‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬

‫دولت با ثبات؛ ملت همگرا‬

‫ستاد مرکزی ثبات و همگرایی‬

 ‫فهرست مطالب‬

‫مقدمه ‪5......................................................................‬‬
‫معرفی بخشهای منشور ‪11‬‬

‫بخش اول‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی ‪15 .............‬‬

‫بخش دوم‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی ‪41...........................................‬‬
‫اول‪ :‬امنیت‪43 ..............................................................‬‬
‫دوم‪ :‬صلح‪49 ...............................................................‬‬
‫سوم‪ :‬سیاست خارجی ‪53 .................................................‬‬
‫چهارم‪ :‬حقوق بشر ‪61 ......................................................‬‬
‫پنجم‪ :‬نظامداری‪67 ........................................................‬‬
‫‪3‬‬ ‫ششم‪ :‬زنان‪75 ..............................................................‬‬
‫هفتم‪ :‬مهاجرین ‪81.........................................................‬‬
‫رست‬

‫هشتم‪ :‬اقتصاد ‪99 ..........................................................‬‬

‫نهم‪ :‬معارف و تحصیالت عالی‪165 ......................................‬‬
‫دهم‪ :‬صحت عامه‪173 .....................................................‬‬
‫یازدهم‪ :‬محیط زیست ‪181 ................................................‬‬
‫دوازدهم‪ :‬فرهنگ ‪187 ......................................................‬‬
‫سیزدهم‪ :‬اجتماع ‪195 ......................................................‬‬

‫‪4‬‬
‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
 ‫مقدمه‬

‫در ‪ 18‬سـال گذشـته فرصتهای بزرگی بـرای حل ریشـهای بحرانهای‬

‫کشـور‪ ،‬رشـد و توسـعه زیرسـاختهای اقتصادی‪ ،‬سیاسـی‪ ،‬فرهنگی و‬
‫اجتماعـی بـه وجـود آمـده بـود که متاسـفانه نـه تنهـا از ایـن فرصتها‬
‫اسـتفاده موثـر صـورت نگرفـت‪ ،‬بلکـه وضعیـت هـر روز پیچیدهتر از‬
‫قبـل شـده و بحرانهـا‪ ،‬مشـکالت و چالشهـای زیـادی حیـات ملـی‬
‫مـا را در ابعـاد مختلـف بـه مخاطـره انداختـه اسـت‪ .‬در حـال حاضـر‬
‫اعتمـاد ملـی نسـبت بـه انتخابـات به دلیـل فسـاد و تقلبهای گسـترده‬
‫در دورههـای قبـل و همچنیـن نسـبت بـه رونـد صلـح به دلیـل لجبازی‬
‫و قدرتطلبـی عدهیـی محـدود‪ ،‬صدمـه جـدی خـورده کـه نیازمنـد‬
‫اعتمادسـازی دوبـاره میباشـد‪.‬‬
‫ثبات ملی بر اثر فزونخواهیها‪ ،‬تنگنظریها و عقدهگشاییهای به‬
‫دور از سعهی صدر و دیدکالن ملی به ورطهی سقوط مواجه و روحیهی‬
‫همگرایی ملی که نقطه وصل و یگانه امید شهروندان برای ساختن‬
‫افغانستانی متحد و یکپارچه بود‪ ،‬به انتهای فاصله و جدایی رسیده‬
‫‪5‬‬
‫است‪ .‬کاهش رشد اقتصادی‪ ،‬بیکاری‪ ،‬فرار مغزها‪ ،‬سرمایه‪ ،‬کاهش‬
‫م دمه‬

‫ارزش پول ملی‪ ،‬افزایش فقر و فساد در همه ابعاد و بهطور گسترده در‬
‫تار و پود دولت ریشه دوانده است که بخشی از مشکالت اساسی این‬
‫مملکت و مردم را شکل میدهد و اراده قاطع ملی و مسوولین را به کار‬
‫دارد تا متعهدانه و مسووالنه و صادقانه با این پدیدههای شوم مبارزه و‬
 ‫آنها را ریشه کن نمایند‪.‬‬
‫دسـتهی ثبـات و همگرایـی بـا اراده کامل معتقد اسـت کـه باید از‬
‫ایـن وضعیـت عبـور کنیـم و در سـاحات مختلـف زندگـی اجتماعی و‬
‫حیـات ملـی‪ ،‬بـه وضعیت مطلـوب برسـیم و برای رسـیدن بـه افقهای‬
‫مـورد نظـر بایـد برنامـهی جامـع و نقشـهی راه و همچنیـن برنامههـای‬
‫اجرایـی مشـخص و موثری داشـته باشـیم که منتـج به نتیجههـای مورد‬
‫نظـر گردد‪.‬‬
‫تکـت انتخاباتـی ثبـات و همگرایـی بـا تکیـه بـر اصـل انتخابـات‬
‫برنامـه محـور و بـه دور از جوسـازیهای زودگـذر بـه ایـن بـاور اسـت‬
‫کـه تعریـف روشـن و واقعـی از افقهـای مطلـوب و دیدگاههـا و ارایهی‬
‫برنامههـای جامـع و اسـتراتژیک و همچنـان پـالن عملیاتـی دقیـق و‬
‫واقعبینانـه اسـت کـه میتوانـد مـا را از ایـن وضعیـت عبـور دهـد و بـه‬
‫اهـداف مـورد نظر برسـاند‪.‬‬
‫منشـور دسـتهی ثبـات و همگرایـی دارای ‪ 3‬محـور راهبـردی‬
‫میباشـد و در ‪ 2‬بخـش تدویـن یافتـه اسـت‪:‬‬
‫بخش اول‪ :‬کالن روایت و دیدگاههای کلی‬
‫بخش دوم‪ :‬برنامههای عمل در ‪ 13‬حوزه‬ ‫‪6‬‬
‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫سه محور راهبردی منشور‪:‬‬
‫‪ .1‬صلح‪ ،‬امنیت و حقوق بشر‬
‫• دولـت ثبـات و همگرایـی حفـظ و حراسـت از سـرزمین‬
‫افغانسـتان به عنوان واحد سیاسـی متحـد و یکپارچه‪ ،‬اسـتقالل در اداره‬
‫کشـور و در تصمیمگیریهـا و برنامهریزیهـای ملـی را سـرلوحه کار و‬
‫فعالیتهـای خویـش قـرار میدهـد‪.‬‬
‫• دولـت ثبـات و همگرایـی تأمینکننـده صلـح میباشـد‪ ،‬بـا ایـن‬
‫تاکیـد کـه صلـح سیاسـی مقدمـهی صلـح اجتماعـی اسـت و تقویـت‬
‫اعتمـاد ملـی‪ ،‬همزیسـتی مدنـی و رفـع تبعیـض و خشـونت و ترویـج‬
‫فرهنـگ تحمـل و مـدارا اسـاس آن را تشـکیل میدهـد‪.‬‬
 ‫• تقویـت احزاب سیاسـی بر مبنـای پیوند فکـری و برنامهمحوری‬
‫و بـدور از معیارهـای قومـی‪ ،‬منطقـهای و زبانی‪ ،‬برای تحقق مشـارکت‬
‫واقعی و انسـجام اجتماعی‪.‬‬
‫• حمایـت از جایـگاه قانونـی اپوزسـیون سیاسـی و بـه رسـمیت‬
‫شـناختن دیدگاههـای متفـاوت و انتخابات سـازنده در چارچـوب قانون‬
‫و کلیـت نظام‪.‬‬
‫• رعایـت و احتـرام حقـوق بشـر و حقـوق شـهروندی و مدنـی و‬
‫آزادیهـای اساسـی به عنـوان تضمین کننـدهی سـالمت زندگی جمعی‬
‫بهویـژه شـهروندان کشـور و تنظیـم مناسـبات انسـانی جامعه بـر مبنای‬
‫آن و ترویـج فرهنگ همزیسـتی‪.‬‬
‫• مشـارکت مـردم در همـه سـطوح تصمیمگیریهـای ملـی و‬
‫توسـعهی آگاهـی مـردم بـه حقـوق شـهروندی و مشـارکت همگانـی‪.‬‬
‫• حمایـت از مردمسـاالری‪ ،‬اتکاء بـه آرای عمومـی در جابهجایی‬
‫قـدرت‪ ،‬احتـرام حاکمیت قانـون و توزیع قـدرت از طریق آن‪.‬‬
‫• برخـورد قانونـی و جـدی بـا دهشـتافگنان و مجـازات علنـی‬
‫آن ها‪.‬‬

‫‪ .2‬حکومتداری خوب‬
‫• مـا میخواهیـم دولـت قانونمـدار باشـد‪ ،‬هـم مبنـای کسـب‬
‫قـدرت قانـون باشـد و هـم اداره عمومی جامعه بـر مبنای قانون باشـد و‬
‫هـم تمـام افـراد در برابـر قانون مسـاوی باشـند‪.‬‬
‫• الزمـه قانونمـداری‪ ،‬مسـوولیت و پاسـخگویی دولـت اسـت‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫دولـت ثبـات و همگرایـی در قبـال مسـوولیتها و مکلفیتهاییکـه‬
‫قانـون بـه عهـدهاش گذاشـته اسـت‪ ،‬پاسـخگو میباشـد‪.‬‬
‫م دمه‬

‫• تغییـر نظـام سیاسـی کشـور از نظـام ریاسـتی متمرکـز بـه نظـام‬

‫صدارتـی غیرمتمرکـز و برداشـتن گامهـای جـدی و اساسـی در جهـت‬
‫مردمسـاالری از طریـق تعدیـل قانـون اساسـی‪.‬‬
‫• دولـت ثبـات و همگرایـی دولـت خدمتگـزار اسـت تـا‬
‫مشـروعیت متکـی بر رضایـت عمومـی‪ ،‬کارآمدی و مقبولیـت عمومی‬
‫از طریـق ارایـه خدمـات عمومـی تحقـق پیـدا کنـد‪.‬‬
‫• دولـت ثبات و همگرایی پاسـدار ارزشهای انسـانی و اسـالمی‬
‫اسـت و ترویـج قرائت معتـدل از آموزههای اسـالمی مبتنـی بر اخالق‪،‬‬
‫انسـانیت‪ ،‬تسـاهل‪ ،‬تسـامح و اصـالح تصویـر جهانـی از جامعـهی‬
‫افغانسـتان در اولویـت برنامـهی اساسـی ایـن دولت قـراردارد‪.‬‬
‫• دولـت ثبـات و همگرایـی به اصالحات در نظـام اداری‪ ،‬عدلی و‬
‫قضایـی بـر مبنای شایستهسـاالری پابند اسـت و با نفی مباشـرپروری و‬
‫مبـارزه بـا انـواع مختلف نشـانههای فسـاد اداری در برابر مـردم و قانون‬
‫پاسـخگو میباشد‪.‬‬
‫• ایجـاد سـازوکارهای موثـر بـرای کنتـرول فسـاد اداری و محو آن‬
‫در ارگانهـای عدلـی و قضایی‪.‬‬
‫• ایجـاد یـک سیسـتم الکترونیـک بـرای دریافـت و رسـیدگی بـه‬
‫شـکایات مـردم از مظالـم و تخلفـات قضـات‪ ،‬سـارنواالن و پولیـس‪.‬‬

‫‪ .3‬توسعه‬
‫• دولـت ثبـات و همگرایـی بـرای رسـیدن به توسـعهی پایـدار در‬ ‫‪8‬‬
‫چارچـوب توسـعهی اقتصـادی‪ -‬اجتماعـی‪ ،‬تحقـق عدالت‪ ،‬ریشـهکن‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫کـردن فقـر و بیـکاری و افزایـش رفاه مـردم در جامعه‪ ،‬توزیـع عادالنهی‬
‫ثـروت و از بیـن بـردن فاصلههـا‪ ،‬تـالش میکند‪.‬‬
‫• اداره و حفاظت جدی عواید و ثروتهای ملی‪.‬‬
‫• تخصیـص بودجـه و رشـد عادالنـه و متـوازن والیـات به اسـاس‬
‫ظرفیـت و تناسـب درجـهی تأمیـن امنیـت آنها‪.‬‬
‫• حمایـت جـدی از بخشهـای صنعـت و زراعـت و موسسـات‬
‫تولیـدی داخلی‪.‬‬
‫• حمایـت از سـکتور خصوصـی متعهـد و مشـارکت عامـه و‬
‫خصوصـی ‪.‬‬
‫• توجـه ویـژه به اسـتخراج معـادن و ثروتهای زیرزمینـی و تأمین‬
 ‫بودجـه ملـی از این طریق‪.‬‬
‫• توجـه خـاص بـه سـاخت و سـاز شـاهراههای اصلـی‪ ،‬راههـای‬
‫مواصالتـی کابـل –هـرات و مـزار– قندهـار از طریـق مناطـق مرکـزی و‬
‫راههـای متصـل کننـده والیـات و ولسـوالیها‪.‬‬
‫• توجـه ویژه به سـاخت و سـاز سـرکهای کمربندی و سـرکهای‬
‫شـهری‪ ،‬شـفاخانهها و مکاتـب دولتـی در مناطـق محـروم و توسـعه‬
‫نایافتـه مرکـز و والیات‪.‬‬
‫• توجـه بـه تأمیـن اشـتغال و کاریابی بـرای متخصصـان و فارغین‬
‫دانشـگاهها و موسسـات علمـی و آ کادمیـک‪.‬‬
‫• توجـه ویـژه بـه بخـش تحقیقـات علمـی در وزارت تحصیـالت‬
‫عالـی و کاربـردی کـردن آن بر اسـاس همآهنگی با ادارات‪ ،‬موسسـات‪،‬‬
‫نهادهـا و شناسـایی علمـی مشـکالت ملـی و مرتبط سـاختن پالنهای‬
‫ملـی و نتایـج تحقیقـات علمی‪.‬‬
‫• تـالش بـرای تولید علـم و توسـعهی ژورنالهای معتبر بر اسـاس‬
‫معیارهـای علمی جهانی‪.‬‬
‫• جـذب شـهروندان تحصیـل کـرده در خـارج در دانشـگاههای‬
‫دولتـی و رفـع موانـع آن‪.‬‬
‫• ایجـاد سـازوکار ملی بـرای اشـتغال و کاریابـی فارغالتحصیالن‬
‫دانشـگاهها‪.‬‬
‫• بازنگـری و تدقیـق در اهـداف و لوایح وظایـف وزارت اطالعات‬
‫و فرهنگ‪.‬‬
‫• اصالح و فعالسازی رسانههای دولتی‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫• توجـه ویژه بـه ورزش و حمایت از فدراسـیونهای ملی ورزشـی‬
‫و توسـعهی فرهنگ سـالمت و روان عمومی از طریق نهادهای ورزشـی‬
‫م دمه‬

‫در مرکـز و والیات‪.‬‬

‫• تهیه و تدوین برنامه ملی برای اشتغالزایی و کاریابی جوانان‪.‬‬
 ‫بخشهای منشور‬

‫بخش اول‪:‬‬
‫روایـت و دیـدگاه‪ :‬در ایـن بخـش بـه روایـت و دیدگاههـای دسـتهی‬
‫ثبـات و همگرایـی میپردازیـم؛ روایتـی از دکتـور عبداللـه عبداللـه نـه‬
‫روایت‬
‫ِ‬ ‫بـه عنـوان یـک شـخص بلکه بـه عنـوان علـمدار یـک روایـت؛‬
‫خلـق امیـد‪ ،‬ایجـاد اصالحـات مبتنی بـر واقعیتهـا‪ ،‬تأمیـن همگرایی‬
‫و برابـری شـهروندی بـرای افغانسـتان بـا ثبـات‪ .‬روایتیکـه بـرای زنـده‬
‫نگاهداشـتن و تـداوم آن ایـن سـرزمین شـهدای بیشـماری ماننـد شـهید‬
‫صلـح پروفیسـور اسـتاد برهانالدیـن ربانـی‪ ،‬قهرمـان ملـی شـهید‬
‫احمدشـاه مسـعود‪ ،‬شـهید وحـدت ملـی اسـتاد عبدالعلـی مـزاری‪،‬‬
‫شـهید حاجـی عبدالقدیـر‪ ،‬شـهید سـید مصطفـی کاظمـی و صدهـا‬
‫هزارتـن دیگـر تقدیـم کـرده اسـت‪ .‬دکتـور عبداللـه علمبـردار چنیـن‬
‫روایتـی اسـت‪ .‬در سـختترین شـرایط در پهلـوی مـردماش بـوده و در‬
‫‪11‬‬ ‫طـول دوران مبـارزات سیاسـیاش بـا درک عمیـق از اوضـاع سیاسـی –‬
‫اجتماعـی کشـور گام بـه گام بـرای آیندهی بهتـر برای افغانسـتان تالش‬
‫بخشهای منشور‬

‫کرده اسـت‪.‬‬
‫ایجـاد امید و انگیزه در میان مردم‪ :‬مردم افغانسـتان خصوصا‬
‫نسـل جوان‪ ،‬زنـان‪ ،‬اقلیتهـا‪ ،‬طبقات محـروم و آسـیبپذیر جامعه که‬
‫بیشـترین جمعیـت کشـور را تشـکیل میدهند بـا در نظر داشـت چهار‬
‫دهـه جنـگ و نابسـامانی‪ ،‬چالشهای ایجادشـدهی داخلـی و منطقوی‬
‫نیـاز جـدی به امید بـه یک آینده روشـن دارنـد‪ .‬دکتور عبداللـه عبدالله‬
‫همـواره در طـول عمـر سیاسـی خویـش در راسـتای ایجـاد امیـد بـرای‬
‫مـردم به حیـث تعهد اصلـی هیچ فروگذاشـت نکرده اسـت‪.‬‬
‫ایجـاد اصالحات بنیـادی در عرصههای سیاسـی – اداری‪:‬‬
‫ایجـاد اصالحـات در سیسـتم اداری‪ -‬اجرایـی کشـور غـور بیشتـر‬
‫میطلبـد‪ ،‬اکثـر مواردی که در چند سـال گذشـته تحت نـام اصالحات‬
‫بـه اجرا گذاشـته شـد یـا بنابر دالیل سیاسـی انجام شـده و یـا هم بدون‬
‫دقـت و مطالعـه الزم بـه شـکل کاپـی از نمونههـای کشـورهای دیگـر‬
‫بـدون اینکـه سـایر پیش زمینههـای مربـوط مـورد ارزیابی همـه جانبه‬
‫قـرار گیـرد با فرامین عجوالنـه مورد اجرا قـرار گرفته اند کـه نتایج خیلی‬
‫ناگـواری بـر اجـراآت ادارات مرتبـط داشـته و صدمـات دراز مـدت‪ ،‬پر‬
‫هزینـه و برگشـتناپذیر را بـر پیکر سیسـتم و نهادها به بار آورده اسـت‪.‬‬
‫دیـدگاه و عملکـرد دکتـور عبداللـه در مـورد نهادهـای دولتـی همـواره‬
‫ایـن بـوده اسـت کـه دولـت یک سیسـتم بـه هـم پیوسـته اسـت و تمام‬
‫نهادهـای شـامل در آن اجـزای ایـن سیسـتم مهم انـد‪ً .‬‬
‫بناء هـر تغییر در‬
‫ایـن سیسـتم را کـه تأثیراتـی بـر همه نهادهـای حکومتـی میگـذارد‪ ،‬با‬
‫دقـت‪ ،‬مطالعـه و بـه تدریـج به اجـرا میگـذارد‪ ،‬چه ایـن اصالحات در‬ ‫‪12‬‬
‫نظـام سیاسـی باشـد و یـا اداری‪ ،‬اقتصـادی و یـا هـم عرصههـای دیگر‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫زندگـی اجتماعی مردم کشـور‪.‬‬
‫ایجـاد ثبـات از طریـق همگرایـی‪ :‬چهـار دهـهی گذشـته‬
‫نشـان داد کـه بیثباتـی در افغانسـتان تأثیـر متقابـل بـر منطقـه و حتـی‬
‫بنـاء ثبات در افغانسـتان به صورت مسـتقیم‬‫کشـورهای فرامنطقـه دارد‪ً .‬‬
‫بـر ثبـات منطقـه و جهـان اثـر متقابـل دارد‪ .‬تهدیـدات مشـترکی مانند‪:‬‬
‫مـواد مخـدر‪ ،‬مهاجرت‪ ،‬تروریـزم‪ ،‬داعش‪ ،‬رشـد افراطگرایـی‪ ،‬قاچاق‪،‬‬
‫تغییـر اقلیـم‪ ،‬و‪ ...‬و همچنین فرصتهای مشـترک ماننـد همکاریهای‬
‫اقتصـادی در زمینـه انـرژی‪ ،‬ترانزیت‪ ،‬راههـای ارتباطی و‪ ...‬سرنوشـت‬
‫افغانسـتان‪ ،‬منطقـه و جهـان را به هم گره زده اسـت که تنها راه دسـتیابی‬
‫بـه اینهـا از طریـق ثبـات و همگرایـی ممکـن اسـت؛ امـا همگرایـی‬
 ‫مبتنـی بر منافـع مشـترک‪ ،‬احتـرام متقابل‪.‬‬

‫بخش دوم‪:‬‬
‫برنامـهی عمـل‪ :‬سـه محـور راهبردی کـه در بـاال تذکر داده شـد‪،‬‬
‫در چارچـوب ‪ 13‬برنامـهی عمـل کـه در ایـن بخش تدویـن یافته عملی‬
‫میگـردد‪:‬‬
‫محور راهبردی اول‪ :‬امنیت‪ ،‬صلح و سیاست خارجی‬
‫برنامهی عمل ‪ :1‬امنیت‬
‫برنامهی عمل ‪ :2‬صلح‬
‫برنامهی عمل ‪ :3‬سیاست خارجی‬
‫برنامهی عمل ‪ :4‬حقوق بشر‬
‫محور راهبردی دوم‪ :‬حکومتداری خوب‬
‫برنامهی عمل ‪ :5‬اداری‬
‫برنامهی عمل ‪ :6‬زنان‬
‫برنامهی عمل ‪ :7‬مهاجرین‬
‫محور راهبردی سوم‪ :‬توسعه‬
‫برنامهی عمل ‪ :8‬اقتصاد‬
‫برنامهی عمل ‪: 9‬معارف و تحصیالت عالی‬
‫برنامهی عمل ‪ :10‬صحت‬
‫برنامهی عمل ‪ :11‬محیط زیست‬
‫برنامهی عمل ‪ :12‬فرهنگ‬
‫‪13‬‬
‫برنامهی عمل ‪ :13‬اجتماع‬
‫بخشهای منشور‬
 ‫بخش اول‬

‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا‬

‫ثبات و همگرایی‬
 ‫فرایندهـا و تحوالت سیاسـی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اجتماعـی و اقتصادی در جهان‬
‫متکثـر کنونـی بخـش بزرگـی از دیدگاههـا و چشـماندازهای نظـری و‬
‫رویکردهـای عملـی برای تأمین نظم و مدیریت سیاسـی جوامع بشـری‬
‫را دگرگونـی و سـیالیت بیسـابقهیی بخشـیده و ایـن امـر فرصتهـا و‬
‫چالشهـای زیـادی را فـراراه جریانهـای سیاسـی و مدعـی رهبـری و‬
‫ادارهی امـور جوامـع بشـری قرار داده اسـت‪.‬‬
‫افغانسـتان در نیـم قـرن گذشـته در مسـیر تأمیـن ثبـات‪ ،‬توسـعه و‬
‫تبدیلشـدن بـه یـک عضـو مفید خانـوادهی بـزرگ بشـری بـا چالشها‬
‫‪17‬‬
‫و فرصتهایـی روبـرو بـوده کـه بـه دالیـل مختلـف و بـه مـرور زمـان‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی‬

‫چالشهـا فربهتـر شـده یـا تغییر شـکل دادهانـد‪ .‬فرصتهای زیـادی به‬
‫چالـش بدل شـده یـا در نتیجهی منازعـات و بحرانهای پیهم سیاسـی‪،‬‬
‫اجتماعـی و اقتصـادی از دسـت رفتهانـد و در نتیجـه بحـران و بیثباتی‬
‫در گونههـای مختلـف و متفـاوت آن ادامه داشـه اسـت‪.‬‬
‫از نخسـتین سـالهای دهـهی دموکراسـی (‪ )1342 – 1352‬کـه‬
‫افغانسـتان نخسـتین جلوههـای دموکراسـی خواهـی و سیاسـتورزی‬
‫کثرتگـرا را تجربـه کرد‪ ،‬تا امـروز جریانهای زیادی بـا ایدیولوژیهای‬
‫چـپ‪ ،‬راسـت و میانه ظهـور کردهانـد که شـماری درگیـر و دار حوادث‬
‫از گردونـهی رقابـت و مناسـبات قـدرت حذف شـده و شـماری دیگر با‬
‫پیمـودن فـراز و فرودهـای زیاد بـه حضـور و نقشآفرینی خویـش ادامه‬
‫دادهاند‪.‬‬
‫جهـاد در برابـر اتحاد شـوروی سـابق‪ ،‬تجربهی حکومت اسـالمی‬
‫و سـپس مقاومـت ملـی در برابـر طالبـان و تروریـزم صفحاتـی از‬
‫تاریـخ معاصـر افغانسـتان انـد کـه بازیگـران زیـادی را وارد عرصـهی‬
‫سیاسـت و سرنوشـت مـردم کـرده و در کورههـای داغ حـوادث آزمـوده‬
‫اسـت‪ .‬برگـزاری چنـد دور انتخابـات ریاسـت جمهـوری‪ ،‬پارلمانـی و‬
‫شـورایهای والیتـی در دورهی جدید پـس از طالبان‪ ،‬جایـگاه نخبهگان‬
‫سیاسـی برآمـده از متـن تحـوالت چهاردهـهی گذشـته را محـک زده‬
‫ا ست ‪.‬‬
‫در سـالهای نخسـت دورهی جدیـد‪ ،‬بسـتر سیاسـی مقاومت ضد‬
‫طالبانـی بـا چالشهـای درون سـاختاری زیـادی روبـرو شـد‪ .‬بـا آنکه‬
‫افـراد و چهرههـای منسـوب بـه ایـن جریـان روی همرفتـه از بازیگـران‬
‫و نقشآفرینـان کلیـدی رونـد سیاسـی جـاری در کشـور بودهانـد؛ امـا‬
‫در تنگناهـای تحـوالت پرشـتاب سیاسـی نتوانسـتند آنچنانـی کـه‬
‫بایـد‪ ،‬وحـدت صـف را در بیـن خـود تمثیـل کننـد و پویایـی و پایایـی‬
‫ایـن جریـان را بـه نیـروی محرکـهی حضـور و اقتـدار شـان در عرصـه‬
‫سیاسـی مبـدل سـازند‪ ،‬بـه ایـن صـورت بحرانهـای ذهنـی و فکـری‬
‫و جدالهـای منزلتییـی را متحمـل شـدند‪ ،‬کـه بـه تصویـر کالن ایـن‬
‫جریـان آسـیبهای زیـادی زده اسـت‪.‬‬ ‫‪18‬‬
‫فراگردهـای سیاسـی پـس از اولیـن انتخابـات ریاسـت جمهـوری‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪ 1383‬خورشـیدی‪ ،‬از یکسـو بـه افزایـش فاصلههـا میـان مـردم و‬
‫نخبـهگان سیاسـی منسـوب بـه ایـن جریـان انجامیـد و از سـوی دیگـر‬
‫آنـان را بـا موجـی از پیش داوریهـای بیرحمانـه و بعضـا مغرضانهیی‬
‫مواجـه کـرد کـه در آن زمـان‪ ،‬شـماری از کشـورهای غربـی نسـبت به‬
‫نیروهـای بومـی و مجاهدیـن داشـتند‪.‬‬
‫ذهنیـت مسـلط بـر ضمیـر بخـش بزرگـی از بازیگـران داخلـی و‬
‫بیرونـی پروسـهی سیاسـی افغانسـتان بـه گونهیـی بـود کـه بازمانـدگان‬
‫مقاومـت در قـدرت حضـور داشـته باشـند و نـه الزامـا در رأس هـرم‬
‫قـدرت؛ ذهنیـت دسـت دومیی کـه تنظیمهای جهادی پیشـین و شـمار‬
‫زیـادی از داعیـه داران مقاومـت در برابـر طالبان هم تا حـدود زیادی به‬
 ‫آن قانـع شـده بودند‪.‬‬
‫در چنیـن وضعیتـی دکتـور عبداللـه عبدالله با حضـور قدرتمندش‬
‫در دومیـن انتخابـات ریاسـت جمهـوری افغانسـتان در سـال ‪1388‬‬
‫خورشـیدی ایـن ذهنیت مسـلط را بـه چالـش فراخواند و فصـل تازهیی‬
‫از مبـارزات سیاسـی – دموکراتیـک خویش را گشـود‪.‬‬

