‫‪73‬‬

‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﮔﻮﮔﺮد در‬
‫ﺳﻮﺧﺖﻫﺎي ﻓﺴﯿﻠﯽ‬

‫*‬
‫اﻣﯿﺮ ﺑﻬﺮوزيﻓﺮ‬
‫ﻣﺴﺌﻮل ﭘﺮوژه‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮑﺪه ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘﺎﻻﯾﺶ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﯾﺮان‬
‫ﭘﺬﯾﺮش‪97/10/20 :‬‬ ‫درﯾﺎﻓﺖ‪97/5/14 :‬‬

‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺭﻭﺯﺍﻓﺰﻭﻥ ﺍﺯ ﺳــﻮﺧﺖﻫﺎ ﻓﺴــﻴﻠﻲ ﻣﺤﻴﻂﺯﻳﺴــﺖ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺍ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻧﺘﺸــﺎﺭ‬
‫ﺩ ﺍﮐﺴــﻴﺪﮐﺮﺑﻦ‪ ،‬ﺍﺣﺘﺮﺍﻕ ﺳــﻮﺧﺖﻫﺎ ﻓﺴــﻴﻠﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﮐﺴـﻴﺪﻫﺎ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﺯﻳﺴﺖ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺳﻴﺪ ﺷﺪﻥ ﺑﺎﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺧﺎﮎ‪ ،‬ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﺁﺏﻫﺎ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻫﺎ ﻗﻠﺒﻲ ﻭ ﺗﻨﻔﺴﻲ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺣﻀــﻮﺭ ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺏ ﺍﺳــﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﻋﺚ ﻏﻴﺮﻓﻌﺎﻝﺷــﺪﻥ‬
‫ﮐﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮﺭﺩﮔﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺭﺳﻮﺏ ﻭ‪ ...‬ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﮐﺎﻫﺶ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺯﻳﺎﻥﺑﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺁﻻﻳﻨﺪﻩﻫﺎ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺑﺴ ـﻴﺎﺭ ﺍﺯ ﮐﺸــﻮﺭﻫﺎ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺯﻳﺴــﺖﻣﺤﻴﻄﻲ ﺳــﺨﺖﮔﻴﺮﺍﻧﻪﺍ ﺑﺮﺍ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫﺎ ﻧﻔﺘﻲ‬
‫ﻭﺿﻊ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻧﻲ ﺭﺍﻳﺞﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﺮﺍ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﮔﻮﮔﺮﺩ‬
‫ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻓﻨﺎﻭﺭ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﺁﻟﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻣﺎ ﻭ ﻓﺸــﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩ ﺗﻮﺳــﻂ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻥ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺣﻀــﻮﺭ ﮐﺎﺗﺎﻟﻴﺴــﺖ ﺑﻪ ﺳــﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ‪ ،‬ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻧﻲ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺁﻥﻫﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮐﻠﻤﺎت ﮐﻠﯿﺪي‪ :‬ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‪ ،‬ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺖ ﻓﺴﯿﻠﯽ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎر آﻻﯾﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ‬

‫‪* info@behrouzifar.com‬‬

‫‪FARAYANDNO‬‬
 ‫‪74‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫‪ -1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﭘﯿﺶ از وﺿـــﻊ اﺳـــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺳـــﺨﺖﮔﯿﺮاﻧﻪ ﺑﺮاي ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد‪ ،‬اﻣﺘﺰاج ﺳـــﻮﺧﺖﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد ﮐﻢ ﺑﺎ‬
‫ﺳﻮﺧﺖﻫﺎي ﺣﺎوي ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺎد ﮔﻮﮔﺮد‪ ،‬ﯾﮑﯽ از راهﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﻓﻨﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﮔﺮدﯾﺪ‬
‫]‪ .[1‬اﮔﺮﭼﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻣﺠﺎز ﮔﻮﮔﺮد در ﺳــﻮﺧﺖﻫﺎي ﻓﺴﯿﻠﯽ را ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ ﻣﺤﺪود‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ زﯾﺴــﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﺗﻌﯿﯿﻦﺷﺪه ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺸﯽ‬
‫ﻋﻈﯿﻢ از ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ و اﻗﺘﺼــﺎدي ﺑﺮاي ﺻــﻨﺎﯾﻊ ﭘﺎﻻﯾﺸــﮕﺎﻫﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷــﺪه اﺳﺖ ]‪ .[3 ,2‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در اﯾﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه‪ ،‬آژاﻧﺲ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﯿﻂزﯾﺴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد در ﺳﻮﺧﺖﻫﺎي ﺑﻨﺰﯾﻦ و ﮔﺎزوﺋﯿﻞ‬
‫ﺗﺪوﯾﻦ ﮐﺮده اﺳﺖ ]‪ .[4‬ﺳﻪ راﻫﮑﺎر ﺑﺮاي ﺑﺮآورده ﮐﺮدن اﻟﺰاﻣﺎت اﯾﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫‪ .1‬ﭘﺲﻓﺮآوري‪ :٢‬ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري ﯾﺎ ﻓﺮآوري ﺑﻪ ﺳــﺎﯾﺮ روشﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﯾﺎ ﺑﺨﺸــﯽ از ﻧﻔﺘﺎي واﺣﺪ ﺷﮑﺴﺖ‬
‫ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴــﺘﯽ ﺑﺴــﺘﺮ ﺳــﯿﺎل )‪ ،(FCC3‬ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري ﻧﻔﺖ ﺳﻔﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺎنﺗﻘﻄﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺷﺪه در واﺣﺪ ﮐﮏﺳﺎزي‪ ،‬و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮔﺮدﺷﯽ ﺳﻨﮕﯿﻦ واﺣﺪ ‪.FCC‬‬
‫‪ .2‬ﭘﯿﺶﻓﺮآوري‪ :٤‬ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري ﺧﻮراك واﺣﺪ ‪ FCC‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺤﺘﻮاي ﮔﻮﮔﺮد‪ ،‬ﻧﯿﺘﺮوژن و ﻓﻠﺰات‪،‬‬
‫ﻫﯿــﺪروﻓﯿﻨﯿﺸـــﯿﻨﮓ ﺗﻤﺎم ﯾﺎ ﺑﺨﺸـــﯽ از ﻧﻔﺘﺎي واﺣﺪ ‪ ،FCC‬ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري ﻧﻔﺖ ﺳـــﻔﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺎنﺗﻘﻄﯿﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﯿﺎنﺗﻘﻄﯿﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه در واﺣﺪ ﮐﮏﺳﺎزي‪ ،‬و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮔﺮدﺷﯽ ﺳﻨﮕﯿﻦ واﺣﺪ ‪.FCC‬‬
‫‪ .3‬ﺷــﮑﺴــﺖ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺟﺰﯾﯽ‪ :٥‬ﺷﮑﺴﺖ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﺟﺰﯾﯽ ﺧﻮراك واﺣﺪ ‪ FCC‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﺤﺘﻮي ﮔﻮﮔﺮد‪ ،‬ﻧﯿﺘﺮوژن و ﻓﻠﺰات و ﻧﯿﺰ ﺗﻮﻟﯿــﺪ ﻧﻔﺘــﺎ و ﻣﯿــﺎنﺗﻘﻄﯿﺮ ﺑــﺎ ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد ﮐﻢ‪ ،‬ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري‬
‫ﻧﻔﺖ ﺳــﻔﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺎنﺗﻘﻄﯿﺮ ﻣﺴــﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﯿﺎنﺗﻘﻄﯿﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷــﺪه در واﺣﺪ ﮐﮏﺳﺎزي‪ ،‬و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮔﺮدﺷﯽ‬
‫ﺳﻨﮕﯿﻦ واﺣﺪ ‪.FCC‬‬
‫ﺑﺎ اﺳـــﺘﻔﺎده از ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺟﺰﯾﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ ﻓﺮآوري ﻧﻔﺘﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷـــﺪه در واﺣﺪ ‪ FCC‬وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷـــﺖ‪ .‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﭘﺲﻓﺮآوري ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﺑﺮآورده ﮐﺮدن اﻟﺰاﻣﺎت اﺳـــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي زﯾﺴـــﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﺎﻓﯽ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﯿﺰ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﮐﻢﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ روشﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫روشﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺮاي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ از ﺳــﻮﺧﺖﻫﺎي ﻓﺴﯿﻠﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﯾﺎ در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﯿــﺎن روشﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‪ ،‬ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ راﯾﺞﺗﺮﯾﻦ ﻓﻨﺎوري اﺳـــﺖ و در ﺑﯿﺶﺗﺮ ﭘﺎﻻﯾﺸـــﮕﺎهﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺣﺬف ﮔﻮﮔﺮد از ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎي ﻣﺤﺼــﻮل ﻣﯿﺎﻧﯽ و ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده واﻗﻊ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺷــﯿﻤﯽ‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳــﺖ و ﻧﯿﺰ در ﺻــﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﯿﺸــﮕﯿﺮاﻧﻪ ﻣﻘﺘﻀــﯽ ﺻــﻮرت ﻧﭙﺬﯾﺮد‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳــﺖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬
‫ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴــﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ ]‪ .[7-5‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ داراي ﻣﻌﺎﯾﺐ دﯾﮕﺮي ﻧﻈﯿﺮ ﻣﺼــﺮف اﻧﺮژي‬
‫زﯾــﺎد‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨــﻪ زﯾــﺎد اﺣــﺪاث واﺣــﺪ و ﻋﻤﻠﯿــﺎت ﻓﺮآﯾﻨــﺪ و ﻋﺪم ﮐﺎراﯾﯽ ﻣﻨﺎﺳـــﺐ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﮔﻮﮔﺮد از ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت‬
‫ارﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮر ﻣﻘﺎوم ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﻫﻤﯿﻦ رو‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﺧﯿﺮ ﺑﺮ روي ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ و ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬

‫‪2‬‬
‫‪Post-treatment‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Fluid catalytic cracking‬‬
‫‪4‬‬
‫‪Pre-treatment‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Partial conversion hydrocracking‬‬
‫‪FARAYANDNO‬‬
‫‪75‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫ﻫﯿﺪروژﻧﯽ و ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳــﺖ ]‪ .[9 ,8‬در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﮔﻮﮔﺮد از ﺳــﻮﺧﺖﻫﺎي ﻓﺴــﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺟﻤﺎﻟﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪-2‬روشﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ از ﺳﻮﺧﺖﻫﺎي ﻓﺴﯿﻠﯽ‬

