CTU553/555 ACIS, UiTM

HUBUNGAN ETNIK
MARUWIAH AHMAT

PENGENALAN

2.1
Hasil Pembelajaran
HUBUNGAN ETNIK

2.2 • Menjelaskan pembentukan

pluraliti Alam Melayu
• Menyatakan kesan
2.3 KANDUNGAN BAB 2 penjajahan dan
pembentukan masyarakat
2.4 pluralistik
• Menghuraikan pembentukan
masyarakat pluralistik
2.5 selepas era penjajahan
2

MARUWIAH AHMAT 1
CTU553/555 ACIS, UiTM

PENGENALAN

• Konsep pluraliti Alam Melayu perlu difahami sbg asas utk

memahami masyarakat plural.

HUBUNGAN ETNIK
• Kewujudan pelbagai etnik di alam Melayu telah memberi
sumbangan terhadap pembentukan masyarakat plural yang
dapat hidup secara bersama dalam kepelbagaian.
• Asia Tenggara semasa pra-Eropah merupakan tempat pertemuan
pelbagai tamadun dan budaya utama dunia yang didorong oleh
serampang tiga mata iaitu:
• Ketuhanan (God/ Gospel)
• Kekayaan (Gold)
• Kemenangan (Glory)
• Masyarakat pelbagai bangsa pada zaman sebelum kedatangan
orang Eropah terbentuk melalui proses semula jadi tanpa 3
sebarang rancangan pemaksaan di sebaliknya.

PENGENALAN

• J. S. Furnivall:
• Masyarakat majmuk mempunyai campuran kumpulan manusia
HUBUNGAN ETNIK

yang mengamalkan cara hidup yang berlainan, mereka hanya

bergaul di tempat perniagaan seperti pasar, hidup bersama
tetapi mempunyai tugas yang berlainan.
• Smith:
• Masyarakat majmuk sebagai masyarakat uang mempunyai
kepelbagaian budaya, perpecahan sosial dan perselisihan. Ia
dikuasai oleh kelompok minoriti. Wujud kerana terpaksa.
• Van dan Berghe:
• Masyarakat majmuk terpisah disebabkan keompok korporat,
mempunyai pelbagai budaya, tiada muafakat, dominasi politik
4
golongan tertentu dan wujud paksaan (terutama politik dan
ekonomi).

MARUWIAH AHMAT 2
CTU553/555 ACIS, UiTM

PENGENALAN

Kedatangan
Masyarakat

HUBUNGAN ETNIK
Penjajah
Pluraliti Pluralistik
• Abad 13M-15M • 1957
• Kesultanan Melaka • Kemerdekaan
• Tanpa Paksaan • Pluraliti Baharu

Masyarakat Plural
• 1824M-1957M
• Penjajahan Inggeris
• Paksaan 5

GARIS MASA

2.1 PLURALITI SEBELUM KERAJAAN

MELAYU MELAKA
• Kerajaan Majapahit dan Srivijaya yang 1 HUBUNGAN ETNIK

mengamalkan Buddha bertapak di

Nusantara sejak tahun 700m. 2
• Kerajaan Maritim Asia Tenggara
menjadi pusat pertemuan pelbagai
bangsa pada era “Zaman
Perdagangan” sejak abad ke-5 M.
• Melibatkan interaksi pelbagai budaya
seperti Arab pra-Islam, Hinduisme,
Buddhisme, Arab Islam, dan Eropah. 6

MARUWIAH AHMAT 3
CTU553/555 ACIS, UiTM

2.1 PLURALITI SEBELUM KERAJAAN

MELAYU MELAKA

Pluraliti budaya di Tanah Melayu merupakan hasil

HUBUNGAN ETNIK
pertemuan dan pertembungan budaya besar dunia yang
melahirkan fenomena sosial yang Istimewa di Alam Melayu

2 konsep utama ciri-ciri masyarakat Asia Tenggara:

Pluraliti Masyarakat Pluralistik

7
• Bercirikan semula jadi, tanpa • Bercirikan pemaksaan dan
paksaan dan fleksibel perbezaan

2.2 PLURALITI ZAMAN KEGEMILANGAN

KERAJAAN MELAYU MELAKA
• Kesultanan Melayu Melaka HUBUNGAN ETNIK

diasaskan pada 1400 M dengan

kedatangan Parameswara dari
Srivijaya.
• Melaka menjadi pusat
kemasyarakatan dan
perkembangan Islam di Alam
Melayu.
• Pemerintahan /pentadbiran –di
Alam Melayu berasaskan sistem 8
Islam.