‫الف‪ :‬تغییر و امید‬

‫در انتخابـات ‪ 1388‬دکتـور عبداللـه بـا درک وضعیـت دشـوار و‬
‫چالشهـای سـاختاری و سیاسـیای کـه کشـور بـا آن روبـرو بـود بـا‬
‫اعـالن نامـزدی خود در ایـن انتخابات در رأس داعیـهی جریان مردمگرا‬
‫قـرار گرفـت تـا تمامی ظرفیتهـای بومـی را بـرای ایجاد امیـد در میان‬
‫مـردم و آوردن تغییـر در ذهنیـت و دیـدگاه جامعـهی بینالمللی نسـبت‬
‫بـه بسـتر و خاسـتگاه سیاسـی خویش بسـیج کند‪.‬‬
‫او کـه از حمایـت قاطع شـهید صلح و رهبر جهـاد و مقاومت مردم‬
‫‪19‬‬ ‫افغانسـتان اسـتاد ربانـی نیز برخـوردار بود‪ ،‬با شـعار (تغییـر و امید) در‬
‫شـرایطی وارد میدان مبارزات انتخاباتی شـد که از امکانات سرسـامآور‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی‬

‫دولتـی گرفتـه تـا ذهنیـت همپیمانـان بینالمللـی افغانسـتان در اختیـار‬

‫نامـزد حاکـم ‪ -‬آقـای حامـد کـرزی‪ -‬قـرار داشـت‪ .‬در دور نخسـت‬
‫هیـچ یـک از ‪ 35‬نامـزد انتخابـات ‪ 1388‬بـه کسـب ‪ 1+50‬درصـد آرا‬
‫موفـق نشـد‪ ،‬حامدکـرزی بـا ‪ 49.6‬درصـد آرا در صـدر قـرار گرفت و‬
‫دکتـور عبداللـه بـا گرفتـن ‪ 30.8‬درصـد آرا در مقـام دوم ایسـتاد‪ .‬امـا‬
‫از آنجاییکـه کمیسـیونهای انتخاباتـی اسـتقالل و توانایـی الزم بـرای‬
‫برگـزاری انتخابـات آزاد و عادالنـه را نداشـتتند و احتمـال برگشـت‬
‫افغانسـتان بـه بحـران و بیثباتـی به صـورت بالقـوه متصور بـود‪ ،‬دکتور‬
‫عبداللـه بـه دلیل آگاهی تجربی از وضعیت و فهم مناسـبات سیاسـی و‬
‫اجتماعی کشـور از رفتـن به دور دوم انتخابات انصراف داد و کمیسـیون‬
‫انتخابـات حامـد کـرزی را رییـس جمهوری افغانسـتان اعـالن کرد‪.‬‬
 ‫ب‪ :‬اصالحات و همگرایی‬
‫انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 1388‬خورشیدی‪ ،‬واقعیتهای‬
‫اجتماعی‪ ،‬فرصتها و تهدیدهای پروسهی سیاسی افغانستان پسا‬
‫طالبان را روشنتر کرد و بارزترین نمایهیهای آن نیاز به اصالحات‬
‫در ساختارهای سیاسی‪ ،‬اداری و خدماتی کشور و همگرایی در سطح‬
‫نیروهای سیاسی و مردم برای نجات داعیهی مردمساالری و نهادینهسازی‬
‫وحدت ملی در کشور بود‪.‬‬
‫دکتـور عبداللـه کـه پـس از انتخابـات ‪ 1388‬بـا تشـکیل ایتـالف‬
‫ملـی افغانسـتان در محـور اپوزسـیون رسـمی و مشـروع دولـت قـرار‬
‫گرفـت‪ ،‬بـا درک عینـی و عملـی از خواسـتها و نیازهـای جامعـهی‬
‫سـنتی افغانسـتان در رونـد دشـوار گـذار بـه مردمسـاالری و توسـعه‪،‬‬
‫در انتخابـات ریاسـت جمهـوری سـال ‪ 1393‬بـا شـعار "اصالحـات و‬
‫همگرایـی" وارد میـدان مبـارزات انتخاباتـی شـد‪.‬‬
‫تجربـهی مبارزاتـی‪ ،‬محبوبیـت اجتماعـی و دورنمـای سیاسـی‬
‫واقعگرایـی دکتـور عبداللـه نسـبت بـه وضعیـت سیاسـی و اجتماعـی‬
‫کشـور‪ ،‬او را بـه ایجـاد بزرگتریـن ایتـالف سیاسـی در چارچـوب‬
‫دسـتهی اصالحـات و همگرایـی قادر سـاخت و بـه این صـورت دکتور‬ ‫‪20‬‬
‫عبداللـه‪ ،‬عمـأ به عنـوان نامزد برتـر انتخابات ‪ 93‬مطرح شـد‪ .‬در دور‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫اول انتخابـات درحالیکـه بـه گواهـی نهادهای ناظر داخلـی و خارجی‬
‫آرای الزم بـرای پیـروزی را بـه دسـت آورده بـود‪ ،‬کسـب ‪ 44.9‬درصد‬
‫آرا را بـه او نسـبت دادنـد تـا زمینـه بـرای تقلب بزرگتـر و تاراج سـازمان‬
‫یافتـهی آرای مـردم بـه نفـع آقای اشـرف غنی احمـدزی کـه از حمایت‬
‫حامدکـرزی برخـوردار بـود‪ ،‬فراهم شـود‪.‬‬
‫گزارشهای شـبکهی ناظـران اتحادیه اروپا‪ ،‬نهادهـای ناظر داخلی‬
‫و بینالمللـی‪ ،‬گـزارش تحقیقـی توماس جانسـون‪ ،‬پژوهشـگر معروف‬
‫امریکایـی‪ ،‬کتاب سیاسـت افغانسـتان؛ روایتـی از درون نوشـتهی داکتر‬
‫رنگیـن دادفر سـپنتا مشـاور امنیـت ملی پیشـین‪ ،‬اظهـارات رحمت الله‬
‫نبیـل رییـس پیشـین ادارهی امنیـت ملـی افغانسـتان و کتـاب خاطرات‬
 ‫کریـم خـرم رییـس دفتر حامـد کرزی در زمـان ریاسـت جمهوریاش‪،‬‬
‫تـا اکنـون معتبرتریـن مراجعـی انـد کـه از موجودیـت تقلـب و تزویـر‬
‫بـه پیمانـهی وسـیع آن در دو دور انتخابـات ریاسـت جمهـوری ‪1393‬‬
‫افغانسـتان پـرده برداشـته انـد و داسـتان اینکـه در ایـن انتخابـات چـه‬
‫اتفاقاتـی افتـاد هنـوز در ضمیـر فعـاالن و آگاهان سیاسـی و مـردم باقی‬
‫اسـت و نیاز به شـرح بیشـتر آن نیسـت‪.‬‬
‫انتخابـات ‪ 1393‬و آنچـه در پـی آن آمد‪ ،‬تصویر تـازه و متفاوتی از‬
‫افغانسـتان ارایـه کرد که بارزتریـن وجه آن حضور پرقـدرت و آگاهانهی‬
‫مـردم در صحنـه بـود و اینکـه از ایـن پـس مهندسـی نتایـج انتخابـات‬
‫بـه دلخـواه ارباب قـدرت و تعیین سرنوشـت زعامت سیاسـی کشـور با‬
‫روشهـای انحصارگرایانـه و غیردموکراتیک‪ ،‬ناممکن اسـت‪.‬‬
‫برغـم اینکـه دسـتهیهای انتخاباتـی و جریانهـای اقتدارگـرا و‬
‫برتـری طلـب روایتهـا و ذهنیتهـای بلنـد پروازانـه و آرمانگرایانهیی‬
‫را بـرای توجیـه حضـور خـود در دسـتگاه قـدرت و تضعیـف رقبـای‬
‫‪21‬‬ ‫سیاسیشـان بـه خـورد مـردم و افـکار عمومـی میدهنـد‪ ،‬امـا آنچـه‬
‫تمامـی شـرکای رقابت ‪ 93‬اعـم از داخلی و خارجی بـه آن اذعان دارند‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی‬

‫ایـن اسـت کـه اگـر رهبـری دسـتهی اصالحـات و همگرایی بـا تدبیر و‬
‫خـردورزی و فهـم تجربی خوبـش؛ قربانی عظیمی را متحمل نمیشـد‬
‫و بـا امضـای موافقت نامهی سیاسـی و تأسـیس حکومـت وحدت ملی‬
‫در افغانسـتان بـه بحـران پـس از انتخابـات نقطهی پایان نمیگذاشـت‪،‬‬
‫افغانسـتان تـا رفتن بـه کام بحـران و بیثباتی فاصلهی چندانی نداشـت‪.‬‬
‫توافـق نامـهی سیاسـی امـا از آغـاز وظایف مشـخصی را بـه عنوان‬
‫محورهـای اصلـی ماموریـت یـک دورهی ‪ 5‬سـالهی حکومـتداری به‬
‫عهـدهی رهبـران حکومـت وحدت ملـی گذاشـته بود‪.‬‬
‫در مقدمـهی ایـن توافقنامـه بـه رعایـت الزامـات ثبـات سیاسـی و‬
‫تقویـت روحیـهی همسـویی در سـطح رهبـری‪ ،‬مدیریـت سـکتورها‬
‫و بدنـهی نظـام تأکیـد شـده و سـپس محورهـای اصلـی ماموریـت‬
‫حکومـت وحـدت ملـی پـس از مرحلهی تاسـیس مشـخص شـده بود‬
‫کـه عمدهترینهـای آن عبـارت انـد از‪ :‬ایجـاد کمیسـیون تعدیـل قانون‬
‫اساسـی‪ ،‬انجام اصالحات انتخاباتـی‪ ،‬توزیع شناسـنامهی الکترونیک‪،‬‬
‫برگـزاری انتخابـات مجلـس نماینـدگان و شـورایهای ولسـوالیها و‬
‫سـرانجام تدویـر لویـه جرگـهی تعدیـل قانـون اساسـی و تغییـر نظـام‪.‬‬
‫بـا آنکـه در منشـور اصالحـات و همگرایـی در کنـار مسـایل‬
‫امنیتـی‪ ،‬صلح و حکومـتداری بـه مهمترین موضوعـات مهمی چون‪،‬‬
‫اصالحـات و مبـارزه بـا فسـاد اداری‪ ،‬برنامـه ریـزی بـرای توسـعهی‬
‫پایـدار و تقویـت سـاختارها و هنجارهـای مردمسـاالری و رسـیدگی به‬
‫چالشهـای زنـان و جوانـان‪ ،‬مبـارزه با مواد مخـدر و دیگر آسـیبهای‬
‫اجتماعـی و مسـایل مهـم دیگـری تاکیـد شـده بـود‪ ،‬امـا بـا تاسـیس‬
‫حکومـت وحـدت ملـی‪ ،‬بخـش بزرگـی از فرصتهـا و ظرفیتهـای‬
‫دسـت داشـته‪ ،‬صرف خنثی سـازی توطیهها و بازیهای سیاسـیی شـد‬
‫کـه در درون و بیرون دسـتگاه قـدرت به منظور به حاشـیه راندن گفتمان‬
‫وحـدت ملی و توجیـه تمرکزگرایی و انحصار قـدرت راه اندازی گردید‪.‬‬
‫بـا اینحـال‪ ،‬دکتـور عبداللـه در مقـام رییـس اجراییـه کشـور‪ ،‬و‬
‫ممثـل رأی و ارادهی سیاسـی مـردم در انتخابـات ‪ 93‬در سراسـر دورهی‬
‫کار حکومـت وحـدت ملـی‪ ،‬در کنـار تـالش بـرای تطبیـق مفـردات‬ ‫‪22‬‬
‫توافقنامـهی سیاسـی‪ ،‬روی تأمیـن ثبـات سیاسـی‪ ،‬امنیـت و جلوگیری‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫از فروریـزی شـیرازهی وحـدت ملـی و همبسـتگی اجتماعی در کشـور‬
‫متمرکـز بوده اسـت‪.‬‬
‫ایـن رونـد دشـوار بـا آنکـه از فرسـایش درون دسـتهیی و افزایـش‬
‫نارضایتـی در میـان متحـدان سیاسـی گرفتـه تـا دلسـردی و نـا امیـدی‬
‫بخشـی از همپیمانـان و هـواداران دسـتهی انتخاباتـی دکتـور عبدالله را‬
‫در پـی داشـت‪ ،‬امـا در مقابـل‪ ،‬جلوگیـری از هرنـوع از همپاشـیدگی و‬
‫بیثباتـی سیاسـی در کشـور امتیـازی اسـت کـه بـه گواهی بسـیاری از‬
‫دیپلماتـان خارجـی و کارشناسـان داخلـی بـه کارکـرد ‪ 5‬سـالهی دکتور‬
‫عبداللـه بـه عنـوان وزنـهی ثبـات افغانسـتان بـر میگردد‪.‬‬
‫عـدم التـزام و بیتوجهی رییـس حکومت وحدت ملـی به مفردات‬
 ‫توافقنامـهی سیاسـی‪ ،‬تمایـل شـدید و بیمارگونـهی ارگ بـه انحصـار‬
‫قـدرت‪ ،‬و تـالش بـرای منـزوی کـردن دکتـور عبداللـه در مجامـع بین‬
‫المللـی‪ ،‬پروسـهی سیاسـی افغانسـتان پـس از ‪ 1393‬را بـا دشـواریها‬
‫و پیچیدگیهـای زیـادی روبـرو کـرد و بـه ایـن صـورت بخـش بزرگـی‬
‫فرصتهـا‪ ،‬انـرژی و ظرفیتهـای اسـتثنایی بـه وجـود آمـده در زمـان‬
‫حکومـت وحـدت ملی بـه هـدر رفت‪.‬‬
‫اقدامـات ناسـنجیده‪ ،‬بیباکانـه و تبعیضآمیـز حلقـات نزدیـک‬
‫بـه رییـس حکومـت وحـدت ملـی شـکافهای اجتماعـی را افزایـش‬
‫داد‪ ،‬گفتمـان وحـدت ملـی را بـه چالشهـای تازهیـی روبـرو کـرد و‬
‫مشـکالت روبـه افزایـش امنیتـی و بحرانهـای سیاسـی و اجتماعـی‪،‬‬
‫رهبـری حکومـت وحدت ملی را از پرداختن به مسـایل اساسـی کشـور‬
‫بـه ویـژه تطبیـق مـواد توافقنامـهی سیاسـی بـاز داشـت‪ .‬روی همیـن‬
‫دالیـل دسـتهی ثبـات و همگرایـی در انتخابـات ‪ 98‬و پـس ازان‪ ،‬روی‬
‫کالنمبحـث ثبـات متمرکز خواهد بود و تمامـی برنامهها و رویکردهای‬
‫‪23‬‬ ‫خویـش را بـه گونهیـی تنظیـم خواهـد کـرد کـه تأمیـن ثبـات بـه عنوان‬
‫مبنـای تمامـی تحـوالت سیاسـی‪ ،‬اجتماعـی‪ ،‬اقتصـادی و فرهنگی در‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی‬

‫کشـور مـد نظـر گرفته شـود‪.‬‬

‫دکتور عبدالله؛ روایت اعتدال‪ ،‬استقامت و واقعگرایی‬

‫سیاسی‬
‫دکتور عبدالله با آگاهی از آسـیب پذیری سـاختار سیاسـی و نظام‬
‫اجتماعـی افغانسـتان؛ هیچگاهـی بـه لفاظیهـای مردمفریبانـه‪ ،‬بلنـد‬
‫پروازیهـای دراماتیـک و ناعاقبتاندیشـانه و رویکردهـای پرجاذبـهی‬
‫قومـی‪ ،‬زبانـی و نژادی در افغانسـتان متوسـل نشـده و بـرای تأمین ثبات‬
‫سیاسـی و جلوگیری از فروپاشـی شـیرازهی وحدت ملی با قربانی دادن‬
‫منافـع شـخصی و حتـا وجهـهی سیاسـی خویـش در خـط ارزشهـا و‬
‫مصالح کالن افغانسـتان ایسـتاده اسـت‪.‬‬
‫دکتـور عبداللـه در ‪ 5‬سـال گذشـته‪ ،‬پیامدهـای منفـی و ضایعات‬
‫منزلتـی ناشـی از رویکـرد واقعگرایانـه و درک تجربـی و عملـیاش از‬
‫سیاسـت و سرنوشـت افغانسـتان را بـه جـان خریـد و همچنـان وزنـهی‬
‫سـنگین و غیـر قابـل انـکار ثبـات سیاسـی‪ ،‬تمثیـل وحـدت ملـی و‬
‫داعیـهدار مردمی سـازی قدرت در افغانسـتان باقی ماند و اجـازه نداد تا‬
‫بـار دیگـر این کشـور در باتالق بیثباتـی‪ ،‬تنش اجتماعـی و بحرانهای‬
‫فرهنگـی و هویتـی فـرو برود‪.‬‬
‫در ایـن گیـرودار نارضایتـی عمومـی از رهبـری جریـان مردمگـرا‬
‫رو بـه فزونـی نهـاد‪ ،‬شـماری از متحدیـن طبیعـی و موتلفیـن سیاسـی‬
‫و انتخاباتـی وی بـا سـرخوردگی ناشـی از جـو نامسـاعد سیاسـی‪،‬‬
‫در آسـتانهی انتخابـات ریاسـت جمهـوری امسـال در چارچـوب‬
‫دسـتهیهای رقیـب جـا گرفتنـد و بـه ایـن صـورت رهبـری جریـان‬
‫مردمگـرا از یکسـو بـا دشـواریها و چالشهـای تـازه روبـرو شـد و از‬
‫جانـب دیگـر بـه فرصتهـا و ظرفیتهـای تازهیـی در راسـتای ایفـای‬
‫نقـش پیـشرو در تحـوالت سیاسـی و دموکراتیـک دسـت یافـت‪.‬‬
‫در آسـتانهی ثبـت نـام نامـزدان انتخابـات ‪ 1398‬خورشـیدی‪،‬‬
‫رهبـری جریانهـای مطرح‪ ،‬مهـم و تأثیر گذار سیاسـی ماننـد جمعیت‬
‫اسـالمی‪ ،‬حـزب وحـدت اسـالمی و حـزب جنبـش ملـی اسـالمی‬ ‫‪24‬‬
‫افغانسـتان گردهـم آمدنـد و تکـت انتخاباتـی ثبـات و همگرایـی را بـه‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫رهبـری دکتـور عبداللـه شـکل دادنـد و سـپس دایـرهی ایـن ایتـالف‬
‫سیاسـی گسـترده تـر شـده در کنـار جریانهـا و احـزاب شـامل در‬
‫ایتـالف ملـی ماننـد حزب اقتـدار ملی و حـزب وحدت اسـالمی ملت‬
‫افغانسـتان‪ ،‬جریانهـای بـا سـابقهیی ماننـد حـزب افغان ملـت‪ ،‬حزب‬
‫حرکـت اسـالمی و حزب وحـدت اسـالمی مردم فغانسـتان بـه رهبری‬
‫آقـای محمد محقـق به تکت انتخاباتـی ثبات و همگرایی پیوسـته و این‬
‫دسـتهی عمـال بـه نقطـهی وصـل تمامـی اقـوام و جریانهای بـا نفوذ و‬
‫قدرتمنـد سیاسـی در افغانسـتان مبـدل گردیـد و انتظـار مـیرود تا روز‬
‫برگـزاری انتخابـات شـمار بیشتـری از جریانهـای سیاسـی‪ ،‬احزاب و‬
‫شـخصیتهای بـا نفـوذ سیاسـی بـه ایـن تکـت بپیوندند‪.‬‬
 ‫بـا ایـن حـال‪ ،‬در کنـار اینکـه خاسـتگاه سیاسـی دکتـور عبداللـه‬
‫از دوران جهـاد تـا مقاومـت‪ ،‬یکـی از کانونهـای قدرتمنـد و تأثیـر‬
‫گـذار بـر سیاسـت و سرنوشـت افغانسـتان بوده اسـت؛ شـخص دکتور‬
‫عبداللـه بـا بهرمنـدی از سـالها کار و پیـکار و تجربـه در کنـار شـهید‬
‫صلـح افغانسـتان اسـتاد ربانی و قهرمان ملی کشـور شـهید احمد شـاه‬
‫مسـعود‪ ،‬در هـژده سـال گذشـته یکـی از معـدود چهرههـای سیاسـی‬
‫افغانسـتان اسـت کـه بـه میانـهروی‪ ،‬اعتـدال و واقعگرایی و داشـتن یک‬
‫بینـش ملـی در سیاسـت شـهرت یافته اسـت‪.‬‬
‫دکتور عبدالله عبدالله چندین سـال مسـوولیت دسـتگاه دیپلماسی‬
‫دولـت بـه رهبری اسـتاد برهـان الدیـن ربانـی را در دوران مقاومت ضد‬
‫طالبانی به عهده داشـته و دسـتکم ده بار از نشـانی مردم افغانسـتان در‬
‫مجمـع عمومی سـازمان ملـل متحد سـخنرانی کـرده و توجـه جهانیان‬
‫را بـه متن مناسـبات سیاسـی و اجتماعی افغانسـتان جلب کرده اسـت‪.‬‬
‫بـا توجـه بـه همیـن قابلیتهـا و ظرفیتهـای پـرورده در کـوره راه‬
‫‪25‬‬ ‫پـر فـراز و فـرود سیاسـت‪ ،‬بـه رغـم تالشهـای فراوانـی کـه از جوانب‬
‫مختلـف بـرای منـزوی کـردن دکتـور عبدللـه از صحنـهی سیاسـت‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی‬

‫افغانسـتان انجـام شـده‪ ،‬او همچنـان از چهرههـای کلیـدی کارزار‬

‫سیاسـی هـژده سـال گذشـته افغانسـتان بـوده و بـه عنـوان یـک چهرهی‬
‫واقعگـرا‪ ،‬معتـدل و امـا تأثیرگـذار و آگاه از مناسـبات قدرت و سیاسـت‬
‫در جامعـه و دیپلماسـی منطقهیـی و بینالمللـی افغانسـتان تبـارز کرده‬
‫ا ست ‪.‬‬
‫عملکـرد ‪ 5‬سـالهی دکتور عبداللـه به عنوان رییس اجراییۀ کشـور‪،‬‬
‫در راسـتای حفـظ ثبـات سیاسـی‪ ،‬درایـت کمنظیـر او در تأمیـن ارتباط‬
‫بـا همـکاران و همپیمانـان بینالمللـی‪ ،‬داکتـر عبداللـه را در نقـش یک‬
‫رهبـر مردمـی‪ ،‬ملـی‪ ،‬اهـل مـدارا‪ ،‬حوصلهمنـد و واقعگـرا و دارای افـق‬
‫دیـد وسـیع و افغانسـتان شـمول و تیـم ثبـات و همگرایـی را بـه حلقـۀ‬
‫وصـل تمامـی اقوام و گـروه های اجتماعی در سـطح کشـور مبدل کرده‬
‫است‪.‬‬
‫ارتباطـات گسـترده و اعتمـاد ارزشـمدار‪ ،‬ارجحیـت دادن‬
‫ریاضتمندانـه بـه منافـع و مصالـح کالن مملکـت و مهمتـر از همـه‬
‫تدبیـر و تواناییهـای منحصـر بـه فـرد او در مدیریـت بحرانهـای‬
‫سیاسـی و اجتماعـی کشـور حضـور او در نقـش رهبـری فراگیـر تریـن‬
‫تکـت انتخابـات ‪ 1398‬را اجتنـاب ناپذیـر سـاخته اسـت‪.‬‬

‫ج‪ :‬ثبات و همگرایی‬

‫تحـوالت ‪ 5‬سـال گذشـته‪ ،‬نـا امنیهـا‪ ،‬پیچیدگیهـا و تنگناهـای‬
‫بیشـتری را فـراراه مـردم‪ ،‬جریانهـای مردمـی و سیاسـتگران بومیگـرا‬
‫بـاز کـرد‪ .‬ضـرورت توجـه و تمرکـز بـر کالن مبحـث ثبـات را بیشتـر‬
‫از هـر زمـان دیگـری برجسـتهتر کـرده و جریانهـای تأثیرگـذار در‬
‫چهاردهـهی گذشـتهی افغانسـتان را بـا نیـروی جوانتـر‪ ،‬انگیزههـای‬
‫جدیتـر و نـگاه متفـاوت بـه مناسـبات سیاسـی و اجتماعـی کشـور در‬
‫کنـار هـم قـرار داده تا بـا ایجـاد دسـتهی ثبـات و همگرایـی وارد میدان‬
‫رقابـت در انتخابـات ریاسـت جمهـوری ‪ 1398‬شـوند‪.‬‬
‫بـا توجـه بـه نیازهـا‪ ،‬الزامـات‪ ،‬چالشهـا و فرصتهـای موجـود‪،‬‬
‫دورنمـای دسـتهی ثبـات و همگرایـی به محوریـت کالن مفهـوم ثبات‬ ‫‪26‬‬
‫(ثبات سیاسـی‪ ،‬ثبـات اجتماعی‪ ،‬ثبات امنیتی و ثبـات اقتصادی)‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫در چهارچـوب ‪ 6‬شـاخص کلیـدی؛ وحـدت ملـی بـه عنـوان سـنگ‬
‫بنـای تأمیـن عدالـت و مشـارکت معنـیدار طیفهـای مختلـف‬
‫اجتماعـی در قـدرت‪ ،‬برابـری شـهروندی بـه معنـای بهرهمنـدی برابر‬
‫شـهروندان از فرصتهـا‪ ،‬وجایـب‪ ،‬منابـع و خدماتیکـه از سـوی‬
‫دولـت ارایـه میشـود‪ ،‬صلـح بـا تأکیـد بـر تنـوع سـاختاری جامعـه‪،‬‬
‫حفـظ دسـتاوردهای ‪ 18‬سـال گذشـته بـه شـمول آزادیهـای مدنـی و‬
‫شـهروندی‪ ،‬تمرکـز زدایـی از قـدرت به مفهـوم حضور معنـیدار مردم‬
‫در تمامـی سـطوح تصمیـم گیـری‪ ،‬ارایـهی خدمـات و تأمیـن نظـم در‬
‫جامعـه و ضـرورت تعدیـل قانون اساسـی زمینه سـازی بـرای آوردن‬
‫تغییـرات اساسـی و مردمیسـازی قـدرت و حکومـتداری در کشـور‬
 ‫ترسـیم شـده کـه نقشـهی راه رسـیدن بـه ایـن اهـداف در ایـن منشـور‬
‫تدویـن و معرفـی شـده اسـت‪.‬‬