‫روشﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﺮاي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ از ﺳــﻮﺧﺖﻫﺎي ﻓﺴــﯿﻠﯽ ﮔﺰارش ﺷــﺪه اﺳﺖ ]‪ .[15-9‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در‬
‫ﻣﯿﺎن اﯾﻦ روشﻫﺎ‪ ،‬ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳــﺖ‪ .‬روشﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﺗﻮﺳــﻂ‬
‫اﺳــﺘﺨﺮاج‪ ،‬ﺟﺬب ﺳﻄﺤﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ‪ ،‬ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ اﮐﺴﺎﯾﺸﯽ و ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ زﯾﺴﺘﯽ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﺣﺬف‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷــﺪن ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﺑﺮاي ﻓﻨﺎوري ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎﻫﯽ از‬
‫ﺧﻮد ﻧﺸــﺎن دادهاﻧﺪ ]‪ .[8‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد در ﺣﺎل ﺣﺎﺿــﺮ ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺮاي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ از‬
‫ﺳﻮﺧﺖﻫﺎي ﻓﺴﯿﻠﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ راﯾﺞ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻــﻮرت ﮔﺴــﺘﺮده ﺑﺮاي ﻧﻔﺖ ﺧﺎم و ﻣﺸــﺘﻘﺎت ﻧﻔﺘﯽ )ﺑﻪ وﯾﮋه ﻧﻔﺘﺎ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﺳــﻔﯿﺪ و‬
‫ﮔﺎزوﺋﯿﻞ( ﻣﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده واﻗﻊ ﻣﯽﺷــﻮد‪ ،‬ﻓﻨﺎوري ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ اﺳــﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻨﺎوري ﮔﻮﮔﺮد ﻣﻮﺟﻮد در‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت آﻟﯽ را در دﻣﺎي زﯾﺎد )‪ (290 – 455 °C‬و ﻓﺸــﺎر زﯾﺎد )‪ (10 – 210 bar‬ﺗﻮﺳــﻂ ﮔﺎز ﻫﯿﺪروژن و در‬
‫ﺣﻀـــﻮر ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴـــﺖﻫﺎي ﻓﻠﺰي )ﻧﻈﯿﺮ ‪ CoMo/Al2O 3‬ﯾﺎ ‪ (NiMo/Al2O3‬ﺑﻪ ﺳـــﻮﻟﻔﯿﺪ ﻫﯿﺪروژن و ﺳـــﺎﯾﺮ‬
‫ﺳــﻮﻟﻔﯿﺪﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎز ﺳﻮﻟﻔﯿﺪ ﻫﯿﺪروژن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻮا و در ﺣﻀﻮر ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﮔﺮد ﻋﻨﺼــﺮي اﮐﺴــﯿﺪ ﻣﯽﺷــﻮد ]‪ .[9‬اﻣﺮوزه ﭘﺎﻻﯾﺸــﮕﺎهﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﺧﺎم در ﺳــﺮاﺳﺮ دﻧﯿﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫دﺷــﻮار و ﻫﺰﯾﻨﻪﺑﺮ ﺑﺮاي ﻓﺮآورش روزاﻧﻪ ﺣﺪود ‪ 20‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﺸﮑﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ ]‪ .[16‬اﮔﺮﭼﻪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬
‫ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﺑﻪ ﺳــﺎدﮔﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮔﻮﮔﺮدﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﯽ ﯾﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮددار آﻟﯽ ﺳــﺎده را ﺣﺬف ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮐﺎراﯾﯽ‬
‫اﯾﻦ روش ﺑﺮاي ﺣــﺬف ﮔﻮﮔﺮد از ﺗﺮﮐﯿﺒــﺎت ﭼﻨــﺪ ﺣﻠﻘــﻪاي آروﻣــﺎﺗﯿﮏ ﻫﺘﺮوﺳـــﯿﮑﻠﯿﮏ )ﻧﻈﯿﺮ دي ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ و‬
‫ﻣﺸــﺘﻘﺎت آن( ﭼﻨﺪان ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﻧﯿﺴــﺖ ]‪ .[19-17‬ﺑﺮاي رﺳــﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد ﮐﻢ )ﮐﻢﺗﺮ از ‪ 15‬ﻗﺴــﻤﺖ در‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮن(‪ ،‬دﻣﺎ و ﻓﺸـــﺎر زﯾﺎد ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳـــﺖ‪ .‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻫﯿﺪروژن ﻣﺼـــﺮف ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬
‫زﯾﺴــﺘﯽ و اﮐﺴــﺎﯾﺶ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬در دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﮐﻢﺗﺮي ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻮﮔﺮد را در‬
‫اﺑﺘﺪاي ﻓﺮاﯾﻨﺪ از ﻧﻔﺖ ﺧﺎم‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺗﻔﮑﯿﮏ و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷــﺪن ﺑﻪ ﺳﻮﺧﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺬف ﮐﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻮﮔﺮد‬
‫را از آن دﺳــﺘﻪ از ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎي ﭘﺎﻻﯾﺸــﮕﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﯽﺷــﻮﻧﺪ و ﻣﺤﺼــﻮﻻت ﺳــﻮﺧﺘﯽ را ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﺣﺬف ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﯾﮏ روش ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮاي دﺳـــﺘﻪﺑﻨﺪي روشﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮ ﺣﺴـــﺐ‬
‫ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﺳـــﻮﻟﻔﻮر در ﻃﯽ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻫﯿﺪروژن و ﯾﺎ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳـــﺘﻔﺎده‬
‫)ﺷــﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﯾﺎ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ( دﺳــﺘﻪﺑﻨﺪي ﮐﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷــﮑﻞ ‪ [20] 1‬ﻧﺸــﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫روﺷﯽ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮر ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪي‬
‫ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪ ‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آنﻫﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮر ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪FARAYANDNO‬‬
 ‫‪76‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫‪ ‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آنﻫﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮر ﺑﺪون ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺷﺪن ﺟﺪا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آنﻫﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮر اﺑﺘﺪا ﺟﺪا ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺟﺪاﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﯾﻪ‬ ‫ﺣﺬف ﺗﺮﮐﯿﺐ ارﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮر ﺑﺪون ﺗﺠﺰﯾﻪ آن‬ ‫ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ ارﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮر ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺣﺬف‬
‫ﮔﻮﮔﺮد‬

‫ﺗﻘﻄﯿﺮ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‬ ‫‪‬‬ ‫آﻟﮑﯿﻼﺳﯿﻮن‬ ‫‪‬‬ ‫ﻫﯿﺪروﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬ ‫‪‬‬

‫اﺳﺘﺨﺮاج‬ ‫‪‬‬ ‫ﻫﯿﺪروﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﺪد اﮐﺘﺎن‬ ‫‪‬‬
‫اﮐﺴﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺳﻮﻟﻔﻮﻧﯽ‬ ‫‪‬‬ ‫اﮐﺴﺎﯾﺶ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ‬ ‫‪‬‬
‫ﺗﺮﺳﯿﺐ‬ ‫‪‬‬ ‫ﺟﺬب ﺳﻄﺤﯽ واﮐﻨﺸﯽ‬ ‫‪‬‬
‫ﺟﺬب ﺳﻄﺤﯽ‬ ‫‪‬‬ ‫ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ زﯾﺴﺘﯽ‬ ‫‪‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ - 1‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ روش ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت اورﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮر ]‪[20‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﺍﺭﮔﺎﻧﻮﺳــﻮﻟﻔﻮﺭ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼــﻮﻻﺕ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﮔﺎﺯ ﻳﺎ ﺟﺎﻣﺪ ﺗﺸــﮑﻴﻞ ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺑﺨﺶ ﻫﻴﺪﺭﻭﮐﺮﺑﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎﺯﻳﺎﺑﻲ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥﻫﺎ ﭘﺎﻻﻳﺸــﮕﺎﻫﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻝ ﺑﺎﺭﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺳــﺘﻪ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ‬
‫ﻓﻨﺎﻭﺭ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﺍﺭﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮﺭ ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺟﺪﺍ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ‪ ،‬ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﺍﺭﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﺟﺪﺍﺳﺎﺯ ﺁﻥﻫﺎ‬
‫ﺳﺎﺩﻩﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﮐﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﻣﻄﻠﻮﺏ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺩﺳــﺖ ﺑﺮﻭﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺩﻓﻊ ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﺍﺭﮔﺎﻧﻮﺳــﻮﻟﻔﻮﺭ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﮐﻤﺎﮐﺎﻥ ﻳﮏ ﻣﻌﻀــﻞ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳــﻮﻣﻴﻦ‬
‫ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﺍﺭﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮﺭ ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﺟﺪﺍ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻳﮏ‬
‫ﺭﺍﮐﺘﻮﺭ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﺗﺮﮐﻴﺒﻲ‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﻭ ﺍﺳﺎﺱ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﺯ ﻓﻨﺎﻭﺭ ﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺑﺮﺍ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻫﺎ‬
‫ﺻــﻨﻌﺘﻲ ﺍﺭﺍﻳﻪ ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺧﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﮐﻢ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻘﻄﻴﺮ ﮐﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻪ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻓﺮﺍﻳﻨــﺪﻫــﺎ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺣﺴـــﺐ ﻧﻘﺶ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻥ ﺩﺭ ﺣﺬﻑ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺩﺳـــﺘﻪ ﺯﻳﺮ‬
‫ﺗﻘﺴـــﻴﻢﺑﻨــﺪ ﮐﺮﺩ‪ (١) :‬ﻓﻨــﺎﻭﺭ ﻫــﺎ ﺑﺮ ﭘــﺎﻳــﻪ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻧﻲ ﻭ )‪ (٢‬ﻓﻨﺎﻭﺭ ﻫﺎ ﻣﺴـــﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺭﻭﺵ‬
‫ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻧﻲ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻓﻨــﺎﻭﺭ ﻫــﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻥ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﺍﻭﺭﮔﺎﻧﻮﺳـــﻮﻟﻔﻮﺭ ﻭ ﺣﺬﻑ‬
‫ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﭘﺎﻻﻳﺸـــﮕﺎﻫﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳـــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ؛ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﻨﺎﻭﺭ ﻫﺎ ﻣﺴـــﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺭﻭﺵ‬
‫ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﻣﺼــﺮﻑ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻥ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﭘﺎﻻﻳﺸــﮕﺎﻫﻲ ﻫﻴﺪﺭﻭﻓﺮﺁﻭﺭ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺭﺳـــﺎﻧــﺪﻥ ﺧﻮﺍﺹ ﻣﺤﺼـــﻮﻻﺕ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳـــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺟﺰء‬
‫ﻓﻨﺎﻭﺭ ﻫﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻧﻲ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺩﺳــﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﭙﻮﺷــﺎﻧﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬

‫‪FARAYANDNO‬‬
‫‪77‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫ﻋﻤﻼً ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﺣﺬﻑ ﮔﻮﮔﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺍﮐﺴـــﺎﻳﺶ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻧﻲ ﻫﺴـــﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺍﻏﻠﺐ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﺟﺪﺍﺳــﺎﺯ ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﺍﻭﺭﮔﺎﻧﻮﺳــﻮﻟﻔﻮﺭ‪ ،‬ﻓﻨﺎﻭﺭ ﻫﺎ ﻣﺴــﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻧﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻬﺎﯾﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ ﺣﺴــﺐ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪/‬ﺷــﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳــﺘﻔﺎده ﺑﺮاي‬
‫ﺣﺬف ﮔﻮﮔﺮد دﺳـــﺘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﻮﺳـــﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪﺗﺮﯾﻦ و ﺗﺠﺎريﺗﺮﯾﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ آنﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴـــﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت‬
‫ارﮔﺎﻧﻮﺳـــﻮﻟﻔﻮر را ﺑﻪ ﺻـــﻮرت ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴـــﺘﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﮔﻮﮔﺮد را ﺣﺬف ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﺗﺒﺪﯾﻞ‬
‫ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي زﯾﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ ‬ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري ﻣﺮﺳﻮم‬
‫‪ ‬ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري ﺑﺎ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎ و ﯾﺎ ﻃﺮاﺣﯽ راﮐﺘﻮر ﺑﻬﺒﻮد ﯾﺎﻓﺘﻪ‬
‫‪ ‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ اﺿﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﻆ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺳﻮﺧﺖﻫﺎ‬
‫وﯾﮋﮔﯽ اﺻﻠﯽ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮع دوم اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪/‬ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﺑﺎ ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري‬
‫ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴــﺘﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺪاﺳﺎزي و ﯾﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮر از ﺟﺮﯾﺎنﻫﺎي ﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎﻫﯽ‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻨﺎوريﻫﺎ ﺷــﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻘﻄﯿﺮ ﮐﻠﯿﺪي‪ ،‬آﻟﮑﯿﻼﺳــﯿﻮن‪ ،‬اﮐﺴــﺎﯾﺶ‪ ،‬اﺳــﺘﺨﺮاج‪ ،‬ﺟﺬب ﺳﻄﺤﯽ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ اﺳﺖ؛ اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﮐﺴﺎﯾﺶ و ﭘﺲ از آن اﺳﺘﺨﺮاج ﻓﺮاﯾﻨﺪ راﯾﺞﺗﺮي اﺳﺖ ]‪.[23-21‬‬