MARUWIAH AHMAT 4
CTU553/555
2.2 PLURALITI ZAMAN KEGEMILANGAN
KERAJAAN MELAYU MELAKA
Masyarakat
• Berlaku hasil penghijrahan dari
dalam wilayah (dalam kalangan
etnik Melayu sendiri) dan juga
dari luar yang melibatkan etnik
lain spt Cina, Arab, India &
berlaku asimilasi.
• Menetap di Kepulauan Melayu
atau Nusantara dan berpindah-
randah dari satu pulau ke pulau
yang lain dengan bebasnya untuk
berniaga, berperang, berkahwin
dan sebagainya
• Mewujudkan unsur akomodasi
dalam kehidupan bermasyarakat.
2.2 PLURALITI ZAMAN KEGEMILANGAN
KERAJAAN MELAYU MELAKA
PEMERINTAHAN
Perlembagaan Melaka dilaksana
berdasarkan Islam (Kanun
Melaka & Undang-undang Laut
Melaka)
Zaman keemasan dan
kemuncak keagungan kerajaan
Melayu.
Tempat pertemuan pedagang
(The Venice of The East).
Pemerintahan diplomasi &
terbuka – misi dan visi
MARUWIAH AHMAT
ACIS, UiTM
Diplomatik
HUBUNGAN ETNIK
• Wujud hubungan peradaban
antara Alam Melayu dan China
serta India
• Mencapai zaman kemuncaknya
pada waktu pemerintahan
Kesultanan Melayu Melaka
9
PERDAGANGAN
Perdagangan rancak hasil sistem
HUBUNGAN ETNIK
pemerintahan terbuka dan
pentadbiran pelabuhan yang
sangat cekap.
Panglima dan laksamana Melaka
proaktif mengawal keselamatan
dari ancaman perompak dan
lanun.
Tahap keselamatan yang tinggi
di Selat Melaka.
Kepulauan Melayu terkenal 10
dengan rempah ratus yang
dianggap barang mewah.
5
CTU553/555 ACIS, UiTM

2.2 PLURALITI ZAMAN KEGEMILANGAN

KERAJAAN MELAYU MELAKA
KEPENDUDUKAN KEBUDAYAAN

HUBUNGAN ETNIK
Proses penghijrahan berlaku
Keterbukaan pemerintah
secara alamiah/ semula jadi
empayar Melaka
tanpa ada paksaan.

Melaka maju sbg pelabuhan

Para pedagang tidak
utama dunia, hasil rempah ratus
memerlukan pasport & visa
sebagai daya tarikan,
sebagai pengenalan diri.
keselamatan Selat Melaka

Interaksi aktif dalam Melaka menjadi kota

kalangan pelbagai bangsa dan metropolitan serta kota multi 11
kaum di Melaka. budaya

2.2 PLURALITI ZAMAN KEGEMILANGAN

KERAJAAN MELAYU MELAKA
Kepesatan Perdagangan

• Faktor perdagangan menjadi

HUBUNGAN ETNIK

punca wujud hubungan dua hala

antara Cina dan India.
• Alam Melayu telah menjadi
tempat utama persinggahan bagi
kedua-dua pihak.
• Keadaan ini tanpa disengajakan
telah mewujudkan pluraliti di
Alam Melayu.
• Kemuncaknya, Alam Melayu
pada abad ke 7M, telah menjadi
pusat pengajian dan
perkembangan ilmu 12
pengetahuan