‫ثبات‬
‫تحـوالت نیـم قـرن گذشـته و به ویـژه تجربـهی حکومـتداری در‬
‫زیـر چتـر حمایت نظامـی‪ ،‬سیاسـی و اقتصـادی بزرگتریـن قدرتهای‬
‫جهـان در حـدود دو دهـهی گذشـته‪ ،‬بـه ایـن اصـل اشـاره دارد کـه بـا‬
‫خـروج نیروهـای خارجـی و بـه ثمـر رسـیدن پروسـهی صلـح و ادغام‬
‫گروههـای مسـلح مخالـف در چارچـوب نظـام جمهـوری‪ ،‬ثبـات‪ ،‬بـه‬
‫ویـژه ثبـات سیاسـی‪ ،‬بـه اساسـیترین خواسـت مـردم و بنیادیتریـن‬
‫دغدغـهی جریـان مقاومـت ملـی مبـدل میشـود‪.‬‬
‫ثبـات بـه معنـای شـرایط و ظرفیتهـای دوام و پایـداری نظـم در‬
‫جامعـهی بحران زده و ناآرام افغانسـتان‪ ،‬برای دسـتهی ثبات و همگرایی‬
‫یـک امـر ذهنـی و انتزاعی نه بلکـه یک اندیشـه و دورنمـای واقعگرایانه‬
‫‪27‬‬ ‫و تجربـی اسـت کـه در ‪ 6‬محور زیـر توضیح داده میشـود‪:‬‬
‫ثبـات سیاسـی‪ :‬ثبـات سیاسـی بـه وضعیتـی اطـالق میشـود که‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی‬

‫نظـام سیاسـی بـه رغم فـراز و فرودهـای سیاسـی‪ ،‬سـاختار اصلی خود‬
‫را حفـظ کنـد و دچـار دگرگونیهـای بنیـادی و فروپاشـی نشـود‪ .‬اما در‬
‫افغانسـتان ثبـات سیاسـی همـواره بـا تهدیدهـا و چالشهـای بیرونی و‬
‫درونـی روبـرو بـوده اسـت‪ .‬بارزتریـن مثـال آن بحـران پسـا انتخابـات‬
‫‪ 1393‬بـود کـه ثبـات سیاسـی‪ ،‬وحـدت ملـی و حتـی شـیرازهی نظم و‬
‫امنیـت در جامعـه در معـرض فروپاشـی قرار گرفتـه بود‪ .‬جریـان رقیب‬
‫به رسـمیت دادن نتیجهی تقلبات گسـترده و سـازمان یافتـهی انتخاباتی‬
‫اصـرار داشـت و دسـتهی انتخاباتـی مردمگرای دکتـور عبداللـه خود را‬
‫مسـوول پاسـداری از آرای پـاک مـردم و نجـات مردمسـاالری نوپـای‬
‫افغانسـتان میدانسـت‪ .‬جنبشهـای سیاسـی و اجتماعـی در چارچوب‬
‫اعتراضـات خیابانـی و دیگـر روش هـا در حـال گسـترش بود‪.‬‬
‫دکتـور عبداللـه بـا درک تجربـی و عینـیاش از وضعیـت سیاسـی‬
‫و اجتماعـی کشـور‪ ،‬قربانـی بزرگـی را متحمـل شـده به امضـای توافق‬
‫نامـهی سیاسـی و تأسـیس حکومـت وحـدت ملـی تـن داد‪ ،‬تـا اینکـه‬
‫افغانسـتان دوبـاره بـه کام بحـران و بیثباتـی سـقوط نکنـد‪.‬‬
‫تصمیـم بزرگی کـه پسـانتر او را در وضعیتهای دشـواری قرار داد‬
‫امـا بـا متانـت‪ ،‬مـدارا و حوصلهمندی بـا توطیهها‪ ،‬دسیسـه سـازیها و‬
‫فشـارهای گوناگـون دسـت و پنجه نرم کـرد‪ ،‬تا اینکه امروزه بسـیاری از‬
‫جریانهـای داخلـی و دیپلماتان خارجی و دسـت انـدرکاران بینالمللی‬
‫مسـایل افغانسـتان حقیقـت وضعیـت افغانسـتان را نـه از زبـان تقلـب‬
‫کاران انحصـار گـرا و البیهـای آنان‪ ،‬بلکـه از زبان و عملکرد سیاسـی‬
‫دکتـور عبداللـه میشـنوند و بـا چشـم های بـاز میبینند‬
‫دکتـور عبداللـه عبداللـه در ‪ 5‬سـال عمـر حکومـت وحـدت ملی‬
‫نیـز‪ ،‬با وجـود چالشهـای بیشـمار سـاختاری‪ ،‬مدیریتـی و عملیاتی‪،‬‬
‫کوشـیده اسـت تا ثبات سیاسـی افغانسـتان دسـتخوش بحران و اختالل‬
‫نشـده و پویایـی رونـد دموکراتیـک کنونی در کشـور به هر صـورت و به‬
‫هـر قیمـت ممکن حفظ شـود‪.‬‬
‫بحرانهـای سیاسـی‪ ،‬جنبشهـای اجتماعـی و اعتراضـات مدنـی‬
‫و شـهروندی (جنبش تبسـم‪ ،‬جنبـش روشـنایی‪ ،‬اعتراضات گسـتردهی‬ ‫‪28‬‬
‫مردمـی پـس از سـقوط والیـت کنـدز و جنبـش رسـتاخیر تغییـر‪،‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫اتفاقـات و روندهایـی بودنـد کـه اندکتریـن اشـتباه از نشـانی رهبـری‬
‫دولـت میتوانسـت بحـران و بیثباتـی را در کشـور دامـن بزنـد‪ ،‬امـا‬
‫دکتـور عبداللـه بـدون توسـل بـه غوغاسـاالری‪ ،‬هیاهـوی رسـانهیی‬
‫و برخوردهـای نمایشـی از موضـع رییـس اجراییـه کشـور اوضـاع را‬
‫مدیریـت کـرد و اجـازه نـداد ثبـات سیاسـی افغانسـتان صدمـه ببینـد‪.‬‬

‫ثبـات امنیتـی‪ :‬ثبـات امنیتـی بـه وضعیتـی اطـالق میشـود کـه‬

‫در آن شـهروندان احسـاس امنیـت روانـی‪ ،‬فزیکـی و اجتماعـی داشـته‬
‫باشـند‪ .‬بـه ایـن معنـی افغانسـتان شـاید بدتریـن وضعیت ممکـن را در‬
‫بین کشـورهای منطقه داشـته باشـد‪ ،‬زیرا از یکسـو دوام جنگ و منازعه‬
 ‫در بخشهایـی و موجودیـت افـراد و گروههـای مسـلح مسـوول و غیـر‬
‫مسـوول در بخشهـای دیگـر و خالصـه موجودیـت سـایهی تفنـگ و‬
‫اخالقیـات خشـونتآمیز و جنگـی امنیـت فزیکـی‪ ،‬روانـی و اجتماعی‬
‫شـهروندان را بـا چالشهـای زیـادی روبـرو کرده اسـت‪.‬‬
‫از آنجاییکـه افغانسـتان از نظـر امنیتـی در ‪ 5‬سـال گذشـته بـا‬
‫چالشهـای فزایندهیـی روبـرو بـوده اسـت‪ ،‬دکتـور عبداللـه در ایـن‬
‫مـدت بخـش بزرگـی از وقت و انـرژی خـود را صرف مدیریـت جنگ‪،‬‬
‫تقویـت روحیـه و مورال سـربازان‪ ،‬هماهنگـی و جهتدهـی ظرفیتها‬
‫و تواناییهـای هرسـه قـوهی امنیتـی کشـور‪ ،‬جلـب همـکاری بیشـتر‬
‫نیروهـای بینالمللـی مسـتقر در افغانسـتان در بخشهـای مـورد نیاز و‬
‫بسـیج ظرفیتهـای محلی بـرای مقابلـه بـا تهدیدهای امنیتـی‪ ،‬کاهش‬
‫تلفـات نظامیـان و غیرنظامیـان در جنگهـا و منازعـات مسـلحانه در‬
‫کشـور کرده اسـت‪.‬‬

‫‪29‬‬ ‫ثبـات اجتماعـی‪ :‬تحـوالت اجتماعـی در تمامـی جوامع بشـری‬

‫یـک اصـل انکارناپذیر اسـت؛ امـا در تمامی کشـورها تـالش دولتها‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی‬

‫بـر این اسـت تـا تحـوالت و فرایندهـای اجتماعـی را در خدمـت دیگر‬

‫کانونهـای ثبـات در جامعه به ویژه ثبات سیاسـی و توسـعهی سیاسـی‬
‫و انسـانی قـرار بدهند‪.‬‬
‫در افغانسـتان ثبـات اجتماعـی بهمعنـای حفـظ انسـجام و نظـم‬
‫سـاختاری جامعـه‪ ،‬در نیـم قـرن گذشـته بـا تحـوالت و ناهنجاریهای‬
‫ً‬
‫زیـادی روبـرو بـوده کـه اکثـرا از فرایندهـا و رویکردهـای سیاسـی و‬
‫ایدیولوژیـک فرامـرزی ریشـه میگرفتـه اسـت‪.‬‬
‫نظـم و ثبـات بـه مفهـوم جامعـه شـناختی آن در افغانسـتان‬
‫هیچگاهـی مـورد توجـه دولتهـا قـرار نگرفتـه و در بیشتـر مـوارد از‬
‫پدیدههـا‪ ،‬فرایندهـا و بحرانهـای سیاسـی و جنبشهـای اجتماعـی‬
‫بـه هـدف دسـتیابی بـه اهـداف سیاسـی‪ ،‬قومـی و ایدیولوژیک سـوء‬
‫اسـتفاده شـده اسـت‪.‬‬
‫جریـان مردمگـرا‪ ،‬بـه دلیـل اینکـه ریشـههای عمیقـی در درون‬
‫سـاختارهای جامعـه دارد‪ ،‬برنامهریـزی بـرای تأمیـن انسـجام اجتماعی‬
‫را زیربنـا و زیرسـاخت توسـعه و تحـوالت مثبـت اجتماعـی و در نتیجه‬
‫تأمیـن ثبـات پایـدار در کشـور میداند‪.‬‬
‫از ایـن دیـدگاه‪ ،‬ثبـات اجتماعـی بسترسـازی بـرای تحـوالت و‬
‫فرایندهـای اجتماعـی در مسـیر امنیـت و ثبـات در جامعـه اسـت‪ ،‬نـه‬
‫ایسـتایی و سـکون و بـاجدادن بـه جریانهـا و بازیگـران محافظـه کار و‬
‫واپسگـرای جامعـه‪.‬‬
‫حضور پر رنگ مردم در انتخابات ‪ 93‬و رأی سـیل آسـای دسـتهی‬
‫اصالحـات و همگرایـی در ایـن انتخابـات نمایههای بـارزی از پویایی‬
‫جامعـه را بـه نمایـش گذاشـت؛ امـا انـکار نقـش و تأثیـر ایـن تحـول‬
‫توسـط دسـتگاه حاکـم بـه بحـران سیاسـیی انجامیـد کـه اگـر تدبیـر و‬
‫از خودگـذری دکتـور عبداللـه نبـود‪ ،‬بیثباتـی سیاسـی و اجتماعـی در‬
‫افغانسـتان اجتنـاب ناپذیـر شـده بود‪.‬‬
‫در ‪ 5‬سـال گذشـته رویکردهـای انحصارگرایانـهی شـماری از‬
‫چهرههـا و جریانهای قدرتمند سیاسـی همسـو (در روایت یک دسـت‬
‫سـازی قـدرت) بـه منظور به انـزوا کشـاندن ریاسـت اجراییـه و روایت‬ ‫‪30‬‬
‫تمرکـز زدایـی از قدرت سیاسـی در کشـور بـه این دلیـل نـاکام ماند که‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫تفکـر تمرکـز زدایـی از قـدرت از درون مناسـبات اجتماعـی و الزامات‬
‫پویایـی و پایایـی ثبـات سیاسـی و اجتماعـی در کشـور بیرون آمـده‪ ،‬به‬
‫انـزوا کشـاندن ایـن داعیـهی فراگیـر اجتماعـی بـا ابزارها و شـگردهای‬
‫خشـک سیاسـتمداران بیربـط بـا متـن جامعـه ناممکن اسـت‪.‬‬
‫دسـتهی ثبـات و همگرایـی با رویکرد حراسـت از ثبات سیاسـی و‬
‫جلوگیـری از فروریـزی شـیرازهی نظـم اجتماعـی در کشـور وارد میدان‬
‫رقابـت انتخاباتـی میشـود‪ .‬در ایـن راسـتا ابتـکارات و برنامههـای‬
‫عملـی بـرای خلـق و تقویـت اجمـاع سیاسـی در سـطح نخبـگان و‬
‫فعـاالن سیاسـی بـه محوریـت دکتـور عبداللـه عبداللـه روی دسـت‬
‫گرفتـه میشـود کـه مفـردات ایـن برنامهها در ایـن منشـور توضیح داده‬
 ‫شـده است‪.‬‬

‫ثبـات اقتصـادی‪ :‬اقتصـاد از اساسـات غیـر قابـل انـکار جوامـع‬

‫انسـانی و از سـازوکارها و ابزارهـای بالمنـازع ثبـات و توسـعه در‬
‫تمامـی کشـورهای جهـان اسـت‪ .‬آنچـه در افغانسـتان بـه قطعیـت‬
‫رسـیده ایـن اسـت کـه ثبـات اقتصـادی بـا رویکردهـای بلنـد پروازانـه‬
‫و پروژهسـازیهای غیرعملـی‪ ،‬مقطعـی و عوامفریبانـه تأمیـن شـدنی‬
‫نیسـت‪.‬‬
‫ثبـات اقتصـادی از مولفههـای جداییناپذیـر ثبـات بـه مفهـوم‬
‫جامـع آن میباشـد کـه برنامـهی دقیـق و عملـی دسـتهی در این بـاره با‬
‫ایـن دورنمـا کـه امنیـت و ثبـات زیرسـاخت اصلـی توسـعه در جوامع‬
‫جنگـزده و نـا آرام مانند افغانسـتان اسـت‪ ،‬در بخش دوم این منشـور در‬
‫دسـترس قـرار دارد‪.‬‬
‫بـا توجـه بـه اینکـه افغانسـتان از فقیرتریـن کشـورهای جهـان‬
‫‪31‬‬ ‫اسـت‪ ،‬بسـیاری از جریانهـای افراطگـرا‪ ،‬تنـدرو بـرای برهـم زدن نظم‬
‫اجتماعـی و ثبـات سیاسـی از عنصـر فقـر بـه منظـور سـربازگیری از‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی‬

‫طبقـات فقیـر و محـروم جامعه اسـتفاده میکننـد‪ .‬بنابرایـن برنامهریزی‬

‫بـه منظـور کاهـش فقـر و توسـعهی اقتصـادی بـا فراینـد تأمیـن ثبـات‬
‫سیاسـی‪ ،‬اجتماعـی و امنیتـی در کشـور ارتبـاط تنگاتنـگ دارد‪.‬‬
‫از آنجاییکـه در دکتریـن دسـتهی ثبـات و همگرایـی توسـعهی‬
‫سیاسـی و اقتصـادی از مولفهیهـای اساسـی توسـعه در مقیـاس بزرگ‬
‫آن مـد نظـر گرفتـه شـده اسـت‪ ،‬فراهـمآوری بسـترها بـرای اسـتفادهی‬
‫موثـر و بهینـه از تمامـی ظرفیتهـا‪ ،‬امکانـات و منابـع موجـود بـرای‬
‫تأمیـن ثبـات اقتصـادی در کشـور در صـدر برنامههـای دولـت ثبـات و‬
‫همگرایـی قـرار خواهـد داشـت‪.‬‬

‫همگرایی‬
‫همگرایـی در ایـن روایـت معـادل همبسـتگی و همسـویی در نظر‬
‫گرفتـه شـده و مهمتریـن پیام آن رعایـت و تقویت هنجارهـا‪ ،‬اخالقیات‬
‫و سـازوکارهایی اسـت کـه همزمان بـا پذیرش تنـوع سـاختاری جامعه‬
‫روشها و شـگردهای عینی و عملی زیسـت مسـالمت آمیـز و به دور از‬
‫تبعیـض و برتـری طلبـی را مـورد توجه قـرار میدهد‪.‬‬
‫در طـول تاریـخ معاصـر افغانسـتان بـه ویـژه در صـد سـال اخیـر‬
‫تالشهـای زیـادی بـه خاطـر همسانسـازی قومـی‪ ،‬فرهنگـی و‬
‫ایدیولوژیـک جامعـهی افغانسـتان بـا توسـل بـه زور و روشهـای غیـر‬
‫دموکراتیـک صـورت گرفتـه امـا از آنجاییکه ایـن روش هـا در جامعه‪،‬‬
‫اثبـات برتـری تبـار و قـوم و مذهـب و عمومیـت بخشـیدن بـه نـوع دید‬
‫فرهنگـی ویژهیـی خوانـش شـده‪ ،‬نه تنهـا به بهبـود وضعیـت نینجامیده‬
‫بلکـه ایـن طـرز دیـد بـه بحرانهـای سیاسـی و اجتماعـی و منازعـات‬
‫سیاسـی دوامـدار منتـج گردیده اسـت‪.‬‬
‫جریـان مردمگـرا و پایـداری ملـی‪ ،‬در سـومین انتخابـات ریاسـت‬
‫جمهـوری‪ ،‬همگرایـی را با همین منطق وارد ادبیات سیاسـی افغانسـتان‬
‫پسـا طالبـان کـرد کـه در جوامعـی ماننـد افغانسـتان وحدت ملـی تنها‬
‫بـا به رسـمیت شـناختن تنـوع سـاختاری جامعـه و ایجاد سـازوکارهای‬
‫عینـی و عملـی بـرای زیسـت مسـالمتآمیز و رفـع نابرابریهـای‬ ‫‪32‬‬
‫اجتماعـی تأمین شـدنی اسـت‪.‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫همگرایـی در انتخابـات ‪ 1398‬نیـز در کنـار ثبات نمایـهی هویتی‬
‫ایـن دسـتهی انتخاباتی را شـکل داده اسـت تـا به جای یکرنگ سـازی‬
‫و ترویـج تـک صدایـی در جامعـه‪ ،‬بـا پذیـرش رنگهـا و صداهـای‬
‫مختلـف‪ ،‬همصدایـی و همگرایـی را بـه گونهیـی در جامعـه ترویـج و‬
‫نهادینـه کنـد که هیچ کسـی در افغانسـتان بـه هیچ دلیـل و بهانهیی خود‬
‫را از دیگـران برتـر یا کهتـر نبیند‪.‬‬
‫در ایـن دیـدگاه‪ ،‬همگرایـی در سـه سـطح داخلـی‪ ،‬منطقهیـی و‬
‫بینالمللـی مـورد توجـه دسـتهی ثبـات و همگرایـی قـرار دارد‪.‬‬
‫‪ -‬همگرایـی سیاسـی‪ ،‬فرهنگـی و اجتماعـی در بعـد داخلـی با‬
‫کاهـش نابرابـری و نفـی رویکردهـای تبعیضآمیـز توزیـع عادالنـهی‬
 ‫قـدرت‪ ،‬ثـروت و منابـع در میـان مجامـع قومـی‪ ،‬مذهبـی‪ ،‬فرقهیـی و‬
‫سیاسـی کشـور محقـق میشـود‪.‬‬
‫‪ -‬همگرایـی در سـطح منطقـه و جهـان در ادامـهی همگرایـی‬
‫در سـطح داخلـی میآیـد‪ .‬اساسـات آن را حسـن همجـواری‪ ،‬تقسـیم‬
‫عادالنـهی منابـع‪ ،‬عـدم مداخلـه در امـور داخلـی همدیگـر و تقویـت‬
‫پیوندهـا و مبـادالت فرهنگـی و جلوگیـری از صـدور تروریـزم‪،‬‬
‫افراطگرایـی و پایـان دادن بـه اسـتفاده از گروههـای تروریسـتی به عنوان‬
‫ابـزار سیاسـت خارجـی توسـط همسـایگان دور و نزدیـک افغانسـتان‬
‫تشـکیل میدهنـد‪.‬‬
‫‪ -‬جنبههـای تطبیقـی و عملیاتـی همگرایی در سـطحها و گونههای‬
‫مختلـف آن در دکتریـن روابـط خارجـی تیـم‪ ،‬بازتـاب گسـترده و همـه‬
‫جانبه یافته اسـت‪.‬‬

‫انتخابـات ‪98‬؛ همهپرسـی (ریفرانـدوم) بـرای داعیـهی‬

‫‪33‬‬ ‫ثبـات و همگرایـی‬
‫تاسـیس حکومـت وحـدت ملـی و تجربـهی ‪ 5‬سـالهی حضـور‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی‬

‫دکتـور عبداللـه بـه عنـوان رییـس اجراییـه در ایـن حکومـت به تأسـی‬

‫از توافـق نامهی سیاسـی ‪ 29‬سـنبلهی ‪ 1393‬نخسـتین تجربـهی تمرکز‬
‫زدایـی از قـدرت در افغانسـتان بـود‪.‬‬
‫در ‪ 5‬سـال گذشـته امـا جنـاح انحصارگـرا‪ ،‬بـا در دسـت داشـتن‬
‫بیروکراسـی متمرکـز نظـام و بـا یـدک کشـیدن قانـون اساسـی التـزام‬
‫چندانـی بـه تطبیق مفـاد این نقشـه راه حکومتداری از خـود تبارز نداد‬
‫و بـه ایـن صـورت بخـش بزرگـی از تعهـدات دو طـرف در توافقنامهی‬
‫سیاسـی بـه مـردم افغانسـتان و جامعـهی بینالمللـی عملـی نشـد‪ .‬اما‬
‫از آنجاییکـه مفـاد توافـق نامـهی برخاسـته از نیازهـای عینـی و واقعـی‬
‫افغانسـتان بـرای رفتـن به سـوی ثبـات‪ ،‬همبسـتگی اجتماعـی و تمرکز‬
‫زدایـی از قـدرت اسـت‪ ،‬محتـوای ایـن توافقنامـه همچنان مـورد توجه‬
‫دسـتهی ثبـات و همگرایـی قـرار خواهد داشـت‪.‬‬
‫بـا آنکـه نارضایتیهـای گسـتردهیی از کارکـرد حکومـت وحـدت‬
‫ملـی بـه وجـود آمـده و انتقاداتـی از نحـوهی عملکـرد رییـس اجراییـه‬
‫بـه عنـوان شـریک ‪ 50‬درصـدی قـدرت در ایـن مـدت وجـود داشـته‬
‫و دارد‪ ،‬امـا مجبوریتهـا‪ ،‬محدودیتهـا و چالشهاییکـه از یـک‬
‫طـرف فـراراه کلیـت رونـد حکومـتداری در افغانسـتان وجـود داشـته‬
‫و از جانـب دیگـر رویکردهـای حـذف گرایانهی شـریک قـدرت عامل‬
‫بسـیاری از چالشهـای سیاسـی و امنیتـی و بحرانهـای اجتماعیی بود‬
‫کـه حکومـت را از پیگیـری اهداف تعیین شـده در توافقنامهی سیاسـی‬
‫بـاز داشـت و بخـش بزرگـی از زمان و انـرژی رهبری اجرایی کشـور نیز‬
‫صـرف پایـداری و پاسـداری از ثبـات سیاسـی و حفـظ تمامیـت نظـام‬
‫گردیـد‪ .‬بـه این صـورت انتخابـات ‪ 98‬حیثیـت رفراندوم سرتاسـری در‬
‫پیونـد بـا رویکردهـا و برنامههـا و نقشـی را دارد کـه جریـان مردمگرا در‬
‫‪ 5‬سـال گذشـته بـا دشـواری‪ ،‬حوصلهمنـدی‪ ،‬مـدارا و واقعگرایـی ایفـا‬
‫کرده اسـت‪.‬‬
‫بـا توجه بـه تجربهی ‪ 5‬سـالهی حکومت وحدت ملـی و روندهای‬
‫سیاسـی قابـل پیشبینی در ‪ 5‬سـال پیشرو بـه ویژه روند صلـح و ادغام‬
‫طالبـان در زیـر چتر نظام جمهوری اسـالمی افغانسـتان؛ تأمین و تداوم‬ ‫‪34‬‬
‫ثبـات در تمامـی کانونهـای آن‪ ،‬مهمتریـن گـرهگاه سیاسـت ورزی و‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫ایفـای نقـش جریانهـای ریشـهدار مردمـی در روند سیاسـی شـامل در‬
‫تکـت انتخاباتـی ثبـات و همگرایی برای ‪ 5‬تا ده سـال پیشرو اسـت که‬
‫محورهـای کلیدی ایـن رویکـرد در پایان بیان میشـود‪.‬‬

‫‪ .1‬صلح پایدار و با عزت‬

‫صلـح مبرمتریـن نیـاز جامعـهی مـا اسـت‪ .‬نشـانههای زیـادی‬
‫از خسـتگی و سـرخوردگی روان جمعـی جامعـهی افغانسـتان از دوام‬
‫جنـگ بـه وضاحـت قابل مشـاهده اسـت و در واقع ظرفیتهـای بالقوه‬
‫و بالفعـل برای تأمین صلح در سـطح سیاسـی در افغانسـتان تبارز کرده‬
‫است‪.‬‬
 ‫بـا ایـن حـال‪ ،‬بـه تجربـه دریافتهایـم کـه مذاکـره و سـازش بـدون‬
‫در نظرداشـت الزامـات ثبـات (سیاسـی‪ ،‬اجتماعـی و اقتصـادی)‪،‬‬
‫ویژگیهـای سـاختاری جامعـه و تضمیـن امنیـت و مصوونیـت‬
‫بخشهـای آسـیبپذیر جامعـه‪ ،‬بـه نتایج مثبـت و پایـدار نمیانجامد‪.‬‬
‫رویکردهـای کمپاینـی و نمایشـی کـه بیشـتر بـه اجنداهـای شـخصی‬
‫و سیاسـی ارتبـاط بگیـرد‪ ،‬ایجـاد اجمـاع سیاسـی و خلـق بسـترها و‬
‫زمینههـای تعامالت سـازنده و به دور از خشـونت سیاسـی در منازعهی‬
‫قـدرت‪ ،‬رسـیدن بـه صلح پایـدار در این کشـور را بـه آیندههـای دور به‬
‫تعویـق میانـدازد‪.‬‬
‫مـا طرفـدار پیشـبرد مذاکـرات بـا طالبـان هسـتیم‪ ،‬امـا تـالش و‬
‫کوشـشهای مـا به حفـظ ثبات و امنیت در کشـور در جریـان مذاکرات‬
‫و بازتـاب الزامات ثبات سیاسـی کشـور (کـه از دید ما یـک بخش مهم‬
‫آن تمرکـز زدایی از قدرت و رعایت تنوع سـاختاری جامعهی افغانسـتان‬
‫در سـاختار قـدرت اسـت) در مفـردات توافق صلـح با طالبـان متمرکز‬
‫‪35‬‬ ‫خواهـد بود‪.‬‬
‫جریـان مردمگـرا‪ ،‬که سـابقهی مقاومت سرسـختانه در برابر طالبان‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی‬

