You are on page 1of 82
Métodos e Técnicas de Pesquisa em Comunicagio Jorge Duarte Antonio Barros \ Métodos e Técnicas de Pesquisa em Comunica¢ao ‘Ana Lucia Remero Novell Jost Marques de Melo ‘Antonio Barros Unix Carlos Assis lasbeck ‘Anténio Mara Gomes de Castro Marcia Yukiko Matsvuchi Duarte (Celia Maria Krobling Porur=n ‘Margarida Mati Keoing Kush Eduardo Manbaes “Masta Cristina Gobbi lo: junit Yamacka “Masia das Gracas Taino Fernando Bastos ‘Masia Eugtaia Belezak Costa Flor Marlene E. Lopes Roberto Pentedo Henrique Codaco Rogério Diniz Junquera Ids Regina C. Scamp Surantha Casielo Branco Huska Couto Sérgio Dayrell Foro : Tease Epscia Sonia Virginia Moreira Isabel Travances SSuzans Mara Valle Lima E Jofo Jost Azevedo Curvelo Wilson Cortés ca Fonseca Jnior Jorge Duane ‘Wilson da Costa Bueno EDITORA ATLAS SA. un Gonselsito Nhs, 1384 (Caspar Hiss) (01203-808 Sao Paulo SP) ‘els QL) 3357-514 (PABN) ‘ewer com siomauto EDITORA ATLAS, 2005 ©2005 by EDITORA ATLAS 5 Capa: Leonardo Hermano Compose: Setup Time Aros Grice Sumario ‘Dados Imternacionsis de Catalogario ma Publicagio (CIP) . Sirs si Lo, Bs Insel decom mine Dan An aioe enaie ae. Aree, tee" Imrie Mares ek), 1 Ian Bose. 1 Giencla, poder ecomunicardo Usaac Hpi), 15 1. Comat —Peaquitn {Dee eH Bar, Anni. parieat aga : 2 “Pum cy sec 19 ost eam 3 Oneness Le nee ‘ Peccmaec aia “caliente 5 Decene qe Fac aa 2 Jee See es 6 omnia 27 fects Refs bier, 30 TODOS OSDIREITOS RESEANADOS-£ rib eepodiea sol npr ce ee are eae aa aS 2A elaborarto do projeto de pesquisa (Antoni Tener de Barose ee cebiens poo anige tt Chis eo me Rogie Din unguia), 32 1 Teena epesquis seca elements para compreender ss ele, 32 2 Rote para a labora de um projet, 38 pig na Res Rc cme Dt ot 13520 de ni de 7 21 Primeio pass: a escola do teu, 39 2.2 sSegando pam delimiter do objet desma, At 2.3, Tereito psc formas do problema, 42 a ae 24 Quarto puso: a ormulago das ipteses, $3 25. Quote paso: Farmulaio dos objtivs, 43 26 Sexo pass: a jutiicaivas de psi 4 27. Simo paso: describ dos procedimentos mtodsigion 4 28. Okano pss: a contro do referencia eee, 45 29. Nono pass: o sums peli, 4 2.10 Deine pase: 6 comograna ds pags, «7 ais bibs, A? Peace Bibiiogria (da Regn C. Stamp), $1 Porque sey aera 52 ‘Quando evjsr a certura, 52 ‘Como realizhr a perguisa bibliogrifica, 54 5.1 Ldenearedo saa e asinin, 95 32. Seles das ones 55 22 Lecaliago e absengso do material 58 EA Lela eranserso doe digo, 58 onside Fi, 60 Refi hbiogfes, 61 Entrevista em profundidade Gorge Dare), 62 “Tio de cnet, 64 11 vrei aber 6 12. Ennrevi som aber, 65 13 Enwevisa fehada, 67 Valid confide, 67 Seg do inert, 68 ‘eo da ene, 7D 42 Antes, 71 42 Inka, 22 43, Peguras, 72 44 Ald das respotas, 74 43 Ao Gna, 75 45 Dep, 75 Inscumentos de colt, 76 53. Telfoae,77 15 Descisoearlie dos ressecen, 78 1 Crnegorss, 79 462. Tanspondo as infrmagoes, 80 acon, 81 Rafts fas, 82 ‘duodoblogeieo (ars Crisis Cobh), #4 1 Un pouen de hist 2 Foie, 90 2 Fontes: camino seg 91 1 Foes pms, 92 3.2 Fontes secundira, 93 4 Tamao: € posse! dear, 84 15 Pieler passn, 4 5.1 Foes nalorals (pelican Bal autores mations), 95 52. Foes itemicomie 96 ate bie, 97 Facade etaogeafis no mundo da comniagfo (lal! Trenancs), 98 1 Acwnpraa para x ntcpolgi, 98 2 Quenes wrote « pea, 100, 3. Ocademoe ocampo, 101 42. A eberagioparipame, 103 5 Emografios da comunicat, 104 Refs bins, 108 ertins rmend, 109 17 Metodologia fotkcomonicscional cons priicn(Semantha Viana esto Branco Rocha Carrel), 110 1 Ogee conceit, 110 2 Oseaminhoe de Li eo, 112 3 Metoologia ds pesquitasflkeonicacionas apliares aris. 117 Coney ais, 121 Reet ibogrie, 123. ‘Observe print pesquisa ao (Cia Mars Kring Po), 125, 1 0 sani, ou arto deer da pesquisa participa, 125 2 0 context da incorpraso da pesquisa paridpante ns todos ‘decomonicipo ao Bel 127 3 Pasculs partpante a ea de comunicags, 130 4 Eiuecenda os consis do pesquisa paint, 132 5 Presnpostos mesodogies, 139 Considers fs 148 Rada bins, 4 (© wso da terme (El Jui Yomaoka), 148 1 O vole infrrecina, 147 CConceieeelemerares da Wb, 148 ens da vere, 150 ‘Sternas de busca de Web, 192 Limits» earcriticas dos sistemas, 183, (Como prepara una busca, 156 5:1. Plano de box 157 62 Recursos para refinameno de buss, 158, 63 Ouro recursos que lita, 159 Fonts especis. 160 7. Para loclarsseras de buses, 160 72 Para documentos cleniicos, 150 73. busca de noiis, 161, 8 Organiacio de informs pare ev, 162 eietcasbibiogrfiss, 152 10 Pesquisa de opinito (Ana Lacie Ramero Novell), 164 10 proceso da pessuist:plnejamento cealizao, 165 Define do escop do esto, 165 Definigo do métro de cole, do cronogram edo crtents, 265 Cola de informa, 167 enttcagio do universe definigio da amet, 168 borage do instrument de pesmi, 168 ‘51. Panes do questonii, 169 152. Perguns aber fechas, 172 {63 Redacio dos perguncas:o cesta €acompreesie, 173 54 Redagio das respomas:mensurgioe esas, 174 7 ‘Reaizago do prétste do instrumeno de pesquisa, 178 18 Realizagfo da pesquis. 