Szkodliwość palenia papierosów

Z czego składam się dym tytoniowy wchłaniany do naszych płuc?

Dym tytoniowy składa się z prawie 4.000 związków chemicznych, z
tego ponad 40 to substancje rakotwórcze. Ich działanie nie jest
ograniczone jedynie do palaczy tytoniu, ale także dotyczy wszystkich
tych osób (mężczyzn, kobiet i dzieci), które przebywają w
pomieszczeniach, gdzie występuje dym tytoniowy.

Oto przykłady niektórych tylko substancji występujących w dymie

tytoniowym:
Aceton - rozpuszczalnik, składnik farb i lakierów.
Amoniak - stosowany w chłodnictwie, składnik nawozów mineralnych.
Arsen - stosowany także jako popularna trutka na szczury i inne
gryzonie.
Benzopiren - związek o właściwościach rakotwórczych,
wykorzystywany w przemyśle chemicznym.
Butan - gaz pędny, używany do wyrobu benzyny.
Chlorek winylu - związek używany np. do produkcji plastiku. Posiada
właściwości rakotwórcze.
Ciała smołowate - są odpowiedzialne za powstawanie nowotworów
złośliwych u człowieka.

1
Cyjanowodór - kwas pruski, gaz używany przez hitlerowców w
komorach gazowych do masowego ludobójstwa.
DDT - insektycyd polichorowy.
Dibenzoakrydyna - używana przy produkcji barwników. Posiada
właściwości rakotwórcze.
Dimetylonitrozoamina - związek wykorzystywany w przemyśle
chemicznym.
Fenole - niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela. Rzęski te
oczyszczają wdychane przez człowieka powietrze i chronią drogi
oddechowe przed przenikaniem przez ich ściany substancji i związków
chemicznych oraz mikroorganizmów, np. wirusów.
Formaldehyd - związek stosowany m.in. do konserwacji preparatów
biologicznych, np. żab.
Kadm - silnie trujący metal o właściwościach rakotwórczych.
Metanol - silne trujący związek chemiczny, używany do produkcji
benzyn silnikowych.
Naftyloamina - wchodzi w skład barwników, używanych w przemyśle
drukarskim. Posiada właściwości rakotwórcze.
Nikotyna - działa obkurczająco na ściany naczyń kwionośnych (w tym
także naczyń wieńcowych zaopatrujących serce), zwiększa ciśnienie
krwi, jest odpowiedzialna za niefizjologiczne przyspieszenie akcji serca
oraz zaburzenia rytmu serca, a także wpływa negatywnie na gen p53,
który powstrzymuje niekontrolowany rozwój komórek, czyli
powstawanie nowotworów. C10H14N2
Piren - związek używany w syntezie organicznej.
Polon - radioaktywny pierwiastek, odkryty przez naszą rodaczkę Marię
Skłodowską-Curie. Posiada właściwości rakotwórcze.
Tlenek węgla - zmniejszając zawartość tlenu we krwi, w znaczny sposób
utrudnia pracę serca i dotarcie tlenu do różnych części i narządów
organizmu człowieka. Jest to związek będący bezpośrednią przyczyną
śmierci wielu osób w czasie pożarów.
Toluidyna - stosowana w syntezie chemicznej. Posiada właściwości
rakotwórcze.
Uretan - związek o właściwościach rakotwórczych.