‫و تفکـر متحجـر طالبانـی را در کارنامـه دارد‪ ،‬به عنوان طـرف اصلی در‬
‫مذاکـرات بیـن االفغانـی و تنظیـم چارچوبههـای اشـتراک طالبـان در‬
‫قـدرت بـه صـورت فعاالنـه و آگاهانه ایفـای نقـش مینماید‪.‬‬
‫رویکـرد ایـن دسـتهی انتخاباتـی در مذاکـرات صلـح پیـش از‬
‫انتخابـات بـه فراهـم آوری تضمینهـای الزم بـرای اثبـات و تـداوم‬
‫پایبنـدی بـه تعهدات دو یا چنـد جانبه‪ ،‬دفاع از حقـوق قربانیان جنگ‪،‬‬
‫آزادیهـای مدنـی و شـهروندی و برابـری زنان و مـردان و مهمتر از همه‬
‫اجتنـاب از گنجانیـدن تمایـالت و ذهنیتهـای تندروانـه و بـه گونهیـی‬
‫کـه باعث تشـویش و نگرانی از برگشـت بـه نظام مسـتبد طالبانی و دوام‬
‫خشـونت و جنـگ در کشـور شـود‪ ،‬متمرکز اسـت‪.‬‬
‫نقشـهی راه دولـت ثبـات و همگرایـی در پیونـد بـا رونـد صلـح و‬
‫ادغـام مجـدد گروههـای شورشـی‪ ،‬در صـورت پیـروزی در انتخابـات‬
‫در شـش مـاه نخسـت دورهی کاری آن تدویـن و اجرایـی خواهـد شـد‪.‬‬
‫در پیونـد بـا مذاکـرات صلح و برگشـت طالبـان به زندگـی ملکی‪،‬‬
‫دغدغـه اصلـی و برنامـهی دسـتهی ثبـات و همگرایـی ایـن اسـت تا از‬
‫مصـادرهی ایـن روند بر مبنای تعلقـات تبـاری و ایدیولوژیک و جناحی‬
‫جلوگیـری گـردد و بازتاب دهندهی تنوع سـاختاری جامعهی افغانسـتان‬
‫در جریـان مذاکـرات و پس از آن باشـد‪.‬‬
‫در تمامـی طرحهـا و برنامههـای دسـتهی ثبـات و همگرایـی ایـن‬
‫اصـل مدنظـر گرفتـه شـده و میشـود کـه تالشهـای صلـح‪ ،‬ترکیـب‬
‫دسـتهیهای مذاکـره کننـده و شـیوههای انجـام مذاکـرات و کار در‬
‫راسـتای حصـول توافق صلحپایـدار و با عـزت باید به گونهیی باشـد که‬
‫الزامـات عینـی و عملـی تأمیـن و نهادینه شـدن وحدت ملی در کشـور‬
‫در آنهـا رعایـت شـود و رونـد صلـح در افـکار عمومـی بـه گونهیـی‬
‫خوانـش نشـود که نتایـج آن‪ ،‬تقویت سـلطهی قوم‪ ،‬سـمت‪ ،‬زبـان‪ ،‬نژاد‬
‫و یـا گرایـش سیاسـی و ایدیولوژیکی خاصی باشـد‪ ،‬بلکـه تمامی مردم‬
‫افغانسـتان خـود را مالـک و عامـل ایـن پروسـه بدانند‪.‬‬

‫‪ .2‬وحدت ملی‬ ‫‪36‬‬

‫وحـدت ملـی بـرای بسـیاری از جریانهـا‪ ،‬دسـتهها و چهرههـای‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫سیاسـی شـعار جـذاب و در واقـع روپـوش فریبندهیـی بـرای فعالیتها‬
‫و برنامههـای گروهـی‪ ،‬قومـی و ایدیولوژیـک بـوده اسـت‪ .‬امـا بسـتر‬
‫سیاسـیی کـه جریانهای نیرومند سـازندهی دسـتهی ثبـات و همگرایی‬
‫بـه آن مرتبـط انـد‪ ،‬دسـتکم دونیـم دهـه مقاومـت در برابـر طالبـان را‬
‫در کارنامـه دارنـد‪ .‬ایـن جریانهـا در بدتریـن شـرایط اجـازه ندادهانـد‬
‫تـا وحـدت ملـی افغانسـتان قربانـی منافـع سـمتی‪ ،‬قومـی و گروهـی‬
‫طرفهـای درگیر جنگ شـود‪ .‬پـس از سـقوط طالبان و تأسـیس ادارهی‬
‫موقـت از پروسـههای سیاسـی معطـوف به نهادینهسـازی وحـدت ملی‬
‫و تبلـور ارزشهـا و هنجارهـای برخاسـته از آن حمایـت کرده و نسـبت‬
‫بـه رویکردهـا و برنامههـای تبعیضآمیـز و برتـری جویانه دیـد انتقادی‬
 ‫ً‬
‫و موضـع کامـال مخالف داشـته اسـت‪.‬‬
‫رهبـر دسـتهی ثبـات و همگرایـی در انتخابـات ریاسـت جمهوری‬
‫‪ 1393‬نیـز بـا وجـود برنـده بـودن بـه خاطـر جلوگیـری از فروپاشـی‬
‫سیاسـی و نجـات وحـدت ملـی افغانسـتان بـا تأسـیس دولـت وحدت‬
‫ملـی رضایـت داده و در ‪ 5‬سـال گذشـته نیـز بـا قبـول قربانیهـا و بـه‬
‫جـان خریـدن نارضایتـی گسـتردهی همپیمانـان انتخاباتـی خـود‪ ،‬بـه‬
‫الزامـات وحدت ملـی و جلوگیری از فروپاشـی سـاختارهای اجتماعی‬
‫و سیاسـی کشـور پایبنـد بوده اسـت‪.‬‬
‫دولـت ثبـات و همگرایـی‪ ،‬وحـدت ملـی را بـه عنـوان اصـل‬
‫خدشـهناپذیر در تدویـن قوانیـن‪ ،‬اجـراآت نهادهـای خدمـات عامه در‬
‫سـطح مرکـز و والیتهـا و مدیریت افکار عامه در مسـیر نهادینهسـازی‬
‫تفکـر دولـت ملـی در کشـور مـد نظـر میگیـرد و بـرای فراهـمآوری‬
‫بسـترهای تـداوم صلـح و ثبـات و برابـری در جامعـه از طریـق تمثیـل‬
‫حضـور تمامـی اقـوام‪ ،‬گروههـا‪ ،‬مذاهـب و مجموعههای بشـری متنوع‬
‫‪37‬‬ ‫سـاکن در افغانسـتان برنامـه ریـزی دقیـق‪ ،‬علمـی و فراگیـر مینمایـد‪.‬‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی‬

‫‪ .3‬برابری شهروندی‬
‫برابـری یکـی از آرمانهـای بـزرگ عالـم بشـریت در سـدههای‬
‫پسـین بـوده و مکاتـب سیاسـی‪ ،‬فکـری و فلسـفی زیـادی بـه اهمیت و‬
‫راههـای رسـیدن بـه آن در جوامـع بشـری پرداختهانـد‪.‬‬
‫در کشـور مـا تقریبـا بـه مـوازات موجودیـت نابرابـری‪ ،‬تبعیـض و‬
‫برتریطلبـی در گونههـای مختلـف آن؛ مبـارزه و تـالش بـرای برابـری‬
‫و عدالـت خواهـی نیـز بـه شـیوههای گوناگـون ادامه داشـته اسـت‪14 .‬‬
‫سـال جهـاد در برابـر شـوروی‪ 5 ،‬سـال مقاومـت در برابر طالبـان و ‪18‬‬
‫سـال تـالش و قربانـی مـردم افغانسـتان در راسـتای تأمیـن دموکراسـی‬
‫و ارزشهـای شـهروندی دقیقـا بـا همیـن هـدف انجام شـده کـه مردم‬
‫افغانسـتان اعـم از مـرد و زن در برابـر قانـون حقـوق و وجایب مسـاوی‬
‫داشـته و از فرصتهـای برابـر بـرای نقـش آفرینـی در عرصههـای‬
‫مختلـف حیـات سیاسـی‪ ،‬اجتماعـی‪ ،‬اقتصـادی و فرهنگـی خویـش‬
‫بهرمنـد گردند‪.‬‬
‫بـا این حـال‪ ،‬یکـی از دالیـل افزایـش نارضایتـی مردم و گسـترش‬
‫سـاحه نفـوذ طالبـان و دیگر جریانهای شورشـی در ‪ 18‬سـال گذشـته‪،‬‬
‫همانـا عـدم توانایـی دولـت در ارایـهی خدمـات و ایجـاد فرصتهـای‬
‫برابـر و بـدون تبعیـض به شـهروندان کشـور بوده اسـت‪.‬‬
‫دولـت ثبـات و همگرایـی در تمامـی کارکردهـا و برنامهریزیهای‬
‫ً‬
‫خویـش بـرای ادارهی امـور جامعـه و عجالتـا در تمامـی مراحـل‬
‫مذاکـرات صلـح‪ ،‬از فراینـد تا نتیجـه؛ به این اصـل متمرکـز خواهد بود‬
‫کـه اکثریت شـهروندان کشـور مجبور بـه تمکین در برابر خواسـتهای‬
‫سیاسـی و ذهنیتهـا تندروانـهی اقلیـت کوچـک تمامیتخـواه و‬
‫واپسگـرای طالبـان‪ ،‬تفنـگ سـاالران محلـی و گروههـا و شـبکههای‬
‫مافیایـی و جنایتهـای سـازمان یافتـه نشـوند‪.‬‬
‫تمـام تـالش ایـن تیـم‪ ،‬بـه ایـن امـر متمرکـز خواهـد بـود کـه در‬
‫نتیجـهی مذاکـرات و کامیابـی رونـد صلـح‪ ،‬برابـری شـهروندی در‬
‫افغانسـتان نهادینـه شـود و کابـوس برگشـت بـه گذشـتههای سـیاه و‬
‫تاریـک‪ ،‬روان جمعـی مـردم مـا را بیشـتر از ایـن با نـا امنـی‪ ،‬بیثباتی و‬ ‫‪38‬‬
‫خشـونت گـره نزنـد‪.‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫دسـتهی ثبـات و همگرایـی از نشـانی جریـان مردمگـرای دارای‬
‫ریشـههای عمیـق در متـن جامعـه‪ ،‬روایـت انتخاباتی خـود را در محور‬
‫مفاهیمـی ماننـد ثبـات سیاسـی‪ ،‬تمرکـز زدایـی از قـدرت‪ ،‬صلـح بـا‬
‫عـزت و معنـیدار‪ ،‬وحدت ملـی‪ ،‬برابـری شـهروندی و همگرایی ملی‪،‬‬
‫منطقهیـی و بینالمللـی تبییـن و معرفـی کنـد‪.‬‬

‫‪ .4‬تمرکز زدایی از قدرت‬

‫تمرکـز قـدرت در نظامهـای سیاسـی بـه ویـژه در کشـورهاییکه از‬
‫شـکافهای اجتماعـی‪ ،‬نابرابـری هـا و فاصلههـای طبیعی‪-‬جغرافیایی‬
‫رنـج میبرنـد‪ ،‬باعـث انحصـار قـدرت‪ ،‬ناکارایـی نهـاد هـا‪ ،‬فسـاد و‬
 ‫زمینهسـاز شـکلگیری سـاختارهای نوپاترومانیالیـزم میگـردد و در‬
‫نتیجـه زیسـت مسـالمتآمیز مجموعههـای بشـری متنـوع جامعـه بـا‬
‫دشـواریها و چالشهـای بیشتـری روبـرو میگـردد‪.‬‬
‫در جوامـع پسـاجنگ و درگیـر بحـران‪ ،‬نظامهـای متمرکز ریاسـتی‬
‫بـا یـک برنـده و صدها بازنـده به عوض اینکه مشـکالت ایـن جوامع را‬
‫در سـطح مشـارکت و نمایندگی حل نمایند‪ ،‬مشـکالت و دشواریهای‬
‫بیشتـری را فـراراه اداره امـور کشـور و تامیـن امن و نظـم در جامعه قرار‬
‫میدهند‪.‬‬
‫بنابرایـن نیـاز بـه تمرکززدایی و توزیع قـدرت به اسـاس اراده مردم‬
‫بـه صـورت افقی یکـی از نیازهـای اساسـی در همچو جوامع به شـمار‬
‫مـیرود تـا از یکسـو از انحصـار قدرت به دسـت یکشـخص‪ ،‬فسـاد‬
‫ُ‬
‫و کنـدی اجـراآت نهادهـای خدمـات عامه در سـطح کشـور جلوگیری‬
‫نمایـد و از سـوی دیگـر زمینهی مشـارکت فراگیـر و دموکراتیک مردم در‬
‫تعییـن سرنوشـت و اداره امور کشـور شـان را فراهـم نماید‪.‬‬
‫‪39‬‬ ‫در اکثـر جوامـع حتـی در کشـورهای پیشرفتـه حرکـت بـه سـوی‬
‫تمرکززدایـی سیاسـی‪-‬اداری و توانمنـد سـازی و تامیـن رابطـه مرکـز و‬
‫روایت حضور‪ :‬از امید و اصالحات تا ثبات و همگرایی‬

‫پیرامـون در راسـتای تامیـن مشـارکت معنادار مـردم در قدرت بـه عنوان‬

‫یـک اصـل پذیرفتـه شـده و اجـرا میگردد‪.‬‬
‫در جامعـه افغانسـتان نیـز بـا در نظرداشـت تجربههـای سـالیان‬
‫پسـین و ناکامـی نظـام مطلقـه ریاسـتی بـا یـک برنـده و صدهـا بازنده‬
‫و چالشهـای فرهنگـی و اجتماعـی روبـه افزایـش در کشـور‪ ،‬بحـث‬
‫تمرکززدایـی از قـدرت و تغییـر نظـام بـه عنـوان یـک داعیـه از سـوی‬
‫جریانهـای سیاسـی مطـرح گردیده اسـت‪ .‬دسـتهی ثبـات و همگرایی‬
‫بـا در نظرداشـت واقعیتهـای عینـی افغانسـتان و دیدگاههـای احـزاب‬
‫و جریانهـای تشـکیل دهنـدهی ایـن تکـت تـالش میکنـد گامهـای‬
‫اساسـی را بـه اسـاس راهنمودهـای قانـون اساسـی در راسـتای غیـر‬
‫متمرکـز سـازی قـدرت بـردارد‪.‬‬
‫دسـته ثبـات و همگرایـی با توجـه به واقعیـت های عینـی جامعه و‬
‫درک تجربـی خویـش از الزامـات تامیـن وحدت ملی در کشـور‪ ،‬تکت‬
‫انتخاباتـی فراگیـر رییـس جمهـوری بـا دو معـاون و ریاسـت اجراییـه‬
‫بـا معاونیـن آن را معرفـی کـرده اسـت‪ .‬حکومـت ثبـات و همگرایی در‬
‫راسـتای فراهـمآوری بسـترهای حقوقی و سیاسـی تقسـیم افقـی قدرت‬
‫در سـطح مرکـز و والیتهـا‪ ،‬بـا در نظرداشـت روشهـا و راهکارهـای‬
‫منـدرج در قانون اساسـی کشـور برنامه ریزی دقیق و افغانسـتان شـمول‬
‫میکنـد‪.‬‬

‫‪ .5‬تعدیل قانون اساسی‬

‫قانـون اساسـی فعلـی افغانسـتان در کنـار ویژگیهـای خوبـی کـه‬
‫دارد‪ ،‬از نقایـص و کاسـتیهای زیـادی نیـز رنـج میبـرد‪ .‬فصـل سـوم‬
‫ایـن قانـون صالحیتهـا و اختیـارات بیحـد و حصـری را در اختیـار‬
‫رییـس جمهـوری قـرار داده کـه راه را بـرای دیکتاتوری و تمرکـز بیرویه‬
‫و مهارگسـیختهی قـدرت بـه دسـت یـک فـرد فراهم کرده اسـت‪.‬‬
‫توافقنامـهی سیاسـی تأسـیس حکومـت وحـدت ملی نقشـهی راه‬
‫تعدیـل قانـون اساسـی و تغییـر نظام سیاسـی افغانسـتان را فراهـم کرده‬
‫بـود‪ .‬امـا در کنـار اینکـه دسـتهی ارگ کمتریـن توجهـی بـه ایـن نیـاز‬ ‫‪40‬‬
‫جـدی و اساسـی افغانسـتان نکـرد‪ ،‬بلکه در ‪ 5‬سـال گذشـته بـا ایجاد و‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫ادغـام هـای بی رویـهی نهادهـا‪ ،‬فرهنگ احترام بـه نهادها و سـاختارها‬
‫در ادارهی افغانسـتان را صدمـه زده اسـت‪.‬‬
‫دولـت ثبـات و همگرایـی در یـک سـال نخسـت پـس از تأسـیس‬
‫طـرح جامـع تدویـر لویـه جرگـه و تعدیـل قانـون اساسـی را بـه هـدف‬
‫تمرکـز زدایـی از قـدرت‪ ،‬سـهیم سـازی مـردم در سـاختار قـدرت در‬
‫سـطح ملـی و محلـی و نهادینه سـازی احترام بـه نهادها و سـاختارها را‬
‫بـه جـای افـراد در ادارهی کشـور ارایـه خواهـد کـرد‪.‬‬
 ‫بخش دوم‬

‫برنامه عمل ثبات و همگرایی‬

 ‫اول‪ :‬امنیت‬

‫تأمین امنیت و ثبات پایدار‬

‫مفهـوم امنیـت ملـی پایـدار بـه معنـای مصونیـت شـهروندان‪ ،‬اقتصـاد‬

‫ملـی‪ ،‬زیرسـاختهای اساسـی‪ ،‬منابـع طبیعـی‪ ،‬تمامیـت ارضـی‪،‬‬
‫حاکمیـت ملـی‪ ،‬نهادهـا و سـاختارها دولـت و سـایر سـرمایههای‬
‫انفـرادی اشـخاص را از هرنـوع تهدیـد و خطرهـای احتمالـی‪ ،‬بالقوه و‬
‫بالفعـل چـه از داخل کشـور و چـه از جانب عوامـل و دولتهای بیرون‬
‫‪43‬‬ ‫از مرزهـای کشـور را در بـر میگیـرد‪.‬‬
‫در پرتـو ایـن تعریـف کلـی‪ ،‬دفـاع از تمامیـت ارضـی حاکمیـت‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫ملـی‪ ،‬تأمیـن امنیـت و حفاظـت از جـان‪ ،‬مـال و عـزت مـردم و تمـام‬

‫سـرمایههای فزیکـی و منابـع در کشـور از وظایـف اساسـی یک دولت‬
‫مشـروع و منتخـب میباشـد‪ .‬دولـت این مسـوولیت خود را با اسـتفاده‬
‫و اسـتعمال قـوهی قهریـه مشـروع و مجهز بـا امکانات و ابـزار معاصر و‬
‫الزم اعمـال مینمایـد‪.‬‬
‫بـرای دسـتهی ثبـات و همگرایی داشـتن نیروهای دفاعـی و امنیتی‬
‫مسـلکی و مجهـز با تمام وسـایل و امکانـات عصری حمایـوی یکی از‬
‫اهـداف و اولویتهـای عمـده به شـمار مـیرود‪ .‬بـه منظور رسـیدن به‬
‫ایـن هـدف (تقویت و بلنـد بـردن قابلیتهای مسـلکی قـوای دفاعی و‬
‫امنیتی کشـور) دسـتهی ثبات و همگرایی برنامهها و اقدامات مشـخص‬
‫را در چهـار چـوب برنامههـای جداگانـه جهـت تغییر وضیعـت امنیتی‬
‫کشـور عملی خواهـد نمود‪.‬‬
‫طـوری که همه ملت افغانسـتان شـاهد وضیعت سیاسـی و امنیتی‬
‫کشـور در طـول ‪ 18‬سـال گذشـته بوده انـد‪ ،‬نیروهـای دفاعـی و امنیتی‬
‫مـا با وصـف همـه چالشهـا‪ ،‬کمبودیهـا و محدودیتهـای حمایوی‬
‫بـا آنچـه در دسـترس داشـتهاند از مـردم و نظـام جمهـوری اسـالمی‬
‫افغانسـتان بـا هدیـه خون و جانهای شـیرین شـان به خاطـر حب وطن‬
‫قهرمانانـه رزمیـده و دفـاع نمودهانـد‪ .‬متأسـفانه در طی سـالیان گذشـته‬
‫بنابـر بعضـی تصامیـم نادرسـت سیاسـی‪ ،‬آنچه که مـردم افغانسـتان از‬
‫رهبـران سیاسـی شـان در تشـکیل‪ ،‬ایجـاد و تقویـت نیروهـای دفاعی و‬
‫امنیتـی شـان بـا داشـتن قابلیتهـای الزم مسـلکی کشـفی‪ ،‬رزمـی و‬
‫امنیتـی توقـع داشـتند تحقـق نیافته اسـت‪ .‬دالیل اساسـی در این راسـتا‬
‫بـر میگـردد به فقـدان اسـناد راهبـردی جهـت مدیریت و رهبـری موثر‬
‫قـوای دفاعـی و امنیتـی در برابـر مجمـوع خطرهـا و تهدیدات دشـمنان‬
‫مـردم افغانسـتان کـه ریشـهها و عوامـل آن در بیـرون از مرزهای کشـور‬
‫قـرار دارد‪ .‬بـا در نظر داشـت فهـم و تحلیل ما از مشـکالت‪ ،‬کمبودیها‬
‫و نیازمندیهای موجود در سـکتور امنیتی دسـتهی ثبات و همگرایی در‬ ‫‪44‬‬
‫حالیکـه از حمایـت قاطـع و همکاری دوامـدار جامعـهی بینالمللی‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫و بـه خصوص کشـورهای عضو ناتـو در رأس ایاالت متحـده امریکا در‬
‫ایجـاد تشـکیل تعلیـم و تجهیـز قوای امنیتـی و دفاعـی افغانسـتان ابراز‬
‫امتنـان مینمایـد‪ ،‬بـر تـداوم همکاریهـا بـا این کشـورها تا زمـان خود‬
‫کفایـی اقتصـادی و مالی افغانسـتان طوری که در اسـناد مهـم راهبردی‬
‫عقد شـده بیـن کشـورهای مان تصریـح گردیـده تأکیـد مینماید‪.‬‬
‫دسـتهی انتخاباتـی ثبـات و همگرایـی انشـالله بـا حمایـت شـما‬
‫ملـت غیـور و سـربلند برنامههـا و اقدامـات عملـی (نـه شـعارهای‬
‫عـوام فریبانـه) را جهـت بهبـود اساسـی وضیعـت عمومـی کشـور و به‬
‫خصـوص در حمایـت از قـوای امنیتـی و دفاعـی در جهـت تقویـت و‬
‫بلندبـردن قابلیتهـای مسـلکی شـان در منشـور خـود جاه داده اسـت‬
 ‫کـه بعـد از پیـروزی مـا بـه کمـک الهـی و حمایـت قاطـع شـما ملـت‬
‫قهرمـان و مجاهـد عملـی خواهـد شـد‪ .‬اهـداف مشـخص دسـتهی‬
‫انتخاباتـی ثبـات و همگرایـی از دیـد امنیـت ملـی پایـدار در پنج سـال‬
‫آینـده تـداوم سیاسـت صلـح و امنیت بـر مبنای منافـع و احتـرام متقابل‬
‫و همکاریهـای دو و یـا چنـد جانبـه در چهارچوب منافـع ملی تعریف‬
‫و معنـی میگـردد‪.‬‬
‫در پرتـو ایـن دیـدگاه‪ ،‬افغانسـتان بـه حیـث محـور صلـح و امنیت‬
‫و پـل اتصالـی و ترانزیـت بـه منظـور رونـق و رشـد تجـارت و توسـعه‬
‫اقتصـادی در منطقـه عمـل خواهـد نمـود‪.‬‬
‫اسـتراتیژی امنیـت ملـی خـود را بـا درنظرداشـت انـواع و اشـکال‬
‫تهدیـدات و خطرهـای موجـود‪ ،‬احتمالـی و بالقوه ترتیـب و به منصهی‬
‫اجـرا خواهیـم گذاشـت‪ .‬در پرتـو اسـتراتیژی امنیـت ملـی‪ ،‬دکتوریـن‬
‫نظامـی و امنیتی خود را جهت اسـتفاده و اسـتعمال توسـط قوای دفاعی‬
‫و امنیتـی ترتیـب و عملـی خواهیـم کرد‪.‬‬
‫بـه منظـور بلند بـردن قابلیتهـای دفاعـی و ظرفیتهای مسـلکی‬
‫در نهادهـای دفاعـی و امنیتـی برنامههـای اصالحـی هدفمنـد را ترتیب‬
‫‪45‬‬
‫و مطابـق آن‪ ،‬سـاختارهای موجـوده را بازنگـری‪ ،‬خالهـا و نقایص آن را‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫مرفـوع و برنامههـای آموزشـی و تعلیمـی جدیـد را بـه خاطـر بلندبردن‬

‫دانـش و مهارتهای مسـلکی در هر سـه نهاد امنیتی عملـی مینماییم‪.‬‬
‫بـه منظـور تأمیـن حاکمیـت قانـون‪ ،‬برنامـه مشـترک اصالحـات‬
‫اساسـی در سـکتور عدلـی و قضایی و قـوای پولیس را مـن حیث نیروی‬
‫تنفیـذ قانـون‪ ،‬تأمیـن کننـده امن و نظـم عامه‪ ،‬مبـارزه با جرایم سـبک و‬
‫سـنگین و مبـارزه جـدی علیـه مـواد مخدر عملـی خواهیـم نمود‪.‬‬
‫برنامههـای اصالحـی مـا در تمـام ارگانهـای دفاعـی و امنیتـی و‬
‫حاکمیـت قانـون بـه ‪ 5‬بخـش اساسـی متمرکـز خواهـد بـود‪.‬‬
‫‪ .1‬بررسی و اصالح ساختارهای تشکیالتی ناقص؛‬
‫‪ .2‬تقویـۀ ظرفیتهـای بشـری و بلند بـردن قابلیتهای مسـلکی و‬
‫مدیریتـی در نهادهای مربوط؛‬
‫‪ .3‬تهیـه پالن توسـعهیی و تطبیقـی زیر سـاختهای الزم به منظور‬
‫فعال سـاختن تمام واحدهای نهادهای مربوط در سراسـر کشـور؛‬
‫‪ .4‬فراهـم سـاختن تجهیـزات معیـاری جهـت اجراآت مسـلکی و‬
‫معیـاری در نهادهـا بـا همـکاری جامعـه جهانی؛ و‬
‫‪ .5‬تجهیـز تمـام نهادهـای مربـوط بـه سیسـتمهای الکترنیـک بـه‬
‫منظـور تقویـه و ترویـج حکومتداری خـوب و معیـاری و جلوگیری از‬
‫فسـاد بـا اسـتفاده از تنکنالـوژی معلوماتـی و ابزارهـای موجود‪.‬‬
‫در پرتـو اسـتراتیژی امنیـت ملـی مبـارزه جـدی بـا تروریـزم و‬
‫معرفـی شـیوهها و تکتیـک جدیـد‪ ،‬بـا تمرکـز بیشتـر بـه تقویـه و بلنـد‬
‫بـردن قابلیتهـای بشـری و ابـزاری معاصـر در نهاد کشـفی و اسـتفاده‬
‫از منابـع و امکانـات مالـی در مبـارزه بـا فعالیتهـای تروریسـتی و‬
‫اسـتخباراتی؛ تقویـه قـوای هوایـی بـا همـکاری جامعـه بینالمللـی و‬
‫اسـتعمال موجـه و به موقـع حین ضـرورت؛ و تمرکز بیشتر بـاالی بلند‬
‫بـردن قابلیتهـای قطعـات خـاص کومانـدو و پولیـس در صورتـی کـه‬
‫جنـگ و تهدیـدات علیـه کشـور ادامه پیـدا کند‪ .‬بـا ایجاد چنیـن مثلث‬
‫راهبـردی در همآهنگـی و همـکاری نزدیک بین هر سـه نهـاد میتوانیم‬
‫وضیعـت و مسـیر جنگ را در برابـر حمالت و تهدیدات دشـمنان مردم‬ ‫‪46‬‬
‫افغانسـتان تغییـر بدهیم‪.‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫در پهلـوی تروریـزم منطقـهای و بینالمللـی‪ ،‬در بعـد داخلـی‬
‫یکـی از عوامـل جـدی مخل امنیـت و نظم عامـه در کشـور موجودیت‬
‫گروههـای مسـلح غیـر مسـوول و شـبکههای جرمـی مربـوط بـه آنهـا‬
‫میباشـد‪ .‬بـه خاطـر مبـارزه بـا ایـن پدیـدۀ ُم ِخـل امنیـت و مصونیـت‬
‫مـردم‪ ،‬اقدامـات ذیـل را انجـام خواهیـم داد‪.‬‬
‫‪ .1‬تدوین پالیسی و تعریف افراد مسلح غیر مسوول؛‬
‫‪ .2‬برسـی موجودیـت افـراد و شـبکههای مربـوط بـه گروههـای‬
‫مسـلح غیـر مسـوول و باندهـای جنایتـکار در سراسـر کشـور؛‬
‫‪ .3‬ترتیب و تصویب پالن عملیاتی به منظور خلع سالح آنها؛ و‬
‫‪ .4‬نظـارت دوامـدار از وضیعـت‪ ٬‬بـه منظـور جلوگیـری از بـروز و‬
 ‫ظهـور همچـو افـراد و شـبکههای خـود سـر و غیـر مسـوول در آینـده‪.‬‬
‫از آنجاییکـه موجودیـت فسـاد در نهادهـای دفاعـی و امنیتـی و‬
‫سـکتور حاکمیـت قانـون از اعتبـار و اعتمـاد ملـت نسـبت بـه اجراآت‬
‫قانونـی‪ ،‬عادالنـه و مسـووالنه ایـن نهادها به صـورت قابـل مالحظهیی‬
‫کاسـته اسـت‪ً ،‬‬
‫بنـاء با تطبیـق و تقویـت حاکمیت قانـون‪ ٬‬با تمـام موارد‬
‫فسـاد در همـه سـطوح و نهادهـای دولتـی مبـارزه جـدی مینماییـم‪.‬‬
‫مبـارزه جـدی مـا در ایـن عرصـه بـا ایجـاد سیسـتمهای موثـر و کارا با‬
‫اسـتفاده از تکنالـوژی روز و ابـزار مربـوط و گماشـتن مسـؤولین پـاک‬
‫نفـس و شایسـته در رأس امـور ایـن نهادهـا بـا تطبیـق برنامههـای‬
‫اصالحـی همـه جانبـه عملـی میگـردد‪.‬‬

