You are on page 1of 316
CHUONG 7 KE TOAN CAC KHOAN BAU TU TREN BAO CAO TAI CHINH RIENG RE CUA CONG TY ME 7.1. NOLDUNG CAC HiNH THUC DAU TU 7.1.1. Khai nigm hoat dgng dau tur Hoat déng dau tu duge hiéu 14 qua trinh bé tai san, tién vén vao hoat dong kinh doanh voi myc dich 1a thu I9i nhugn Hoat dong dau tr trong doanh nghiép bao gém dau tu bén trong va dau tu ra ngoai doanh nghiép. Dau tu bén trong 1a viéc bo tai san, tién, vn nham thye hién cdc nhiém vu san xudt kinh doanh cia doanh nghigp nhu déi méi céng nghé, doi moi ting cuong co sé vat chat phuc vu sin xudt kinh doanh lam tang gid tri tai san & doanh nghiép. Dau tw ra bén ngoai la viée doanh nghiép dem tai san, tién vén dau tu vao doanh nghiép hode té chite kinh té khde nh&m thu Ioi nhuan va duge goi la hoat dong dau tu tai chinh. 7.1.2. Cae hinh thie du tu Hoat dong dau tu duge tién hanh theo nhiéu hinh thife khéc nhau: 7.1.2.1- Cain ett thai gian thu héi von déu tu duge phan thanh: Dau te ngdin han va ddu tu dai han. © Dau tu ngéin han [a hinh thie dau tu ma thdi han thu hdi cdc khoan dau tu trong vong mét nim hay trong mdt chu ky san xuét kinh doanh. © Dau tu dai han 1a hinh thie dau tu ma thdi han thu hdi cae khoan dau tu 1én hon mét nam hay sau mét chu ky san xuat kinh doanh. 7.1.2.2- Cain ctt ni dung va tinh chdt déu tur bao gém: a- Bat dong san dau tw © Khai nigm Bat déng sin (BDS) dau tu 1a bat dong sin, gdm: Quyén sir dung dat; Nha, ho&e m6t phan cia nha, hofic cd nha va dat; Co sé ha ting do ngudi chit sé haw ho&c ngudi di thué tai san theo hop dng thué tai chinh, nim 310 git nhim muec dich thu Igi tir viée cho thué hoe ché tang gid ma khong phai dé: a) Sir dung trong san xuat, cung cap hang héa, dich vu hoac str dung cho cde myc dich quan ly; hog b) Ban trong ky hoat dong kinh doanh théng thudng. * Céc trong hop duge ghi nhdn 1a bat dong san dau te a) Quyén sir dung dat (do doanh nghiép bé tién ra mua lai) nm gitr trong thai gian dai dé ch tang gid; b) Quyén sir dung dat (do doanh nghiép bo tién ra mua lai) nam gitt ma chua xac dinh 16 muc dich sir dung trong tuong lai; ©) Nha do doanh nghiép sé hiu (hoac do doanh nghiép thué tai chinh) va cho thué theo mét hoac nhiéu hgp déng thué hoat dong; d) Nha dang duge gitr dé cho thué theo mét ho&e nhiéu hop déng thué hoat dng; e) Co so ha ting dang duge git dé cho thué theo mét hoge nhiéu hop déng thué hoat dong © Céc trudng hop dac biét duge ghi nhan la bat dng san dau tu a) Déi voi nhimg bat dong sin ma mét phan doanh nghiép ndm gid nhiim mye dich thu loi tir vige cho thué hoat déng hode ché tang gid va mot phan sir dung cho sin xudt, cung cp hang héa, dich vy hoge cho quan ly thi néu nhiing phan tai san nay duge ban riéng ré (hoac cho thué riéng ré theo mét hoac nhiéu hop déng thué hoat déng), doanh nghiép sé hach todn phan tai san ding dé cho thué hoje ché ting gid 1a bat dong san dau tw con phan ti sin ding cho sin xudt va quan ly duge hach