177 9 Codcaco do insrumert eproessamento dos dado, 77 10 Relizaco da andi dos dado, 178 1 labora d relato nal, 178 Refs Wop, 178 11 Grupo focal (Maria EugiiaBeleak Costa, 180 ie, 14) once 181 sos de erupo fecal 161 Vartagense desvanagens do grupo focal, 182 Pangmonto~ por ande coma, 183 SL Hboralo do um rote de extrei, 1€3, 52 Pinclios pls para elabrae do rote, 184 5.3, Nimero de pargunas, 184 S54 Tipos de questo, 184 5.5. Definite do psi ao, 165 5.6, Pelde mederador/fsiedor 185 557. Piel do documentdor, 186, 6 Resiagio ds unio, 107 (61 Diapoiga de sala, 187 62 Oreginzo-modelo de plait, 188 153. Apresentacoe ntrougs, 188 7 O mecca ~anie das espe, 189 8 Aspects dios, 190 8. Recomendagte eens, 181 frie sbi, 192 12 Método semiic Le Cals Ass este), 193 © pina de semis, 184 O prj senso 198 A dotagem src, 196 Asemtyes inerdacipinarade, 197 Conpictndedecmyicada 186 Deusen sede dale em ds 199 © aro come se sie, 200 Seni: mo de nar 201 Porque wire semis, 203 eine bogs, 204 13 Sento «sein como feramentas 8 (Giowige Clase ar Meroe E aps) 206 Penis defies, 206 Artest, 297 a cone 210 Asingagens da aed coro 210 lst na comuninao em pula, 213 Aft bari, 213 14 Estado de cato (Marcie Vito Match Duarte), 215 : 1 Delica, 216, 2 Quando sero métdo d esti deco, 218 4 Paradnos do método do atid de cao, psconecitos leas teaiconls 220, 4 Oprojete de exude de case, 223, 5 Componenes do proc de pegs, 223 8 Odesenalimento de um eado de caso, 225 17 avsagto da qnaleade dos aes de pesqen, 226 8 Tpos Biles de projetas pera estuda de caso, 227, 9 Census da estudoe do cas: puepatano a colts de dads, 225, 10 Conuen das etd de as: x ot cd vinci, 229, 1 Como anaiar a evdéndas do etude de cso, 231 1 Exes eri, 231 1 Prinpns meesds de ie, 231 1M A cborg do relévo, 232 Cid i289 efter, 234 15 Avditoria da comunieaeio organizacional (Margarida Maria Rrolng Rese), 238 1 Conceios eae, 237 Relacenamento enue pans e consul audion 238 Puadlgmase prspecias 240, Método nstramenie, 247 Procesto da suds, 243 Relais ol, 250 Rafts binges, 251 16.0 desvendar das cultuasorganizacionals (to fos! Ando Cel), 253 1 As orient es andes, 261 Refs bis, 267 17 Anstise documenta! como métado © oma tens (Sia Virgina ‘area, 269 1 Andre decarenti do que eet, 271 2 Andlivedocunenal: pscarson, 27 13 Tres amosras tao de usvaco, 277 Rajetnas biigAis, 279 18 Andlse de conte (Won Corda da Roses ii), 280 1 eis, 280 11 A erage postin, 281 12 A apremacia des mimes, 282, 13 A valerizagio da infréncia, 283 1.4 Aandise de conto na Ameren Latina, 254 4.5 Tdocias staid aniie de conti, 285 2. Fundunenos conclesis, 286 2.1 Purl ds ana de cones, 286 2.2. Marcos de elena, 287 3 Otro, 288 BA Organzaco da anise, 290 32 A coliicrio, 294 33 Acaegorzai0, 298 3A nerdy, 298 35 Ovatainentinfomatco, 299 4 Teens, 301 441 Andie catepori, 301 ‘42. Anulive de maliaco, 301 43. Aniline de enuncao, 201 444 Anise da exresto, 102 45. Anise de condhagéncia, 302 446. Anise estrcaral, 302 47 Andie do aiscure, 303 Reta iis, 303 19 Andtse do disurso (Eduardo Mans), 305, 1. Discus = linger em cuts, 305 2 anise de incur, 306 3 Aanilse de disurso ingles, 306 4 A conversacte, 307 A On presspentan, 307 42 Os impli, 307 55 As marcas do dsesan: 8 indenres, 308 521 Tndladores de ess, 309 5.2 Indadoes de tempo ede spac, 310 6 Amie, 12 7. Principle cones, 315 Rees ors, 315 ‘20 Anise hermenduten (Femando aston Sérgio Darl Ports), 316 1 vestiges ei, 316 2. Detenvelvienemo pritic, 322 21. Sto Joo azo Jesus nas igvas doo Jn: le ra. a vor que ‘lamavano desert, 323 22 A aloora que reno as promessas do batmo publica 327 eens bogie, 328 21 Lato €andise da imagem (lushe Coun), 330 1 Pexeurs pra anise da imager. 334 2. Uma cireio par 0 otha, 535, 3. omg 339 4 Clnoma eloisoe vdeo, 341 Rafters, 344 22 Audicoria de imager na ms (Wilton da Corte Burma), 345, 1 Aime cope, 38 Autre imager na mii, 347 | mpontnca do plangjamente, 351 Delinind os objeto, 352 ‘Accalha da ama, 354, (erp de asi, 355 Acoles € 0 reps dos dads, 357 As categoria de anise, 358 9 Indiedores de presega a iia 359 10 O relat de audoia de mage, 360 14 Obearayoes importants, 38 Refit ibis, 382 28 Libertaeo pula redagdo wenco cinta (Mora das Grogs Toga), 364 1 Bxplsto bbilowiicae eden talons, 386 “LO insemendaimestigro cent do ntimar de psqussdores denis priced 308 1.4, Desemuaeimente dis mages, nscesiade de apa e speregor o process de defisa nacional exploraco expel, 367 1.3 Comparumenago da CAT, indus cd ves ma acta espcilaari cesceae, 358 14 nprasio pda cnovas tecnologia deInformaco ede ‘comunicgio, 368 2 Pro do rato tenco-denifc:recomendages genic, 368 21. Cularasukiene no campo da pesquisa escolhs do tema, 368 22 Maras dais odo tema, 369 23. Oljevidade na forma de abardager, 359 24. Domipio sobre os semimauias, 370 25. Cuidae com oreferancl rl, 370 126 Resins icerfertcias albeit & pesquisa, 370 27 Revster amplae«dealhadss do rabalho, 371 28 Mediaco sve pesquisa relat 371 29. Divulgac de resuleads, 371 2:10 Dispsico amor a pesquise, 372 3. Quileades de redacto nico -cietiien, 372 B11 inpowoaldsce, 372 32 Modest contesi. 