‫‪-3‬ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ‬
‫واﮐﻨﺶﭘﺬﯾﺮي ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﺳــﻮﻟﻔﻮر ﺑﺴــﯿﺎر واﺑﺴــﺘﻪ ﺑﻪ ﺳــﺎﺧﺘﺎر آنﻫﺎ و ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﯿﺮي اﺗﻢ ﮔﻮﮔﺮد ﻣﯽﺑﺎﺷــﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮشﻫــﺎي ﻧﻔــﺖ ﺧــﺎم ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﮐﻢ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺷـــﺎﻣﻞ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﺳـــﻮﻟﻔﻮر آﻟﯿﻔﺎﺗﯿﮏ ﻧﻈﯿﺮ ﻣﺮﮐﺎﭘﺘﺎنﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺳــﻮﻟﻔﯿﺪﻫﺎ و ديﺳﻮﻟﻔﯿﺪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آنﻫﺎ در ﯾﮏ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري ﻣﺮﺳﻮم ﺑﺴﯿﺎر ﻓﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ‬
‫از ﺳــﻮﺧﺖ ﺣﺬف ﻣﯽﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮشﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺟﻮش ﺑﯿﺶﺗﺮ‪ ،‬ﻧﻈﯿﺮ ﻧﻔﺘﺎي ﺳــﻨﮕﯿﻦ ﻣﺴــﺘﻘﯿﻢ‪،‬‬
‫ﮔﺎزوﺋﯿﻞ و ﻧﻔﺘﺎي ﺳــﺒﮏ واﺣﺪ ‪ ،FCC‬ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺷــﺎﻣﻞ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﺗﯿﻮﻓﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺗﯿﻮﻓﻦ و ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺣﺎوي ﺣﻠﻘﻪ ﺗﯿﻮﻓﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﮐﺎﭘﺘﺎنﻫﺎ و ﺳــﻮﻟﻔﯿﺪﻫﺎ ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻨﮕﯿﻦﺗﺮﯾﻦ ﺑﺮشﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺮﻫﺎي ﺑﻨﺰﯾﻦ و ﮔﺎزوﺋﯿﻞ‬
‫اﻓﺰوده ﻣﯽﺷــﻮﻧﺪ )ﻧﻈﯿﺮ ﻧﻔﺘﺎي ﺳــﻨﮕﯿﻦ واﺣﺪ ‪ ،FCC‬ﻧﻔﺘﺎي واﺣﺪ ﮐﮏﺳــﺎزي‪ ،‬ﮔﺎزوﺋﯿﻞ واﺣﺪ ‪ FCC‬و ﮔﺎزوﺋﯿﻞ‬
‫واﺣﺪ ﮐﮏﺳــﺎزي(‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺷــﺎﻣﻞ ﻣﺸــﺘﻘﺎت آﻟﮑﯿﻞ‪-‬ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻘﺎت ديﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ و ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮر‬
‫ﭼﻨــﺪ ﺣﻠﻘــﻪاي ﻣﯽﺑﺎﺷـــﻨﺪ؛ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮐﻢﺗﺮﯾﻦ واﮐﻨﺶﭘﺬﯾﺮي را در واﮐﻨﺶﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷـــﺪ‪ ،‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿـــﺮ راﯾﺞﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪي ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد در ﺑﺮشﻫﺎي‬
‫ﻧﻔﺘﯽ )ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻣﺤﺼـــﻮﻻت ﻣﯿﺎن ﺗﻘﻄﯿﺮ و ﮔﺎزوﺋﯿﻞ( در ﺻـــﻨﺎﯾﻊ ﭘﺎﻻﯾﺶ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻮرد اﺳـــﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪،‬‬
‫ﻓﻨﺎوري ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ )‪ (HDS٦‬اﺳــﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ در دﻣﺎﻫﺎ و ﻓﺸــﺎرﻫﺎي زﯾﺎد و‬

‫‪6‬‬
‫‪Hydrodesulfurization‬‬
‫‪FARAYANDNO‬‬
 ‫‪78‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫در ﺣﻀـــﻮر ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴـــﺖ ‪ CoMo/Al2O3‬ﯾﺎ ‪ NiMo/Al2O3‬و ﻫﯿﺪروژن‪ ،‬ﺣﺮارت داده ﻣﯽﺷـــﻮﻧﺪ‪ .‬اﺗﻢ ﮔﻮﮔﺮد در‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺣﺎوي آن در ﺣﻀــﻮر ﮔﺎز ﻫﯿﺪروژن و ﺑﺮ روي ﺳــﻄﺢ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ ﺑﻪ ﮔﺎز ﺳﻮﻟﻔﯿﺪ ﻫﯿﺪروژن اﺣﯿﺎ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳــﭙﺲ ﺳﻮﻟﻔﯿﺪ ﻫﯿﺪروژن ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﯾﺎن ﻫﻮا و در ﺣﻀﻮر ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﮔﺮد ﻋﻨﺼﺮي اﮐﺴﯿﺪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻮع ﺑﺮش ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻨﯽ و ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‪ ،‬ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳــﺖ در دﻣﺎي ‪200 – 455 °C‬‬
‫و در ﻓﺸــﺎر ‪ 10 – 210 bar‬اﻧﺠﺎم ﺷــﻮد ]‪ .[16‬ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﮐﻢ ﮔﻮﮔﺮد )ﮐﻢﺗﺮ از ‪ 15‬ﻗﺴﻤﺖ در‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮن( در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﯿﺪي‪ ،‬دﻣﺎﻫﺎ و ﻓﺸﺎﻫﺎي ﺑﯿﺶﺗﺮي ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﭘﯿﺶﺗﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺷــﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼــﻮﻻت اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮاي ﮔﻮﮔﺮد ﮐﻢ و‬
‫ﺳــﻮﻟﻔﯿﺪ ﻫﯿﺪروژن ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮐﻼز‪ ٧‬ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﮔﻮﮔﺮد ﻋﻨﺼﺮي و ﻫﯿﺪروژن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫]‪ .[26-24‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷــﮑﻞ ‪ [17 ,10 ,9] 2‬ﻧﺸــﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ‪،‬‬
‫واﮐﻨﺶﻫﺎي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﺳــﻮﻟﻔﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ )از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺮﮐﺎﭘﺘﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺳــﻮﻟﻔﯿﺪﻫﺎ‪ ،‬ديﺳــﻮﻟﻔﯿﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻘﺎت‬
‫ﺗﯿﻮﻓﻦ‪ ،‬ﻣﺸــﺘﻘﺎت ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ‪ ،‬ﻣﺸــﺘﻘﺎت ديﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ و ‪ (...‬ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻨﯽ و ﮔﺎز ﺳﻮﻟﻔﯿﺪ ﻫﯿﺪروژن‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷــﮑﻞ ‪ [17] 3‬ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷــﻮد‪ ،‬در ﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎهﻫﺎي اﻣﺮوزي واﺣﺪﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻣﺘﻌﺪدي‬
‫ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد در ﺑﺮشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻔﺘﯽ ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺎن ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از‬
‫دﻻﯾﻞ اﺻــﻠﯽ وﺟﻮد واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ در ﯾﮏ ﭘﺎﻻﯾﺸــﮕﺎه‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﻣﺘﻔﺎوت در ﻫﺮ‬
‫ﯾﮏ از ﺑﺮشﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ اﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎز داﺷــﺘﻦ ﺑﻪ ﺷــﺮاﯾﻂ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺮاي ﺣﺬف ﮔﻮﮔﺮد از ﺑﺮشﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪-4‬ﻣﺸﮑﻼت ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺒــﺎت آﻟﯽ ﮔﻮﮔﺮددار ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﻔــﺖﻫــﺎي ﺧــﺎم و ﻓﺮآوردهﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه ﻣﺮﮐﺎﭘﺘﺎنﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺳـــﻮﻟﻔﯿﺪﻫﺎ‪ ،‬ديﺳـــﻮﻟﻔﯿﺪﻫﺎ و ﺗﯿﻮﻓﻦﻫﺎ ]‪ [27‬ﺗﻘﺴـــﯿﻢﺑﻨﺪي ﮐﺮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻔﺖﻫﺎي ﺧﺎم ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺎوي‬
‫ﮔﻮﮔﺮد ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮد ﻋﻨﺼــﺮي و ﺳــﻮﻟﻔﯿﺪﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ]‪ .[29 ,28‬ﺷﮑﻞ ‪ [30] 4‬ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺴﺒﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت‬
‫ﮔﻮﮔﺮدي در ﺑﺮشﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﯾــﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮي ﮔﻮﮔﺮد ‪ 1/2%‬را ﻧﺸـــﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ‬
‫ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷــﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺤﺪوده ﺟﻮش ﺑﺮش ﻧﻔﺘﯽ‪ ،‬از ﻣﯿﺰان ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻣﺮﮐﺎﭘﺘﺎﻧﯽ و ﺳــﻮﻟﻔﯿﺪي ﮐﺎﺳــﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷـــﻮد و ﻣﯿﺰان ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﺣﻠﻘﻮي اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷـــﺎﯾﺎن ذﮐﺮ اﺳـــﺖ ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ آراﯾﺶ‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺒــﺎت ﮔﻮﮔﺮدي‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮاي ﮔﻮﮔﺮد ﻧﯿﺰ ﺗــﺎﺑﻌﯽ از ﻣﺤﺪوده ﺟﻮش ﺑﺮش ﻧﻔﺘﯽ اﺳـــﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ﻧﻔﺖ‬
‫ﺧﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي آن در ﺷــﮑﻞ ‪ [30] 4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮاي ﮔﻮﮔﺮد ﺑﺮشﻫﺎي ﻧﻔﺘﺎ‪،‬‬
‫ﻧﻔﺖ ﺳــﻔﯿﺪ‪ ،‬ﮔﺎزوﺋﯿﻞ اﺗﻤﺴﻔﺮﯾﮏ‪ ،‬ﮔﺎزوﺋﯿﻞ ﺧﻼء و ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﺧﻼء ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1/8 ،0/9 ،0/2 ،0/02‬و ‪2/9‬‬
‫درﺻﺪ وزﻧﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ]‪.[30‬‬

