‫آزمايشـ پنجم‪ :‬آشنايي با افزارهاي منطقي قابل برنامه ريزي ) ‪Programmable Logic‬‬

‫‪ (Devices‬و يا ‪ – PLD‬قسمت اول آشنايي با ‪PAL‬‬

‫قطعات مورد نياز‪ ،PAL16L8 :‬نمايش دهنده ‪ ٧‬تكه اي و مدار راه انداز آن شـامل ترانزيسـتور و مقـاومت بـر‬
‫اساس طرح‬

‫مقدمه‪ :‬امروزه ‪ PLD‬ها ‪ ،‬طراحي و پياده سازي واحدهاي منطقي تركيبي و ترتيبي را از شكل سنتي آن بر‬
‫اسـاس اسـتفاده از مـدارات مجتمـع پايه ‪ TTL‬و ‪ CMOS‬خـارج نمـوده و اين واحـدهاي قابل برنامه ريـزي بـر اسـاس‬
‫طرح مورد نظر برنامه ريزي و مورد اسـتفاده قـرار ميگيرنـد‪ .‬بطـور معمـول ‪ PLD‬هـا حـاوي حجم وسـيعي از‬
‫واحـدهاي پايـه منطقي ماننـد آرايـه هـاي ‪ AND ، OR‬و حـتي در افزارهـاي توسـعه يافتـه اي ماننـد ‪ FPGA‬شـامل‬
‫واحـدهاي تركيـبي ماننـد ‪ ،MUX‬فليپ فﻼپ‪ ،‬ثبـات و ‪ ...‬بـوده و ميتـوان عمـل پيـاده سـازي مـدار را بـا ايجـاد‬
‫اتصاﻻت الكتريكي از نوع جوش ) ‪ (Fused Link‬ميان ادوات برقرار نمود كه در واقع جايگزين سيم بندي ميان‬
‫مدارها در روشهاي سنتي است‪ .‬اين فرآيند برنامه ريزي ‪ PLD‬ناميده شده و بطور معمول توسط واسـط برنامـه‬
‫ريز )‪ (Programmer‬انجام ميپذيرد‪.‬‬
‫شكل زير رده بندي روشهاي پياده سازي مدارهاي منطقي شامل روشهاي سنتي و رايج آورده است‪.‬‬

‫مدارهای منطقی‬
‫‪Digital Logic‬‬

‫پياده سازی معمول‬ ‫ادوات قابل برنامه ريزی‬

‫مدارهای ويژه‬ ‫مدارهای مشتری مدار‬
‫‪Progrrammable‬‬
‫‪Standard implem.‬‬
‫‪devices‬‬
‫کاربرد‪ASIC‬‬ ‫‪Full Custom‬‬

‫‪TTL 74xxx‬‬ ‫‪PLD‬‬ ‫‪CPLD‬‬ ‫‪FPGA‬‬ ‫‪GAL‬‬ ‫‪Micrcontrollers‬‬

‫‪CMOS 4xxx‬‬ ‫‪PAL‬‬ ‫‪Standard‬‬

‫‪Cells‬‬
‫‪ROM, PROM,‬‬
‫‪EPROM‬‬

‫مورد بررسي در آزمايشگاه مدار هاي منطقي‬

‫از ميان افزارهاي ‪ PLD‬ميتوان به )‪ PAL (Programmable Array Logic‬و نوع توسعه يافته آن ‪GAL‬‬
‫)‪ (Generic Array Logic‬اشاره نمود‪ .‬شكل زير نمونه اي از مدار مجتمع ‪ 16L8‬بعنوان يك ‪ PAL‬نمونه‬
‫ساخت شركت ‪ AMD‬را به همراه بلوك دياگرام داخلي آن نمايش ميدهد‪.‬‬