toan la TSCD hiru hinh hofc TSCD v6 hinh. Truong hop bat dong san khéng ban duge riéng ré va phan sir dung cho kinh doanh ho%c cho quan ly la khong dang ké thi hach todn Ia bat dong san dau tu. Vi du: Doanh nghiép cé mét toa nha cé 80% dign tich chuyén cho thué hoat déng va 20% dign tich str dyng lam van phong céng ty thi toa nha dé duc hach toan 1a bat dng san du tu. b) Trung hop doanh nghiép cung cAp cde dich vu lién quan cho nhing ngudi sir dung bat déng sin do doanh nghiép sé hiru la mét phan tuong déi nhé trong toan 66 thoa thuan thi doanh nghiép sé hach toan tai 311 san nay la bat déng sin dau tu. Vi du: Doanh nghiép sé hiu toa nha cho cde don vi khdc thué lam van phong (cho thué hoat déng) ding thdi cung cap dich vu bao dudng va an ninh déi véi toa nha cho thué nay. b- Dau tu chimg khoan Dau tu chimg khoan 1a hinh thire dau tu ma trong dé doanh nghiép ding tién vén dé mua cdc loai chimg khoan ngn han, dai han trén thj trudng tai chinh véi muc dich huéng Iai. c- Dau tu vao cong ty lién két Nha dau tw ndm gité truc tiép tie 20% dén didi 50% quyén biéu quyét trong vén chai sé héfu ciia bén nhan dau tu ma khOng c6 thoa thuan khac thi duge coi 14 c6 anh hudng dang ké d6i voi bén nhan dau tu. Truong hop nha dau tu nam git duéi 20% quyén biéu quyét trong vén chi so hiu cia bén nhan dau tu nhung cé thoa thuan gitta bén nhan dau tu va nha dau tu vé viée nha dau tu dé cé anh hudng dang ké thi van duge ké todn khoan dau tu d6 theo quy dinh cia Chuan myc nay. Trudng hop nha dau tr nim gitr trén 50% quyén biéu quyét trong vén cha so hau cua bén nhan dau tu nhung c6 théa thudn vé viée nha dau tu dé khong nam gitt quyén kiém soat déi v6i bén nhan dau tu thi nba dau tu phai ké toan khodn dau tu theo quy djnh cia Chuan myc ké todn s6 07 ~ “Ké toan cdc khoan dau tu vao céng ty lign két”. d- Dau tur gép von lién doanh DTruéng hop lién doanh diesi hinh thie hoat déng kinh doanh déng Kiém sodt (theo hop déng kink doanh) Hop déng hop tac kinh doanh dudi hinh thie hoat dong kinh doanh déng kiém sodt 14 hoat dong lién doanh khéng thanh lap mdt co sé kinh doanh mdi. Cac bén lién doanh cé nghia vu va duge hudng quyén Igi theo théa thuan trong hop déng. Hoat d6ng cia hop déng lién doanh duge cdc bén gép von thy hién cing véi cée hoat déng kinh doanh thong thudng khdc cia ting bén. Hop ding hgp tac kinh doanh quy dinh céc khoan chi phi phat sinh riéng cho hoat déng kinh doanh déng kiém soat do méi bén lién doanh bé ra thi bén dé phai ganh chju; Déi véi cdc khoan chi phi chung (néu c6) thi cn ctr vo cdc théa thuan trong hop déng dé phan chia cho cdc bén gép vin. 312 ii) Truéng hop li¢n doanh du6i hinh thite tai san dong kiém sodt (theo hap dong hop tac kinh doanh) Tai san dong kiém soat boi cdc bén gop von lién doanh 1a tai san duge g6p hod do eae bén tham gia lién doanh mua, duge sit dung cho mye dich ctia lign doanh va mang lai loi ich cho céc bén tham gia lién doanh theo quy