‫‪47‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬
 ‫دوم‪ :‬صلح‬

‫صلحیکه منجر به همگرایی ملت و تأمین ثبات دولت گردد‬

‫دسـتهی ثبـات و همگرایی باور عمیق دارد که در شـرایط کنونی کشـور‪،‬‬

‫تنهـا گفتگـو‪ ،‬تفاهـم‪ ،‬همدیگرپذیـری و از همـه مهمتـر تأمیـن صلـح‬
‫پایـدار‪ ،‬تحکیـم امنیـت سرتاسـری و اسـتقرارحاکمیت ملـی مبتنـی‬
‫بـر منافـع ملـی و برقـراری عدالـت اجتماعـی‪ ،‬میتوانـد گرهگشـای‬
‫معضـالت کنونـی و نوید دهنده توسـعه و ترقی پایدار در کشـور باشـد‪.‬‬
‫‪49‬‬ ‫مـا بـاور کامـل داریـم کـه صلـح و مصالحـهی سیاسـی‪ ،‬مقدمـه‬
‫و آغـازی بـرای تحقـق صلـح عادالنـه و پایـدار اسـت‪ .‬پایـداری صلح‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫و ثبـات در جامعـه‪ ،‬نیازمنـد صلـح اجتماعـی‪ ،‬همگرایـی مردمـی‪،‬‬

‫صداقت و راسـتگویی در سـطح نخبهگان و فعاالن سیاسـی در سـطوح‬
‫مختلـف اسـت کـه در نتیجـهی ایجـاد اجمـاع ملـی‪ ،‬تقویـت اعتمـاد‬
‫مردمـی‪ ،‬تحقـق عدالـت اجتماعی و رفـع موانع همزیسـتی مدنی مانند‬
‫تبعیـض‪ ،‬افـزون طلبـی‪ ،‬خشـونت‪ ،‬فقـر‪ ،‬عـوام فریبـی و بیتوجهـی به‬
‫مصالـح ملـی‪ ،‬بـه دسـت میآید‪.‬‬
‫همچنـان دسـتیابی بـه صلح اجتماعـی و پایـدار‪ ،‬نیاز بـه ترویج‬
‫فرهنـگ تحمـل‪ ،‬احتـرام متقابـل‪ ،‬مـدارا و رواداری اسـت کـه در ایـن‬
‫راسـتا‪ ،‬دولت ثبـات و همگرایـی‪ ،‬کارهـای فرهنگی واجتماعـی مفید و‬
‫مؤثـری را انجام خواهـد داد‪.‬‬
‫نهادینهکـردن رونـد انتقـال مسـالمتآمیز قـدرت‪ ،‬نقطـه عزیمـت‬
‫افغانسـتان بـرای گـذار از وضعیـت کنونـی به سـوی ثبات پایـدار تلقی‬
‫میشـود‪ .‬حفاظـت و صیانـت از آرای مـردم‪ ،‬حکومـتداری خـوب‪،‬‬
‫حاکمیـت قانـون‪ ،‬مسـوولیتپذیری و خدمتگـزاری کارگـزاران دولت‬
‫از الزمههـای دیگـر تأمیـن ثبـات و امنیـت پایدار در کشـور اسـت‪.‬‬
‫معنـای امنیـت در دنیـای امـروز‪« ،‬رهایـی از تـرس و نیـاز»‬
‫شـهروندان اسـت‪ .‬مقولـه امنیـت‪ ،‬گسـترهی وسـیعی ماننـد «امنیـت‬
‫فیزیکـی»‪« ،‬امنیـت اقتصـادی»‪« ،‬امنیـت سیاسـی»‪« ،‬امنیـت محیـط‬
‫زیسـتی»‪« ،‬امنیـت غذایـی»‪« ،‬امنیـت فـردی»‪« ،‬امنیت تندرسـتی» و‬
‫«امنیـت ارتباطـات» را در قالـب «امنیـت انسـانی» شـامل میشـود‪.‬‬
‫بـه همیـن دلیـل‪ ،‬بـاور مـا ایـن اسـت کـه تأمیـن امنیـت پایـدار‪،‬‬
‫نیازمنـد گسـترش پایههای «دولـت داری خوب» و ایجـاد اعتماد ملی‪،‬‬
‫داشـتن تفکـر اسـتراتیژیک و اصـالح مدیریـت دولتی اسـت‪ .‬همچنان‬
‫ناامنـی و فقـر پیونـد محکمـی بـا هم دارنـد‪ .‬از یک سـو بـدون امنیت‪،‬‬
‫رشـد و توسـعهی اقتصـادی و شـرایط مناسـب سـرمایهگذاری میسـر‬
‫نمیشـود و از جانـب دیگـر‪ ،‬افزایـش فقـر میتوانـد یکـی از عوامـل‬
‫برهـم زننده امنیت کشـور باشـد‪ .‬بـه همین دلیـل‪ ،‬ما به این مسـأله نگاه‬ ‫‪50‬‬
‫اسـتراتیژیک داریـم و بـرای بسـتن ایـن منفـذ نـا امنـی‪ ،‬توجـه و برنامـه‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫همـه جانبـه داریم‪.‬‬
‫امنیـت روانـی بخشـی از امنیـت اجتماعـی اسـت‪ .‬برنامـه ریـزی‬
‫بـرای رهایـی از نگرانیهـای شـهروندان‪ ،‬تقویـت اعتمـاد وباورمنـدی‬
‫آنهـا نسـبت به آینده و افزایش سـطح امید شـهروندان بـه زندگی‪ ،‬یکی‬
‫از ضرورتهـای جـدی اسـت که در حـوزه کار تبلیغاتی‪ ،‬در گذشـته به‬
‫ایـن مسـایل‪ ،‬کامـال بیتوجهی صـورت گرفته اسـت‪.‬‬
‫ارتقـای کیفـی و کمی قابلیتهـای نظام دفاعی و امنیتی افغانسـتان‬
‫نیـز بخـش مهمـی از راهبـرد جامـع مدیریت امـور امنیتی دولـت ثبات‬
‫و همگرایـی خواهـد بـود کـه از طریـق تدویـن دکتریـن نظامـی‪ ،‬بـه آن‬
‫توجـه خواهد شـد‪.‬‬
 ‫در کنـار اینهـا‪ ،‬دولـت ثبـات و همگرایـی‪ ،‬ارادهی سیاسـی بـرای‬
‫برخـورد معقـول و منطقی بـا عوامل و ریشـههای اصلـی ناامنی خواهد‬
‫داشـت و ایـن اصـل را از ضرورتهای جـدی برای «مدیریـت بحران»‬
‫در افغانسـتان میشمارد‪.‬‬
‫امنیـت افغانسـتان بـا امنیت منطقـه و جهان گره خـورده و مرزهای‬
‫امنیـت ملـی افغانسـتان‪ ،‬فراتـر از مرزهـای جغرافیایـیاش قابـل بـاز‬
‫تعریـف اسـت‪ .‬در این زمینـه باور بـه همگرایی منطقهای بـرای مواجهه‬
‫بـا ریشـهها و عوامـل برهم زننـده امنیـت منطقـهای داریم‪.‬‬

‫‪ .1‬اهداف‬
‫• رسـیدن بـه توافقـات صلـح بـا حفـظ ارزشهـای جمهوریت و‬
‫اسـالمیت نظام؛‬
‫• اخذ تضمینهای اجرایی از طرفهای منازعه در کشور؛‬
‫• تحقق مواد توافق صلح؛‬
‫• ادغـام مجـدد طـرف منازعـه در جنگهای دو دههی گذشـته در‬
‫جامعـه و دولـت با حفـظ کرامت انسـانی و عدالـت اجتماعی؛ و‬
‫‪51‬‬
‫• تحقق عملی صلح و ثبات پایدار در کشور‪.‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ .2‬استراتیژی‬
‫• همهشمولسـازی پروسـه صلـح (نماینـدگان دولـت‪ ،‬احـزاب‬
‫و جریانهـای سیاسـی‪ ،‬نهادهـای مدنـی‪ ،‬حقـوق بشـری حقـوق زن‪،‬‬
‫سـکتور خصوصـی‪ ،‬اقلیتهـا و سـایر اقشـار مختلـف جامعـه)؛‬
‫• مذاکرات مستقیم با طرف منازعه؛‬
‫• جلب و تقویت همکاریهای منطقوی و جهانی برای حمایت از‬
‫پروسهی صلح؛‬
‫• مصالحه با طرف منازعه بر اساس منافع ملی؛‬
‫• اعتمادسازی و شفافیتسازی پروسه صلح؛ و‬
‫• تقویـت نیروهـای امنیتـی کشـور و کاهـش وابسـتگی بـه نیروی‬
 ‫نظامـی خارجی؛‬

‫‪ .3‬برنامهها‬
‫• دیپلماسـی فعـال بـرای جلـب و تـداوم حمایـت کشـورهای‬
‫منطقـه و جهـان؛‬
‫• ایجاد شـورای عالی رهبـری صلح متشـکل از نمایندگان دولت‪،‬‬
‫احـزاب و جریانهـای سیاسـی‪ ،‬نهادهـا و فعالیـن مدنی‪ ،‬حقوق بشـر‪،‬‬
‫حقـوق زن‪ ،‬سـکتور خصوصی‪ ،‬اقلیتها و اقشـار مختلـف جامعه؛‬
‫• تعیین هئیت مذاکره کننده همه شمول و با صالحیت؛‬
‫• تقویت نقش سازمان ملل متحد در پروسه صلح؛‬
‫• اخذ تضمینهای کافی برای پایبندی به توافقات صلح؛‬
‫• تطبیق مواد توافق صلح؛‬
‫• نظارت و کنترل از عملی شدن توافق صلح؛‬
‫• طـرح‪ ،‬برنامهریـزی و تطبیـق پروژهها و پروگرامهای پسـا‪-‬صلح‬
‫برای پایـداری ثبات‪.‬‬

‫‪52‬‬
‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
 ‫سوم‪ :‬سیاست خارجی‬

‫گذار از سیاست خارجی امنیتمحور به سیاست خارجی‬

‫توسعهمحور‬

‫افغانسـتان بـا در نظـر داشـت موقعیـت جغرافیایـی اسـتراتیژیک‪ ،‬منابع‬

‫طبیعـی‪ ،‬داشـتههای تاریخـی و فرهنگـی و بافـت اجتماعـی متکثـر‪ ،‬به‬
‫صـورت گسـتردهیی از تحـوالت منطقهیـی و فرامنطقهیـی متأثر اسـت‪.‬‬
‫بـرای رسـیدن بـه ثبـات‪ ،‬رفـاه و همزیسـتی مسـالمتآمیز بـا‬
‫‪53‬‬ ‫همسـایهها‪ ،‬منطقـه و جهـان‪ ،‬دسـتهی ثبـات و همگرایـی اتخـاذ یـک‬
‫سیاسـت خارجـی متوازن‪ ،‬تنـشزدا‪ ،‬توسـعهمحور و فعـال در عرصهی‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫همگرایـی منطقهیـی و همکاریهـای منطقهیـی و بینالمللـی را عنصر‬

‫اساسـی تأمیـن و تـداوم ثبـات کشـور میدانـد‪.‬‬
‫تاریخ روابط خارجی کشـور شـاهد اسـت که موقعیـت جغرافیایی‬
‫افغانسـتان همیشـه بـه عنـوان یـک عامـل ثابـت در فعـل و انفعـالت‬
‫منطقـوی و بینالمللـی پذیرفتـه شـده و اکثـرا بـه حیـث یـک چالـش‬
‫عمـده عمـل نمـوده اسـت‪ .‬بـرای تعویـض ایـن چالـش به فرصـت‪ ،‬با‬
‫توجـه بـه اولویت انگیزههـای ژئوپلتیکی (نـه اقتصادی) در محاسـبات‬
‫اسـتراتیژیک قدرتهـای بـزرگ در منطقـهی مـا‪ ،‬بـرای دسـتیافتن بـه‬
‫توافقـات وسـیع بـر سـر همکاریهـای منطقهیـی‪ ،‬بهدنبـال راهـی برای‬
‫نهادینـه سـازی تـوازن منافـع کشـورهای منطقـه در سیاسـت خارجـی‬
‫خـود هسـتیم‪ .‬دولـت ثبـات و همگرایـی بـا رایزنـی گسـترده بـا تمامی‬
‫نخبـهگان سیاسـی و اکادمیـک کشـور گزینههای مناسـب و راهکارهای‬
‫بلندمـدت دیپلوماتیـک در ایـن عرصـه را مطالعـه و بـه منصـهی اجـرا‬
‫میگـذارد‪.‬‬
‫بـا گذشـت هـژده سـال از ایجـاد نظـام نویـن در کشـور و ادامـه‬
‫همزمـان جنگهـا و نا امنیهـا‪ ،‬اکنون پدیـده صلح با مخالفان مسـلح‬
‫دولـت بیشتـر از هـر زمانـی دیگر در افق سیاسـی کشـور جلـوه نمایی‬
‫میکنـد‪ .‬هژده سـال پـس از یک فصل پربـار از کار و همکاری مشـترک‬
‫مـان بـا دول خارجـی‪ ،‬اکنون ایجـاب میکند تـا تعهـد و همکاریهای‬
‫متقابـل کشـور را بـا سـایر دول همکار یک بار دیگر به بررسـی نشسـته‬
‫و در روشـنایی واقعیتهـای جدیـد و بـر بنیاد منافع ملی و اسـتراتیژیک‬
‫کشـور‪ ،‬روابـط و همکاریهـای مـان را بـاز تعریـف کنیـم‪ .‬احسـاس‬
‫میشـود کـه نوعیـت ادامـه روابـط مـا بـا تمامـی شـرکای بینالمللـی‬
‫افغانسـتان بـه خصـوص مهمتریـن آن ایاالت متحـده امریـکا‪ ،‬در حال‬
‫تغییـر اسـت‪ .‬کوشـش مـا در دولـت ثبـات و همگرایـی بـر آن خواهـد‬
‫بـود تـا ایـن تغییر مثبـت و کارا باشـد و اسـتمرار همکاریهای مشـترک‬
‫مـان را در سـاحات مختلـف بـه خصـوص در عرصـه همکاریهـای‬ ‫‪54‬‬
‫اقتصـادی تأمیـن و تضمیـن نماید‪.‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫بحـث صلـح‪ ،‬در قدم نخسـت نیازمند بررسـی چگونگی وضعیت‬
‫پسـا‪-‬صلح میباشـد که شـامل دو اصل عمده میگردد‪ .‬اصل نخسـت‬
‫تضمیـن دوامـدار بـودن صلـح میباشـد کـه بـدون شـک افغانسـتان با‬
‫رسـیدن بـه توافق صلـح‪ ،‬با چالشهـای فراوان پسـا توافق صلح دسـت‬
‫و گریبـان خواهد بود‪.‬‬
‫بـه منظـور رسـیدگی بـه آن‪ ،‬در بعـد خارجـی در کنـار تفاهـم بـا‬
‫شـرکای بینالمللـی افغانسـتان در جهـت ارایـهی راه حـل مناسـب بـه‬
‫ایـن چالشهـا‪ ،‬مـا نیازمند یک گفتمـان سـازندهی منطقـوی دو جنانبه‬
‫و چنـد جانبه با کشـورهای همجوار هسـتیم‪ .‬هـدف از این پروسـه پیدا‬
‫کـردن نقـاط وصل و منافع مشـترک خواهد بـود تا افغانسـتان در محراق‬
 ‫منافـع مشـروع کشـورهای منطقـه قـرار گیـرد‪ .‬داشـتن منافع مشـترک و‬
‫مشـروع کشـورهای همسـایه به خصـوص در حـوزه اقتصـادی و ایجاد‬
‫وابسـتگیهای اقتصـادی از طریـق پروژههـای دوجانبه و چنـد جانبهی‬
‫منطقهیـی باعـث ایجـاد وابسـتگیهای سیاسـی شـده و اسـتمرار صلح‬
‫همیشـگی را تضمیـن خواهـد کرد‪.‬‬
‫اصـل دوم در بحـث تضمیـن و اسـتمرار صلـح بعـد از توافقـات‪،‬‬
‫همکاریهـای مسـتمر اقتصـادی کشـورهای همـکار بـه خصـوص‬
‫ایـاالت متحـده خواهـد بـود‪ .‬ایـن اصـل ایجـاب میکنـد تـا بعـد از‬
‫برقـراری صلـح و خـروج نیرویهـای بینالمللـی‪ ،‬افغانسـتان همچـان‬
‫یـک همکار خـوب بـرای جامعـه بینالمللی باقـی بماند و منابـع مالی‬
‫جهانـی تا رسـیدن افغانسـتان بـه خود کفایـی اقتصـادی تأمیـن و ادامه‬
‫یابد‪.‬‬
‫پرداختـن به ایـن دو اصـل در بعد منطقـوی و بینالمللـی توافقات‬
‫ممکـن صلح را مسـتحکم میسـازد تا پروسـه صلـح در کشـور نهادینه‬
‫شـود و دچـار شـکنندگی نگـردد کـه دولـت ثبـات و همگرایی خـود را‬
‫ملـزم بـه انجـام اقدامـات عملی و جـدی در ایـن راسـتا میداند‪.‬‬
‫‪55‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫دکترین سیاست خارجی‬

‫بـا توجـه بـه چالشهـای موجـود داخلـی و خارجـی افغانسـتان‬
‫در عرصههـای امنیـت‪ ،‬اقتصـاد‪ ،‬مداخـالت بیرونـی و قـرار داشـتن‬
‫درموقعیـت مهـم ژئوپولتیـک و ژئو اسـتراتیژیک که همواره دسـتخوش‬
‫بحـران نیز اسـت‪ .‬افغانسـتان نیازمند یک سیاسـت خارجـی فعال‪ ،‬پویا‬
‫و هدفمنـد اسـت‪ ،‬تـا از یـک سـو در تأمیـن هرچـه بهتـر منافـع ملـی و‬
‫امنیـت ملـی کشـور ممـد واقع شـود و از جانـب دیگر بـا اتکا بـه آن از‬
‫فرصتهـای خارجـی برای ثبـات پایدار و رفـاه همگانی اسـتفاده بهینه‬
‫صـورت پذیـرد‪ .‬بـاور مـا بـر ایـن اسـت کـه بـا تدویـن اصول اساسـی‬
‫و دکتریـن سیاسـت خارجـی و معیـن سـاختن اهـداف کوتاهمـدت‪،‬‬
‫میانمـدت و درازمـدت در این زمینه‪ ،‬از موقعیت ژئوپولتیک افغانسـتان‬
‫میتـوان بـه عنـوان یک فرصـت خـوب در راسـتای تأمین منافـع ملی و‬
‫پیشـرفت و توسـعه اقتصـادی کشـور بـه خوبـی بهـره گرفت‪.‬‬
‫سیاسـت خارجـی دولت ثبـات و همگرایی‪ ،‬بر پایه اصولی اسـتوار‬
‫خواهـد بود که رهگشـا و رهنمای رفتار و کنش سیاسـت خارجی کشـور‬
‫باشـد‪ .‬سیاسـت خارجـی مـا بربنیـاد منافـع و ارزشهـای ملـی تعییـن‬
‫میشـود‪ ،‬دسـتهی ثبـات و همگرایـی در سیاسـت خارجـی خویـش با‬
‫در نظرداشـت اوضاع وشـرایط کشـور‪ ،‬و تحلیل همـه جانبه از وضعیت‬
‫جهانـی‪ ،‬اهـداف مشـخص خویـش را تعریـف نمـوده و در چارچـوب‬
‫منافع ملی و در روشـنایی قانون اساسـی‪ ،‬اسـتراتیژی سیاسـت خارجی‬
‫خویـش رامتناسـب بـا اصـول و اهـداف معین تنظیـم میکند‪.‬‬
‫بـا در نظرداشـت اینکـه اصـول سیاسـت خارجـی در برگیرنـده‬
‫باورهـا‪ ،‬اعتقـادات ارزشهـا و واقعیتهـای عینـی جامعه مـا در تعامل‬
‫بـا نظام بینالملل و ارزشهای جهانی اسـت‪ ،‬اصول اساسـی سیاسـت‬
‫خارجـی مـا از ارشـادات دیـن مبیـن اسـالم‪ ،‬قانـون اساسـی و قوانیـن‬
‫پذیرفتـه شـده بینالمللـی نشـأت میگیـرد‪.‬‬
‫سیاسـت خارجـی مـا بـر اصـل همـکاری و احتـرام متقابـل و‬
‫همزیسـتی مسـالمت آمیـز اسـتوار اسـت‪ ،‬مـا در سیاسـت خارجـی‬ ‫‪56‬‬
‫خویـش متعهـد بـه دفـاع از حقوق همه شـهروندان کشـور صـرف نظر‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫از قـوم‪ ،‬زبـان‪ ،‬نـژاد‪ ،‬مذهـب و گرایشهـای سیاسـی شـان هسسـتیم‪.‬‬
‫روابـط ما با کشـورهای همسـایه‪ ،‬جهان اسـالم و دیگـر ملل جهان‬
‫برپایـه بـرادری‪ ،‬دوسـتی و احتـرام متقابـل در چارچـوب منافـع ملـی‬
‫کشـور مـان اسـتوار خواهـد بـود و باورمنـد بـه عـدم مداخلـه در امـور‬
‫دیگـران هسـتیم و از ملـل جهـان نیـز توقـع مشـابه داریم‪.‬‬
‫مـا در مناسـبات خویـش بـا نظـام بینالملـل بـر معاهـدات‪،‬‬
‫پیمانهـا‪ ،‬قراردادهـا و قواعـدی کـه در قالـب قوانیـن پذیرفتـه شـده‬
‫جهانـی زمینهسـاز صلـح و ثبـات و امنیـت جهانـی اسـت‪ ،‬بـر بنیـاد‬
‫منافـع ملـی خویـش پابنـد و متعهـد خواهیـم بـود‪ .‬مـا باورمندیـم کـه‬
‫بـرای دسـتیابی به اهداف تعیین شـده در سیاسـت خارجـی‪ ،‬وحدت‬
 ‫و انسـجام دیدگاههـای مختلـف و متفـاوت سیاسـی در داخل کشـور به‬
‫عنـوان پشـتوانه و اعتبـار ملـی سیاسـت خارجـی یـک ضـرورت جدی‬
‫اسـت و به همیـن دلیل‪ ،‬چارچوب کلی سیاسـت خارجـی دولت ثبات‬
‫و همگرایـی را تأمیـن امنیـت ملی‪ ،‬رفـاه اقتصادی‪-‬اجتماعـی و دفاع از‬
‫حاکمیـت و منافـع ملـی شـکل میدهد و از طریـق دیپلماسـی فعال در‬
‫عرصـه بینالملـل بـه دنبال دسـت یابی به ایـن اهداف هسـتیم‪ .‬اهداف‬
‫کلـی سیاسـت خارجـی دولـت ثبـات و همگرایـی بـا توجه بـه جایگاه‬
‫کنونـی افغانسـتان در نظـام بینالملـل و اسـتفاده بهینـه از فرصتهـای‬
‫جهانـی بـرای رفـع چالشهـا و تأمیـن نیازهـای داخلـی تنظیـم شـده‬
‫است‪.‬‬

‫اهداف‬
‫• حفـظ و صیانـت ازملـت بـزرگ افغانسـتان در مقابـل هرگونـه‬
‫تهدیـد خارجـی؛‬
‫• حفـظ امنیـت ملـی بـه عنـوان اساسـیترین و حیاتیترین هدف‬
‫سیاسـت خارجی؛‬
‫‪57‬‬
‫• حفاظـت از تمامیـت ارضـی بـه عنـوان کلیدیتریـن هـدف‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫سیاسـت خارجـی؛‬
‫• حفـظ نظـام جمهـوری و صیانت از دسـت آوردهـای نظام نوین‬
‫افغانسـتان در هژده سـال اخیر؛‬
‫• تالش در جهت تأمین‪ ،‬استمرار‪ ،‬و تضمین صلح در أفغانستان؛‬
‫• حفـظ حاکمیت ملی‪ ،‬اسـتقالل‪ ،‬ایجاد نظـم داخلی و جلوگیری‬
‫از مداخالت بیرونی؛‬
‫• تثبیت جایگاه و اقتدار منطقهای و جهانی افغانستان؛‬
‫• پیگیـری منافـع ملـی بـا تأکیـد بر تأمیـن صلـح و امنیـت پایدار‬
‫در منطقـه و مبـارزه بـا تروریـزم و تولید‪ ،‬قاچاق و اسـتفاده مـواد مخدر؛‬
‫• پیگیـری منافـع اقتصـادی و زمینهسـازی بـرای تأمیـن رشـد و‬
‫توسـعهی پایـدار کشـور؛‬
‫• تالش درجهت به کارگیری دیپلماسی اقتصادی به منظور دسترسی‬
‫بهینه به بازار و کاالهای جهانی؛ و‬
‫• استفاده از دیپلماسی فرهنگی‪ ،‬ورزشی و مردم با مردم‪.‬‬

‫استراتیژیها‬
‫• تنظیـم و تدویـن هرچه زودتر سیاسـت خارجی کشـور بر مبنای‬
‫منافـع ملی در روشـنایی ماده هشـتم قانون اساسـی و همچنـان رعایت‬
‫و احتـرام بـه اصـول و ارزشهای نظـام بینالملل؛‬
‫• برداشـتن گامهـای عملی بـرای عبور از سیاسـت خارجی منفعل‬
‫و واکنشـی بـه سیاسـت؛ خارجـی فعال‪ ،‬پویـا و ابتکاری و ایجـاد توازن‬
‫میـان سیاسـت خارجی و روابط بیـن الملل؛‬
‫• اسـتفاده از مشـارکتهای اسـتراتیژیک بـا کشـورهای منطقـه و‬
‫جها ن ؛‬
‫• تـالش بـرای تنـش زدایـی و اعتماد سـازی در سـطح منطقهیی و‬
‫بینالمللـی؛‬
‫• تعریـف‪ ،‬تعمیـق و گسـترش روابـط بـا کشـورهای همسـایه‪،‬‬
‫منطقـه و جهـان اسـالم‪ ،‬بـر اسـاس منافـع مشـترك و بلنـد مـدت در‬ ‫‪58‬‬
‫جهـت دسـتیابی بـه صلـح‪ ،‬امنیـت و رشـد پایـدار اقتصـادی؛‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫• بـا توجـه بـه واقعیتهـای جدیـد جهانـی و منطقهیـی‪ ،‬تـالش‬
‫در جهـت تغییـر دادن الگـوی «سیاسـی‪-‬نظامی» منطقـه بـه الگـوی‬
‫«سیاسـی‪-‬اقتصادی»؛‬
‫• برنامهریـزی بـرای شناسـاندن هرچـه بهتـر سـیمای تمدنـی‬
‫افغانسـتان بـه عنـوان کشـور صلحطلـب و غیـر منسـلک؛ و‬
‫• سـمت و سـو دهـی سیاسـت خارجـی و مناسـبات بینالمللـی‬
‫افغانسـتان بـا عنایـت بـه حـق آزادی ملتهـا‪ ،‬آرمـان صلـح جهانـی و‬
‫اصـل عدالـت بـرای همه‪.‬‬
 ‫دو برنامه بزرگ‬