373 33. Fangio informatha, 373, 34 Clara, precio esimplliice 374 39 Comesio gramatcal, 376 4 "Diet de waifemicaio, 377, const, 379 3 Reeds bbs. 379 eps pnt te ‘ow loadsa com by/duare/baeo/metaoaetcnicat> 1 Theea Delphi Cnt Maria Goma Cat Sana Maria ile Zins) 2 Anise de mia vonora (Wis Coe de Forse) Anis © minerayio de textos © cides (Ror Fetad) Sobre as autoras e os autores ‘Ana Lucia Romero Novelli. Doutrs em Citas a Counicgo pla Es ‘dude Cemunicagee «Ane da Univeridade de io Paul rfisonalinens, Stu como feagoespatcas o Senado eral, come pesgeitador asia ‘so Progama de De Graduaco da Faculte de Comantcaio da Universidade ‘Zebra e professor da css de egpoalzaio radcaio na ca deco ‘maniac, Ema alnovell volcom >, ‘Antonio Barros, Dovicr em Socclgls ¢ Mesure em Comunlcaio pela Un ‘eridade de Hesin (Unb). Professx de Metodlogs Cena do Curso de ‘Cemsniceeto do ins de Feuraan Speror de asia (les). Tem peng st publicise orentages consis sobre ox segues tera pica © pevado, mabliaga vod, anbletalsm, eomaniears pao Tere Seto, Camunicacto cleric, pensament comunicacianal atine-amevianc, Frkcomunicarl, estos incdscp acres da ComaicsSe, produce cal ‘ale ato ete outer assantos, Cooweradoe do Méiolntrcom dela (0 Genta (ricicom), de 2001 » 2005. ats tmaém comm consulor as ras ele Cominicapa, Ceneia ke Tecnologia © Hhborspa de Projets E= inal ‘AntOnio Mara Gomes de Catto. ngenhiro Agron, com Mestado pein Exod Superordeagrcalura cat de Queltoze PhD ps Univer of Resin, Ingatrra, em Aprils! Sysoms Any and imu E pesquisador da EnpresaBraslea de Pesulsis Agronecias Ges 1978, abalhando atuae nee a Superntenidci de esau e Desevllrent (SPD), onde dese. Volveavidades em andises de ealeus produ, sistemas de inforagio [cnclaletudes proepetvs, dos dvctonadas a sto de CATE ub fines — uma combina doe oxteumetcno eda nue ances jt ‘ahaa pen nate poi de opinion e malic tata Sess dede ce anon 402 — sa expr ial carat para camp ds comnncaio 0 méode de cbse pen da esque chs vas sliandoseenad pete ‘nin ra err piss our © pr hr, 0 ei ode potenciliar a epaidde dle de fas frais ey fs de ‘orentingen _Srzamtanemente, tals Bei seria cnet uma smal props ur ap comical tse eoungln ities pe do Hane indent Co), mas conten as ssp fess erage implcne ajo profs sir nto pla ses nc enn heen nop pe oars stn dena mite, son, cntenpan-s prota Ne ‘eaauvade sea ot canenorexlcto supper, Emissr «sagen canal espe efeis tore setae so guson "> (aude meer eds ipa chemo tau doemiouth gas 3s anos de malaga to can) ess et da sap). Yen part deamon des experi. go mika ova coo ‘exqindorcomericacoal Igo sompeend ov trials quer ene ‘ham a: deserelvineno da pesgls sea benn tease Flt ‘niplenda metals “a assim ge, apelin cura de pe grtuao em dels dor asta eleva ano elo Cano Inara de Estuds Sopeteer eo {Snle So Pn png ana ae a fo igwee eee Seen oud erat mn ce Wan ARADIS pe re Soest elie eich atten emma, ln EAS en ee catnip Aor an EETIAG ot ts werncen cats mad de ine maa poe “esgmened etiam nem pi yee en Shae nes ne een “7AELIRAO Lue MARQUES DE Mra, A csc ic n pent de Rai ‘anugia# Piar 2 SeinodeGatae akacote ee tai posed Mag ela de SP URSA — Ccomanisaso pars + Amica Latina (lesa), em Quito, Equador dadiqul ‘Sengio repeal 4s questges de arurezn metodoléglca, valendo-me cos fminamentos propicadoe pels Pos. Wayne Danieson e Malo MeClean (UA) Jfte Dumazedier Panga) Jonge Fernandes Ramiro Samaniego Fs on? (© capital itlectalscusidn nessa etapa de ormacto scala wr sang em Reve pb gro ers Quito) fl de certo edo subeiso 4 fens, quand me w compe, sda mio ores «assum a epee dos Prneios cursos de Metodlepa de Pesquisa em Comuniarto® minisuages ‘rs iersidades bales (Ree, Une, 1986 Sto Pole Faculdade Casper Ube, 196) Sertndo anocorise de omentar a ntercimbio como m5d3 _pfstiona, ele, como steps do Centro de essa em Carnni= el Soci gue fndara a Fcuzade Casper Libero um seminar acral ‘minds peagasadones dh academus edo meres (invent dese recs explorages o terstso da metodaogia da esis sm comical est contd nox expel ined da minha ‘hex de ceria 'alraoen acidic, Comune coal: ora « age, Fesopol, Vos, 1970. ec ec ata ih Ea reece en eee eee Sree eee es ren reas emt aay ous cen Re kt chop 0 ep ‘SiStiason rane ps er Cobads io tend ance campo ne oma ‘i ce effec on beat ia eon ace Sisichd 2 coors cerplan eopeaieme Yoyne Deco fhe Duman © ‘Sipe cSt late esc ee anata or Gtr oe ‘enios Gres hd Even coc torent ei nae ‘Sm metals muah ue de iia tsi an as aun ta Cape iit den 2 pep aes oe ot as nt ou "2 pop ee i cgi lenin, Vado KUN vegans de proms gees ae ORS Wm Sc png nk