorunlu
değildir. Çünkü iman kalpte gerçekleşir ancak; kalpte olanı başkaları bilemez. Müslüman olduğumuzun insanlarca
da bilinmesi için dil ile söylemek gerekir. Bazı Ehl-i Sünnet kelamcıları, İmam Ebu Ha nife ve Hanefî fakihlerden
İmam Serahsî ile İmam Pezdevi bu görüştedirler.
Başkalarının bizim Müslüman olduğumuzu bilmesi önemlidir. Örneğin ölen kişinin cenaze namazının kılınması ve
Müslüman mezarlığına defnedilebilmesi için Müslüman olduğunun insanlarca bilinmesi gerekir.
İmanın mahiyetine kalp ile tasdik ve dil ile ikrar yanında ameli ekleyenler ancak amel etmeyenleri kâfir
görmeyenler:
Ehl-i Sünnet anlayışında olmalarına rağmen bazı mezhep imamlarına ve özellikle hadis alimlerine göre iman; dil ile
ikrar, kalp ile tasdik ve rükünlerle ameldir. Ancak bu görüşte olanlar ameli terk edenleri fasık saymışlarsa da
mü'min olmadıklarını söylememişler, amelsiz Müslümanlar'ın imandan çıkarak kafir sayılmaları gerektiği sonucuna
gitmemişlerdir. İmam Şafii, İmam Mâlik, İmam Ahmed b. Hanbel gibi bazı alimler bu kanaattedir.
Kalp ile tasdik, dil ile ikrarla beraber amel etmeyi imanın ayrılmaz parçası olarak görenler: Hariciler ve
Mutezile imanın mahiyetini bu şekilde genişleterek büyük günah işleyenlerin din dairesi dışına çıkacağını
söylemişlerdir. Bu mezheplere göre bir kimse kalp ile tasdik edip dil ile ikrar etmesine rağmen bunlarla amel
etmezse mü'min sayılmaz. Haricilere göre kâfir olur. Mutezileye göre ise ne mü'min ne de kâfirdir.
Sadece dil ile ikrarı yeterli görenler: Mürcie ve Kerramiye mezheplerinin yaklaşımıdır. Onla ra göre bir kimse
dil ile inandığını belirtmişse o kimse mü'mindir."
İmanı sadece bilgiden ibaret sayanlar: İmanın tasdik değil, imanla ilgili konuları bilmekten ibaret olduğunu ileri
süren Cehmiyye ve Neccâriyye mezhepleri bu görüştedir. Onlar, imanı bil giye indirgemişlerdir.

İman ve bilgi arasında nasıl bir ilişki vardır?

İman, kalbin onaylaması ile gerçekleşir. Kalbin onaylaması için de kişinin bilgiye sahip olması gerekir. Kalpte bilgi
olmadığı sürece onaylamak ya da reddetmek söz konusu olamaz. Bundan dolayı imanın gerçekleşebilmesi için
kişinin neye inandığını bilmesi gerekir. Bilgiye dayalı olarak gerçekleşen imanın anlamı vardır.

Tahkiki iman nedir?

Tahkiki iman, araştırmaya dayalı olarak gerçekleşen imandır.Dinimizce üstün görülen iman şeklidir.

Taklidi iman nedir?

Kişi eğer çevresinde bulunan inancı hiç araştırmadan aynen kabul ediyorsa bu inanca taklidi iman adı verilir.
Taklidi iman da geçerlidir. Ancak inancımızı taklidi iman seviyesinden tahkiki iman seviyesine çıkarmamız gerekir.

4. İmanın Geçerli Olmasının Şartları

Zorlama sonucunda gerçekleşen inancın değeri olur mu?

İmanın merkezi kalptir. Dil sadece bu imanı ifade eden bir araçtır. Zorlama yoluyla kişinin sadece dilini
değiştirebiliriz. Eğer kalbi özgür bir şekilde tasdik etmediyse bu inanç bir değer ifade etmez.
Kuran’da dinde zorlama olmadığı belirtilmiş ve insanların bu konuda özgür oldukları vurgulanmıştır. Bir ayette
şöyle buyurulmaktadır;
“Eğer Rabbin dileseydi, yeryüzündekilerin hepsi iman ederdi. O halde sen inanmaları için insanları zorlayacak
mısın?”(Yunus Suresi, 99. Ayet)

Ümitsizlik anında iman eden kişinin imanı geçerli midir?