MARUWIAH AHMAT 6
CTU553/555
2.2 PLURALITI ZAMAN KEGEMILANGAN
KERAJAAN MELAYU MELAKA
Keagamaan
• Menurut al-Attas, pengaruh Hindu-
Buddha tidaklah begitu
mendominasi masyarakat di Alam
Melayu berbanding dengan
kekuatan pengaruh ajaran Islam.
• Antara bukti bagi perkara ini, tiada
kitab-kitab klasik mereka yang
membincangkan secara meluas dan
mendalam aspek-aspek falsafah,
metafizik, sistem sosial dan
sebagainya.
• Namun, dalam beberapa aspek
pengaruhnya agak jelas, seperti
dalam aspek kesusasteraan dan
pemerintahan.
2.3 MASYARAKAT PLURALITI ZAMAN
PENJAJAHAN
PERSAMAAN
Mewujudkan masyarakat pelbagai bangsa seperti Melayu,
Cina, India, Eropah dll
Pluraliti
• Semula jadi tanpa paksaan
• Sukarela mencari kehidupan
dan kekayaan
• Disertai ahli keluarga
• Menjamin ketenangan
pemikiran dan perasaan
MARUWIAH AHMAT
ACIS, UiTM
Ilmu & Pemikiran
HUBUNGAN ETNIK
• Perubahan konsep ilmu
(epistemologi)
• Sebelum penjajahan, berasaskan
metafizik (ilmu bersumberkan
alam ghaib, di luar pengalaman
pancaindera manusia- bomoh,
dukun, jampi, dll.)
• Penjajahan British membawa
konsep ilmu berteraskan kaedah
rasional dan saintifik (boleh
dibuktikan menerusi pancaindera
manusia- statistik, peta, dll.)
13
HUBUNGAN ETNIK
Pluralistik
• Secara paksaan
• Demi kepentingan ekonomi
dan politik Inggeris
• Tidak disertai keluarga
• Tidak pernah melupakan
14
negara asal
7
CTU553/555 ACIS, UiTM

2.3 MASYARAKAT PLURALITI ZAMAN

PENJAJAHAN

PLURALITI PLURALISTIK

HUBUNGAN ETNIK
Mewujudkan interaksi yang
Gagal berasimilasi dengan
harmoni dengan penduduk, alam
penduduk, alam sekitar dan sistem
sekitar dan sistem

Sanggup berkahwin dengan Mewujudkan kelompok masyarakat

penduduk tempatan dengan sistem tersendiri

Mengamalkan budaya seharian Terasing dengan kelompok lain

orang Melayu walaupun di tempat yang sama

15
Amalan dan adat resam pendatang Gagal mengenali antara satu sama
diterima oleh penduduk tempatan lain

Imperialisme & Kolonialisme

IMPERIALISME

HUBUNGAN ETNIK

Menjajah secara Menjajah secara

fizikal
Kekayaan muka bumi
spt bijih timah dan
emas diambil demi
fizikal & mental
Memperkenalkan
sistem sosial, politik
dan agama mereka
KOLONIALISME

kepentingan ekonomi kepada penduduk

negara mereka tempatan
sendiri

16

MARUWIAH AHMAT 8
CTU553/555 ACIS, UiTM

Imperialisme & Kolonialisme

HUBUNGAN ETNIK
Portugis - menjajah secara fizikal 17
- Mengaut kekayaan
- Menyebarkan agama

Imperialisme & Kolonialisme

HUBUNGAN ETNIK

Belanda – menjajah secara fizikal

18
- Mengaut kekayaan
- Menyebarkan agama

MARUWIAH AHMAT 9
CTU553/555 ACIS, UiTM

Imperialisme & Kolonialisme

HUBUNGAN ETNIK
Jepun- menjajah secara fizikal 19
- Mengaut kekayaah
- Memperkenalkan sistem pentadbiran Jepun

IMPERIALISME & KOLONIALISME INGGERIS

HUBUNGAN ETNIK

British- Menjajah secara fizikal dan mental

- Menguasai ekonomi - Menyebarkan agama 20
- Memperkenalkan sistem politik, undang-undang, ekonomi dan
pendidikan cara Barat.

MARUWIAH AHMAT 10
CTU553/555 ACIS, UiTM

Imperialisme & Kolonialisme Inggeris

British mula bertapak kukuh menerusi satu

HUBUNGAN ETNIK
campur tangan secara tidak langsung pada
tahun 1786 apabila Pulau Pinang diperolehi
dari Kedah.