meee com pons Comm Seda, Procure al explictar © conceto de “pesyuisa em comunlcaszo" Alimesionando esse carp de orma procetual na tentative de neva & once restitva endo vgene 0 erm pega em coma tom, garale, sind ein on nos ps" pep gutta. de aa ou ebb 1s fenramo alr 0 fo de qu ce pss rainaes no rst girs anes tr, ra dias ptin ds wie ‘oe comin ea jn spose abs, pride deter (nds de read jos eit eit don poganas a i gine ei «Pin Cringe Coan fi sn no on tes is vee rms epee nna cosa past tig, nan ct la spc ‘Sha ten ac npn lt Ne muon Pio Coma ero, ie fin es an farina 0 os ae ae ‘de fnmoos ncaa ert ne Som iia i os tgp So pes ml ai ing, i, es noua ttn ors ti a pa Etre tol nls omg Serf er ons mat pf SS myn ron ap sand te ‘shit rapon ra Ei is ts pres dos junto ao receptor, a partir das interes do comanscavor, * ‘Aun cron gl om Coogee ee pe ida in esd eso ep Inge felt tins rr pes is 2: Sar ej" ns mn fio oe ew a cna hana — legen, pg, he pl, ‘cae pom une. top. 151.28 Aen sr nis Rar ends RR Sat Erg emia eens et ‘ep Ununss z6 scene aan IUMBOUESCE NED at mei ara ei ea Yr 7 ro ‘adeno congulston legtimidade nacional, send incorpora 20 Oo- vide Conan de Rabug 6 Barbosa ‘Do pont de sta proprameste metodagen,assunl a pemian de que © mcodocentige unvoc,eplcandose a qualquer objeto user ensue forma seen ese wieam unm cman us nese, nm cov qu ica os msm rps pa garde ade Gs exp ant 5 mesos ras pra Secor uo dae vas Mises” (awe “alti an come go prin gras sus rove fate un ox robs pis asl rs de fit ea ‘os pre maple aaa man” (Malnows). Sendo ais endo a poscrainedicpinr precisa por Clade ss Sues —deruar a baneras ene dlcipinas Walnhase omover ene {elas uma verde clara purtnda do pesrupete esto gco fe que mésodo de caa dpi val seo conslae empercamente- Ta Sede uma sayuorio da mtodcogi ceneica ans ebjetospeclae 25 105 ‘amps deestoda” priced dev chemado nda de rth fe pare ca cca sonidos idan «nse pers ela sir eu cia daa, te ours arcs frente we apo da meld abo lent pele mows lament semehanes rit maior das ts” (wae ™ {ra compreensivel,nagel ators imbricagio metodelgen das emerge tee “ota cs comenicale” no nbn das eansoidadas"dlinlas sole UPAR ct ator nash, cs ir in ren 2 TS NAC st tac maces betes, Apc MAROUIS DE MELO oC stig ssn pate gel, Yn ee "SHALsSse Reine onevcs Ap NARQUES DE MEL, |i Comin ra tne mana Pep ns 157998 Tievetnntss Chae Ande css eneoinge hud MARQUESDSMELO, uc Camm Sutera gi Pee ee RL ‘sel be seme staan canto aan oases us duran mili dome tense rs seen ca "3 KAFEL Moin a y Pc ea Pr at NARQUES DE MLD fos ‘men li perth am 17 Come ramos dif entre at Cie Sai, & pou! qu itn da nfornan comer atlaem emetic spenes de ‘aor vi. am por, ni pro caliente ane mds fe. (lia, joe foe Se meer" Buscando foraecer essa busca de ums metodloga dentin spied aoe jets situndos no unverso da comuncagio msi, dequeue special agua cbr & deseo dos ts mdtodos endo vies ~ obser, fexpeienaco ° compra linea, no apo sent, si roe ‘toe mo tnldo maclonal & sinamain que fsum ec, noapndice bbiogriicsconstante do referdo live, a6 ralaxoes metodo|dgies Sraileias robre a pergua ‘emnieaccr- stavar al expla se yertones cgi 2 pepe ‘ht os pes dent fo mercado €2 complement etara senda a ead 1s comente mbodolbgia de satureraprofiesonl era da 3 lderanga ‘eazcdapr los Car, stor dei ens seep etna” "pels dos ees ca Propapnd. Sone cigentesanoeghes eas ap (kas por Rebureo Dui" "ete de preopein semis” Oetvin da Cosie [Edvardo=concetosa pesquisa mdi, Oc lorie Dalon Manzo = peauisa de audiencla"~ SauloGulmaries~-larade amines" ~ Mao Mendes ~ "pesquisa de attudes"~ e Renato jardin Moreira ~ "questions. ‘AS conbotesaescmins se imitear # ds tgs asindos por jo ens pesqlsores ancdos na ena unrerstria por Lite Bees, itera. tes dk oie por ele recta para Faculte de Comunicacao na Unies. Ee de Bastia Jost Sulondo David Amorim e Jone de Cat descever rmetdologiaeiprgata numa pessusa de morkdogia lpia de oma saa ve, Job Stas Putra fs considerages sobre a porn da iste: ‘adage mtedolie na peeqie par clara de tore eles no ap (te comunicagen PATRIAN comoca a embsioria comunidade nila! da dea para eg uma mesodolgla “bases” devas a nvestgar eu compresnder 2 fen og ROUE DEEL ni Spc is SLU DENELE J Cm Soi cep. Fes on 17, 32 NARQUES D8 MELO, J. sepa Hae de Mein om Cart, in ‘orang sete pstcs hme nse BP 9 BS MARAUES De MELD, Je. egrde Rano mmc St spss etl oe, oT 9 em Comal — nos commision, como prestaposto apis de superar a dependnle eral da nosis sociedad 0 etl da cman pa reid por ame exratar d o= tte que ream ax prc aos pir rem perguon ms eae bra.) A tri pes comin rats Fontana ope da mca eer ctr da dint a polo Tio pov ue ton es pro cma cenit ‘atom: lets rere a cao cl, lomiasneclene i em td sac formset“ Coo, auels tempos no eam propicos a ates mec desa ne ‘esa repress pela desecadeads 3s 1964, as universe, nino ‘ongoramento do pergusadares. Or que ourara anepedi