ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ ΓΑΛΑΝΑΚΗΣ

Του ΣΗΦΗ ΜΙΧΕΛΟΓΙΑΝΝΗ

Η σημαντική δουλειά και η εξαιρετική καταγραφή των

δεδομένων της σκέψης και της δράσης του μακαριστού
Ειρηναίου Γαλανάκη από τον Γιώργο Κουκουράκη,
επιστημονικό συνεργάτη του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», που παρουσιάστηκε
με τη μορφή ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία Θ.
Παπαδουλάκη, με παρακίνησε να γράψω το σημερινό
άρθρο και να διατυπώσω ορισμένες προσωπικές μου
απόψεις. Η προσπάθεια του Κουκουράκη πρέπει να
αξιοποιηθεί περαιτέρω, πρέπει να αξιοποιηθεί
περισσότερο.
Ο Ειρηναίος Γαλανάκης, όπως όλες οι ιστορικές
φυσιογνωμίες του τόπου μας, σκέπτεται και δρα με μια
πηγαία έμπνευση. Πρώτα-πρώτα τον εμπνέει η αγάπη και
η αλληλεγγύη για τον συνάνθρωπο. Ξεκινώντας από τη
μεγάλη αγάπη και την τάση για βοήθεια και αλληλεγγύη
προς τον πλησίον, συναντά το Θεό και αφιερώνεται στην
ορθόδοξη εκκλησία. Ο Ειρηναίος είχε ήδη εργασθεί ως
δάσκαλος και καθηγητής σε πολλά σχολεία της Κρήτης.
Φαίνεται να εμπνέεται και να ακολουθεί τις σκέψεις της
επιστολής του Αγίου Ιωάννη, ο οποίος αναφέρει ότι κανείς
δεν μπορεί να ισχυριστεί πως αγαπά το Θεό, όταν δεν
αγαπά τον πλησίον του.
Ο Ειρηναίος Γαλανάκης είναι άνθρωπος της πράξης, της
δράσης. Ο ίδιος έχει πει επανειλημμένα ότι δεν θα
μπορούσε να περιοριστεί στα καθήκοντα ενός καθηγητή
Πανεπιστημίου. Μάλιστα είναι σημαντικό που σε μια
περίοδο τόσο δύσκολη όσο ήταν η Γερμανική Κατοχή, ο
Ειρηναίος Γαλανάκης είχε το ψυχικό σθένος να ενταχθεί
στις τάξεις της Εθνικής μας Αντίστασης. Φαίνεται γενικά
ότι αποδέχεται τη ρήση του Μπερνάρ Σω που λέει:
«όποιος μπορεί… κάνει. Όποιος δεν μπορεί… διδάσκει».
Άλλωστε στις τάξεις της Εθνικής μας Αντίστασης ανήκε
τότε ό,τι καλύτερο διέθετε η ελληνική κοινωνία. Ο
Ειρηναίος αφιερώνεται στην ορθόδοξη εκκλησία
αργότερα, έχοντας συμπληρώσει τα τριάντα πέντε του
χρόνια.
Είναι πολύ χρήσιμο να επισημάνουμε τη δράση των
σημαντικών προσωπικοτήτων του τόπου μας στη
δύσκολη περίοδο που ζούμε. Η περίοδος που ζούμε είναι
πολύ δύσκολη, όχι μόνο από την τεράστια οικονομική
κρίση και τις φοβερές ανισότητες μεταξύ των ανθρώπων,
στην οικονομία και στην κοινωνία. Είναι δύσκολη η
σημερινή περίοδος και γιατί έχουν αναθαρρήσει οι