‫‪ .1‬طرح دیپلوماسی توسعوی‬

‫• دیپلماسی جلب مساعدتهای جهانی؛‬
‫• دیپلوماسی همکاریهای اقتصادی منطقهای؛‬
‫• دیپلوماسـی آب‪ :‬گفتگـوی تدریجـی پیرامون آبهای مشـترك با‬
‫همسایگان؛‬
‫• دیپلوماسی تجارت و ترانزیت؛ و‬
‫• دیپلوماسی انرژی‪.‬‬

‫‪ .2‬اصالحات در دستگاه دیپلوماسی‬

‫• طـرح و تطبیـق اصالحـات سـاختاری‪ ،‬کادری و علمیاتـی در‬
‫دسـتگاه سیاسـت خارجـی؛‬
‫• بررسـی ضـرورت نمایندگیهـای سیاسـی و قونسـلی در خـارج‬
‫بـه اسـاس نیازمندیهـای امـروزی و آینـدهی کشـور و سـطح روابـط‬
‫سیاسـی اقتصـادی بـا کشـورهای میزبان؛‬
‫‪59‬‬
‫• ادغام مرکز مطالعات اسـتراتیژیک‪ ،‬انسـتیتوت دیپلماسـی و بورد‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫مشـاورین بـه حیث یـک نهاد ملـی و مغز متفکر سیاسـت خارجی؛‬
‫• گردهـمآوری تمـام کادرها و ظرفیتهـای دیپلماتیک و اکادمیک‬
‫کشـور‪ ،‬اعـم از موافقیـن و مخالفیـن‪ ،‬دیپلماتهای برحال و اسـبق‪ ،‬در‬
‫زیرچتر ایـن نهاد؛‬
‫• ارتقـای سـطح رهبـری و مدیریـت افغانسـتان در پروسـههای‬
‫چـون اسـتانبول‪ ،‬ریـکا و سـایر سـازمانهای منطقـه ای؛ و‬
‫• سـازماندهی منظـم و اسـتفاده از تواناییهـا و ظرفیـت افغانـان‬
‫مقیـم در خـارج و حضور فعال و ایفای نقش موثرشـان در سـازمانهای‬
‫منطقـه ای و جهانی‪.‬‬
 ‫چهارم‪ :‬حقوق بشر‬

‫تأمین حقوق و آزادیهای بشری برای همه شهروندان‬

‫حقـوق بشـر حقـوق ذاتی انسـان اسـت‪ .‬صرف نظـر از نژاد‪ ،‬جنسـیت‪،‬‬
‫قومیـت‪ ،‬ملیـت‪ ،‬زبـان‪ ،‬مذهـب و یا هـر تفـاوت دیگری‪ ،‬هر شـهروند‬
‫افغانسـتان حـق دارد بـدون هیـچ تبعیضـی‪ ،‬از ایـن حقـوق برخـوردار‬
‫باشـد‪ .‬تاریـخ معاصـر افغانسـتان‪ ،‬آیینـهی روشـنی از آرمانهـا و‬
‫مطالبـات آزادیخواهانه مردم افغانسـتان اسـت‪ .‬جهـاد و مقاومت مردم‬
‫‪61‬‬ ‫افغانسـتان از نمونههـای پر افتخار مبـارزه بـرای آزادی و عدالتخواهی‬
‫میباشـد‪ .‬در طـول تاریـخ‪ ،‬شـهروندان افغانسـتان خواسـتار حرمـت‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫نهـادن بـه کرامـت واالی انسـانی و دسـتیابی بـه حقـوق و آزادیهای‬

‫بشـری خـود بودهانـد‪.‬‬
‫قانـون اساسـی افغانسـتان در مـاده ‪ 7‬و فصل دوم (مـواد ‪)59-22‬‬
‫حقـوق و آزادیهـای شـهروندی را تضمیـن نمـوده اسـت‪ .‬همچنـان‬
‫افغانسـتان بـه هفت کنوانسـیون بینالمللی حقوق بشـر پیوسـته اسـت‪،‬‬
‫کـه دولتهـا را مکلـف میسـازد تا حقـوق و آزادیهای منـدرج در این‬
‫اسـناد اعـم از حقوق مدنی‪ ،‬سیاسـی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬اجتماعـی و در نهایت‬
‫حـق توسـعه و صلـح و محیط زیسـت سـالم را برای شـهروندان کشـور‬
‫تأمیـن نماید‪.‬‬
‫اگـر چـه تضمینهـای قانونـی و تالشهایـی دو دهـه گذشـته بـا‬
‫حضـور و همـکاری جامعـه جهانـی در زمینـه تأمین و گسـترش حقوق‬
‫بشـر منجـر بـه دسـتآوردهایی در زمینههـای آزادی بیـان‪ ،‬مشـارکت‬
‫سیاسـی‪ ،‬دسـت رسـی بـه اطالعـات‪ ،‬صحـت و آمـوزش شـده‪ ،‬اما به‬
‫دلیـل گسـترش جنـگ و ناامنـی‪ ،‬ضعـف حاکمیـت قانـون‪ ،‬ناکارآیـی‬
‫سـاختارهای عدلی‪-‬قضایـی‪ ،‬فرهنـگ معافیـت‪ ،‬فسـاد اداری و صدهـا‬
‫عامـل دیگـر‪ ،‬ارزشهـای حقـوق بشـری آن گونـه کـه انتظـار میرفـت‬
‫در کشـور نهادینـه نگردیـده و دولـت از تأمین حقوق مدنی و سیاسـی و‬
‫اقتصـادی و اجتماعـی و فرهنگی شـهروندان خویش کوتاه آمده اسـت‪.‬‬
‫در کنـار پیامدهای زیانبـار جنگ‪ ،‬ازدواجهای اجباری و زیر سـن‪،‬‬
‫محرومیـت از حـق تحصیـل و کار‪ ،‬خشـونتهای خانوادگی‪ ،‬نداشـتن‬
‫حـق ملکیـت و میراث‪ ،‬سـوء اسـتفاده جنسـی‪ ،‬تیـزاب پاشـی و صدها‬
‫نـوع آزار واذیـت علیـه زنـان‪ ،‬افغانسـتان را به بدترین کشـور بـرای زنان‬
‫تبدیـل نمـوده اسـت‪ .‬عـدم دسترسـی کـودکان بـه بهداشـت و غـذا‪،‬‬
‫محیـط امـن آموزش و عـدم دسترسـی به حد اقـل معیارهـای صحی‬
‫در کشـور سـبب گردیـده تـا هزارهـا کـودک آسـب پذیـر در بدتریـن‬
‫وضعیـت ممکن به سـر ببرنـد‪ .‬تنها افزایش تعـداد مکاتب و شـاگردان‪،‬‬
‫نشـان تأمیـن حـق آمـوزش نیسـت‪ .‬آمـوزش با کیفیـت حق هـر کودک‬ ‫‪62‬‬
‫افغانسـتان اسـت کـه متاسـفانه در هیـچ گوشـهی افغانسـتان آمـوزش‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫بـا کیفیـت و مبتنـی بـر رویکـرد حقوق بشـر تـا اکنـون فراهـم نگردیده‬
‫است‪.‬‬
‫بـا آنکـه دولـت بـه هفـت کنوانسـیون بینالمللـی حقـوق بشـر‬
‫پیوسـته اسـت امـا تـا اکنون نتوانسـته بـه صـورت کامل مندرجـات این‬
‫میثاقهـا را در عمـل تطبیق و به زمـان معین به میکانیزمهـای مربوطهی‬
‫آن در سـازمان ملـل متحـد و نهادهـای بینالمللی گزارش ارایـه نماید‪.‬‬
‫صیانـت از حقـوق و آزادی بشـری موضوعـی اصلـی تمامـی‬
‫سیاسـتها و برنامههـای دسـتهی ثبـات و همگرایـی خصوصـا در‬
‫زمینههـای کلیـدی صلح و امنیت‪ ،‬توسـعه‪ ،‬امور اقتصـادی و اجتماعی‬
‫خواهـد بـود‪ .‬دسـتهی ثبـات و همگرایـی بـه رهبـری دکتـور عبداللـه‬
 ‫عبداللـه تأمینکننـده حقـوق و آزادیهـای بشـری بـوده و همـگام بـا‬
‫تالشهـای جهانـی بـرای بهبـود و توسـعهی حقوق بشـر در افغانسـتان‬
‫تـالش همـه جانبـه بـرای تأمیـن زندگـی انسـانی‪ ،‬صیانـت از آزادی در‬
‫بـازار کار‪ ،‬سـرمایه‪ ،‬تولیـد‪ ،‬حقـوق اقتصـادی‪ ،‬اجتماعـی‪ ،‬سیاسـی‪،‬‬
‫فرهنگـی و حـق برخـورداری از صحت‪ ،‬صلح‪ ،‬محیط زیسـت سـالم و‬
‫زندگـی اجتماعی توسـعه یافتـه خواهد نمـود و با در نظر داشـت اصول‬
‫هفـت گانـه مشـارکت‪ ،‬حسـابدهی‪ ،‬عدم تبعیـض‪ ،‬شـفافیت‪ ،‬احترام به‬
‫کرامـت انسـانی‪ ،‬توانمنـد سـازی و حاکمیـت قانـون خـود را متعهد به‬
‫تحقـق اهـداف زیـر میدانـد‪:‬‬

‫‪ .1‬اهداف‬
‫• رعایت و صیانت از حقوق و آزادیهای بشری؛‬
‫• تطبیق تعهدات بینالمللی حقوق بشری دولت افغانستان؛‬
‫• دسترسی تمام شهروندان به حقوق و آزادیهای بشری؛‬
‫• حاکمیـت قانـون و رسـیدگی جـدی به تخلفـات و مـوارد نقض‬
‫حقوق بشـر؛‬
‫‪63‬‬
‫• پایان دادن به فرهنگ معافیت و تبعیض؛‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫• تأمیـن صلـح بـا رعایـت و حفاظـت از حقـوق و آزادیهـای‬

‫بشـری؛ و‬
‫• تأمیـن حقـوق اقتصـادی‪ ،‬اجتماعـی‪ ،‬سیاسـی و فرهنگـی همـه‬
‫شـهروندان از قبیل حق کار در شـرایط مناسـب و مطلوب‪ ،‬حق حمایت‬
‫اجتماعـی و زندگـی مناسـب‪ ،‬رفـاه جسـمی و روانـی‪ ،‬حـق تحصیل و‬
‫بهرهمنـدی از مزایـای آزادی فرهنگـی و پیشـرفت علمـی‪.‬‬

‫‪ .2‬استراتیژیها‬
‫• ارتقـای فرهنـگ عمومـی بـرای رعایـت و حمایـت از حقـوق و‬
‫آزادیهـای بشـری؛‬
‫• همکاری و حمایت از کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان؛‬
‫• برگـزاری سـیمینارهای علمـی و تحقیقاتـی برای تبییـن حقوق و‬
‫آزادیهای بشـری از دیدگاه اسـالم؛‬
‫• نظـارت و کنتـرل از وضعیـت حقـوق بشـری در ادارات دولتـی‬
‫خصوصـا حقـوق زنـان‪ ،‬اطفـال و گروههـای آسـیب پذیـر؛‬
‫• مبارزه با فرهنگ معافیت و انواع تبعیض در ادارات دولتی؛‬
‫• جلوگیری از تلفات افراد ملکی؛‬
‫• شـامل شـدن و حفاظت از حقوق و آزادیهای بشـری در پروسه‬
‫صلح و نتایـج احتمالی آن؛ و‬
‫• حمایـت و توسـعه حقـوق اقتصـادی‪ ،‬اجتماعـی‪ ،‬سیاسـی و‬
‫فرهنگـی تمـام شـهروندان کشـور‪.‬‬

‫‪ .3‬برنامهها‬
‫• شاملسـازی اصـول و ارزشهـای حقـوق بشـری در قوانیـن‪،‬‬
‫پالیسـیها‪ ،‬فرامیـن‪ ،‬سیاسـتها و برنامههـای نهادهـای دولتـی و‬
‫همچنیـن عملـی سـازی آنهـا؛‬
‫• توانمندسـازی نهادهـای آموزشـی‪ ،‬نهادهـای جامعـهی مدنـی‪،‬‬
‫فعالیـن حقـوق بشـر و حقـوق زنـان‪ ،‬ژورنالیسـتان و قربانیـان نقـض‬ ‫‪64‬‬
‫حقوق بشـر؛‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫• شـامل کـردن حقـوق و آزادیهـای بشـری در نصـاب تعلیمی و‬
‫تحصیلی ؛‬
‫• تهیـه و نشـر برنامههـای فرهنگی و هنری در رابطـه به موضوعات‬
‫حقوق بشری؛‬
‫• تأمیـن عدالـت در قضایـای نقـض حقـوق بشـر و مسـاعدت به‬
‫قربانیـان نقـض حقوق بشـر؛‬
‫• تأمیـن حقـوق اقلیتهـای قومـی‪ ،‬زبانـی‪ ،‬مذهبـی و سـایر افراد‬
‫آسـیب پذیر؛‬
‫• تعقیـب عدلی عاملین نقض سیسـتماتیک حقوق بشـر و تقویت‬
‫کارایی نهادهـای عدلی و قضایی؛‬
 ‫• ایجـاد هماهنگـی‪ ،‬آمـوزش و آگاهـی دهـی نیروهـای امنیتـی‬
‫جهـت کاهـش تلفـات افـراد ملکـی؛‬
‫• تأمیـن حقـوق قربانیـان جنـگ در مطابقـت بـه کنوانسـیونهای‬
‫ژنیو؛‬
‫• اصـالح و تعدیـل قوانیـن تبعیـض آمیـز‪ ،‬تصویـب قانـون منـع‬
‫تبعیـض؛‬
‫• تطبیـق کنوانسـیونها‪ ،‬سفارشـات و اسـناد بینالمللـی حقـوق‬
‫بشـری کـه دولـت افغانسـتان بـه آنهـا محلق شـده؛‬
‫• بسـیج نهادهـای حامـی حقـوق بشـر و تشـویق آنهـا بـرای‬
‫سـهمگیری فعـال در رونـد مذاکـرات صلـح؛‬
‫• ایجـاد و حمایـت از حارنوالـی و محاکم رسـیدهگی بـه قضایای‬
‫نقض حقوق بشـر؛‬
‫• تأمیـن حقـوق اقتصـادی‪ ،‬اجتماعـی‪ ،‬سیاسـی و فرهنگـی بـه‬
‫شـمول حـق آمـوزش‪ ،‬بهداشـت و کار بـا روی کـرد مبتنـی بـر حقـوق‬
‫بشر ؛‬
‫• حمایـت بدون دخالت از کمیسـیونهای مسـتقل انتخاباتی برای‬
‫‪65‬‬
‫برگـزاری انتخاباتهـای ریاسـت جمهـوری‪ ،‬شـورای ملی و شـوراهای‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫والیتـی‪ ،‬ولسـوالی و شـاروالیها و تهیه و نشـر گـزارش از آنها؛‬

‫• تأمیـن امنیـت بـرای تظاهـرات و گردهماییهـا و اجتماعـات‬
‫عا مه ؛‬
‫• تأمین و تقویت حق تشکیل اجتماعات و انجمنها و اتحادیههای‬
‫کارگری؛ و‬
‫• تأمین حقوق اقتصادی کارگر و کارفرما در کشور‪.‬‬
 ‫پنجم‪ :‬نظامداری‬

‫نظام اداری کارا‪ ،‬شفاف‪ ،‬پویا و حسابده‬

‫دولـت ثبـات و همگرایـی همانگونـه که بـه آرای مـردم به عنـوان مبنای‬

‫مشـروعیت کسـب اقتـدار بـاور دارد‪ ،‬تـداوم مشـروعیت را در میـزان‬
‫رضایـت عمومـی مـردم میبینـد‪ .‬بـه همیـن دلیـل‪ ،‬شـرط اول بـرای‬
‫رضایـت حـدا کثـری را‪ ،‬کارایـی نظـام اداری دولت در محـور عدالت‪،‬‬
‫شایسـتگی و شـفافیت میدانـد و کارگـزاران و خدمتگـزاران دولـت‬
‫‪67‬‬ ‫ثبـات و همگرایـی بـاور دارنـد کـه دسـت یابـی بـه ایـن هـدف‪ ،‬بـدون‬
‫اصالحـات بنیادیـن امـکان پذیـر نیسـت‪.‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫دولـت ثبـات وهمگرایـی بـاور دارد کـه بخـش عمدهای از توسـعه‬

‫و پیشـرفت در کشـور‪ ،‬وابسـته بـه کارآیی و اثربخشـی مدیریـت و نظام‬
‫اداری میباشـد و نظـام اداری سـالم‪ ،‬کارا‪ ،‬موثـر و پاسـخگو‪ ،‬وسـیله‬
‫مهـم بـرای بـه کار گیـری منابـع و امکانـات موجـود در راسـتای تحقق‬
‫و عملـی سـاختن اهـداف و برنامـه شـمرده میشـود‪ .‬بنـا ًء لـزوم ایجاد‬
‫تحـول در نظـام اداری متناسـب بـا پیشـرفتهای تکنالوجـی و تغییرات‬
‫سـریع و چـاره اندیشـی و اصالحـی در پروسـههای مختلـف از قبیـل‬
‫توانمنـد سـازی مدیـران و دولتمـردان‪ ،‬اصـالح سـاختارهای اداری‪،‬‬
‫متناسـب شـدن وظایـف و اختیـارات‪ ،‬مصونیـت شـغلی‪ ،‬شایسـته‬
‫سـاالری و‪ ...‬را میطلبـد کـه اکثـر ایـن پروسـهها ضـرورت و نیازمنـد‬
‫دخالـت دولـت و به عبـارت بهتر ایفای نقش اساسـی دولت در پیشـبرد‬
‫ایـن پروسـهها اسـت‪.‬‬
‫تحقـق اهـداف اسـتراتژیک دولـت ثبـات و همگرایـی ارتبـاط‬
‫مسـتقیم بـا اصالحـات نظـام اداری آن دارد‪ .‬دولـت ثبـات و همگرایـی‬
‫بـرای عرضـهی خدمـات بهتر‪ ،‬راهـکاری به غیـر از اصالحـات بنیادی‬
‫در نظـام اداری کـه پاسـخگو و متناسـب بـا نیازهـا‪ ،‬خواسـتهها و‬
‫انتظـارات در حـال تغییـر کشـور باشـد نـدارد‪ .‬اگـر چـه سـاختار نظـام‬
‫اداری‪ ،‬نقـش برجسـتهای در میـزان بازدهـی‪ ،‬اثرگـذاری‪ ،‬ثمربخشـی‪،‬‬
‫تحقـق اهداف‪ ،‬شـفافیت‪ ،‬پاسـخگویی‪ ،‬محو فسـاد اداری‪ ،‬بروکراسـی‬
‫زایـد‪ ،‬بیکاریهـای پنهـان و… دارد‪ ،‬امـا بازهم نقش کارمنـدان دولت‬
‫تعییـن کننده اسـت‪.‬‬
‫بنابرایـن نـه تنهـا اصالحـات بنیـادی نظـام اداری از اولویتهـای‬
‫اساسـی دولـت ثبـات و همگرایـی خواهـد بود‪ ،‬بلکـه بهبـود وضعیت‬
‫کارمنـدان دولـت نیـز مـورد توجه جدی قـرار خواهـد گرفـت‪ .‬عواملی‬
‫ماننـد محیـط نامناسـب کاری و معـاش ناکافـی تأثیـر منفـی بـر انگیزه‬
‫و عملکـرد کارمنـدان دولـت داشـته و فقـدان محیطـی مناسـب بـرای‬
‫رشـد و موفقیـت‪ ،‬منجـر به عـدم رضایت شـغلی کارمندان دولت شـده‬ ‫‪68‬‬
‫اسـت‪ .‬معـاش کارمنـدان دولت و سـایر امتیازهای آنان باید متناسـب با‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫صالحیتهـا‪ ،‬مسـوولیتها و همچنیـن پاسـخگوی نیازهـای معیشـتی‬
‫آنـان باشـد‪ .‬پاییـن بـودن معاشـات و امتیـازات کارمنـدان باعـث تأثیـر‬
‫منفـی روی عملکـرد‪ ،‬انگیزه‪ ،‬روحیهی کار و مشـارکت کارمندان شـده‬
‫اسـت کـه به مراتـب هزینههـای غیر مسـتقیم زیـاد را بر دولـت تحمیل‬
‫کرده اسـت‪.‬‬
‫یکـی از بزرگتریـن چالشهـای دولـت افغانسـتان در هجـده سـال‬
‫گذشـته در حـوزه نظام اداری‪ ،‬عدم چشـم انداز و اسـتراتیژی مشـخص‬
‫و روشـن در خصـوص بهسـازی‪ ،‬سالمسـازی و کارا سـاختن نظـام‬
‫اداری بـوده کـه بـا تغییـر نظام و یا مدیران ارشـد یـک نهـاد و اداره‪ ،‬کلیه‬
‫سـاختار و سیسـتم اداری تحـت تأثیـر قـرار گرفتـه و اکثـر پروسـهها و‬
 ‫برنامههـا تغییـر میکنـد کـه نـه تنهـا باعث حیـف و میـل منابـع‪ ،‬بلکه‬
‫بـر چالشهـا و نـاکارا سـاختن سیسـتم اداری کشـور اثـر بسـیار منفـی‬
‫گذاشـته و اعتمـاد را در ایـن حـوزه از بیـن بـرده اسـت‪ .‬بـه دلیـل فقدان‬
‫اسـتراتژی بلنـد مـدت در ایـن بخش‪ ،‬تصامیـم سـلیقهیی و غیرعلمی و‬
‫نابخردانـه سـالمت اداری را صدمـات جـدی و زیانبـاری زده که جبران‬
‫آن بـه سـادگی امـکان پذیر نمیباشـد کـه به صـورت تیتـروار و کلی به‬
‫مـواردی از آن اشـاره میگـردد‪:‬‬
‫• ادغام و جداسازی ادارات بدون ارزیابی و مطالعههای قبلی؛‬
‫• تقرریهـا و عزلهـای بیرویـه و خـارج از چـوکات قانـون و‬
‫مقـررات؛‬
‫• سیسـتم معاشـات غیـر متـوازن و غیرعادالنـه و توزیع معاشـات‬
‫بـاال صرف برای یـک تعداد ادارات محدود نزدیک به دسـتگاه ریاسـت‬
‫جمهوری؛‬
‫• تفکیـک ادارات خـودی و غیـر خـودی یـا افـراد خـودی و غیـر‬
‫خـودی بسـته بـه درجـه وابسـتگی و نزدیکـی بـه رئیـس جمهـور که در‬
‫سیاسـتهای حمایـوی و یـا فشـار تأثیرگـذار مـی باشـد؛‬
‫‪69‬‬
‫• عـدم مصونیـت شـغلی و افزایـش مسـوولیت گریـزی و روحیـه‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫محافظـه کارانـه در کلیـه سـطوح اداره؛‬

‫• اسـتفاده ابـزاری از نهادهـای عدلـی و قضایـی در زیـر فشـار‬
‫قـراردادن مسـوولین و افـراد مسـتقل؛‬
‫• زیر فشـار قراردادن حداکثری ادارات و مسـوولینی که از دسـتهی‬
‫رئیـس جمهـور نباشـند و یـا مسـتقل باشـند از طریـق تیمهـای مکـرر‬
‫تفتیش و بررسـی؛‬
‫• خـراب کـردن هویـت ادارات بـر اسـاس برخوردهای سـلیقهای‬
‫و غیرمنطقـی بـا دادن یـا کـم کـردن صالحیتهـای ادارات بـر مبنـای‬
‫نزدیکـی و قرابـت مسـوولین درجـه اول ادارات؛‬
‫• فسـاد سـاختار یافتـه‪ ،‬ایجـاد و تقویـت مافیـای جدیـد از طریق‬
‫متمرکـز سـاختن تـدارکات‪ ،‬عـدم اجـازه بازرسـی از تـدارکات ملـی و‬
 ‫مربوطـات وزارت مالیـه و گمـرکات؛‬
‫• افزایـش تـدارکات از طریـق منبـع واحـد بـرای شـرکتهای‬
‫مشـخص و جلوگیـری از پروسـههای رقابتـی؛‬
‫• حیـف و میـل دارائیهـای عامـه و بودجـه ملـی و اجـازه مصرف‬
‫بیـت المال بـا حکم ریاسـت جمهور در جاهـای غیر ضـروری از قبیل‬
‫بـه کرایـه گرفتـن تعداد زیـاد موترهای زرهی بـرای مقامـات اداره امور و‬
‫دفتـر ریاسـت جمهـوری‪ ،‬بودجههای احتیاطـی و‪...‬؛‬
‫• گماشـتن وزیـران و روسـای سرپرسـت بـه مـدت طوالنـی و‬
‫خـالف قانون جهـت تبعیت آنان و عـدم مقاومت در برابر خواسـتههای‬
‫غیرقانونـی رئیـس جمهور؛‬
‫• افزایـش سـربازان خیالی‪ ،‬مکاتـب خیالی‪ ،‬بودجـه خیالی و‪ ...‬از‬
‫اثر خراب سـاختن نظام اداری موثر در کشـور‪ ،‬باعث گردید افغانسـتان‬
‫مـوج مهاجرتهـا‪ ،‬فـرار سـرمایهها‪ ،‬تقویـت نیروهـای مخالـف نظام‪،‬‬
‫افزایـش بیـکاری و فقـر و افزایـش جـرم و جنایـت را تجربـه نمایـد و‬
‫فسـاد اداری ایـن بـالی شـوم‪ ،‬کریه و منحـوس که یکـی از چالشهای‬
‫اصلـی سیسـتم ناکارامـد حـوزه اداری و عمده در کشـور محسـوب می‬
‫شـود وجهـه و اعتبـار دولـت را هـم در دید ملـت و هم در میـان جامعه‬ ‫‪70‬‬
‫جهانـی پاییـن آورد و بـا وجود تاسـیس نهادهـای متعـدد در این بخش‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫و صـرف میلیونهـا دالـر‪ ،‬بـه دلیل نبـود اراده سیاسـی در سـطوح باالی‬
‫دولـت و نبـود برنامـه دقیـق و علمـی‪ ،‬هنوز چشـم انداز روشـنی جهت‬
‫شـفاف سـازی و سـالم سـازی اداره وجود ندارد‪.‬‬
‫دولـت ثبـات و همگرایـی با بـاور به ایجـاد تحول اداری در کشـور‬
‫بـا روی دسـت گرفتـن برنامـه جامـع اصالحـات نظـام اداری از قبیـل‬
‫ایجـاد تغییـرات بنیـادی بـه منظـور تحـول و تکامـل در سـاختار نظـام‬
‫مدیریتـی حاکـم بـر وظایـف دولـت و رفـع موانـع و معضـالت نظـام‬
‫اداری واجرایـی در راه توسـعه و رشـد کشـور‪ ،‬بازنگـری در تفکر حاکم‬
‫بـر مدیریـت نیـروی بشـری به عنـوان بـا ارزشتریـن منبـع اجتماعی و‬
‫اداری و همچنیـن بازنگـری در مبانـی تفکـر تشـکیالت کالن دولت به‬
 ‫گونـهای کـه تأثیـر اصلی خود را در توسـعه برجـای گذارد‪ ،‬اهـداف زیر‬
‫را دنبـال میکنـد‪:‬‬