era pris (0 fear sada Era mi rangle confortiel dar sana ao prec ‘tenga ements (O resulad dese embotamento aparece com nde no blanco d psu 1 comonicadonal bese, prmoriio psa Imercom. no iii dos an05 8 [As conentes mecca ctivadss pos programas de praia gue *tsenolviam pesiss om comico indcavam um clo feboqusr0 208 ‘malsmos metropoltates configuendo-se cme insta "inca de aco © Neca” geaiandoperferiamente eterno da "soilegla" ou adorando peel tor, comes sob @rtaa “verse Hk contd, alge lahat de ‘ota inttcional Ui ds roganas est prcocupad cam a "pepularzo ficient” como ena a "basen de ums ene” 2 inlet metodoigin dos cena de munca, asl conjet ffl nao ganas os exraves pallies dacerentes de obscura que Dummesiaosparto esata ma amino abil do per burorkce, ext fo pelos clentsias dis dscpinas tradicional, que impunha modelos investigavosusvals mis ieas ead, dlieultando assim a expanao das roves discipline. Rave malvescat eu o reel 30 invent 9 coment "usecam de 1982, rei alts que eebeu angao da gla federal de ERE en ee er ei emt ar a scx sea: mn Pea esd i sre a re ‘Sule por mcs NUN rr rua tt Sec, ID UNICAY 1 MARQUIS Be NO ep noms fomento entific, cj dirigentes envaram sous obseradoees pts maogt fro que aconcata um nosso capo. Fal wm ctr etna, ode oe ms. balan de proc Gro as aan endanger emago segue rot dons pice mat onde ve dears com sagan eld os ‘pace Faden utp ea sd omer As uss stoi jram eases oncom com os problncsplias gue estan pepe da ogo Ae edicts tec fore ns Sem dear de no aa rads pls anc saber ec go Ine em ars cfs dicots As dfs de anism fren Ulead or drat eh ur opi overames€ [rivals pn pre mane eu deere dh dt sera a i i i ei nse panocans feud wansformad, raavamence, dant 25 de dus ins do selo XX, reletindo a eervesitnoa ce vida demerit no pals, pects depes do saptaren do cin mtr 8-85. amber inl outvmente a eps da rederaonl de esas de cormuicrio, mn Vista {i range demands pele cueies mites os contingents ovens qu lesan, cae ano, nas universes. Nose poe omit nese qua, pape ‘ifsor'e mobllzador deseqvelvigo pla Sociedade Besere de Fstudos Interdadpleares da Comnicario INTERCOM ~valorsando 4 price da oigulsa lone nos cursor de praduaso stmulando a melhovi d ale “ade dr ert cotcios pelo eure de po. pradagio™ Ecompecensiv, pant, que a bibliog aio sobre metodologla dt pesquisa am comunican eomeraie a florescer Se, a8 entao, 0 cuito ao Fal pivegiave obs segmenacas, trac das metodlogasperalire 8 anh Tae mcenda (hleger™ 3 penqaa de opiaiio ple (Auge? © 30 ‘studio dojoralisrn compara (Marques de Melo)" sos misabragents, fiers a complesidace co campo comiiecinal, soiente aparece ‘lam me conjantura de wan seca Anova taf comers com o¢rtadode cao eto por Maria Insnacolata Vso Lopes, que desvndao clpoa metocligico daa tana de estado e dost TRE Dont re tm ene 21 too yoe pub vo cexnte de pnt cata or Came mn era Vids WORE heron, 17908 a Pala ea 2 SCHLISINGS. gn. Poin Ali re R ce ne 158 SOAKGRAS Morigen ce rep Pe een 197 I MARCHES DEMELD Jw ds rata Cuno Fala oe, 972 — bo produsidas na Escola de Comunieagies ¢ Ares di Universite de Sto Pau im Raster empreende una espcie de dmconeio meodelgies, ee ‘ano os psadigas (nem seme explictos) ent que Se estbaras os ovens adores, com 1 fisicae de aetics io epsemalogsamene. Com ‘Roun dessefeando ssl de leurs sca das mrocoiogine gents ‘gue eal, que exteve durante ris anor vangoanda dor extodor Gomuniccionals bases, els covets o vena denestan da rea a eerlar tame vglnca mewoclogia- Sua eta reside ma ukrapassagem da Eagle de cenatien que nos eaiteza come pals areal pelo "aptaismo depen: ‘eote™ No fea entender, “bjero metodo teoia consttuem uma unicade Inst" ‘assalo de Lopes dew um passo alan em lao ao univers destravado ple su rientaora sami, Sarah Cocld dr Vi, esponiel eos ciros AE wetcologaconmntaconal na okt nti, Alm der predsida tins sponta, divlgando a ginces dee capo, apart do rut dopotvel ts blgraanecona* Da Vil esbogon rtetespootuis see os proc ‘ents empiric da pesquise de opinizo publica” Recentemonte, autora bus ‘au a colaboracio de Ada Dencker® pra alaborar um mamusl de pesquisa lempcs em denis secs em ue arcane 30 estado do ferdmeno ‘eruniaconal. Na verde, 2 comunicesoGigora nena bea com ler {elerencal, endo feazasa spas nos apindces relatives sese de canted. doe pesqulse qultava, esto ass abrevadamente™ ‘Com s mesma peocupogin de oltser spore os estes gue dea seliem pesqusne ne nierides, outros autores compastettm so cent ‘i rezodolola comunciinal.privieinda, orem. a elboraco de proeos Denscnse este ees Lina Sarto, sponse! por lemado marca de "projets para eto dota” Name ks, perf Tiao © FTG Nas tomes Ve on Cn elt eum ls ‘nana io ue Lor 80 SDA Wd, Scho alg i ola Coen So Pa HAASE 87 31DA WA Seah Cc ni lS Plage 35 Deer €or de yr eo centr ps comer gs somal vend sone ners sermons ean Sch Use) Bt ‘apes not rat esse ern tetinoda Muon