Ölümünün geldiğini gören, yaşamaktan ümidini kesmiş kişinin bu durumda yaptığı iman geçersizdir. Böyle durumda
olan kişilerin yaptıkları tövbe de geçersizidir.
Kuran’da, Firavun ’un öleceği sırada iman ettiği ancak bu imanının kabul edilmediği bildirilmiştir.

Allah’ın rahmetinden ümidi kesmek doğru mudur?

Allah’ın rahmeti konusunda ümitsiz olmak doğru değildir. Bir ayette Allah’tan ümidimizi kesmemiz istenilmiştir.
Aynı şekilde Allah’ın rahmetini kesin olarak görmekte yanlıştır.
“Çok günahım var kesin cehennemde olurum” demek de yanlıştır; “İmanıma güveniyorum kesinlikle cennete
girerim” demek de yanlıştır.
Mümin korku ve ümit içinde olmalıdır.

İman artar veya eksilir mi?

İnanç konuları bir bütündür. Bir kısmına inanıp bir kısmına inanmamak olmaz. Bu manada artma veya eksilme
olmaz. Ancak imanın gücü açısından artma veya eksilme olur.
Müslümanlar arasında da böyle bir farklılık vardır. Örneğin, peygamberimizin imanı ile bizim imanımızın gücü
arasında fark vardır.
Her Müslümanın imanının gücü de birbirinden farklıdır. Ancak insanlar arasında kimin imanının daha güçlü
olduğunu sadece Allah bilir.
5. İnanç Bakımından İnsanlar

Müşrik ne demektir?
Allah’tan başka yaratıcı olduğuna inanan kişi Allah’a ortak koşuyor demektir. Allah’a ortak koşan kişiye Müşrik adı
verilir.

Mümin ne demektir?
İnanç esaslarını kalben kabul eden kişilere Mümin adı verilir.
Kalbinde inanç olduğu halde zorlama sonucunda Müslüman olmadığını söyleyen kişi yine mümindir. Çünkü iman
kalpte gerçekleşir.

Kâfir ne demektir?
Dinimizin inanç esaslarını inkâr eden yani kabul etmeyen kişilere Kâfir adı verilir.
İnanç esasları bir bütündür. İnanç esaslarından birini veya birkaçını kabul etmeyen kişi de aynı şekilde tamamını
kabul etmemiş sayılır.

Münafık ne demektir?
Dinimizin inanç esaslarını kalben kabul etmediği halde kabul ettiğini söyleyen kişilere Münafık adı verilir.
Bir ayette şöyle buyurulmaktadır: "İnsanlardan öyle kimseler vardır ki Allah'a ve ahiret gününe iman ettik
derler, hâlbuki onlar mümin değillerdir."(Bakara suresi, 8. Ayet)
Kimsenin kalbini bilemeyeceğimiz için dili ile inandığını söyleyen kişileri Müslüman olarak kabul etmemiz gerekir.

6. İslam İnanç Esasları

Amentü ne demektir?

Amentü, inandım anlamına gelen bir ifadedir.

Amentü diye başlayan metin, imanın şartlarını ve kelime-i şehadeti kapsar.

İtikat esasları nelerdir?

İtikat, inanç anlamına gelir. İtikat esasları inanılması gereken unsurlardır.

İtikat esasları en temelde kelime-i şehadettir, imanın şartlarıdır. Ancak bunlarla sınırlı değildir. Kuran’da
belirtilen tüm konulara inanmak itikat esaslarındandır.

İmanın şartları nelerdir?

1. Allah’a inanmak
2. Meleklere inanmak
3. Kitaplara inanmak
4. Peygamberlere inanmak
5. Ahiret gününe inanmak
6. Kaza ve kadere inanmak

İslam inanç esaslarının özellikleri nelerdir?

▪ Açıktır ve fıtrata uygundur; bu sebeple selim akıl sayesinde kolay anlaşılır.

▪ İnsan ürünü olmadığı için dogmatik değildir. Yorum yapılabilir.

▪ Baskı ve zorlama olmaksızın özgür iradeye dayalı olarak gerçekleşir, dayatılamaz.

▪ Anlamak ve kabul etmek için kimsenin aracılığına ihtiyaç yoktur.