‫‪ .1‬اهداف‬
‫• حکومـتداری سـالم و مبـارزه موثـر بـا فسـاد اداری در تمـام‬
‫سـطوح آن؛‬
‫• نهادینهسـازی فرهنـگ رقابتی خدمترسـانی بهتر بـرای افزایش‬
‫رضایـت مندی؛‬
‫• متـوازن و عادالنـه سـاختن سیسـتم معاشـات کلیـه نهادهـای‬
‫دولتـی (بودجـوی و غیـر بودجـوی)؛‬
‫• رعایـت اصـل اهلیـت و شایسـتگی در کلیـه امـور اداری و‬
‫آ کادمیـک؛‬
‫• ایجـاد محیـط و شـرایط کاری معیـاری بـرای تمـام کارمنـدان‬
‫دولـت؛‬
‫• افزایـش رضایـت شـغلی‪ ،‬ایجاد انگیـزه و تعهـد کاری کارمندان‬
‫دولت؛‬
‫‪71‬‬
‫• اصـالح و توجـه در منطقـی و متناسبسـازی تشـکیالت کلـی‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫نظـام اداری در هماهنگـی بـا برنامـه جامـع اصالحـات؛‬

‫• تفکیک روشن و واضح کارکردی حوزههای اداری و سیاسی؛ و‬
‫• نهادینـه سـاختن فرهنگ قانـون گرایی‪ ،‬مسـوولیت پذیری‪ ،‬صرفه‬
‫جویـی و اسـتفاده موثـر از داراییهای عامه‪.‬‬

‫‪ .2‬استراتژیها‬
‫• افزایـش شـفافیت در کلیه پروسـهها و اجزای نظام اداری کشـور‬
‫بـه عنـوان یـک اصـل و بدل کـردن آن به یـک فرهنـگ غالـب اداری در‬
‫جهـت پاییـن آوردن ضریب فسـاد اداری؛‬
‫• همگانـی و فراگیرسـازی اصـل پاسـخگویی در برابـر مـردم و‬
‫قانـون بـه عنـوان مکلفیـت مسـووالن و مقامـات دولتـی؛‬
‫• تقویـت و ترغیـب فرهنـگ تفویـض صالحیـت بـه منظـور‬
‫مسـوولیت پذیـری بیشتـر و پرهیـز از تمرکزگرایـی؛‬
‫• عدالـت گسـتری و رعایـت و مقـدم داشـتن اصـل ضابطـه و از‬
‫میـان برداشـتن برخوردهای دوگانـه و تبعیض آمیز در مناسـبات اداری؛‬
‫و‬
‫• فراهـم سـازی بـرای تحـول و ارتقـای ظرفیـت اداری بـرای محو‬
‫و کاهـش فسـاد اداری و کارایـی نظـام اداری بـا راه انـدازی برنامههـای‬
‫مسـتمر و نظـام مند آموزشـی‪.‬‬

‫‪ .3‬برنامهها‬
‫• اسـتقرار حکومـتداری الکترونیکی به منظور تحکیم شـفافیت‪،‬‬
‫افزایـش حسـابدهی‪ ،‬تسـریع و تسـهیل در ارایه خدمات عامـه‪ ،‬ارزیابی‬
‫موثـر عملکرد و کاهش فسـاد اداری؛‬
‫• اصـالح و مصـون سـاختن سیسـتم اسـتخدام‪ ،‬عـزل و جابجایی‬
‫کلیـه کارمنـدان دولتـی بـا توجـه به اصـل لیاقـت و شایسـتگی و فراهم‬
‫سـازی فرصتهـای یکسـان و رقابتـی بـرای کلیـه واجدین شـرایط؛‬
‫• اصـالح سیسـتم پرداخـت معاشـات بـا توجـه به اصـل عدالت‪،‬‬ ‫‪72‬‬
‫تـوازن و اهمیـت وظیفـوی نهادهـای بودجـوی و غیر بودجـوی دولتی؛‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫• ایجاد مرکز جامع الکترونیک ارایه خدمات دولتی؛‬
‫• منطقـی سـازی انـدازه دولت و اصالح سـاختارها و پروسـهها به‬
‫منظـور جلوگیـری از تداخـل وظیفـوی‪ ،‬ارایـهی خدمات برتـر‪ ،‬کاهش‬
‫فسـاد اداری و تضمین سـالمت اداری؛‬
‫• بازنگـری و اصـالح نقشـه راه مالـی افغانسـتان و مدیریـت موثر‬
‫امـور مالـی کشـور مطابق بـه نیازهـا و معیارهـای بیـن المللی؛‬
‫• مطالعـه و بازنگـری سیسـتم مالیاتـی کشـور و شناسـایی و خلق‬
‫چشـمههای عایداتـی ثابـت و پایـدار جهـت حرکـت و دسـتیابی بـه‬
‫توسـعه و رشـد پایـدار؛‬
‫• توانمندسـازی ادارات‪ ،‬مدیـران و کارمنـدان نهادهـای دولتـی از‬
 ‫طریـق بـه کارگیـری سیسـتم جامـع آموزشـی مسـتمر‪ ،‬پویـا و خـالق‬
‫مطابـق بـه نیازمندیهـا و معیـارات روز دنیـا؛‬
‫• ایجـاد هماهنگیهـای هدفمنـد در برنامههای مبارزه علیه فسـاد‬
‫اداری از طریـق اصـالح و معیـاری سـازی فعالیتهـای ادارات تفتیش‬
‫و بازرسی؛‬
‫• لـزوم تطبیـق و نظـارت از اصـل تفویـض صالحیـت بـه منظور‬
‫تمرکـز زدایـی‪ ،‬تعهد و مسـوولیت پذیری در سـطوح مختلـف مدیریتی‬
‫در مرکـز و والیات؛‬
‫• ترویـج فرهنـگ تشـویق و قدردانـی از اجراآت بهتـر‪ ،‬خالقیت و‬
‫نوآوریهـای سـازنده‪ ،‬بـرای افزایـش روحیـه خدمتگـذاری و تحکیم‬
‫قانونگرایـی؛‬
‫• تفکیـک و تمایـز مشـخص میـان کارکردهـای اداری و سیاسـی‬
‫و پایبنـدی بـه چهارچـوب قانونـی تفکیـک موقعیتهـای سیاسـی‪،‬‬
‫مسـلکی و وظیفـوی در نظـام اداری و جلوگیـری از سیاسـت زدگـی‬
‫ادارات و پسـتهای دولتـی؛‬
‫• بازنگـری و اصـالح سیسـتم ثبـت دارایـی مقامـات عالیرتبـه و‬
‫‪73‬‬
‫کنتـرول و نظـارت موثـر بـا اسـتفاده از مکانیزمهـای مشـخص جهـت‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫افزایـش شـفافیت و تضمیـن سـالمت دارائیهـای قانونـی مقامـات؛‬

‫• تعقیـب عدلـی و قضایـی از طریـق مجـاری قانونـی بـرای‬
‫کسـانیکه سـوء اسـتفاده از دارائیهـای عامـه داشـته اند و از بیـن بردن‬
‫فرهنـگ معافیـت در کلیـه سـطوح؛‬
‫• تعامـل مثبـت و هماهنگـی سـازنده بیـن قـوای ثالثـه جهـت‬
‫تحکیـم قانونیـت و اداره بهتـر امـور دولـت؛‬
‫• تقویت مشـارکت شـهروندان در پروسـههای نظـارت عمومی از‬
‫اجـراآت دولـت‪ ،‬بودجـه سـازی ملـی و همـکاری در تطبیـق پروژهها و‬
‫برنامههـای ملی؛‬
‫• بهبود وضعیت محیطی و شرایط کاری کارمندان دولتی؛‬
‫• نهادینه کردن فرهنگ احترام متقابل در ادارات دولتی؛‬
‫• کاهـش مشـاوران و پاسـخگو سـاختن آنهـا در ادارات و‬
‫سـرمایهگذاری روی تشـکیالت رسـمی ادارات دولتـی؛‬
‫• تقویت امنیت شغلی برای کارمندان ادارات دولتی؛‬
‫• تقویـت اصـل مکافـات و مجـازات کارمنـدان دولت بر اسـاس‬
‫ارزیابـی واقعـی عملکرد؛‬
‫• تعیین سرنوشت کارمندان دولت تنقیص شده؛ و‬
‫• ظرفیتسازی هدفمند برای کارمندان دولتی‪.‬‬

‫‪74‬‬
‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
 ‫ششم‪ :‬زنان‬

‫برابری در حقوق و بهرهمندی از فرصتها‬

‫زنـان نیمـی از پیکـر جامعـه انـد‪ .‬نقـش ایـن کتلـهی عظیـم در رشـد‪،‬‬
‫توسـعه و آبادنـی کشـور بسـا مهـم و ارزنده تلقی مـی گـردد‪ .‬در پهلوی‬
‫اینکـه رعایـت حقوق زنان در آموزههای اسـالمی و ارزشهای انسـانی‬
‫مـورد تأکیـد فـراوان قـرار گرفتـه‪ ،‬تعهـدات بینالمللـی ماننـد الحاق به‬
‫کنوانسـیون بینالمللـی رفـع هـر نـوع تبعیـض علیـه زنـان (سـیدا) در‬
‫‪75‬‬ ‫سـال ‪ 2003‬مـا را مکلـف بـه پیگیـری اقدامـات جـدی بـرای بهبـود‬
‫وضعیـت زنـان در افغانسـتان میسـازد‪ .‬کارکردهای سـالهای گذشـته‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫ً‬
‫در قبال توانمند سـازی زنان اکثرا نمایشـی‪ ،‬سـطحی و به منظور دسـت‬
‫یافتـن به خواسـتهای سیاسـی بـوده و تغییـرات جدی و اساسـی را در‬
‫زنده¬گـی زنـان بـه ویژه زنـان روسـتایی و سرپرسـت خانوادههـا به بار‬
‫نیاورده اسـت‪.‬‬
‫خشـونتهای مختلـف چـون ازدواجهای قبـل از وقـت‪ ،‬اجباری‪،‬‬
‫بـد‪ ،‬بـدل و محرومیـت از تعلیـم‪ ،‬عـدم دسترسـی به خدمـات صحی‪،‬‬
‫عـدم دسترسـی بـه خدمـات اشـتغالزایی و اقتصـادی‪ ،‬زنـان را در‬
‫وضعیـت دشـواری قـرار داده اسـت کـه بـاالی خانوادههـا و اطفـال‬
‫تأثیـرات ناگـوار خود را بر جا گذاشـته اسـت‪ .‬قوانین و مقـررات به طور‬
‫جـدی تطبیـق نگردیـده و باعـث وخیـم شـدن وضعیـت زنـان گردیـده‬
‫اسـت‪ .‬بـرای بهبـود وضعیـت زنـان و ورثـهی شـهدا و بـه خصـوص‬
‫زنـان سرپرسـت فامیلهـا هیـچ نوع اقـدام قانونـی و عملی روی دسـت‬
‫گرفتـه نشـده اسـت‪ .‬کم توجهی بـه سـاختار و کارکـرد وزارت امور زنان‬
‫و ایجـاد سـاختارهای مـوازی باعـث آن شـده کـه موضـوع زن در یـک‬
‫جایـگاه واحـد مورد رسـیدهگی قـرار نگیرد و میـزان پاسـخگویی تقلیل‬
‫یابد‪.‬‬
‫کـم توجهـی بـه وضعیت زنان در خدمـات ملکی باعث بروز سـوء‬
‫اسـتفادههای جنسـی از زنـان شـده اسـت‪ .‬آزار و اذیـت علیـه زنـان بـه‬
‫اوج رسـیده کـه نیـاز بـه اقدام جـدی دارد‪ .‬مشـارکت سیاسـی زنـان در‬
‫سـالهای اخیـر بعـد کمیتـی را داشـته و از دید سـهیم سـازی معنیدار‬
‫در ابعـاد مختلـف سیاسـی دچـار مشـکل جـدی اجتماعی و سـوءظن‬
‫گردیـده اسـت‪ .‬دسـتهی ثبـات و همگرایی اذعـان می دارد کـه حمایت‬
‫و تأمیـن حقـوق زنـان‪ ،‬نیازمنـد عبـور از نـگاه ابـزاری و شـکلی کنونی‬
‫در مـورد زنـان اسـت‪ .‬مـا در جهـت بهبود شـرایط و تأمیـن فرصتهای‬
‫مناسـب بـرای زنـان در عرصههـای آمـوزش‪ ،‬توانمند سـازی اقتصادی‪،‬‬
‫داد خواهی‪ ،‬نظارت و بررسـی‪ ،‬توسـعه حقوق و منزلـت زنان در جامعه‬
‫و دولـت گامهـای جـدی زیر را بـر خواهیم داشـت‪.‬‬ ‫‪76‬‬
‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫اهداف‪:‬‬
‫• توانمندسـازی زنـان برای حضور فعال و معنـیدار در عرصههای‬
‫اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسـی و فرهنگی؛‬
‫• از بین بردن خشونت علیه زنان در همه سطوح؛‬
‫• تطبیق قوانین حمایتی زنان؛‬
‫• تقویت وزارت امور زنان از بعد ساختار‪ ،‬برنامه و بودجه؛‬
‫• بهبود وضعیت زنان آسیب پذیر در مرکز و والیات؛ و‬
‫• رعایت حقوق بشری و اساسی زنان‪.‬‬
 ‫استراتیژیها‪:‬‬
‫• تغییر مناسبات اجتماعی در راستای حمایت از زنان؛‬
‫• مبارزه در برابر خشونت علیه زنان؛‬
‫• تقویت و حمایت وزارت امور زنان؛‬
‫• اصالح قوانین تبعیض آمیز علیه زنان؛‬
‫• حمایـت زنان روسـتایی‪ ،‬زنـان بی سرپرسـت (ورثهی شـهدا) و‬
‫سـایر زنان آسـیب پذیر؛ و‬
‫• تغییر دیدگاه سنتی و بینش اجتماعی نسبت به زنان‪.‬‬

‫برنامهها‪:‬‬
‫• ایجـاد زمینههـای بهتـر بـرای شـامل سـازی زنـان در حوزههای‬
‫توسـعه اقتصـادی‪ ،‬اجتماعـی‪ ،‬علمـی و فرهنگی؛‬
‫• تقویت نقش و حضور زنان در تصمیم گیریهای سیاسی؛‬
‫• بازنگـری و تقویـت میکانیـزم هـای تطبیـق قانون منع خشـونت‬
‫علیـه زنـان و قانـون منـع آزار و اذیـت زنـان و اطفال؛‬
‫• مـرور و بازنگـری قوانیـن تبعیضآمیـز علیـه زنان‪ ،‬به ویـژه قانون‬
‫‪77‬‬
‫مدنـی‪ ،‬اجـراآت مدنـی و قوانیـن جزایـی در روشـنی احـکام قانـون‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫اساسـی و سـیدا؛‬
‫• تقویـت واحدهـای مرکـزی و والیتـی وزارت امـور زنـان در‬
‫بخشهـای سیاسـی‪ ،‬اقتصـادی‪ ،‬اجتماعـی و فرهنگـی؛‬
‫• ظرفیـت پروری تخنیکی و مسـلکی کارمنـدان وزارت امور زنان‬
‫در داخل و خارج از کشـور؛‬
‫• از بیـن بـردن سـاختارهای مـوازی بـا وزارت امـور زنـان جهـت‬
‫رفـع مشـکالت سـد راه زنان؛‬
‫• دادن سرپرسـتی اطفـال بـرای وزارت امـور زنـان و تعدیـل آن به‬
‫وزارت امـور زنـان و اطفال؛‬
‫• طـرح و تطبیـق برنامههـای وسـیع ملی جهـت حمایـت زنان در‬
‫دوردسـت تریـن نقـاط کشـور و تعویـض اقدامـات پروژهیـی و کوتـاه‬
‫مدت؛‬
‫• تأکیـد بـر رسـیدگی بـه وضعیـت زنـان و اطفـال بـه صـورت‬
‫مـوازی؛‬
‫• طـرح و تطبیـق پالیسـی حمایـت از زنـان سرپرسـت خانـواده و‬
‫ایجـاد میکانیـزم تطبیقـی بـرای آن؛‬
‫• آگاهـی دهـی بـه صـورت سیسـتماتیک و سرتاسـری در جهـت‬
‫تثبیـت و تقویـت جایـگاه زنـان در جامعـه؛‬
‫• تشـویق زنـان بـرای اتخـاذ تصامیـم مسـتقالنه در پیونـد بـا‬
‫سرنوشـت‪ ،‬حقـوق و آزادیهـای شـان؛‬
‫• حمایت از حقوق اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی زنان؛‬
‫• حمایت از زنان قربانی انواع خشونت؛‬
‫• تأسیس مراکز حمایوی زنان در مرکز و والیات؛‬
‫• ایجـاد فرصتهـا ی کاری یکسـان بـرای زنـان در ادارات دولتی‬
‫و تشـبثات خصوصی؛‬
‫• استخدام زنان در مقامات باال؛‬
‫• طرح تطبیقی منع آزار و اذیت زنان و اطفال در خیابانها؛‬ ‫‪78‬‬
‫• ایجـاد کمیتـه مـواد تبلیغاتی و چاپی بـرای مبارزه بـا آزار و اذیت‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫خیابانـی زنان؛‬
‫• تقویت تشبثات زنان؛‬
‫• افزایش مشارکت زنان در روند انتخابات و طبیق پالن عمل؛‬
‫• دسترسـی زنـان به حق میـراث و مالکیت به اسـاس احـکام دین‬
‫مقدس اسـالم؛‬
‫• ارتقای واحدهای جندر به ریاستهای جندر؛‬
‫• ایجـاد مرکـز حمایـوی بـرای زنـان بیسرپرسـت و مبتـال بـه‬
‫تکالیـف روانـی تحـت مدیریـت وزارت امـور زنـان؛‬
‫• ایجـاد دیتابیـس جامع بـرای امور زنـان در تمـام عرصهها تحت‬
‫مدیریـت وزارت امور زنان؛‬
 ‫• درج اسم مادران در تذکرهی تابعیت؛‬
‫• شامل سازی جندر در سیستم تعلیمی و تحصیلی افغانستان؛‬
‫• حمایت از تعلیمات تخنیکی و مسلکی دختران و زنان؛‬
‫• حمایت از اتحادیههای کوپراتیفی زنان؛ و‬
‫• تقویت نقش رسانهها در کاهش خشونتهای خانوادهگی‪.‬‬

‫‪79‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬
 ‫هفتم‪ :‬مهاجرین‬

‫حمایت از برگشت داوطلبانه‪ ،‬ادغام مجدد و‬

‫توانمندسازی آنها‬

‫شـهروندان افغانسـتان طـی چهاردهـهی اخیـر طوالنیتریـن بحـران‬

‫مهاجـرت معاصـر را تجربه کردهانـد و در حال حاضـر دومین جمعیت‬
‫پناهنـدگان بـزرگ جهـان را تشـکیل میدهنـد‪ .‬از اواخـر دهـهی هفتـاد‬
‫ِ‬
‫بـه بعـد‪ ،‬شـهروندان افغانسـتان بـه مناطـق مختلـف جهـان از جملـه‬
‫‪81‬‬ ‫کشـورهای آسـیایی‪ ،‬اروپایی‪ ،‬حـوزهی خلیج فارس‪ ،‬آمریکای شـمالی‬
‫و آسـترالیا مهاجـرت را بـه صـورت گروهـی آغـاز کردنـد و سـپس در‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫واکنـش بـه تحـوالت سیاسـی افغانسـتان در سـالهای ‪1992 ،1979‬‬

‫و ‪ 2014‬رونـد مهاجرتهـای گروهـی از افغانسـتان افزایـش یافـت‪ .‬بر‬
‫اسـاس آمارهـای ارایه شـده‪ ،‬بیـش از ‪ 6.5‬میلیون شـهروند افغانسـتان‪،‬‬
‫حـدود یـک پنجـم از نفـوس فعلـی کشـور‪ ،‬در بیشتـر از ‪ 70‬کشـور‬
‫جهـان مهاجـر میباشـند؛ بـا اینحـال‪ ،‬ایـران و پاکسـتان کشـورهای‬
‫مقصـد برای بیشـتر از ‪ 80‬در صد از مهاجر ِان کشـور در طول چهاردهه‬
‫گذشـته بوده اسـت‪.‬‬
‫مـوج اول برگشـت شـهروندان بـه افغانسـتان در میـان سـالهای‬
‫‪ 1992‬تـا ‪ 1997‬بـود کـه در این مدت حدود ‪ 4‬میلیون تن به افغانسـتان‬
‫برگشـتند؛ هرچنـد شـماری پـس از ‪ 1997‬دوبـاره مجبور بـه مهاجرت‬
‫گردیدنـد‪ .‬بـا تحـوالت ‪ 2001‬در افغانسـتان‪ ،‬رونـد برگشـت گروهـی‬
‫شـهروندان بـه کشـور افزایش یافت و از سـال ‪ 2002‬تا حـال بیشتر از‬
‫‪ 9.5‬میلیـون شـهروندان با مـدرک و فاقد مدرک به افغانسـتان بازگشـت‬
‫کردهانـد‪ .‬بـا درک دشـواریهای مهاجـرت‪ ،‬نسـلی که در دنیـای غربت‬
‫بـه دنیـا آمـده و بـه عنـوان مهاجـر پـرورش یافتـه‪ ،‬پـس از بازگشـت بـه‬
‫میهـن‪ ،‬نیـاز به توجه ویـژه دارد تا از یکطـرف بتواند خـود را در جامعه‬
‫اصلـی خـود بـاز یابـد و از طـرف دیگـر‪ ،‬از دانـش و مهارتهـای ایـن‬
‫نسـل در کشـور اسـتفاده الزم صـورت گیرد‪.‬‬
‫بـا درک و در نظرداشـت چالشهـا و مشـکالت مهاجـران‬
‫در بخشهـای عـودت و بیجـا شـدگی‪ ،‬پناهجویـی و پناهندگـی‪،‬‬
‫مهاجرتهـای نامنظـم‪ ،‬ترویـج مهاجـرت منظـم و مهاجرت و توسـعه‬
‫حکومـت "ثبـات و همگرایی" یک پالیسـی جامع جهت پاسـخگویی‬
‫فـوری و ارایـه راه حلهـای طوالنـی مـدت بـرای وضعیـت پیچیـده‬
‫مهاجـرت جهـت مدیریـت موثـر حـدود نیمـی از جمعیـت کشـور‬
‫کـه تجربـه مهاجـرت را دارنـد طـرح ریـزی نمـوده اسـت‪ .‬سیاسـت‬
‫حکومـت "ثبـات و همگرایـی" در ارتبـاط بـه مهاجران با سیاسـتها و‬
‫اهـداف اسـتراتژیک اسـناد بینالمللـی هماهنگ اسـت و در این راسـتا‬ ‫‪82‬‬
‫سـاختارهای قانونـی دولـت در ارتبـاط بـه مدیریـت موثـر مهاجـرت و‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫نقـش هـر یـک از کمیسـیونها‪ ،‬وزارتهـا و ادارات مسـتقل بـا توجه به‬
‫اهمیـت کنوانسـیونها‪ ،‬اعالمیههـا و روندهـای بینالمللـی و تعهـدات‬
‫جهـان در خصـوص مهاجـرت و پناهندگـی‪ ،‬تبییـن گردیـده اسـت‪.‬‬
‫حکومـت "ثبـات و همگرایـی" در تطابـق بـا قوانیـن داخلـی‬
‫و مقـررات بینالمللـی و همجهـت بـا اهـداف توسـعهی پایـدار ملـل‬
‫متحـد جهـت حـل چالشهـای مرتبـط بـه مهاجـرت در کوتـاه مـدت‬
‫و بلنـد مـدت اجرایـی سـازی چهار هـدف عمده زیـر را در نظـر دارد‪:‬‬
‫‪ .1‬اطمینـان از بازگشـت امـن مهاجـران از طریـق عـودت‪ ،‬ادغـام‬
‫و اسـکان مجـدد بـرای اتصال سیسـتمهای عـودت پناهنـدگان و ادغام‬
‫دوبـاره بـا امکانـات معیشـتی و فرصتهـای توسـعهیی؛‬
 ‫‪ .2‬ترویـج مهاجـرت منظـم جهت توسـعه مهاجرت مؤثـر و ایجاد‬
‫کانالهـای مهاجرت برای توسـعه اقتصادی‪-‬اجتماعی کشـور؛‬
‫‪ .3‬جلوگیـری از مهاجرتهـای نـا منظـم بـه هـدف ایجـاد‬
‫مکانیزمهـا بـرای منظـم سـازی جریانهـای مهاجـرت؛ و‬
‫‪ .4‬ترویـج مهاجرت و توسـعه بـرای بهبود توسـعه و تأثیر مهاجرت‬
‫روی مهاجـران‪ ،‬خانوادههـای مهاجـران‪ ،‬جامعه و اقتصاد افغانسـتان در‬
‫ُ‬
‫کل‪.‬‬

‫استراتیژی عودت وادغام‬

‫بـرای دسـتیابی بـه هـدف حصـول اطمینـان از ادغـام مجـدد‪،‬‬
‫مصئـون و موفقانه عـودت کنندگان و بیجاشـدگان در چوکات اجتماعی‬
‫و اقتصـادی‪ ،‬حکومت «ثبات وهمگرایی» اسـتراتیژی سـه مرحلهای را‬
‫در نظـر دارد کـه به اسـاس آن اقدامات دراز مدت بـه تعقیب کمکهای‬
‫بشردوسـتانه انجام میشـود‪.‬‬
‫در مرحلـهی نخسـت در ارتبـاط بـه کمکهـای بشردوسـتانه توجه‬
‫کافـی و مناسـب برای شناسـایی عـودت کنندگان و بیجاشـدگان داخلی‬
‫‪83‬‬
‫صـورت خواهـد گرفـت و سـپس نیازهـای آنهـا ارزیابـی و داراییهای‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫قبـل و بعـد از حالـت اضطـرار آنهـا مشـخص میگـردد تـا در مراحل‬

