ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ «∆ΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ

ΤΘ 60228, 153.10 ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, ΑΤΤΙΚΗ

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΩΝ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ

27 Σεπτεµβρίου 1999

Επιλέξτε 5 από τα παρακάτω 7 ισότιµα θέµατα

Μόρια ανά θέµα : 20

Σύνολο µορίων 100 [5Χ20]

1. Θεωρήστε ανιχνευτή αερίου ο οποίος αποτελείται από δυο παράλληλες πλάκες µε χωρητικότητα C. Το πάνω
ηλεκτρόδιο είναι σε αρχικό δυναµικό V και το κάτω σε δυναµικό 0. Κατά τη µετατροπή ενός φωτονίου Χ,
σε ένα σηµείο κάπου µέσα στον ανιχνευτή, δηµιουργούνται Ν ζεύγη ηλεκτρονίων-θετικών ιόντων. Να
υπολογίσετε τη συνολική µεταβολή του δυναµικού στο σύστηµα των δύο πλακών. Με βάση το αποτέλεσµα
που θα βρείτε κάνετε τα σχόλια σας για τη σηµασία της χωρητικότητας των ηλεκτροδίων σε έναν ανιχνευτή.
(Υποθέστε ιδανική κίνηση φορτίων).
2. Σωµατίδιο του οποίου δεν γνωρίζουµε τη µάζα διασπάται σε δύο φωτόνια. Στην περίπτωση που µπορούµε να
µετρήσουµε στο εργαστήριο την ενέργεια του κάθε φωτονίου καθώς και τη µεταξύ τους γωνίας, υπολογίσετε
τη µάζα Μ του σωµατιδίου. Υπολογίστε το σφάλµα στη µέτρηση της µάζας Μ µε την προϋπόθεση ότι
γνωρίζουµε τα σφάλµατα στη µέτρηση των ενεργειών και της γωνίας.
3. Αποδείξτε ότι σε ένα κεντρικό πεδίο δυνάµεων η στροφορµή διατηρείται. Εξηγείστε γιατί οι πλανητικές
τροχιές είναι επίπεδες και γιατί η επιφάνεια που σαρώνει η διανυσµατική ακτίνα του πλανήτη ανά µονάδα
χρόνου παραµένει σταθερή.
4. Σαν ιδιόχρονο (χρόνο ηρεµίας) ενός κινουµένου σωµατιδίου ορίζουµε το χρόνο που δείχνει ρολόι κινούµενο
µε το σωµατίδιο. Αν στο σύστηµα αυτό, ο χρόνος που παρέρχεται από τη δηµιουργία ενός σωµατιδίου µέχρι
τη διάσπασή του ( µέσος χρόνος ζωής) είναι τ0 , βρείτε τον αντίστοιχο µέσο χρόνο ζωής έτσι όπως µετρείται
µε ένα ρολόι στο εργαστήριο. Έχει έννοια η ερώτηση «Είναι το φωτόνιο σταθερό σωµατίδιο ?». Σωµατίδιο
µε µάζα ηρεµίας 1197 ΜeV/c2 και ορµή 21 GeV/c2 έχει τ0 1.48 x10-10 sec στο σύστηµα ηρεµίας του,
υπολογίστε το χρόνο ζωής στο σύστηµα εργαστηρίου.
5. Στην ειδική µορφή που το ηλεκτροµαγνητικό πεδίο εξαρτάται από µία µόνο συντεταγµένη κάθε συνιστώσα f
των Ε και Β ικανοποιεί την εξίσωση :
∂2 f 1 ∂2 f
− 2 2 =0
∂x 2
υ ∂ t
∆είξτε ότι οι λύσεις της εξίσωσης αυτής είναι της µορφής :
 x  x
f = f1  t −  + f 2  t + 
 υ  υ
όπου f1 και f2 τυχαίες συναρτήσεις . ∆ώστε τη φυσική εξήγηση των λύσεων.
6. Ποιό φαινόµενο χαρακτηρίζουµε µε τον όρο περίθλαση; Σε ποιά αρχή βασιζόµαστε για να αναλύσουµε
προβλήµατα περίθλασης και πώς διατυπώνεται αυτή; Σε τι διαφέρει η περίθλαση Fresnel από την περίθλαση
Fraunhofer; ∆ύο γραµµικά πολωµένα κύµατα που δίνονται από τις σχέσεις:
E1(z,t)=îE0xcos(ωt-kz)+ĵE0ycos(ωt-kz) και E2(z,t)=ÎE’0xcos(ωt-kz)+ĵE’0ycos(ωt-kz)
συναντώνται στο χώρο. ∆είξτε ότι το συνιστάµενο κύµα είναι επίσης γραµµικά πολωµένο.
7. Υπάρχει διαφορά ανάµεσα στο µέγεθος «θερµότητα» και «εσωτερική ενέργεια»; Πώς ορίζεται η «ενθαλπία»;
Υπό ποιές συνθήκες µπορεί η ενθαλπία να χρησιµοποιηθεί αντί της εσωτερικής ενέργειας; Έστω ότι θέλουµε
να συµπιέσουµε αέριο όγκου 10-2 m3 σε όγκο 0.002 m3. Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος συµπίεσης,
αδιαβατικά ή ισόθερµα; (Θεωρήστε ότι ο λόγος της µοριακής ειδικής θερµότητας µε σταθερή πίεση πρός την
µοριακή ειδική θερµότητα για σταθερό όγκο είναι –για το εν λόγω αέριο- ίσος µε 1.4).

∆ρ. ∆. Λουκάς
∆ρ. Σ. Χαρισόπουλος