Coe gion eft ct ere cen coat ee -_ S6.DA VA, Sch Guide DENCE, A ap pion Cia His (foe omnia Fo 20) FSIS a Ca Rat pes ns au a gh, aces de am aberiogo roo para ok “poets experiments” dos eondites ears de gradneSo" Boca ves, raga «Feta ee tamu consistente “mal da qualidade en projetos, ano Gell aon etude {es uniersitrio quate acs protisionas em nico de area que pretender ‘erveredar plo magistioeuperion™ ‘zo cbetante« sigifegio densa nova bibogae ors evidnte sos és pedantic, crescendo 2 meoddogia centia er comuniseso Me ‘murals da academia Faun, porant,& produc de wtp de contec ‘ment sintonizado com a ona univers qu pelea o formalise ‘guns casos a assepsia relic, em cement da acum caquele saber so mesmo tempo cee e ube, capar de wansormar @ nossa reaicaze Agessr da pend quantdade de eds proses cm teria macionl, ‘amo los pesgifeoresaradresdoeqoano pels jovers et ne denis ‘lo cence ou rm proceso final de porate, const se sal Aleconitive go Rie creta“Bagmenacio™ do campo, Ele cont, aces- tenia lerpentes de nitrezameradolpice «esa cise conju, quando apn 13 0implsmo nas proposes" ou 2 austnla de una "verdad inept do", dreansdncis agravatas pla “fla de consceia dos mae” [Na verdade, ax pesqits em desonvolmenta as univers, apesar da ‘mulpekade de obj eta plaids de métoio, dexerevendoe aro [epbrienas reeves, demonstra ui dinancameto onl et eae At ‘emandas da scedade. Seo aspzyies cles sitalzam em fea a wo ‘ota comuniay ~ preduos de qualidade, capare de fomenta orescimerto Jntleraldagoces cendngentesprecocomcnt desescolarzadaseu tadlmente ‘enelrios das res de fsa caltrl 3 peel academia eae nt ‘Slonomiadispas ¢desioala, repreasi sitamense modelor empresa. ‘ow nae sine enc mint prog de cohen spc, ‘io € sem rank que Minis Sede arn importincia no “nods” nest tomar de superar os masses igentes et nosso amp” Ele aii Se TARGING, neta i Get MAGALHS, ae Pepin te (cnn etn Eg se 19 FRANCA Foe -RETIS Sn Cr Meal de Qui ox Pe Com in Sada omer 19 1 AORUDICER Fors lv St itn epi conn Leela Eee 4 Gn waa ott id oe ei ani an Sot pe won po el so Nara ds apansdePin Gnin Seige COU ered pk tans Cmaps er detaeee dS ‘Be ceenie ean seas me ce seal pcp Cem — eaiamento 9 Inalrds locas hamanas,reinscand a0 mesmo tem pooaprotundamente do ddlogo com as agentes sce da comaniis, 0 defi epistemic dase ap os am pigs de coe team qo discs fxn no sj toate sb Ho 0s oma or ae sca dca, expert na ite qu ne sre: {Ede pris cwas (=) Pn? Pare potas de wn se yo pres mo vedo esi dense man oboe m,n {air eps de wort les lpia (ermaitay iets ee rarest ec) seaside tras since (-) Dent ene 4 Corian nope iba a trad pesaments val ‘hale portant so» yu hem cha dec do home, Mas mR eeu gure de em mere aswel dips tecae Rec 9 cap comuncinal a param get as dea ‘epi seis pocee ton tsi petoaligen ‘rats de propsio convergnte com atari de pensar a comuniasso soa inoracinal,postsagn em med recente no einem, ‘sa enero a unc do produc de cnhecimentopgratcsmerte it fk como forme de evar que slats devorados Pela sprenagem poder fs industria de bene simblicn qu stuam como verdaiosclucsres co. evox em moss pls "sams ingress 3X padodocr na erate wer can cis wd detect ete Cnt, map de ts ‘Snail prance secant ila ldo io Gree (-) “sformar eta eliae teenie oor eg lento de sna mas em nee sie) Donor rene, om ia, (ps dew sd de cornet comments iis, «eg Initia no fo deca is noes mia bcc Pac vencer 9 Imobilismo que vem estigmatiande 3 nos comuniade scademiea, poder sereficn a contigo meted enfernada este ir ‘organtzado pelos Pot. Jorge Dare e Antnio Teixeira Se Bares. Hes mb Iam era de 39 poor de conbecimento communica, susdos em fee de Sno res ve 4 «mck pea com, isms positon sas prac nro wigs Soames (avs agen eu endccionat detvari LaPE ‘Sch Satna aa d's Paes oa Wo homeo LOPES is foc ‘id erg toy + (Grgh ert scones St Pu aa 3004-30031 “MARQUES DP MEL Jou Age ms Sa Psa an 204 2 ca rie aon aera om tet ile capo das Socks east reece ele betes pe Sepee cous bere melae came tates Sine oe wore eaeee a periatete eear epee borates pros eaten pooner ois eis Connells secine ii east nella pertiekin ies pancreas Fova nora at eptin ao eager Citak eis putnam spe portato rea rai Ere ta por euth ban coin sts cap rte di lg ston pdr st orc tn he oui come fet inguin yal i ob pas co Regu oglanl 2 ota eae ne Bites crcar enmiatinspat putas aetna tsaie a cmpo incu en gor taatame enjoins ‘hme esti colts plane ante snes pea ‘Sopa ey dope bees ie os ir rise leaky int wy ane cone en ute ts eee Reach ae Be can eniaenate merenenne ‘nour cep domaine os fran es rarer mer Ende so pe epi ‘Spon pot eaten att fincas aes See iptes coat te Sins qe cana caine cence Obras de rferéncia 2) Fontes hissreae [BEMIAMIN, Rober, ib et, Rec, P/UNICAR 1996 CASTELO BRANCO, Rens colores Hari piguntRra So Pil, ‘a. Cases Etter 990 ARGUES De LO « ORAL Ci my emi Lan Ariane sqreinti 0 paps cosh Ss Rami seams Ra as a HoHF2LDH Asoo e Coma, Mana rein (Or. de Comat: Atop Bato Brion, Pe Aopen 24 ones, ari nul aslo (On), Feng Cri, So Pa, tot 2 MARQUES LE MELO, Jot (Or). Ana a Pag Coma, Sh Pal, Paine leper Lise 188 —_— (0 a om nat me ec ire de Rss Comin Si Ps, 23. A fig Si, SSP, Pal, 208 eo, arin Cr (Org). Cm do nn Comin tne ‘em Sb omar daCampo, edu mrp, 2 ERUZ20, Cis MOREIRA, Se Ver, 29 1877202 an RAIACA, Cave Alters e BARBOSA, Guano Gums, Dal de Comsat, 2. (SE Rlpd Jc Compu 200 RUDIGER, Fano. Gi Sun een e pseu 2 cmc. Sto Lapel, 1b) Fontes metedoligics AUGRAS Monige. pit Pi: were penis Raspes. 