‫‪7‬‬
‫‪Claus‬‬
‫‪FARAYANDNO‬‬
‫‪79‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ - 2‬ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﺳﻮﻟﻔﻮر راﯾﺞ در ﺳﻮﺧﺖﻫﺎي ﻓﺴﯿﻠﯽ و ﻣﺴﯿﺮ واﮐﻨﺶ ﻫﯿﺪروﻓﺮآوري آنﻫﺎ ]‪[17 , 10 ,9‬‬

‫‪FARAYANDNO‬‬
 ‫‪80‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫ﮔﺎز و ‪LPG‬‬

‫ﮔﺎز ﺳﻮﺧﺖ ﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎﻫﯽ‬

‫ﺑﻨﺰﯾﻦ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬ ‫رﻓﻮرﻣﯿﻨﮓ‬

‫ﺗﻘﻄﯿﺮ اﺗﻤﺴﻔﺮﯾﮏ‬
‫ﻧﻔﺖ ﺧﺎم‬ ‫ﻧﻔﺘﺎ‬ ‫ﺑﻨﺰﯾﻦ‬
‫ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬

‫ﻣﯿﺎن ﺗﻘﻄﯿﺮ‬
‫ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬
‫ﻧﻔﺘﺎي ‪FCC‬‬ ‫ﻧﻔﺖ ﺳﻔﯿﺪ‬
‫ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬ ‫واﺣﺪ‬
‫ﮔﺎزوﺋﯿﻞ اﺗﻤﺴﻔﺮي‬

‫واﺣﺪ ‪FCC‬‬
‫ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬ ‫ﺗﺼﻔﯿﻪ‬
‫و‬
‫ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬
‫روﻏﻦ ﮔﺮدﺷﯽ‬ ‫اﺧﺘﻼط‬ ‫دﯾﺰل‬
‫‪FCC‬‬
‫ﻓﺮآوردهﻫﺎ‬
‫ﮔﺎزوﺋﯿﻞ ﺧﻼء‬
‫ﻫﯿﺪروﮐﺮاﮐﯿﻨﮓ‬
‫ﺗﻘﻄﯿﺮ ﺧﻼء‬

‫روﻏﻦ ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ‬

‫ﺳﻮﺧﺖﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﺧﻼء‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ - 3‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ واﺣﺪﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ در ﯾﮏ ﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎه ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ]‪[17‬‬

‫‪100%‬‬

‫‪80%‬‬

‫‪60%‬‬

‫‪40%‬‬

‫‪20%‬‬

‫‪0%‬‬
‫ﻧﻔﺘﺎ‬ ‫ﻧﻔﺖ ﺳﻔﯿﺪ‬ ‫ﮔﺎزوﺋﯿﻞ‬ ‫ﮔﺎزوﺋﯿﻞ ﺧﻼء‬ ‫ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﺧﻼء‬
‫اﺗﻤﺴﻔﺮﯾﮏ‬

‫ﻣﺮﮐﺎﭘﺘﺎنﻫﺎ‬ ‫ﺳﻮﻟﻔﯿﺪﻫﺎ‬ ‫ﺗﯿﻮﻓﻦﻫﺎ‬ ‫ﺳﺎﯾﺮ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ - 4‬ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي در ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﺤﺘﻮي ‪ 1/2%‬ﮔﻮﮔﺮد‪) .‬ﺳﺎﯾﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦﻫﺎ‪ ،‬دي ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦﻫﺎ و ‪ ...‬ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪[30] (.‬‬

‫ﺑــﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺤــﺪوده ﺟﻮش ﯾــﮏ ﺑﺮش ﻧﻔﺘﯽ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﻣﺤﺘﻮي ﮔﻮﮔﺮد و ﻧﻮع ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي از ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮوهﻫﺎي ﻋﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮔﺮوه ﻣﺸــﺨﺺ ﻧﯿﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺷ ـﮑﻞ‬
‫‪ [31] 5‬ﻧﺘﺎﯾﺞ آﻧﺎﻟﯿﺰ ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮاﻓﯽ ﺳــﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮش ﻧﻔﺘﯽ )ﺑﻨﺰﯾﻦ‪ ،‬ﺳــﻮﺧﺖ ﺟﺖ و دﯾﺰل( ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷــﻨﺎﺳــﺎﯾﯽ‬
‫‪FARAYANDNO‬‬
‫‪81‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﺣﻠﻘﻮي )ﺗﯿﻮﻓﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦﻫﺎ و دي ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦﻫﺎ( ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﺮ ﺑﺮش‪ ،‬ﻧﺸـــﺎن داده ﺷـــﺪه‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎ ﺳــﻨﮕﯿﻦﺗﺮ ﺷــﺪن ﺑﺮش ﻧﻔﺘﯽ )اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺤﺪوده ﺟﻮش آن(‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت‬
‫ﮔﻮﮔﺮدي ﻣﻮﺟﻮد در آن ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ و ﺟﺮم ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ آنﻫﺎ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﯽﺷــﻮد و از ﻫﻤﯿﻦ رو ﺷــﺮاﯾﻂ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﯿــﺎز ﺑﺮاي ﺣــﺬف ﺗﺮﮐﯿﺒــﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﺳـــﺨﺖﺗﺮ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺟﺪول ‪ [11] 1‬ﻣﺤﺪوده ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮاﯾﻨﺪي ﺑﺮاي‬
‫ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ از ﺑﺮشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻔﺘﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ - 5‬ﮐﺮوﻣﺎﺗﻮﮔﺮامﻫﺎي ‪ GC-FPD٨‬ﺑﺮاي ﺑﻨﺰﯾﻦ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺖ ﺟﺖ و دﯾﺰل ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ]‪[31‬‬

‫‪8‬‬
‫‪Gas Chromatography – Flame Photometric Detector‬‬
‫‪FARAYANDNO‬‬
 ‫‪82‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫ﺟﺪول ‪ - 1‬ﻣﺤﺪوده ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮاﯾﻨﺪي ﺑﺮاي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ از ﺑﺮشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻔﺘﯽ ]‪[11‬‬
‫ﻣﺪت زﻣﺎن ﻧﯿﺎز‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻀﺎﯾﯽ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﻫﯿﺪروژن‬ ‫ﻣﺤﺪوده دﻣﺎي‬
‫ﻓﺸﺎر ﺟﺰﯾﯽ‬ ‫دﻣﺎي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬
‫ﺑﻪ اﺣﯿﺎ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ‬ ‫ﺧﻮراك‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮراك‬ ‫ﺟﻮش ﺑﺮش ﻧﻔﺘﯽ‬ ‫ﺑﺮش‬
‫ﻫﯿﺪروژن )‪(bar‬‬ ‫راﮐﺘﻮر ) ‪(°C‬‬
‫)ﻣﺎه(‬ ‫)‪(LHSV٩‬‬ ‫)‪(Sm3/m3‬‬ ‫)‪(°C‬‬

‫‪36 – 48‬‬ ‫‪5–8‬‬ ‫‪45 – 267‬‬ ‫‪7 – 31‬‬ ‫‪300 – 370‬‬ ‫‪70 – 170‬‬ ‫ﻧﻔﺘﺎ‬
‫‪36 – 48‬‬ ‫‪4–6‬‬ ‫‪89 – 267‬‬ ‫‪10 – 34‬‬ ‫‪330 – 370‬‬ ‫‪160 – 240‬‬ ‫ﻧﻔﺖ ﺳﻔﯿﺪ‬
‫‪36 – 48‬‬ ‫‪2–6‬‬ ‫‪178 – 356‬‬ ‫‪10 – 48‬‬ ‫‪340 – 400‬‬ ‫‪240 – 350‬‬ ‫ﮔﺎزوﺋﯿﻞ‬
‫ﮔﺎزوﺋﯿﻞ‬
‫‪36 – 48‬‬ ‫‪1–3‬‬ ‫‪178 – 712‬‬ ‫‪31 – 55‬‬ ‫‪360 – 400‬‬ ‫‪350 – 650‬‬
‫ﺧﻼء‬
‫‪12 - 24‬‬ ‫‪0/5 – 2‬‬ ‫‪267 – 1781‬‬ ‫‪52 – 155‬‬ ‫‪370 – 450‬‬ ‫<‪650‬‬ ‫ﺗﻪ ﻣﺎﻧﺪ‬

‫ﺭﺳـﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺳﻮﺧﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﮐﻢ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﺷﺪﻳﺪ )‪ (UDDS١٠‬ﺟﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﺧﻮﺭﺍﮎ ﺍﺳـــﺖ ]‪ .[٣٢‬ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﺷـــﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺑﺴـــﻴﺎﺭ‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺷــﺎﺧﺼــﻪﻫﺎ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﮐﺎﺗﺎﻟﻴﺴــﺖﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎﺭﺍﻣﺘﺮﻫﺎ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ‪ ،‬ﮐﻴﻔﻴﺖ ﻭ ﻣﻨﺒﻊ ﺧﻮﺭﺍﮎ‪،‬‬
‫ﻭﺍﮐﻨﺶﭘــﺬﻳﺮ ﺗﺮﮐﻴﺒــﺎﺕ ﮔﻮﮔﺮﺩ ‪ ،‬ﺍﺛﺮ ﺑﺎﺯﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﺳـــﻮﻟﻔﻴﺪ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻥ‪ ،‬ﺣﻀـــﻮﺭ ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﻧﻴﺘﺮﻭﮊﻥﺩﺍﺭ ﻭ ‪ ...‬ﺗﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﺑﺴــﺰﺍﻳﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﺩﺍﺭﺩ ]‪ .[۳۵-۳۳ ,۱۷‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷــﮑﻞ ‪ [٣٤] ٦‬ﻣﺸــﺎﻫﺪﻩ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺮﺍ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺍﺯ ‪ ٥٠٠‬ﺗﺎ ‪ ٣٠‬ﻗﺴﻤﺖ ﺩﺭ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ١/٥‬ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺮﺍ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺍﺯ ‪ ١٠،٠٠٠‬ﺗﺎ ‪ ٥٠٠‬ﻗﺴـــﻤﺖ ﺩﺭ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺍﺳـــﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺻـــﻮﺭﺕ ﮐﻠﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺴﺘﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺩﺭ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺧﺮﻭﺟﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺗﺮﮐﻴﺒــﺎﺕ ﺁﻟﻲ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﮐــﻪ ﺩﺍﺭﺍ ﺯﻧﺠﻴﺮﻩﻫــﺎ ﺁﻟﮑﻴﻠﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖﻫﺎ ‪ ٤‬ﻭ ‪ ٦‬ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺍﺗﻢ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﻟﮑﻮﻝ ﺑﻨﺰﻭﺗﻴﻮﻓﻦ ﻫﺴـــﺘﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ٤‬ﻭ ‪ ٦‬ﺩ ﻣﺘﻴﻞ ﺑﻨﺰﻭﺗﻴﻮﻓﻦ( ﺩﺭ ﺷـــﺮﺍﻳﻂ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﺭﻭﺵﻫﺎ‬
‫ﻣﺘــﺪﺍﻭﻝ ﺑــﻪ ﺳـــﺨﺘﻲ ﺣــﺬﻑ ﻣﻲﺷـــﻮﻧﺪ ]‪ .[٣٦ ,٥‬ﺑﺎ ﺑﺰﺭﮒﺗﺮ ﺷـــﺪﻥ ﻣﻮﻟﮑﻮﻝﻫﺎ ﺣﺎﻭ ﺍﺗﻢ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﻭ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺍﺳــﺘﺨﻼﻑﻫﺎ ﺁﻟﮑﻴﻠﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻭﺭﺕ ﺍﺗﻢ ﮔﻮﮔﺮﺩ‪ ،‬ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻭﺍﮐﻨﺶﭘﺬﻳﺮ ﮐﻢﺗﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺷــﮑﻞ ‪ [٣٤] ٧‬ﺍﺛﺮ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﺑﺮ ﻧﻮﻉ ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺕ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺣﺬﻑ ﺷـــﺪﻩ ﺍﺯ ﻳﮏ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺎﺯﻭﺋﻴﻞ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻣﻴﺰﺍﻥ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺩﺭ ﺧﻮﺭﺍﮎ ﻭ ﻣﺤﺼــﻮﻝ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫‪ ٧٠٦٠‬ﻭ ‪ ٣٥٠‬ﻗﺴﻤﺖ ﺩﺭ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﮐﻴﺒﺎﺗﻲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺩﺭ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺎﺯﻭﺋﻴﻠﻲ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻠﻘﻪﻫﺎ‬
‫ﺩ ﺑﻨﺰﻭﺗﻴﻮﻓﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎ ﺁﻟﮑﻴﻠﻲ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻭﺭﺕ ﺍﺗﻢ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫‪Liquid hourly space velocity‬‬
‫‪10‬‬
‫‪Ultradeep desulfurization‬‬
‫‪FARAYANDNO‬‬
‫‪83‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ - 6‬ﺣﺠﻢ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﺑﺎ درﺟﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﯾﮏ ﺧﻮراك ﻓﺮﺿﯽ ﺣﺎوي ﯾﮏ درﺻﺪ‬
‫وزﻧﯽ ﮔﻮﮔﺮد ]‪[34‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ - 7‬واﮐﻨﺶﭘﺬﯾﺮي ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﻣﻮﺟﻮد در ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺎزوﺋﯿﻞ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ]‪[34‬‬
‫در ﺟــﺪول ‪ [37] 2‬واﮐﻨﺶﭘﺬﯾﺮي ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﻀـــﻮر ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴـــﺖ ﮐﺒﺎﻟﺖ‪-‬ﻣﻮﻟﺒﺪن ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ‬
‫آﻟﻮﻣﯿﻨﺎ آورده ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬در ﺑﺨﺶ اول اﯾﻦ ﺟﺪول‪ ،‬اﺛﺮ ﺑﺰرگ ﺷﺪن ﻣﻮﻟﮑﻮل ﺣﺎوي ﮔﻮﮔﺮد و در ﺑﺨﺶ دوم اﺛﺮ‬
‫ﺣﻀﻮر اﺳﺘﺨﻼف ﻣﺘﯿﻞ ﺑﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪت واﮐﻨﺶ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬واﮐﻨﺶﭘﺬﯾﺮي‬
‫دي ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ ﻧﺴـــﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﯿﻮﻓﻦ در ﺣﺪود ‪ 23‬ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻢﺗﺮ و ﻧﯿﺰ واﮐﻨﺶﭘﺬﯾﺮي ‪4‬و‪-6‬دي ﻣﺘﯿﻞ دي ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ‬