Bagi memastikan penaklukkan mereka berjalan

lebih tersusun dan sistematik penasihat British
kemudiannya turut ditempatkan di Negeri
Melayu Tidak Bersekutu (NMTB). 21

Imperialisme & Kolonialisme Inggeris

• Perjanjian Pangkor pada tahun 1874 merupakan titik HUBUNGAN ETNIK

permulaan penguasaan British di Tanah Melayu.

22

MARUWIAH AHMAT 11
CTU553/555 ACIS, UiTM

Imperialisme & Kolonialisme Inggeris

• Imperialisme British

HUBUNGAN ETNIK
membawa masuk
buruh dari China dan
India untuk
mengusahakan
lombong dan ladang
getah.
• Kolonialisme British
menjajah dan
mengawal kehidupan 23
masyarakat peribumi
dari segala aspek.

Masyarakat Plural Zaman Penjajahan

PRINSIP HUBUNGAN ETNIK

Pemisahan negara dari agama

• Pentadbiran negara oleh penjajah
• Hal ehwal Islam dan adat istiadat Melayu diletakkan di bawah Sultan.
• Ini berbeza dengan sistem di zaman sebelum Inggeris di mana tiada
pengasingan kuasa berlaku kerana Raja dan Sultan mempunyai kuasa
mutlak.

Pengagihan kuasa
• Kehakiman, Eksekutif dan Perundangan
• Setiap pihak hanya menjalankan bidang kuasa masing-masing dan tidak
boleh bercampuraduk.

Sistem Federalisme
• Wujud sistem persekutuan berlapis 24
• Persekutuan Tanah Melayu dan Persekutuan Malaysia serta negeri

MARUWIAH AHMAT 12
CTU553/555 ACIS, UiTM

Masyarakat Plural Zaman Penjajahan

DASAR
Ilmu

HUBUNGAN ETNIK
• Kerangka ilmu berasaskan metodologi nasionalisme iaitu proses pembinaan
ilmu berasaskan wilayah sesebuah negara.
• Ilmu kolonial yang berasaskan sains moden yang bersifat rasional dan
saintifik telah mencorakkan dasar pentadbiran, ekonomi dan pendidikan
penjajah
Pentadbiran
• Sistem pentadbiran yang memisahkan di antara negara dan agama.

Ekonomi
• Berubah dari pertanian sara diri kepada sistem ekonomi perindustrian dan
perdagangan (sistem ekonomi kapitalis).

Pendidikan 25
• Dwi-sistem iaitu pendidikan agama dan pendidikan sekular.

Masyarakat Plural Zaman Penjajahan

SISTEM DAN STRUKTUR
SEBELUM PENJAJAHAN SELEPAS PENJAJAHAN
HUBUNGAN ETNIK

Struktur kerajaan yang

Pemisahan antara agama dan
mencantumkan aspek agama
negara
dan negara
Raja merujuk kepada penasihat
Negara ditadbir oleh pentadbir
agama untuk membuat
sekular
keputusan penting negara.
Hal ehwal agama diletakkan di
Agamawan dan raja saling
berperanan bawah kuasa Sultan-Sultan
Melayu
26
Kerajaan yang peranan agama Kerajaan yang telah memisahkan
dan negara saling bertautan di antara negara dan agama

MARUWIAH AHMAT 13
CTU553/555 ACIS, UiTM

2.4 MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA

MERDEKA

HUBUNGAN ETNIK
Masyarakat
yg terdiri Merupakan
daripada satu
pelbagai fenomena
Kesinambu-
etnik, sosial yang
ngan
Masyarakat bahasa, terhasil
masyarakat
Pluralistik kebudayaan, selepas
plural zaman
kepercayaan, kedatangan
penjajah
adat, istiadat, Eropah ke
tempat Tanah
tinggal dan Melayu
sebagainya. 27

2.4 MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA

MERDEKA

Politik
HUBUNGAN ETNIK

Kaum utama Tanah Melayu - Melayu, Cina dan India

telah bersatu dalam politik.