1570. [DAVIA Seah Chas Nea da asin Comin SPs CAUSE 197. opi me, So Pao, Leola, 1988 DENCRER, A Ri nic Cc Hama on Byer rn ‘ay Sto Pal ua, 2001 FRANCA, Fic PREIAS Sn Gores. Maal (en Prd Can sh Sto Pi Pont, 1987 Lone, as act vase de. gsm Comat ornate dey moo ‘eae So Pal Lele 1950, MARQUES DE MELO, Jot Cig Sil oi peg, gti, oo, 170 a fins Compr, SS Pade, ni 1972 PATRIAN Jo Scns. papel teva apes couse Cd era or Cama 1h Rode aa 1968 a SANTAELLA, Luc Commies Pepsin: peo rare sir. dour, to Pa SCHLESINGER, Hugs Pog do Med, Rio dence. Lady 1868 “TARGINO, Mari dos Gia © MAGALHAES, Laer. epee Ede es eae on Ciéncia, poder e comunica¢ao Isaac Epstein “Govt pol n= FACT (rom) ‘Ane aoe ja es te Tender ih eon” (GRANGER, 197,920) 1 Giéneta e poder ‘Aci emp ¢um discuss sti e consid pa a compe dade do mundo fromenal que evolve, «partie da contigo deum objets Snafes, ua ropa com ound "ivi ‘As otas lnc, por sua oe, render represen, mediante cones tar ardaados em linguagens odio erection, a conser que gar fendmcaos entre sk Roduica cio eta “prni prow” (HACHELARD, 1976) 1 soncites formazan score felerian rio eapestas ness agers c encontrado suns justices nas posividades ds verifies Indstvs ov npatvidades das fsiigoesdeduaras canelaas& ocoméncls fine Ge decetinsosfendrenoe Uma dis craters das wks ceness¢ que os fentmenos poder dee ou tare a ls cris popostas pra epresetar asconsiges Inciconadas. basa, eda a teria, pra mtecer 0 esatto de centin, ‘eve pve conde dean ponte comtentao ou ekg, it 6, devs fer faeces endo sce apense a eet utenti do efasio SAD Tie pre € unborn sos tip” 0 cote en “orebordas”e aces provisoiment, mas deve estar dsyonocie a fiure testes. Fae &o “eterno de demaracSo propasto por Popper prs ee endl a taorasccuieas dat no seniene (POPPER, 1975, p 1-50. (Quis o» pssuposts dos cenerasem se taba de coasiaigi dos bjs lentcos «de busca das lis que om sigue? Un dos prnclos Fandcemtats see 0 gual repous «inca amo catecimerto dos fens nos taruras 80 principio da tnifrmidate da natuera que Fl enuncadoplo Miso medioval Roberto Grosses emencionada po Koyre.* Caray dena ‘mina estas premisas de "principio de unformidade ether dé ur caster robbs 11.0 gra de wifi do urd 2. 2 1 fri lata de appa 0 long? tin geet bil de wn te Flt (ps ao ed provera ke (csonadn fel £1) sama font seme lng i (CARNAR 1870, p 179) (0 epost de un snd com um cert gat de uiirmiade un mundo tio, Ui mundo cain (em seu seta cleo e nfo no sentido daca ‘css Elenco ode x erentoe poses orem om gal ego {8k Ese muna no exe eden auna censegdenemertn, nena Ch ‘in pode desaevél. Em temas da Tora da Infra, unt mc etc ‘alles ina aredae prsvele, pr isa, demanda amisima quartace de Informa para er desrito. Uma fesrado visual € 0 ehamado “no bean- Cc", ofa aro de ponts na tela quando television st lg eat sesh anal ‘Ada a “rag” do mundo como passage do cos ondam éequetes. ‘Segundo viros mites, inclusive a desceso do Ging, = critgio consist ne ‘sssagem de ur mundo cabo para um rund que eb orem. Nom mind ‘ae io supose reyslardaces na ccamtncia don fence ena proc ‘localiza ¢ Mente entasreplardades eas dentinal da natures A ri iia de “eau” de um fendrmeno pce er subst po simples hie be de essociannos «percep de doc eventos em constants conju ou sees. Fst aribte da turers de sonsa mente fo cated por Devil sult eceatra airntnn Sopp cn aye ‘Siracpec ors donnie bd ga fora paste 8 Fae ee psa we pene se ae _ Hume mina eistemolgia naturalist pr Rantina, como a verdad base de (ae shecimeno empiicn ‘Soja col for a Justieaco pra existnea de regulars no muro? ‘un abs pesupostoe die ctneae da nares & gues refed ceonocls & Ihferents ses ou intense do er urna Sem cary ax cbjeyies losis Healistas de um lado c das epsemolgias welaisas de or 0p Sasnento dentin postl, ot pedis, uma natures objee Ss frase ‘Sinn for ds oposite e stngSes humane. Te menos, eta Cums (rcterscas que difrenclam opensarnento magico do pasamenco condica ‘Ne prmoro, so invcados posers extaorinros pa lca «peso fee, fh cots cute. 0 eas dos fenmsenos (MAUS, 1978). No segundo, ev fnvociio€substiuide plo conecentoentea. De ene entio proven. fete pod aibuido & lca? im seu sigulfcado mas ger, «palawa pad Sign a paclace ous postidade Se pease wits gue no podem set feito advduoe es grupos bumanos, oo endnenor