‫‪FARAYANDNO‬‬
 ‫‪84‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫)ﮐﻪ داراي دو اﺳــﺘﺨﻼف ﻣﺘﯿﻠﯽ در ﻣﺠﺎورت اﺗﻢ ﮔﻮﮔﺮد ﻣﯽﺑﺎﺷــﺪ( ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دي ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ در ﺣﺪود ‪ 15‬ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﮐﻢﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ - 2‬واﮐﻨﺶﭘﺬﯾﺮي ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﻀﻮر ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ ﮐﺒﺎﻟﺖ‪-‬ﻣﻮﻟﺒﺪن ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ آﻟﻮﻣﯿﻨﺎ ]‪[37‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺿﯽ ﺷﺪت واﮐﻨﺶ‬
‫ﻣﺎده‬ ‫ﺷﺮاﯾﻂ واﮐﻨﺶ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ اول )‪(cm3/mg catalyst‬‬
‫‪1380‬‬ ‫ﺗﯿﻮﻓﻦ‬ ‫راﮐﺘﻮر ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‬
‫‪811‬‬ ‫ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ‬ ‫دﻣﺎي ‪300 °C‬‬
‫‪61/1‬‬ ‫دي ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ‬ ‫ﻓﺸﺎر ‪71 atm‬‬

‫‪73/8‬‬ ‫دي ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ‬

‫‪2‬و‪-8‬دي ﻣﺘﯿﻞ دي‬
‫‪67/2‬‬
‫ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ‬
‫راﮐﺘﻮر ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‬
‫‪3‬و‪-7‬دي ﻣﺘﯿﻞ دي‬
‫‪35/3‬‬ ‫دﻣﺎي ‪300 °C‬‬
‫ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ‬
‫ﻓﺸﺎر ‪102 atm‬‬
‫‪6/64‬‬ ‫‪-4‬ﻣﺘﯿﻞ دي ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ‬
‫‪4‬و‪-6‬دي ﻣﺘﯿﻞ دي‬
‫‪4/92‬‬
‫ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ‬

‫از اﯾﻦ رو ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﺳــﯿﺪن ﺑﻪ ﺳــﻮﺧﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﮔﻮﮔﺮد ﺑﺴــﯿﺎر ﮐﻢ‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ و راﮐﺘﻮرﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬
‫ﻣﺮﺳــﻮم در ﺣﺎل ﺑﻬﯿﻨﻪﺳــﺎزي و ﺑﺎزﺳــﺎزي ﻫﺴــﺘﻨﺪ ]‪ .[38 ,25‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮاﺗﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺻﺎﺣﺐ‬
‫داﻧﺶ ﻓﻨﯽ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد در ﺳﻮﺧﺖ دﯾﺰل از ‪ 500‬ﺗﺎ ‪ 30‬ﻗﺴﻤﺖ در‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮن در ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺟﺪول ‪ [39] 3‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ - 3‬اﺻﻼﺣﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎي ﺻﺎﺣﺐ داﻧﺶ ﻓﻨﯽ در ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ از دﯾﺰل ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد از ‪ 500‬ﺗﺎ ‪ 30‬ﻗﺴﻤﺖ در ﻣﯿﻠﯿﻮن ]‪[39‬‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫‪Topsoe‬‬ ‫‪Criterion‬‬ ‫‪Akzo‬‬ ‫‪IFP‬‬ ‫‪UOP‬‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫ﮐﻨﻮﻧﯽ‬
‫‪1‬‬ ‫‪0/5‬‬ ‫‪1/08‬‬ ‫‪1/45‬‬ ‫‪1/5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻀﺎﯾﯽ )‪(LHSV‬‬
‫ﺑﻠﻪ‬ ‫ﺑﻠﻪ‬ ‫ﺑﻠﻪ‬ ‫ﺑﻠﻪ‬ ‫ﺑﻠﻪ‬ ‫ﺧﯿﺮ‬ ‫ﻧﺼﺐ ﺑﺮج ﺷﺴﺘﺸﻮ ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل آﻣﯿﻦ‬
‫ﺧﻠﻮص ﻫﯿﺪروژن ﮔﺮدﺷﯽ‬
‫‪75‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪91/3‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪75‬‬
‫)‪(%mole‬‬
‫‪1160‬‬ ‫‪1600‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪3649‬‬ ‫‪1900‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﻫﯿﺪروژن ﮔﺮدﺷﯽ )‪(scf/bbl‬‬
‫ﻏﯿﺮ ﻣﺘﺮاﮐﻢ‬ ‫ﻏﯿﺮ ﻣﺘﺮاﮐﻢ‬ ‫ﻏﯿﺮ ﻣﺘﺮاﮐﻢ‬ ‫ﻏﯿﺮ ﻣﺘﺮاﮐﻢ‬ ‫ﻣﺘﺮاﮐﻢ‬ ‫ﻏﯿﺮ ﻣﺘﺮاﮐﻢ‬ ‫روش ﺑﺎرﮔﺬاري ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺸــﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد ﮐﻢﺗﺮ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ ﺳﺨﺖﺗﺮ‬

‫‪FARAYANDNO‬‬
‫‪85‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫ﺷــﺪه اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ از ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﮐﻢﺗﺮ )ﮐﻪ ﻣﻌﺎدل زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫ﺣﺠﻢ راﮐﺘﻮر ﺑﯿﺶﺗﺮ اﺳــﺖ( اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮﺧﯽ از ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ از ﺟﺮﯾﺎن ﻫﯿﺪروژن ﺧﺎﻟﺺ ﺗﺮ و ﯾﺎ از‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﯾﺎن ﻫﯿﺪروژن ﺑﻪ ﺧﻮراك ﺑﯿﺶﺗﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان‬
‫ﮔﺎز ﺳــﻮﻟﻔﯿﺪ ﻫﯿﺪروژن در ﺟﺮﯾﺎن ﻫﯿﺪروژن ﮔﺮدﺷــﯽ‪ ،‬در واﺣﺪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﯾﮏ ﺑﺮج ﺷــﺴــﺘﺸــﻮي ﮔﺎز ﺗﺮش ﺑﺎ‬
‫ﻣﺤﻠﻮل آﻣﯿﻦ ﻧﺼﺐ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺠﻤﻮع ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﯿﺰان ﺳــﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺼﺮف ﺳﺮوﯾﺲﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ )ﻧﻈﯿﺮ ﺳﻮﺧﺖ‪ ،‬اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ‬
‫و ‪ (...‬ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد و رﺳـــﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﺪوده اﺳـــﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي زﯾﺴـــﺖﻣﺤﯿﻄﯽ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﭼﺸــﻤﮕﯿﺮي ﻫﻤﺮاه اﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬در ﺗﺤﻘﯿﻘﯽ ﮐﻪ در ﺳــﺎل ‪ 2004‬ﺗﻮﺳــﻂ آژاﻧﺲ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از‬
‫ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴــﺖ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه اﻧﺠﺎم ﺷــﺪه اﺳــﺖ ]‪ ،[40‬ﻣﻘﺎﯾﺴــﻪاي ﻣﯿﺎن دو واﺣﺪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ از ﮔﺎزوﺋﯿﻞ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد ‪ 500‬و ‪ 15‬ﻗﺴﻤﺖ در ﻣﯿﻠﯿﻮن‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‪،‬‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺎﺗﺎ ﻟﯿﺴــﺖ ﻣﺼــﺮﻓﯽ و ﻣﯿﺰان ﻣﺼــﺮف ﻫﯿﺪروژن‪ ،‬اﻟﮑﺘﺮﯾﺴــﯿﺘﻪ و ﺳﻮﺧﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ آن ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺧﻼﺻﻪ در ﺟﺪول ‪ [40] 4‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮔﺮدد ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﯿﺶ از دو ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴــﺖ ﻣﺼـــﺮﻓﯽ ﺑﯿﺶ از ‪ 2/5‬ﺑﺮاﺑﺮ‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻣﺼـــﺮف ﻫﯿﺪروژن ﺑﯿﺶ از ‪ 1/5‬ﺑﺮاﺑﺮ و‬
‫ﻣﯿﺰان ﻣﺼﺮف اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ در ﺣﺪود ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ - 4‬ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري و ﻣﺼﺮف ﺳﺮوﯾﺲﻫﺎي ﺟﺎﻧﺒﯽ در ﯾﮏ واﺣﺪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ از ﮔﺎزوﺋﯿﻞ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖ ‪ 25،000‬ﺑﺸﮑﻪ‬
‫در روز ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد ‪ 500‬و ‪ 15‬ﻗﺴﻤﺖ در ﻣﯿﻠﯿﻮن ]‪[40‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮات‬ ‫‪ 15‬ﻗﺴﻤﺖ در ﻣﯿﻠﯿﻮن‬ ‫‪ 500‬ﻗﺴﻤﺖ در ﻣﯿﻠﯿﻮن‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬
‫‪2/0 – 2/1‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪1280 – 1720‬‬ ‫‪600 – 840‬‬
‫)‪($/BPSD١١‬‬
‫‪2/7 – 3/0‬‬ ‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ‬
‫‪0/3 – 0/8‬‬ ‫‪0/1 – 0/3‬‬
‫)‪($/BPSD‬‬
‫‪1/5 – 1/7‬‬ ‫‪240 – 1100‬‬ ‫‪144 – 725‬‬ ‫ﻣﺼﺮف ﻫﯿﺪروژن )‪(scf/bbl‬‬
‫‪3/0‬‬ ‫ﻣﺼﺮف اﻟﮑﺘﺮﯾﺴﯿﺘﻪ‬
‫‪0/6 – 1/2‬‬ ‫‪0/2 – 0/4‬‬
‫)‪(kWh/bbl‬‬
‫‪0/9 – 1/1‬‬ ‫‪8880 – 8160‬‬ ‫‪8770 – 8410‬‬ ‫ﻣﺼﺮف ﺳﻮﺧﺖ )‪(BTU/bbl‬‬