Penubuhan Barisan Nasional pada 1974.

Pelbagai dasar kerajaan dirangka - DEB

MARUWIAH AHMAT 14
CTU553/555 ACIS, UiTM

2.4 MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA

MERDEKA

Perlembagaan

HUBUNGAN ETNIK
• Kontrak sosial merupakan satu kesepakatan
yang telah dirunding, pembentukan parti-parti
politik etnik (Parti Perikatan, Barisan Sosialis,
Barisan Nasional, Barisan Alternatif).
• Perlembagaan merupakan panduan asas
kepada perlaksanaan sistem politik di negara
ini.
• Perlembagaan mencatatkan kontrak sosial
dipersetujui bersama antara kaum di negara ini.

2.4 MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA

MERDEKA

Pendidikan
HUBUNGAN ETNIK

• Sistem pendidikan kebangsaan telah dibentuk

berasaskan keseragaman kurikulum, sukatan mata
pelajaran dan orientasi.
• Laporan Razak 1956
• Laporan Rahman Talib 1960.
• Matlamat utama dasar pendidikan ialah untuk
menyatukan kanak-kanak daripada berbilang etnik di
bawah satu sistem pendidikan kebangsaan dengan
menggunakan satu bahasa pengantar - bahasa Melayu.
• Bahasa Melayu dijadikan bahasa kebangsaan dalam
Perlembagaan 1957, BI masih bahasa rasmi.

MARUWIAH AHMAT 15
CTU553/555 ACIS, UiTM

2.4 MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA

MERDEKA

Akta Pendidikan 1957

HUBUNGAN ETNIK
• Sekolah pelbagai aliran dibenarkan dan
pengajaran dalam bahasa ibunda masing-
masing dibenarkan
• Oleh kerana Bahasa Melayu adalah merupakan
bahasa kebangsaan, maka sekolah Cina dan
Tamil wajib mengajar Bahasa Melayu.
• Pendekatan dalam mata pelajaran sejarah,
geografi dan buku-buku teks yang lain mestilah
berteraskan Malaysia.

2.4 MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA

MERDEKA

Ekonomi
HUBUNGAN ETNIK

• Pada tahun 1957 kerajaan telah menggiatkan usaha untuk

mengatasi pelbagai masalah sosio-ekonomi dan sosio-politik.
Rancangan pembangunan ekonomi negara dibahagikan kepada
empat peringkat;
• Rancangan pramerdeka iaitu meliputi Rangka Pembangunan
Persekutuan Tanah Melayu (1950-1955) dan Rancangan
Persekutuan Tanah Melayu Pertama (1956-1960)
• Perancangan selepas merdeka, merangkumi Rancangan
Persekutuan Tanah Melayu Kedua (1961-1965) dan
sebahagian daripada Rancangan Malaysia Pertama (1966-
1970)
• Perancangan dalam era Dasar Ekonomi Baru.
• Dasar Pembangunan Negara

MARUWIAH AHMAT 16
CTU553/555 ACIS, UiTM

2.4 MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA

MERDEKA

Ekonomi

HUBUNGAN ETNIK
• Sistem ekonomi dualisme ini merujuk kepada dua orientasi
dan tumpuan yang berbeza namun bergerak seiringan
dengan garis etnik:
• Pertama, sistem ekonomi moden yang mendominasi
keseluruhan organisasi pengeluaran (cth getah, bijih timah).
• Kedua, sistem ekonomi tradisional yang diidentifikasikan
dengan sektor ekonomi pertanian. Komoditi utamanya
ialah padi dan perikanan. Teknik pengeluarannya,
pemasaran, tenaga kerja serta modal adalah didominasi
oleh etnik Melayu. Ia bercirikan budaya luar bandar.
• Pada peringkat awal tidak seimbang - menjadi sumber
pencetus konflik (cth peristiwa 13 Mei 1969).

VIDEO

HUBUNGAN ETNIK

34

MARUWIAH AHMAT 17
CTU553/555 ACIS, UiTM

KUIZ Quiz

HUBUNGAN ETNIK
35
Click the Quiz button to edit this quiz

MARUWIAH AHMAT 18