naturals (BOBBIO 4a, 1985p 983). ( pocer do conhcciment cinco prosém do aproveitamenta, trv de eneatanoeseiverpretaies teres, da ele ereqaaridads dscobeis, © Ino tanto pode se seer as veguladales dos feadeenosnatwals, quatto Bs ‘gultaie dos fenomenoe soins, Nis snds, poder soe o feime nce Ssrurnis po parte de induce oa grpos acaba pores posite exerci oper sere otros nid 0 grupos in sua, estes dls Ups de poder ‘Sto inbicados, conferme conslnara auars Je vets teas dsnas, amo Maicore« Deusc “Asin 0 mld cin, gue prin em d= eda tx ma efits da ata, tan wi a Fre etre mre ets prs ‘lian ca ee mai fe doh se. om ar med domi de uarece™ (QUARCUSE 1965 p. 158) ‘A dear Kia ale tans hme nant ee per sae a nates ‘ue de ser ee peer como to de ame Spi poder Soe oars foes" (DBUTSCH, 1978,» 47) Aa ie ace cen xc do per cra agai 4a ic etn anh Cues come Cama, Sonatas Sve ‘rrp sores aerosine etn dete res CAAT vp. ‘Sea pauuesaepresenarogulriades © & neers et elas 28 props humans na conga de oder sobre cl o entre pesqlar as Fogulanca (estos endpencs naturals nausea cou "verifo 8 comport cers ‘ment, pelo menoa cm a probe como disbo agosto, ue na feces de Wienes em pode por en, ma mai eno Fagus hereto ms os por. ‘dct yea, ee 0 eas ds tee, eoenas ror om ert sn, ‘esr a paler reso asaa de {bara rag de ners da ras” \ (QWIENER, 1972, p23) vines que dcrdam da natures px vr post 20 cas, nas esas das sluts pode concer um peetoporto mci eral « com: inlieeDg ‘os fnmenos natura em relgio a9 bomen seus popes. Num sean ‘enti, prem, + antese dn demo penne pode sro dio angus: ‘ue io tem epras na soa stuact, como tambins nf heard em malas {quando ma imine de see deccber, ‘Podee admltir que também o clentsta socal enfrenta 0 demo seotiniano?" © “aber emptice do Genta sok trvusdo em desebera de ‘guladades sob comportamento de indveos propos, 3 semelhengt foster" do cesta a matress, pode we tradsido nip sb em poder, 3, ‘Sr osfenfmenosraurase.sravin cst conhecmento nce 9 Po ero homem sxe o bomen, ms tami para exerer o pode diame, ‘eres desu a0 soe os ididuos ou stups soc. Into pode condi domino e amb posiblar a emancpagto aravés da aetocomlnca.” Ser pre una patzpager aecessra sence o2 verdadero propos ‘Scoals, discor ou terapeution, dos sonttay peequaadores,edueadoes fu terapeutas que deter 9 saber sobre o homer e separt-los do Ineresse ‘rip ou da Cominecso, fan contaparid, os “objeto esse conbecimer- fo, teeonclentes de que a els ou eegulaidaes, quando consis por ov ‘tem, podem served instruments do poder e de dminaco, poder, em luis casos em alguna medida, engeadar uma allerao mas determi “2 i phone ki inn ese de eae ia. enn gas tn eva spn sien po er An ‘etme ge nny Ag tr ayo ena ge ‘Seinen pepe tie fitting ora? ABELLA TE) ‘Stan mpc pr Rota 115) oss neg nans mpfr ned oat ha _ es ¢regulaidaes de sua aro. 0 “objeto™ hurano do conkecimants [Eeseraalgam grat de beri em elacao a tenor do caer a seu ep {S GERIVEN, 1967, p. 205-218) © emis sea, ao contro do cenden ds natter, pose enemas 0 sev dtr, © abo manigsey, aquee ue mua sus exter quand Innteca de ser desabcrto, ate ato pssilita um eat para Cherie, is cence sce, ima mens prepa 2 "Paralinas” es cidoeias socials (© temo prasigns &um doe concise a propose de Ku cnt ie sua Revels Cienxs (KUHN, 1978), mas qe ho tem, neste rx, ta defnci epic e pres pari da qual possa sr eervado ur proce. ldmero pura o teu recatbermetto « Menuicaio. im aalae pasteion, Masterman (1970) enunerou 2 tettoadisents cados por Kah 20 era posi, Estes 21 cers significado Fram ageapados por essa autora fm tes grandes grupos que denominou de I. Psadigmas reais! 0 reapuadigmas: 2 Roasignas align e 3, Pradignasefuon conten ‘Brespectvamente as dmersbes epistemolégien,socldpeae metodolgicn os pedigmas (pio Kul econheces ma ade no Posi de sas Rvs Cie ifn, 4 proclinca dae: fia & eerie tmbighidne gue atu 0 encode “pues” eaere ora maine darpimar ea seemed ‘ite tore « perdi De cualger modo, Kuhn jas stlisee 9 temo [pee ora onic qualquer opsfo“pradigndtica” nas incas soca. vor exompir sempre provcten de lbs mata, perencimente da ‘oleae da Quimic, comstderando que as cénclas soils estaram atualmente mum pried prt patacgmstca (KUHN, 2000, p. 21), [Nas tins eats a pala praigna expands come umn “em (BLACKMORE, 199} cam grande rpacace reproduna Coker veriea que {esa ttre neo aligns cnt soe «Sten de eiges peeads Peidics centfco de mor prestige cataogados po Inu of Sic Informa (),aumentoa de 30 argos em 1990 para 124 ex: 1998, em que ‘say aris indices aides cencasrelevares, uma esque ado Ute ‘au un grande nlaero de cges (COHEN, 1999, p. 1998-1999). io & portaoss, de se exratar 4 uilinago, As exes um powco nc criminae, 80 termo paradigms para diferencia detrminaasorentagSes ‘ephemias ¢ mete das nodosa da esque cen seis. Ciba ‘ebincln onsieram quatto dss ops gue casa de “paradigmas” nz

You might also like