dinh cia Hop ding lién doanh, MGi bén lién doanh duge nhan sin phim tir viée str dung tai sin déng kiém soat va chiu m6t phan chi phi phat sinh theo théa thudn trong hop dong. iii) Gop von lién doanh dudi hinh thite thénh lap co sé kinh doanh déng kiém sodt Co sé kinh doanh déng kiém sodt dure thanh lap béi cdc bén gop vén lin doanh (co sé déng kiém sodt) 18 co sé kinh doanh méi duge thanh lip c6 hoat dong doc lap gidng nhu hoat dng cua m6t doanh nghigp, tuy nhién vin chiu su kiém soat cia cc bén gop vén lién doanh theo hyp ding lién doanh. Co sé kinh doanh déng kiém soat phai t6 chire thyc hién céng tac ké todn riéng theo quy dinh cia phap ludt hién hanh vé ké todn nhu cdc doanh nghiép khdc. Co sé kinh doanh déng kiém soat chju trach nhiém kiém soat tai sin, cée khoan ng phai tra, doanh thu, thu nhap khdc va chi phi phat sinh tai don vj minh. M@i bén gép von lién doanh duge huéng mot phan két qua hoat dng cia co so kinh doanh déng kiém sot theo théa thuan clia hop déng lign doanh. e. Dau nt vao céng ty con Quyén kiém soat ctia cong ty me d4i véi cong ty con duge xéc dinh khi cong ty me nim gitr trén 50% quyén bidu quyét @ céng ty con (Céng ty me so htu tryc tiép hodc gidn tiép céng ty con qua mét céng ty con khac) trir trudng hgp dae bigt khi xée dinh rd 1a quyén sé hiru khong gin lion véi quyén kiém soat. Trong cdc trudng hop sau day, quyén kiém soat con duge thye hién ngay ca khi cong ty me nm git it hon 50% quyén biéu quyét tai céng ty con: (a) Céc nha dau ur khée thoa thudn danh cho céng ty me hon 50% quyén biéu quyét; (b) Céng ty me cé quyén chi phéi cdc chinh s4ch tai chinh va hoat d6ng theo qui ché thoa thuan; 313 (c) Céng ty me c6 quyén bé nhiém hod bai mién da sé cac thanh vién H6i déng quan tri hoac cap quan ly tong duong; (a) Céng ty me cé quyén bé da sé phiéu tai cdc cugc hop ctia Hdi ding quan tri ho&c cdp quan ly tuong duong. 7.2. PHUONG PHAP Ki TOAN CAC KHOAN DAU TU 7.2.1. Phong phap gia mua (gia phi) Phuong phép gid phi duoc sir dung dé ké toan cdc khoan dau tu c6 ty 18 quyén biéu quyét dusi 20%. NOi dung phuong phép: * Nha dau ty ghi nhdn gid tri khoan dau tu lic ban dau theo gid phi; * Sau d6 ghi nhan khodn loi tire ho%c thu nhap nhan duge vao tai khodn phan anh thu nhap (Khong ghi tng khoan dau tu) * Cuéi nién d6 ké todn, khoan dau tu dirgc ghi nhan theo gid thap nhat gitta gia phi va gid thj trong. Vige ghi nh§n theo gid thap nhat gitta gid phi va gia thi trudng duge xée dinh cho téng gid tri céc khoan dau tu dai han. Néu tong gia tr thj tring thdp hon téng gid géc thi ké toan ghi Ng TK “L6 chua thy hién cia khoan ddu tw dai han”/ Cé TK “Dy phong gidm gid dau tu dai han”. Truong hgp nay tai khoan “L8 chua thyc hign cia khoan dau tu dai han” la tai khoan diéu chinh gidm cho phin Vén chi s¢ hitu, tai khoan “Dy phong gidm gid dau tu dai han” 1a tai khoan diéu chinh gidm cho tai khoan “Dau tu dai han” va déu thé hién trén Bang cn déi ké