‫ﻣﺸــﮑﻞ دﯾﮕﺮي ﮐﻪ ﭘﺎﻻﯾﺸــﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺳﻮﺧﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﮔﻮﮔﺮد ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ‬
‫اﺳــﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻓﯽ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم و ﻓﺮاوردهﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ دﺳــﺘﺮس آن در ﭘﺎﻻﯾﺸــﮕﺎهﻫﺎ در ﺣﺎل اﻓﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﺨﺎزن ﻧﻔﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮداﺷــﺖ ﺑﻪ ﻧﯿﻤﻪ ﻋﻤﺮ ﺧﻮد ﻧﺰدﯾﮏ ﺷــﺪهاﻧﺪ و ﻧﻔﺖ ﺳــﻨﮕﯿﻦ اﺳــﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از آنﻫﺎ‬
‫ﺣﺎوي ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮔﻮﮔﺮد زﯾﺎدي اﺳــﺖ ]‪ .[41‬در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﯿﺎن اﺧﯿﺮ‪ ،‬ذﺧﺎﯾﺮ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ رو ﺑﻪ اﺗﻤﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻪ و‬
‫ﻣﺨﺎزن ﻧﻔﺘﯽ ﻏﯿﺮ ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻔﺖ ﺳــﻨﮕﯿﻦ‪ ،‬ﻧﻔﺖ ﺑﺴـﯿﺎر ﺳــﻨﮕﯿﻦ و ﻣﺎﺳﻪﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ و ﻗﯿﺮي ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ‪70%‬‬

‫‪11‬‬
‫‪barrels per stream day‬‬
‫‪FARAYANDNO‬‬
 ‫‪86‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻔﺖ ﺟﻬﺎن را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﭘﯿﺪا ﮐﺮدهاﻧﺪ ]‪ .[43 ,42‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻔﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻔﺖ ﺧﺎم از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﯿﺮ ﻣﻌﻤﻮل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺳــﻪﻫﺎي ﻧﻔﺘﯽ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺟﺬاﺑﯿﺖ ﺑﯿﺶﺗﺮي ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ‬
‫]‪ .[42‬ﺑــﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻨــﺎﺑﻊ ﻧﻔﺘﯽ ﻏﯿﺮﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﺣــﺎوي ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻧﺴـــﺒﺘﺎً زﯾﺎد آﻻﯾﻨﺪهﻫﺎي ﺧﺎص ﻧﻈﯿﺮ ﮔﻮﮔﺮد‪،‬‬
‫ﻧﯿﺘﺮوژن‪ ،‬ﻧﯿﮑﻞ و واﻧﺎدﯾﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷــﻨﺪ ]‪ .[44‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮاي ﮔﻮﮔﺮد ﻣﺎﺳــﻪﻫﺎي ﻗﯿﺮي ﻣﺨﺰن آﺗﺎﺑﺎﺳﮑﺎ در‬
‫ﺣﺪود ‪ 4/86%‬وزﻧﯽ ﮔﺰارش ﺷــﺪه اﺳﺖ ]‪ .[45‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﺎﻻﯾﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﻮﺧﺖ ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﺑﺎ ﻣﻘﺪار‬
‫ﮔﻮﮔﺮد ﺑﺴـــﯿﺎر ﮐﻢ از ﺧﻮراك اوﻟﯿﻪ ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب و ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﮔﻮﮔﺮد زﯾﺎد ﻫﺴـــﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﯿﺰان ﻣﺘﻮﺳـــﻂ‬
‫ﮔﻮﮔﺮد در ﻧﻔﺖﻫﺎي ﺧﺎم ﭘﺎﻻﯾﺶ ﺷــﺪه در ﭘﺎﻻﯾﺸــﮕﺎهﻫﺎي اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﺮ ﺣﺴــﺐ درﺻــﺪ وزﻧﯽ در ﺳــﺎلﻫﺎي‬
‫‪ 1991 ،1981‬و ‪ 2001‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ‪ 1/13% ،0/89%‬و ‪ 1/42%‬ﺑﻮده اﺳــﺖ ]‪ [33‬و در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ در‬
‫ﻫﺮ ده ﺳﺎل ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد در ﻧﻔﺖ ﺧﺎم ﺣﺪود ‪ 26%‬اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮﭼــﻪ ﻏﻠﻈــﺖ ﻣﺸـــﺘﻘــﺎت ﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ و ديﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻦ ﺗﻮﺳـــﻂ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ]‪ [46‬و اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺮاي ﻣﺪت زﻣﺎﻧﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﻪ ﺻــﻮرت ﺻــﻨﻌﺘﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ داراي ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﺒﻮد آن ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﺮ آنﻫﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﺪهﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ در اداﻣﻪ و ﻧﯿﺰ در ﺟﺪول ‪ 5‬ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﺧﻮراك ﮔﺎزوﺋﯿﻞ ﺑﺎ ﻫﺪف رﺳــﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﺼــﻮل ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد ﮐﻢ )ﯾﺎ ﺑﺴــﯿﺎر‬
‫ﮐﻢ(‪ ،‬ﻧﯿــﺎزﻣﻨــﺪ راﮐﺘﻮري ﺑﺎ ﺣﺠﻢ زﯾﺎد‪ ،‬زﻣﺎن ﻓﺮآوري ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺪت‪ ،‬و ﻣﺼـــﺮف ﻫﯿﺪروژن و اﻧﺮژي زﯾﺎد‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﺮاي ﺣﺬف ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﺳـــﺨﺖ‪ ،‬ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ دﻣﺎﻫﺎي ﺑﯿﺶﺗﺮ‪ ،‬ﻓﺸـــﺎرﻫﺎي‬
‫ﺟﺰﯾﯽ ﻫﯿﺪروژن ﺑﯿﺶﺗﺮ‪ ،‬زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي زﯾﺎد )ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ راﮐﺘﻮر و ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﻘﺎوم در ﺑﺮاﺑﺮ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر زﯾﺎد( ﻣﯽﮔﺮدد ]‪.[47‬‬
‫‪ ‬ﮐﺎرﺑﺮد ﺷــﺮاﯾﻂ دﺷــﻮار ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ از ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ارﮔﺎﻧﻮﺳــﻮﻟﻔﻮر ﺳﺨﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ رﺳﻮب ﮐﺮدن‬
‫ﮐﮏ ﮐﺮﺑﻨﯽ ﺑﺮ روي ﺳﻄﺢ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﻗﺮار دادن ﺑﺮشﻫﺎي ﻧﻔﺖ ﺧﺎم در ﻣﻌﺮض ﺷــﺮاﯾﻂ دﺷــﻮار‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه دﻣﺎي ﺑﯿﺶﺗﺮ از ‪ ،360 °C‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻓﻌﺎل ﺷــﺪن واﮐﻨﺶﻫﺎي ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﺷﺪه ]‪ [10 ,9‬ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت اﯾﻦ واﮐﻨﺶﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮآوري ﺷﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﻓﺮاﯾﻨــﺪﻫــﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﻋﻤﯿﻖ )ﮐﻪ در آنﻫﺎ ﻧﯿﺎز اﺳـــﺖ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‬
‫ﮐﻢﺗﺮ ﻧﯿﺰ ﺗﺒــﺪﯾــﻞ ﺷـــﻮﻧــﺪ( ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺳـــﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري زﯾﺎد ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﯿﺰات و ﻧﯿﺰ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ زﯾﺎد ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﮔﺎز ﺳﻮﻟﻔﯿﺪ ﻫﯿﺪروژن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه در اﺛﺮ واﮐﻨﺶﻫﺎي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖﻫﺎي اﯾﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪ را ﻣﺴﻤﻮم‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ از ﻋﻤﺮ ﻣﻔﯿﺪ آنﻫﺎ ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺨﻠﻮط واﮐﻨﺸــﯽ )ﻧﻈﯿﺮ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻫﺘﺮو‪-‬ارﮔﺎﻧﯿﮏ و‬
‫ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦﻫﺎي آروﻣﺎﺗﯿﮑﯽ ﭼﻨﺪ ﺣﻠﻘﻪاي( اﺳﺖ ]‪.[48‬‬
‫‪ ‬ﺑﺮاي واﺣﺪﻫﺎي ﻗﺪﯾﻤﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﺎراﯾﯽ ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼــﻮﻻﺗﯽ ﮐﻪ اﻟﺰاﻣﺎتِ زﯾﺴــﺖﻣﺤﯿﻄﯽِ ﺟﺪﯾ ِﺪ‬
‫‪FARAYANDNO‬‬
‫‪87‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫ﺣﺪاﮐﺜﺮِ ﻣﯿﺰانِ ﮔﻮﮔﺮدِ ﺳــﻮﺧﺖﻫﺎي ﻓﺴــﯿﻠﯽ را ﺑﺮآورده ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺪاث ﺗﺄﺳــﯿﺴــﺎت ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬
‫ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﺟﺪﯾﺪ و ﺑﺎر ﻣﺎﻟﯽ زﯾﺎد ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري‪ ،‬اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﭘﺎراﻓﯿﻨﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﻣﺸــﺘﻘﺎت ﻣﺮﮐﺎﭘﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺸــﺘﻘﺎت ﺳﻮﻟﻔﯿﺪي و‬
‫ﻣﺸـــﺘﻘــﺎت دي ﺳـــﻮﻟﻔﯿﺪي را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮددار آروﻣﺎﺗﯿﮑﯽ ﻧﻈﯿﺮ‬
‫ﻣﺸــﺘﻘﺎت ديﺑﻨﺰوﺗﯿﻮﻓﻨﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ‪ 4‬ﯾﺎ ‪ 4‬و ‪ 6‬داراي اﺳﺘﺨﻼف ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﯿﺰ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮددار‬
‫آروﻣــﺎﺗﯿﮑﯽ ﭼﻨــﺪ ﺣﻠﻘــﻪاي‪ ،‬ﻧﺴـــﺒــﺖ ﺑــﻪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﻣﻘﺎوم ﻣﯽﺑﺎﺷـــﻨﺪ و ﭘﺲ از ﻓﺮاﯾﻨﺪ‬
‫ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎﻣﻞ از ﻣﺤﺼﻮل ﺣﺬف ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ ]‪.[49 ,46‬‬
‫‪ ‬وﺟﻮد اﺗﻤﺴــﻔﺮ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻫﯿﺪروژﻧﺎﺳﯿﻮن ﻣﺸﺘﻘﺎت اوﻟﻔﯿﻨﯽ‬
‫و ﮐــﺎﻫﺶ ارزش ﮐــﺎﻟﺮﯾــﮏ ﺳـــﻮﺧــﺖ ﻣﯽﺷـــﻮد‪ .‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﯾﺶ ارزش ﮐــﺎﻟﺮﯾــﮏ‪ ،‬ﺟﺮﯾــﺎن ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ‬
‫ﻫﯿﺪروژﻧﯽﺷﺪه ﺑﻪ واﺣﺪ ‪ FCC‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﯽﮔﺮدد ]‪,50‬‬
‫‪.[51‬‬
‫‪ ‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ روش ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻــﺮﻓﻪاي ﺑﺮاي ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ از ﺳــﻮﺧﺖﻫﺎي ﻓﺴــﯿﻠﯽ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷـــﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺣﺬف ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﮔﻮﮔﺮدي ﻣﻘﺎوم ﺗﻮﺳـــﻂ اﯾﻦ روش زﯾﺎد اﺳـــﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪،‬‬
‫ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺷــﺪه اﺳــﺖ ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﮔﻮﮔﺮد از ‪ 200‬ﺗﺎ ‪ 50‬ﻗﺴــﻤﺖ در ﻣﯿﻠﯿﻮن ﭼﻬﺎر ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﯿﺶﺗﺮ از ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﮔﻮﮔﺮد از ‪ 500‬ﺗﺎ ‪ 200‬ﻗﺴﻤﺖ در ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ]‪.[52‬‬