2
άνθρωποι που έχουν φανερές ή κρυφές ολοκληρωτικές
ιδέες. Με τα λόγια και με τις πράξεις τους, μας
υπενθυμίζουν την τραγική αλήθεια ότι είναι πάντα
δυνατή η θηριωδία στον κόσμο, όπως αναλύονται όλα
αυτά στα έργα των συγγραφέων Χάνα Άρεντ, Γκύντερ
Άντερς, και του τελευταίου Γάλλου νομπελίστα Πατρίκ
Μοντιανό. Άλλωστε οι νεότερες γενιές δεν εγνώρισαν από
κοντά τα φοβερά και τρομερά εγκλήματα του Δευτέρου
Παγκοσμίου Πολέμου, τα φοβερότερα στην ιστορία της
ανθρωπότητας με τα αμέτρητα εκατομμύρια θυμάτων.
Η απάντηση στους ανθρώπους που καλλιεργούν φανερά
ή κρυφά και διπλωματικά τις φασιστικές ιδέες, είναι η
σταθερή πίστη στη Δημοκρατία και την Ελευθερία, η
σταθερή πίστη στον άνθρωπο, στην αλληλεγγύη και την
αλληλοβοήθεια. Πάνω στις ιδέες αυτές, της Δημοκρατίας,
της Ελευθερίας και της Αλληλεγγύης, στήριξε την πορεία
του ο γνήσιος ορθόδοξος Χριστιανός, ο ιεράρχης των
φτωχών και καταφρονεμένων, ο Ειρηναίος Γαλανάκης.
Άλλωστε ο ίδιος συγκρούσθηκε με τη χούντα των
συνταγματαρχών που τον έδιωξε από τον τόπο του και
κατήγγειλε επανειλημμένα την ολοκληρωτική φασιστική
ιδεολογία της.
Ο Ειρηναίος με τα ιδρύματά του, που για να χτιστούν
δούλεψε και με τα χέρια του ο ίδιος, και με τη δράση του
βοήθησε τόσους πολλούς φτωχούς νέους ανθρώπους,
τόσα πολλά παιδιά και τόσους πολλούς ανήμπορους
γέροντες με το γηροκομείο της περιοχής του. Σε όλη του
τη ζωή διατήρησε την αρμονία, τη συνταύτιση και τη
συνέπεια ανάμεσα στα λόγια και στα έργα του.
Ο Ειρηναίος με τον οποίο η πατρική μου οικογένεια,
αλλά και ο ίδιος προσωπικά, είχαμε ιδιαίτερη φιλική
σχέση. Έτσι παρακολούθησα από κοντά τη διατύπωση
της σκέψης του και όλη του την πορεία. Προς το τέλος της
ζωής του είχε διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη θεωρία,
μια φιλοσοφία ζωής. Είχε κατασταλάξει σε ασφαλή
συμπεράσματα και μίλησε για την ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ
ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΝ.
Ο Ειρηναίος, ως γνήσιος ορθόδοξος Χριστιανός,
περιμένει τη σωτηρία του κόσμου από το χέρι του Θεού
και από την πίστη στο Χριστό. Απευθυνόμενος όμως
στους ανθρώπους, ο Ειρηναίος, τους θεωρεί υπεύθυνους
για τα συμβαίνοντα στον σήμερα στον κόσμο. Δεν
απευθύνεται μόνο στις πολιτικές ηγεσίες. Τον ενδιαφέρει
η στάση του καθενός και η ανάληψη της ευθύνης των
πράξεών του από τον κάθε έναν, αφού τον καθένα
θεωρεί, όπως και η ορθόδοξη εκκλησία, με ελεύθερη
συνείδηση την ώρα που παίρνει τις αποφάσεις του.

4
Περιμένει τη σωτηρία από τα κάτω, από την ανύψωση
του πλήθους των ανθρώπων.
Ο Ειρηναίος με αυτή την ευθύνη που αναγνωρίζει στον
κάθε έναν άνθρωπο, φαίνεται πως συναντήθηκε και με
τον μεγάλο Νίκο Καζαντζάκη, με την ΑΣΚΗΤΙΚΗ του όπου
ο Καζαντζάκης μας λέει: «να αγαπάς την ευθύνη, να λες
εγώ θα σώσω τη γης, κι αν δεν σωθεί, να λες εγώ φταίω».
Άλλωστε και ο Ειρηναίος στην Ελληνογαλλική Σχολή της
Χαλέπας «Άγιος Ιωσήφ» όπου δίδασκε ως θεολόγος, έλεγε
στις μαθήτριες που διάβαζαν τότε κρυφά Νίκο
Καζαντζάκη και κρύβανε τα βιβλία του: «να διαβάζετε
παιδιά μου αυτόν το σπουδαίο συγγραφέα, τον οποίο και
εγώ διαβάζω. Αυτός είναι καλύτερος Χριστιανός και από
μένα, με τον δικό του βέβαια τρόπο».
Ο Ειρηναίος μας προτείνει μια ειρηνική επανάσταση, την
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΝ. Ιδιαίτερα στη σημερινή
εποχή που ισχύει κατ’ εξοχήν το ρωμαίικο ρητό ότι πρέπει
πρώτα να επιβιώσουμε και μετά να φιλοσοφήσουμε, η
επανάσταση των συνειδήσεων που απαιτεί ο Ειρηναίος
από τον καθένα μας, εξαρτάται από πολλούς και
διαφορετικούς παράγοντες. Όμως μια θεωρία που είναι
διατυπωμένη από έναν σπουδαίο άνθρωπο, από έναν
σπουδαίο ιεράρχη, ο οποίος στη ζωή του κράτησε τη
συνέπεια ανάμεσα στα λόγια και στις πράξεις του, αξίζει
να προσεχτεί ιδιαίτερα και να ερευνηθεί περισσότερο.