toan. Nguge lai, néu ting gid tri thi trudng cao hon gid géc thi khong ghi nhan khoan chénh Iéch nao. Khi ban cdc khoan dau tu dai han, khoan chénh léch gitta gid ban va gid géc duge phan anh vao Bao cao thu nhi Vi du: Tinh hinh dau tu dai han vé cd phiéu cia cong ty P nhu sau: Ngay 1/1/2007: Doanh nghiép mua 16 000 cé phiéu dau tu dai han cia cong ty V chiém 4% gid tri cd phan vdi gid 408/c6 phiéu va 7 000 cé phiéu cla cong ty U chiém 2% gid tri cd phan vai gid 30$/c6 phicu. Ngay 1/7/2008: Nhén Igi tite c6 phiéu cla cng ty V va céng ty U 0,58/c6 phiéu 314 Ngay 31/12/2007: Gia thi truémg cudi nam etia cb phiéu V 1a 3538/6 phiéu va cd phiéu cong ty U 1a 25$/c6 phi Negay 1/2/2008: Cong ty ban 8 000 cé phiéu cia cong ty V véi gid 38$/c6 phiéu. Ngay 1/7/2008: Nhén loi tie cé phiéu cita cong ty V va cong ty U 0,58/c6 phiéu Negay 31/12/ 2008: Gia thi trudmg cudi nam cé phiéu thudng cong ty V la 34$/c6 phiéu ciia cong ty U la 23$/c6 phiéu. Cac bit toan phan anh tinh hinh trén nhu sau: 1/112007 ‘Dau tu dai han 850 000 Tién mat 850 000 41712007 Tién mat 11.500 Thu nhap tién tai 14.500 31/12/2007 L6 chua thyc hin cla khodn dau tu dai han 115 000 Dy phong giém gia dau tu dai han 115.000 1/2/2008 Tién mat 16 000 L6 do ban khoan dau tu dai han 16 000 47/2008 Tién mat 7500 Thu nhap tién Iai 7500 | 31/12/2008 Dy phong gidm gid déu tu dai han 18000 L6 chua thyc hién cla khoan dau tu dai han 18.000 315 Bang tong hgp diéu chinh gia cé phiéu ngay 31/12/2007 Cé phigu | Sélugng | Gid thi trudng | Téng gia tri thi trugng | Tong gié gdc CéongtyV | 16.000 35 560 000 640 000 CongtyU | 7.000 25 175 000 210 000 Téng cbng | 23.000 735 000 850 010 Gia géc — gid thi trong = 850 000$ - 735 000$ = 115 000$ Bang tong hgp dieu chinh gia cd phiéu ngay 31/12/2008 C8 phiéu | Séiuong | Gidthitruing | Téng gid tri thi trusng | Téng gia géc Cong ty V 8000 34 | 272.000 320.000 CongtyU | 7000 23 | 161.000 210 000 Téng cong | 15000 | | 433.000 530.000 Gia géc — Gia thj trurong = 530 0008 - 433 000$ = 97 0008. Nhu vay doi hoi sé du cudi ky ngay 31/12/2008 cta tai khoaa “Dy phong giam gid dau tr dai han” 1a 97 0008. Do dé ta phai diéu chink giam tai khoan nay voi s6 tin: 115 0008 - 97 000$ = 18 000$ Dy phong GGDT dai han Lé CTTH dau tw dai aan 2007: 115 000 2007: 115 000 2008: 18 000 2008: 18 000 $0: 97 000 $0: 97 000 S6 ligu trén Bang can a4i ké toan ngay 31/12/2007: Tal san Nguén vén au tu dai han o6 phiéu | 8500008 | Cé phiéu thuang 7.000 00$ Dy phong gidm gia d@u | (115.0008) | Loi nhuan gir lai 1000 000$ tu dai han LS cha thye Hien! (115 008) khodn déu tu dai han 316 Sé ligu trén Bang ean di ké toan ngay 31/12/2008: Tai san 7 Nguén von Bau tu dai han oé phigu | 530.0008 __| Cé phiéu thueng 7 000 000$ Dy phéng giém gia dau ty | (970008) | Loi nhuan git ai 1000 000$ dai han L6 chua thyc hign khoan | (97 0008) dau tu dai han Nhu vay, s6 ligu trén Bang can déi ké toan dam bao rang khoan dau tu dai han vé cé phiéu duge phan anh theo gid thap hon gitra gid thi truéng va gid géc: 735 0008 tai ngay 31/12/2007 va 433 0008 tai ngay 31/12/2008. 