‫‪FARAYANDNO‬‬
 ‫‪88‬‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‪ /‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ /1397‬ﺷﻤﺎره ‪64‬‬

‫ﺟﺪول ‪ - 5‬ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮدزداﯾﯽ ﻫﯿﺪروژﻧﯽ‬

‫ﻣﺸﮑﻼت ﻓﺮآﯾﻨﺪي‬
‫اﺷــﺒﺎع ﺷﺪن ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦﻫﺎي ﺑﺎ ارزش )ﺑﻪ‬
‫وﯾﮋه اﻟﻔﯿﻦﻫــﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺮش ﻧﻔﺘﺎ( ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧــﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑــﻪ اﺗﻼف اﮐﺘﺎن )در ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻨﺰﯾﻦ( ﺷﻮد ]‪. [33‬‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﺪن ﮔﺎز ﺳﻮﻟﻔﯿﺪ ﻫﯿﺪروژن ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺷــﺪه ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت اوﻟﻔﯿﻨﯽ و ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪن‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﻣﺮﮐﺎﭘﺘﺎﻧﯽ ]‪. [53‬‬
‫ﺷﮑﺴﺖ ﺣﺮارﺗﯽ ﻫﯿﺪروﮐﺮﺑﻦﻫﺎي ﺑﺎ ارزش‬
‫در دﻣﺎﻫﺎي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ زﯾﺎد ﻓﺮآﯾﻨﺪ ]‪.[54‬‬
‫ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﺮﺳﯿﺐ‬
‫ﮐــﮏ و ﻓﻠﺰات ﺑﺮ روي آن و ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺣﯿﺎ و‬
‫ﯾﺎ ﺗﻌﻮﯾﺾ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ ]‪.[55 ,6‬‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري و ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ‬
‫‪.i‬‬ ‫ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاري ﺛﺎﺑﺖ زﯾﺎد ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻟﻒ( ﺗﻌﺪد ﺗﺠﻬﯿﺰات‬ ‫‪.i‬‬
‫ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﻪ وﯾﮋه راﮐﺘﻮر‪ ،‬ﮐﻮره و ﮐﻤﭙﺮﺳــﻮر؛ ب( ﺿــﺨﺎﻣﺖ‬
‫زﯾﺎد ﺑﺮﺧﯽ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻓﺸـــﺎر و دﻣﺎي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ زﯾﺎد؛‬
‫پ( ﺟﻨﺲﻫــﺎي ﮔﺮان ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﯽ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫‪.ii‬‬ ‫وﺟﻮد ﺷــﺮاﯾﻂ ﺧﻮرﻧﺪﮔﯽ زﯾﺎد ﻧﺎﺷــﯽ از ﺣﻀــﻮر ﺳــﻮﻟﻔﯿﺪ‬
‫ﻫﯿﺪروژن‪.‬‬
‫ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي زﯾﺎد ﺑﻪ دﻟﯿﻞ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ زﯾﺎد ﺑﻪ وﯾﮋه‬ ‫‪.ii‬‬
‫‪.iii‬‬ ‫در ﭘــﻤــﭗ ﺧــﻮراك‪ ،‬ﮐــﻮرهﻫــﺎي ﮔــﺮمﮐــﻨــﻨــﺪه ﺧﻮراك‪،‬‬
‫ﮐﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي ﮔﺎز ﮔﺮدﺷﯽ و ‪...‬‬
‫‪.iv‬‬ ‫ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ زﯾﺎد ﺷـــﺎﻣﻞ ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴـــﺖ‪ ،‬ﻫﯿﺪروژن‪،‬‬ ‫‪.iii‬‬
‫ﻣﺤﻠﻮل آﻣﯿﻦ‪ DMDS ،‬ﺑﺮاي ﻓﻌﺎلﺳﺎزي ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ﺳـــﻮد ﺳـــﻮز آور و ﮔــﺎز آﻣﻮﻧﯿــﺎك در ﻃﯽ ﻓﺮآﯾﻨــﺪ اﺣﯿﺎي‬
‫ﮐﺎﺗﺎﻟﯿﺴـــﺖ‪ ،‬ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ﺑﺎزدارﻧﺪه ﺧﻮردﮔﯽ‪ ،‬ﺗﺸـــﮑﯿﻞ ﮐﻒ و‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ رﺳﻮب و ‪...‬‬

‫‪-5‬ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي‬
‫ﺳــﻮﺧﺖﻫﺎي ﻓﺴﻴﻠﻲ )ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺖ ﺟﺖ ﻭ ﮔﺎﺯﻭﺋﻴﻞ( ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺍﻧﺮﮊ ﺯﻳﺎﺩ‪ ،‬ﺳﺎﺩﮔﻲ ﺫﺧﻴﺮﻩﺳ ﺎﺯ ﻭ‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻭ ﻭﺟﻮﺩ ﺷــﺒﮑﻪ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺗﻮﺯﻳﻊ‪ ،‬ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮﺍ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻴﺰﺍﻥ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴــﺘﻲ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻫﻢ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎﻝ ﺷﺪﻥ ﮐﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ‬
‫ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺍﻟﺰﺍﻣﺎﺕ ﺯﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺳﺎﺯﻧﺪ ]‪ .[۵۶‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺳــﻮﺧﺖﻫﺎ ﻓﺴﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﮐﻢﺗﺮ ﺍﺯ ‪ ۱‬ﻗﺴﻤﺖ ﺩﺭ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﮐﻪ ﺑﺮﺍ ﺳﻮﺧﺖﻫﺎ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺿﺮﻭﺭ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻓﻨﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺑﺮﺍ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻭ ﺻــﻨﻌﺘﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﺧﻴﺮﴽ‬
‫ﺻــﻨﺎﻳﻊ ﭘﺎﻻﻳﺸــﻲ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ ﭼﺸـﻤﮕﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﻓﻌﺎﻝﺗﺮ ﻭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺗﺮ ﺑﺮﺍ ﺣﺬﻑ‬
‫ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺍﺯ ﺳــﻮﺧﺖﻫﺎ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻭ ﮔﺎﺯﻭﺋﻴﻞ ﺩﺍﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ ]‪ .[۶۰-۵۷‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﮐﻴﻔﻴﺖ ﮔﺎﺯﻭﺋﻴﻞ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻋﺪﺩ ﺳــﺘﺎﻥ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻣﻲﺑﺨﺸــﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻋﺪﺩ ﺍﮐﺘﺎﻥ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ] ‪,۱۷‬‬
‫‪ .[۳۴‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺳـــﺎﺧﺘﻦ ﺍﻟﺰﺍﻣﺎﺕ ﺯﻳﺴـــﺖﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺑﺮﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳـــﻮﺧﺖﻫﺎ ﺑﺴـــﻴﺎﺭ ﭘﺎﮎ‪،‬‬
‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭ ﺍﺿــﺎﻓﻲ ﺑﺮﺍ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻣﺤﺼــﻮﻻﺕ ﺑﺎ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﮔﻮﮔﺮﺩ ﺗﻘﺮﻳﺒﴼ ﺻــﻔﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺳﺖ؛ ﺯﻳﺮﺍ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ‬
‫ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻋﻤﻴﻖ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺩﻣﺎﻫﺎ ﻭ ﻓﺸــﺎﺭﻫﺎ ﺯﻳﺎﺩ‪ ،‬ﻣﺼــﺮﻑ ﺍﻧﺮﮊ ﺯﻳﺎﺩ ﻭ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﮐﺎﺗﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﺯﻳﺎﺩ ﻣﻲﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﻧﺘﺸــﺎﺭ ﺩ ﺍﮐﺴــﻴﺪ ﮐﺮﺑﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫]‪ .[۶۱‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﺎﻻﻳﺸﻲ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺭﺍﻫﮑﺎﺭﻫﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﺮﺍ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﮔﻮﮔﺮﺩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻫﻴﺪﺭﻭﮊﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪FARAYANDNO‬‬
89
64 ‫ ﺷﻤﺎره‬/1397 ‫ زﻣﺴﺘﺎن‬/‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
[1] MathPro Inc. (2011) 'An introduction to petroleum refining and the production of ultra low
sulfur gasoline and diesel fuel', International Council on Clean Transportation (ICCT),
Bethesda, MD.
[2] D. Largeteau, J. Ross, M. Laborde and L. Wisdom (2012) 'Challenges and opportunities of
10 ppm sulphur gasoline: Part 1', Petroleum Technology Quarterly (PTQ)
[3] D. Largeteau, J. Ross, M. Laborde and L. Wisdom (2012) 'Challenges and opportunities of
10 ppm sulphur gasoline: Part 2', Petroleum Technology Quarterly (PTQ)
[4] M. Lappinen and T. Higgins (2013) 'Review of EPA proposed Tier 3 motor gasoline
refinery cost model', Hart Energy: Research and Consulting, McLean, VA.
[5] B.C. Gates and H. Topsøe (1997) 'Reactivities in deep catalytic hydrodesulfurization:
Challenges, opportunities, and the importance of 4-methyldibenzothiophene and 4,6-
dimethyldibenzothiophene', Polyhedron, 16, 3213–3217.
[6] E. Furimsky and F.E. Massoth (1999) 'Deactivation of hydroprocessing catalysts', Catalysis
Today, 52, 381–495.
[7] S. Inoue, T. Takatsaku, Y. Wada, S. Hirohama and T. Ushida (2000) 'Distribution function
model for deep desulfurization of diesel fuel', Fuel, 79, 843–849.
[8] J.G. Speight (2011) The Refinery of the Future, Gulf Professional Publishing, Oxford, UK.
[9] J.G. Speight (2014) The Chemistry and Technology of Petroleum, Fifth Edition, CRC Press,
Boca Raton, FL.
[10] J.G. Speight (2000) The Desulfurization of Heavy Oils and Residua, 2nd Edition, Marcel
Dekker Inc., New York, NY.
[11] J.G. Speight and B. Ozum (2001) Petroleum Refining Processes, CRC Press, New York,
NY.
[12] S. Parkash (2003) Refining Processes Handbook, Gulf Professional Publishing,
Amsterdam, Netherland.
[13] C.S. Hsu and P.R. Robinson (2006) Practical Advances in Petroleum Processing, Springer
ScienceBusiness Media, Inc., New York, NY.
[14] J. Ancheyta and J.G. Speight (2007) Hydroprocessing Heavy Oils and Residua, CRC
Press, Boca Raton, FL.
[15] J.H. Gary, G.E. Handwerk and M.J. Kaiser (2007) Petroleum Refining: Technology and
Economics, Fifth Edition, CRC Press, Boca Raton, FL.
[16] N. Gupta, P.K. Roychoudhury and J.K. Deb (2005) 'Biotechnology of desulfurization of
diesel: prospects and challenges', Applied Microbiology and Biotechnology, 66, 356–366.
[17] I.V. Babich and J.A. Moulijn (2003) 'Science and technology of novel processes for deep
desulfurization of oil refinery streams: A review', Fuel, 82, 607–631.
[18] I. Bustos-Jaimes, G. Amador, G. Castorena and S. Le Borgne (2003) 'Genotypic
characterization of sulfur-oxidative desulfurizing bacterial strains isolated from mexican
refineries', Oil & Gas Science and Technology - Rev. IFP, 58, 521–526.
[19] E. Franchi, F. Rodriguez, L. Serbolisca and F. De Ferra (2003) 'Vector development,
isolation of new promoters and enhancement of the catalytic activity of the Dsz enzyme
complex in Rhodococcus sp. strains', Oil & Gas Science and Technology - Rev. IFP, 58, 515-
520.
[20] N.S. El-Gendy and J.G. Speight (2016) Handbook of Refinery Desulfurization, Taylor &
Francis Group, LLC, Boca Raton, FL.
[21] P.S. Tam, J.R. Kittrell and J.W. Eldridge (1990) 'Desulfurization of fuel oil by oxidation
and extraction. 1. Enhancement of extraction oil yield', Industrial & Engineering Chemistry
Research, 29, 321–324.
FARAYANDNO
 90
64 ‫ ﺷﻤﺎره‬/1397 ‫ زﻣﺴﺘﺎن‬/‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‬