‫سوال ‪ -١‬بر اساس داده برگ قسمت ضميمه عملكرد اين مدار مجتمع را مطالعه نموده و توضيح دهيد اين مدار‬
‫داراي چند ورودي و خروجي است؟ اين كه برخي از پايه ها بعنـوان خـروجي يـا ورودي هسـتند چـه معنـايي‬
‫دارد؟‬
‫اساسـا ‪ PAL‬از سـاختار منطقي )‪ Sum of Product (SOP‬تشـكيل شـده امـا امكـان تشـكيل آرايـه هـايي‬
‫همچون ‪ Minterm‬ورودي هاي و يا اجزا ضربي ساده تر آن را نيز مي دهـد‪ .‬همچـنين امكـان انتخـاب خـود‬
‫ورودي يا مكمل آن ‪ ،‬خروجي يا مكمل آن را نيز وجود دارد‪.‬‬

‫سوال‪ -٢‬تشكيل يك عبارت ‪ SOP‬با اتصال ورودي هاي به مسيرهاي انتخابي به روش اتصال جوشي ) ‪Fused‬‬
‫‪ (connec on‬انجام مي پذيرد‪ .‬اين نوع اتصال را توضيح داده و نحوه تشكيل اتصال ‪ AND‬و يا ‪ OR‬را در‬
‫داخل اين افزار براي يك نيم جمع كننده )‪ (Half Adder‬نشان دهيد‪.‬‬

‫پس از طراحي مدار مورد نظر و بهينه سازي آن براي پياده سازي روي ‪ PAL‬عمل برنامــه ريــزي آن بــا تشــكيل‬
‫فايل ‪ JEDEC‬و ارسال آن به رابط برنامه ريز )‪ (Programmer‬انجام مي پذيرد‪.‬‬

‫الف‪ -‬با استفاده از ‪ PAL16L8‬مدار جمع كننده و تفريق كننده ‪ ٢‬بيتي را با ساده ترين شكل ‪ SOP‬پيـاده ســازي‬
‫نماييد‪ .‬رقم نقلي يا قرضي ورودي ضمنا بعنوان رقم انتخاب عمل مورد نظر بكــار خواهــد رفت‪ .‬تعــداد دروازه‬
‫هاي مصرفي ‪ PAL‬را بدست آوريد‪.‬‬

‫سوال ‪-٣‬ـ امكان پياده سازي جمع كننده تا كدام تعداد بيت با ‪ PAL16L8‬وجـود دارد؟ برحسـب تعـداد دروازه‬
‫هاي بكار رفته و ساختار آن توضيح دهيد‪.‬‬

‫ب‪ -‬با استفاده از داده برگ مدار مجتمـع ‪ ، PAL16L8‬تـاخير عمليـاتي)‪ (Opera onal Delay‬كـه تـاخير‬
‫زماني بين قرار گرفتن ورودي پايدار تا توليد خروجي پايدار است را بدست آوريد‪.‬‬

‫ج‪ -‬بااستفاده از ‪ PAL16L8‬يك مدار تبديل كد باينري به كد ‪ ٧‬قسمتي با ساده ترين شكل ‪ SOP‬پيــاده ســازي‬
‫نماييد‪ .‬توجه شود كه كد ورودي كد باينري ‪ ٤‬بيتي است و نه كــد ‪ .BCD‬تعــداد دروازه هــاي مصــرفي ‪ PAL‬را‬
‫بدست آوريد‪ .‬توجه داشته باشيد خروجي ‪ PAL‬براي راه اندازي نمايش دهنده ‪ ٧‬تكه اي كافي نيست و نيـاز بـه‬
‫مدار راه انداز بر اساس آزمايش ‪ ٣‬خواهيد داشت‪.‬‬
‫سوال ‪ -٤‬بر اساس نتايج آزمايش باﻻ‪ ،‬مدار ﻻزم براي يك جمع و تفريق كننده ‪ ٤‬بيتي به همراه نمايش نتيجه بر‬
‫روي يك نمايش دهنده ‪ ٧‬تكه اي به چند ‪ PAL16L8‬نياز خواهد داشت؟ تعداد كل گيت ها را محاسبه نماييــد‪.‬‬
‫با بررسي مشخصات ‪ PAL‬هاي مختلف‪ ،‬امكان پياده سازي با حداقل تعداد ‪ PAL‬را بررسي نماييد‪.‬‬