7.2.2. Phuong phap von chi sé hitu Khi gid tri c6 phiéu dau tu dai han cia mét cong ty trong mot céng ty khae chiém tir 20% dén du6i 50% gia tri vén chit sé hitu ctla don vj nhan dau tu. Nha dau tu co anh huéng dang ké dén cae chinh sdch kinh té tai chinh cla céng ty nhan dau tu. Khoan dau tu nay duge ké todn theo phuong phap von chit so hiru. N@i dung cia phuong phap vin chii sé hiu nhu sau: * Khoan dau tu dugc phan anh ban dau theo gia phi dau tu; * Dinh ky, khi nhan khoan ai thuan ti cong ty nhan dau tu ma doanh nghiép duc hudng tong img vdi phan cé phiéu nam git ké toan ghi No TK “ Dau tu” va Cé TK “Thu nhap tir dau tu”, nguge lai, néu céng ty nhan ddu tur bi 16, doanh nghiép ciing can ghi nhgn phan 1 tuong ting, ghi No TK “L8 tir dau tu” va Cé TK “Dau tu”. * Khi nha dau tu thyc su nhan duge tién vé loi tire c6 phiéu, ké toan ghi No TK “Tién mat” Cé TK “Dau tu”. Vi du: Cé tinh hinh dau tu cé phiéu dai han cua céng ty G nhu sau: Negay 1/1/2007: Céng ty mua mét sé cé phiéu dai han cia céng ty T V6i gid 200 00S, voi gid tri nay cOng ty da nim git 45% vén chit so hiru cta cong ty T. Negay 31/12/2007, cong ty T bao edo lai thudn 14 80 000$ va chi tra loi tite e6 phiéu 14 20 0008 317 Ké toan cong ty G phan anh nhu sau: 4111/2007 ‘Dau tuvao cong ty T 200 000 |Tién mat 200 000 | s1zieo07 ‘Dau tu vao obng ty T 36 000 Thu nhdp tir dau ty 36 000 (Lai thudn = 200 000 x 45%) Tién mat 9000 ‘Dau tu vao cong ty T 9000 (Loi tite nhan duac: 20 000 x 45%) $6 du tai khoan “Dau tu vao céng ty T” sau cdc nghigp vy trén nhu sau: : Dau tu vao cong ty T 4/4; 200 000 31/12: 36 000 31/42: 9 000 ‘SD: 227 000 Theo phuong phap vén chu sé hitu, khi ban khoan dau tu duge hach toan theo phuong phap nay, phan chénh léch gitra gid ban va gia tri ghi so cia khoan dau tu 18 14i hoc 16 do ban khoan dau tu. Cudi nién d9 ké toan, theo phuong phdp vén chi sé hiru, doanh nghiép khéng danh gid lai khoan dau tu va ghi nhn vao tai khoan “Dy phong gidm gid d4u tu dai han” nhu trong phuong phap gid phi. Voi vi du trén, néu ngay 2/3/2008, doanh nghiép ban Ii khoan dau tu vao céng ty T véi gid 300 0008. Nghiép vy nay duge phan anh nhu sau: 27312008 Tién mat 300 000 Dau tu vo odng ty T 227 000 Lai do ban khoan dau tu 73.000 318 © Mét sé diém can lun y khi str dung phuong phap vén chi so hitu: * Trinh bay két cdu cia Igi nhuan theo timg loai hoat dong Khi céng ty dau tu hach toan vén theo phuong phap von chi sé hitu, céng ty nay cin chi ra trong bdo cdo tai chinh sy déng gép vao Ii nhudn ctia timg hoat dong riéng ré: hoat dong chinh, hoat déng bat thudng, hoat Ong tai chinh, Vi du: Céng ty A sé hiru 30% cé phiéu ctia céng ty B. Bao cdo két qua kinh doanh cia cng ty B nam béo edo nhu sau: Céng ty B Bao céo két qua kinh doanh Naim N Ban: 500 0008 Chi phi kinh deanh: 