[22] F. Zannikos, E. Lois and S. Stournas (1995) 'Desulfurization of petroleum fractions by

oxidation and solvent extraction', Fuel Processing Technology, 42, 35-45.
[23] S. Otsuki, T. Nonaka, N. Takashima, W. Qian, A. Ishihara, T. Imai and T. Kabe (2000)
'Oxidative desulfurization of light gas oil and vacuum gas oil by oxidation and solvent
extraction', Energy & Fuels, 14, 1232–1239.
[24] S.C. Schuman and H. Shalit (1971) 'Hydrodesulfurization', Catalysis Reviews: Science
and Engineering, 4, 245–318.
[25] G.C.A. Schuit and B.C. Gates (1973) 'Chemistry and engineering of catalytic
hydrodesulfurization', AIChE Journal, 19, 417–438.
[26] P. Grange (1980) 'Catalytic hydrodesulfurization', Catalysis Reviews: Science and
Engineering, 21, 135–181.
[27] H.T. Rall, C.J. Thompson, H.J. Coleman and R.L. Hopkins (1972) 'Sulfur compounds in
crude oil', United States Department of the Interior, Bureau of Mines, Washington, D.C.
[28] B.H. Eccleston, M. Morrison and H.M. Smith (1952) 'Elemental sulfur in crude oil',
Analytical Chemistry, 24, 1745–1748.
[29] W.L. Orr (1978) 'Sulfur in heavy oils, oil sands and oil shales', in: O.P. Strausz and E.M.
Lown, Oil Sand and Oil Shale Chemistry, Verlag Chemie, New York, NY.
[30] R. Javadli and A. de Klerk (2012) 'Desulfurization of heavy oil', Applied Petrochemical
Research, 1, 3–19.
[31] X. Ma, L. Sun and C. Song (2002) 'A new approach to deep desulfurization of gasoline,
diesel fuel and jet fuel by selective adsorption for ultra-clean fuels and for fuel cell
applications', Catalysis Today, 77, 107–116.
[32] A. Stanislaus, A. Marafi and M.S. Rana (2010) 'Recent advances in the science and
technology of ultra low sulfur diesel (ULSD) production', Catalysis Today, 153, 1–68.
[33] C. Song (2003) 'An overview of new approaches to deep desulfurization for ultra-clean
gasoline, diesel fuel and jet fuel', Catalysis Today, 86, 211–263.
[34] C. Song and X. Ma (2003) 'New design approaches to ultra-clean diesel fuels by deep
desulfurization and deep dearomatization', Applied Catalysis B: Environmental, 41, 207–238.
[35] C. Song and X. Ma (2004) 'Ultra-deep desulfurization of liquid hydrocarbon fuels:
Chemistry and process', International Journal of Green Energy, 1, 167–191.
[36] S.K. Bej, S.K. Maity and U.T. Turaga (2004) 'Search for an efficient 4,6-DMDBT
hydrodesulfurization catalyst:  A review of recent studies', Energy & Fuels, 18, 1227–1237.
[37] M.J. Girgis and B.C. Gates (1991) 'Reactivities, reaction networks, and kinetics in high-
pressure catalytic hydroprocessing', Industrial & Engineering Chemistry Research, 30, 2021–
2058.
[38] M.I. Ahmad, N. Zhang and M. Jobson (2011) 'Integrated design of diesel hydrotreating
processes', Chemical Engineering Research and Design, 89, 1025–1036.
[39] Y. Mukai, T. Hisamitsu and Y. Mizutani (2001) 'Survey of petroleum refining technology
for high-quality (ultra-low sulfur content) diesel fuel', Petroleum Energy Center, Tokyo, Japan.
[40] Office of Transportation and Air Quality (2004) 'Final regulatory analysis: Control of
emissions from nonroad diesel engines', U.S. Environmental Protection Agency, United States.
[41] D. Allan and P.E. Davis (2007) 'Refining review—A look behind the fence', Oilfield
Review, 19, 14–21.
[42] J.J. Conti, P.D. Holtberg, J.R. Diefenderfer, A.C. LaRose, J.T. Turnure and L.D. Westfall
(2016) 'Annual energy outlook 2016 with projections to 2040', U.S. Energy Information
Administration (EIA), Washington, DC.
[43] H. Alboudwarej, J. Felix, S. Taylor, R. Badry, C. Bremner, B. Brough, C. Skeates, A.
Baker, D. Palmer, K. Pattison, M. Beshry, P. Krawchuk, G. Brown, R. Calvo, J.A.C. Triana,
FARAYANDNO
91
64 ‫ ﺷﻤﺎره‬/1397 ‫ زﻣﺴﺘﺎن‬/‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮوﯾﺠﯽ‬

R. Hathcock, K. Koerner, T. Hughes, D. Kundu, J.L. de Cárdenas and C. West (2006)

'Highlighting heavy oil', Oilfield Review, 18, 34–53.
[44] Jr. M. Carrales and R.W. Martin (1975) 'Sulfur content of crude oils', United States
Department of the Interior, Bureau of Mines, Washington, D.C.
[45] J.W. Bunger, K.P. Thomas and S.M. Dorrence (1979) 'Compound types and properties of
Utah and Athabasca tar sand bitumens', Fuel, 58, 183–195.
[46] D. Monticello (1998) 'Riding the fossil fuel biodesulfurization wave', Chemtech, 28, 38-
45.
[47] W.D. McHale (1981) 'Process for removing sulfur from petroleum oils', United States
Patent 4,283,270.
[48] M. Egorova (2003) 'Study of aspects of deep hydrodesulfurization by means of model
reactions', Doctor of Technical Sciences, Swiss Federal Institute of Technology Zurich, Zurich,
Switzerland.
[49] X. Ma, K. Sakanishi and I. Mochida (1994) 'Hydrodesulfurization reactivities of various
sulfur compounds in diesel fuel', Industrial & Engineering Chemistry Research, 33, 218–222.
[50] A.J. Hernández-Maldonado and R.T. Yang (2004) 'Desulfurization of diesel fuels by
adsorption via π-complexation with vapor-phase exchanged cu(i)−y zeolites', Journal of the
American Chemical Society, 126, 992–993.
[51] A.J. Hernández Maldonado and R.T. Yang (2004) 'New sorbents for desulfurization of
diesel fuels via π complexation', AIChE Journal, 50, 791-801.
[52] R.M. Atlas, D.J. Boron, W.R. Deever, A.R. Johnson, B.L. McFarland and J.A. Meyer
(2001) 'Method for removing organic sulfur from heterocyclic sulfur-containing organic
compounds', United States Statutory Invention Registration H1986 H.
[53] W.R. Gilbert (2014) 'Formation of thiophenic species in FCC gasoline from H2S
generating sulfur sources in FCC conditions', Fuel, 121, 65–71.
[54] T. Sutikno (1999) 'Optimal HDS for lower-sulfur gasoline depends on several factors', Oil
& Gas Journal, 97, 55–59.
[55] J. Ancheyta (2016) Deactivation of Heavy Oil Hydroprocessing Catalysts: Fundamentals
and Modeling, John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, NJ.
[56] P.J. de Wild, R.G. Nyqvist, F.A. de Bruijn and E.R. Stobbe (2006) 'Removal of sulphur-
containing odorants from fuel gases for fuel cell-based combined heat and power applications',
Journal of Power Sources, 159, 995-1004.
[57] C. De La Paz Zavala and J.E.R. Rodríguez (2004) 'Practical applications of a process
simulator of middle distillates hydrodesulfurization', Petroleum Science and Technology, 22,
61-71.
[58] M. Egorova and R. Prins (2004) 'Mutual influence of the HDS of dibenzothiophene and
HDN of 2-methylpyridine', Journal of Catalysis, 221, 11-19.
[59] H. Okada, N. Nomura, T. Nakahara and K. Maruhashia (2002) 'Analyses of substrate
specificity of the desulfurizing bacterium Mycobacterium sp. G3', Journal of Bioscience and
Bioengineering, 93, 228-233.
[60] H. Okada, N. Nomura, T. Nakahara and K. Maruhashia (2002) 'Analysis of
dibenzothiophene metabolic pathway in Mycobacterium strain G3', Journal of Bioscience and
Bioengineering, 93, 491-497.
[61] G. Castorena, C. Suárez, I. Valdez, G. Amador, L. Fernández and S. Le Borgne (2002)
'Sulfur-selective desulfurization of dibenzothiophene and diesel oil by newly isolated
Rhodococcus sp. strains', FEMS Microbiology Letters, 215, 157–161.

FARAYANDNO