2
 Czym grozi palenie tytoniu ?
Wchłanianie dymu tytoniowego zachodzi głównie w układzie
oddechowym, a także w przewodzie pokarmowym jako rezultat
połykania m.in. śliny. Składniki dymu przenikają do krwiobiegu i są
rozprowadzane po całym organizmie. Zły wpływ dymu tytoniowego
obserwowany jest nie tylko w obrębie jamy ustnej czy płuc, ale także we
wszystkich innych narządach, np. w pęcherzu moczowym, trzustce,
narządach rodnych itp. Wykazano również zaburzenia funkcjonowania
narządu wzroku, czy uszkodzenia formującego się płodu.
Jak dym „buszuje” w naszym organizmie?
Składniki dymu tytoniowego wchłaniane są głownie przez układ
oddechowy, a wraz ze śliną także przez układ pokarmowy. Z
pęcherzyków płucnych związki chemiczne przedostają się do krwi, a
następnie poprzez krwiobieg rozprowadzane są po całym organizmie. W
ciągu kilku minut po wchłonięciu największa ilość substancji
toksycznych dochodzi do serca, wątroby, nerek i mózgu, a także innych
dobrze ukrwionych narządów.
Po 20 latach palenia tytoniu mogą wystąpić: niewydolność
oddechowa, rozedma, powtarzające się zakażenia płuc.

Nowotwór płuca jest na początku trudny do zdiagnozowania, gdyż z

jego objawami palacze są oswojeni. Stały kaszel, i krwiopluci powinny
skłonić do wizyty u lekarza. Radiografia i tomografia mogą wykazać
nowotwór. Badanie włókien oskrzelowych pozwala ocenić
umiejscowienie i charakter raka.
3
 Objawy:
Pierwsze kłęby dymu tytoniowego powodują słaby suchy kaszel, potem
pojawia się zwykle przyzwyczajenie i kaszel spowodowany drażnieniem
zanika. Przez długi czas palacz odczuwa wyłącznie przyjemność z
palenia tytoniu oraz drobne niedogodności, np. osłabienie zmysłów
węchu i smaku, mniejszą zdolność do wysiłku fizycznego, przedłużające
się katary i zimowe zapaleni tchawicy. Problemy pojawiają się przy
codziennym wypalaniu 10 lub więcej papierosów przez wiele lat.
Poranny, codzienny kaszel (obfity, z flegmą) jest pierwszą oznaką
przewlekłego zapalenia oskrzeli. Uczucie duszności przy wysiłku
pojawia się stopniowo.
Sposoby leczenia:
Zaprzestanie palenia tytoniu na tym etapie pozwala powrócić do zdrowia
w ciągu ok.6 miesięcy. Zasadnicze znaczenie mają motywacja i
wsparcie psychiczne. Należy wybrać "właściwy moment". Gumy do
żucia zawierające nikotynę, plastry z nikotyną, która przykleja się na
skórę na 24 godziny, mogą pomóc w znoszeniu objawów abstynencji.
Jeśli używa się tych środków, należy całkowicie zaniechać palenia.
Niepowodzenia nie powinny zniechęcać do podjęcia następnej próby,
ponieważ odstawienie tytoniu jest trudne zarówno z przyczyn
społecznych jak i psychologicznych.
tywności organizmu.

4
 Stopień szkodliwości palenia tytoniu zależy przede wszystkim od
wieku palacza, od indywidualnych cech jego organizmu oraz od liczby i
jakości wypalanych papierosów.
Przez specyficzne działania na poszczególne układy składniki tytoniu
wywierają szkodliwy wpływ na organizm, powodując nie tylko
występowanie chorób, lecz przede wszystkim zmniejszając sprawność
funkcjonalną całego ustroju palacza.
Nałogowe palenie osłabia czynności narządów zmysłów - wzroku,
słuchu, smaku, węchu i czucia.
WPŁYW PALENIA NA NARZĄDY CZŁOWIEKA