200 0008 Lai truée thué: 300 0008 Thué: 120 000$ Lai tir hoat déng kinh doanh: 180 000$ Lé tir hoat dng tai chinh(sau thué): (40 000)$ Lai tir hoat déng bat thuong(sau thug): 10 0008 Lai thudn: 150 0008 Khi 4p dung phuong phap vén chit sé hiu, céng ty A sé dinh khoan nhu sau: No "Dau tu" — Céng ty B(30% x 150 000) 45 000 No “L8 do dau tu”- hoat dng tai chinh: 12 000 * C6 “Lai do dau tu”-hoat déng bat thudng 3000** C6 “Lai do diu tu”- hoat déng kinh doanh $4 000*#* © *30%x40 000 © ** 30% x 10.000 © #** 30% x 180 000 Téng sé 3 khoan muc cita Igi nhugn do dau tu mang lai 45 000$ sé duge thé hin trén bio cao két qua kinh doanh ciia céng ty A. Néu cong ty 319 A cing cé nhimg hoat dng tai chinh, hoat déng bat thudng thi trong bio cdo két qua kinh doanh cing can trinh bay tuong ty nhu cong ty phat hanh. Dong thoi theo phuong phap nay, ngudi ta doi hdi chi r6 trong phan thuyét minh bd sung nguén g6e cua loi nhuan dau wr trong cdc cng ty vé tinh. & day ta chi ¥ nguyén tac trong yéu vi cé nhimg khodn muc cé ¥ nghia & c6ng ty vé tinh nhung lai khong doi hoi xir ly dae biét 6 cong ty tham gia. * Truong hop gid mua I6n hon gid hach toan Trong cc vi dy truée ta di hach ton vén dau tu cia cong ty J theo gia mua ma khong chit 4 hach toan tai thoi diém nay cita c6ng ty S. Trong thuc té, & mét s6 céng ty cd phiéu duge trao déi & mute gid khdc v6i gid hach todn. Diéu nay cé thé do nhiéu nguyén nhan: Diéu kién kinh té hién tai, kha ning loi nhudn tiém an hoe do gid tri, danh tiéng cia doanh nghiép. Trong bang can doi ké toan, ngudi ta khong phan anh tai san cua doanh nghiép theo gid ban ma phan anh theo gid phi, gia nay thudng nho hon gid hién thoi. Gia sir m6t céng ty mua toan b6 tai sn cia mét cong ty e, n6 sé phai phan bé gid mua cho toan b9 cde khoan mye cia tai sin va khau hao gia mua theo nguyén tic tuong xtmg giua chi phi va thu nhép. Ngudi ta lai gia thiét rang, thay vi mua toan bé tai san cia céng ty nhan dau tu, cong ty dau tu lai mua toan b6 cd phiéu thudng cia cong ty nay. Vé mat 16 gic, néu gid mua tring voi gid ghi sé thi higu sudt sinh 1di phai ngang nhau. Thu nhap cua cong ty diu tu sé chiém 100% Ioi nhugn hang nam cia cong ty nhan dau tu. Tuy nhién, Igi nhugn cua cong ty dau tu duge tinh trén co sé khdu hao va phan bé chi phi theo gid géc khéng phai 1a mirc Gid mua ma cong ty dau tu da phan anh. Dé danh gid chinh xée mite sinh ldi chia cd phiéu mua, céng ty dau tu can diéu chinh Iai thu nhap cia minh tir cong ty nh4n dau tu trén co sé mite khdu hao va phan bé theo gid mua. Qué trinh diéu chinh chinh xac mue sinh Igi cia vén dau tu & cong ty nh§n dau tu doi héi viée tinh toan, phan bé va khau hao ciia khoan muc duge goi 1 “Mite chénh léch ban dau khi hgp nhat”, chi tigu nay duge tinh nhu sau: Mite chénh léch ban dau = (Gia mua cua - Gié hach toan tai san céng ty dau tur thudn cia céng ty nhan dau tr) x Ty lé tham gia cia cong ty ddu tr 320

You might also like