MÓZG
Wiele przypadków naczyniopochodnego udaru mózgu może być
wiązanych z wcześniejszym paleniem tytoniu. Przyczyną jest tutaj
udowodniony wpływ palenia tytoniu na rozwój miażdżycy naczyń
krwionośnych. Wiele prac jednocześnie przedstawia dowody na to, iż u
palaczy tytoniu rzadziej występuje choroba Parkinsona. Może to jednak
być spowodowane faktem, że palacze tytoniu nie dożywają zazwyczaj
wieku, w którym pojawiają się pierwsze objawy choroby Parkinsona.
SERCE I NACZYNIA KRWIONOŚNE
U mężczyzn, którzy zaczęli palić przed 15 rokiem życia i palili 15-24
papierosów dziennie, ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej jest 10-
krotnie większe. Palacze tytoniu dwukrotnie częściej niż niepalący
umierają na zawał mięśnia sercowego. Także u osób niepalących, ale
wdychających dym ulatniający się z ognika papierosa (tzw. boczny
strumień) w istotny sposób wzrasta ryzyko chorób serca i płuc (tzw.
palacze bierni).
PŁUCA
Palacze tytoniu 20-krotnie częściej umierają z powodu rozedmy płuc i
przewlekłego zapalenia oskrzeli (PZO) niż osoby niepalące. Wśród 10
chorych na raka płuc 9 paliło papierosy. Palenie tytoniu wykazuje
istotny związek i w dużym stopniu zwiększa ryzyko wystąpienia
wszystkich głównych typów histologicznymi raka płuc, jakkolwiek w
przypadku raka gruczołowego (adenocarcinoma) ryzyko to jest
relatywnie niższe niż przy innych typach histologicznych raka. Ryzyko
wystąpienia raka płuc w znaczący sposób rośnie wraz z długością okresu
palenia tytoniu dla wszystkich typów histologicznych raka płuc. Istnieją
dowody na to, iż palenie tytoniu poprzez wpływ na rozwój przewlekłego

5
zapalenia oskrzeli, jest jednym z istotniejszych czynników
usposabiających do wystąpienia gruźlicy układu oddechowego.
NERKI I PĘCHERZ MOCZOWY
Istnieje udowodniony związek pomiędzy paleniem tytoniu a
zapadalnością na raka pęcherza moczowego i nerki. Ryzyko wystąpienia
raka pęcherza moczowego u palaczy jest przeciętnie 5 razy większe niż
u osób niepalących i zależy od ilości wypalanych papierosów. Przy
czym to podwyższone ryzyko w stosunku do palących kobiet jest
relatywnie niż niż u mężczyzn, ale różnica ta może wynikać z mniejszej
ilości palących kobiet w stosunku do palących mężczyzn.
W niektórych badaniach aż 50% przypadków raka pęcherza moczowego
u mężczyzn i 25% u kobiet było związanych z paleniem tytoniu.
Niektóre z badań wykazały ponadto większą zapadalność na raka
gruczołowego nerki (adenocarcinoma) u palaczy tytoniu w porównaniu
do osób niepalących.
ŻOŁĄDEK I DWUNASTNICA
Palenie tytoniu pełni istotną rolę w powstawaniu zarówno wrzodu
żołądka jak i dwunastnicy. Prowadzone badania naukowe wykazały
istotną dodatnią zależność pomiędzy czasem palenia tytoniu a
pojawieniem się ww. chorób.
Ryzyko wystąpienia raka żołądka jest wyższe u palaczy tytoniu o około
1,5 razy.
JELITA
Oczywiście nie można powiedzieć, iż bezpośrednią przyczyną
powstawania przepukliny pachwinowej jest palenie tytoniu. Istnieje
jednak związek pomiędzy występowaniem przepukliny a silnym
kaszlem, towarzyszącym przewlekłemu zapaleniu oskrzeli. Przyczyną
przewlekłego zapalenia oskrzeli jest natomiast w wielu przypadkach
właśnie palenie tytoniu.
TRZUSTKA
W wielu badaniach wykazano związek pomiędzy paleniem tytoniu a
występowaniem raka trzustki. Jak dotychczas nie jest znana dokładnie
przyczyna tej korelacji.
UKŁAD HORMONALNY
Niektóre badania wykazały, iż palenie tytoniu zwiększa częstotliwość
występowania części chorób hormono-zależnych (np. osteoporozy i
związanego z tym podwyższonego ryzyka złamania szyjki kości
udowej), a także poprzez przyspieszenie okresu wystąpienia menopauzy

6
u kobiet wpływa poprzez układ hormonalny na zwiększenie ryzyka raka
endometrium.