‫بعـدی ادغـام مجـدد‪ ،‬میکانیزمهـای ارجـاع مفیـد روی دسـت گرفتـه‬
‫شـود‪ .‬در مرحلـهی دوم که عودت کننـدگان و یا بیجاشـدگان داخلی در‬
‫جوامـع جدیـد و یا در جاهـای قبلی خود سـاکن میشـوند‪ ،‬تالشهای‬
‫زیـادی در راسـتای ادغـام اجتماعی آنها صـورت میگیرد تـا بار دوش‬
‫جوامـع میزبـان نگردنـد‪ .‬در مرحلـهی سـوم ادغـام اقتصـادی صـورت‬
‫میگیـرد و عـودت کننـدگان و بیجـا شـدگان در بـازار کار بـا جوامـع‬
‫میزبـان ادغـام میگردنـد کـه این نیـاز به تمرکـز بیشتـر و حمایتهای‬
‫دولت دارد‪.‬‬
 ‫برنامهها برای عودت وادغام‬
‫‪ .1‬ایجـاد و بـه بهـره بـرداری سـپردن یـک سیسـتم معیـاری بـرای‬
‫ثبـت و شناسـایی عـودت کنندگان و بیجاشـدگان داخلـی و جمع آوری‬
‫اطالعـات‪ .‬اطالعـات جمـعآوری شـده کمـک میکنـد تـا از ارزیابـی‬
‫نیازهـا‪ ،‬مهارتهـا‪ ،‬تجربـه و مقاصـد هـر فـرد عـودت کننـده و بیجـا‬
‫شـده داخلـی اطمینـان حاصـل شـود‪ .‬ایـن سیسـتم همچنـان قابلیـت‬
‫توحیـد تمامـی دیتابیسهای عـودت کننـدگان و بیجاشـدگان داخلی را‬
‫از تمامـی ادارات ذیربـط افغانسـتان خواهـد داشـت‪.‬‬
‫‪ .2‬ایجـاد میکانیـزم نظـارت از راه دور جهـت ارزیابـی مسـیرهای‬
‫حرکـت ثانـوی ویـا مهاجـرت دوبـاره و همچنـان مفیدیـت خدمـات‬
‫ادغـام مجـدد عـودت کننـدگان و بیحاشـدگان داخلـی‪ ،‬بعـد از ثبـت و‬
‫شناسـایی ابتدایـی شـان‪ .‬ایـن میکانیـزم‪ ،‬روشهـای متفاوت به شـمول‬
‫شناسـایی جوامـع‪ ،‬شـاخص چنـد ُبعـدی ادغـام و ماتریکـس پیگیری‬
‫بیجاشـدگی را مـورد غور قـرار خواهـد داد‪.‬‬
‫‪ .3‬ایجـاد یـک میکانیـزم بـرای تخصیـص و توزیـع کوتـاه مـدت‬
‫منابـع کمکهـای بشردوسـتانه و ظرفیتهـا بـر اسـاس تراکـم نیازهـا‬
‫بـه خدمـات و مسـیرهای مهاجـرت و یـا حرکـت در قلمـرو افغانسـتان‬ ‫‪84‬‬
‫بـه شـمول کمکهـای بالعـوض‪ ،‬کمکهـای غذایـی‪ ،‬کمکهـای غیر‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫غذایـی و کمکهـای زمسـتانی به مهاجـران عودت کننده‪ ،‬بیجاشـدگان‬
‫داخلـی و جوامـع میزبان‪.‬‬
‫ُ‬
‫‪ .4‬ایجاد راهبردهای دادخواهی دو بعدی‬
‫‪ .a‬راهبـرد مبتنـی بـر اصـول بـا جامعـه بینالمللـی مخصوصـا بـا‬
‫کشـورهای اتحادیـه اروپـا و امریـکا بـرای متبـارز سـاختن اهمیـت‬
‫کنوانسـیون ژنیـوا و اصـول اساسـی عـدم بازگردانـدن پناهجویـان؛‬
‫‪ .b‬راهبـرد ارتباطـات بـرای محافظـت مهاجـران در موقـع عـودت‬
‫کـه پیش شـرط کلیـدی بـرای عـودت دوامدار میباشـد و بـرای تقویت‬
‫حمایـت شـرکای بینالمللـی بـرای حـل چالشهـای افغانسـتان در‬
 ‫راسـتای عـودت و ادغـام مجـدد کمـک میکنـد‪.‬‬
‫‪ .5‬ایجـاد برنامـه جامـع مالـی و پالنهـای عمـل والیتـی بـرای‬
‫ادغـام مجـدد عـودت کننـدگان و بیجاشـدگان داخلـی که مـوارد زیر را‬
‫در بر داشـته باشـد‪:‬‬
‫‪ .a‬سـپردن مسـولیتهای مشـخص و اقدامـات مشـخص در‬
‫راسـتای ادغـام مجـدد عـودت کننـدگان و بیجاشـدگان داخلـی؛‬
‫‪ .b‬تسهیل هماهنگی میان نهادها و مناطق مختلف؛ و‬
‫‪ .c‬تقویـت همـکاری بـرای فعالیتهـای پیـش بینـی شـده و‬
‫جلوگیـری از تکـرار فعالیتهـا‪.‬‬
‫‪ .6‬تقویـت بازارهـای کار محلـی جهـت جـذب عـودت کنندگان‬
‫و بیجاشـدگان داخلـی از طریـق ارتقـای ظرفیـت ادارت ذیدخـل بـرای‬
‫مدیریـت جریـان ورود عـودت کننـدگان و بیجاشـدگان داخلـی بـا‬
‫حمایـت برنامههـای سـکتور خصوصـی‪.‬‬
‫‪ .7‬تقویـت نظـارت و حسـابدهی جهـت حصـول اطمینـان از‬
‫دسترسـی برابـر عودت کننـدگان‪ ،‬بیجاشـدگان داخلی و جوامـع میزبان‬
‫بـه منابـع بـر اسـاس شـاخصهای تعریف شـده واجد شـرایط بـودن و‬
‫‪85‬‬
‫آسـیب پذیـری در پروسـه اسـکان و ادغـام‪.‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ .8‬تطبیـق کمپاینهـای رشـد آگاهـی و فعالیتهـای اجتماعـی‪-‬‬

‫فرهنگـی بـرای حمایـت اجتماعی کسـانیکه در جوامع میزبان اسـکان‬
‫گزیدهانـد بـرای جلوگیـری از خطـرات رقابـت بـاالی منابـع محـدود و‬
‫ً‬
‫کاهـش منازعـات احتمالی میان جوامـع میزبان و کسـانیکه جدیدا در‬
‫آنجا اسـکان داده شـدهاند‪.‬‬
‫‪ .9‬ایجـاد یـک کمیتـه رهبـری کـه دسـت اندرکاران سـطح بـاال به‬
‫شـمول وزارت کار و امـور اجتماعـی‪ ،‬وزارت مهاجریـن‪ ،‬وزارت امـور‬
‫داخلـه و وزارت امـور خارجـه را در بـر داشـته باشـد تـا پروسـههای‬
‫اصـالح و بهبـود همآهنگـی میـان وزارتهـا و ادارات و سـازمانهای‬
‫بینالمللـی را بهبـود بخشـد‪.‬‬
‫‪ .10‬ایجـاد رهنمودهـای عملیاتـی بـرای خدمـات ادغـام مجدد به‬
‫بـازار کار و بـرای بهبـود همآهنگـی بیـن الوزارتـی مسـوولیتهای هـر‬
‫وزارت و اداره کـه شـامل در سیسـتم ادغام مجدد بازار کار میباشـد در‬
‫سـطح هـر واحـد مشـخص خواهد گردیـد‪ .‬عالوه بـر آن‪ ،‬یـک رهنمود‬
‫عملیاتـی خـاص بـرای فعالیتهـای مرکـز خدمـات اشـتغال در مـورد‬
‫درج مشـخصات عـودت کننـدگان و بیجاشـدگان داخلـی و خدمـات‬
‫ادغـام مجـدد بـازار کار مـورد هـدف شـان‪ ،‬ایجـاد میگردد‪.‬‬
‫‪ .11‬ایجـاد سیسـتم منسـجم بـازار کار و معلومـات مهاجـرت‬
‫کارگـری‪ .‬ایـن سیسـتم منسـجم اطالعـات مهاجـران عـودت کننـده‪،‬‬
‫بیجاشـدگان داخلـی و دیگـر شـهروندان را درج نمـوده و آن را بـا‬
‫بسـتهای خالـی خارج از کشـور و یـا داخل افغاسـتان تطابـق خواهد‬
‫داد‪ .‬همچنـان ایـن سیسـتم در مـورد مهارتهـا و تواناییهـای نیـروی‬
‫کار معلومـات را به آسـانی به اسـتخدام کننـدگان و کارفرمایان خارجی‬
‫خواهـد داد و پالیسـی سـازی و برنامه عملـی مهاجـرت کاری مبتنی بر‬
‫شـواهد را کمـک خواهـد کـرد‪.‬‬
‫‪ .12‬ارتقـای ظرفیـت انسـتیتیوتهای تعلیمـات فنـی و مسـلکی و‬
‫مراکـز توسـعه تجـارت‪ .‬ظرفیـت‪ ،‬زیربنـا و تجهیـزات انسـتیتیوتهای‬
‫تعلیمـات فنـی و مسـلکی بـر اسـاس ارزیابیهـای (‪( )LMMIS‬ایـن‬ ‫‪86‬‬
‫مخفـف چیسـت بایـد توضیح داده شـود) و میکانیزم نظـارت از راه دور‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫بـا اولویـت قـرار دادن ارتقـای ظرفیـت در سـاحاتی کـه میـزان عودت‪،‬‬
‫بیجاشـدگی و مهاجـرت در آن سـاحات زیـاد باشـد‪ ،‬بهبـود خواهـد‬
‫یافـت‪ .‬برای مرتبط سـاختن بهتر توسـعه‪ ،‬نصـاب انسـتیتیوت تعلیمات‬
‫فنـی و مسـلکی بـا نیازهـای مهارتـی اسـتخدام کننـدگان داخلـی و‬
‫خارجـی‪ ،‬ارزیابـی خواهـد گردیـد‪ .‬از سـازمانهای بینالمللـی بـرای‬
‫ازدیـاد مهارتهـا و ظرفیتهـای اسـتادان افغـان ایـن انسـتیتوتها‬
‫کمـک خواسـته میشـود تـا نصـاب درسـی جدیـد را طـوری طراحـی‬
‫کننـد کـه بـا تقاضـای بـازار کار در تطابق باشـد‪.‬‬
‫‪ .13‬یـک پالیسـی ملـی در مـورد شـناخت آمـوزش قبلـی و یـا‬
‫(‪( )RPL‬توضیـح داده شـود) ایجـاد شـده و میکانیزم بـرای مقررات آن‬
 ‫مشـخص که مسـوول قانونمندسـازی‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫نیـز ایجـاد خواهـد گردید‪ .‬اداره‬
‫اعتباردهـی و تصدیـق مهارتهـای ایجـاد شـده را داشـته باشـد ایجـاد‬
‫و یـک پالیسـی جامـع بـرای اعتباردهـی و شـناخت آموزش قبلـی برای‬
‫شـناخت مهارتهـا و اعتبـار نامههـای تحصیلـی عـودت کننـدگان‬
‫تدویـن میگـردد‪ .‬این پالیسـی برای حصـول اطمینان از ایـن که تمامی‬
‫معیارهـا‪ ،‬شـرایط و تواناییهـا بـر اسـاس نیازهـای اقتصـاد افغانسـتان‬
‫وکشـورهای مقصـد باشـد‪ ،‬تعدیـل گردیـده و وارد چهارچـوب ملـی‬
‫مهـارت افغانسـتان و یـا (‪( )ANQF‬توضیـح داده شـود) میگـردد‪.‬‬
‫‪ .14‬بـا بهبـود وضعیـت معیشـت‪ ،‬دسترسـی بـه فرصتهـای‬
‫اقتصـادی و ایجـاد درآمـد پایـدار‪ ،‬میکانیـزم هایی ایجاد خواهد شـد تا‬
‫ایـن فعالیتها در راسـتای حمایـت از اقدامات مشـخص در چارچوپ‬
‫پالیسـی بیجـا شـدگان داخلـی و عـودت کننـدگان بـه منظـور بهبـود‬
‫معیشـیت از طریـق توسـعه انجمنهـا‪ ،‬کوپراتیفهـا و تهیـه و توزیـع‬
‫ابزارهـای زراعتـی و غیـر زراعتـی بـرای عودت کننـدگان و بیجاشـدگان‬
‫داخلـی و بهبـود زندگـی شـهری‪ ،‬حمل و نقل‪ ،‬بسـیج کردن نیـروی کار‬
‫و تسـهیل جسـتجوی شـغلی شـکل گیرد‪.‬‬
‫‪87‬‬
‫‪ .15‬ایجاد یک چوکات برنامه آموزشـی سـواد مالی برای بازگشـت‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫کننـدگان و خانوادههـای مهاجـران از طریـق کورسهای اموزش سـواد‬

‫مالـی بـرای اطمینان از پوشـش جامـع و حفاظـت از موثریت مصارف‪.‬‬
‫راه انـدازی برنامـه آموزش سـواد مالی شـامل مهاجران باز گشـت کننده‬
‫و قریـه جـات میزبـان خواهد شـد‪ ،‬مخصوصـا شـامل خانوادههایی که‬
‫اعضـای خانـوادهی شـان در خـارج هسـتند و یـا آنانیکـه بـه نوعـی از‬
‫خارج پـول دریافـت میکنند‪.‬‬
‫‪ .16‬تشـویق جامعهی جهانی برای حمایت از بازار کار و توسـعهی‬
‫معیشـت در افغانسـتان از طریـق تفاهمنامـه دو جانبـه کار و تفاهم نامه‬
‫بـا کشـورهایی کـه در بازگشـت مهاجـران دخیـل میباشـند و همچنان‬
‫گسـترش مسـاعدتهای لوژسـتیکی پایدار به توسـعه بازار کار و ایجاد‬
‫معیشـت در افغانستان‪.‬‬
 ‫استراتیژی ترویج مهاجرت منظم‬
‫همانگونـه کـه ذکـر شـد‪ ،‬یکـی از مشـخصات اصلـی مهاجـرت‬
‫از افغانسـتان طبیعـت نامنظـم آن اسـت‪ .‬ایـن نـوع مهاجرت نـه تنها در‬
‫افغانسـتان کـه در منطقـه و جهـان نیـز رایـج اسـت‪ .‬در جریـان چهـل‬
‫سـال گذشـته‪ ،‬دلیل جریانهای مهاجرت شـامل بیجاشـدگی ناشـی از‬
‫جنـگ‪ ،‬مهاجـرت به دالیل آفـات طبیعـی و محیط زیسـتی و مهاجرت‬
‫بـه دالیـل اقتصـادی و بـه هـدف بهبود معیشـت و شـرایط زندگـی بوده‬
‫اسـت‪ .‬مهاجـرت نامنظـم پیامدهـای ناگـوار وتبـاه کننـده را بـه همـراه‬
‫دارد بنابرایـن اسـتراتیژی دولـت "ثبـات و همگرایی" ترویـج مهاجرت‬
‫منظـم اسـت‪ .‬این نوع مهاجرت شـهروندان کشـور به سـه گونه صورت‬
‫میگیـرد‪:‬‬
‫‪ )a‬مهاجرت کارگری از طریق جواز کار ویا ویزای کارگری؛‬
‫‪ )b‬مهاجـرت انسـانی ماننـد درخواسـت پناهندگـی و یـا الحاق به‬
‫خانواده؛ و‬
‫‪ )c‬مهاجـرت تحصیلـی بـه شـمول مهاجـرت از طریـق ویـزای‬
‫دانشـجویی و دیگـر اشـکال مهاجـرت مربـوط بـه تحصیـل‪.‬‬
‫‪88‬‬
‫برنامهها برای تنظیم مهاجرت منظم‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪ .1‬ارتقـای ظرفیـت واحـد کاریابـی خارجـی در وزارت کار و امور‬
‫اجتماعـی با هدف شناسـایی و اولویت بندی کشـورها و سـرزمینهای‬
‫مقصـد بـرای مهاجـران کارگـر‪ .‬واحـد متذکـره از ایـن طریـق میتوانـد‬
‫کشـورها و قلمروهـای احتمالـی مقصد بـرای مهاجرت کار افغانسـتان‬
‫را ارزیابـی‪ ،‬شناسـایی و اولویـت بنـدی کنـد‪ .‬همچنـان‪ ،‬ایجـاد‬
‫شـرکتهای تحقیقاتـی جهـت ارتقـای مهاجـرت منظـم بـا همـکاری‬
‫نهادهـای تحقیقاتـی و شـرکای خارجـی‪.‬‬
‫‪ .2‬مطالعـات و ارزیابـی میکانیزمهـای رسـمی و غیـر رسـمی و‬
‫کانالهـای مهاجـرت که توسـط شـهروندان افغانسـتان برای مشـارکت‬
 ‫در مهاجـرت منظـم و نامنظـم مـورد اسـتفاده قـرار میگیـرد و تجزیـه‬
‫و تحلیـل وضعیـت و شـیوههای اسـتخدام کننـدگان و نمایندگیهـای‬
‫فرعـی در افغانسـتان بـه شـمول ارزیابـی روشهـای فعلـی اسـتخدام‪.‬‬
‫ایجـاد یـک سیسـتم تشـویقی بـرای شـیوههای اسـتخدام خـوب و‬
‫چهارچـوب اسـتخدام شـفاف برای ثبـت نـام سیسـتماتیک و نظارت و‬
‫ارزیابـی سیسـتمهای اسـتخدامی‪.‬‬
‫‪ .3‬تسـهیل جریـان انتقـال پـول مهاجـران بـه افغانسـتان از طریـق‬
‫یـک دهلیز انتقال مناسـب بعد از بررسـی تفـاوت در هزینههـای انتقال‬
‫بیـن راهروهـای مختلـف‪ .‬توسـعه چهارچوبهـای انتقـال کمهزینـه‬
‫مهـم مقصد‬‫مطابـق اهـداف توسـعهی پایدار ملـل متحد با کشـورهای ِ‬
‫بـه بهتریـن شـیوههای بینالمللـی‪ .‬برایـن اسـاس ارسـال پـول توسـط‬
‫مهاجـر ِان خـارج از کشـور از طریـق کانالهـای قانونی انجـام میگیرد‪.‬‬
‫‪ .4‬اسـتفاده از پولهـای فرسـتاده شـده توسـط مهاجـران بـرای‬
‫اهـداف توسـعهیی مطابـق مـدل سـرمایهگذاری دیاسـپورا بـه منظـور‬
‫اسـتفاده از پـس انـداز مهاجران برای توسـعهی کسـب و کار محلی و به‬
‫عنـوان وسـیلهی بـرای تقویـت توسـعهی اقتصـادی محلـی‪.‬‬
‫‪89‬‬
‫‪ .5‬راهبردهـا دادخواهـی بـرای تسـهیل ایجـاد تفاهمنامـه و‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫موافقتنامههـای دوجانبـه کاری بـا کشـورهای مقصـد فعلـی و بالقـوه‬

‫مقصد‬
‫ِ‬ ‫کار در خـارج از منطقـه توسـعه میابـد‪ .‬این راهبـرد‪ ،‬کشـورهای‬
‫خـارج از منطقـه را تشـویق میکنـد تا کانالهـا و مکانیزمهای مناسـب‬
‫بـرای مهاجـرت کار منظـم را بـه هـدف کاهش مهاجـرت غیـر قانونی‪،‬‬
‫تـوام بـا جنایـات و بحران پناهندگـی‪ ،‬ایجاد نمایند که علـل اصلی آنها‬
‫نـه تنهـا سیاسـی بلکـه همچنیـن اقتصـادی میباشـد‪.‬‬
‫‪ .6‬راهبردهـای دادخواهـی بـرای تسـهیل ایجـاد توافقنامههـای‬
‫دو جانبـه و چنـد جانبـه ویـزه بـا کشـورهای مقصـد فعلـی و احتمالـی‬
‫براسـاس توافـق نامههـای ویـزه بـا کشـورهای مقصـد دارای اولویـت و‬
‫مناطـق مقصـد (به عنوان مثـال اتحادیه اروپـا) مورد اسـتفاده میگردد‪.‬‬
‫‪ .7‬از نشسـتهای منطقـهای از جملـه پروسـه بالـی‪ ،‬پروسـه‬
‫کلمبـو و گفتگوهـای ابوظبـی در راسـتای ارتقـای فرصتهـا بـرای‬
‫مهاجـرت منظـم شـهروندان افغانسـتان بـا هدف گسـترش اسـتفاده از‬
‫قراردهادهـای معیـاری بـا مقـررات خاص در مـورد هزینههـای پذیرفته‬
‫شـده نشسـتهای منطقـهای بـا کشـورهای مقصـد کلیـدی‪ ،‬مـورد‬
‫اسـتفاده میشـود‪.‬‬
‫‪ .8‬تقویت همکاری تخنیکی با دولتهای همکار‪ ،‬سازمانهای‬
‫بین المللی‪ ،‬اهدا کنندگان و سازمانهای غیر دولتی و پشتیبانی بیشتر‬
‫از شرکای دخیل در همکاریهای تخنیکی‪ .‬فراهم سازی زمینههای‬
‫شراکتهای جدید با سازمانهای بین المللی‪ ،‬اهدا کنندگان و‬
‫سازمانهای جامعه مدنی با توجه به همکاریهای تخنیکی در زمینه‬
‫مهاجرت کار و مشارکتهای موجود‪.‬‬

‫استراتیژی جلوگیری از مهاجرت غیرمنظم‬

‫مهاجـرت غیـر قانونـی و قاچـاق افـراد در افغانسـتان بـر میگـردد‬
‫بـه دهـهی ‪ 80‬میـالدی که در آن زمان بسـیاری از شـهروندان کشـور از‬
‫اثـر جنـگ و درگیری مجبـور به مهاجرتهـای غیرقانونی به کشـورهای‬
‫ایـران و پاکسـتان شـدند‪ .‬هرچنـد دو کشـور همسـایه هنوز هـم مقصد‬ ‫‪90‬‬
‫اصلـی مهاجـرت بـه شـمار میآیند ولـی در سـالهای اخیـر مهاجرت‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫غیـر قانونـی و قاچـاق افـراد به اروپـا نیـز افزایش یافته اسـت‪.‬‬
‫افغانسـتان یک کشـور منبـع‪ ،‬ترانزیـت و مقصد برای مـردان‪ ،‬زنان‬
‫و کودکانـی اسـت کـه در معـرض کار اجبـاری و قاچـاق جنسـی قـرار‬
‫دارنـد و مـردان‪ ،‬زنـان و کودکان به عنـوان نیروهای کاری در افغانسـتان‬
‫مـورد بهرهکشـی قـرار میگیرنـد‪ .‬اکثـر قربانیـان قاچـاق انسـان در‬
‫افغانسـتان کـودکان هسـتند‪ ،‬تعـداد زیـادی افـرادی کـه هـر روز از مرز‬
‫افغانسـتان عبـور میکننـد عمدتا کنترل نشـده و بدون نظارت هسـتند و‬
‫از ایـنرو این مسـأله یـک محیط کاری بسـیار راحت را بـرای قاچاقبران‬
‫انسـان کـه از جابجایی وسـیع افراد اسـتفاده مـی برند‪ ،‬فراهم میسـازد‪.‬‬
‫افغانسـتان پروتـکل مبـارزه بـا قاچـاق مهاجـران از طریـق زمیـن‪،‬‬
 ‫دریـای و هـوا را امضـاء و قانـون مبـارزه بـا قاچـاق انسـان و قاچـاق‬
‫مهاجـران را کـه قاچـاق جنسـی و نیـروی کاری اجبـاری را جنایـت‬
‫عنـوان میکنـد در سـال ‪ 2017‬تعدیـل و مرعـی االجرا قرار داده اسـت‪.‬‬
‫بنـا برایـن دولـت "ثبـات وهمگرایـی" بـا قاچـاق مهاجـران (مهاجرت‬
‫نامنظـم) مبـارزه جـدی مینمایـد و برنامههـای زیـر را بـرای جلوگیری‬
‫ازمهاجـرت غیـر منظـم در نظـر دارد‪.‬‬
‫‪ .1‬قاچـاق انسـان و قاچـاق مهاجـران در افغانسـتان مـورد ارزیابی‬
‫قـرار خواهـد گرفـت و پـس از مسـیر یابـی آن‪ ،‬در برابـر شـبکهها و‬
‫گروههـای جرایـم سـازمان یافتـه تنفید قانـون به عنـوان موثرتریـن اقدام‬
‫در نظـر گرفتـه خواهـد شـد‪ .‬نقـاط مـرزی و مکانهـای مخفـی عبور و‬
‫مـرور که در آن گروههای قاچاق مهاجران فعال هسـتند شناسـایی شـده‬
‫و مقیـاس و ماهیـت بهرهبـرداری داخلـی و بینالمللـی از شـهروندان‪،‬‬
‫مسـتند سـازی میشـود و در مطابقـت با ارزیابی مسـیر قاچاق انسـان‪،‬‬
‫بـا اضافـه کـردن مشـخصات قربانـی‪ ،‬فـردی یـا گـروه آسـیب پذیـر‪،‬‬
‫دادههـا جمـع آوری میگـردد‪.‬‬
‫‪ .2‬جمـعآوری و بـه اشـتراکگذاری اطالعـات در میـان تمـام‬
‫‪91‬‬
‫سـازمانهای درگیـر در مبـارزه بـا قاچاق انسـان برای حمایـت و اطالع‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫رسـانی از تمامـی فعالیتهایـی کـه بـا هـدف مبـارزه بـا قاچاق انسـان‬
‫ضـروری اسـت‪ .‬اطالعـات جمع آوری شـده توسـط مقامـات آموزش‬
‫دیـده بـا اسـتفاده از سیسـتمهای جمـع آوری اطالعـات موجـود یـا‬
‫سیسـتمهای جدید اختصاص داده شـده در سـطح مرکـزی جمع آوری‬
‫و تحلیـل خواهـد گردیـد‪.‬‬
‫‪ .3‬ترویـج روشهـای معیـاری عملیاتی بـرای سـازمانهای دخیل‬
‫در مبـارزه بـا ارزیابـی و مسـیریابی قاچاق انسـان و قاچاق انسـان برای‬
‫مدیریـت موثـر نقـاط عبـور مـرزی و تضمیـن پاسـخهای هماهنـگ به‬
‫مهاجـرت غیرقانونـی و ارتقـای ظرفیـت سـازمانهای دخیـل در مبارزه‬
‫با قاچـاق مهاجـران و قاچاق انسـان‪.‬‬
‫‪ .4‬ایجـاد کمپاینهـای آگاهیدهـی علیـه قاچـاق انسـان وارایـه‬
‫اطالعـات دقیـق و مربـوط بـه شـهروندان در مـورد خطـرات ناشـی از‬
‫مهاجـرت غیرقانونـی و آگاهـی عمومـی از اقدامـات انجـام شـده علیه‬
‫قاچاقبـران مهاجران و قاچاقبران انسـان برای تطبیـق پیام دولت و تقویت‬
‫رفتارهـای قانونـی بـا همـکاری سـکتور خصوصـی و سـازمانهای بین‬
‫المللی‪.‬‬
‫‪ .5‬تشـدید سیاسـت امنیـت مـرزی‪ ،‬اقدامـات مبتنی بر شـواهد که‬
‫هـدف آن متوقـف سـاختن روشهـای غیرقانونـی مهاجرت میباشـد و‬
‫همـکاری بیـن ارگانهـای تنفیذ قانون افغانسـتان و سـازمانهایی که در‬
‫کشـورهای ترانزیـت و مقصد قـرار دارند‪.‬‬
‫‪ .6‬افزایـش ظرفیـت تحقیقـی افسـران تنفیـذ قانـون از طریـق‬
‫آموزشهـای ویـژهای کـه توسـط شـرکای خارجـی ارایـه میشـود بـه‬
‫منظـور ارتقای سـطح توانایـی در بازجویی قاچاقبران انسـان‪ ،‬قاچاقبران‬
‫مهاجـر‪ ،‬پولشـویی‪ ،‬تقلـب و مقامـات فاسـد تنفیـذ قانـون‪.‬‬
‫‪ .7‬ایجـاد میکانیزمهـای جدیـد بـرای شناسـایی فعـال و اسـکان‬
‫مجـدد افـراد آسـیب پذیـر‪ .‬دولـت "ثبـات و همگرایـی" بامشـارکت‬
‫ناظـران بینالمللـی بـرای بهبـود اقـدام ملـی بـه حمایـت افـرادی کـه‬
‫در شـرایط آسـیب پذیـری قـرار دارنـد‪ ،‬منابـع کافـی برای ثبـت و ضبط‬ ‫‪92‬‬
‫سیسـتماتیک در نقـاط مـرزی اختصـاص میدهـد تـا به صـورت دقیق‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫جریـان مهاجرت مسـیریابی شـده‪ ،‬مشـخصات مهاجران ثبـت‪ ،‬و علل‬
‫و ریشـهی مهاجـرت و بیجـا شـدن شناسـایی گـردد‪.‬‬

‫استراتیژی مهاجرت و توسعه‬

‫کاهـش رشـد جمعیت در کشـورهای توسـعه یافته و افزایش رشـد‬
‫جمعیـت در کشـورهای در حال توسـعه یکی از دالیـل اصلی مهاجرت‬
‫از کشـورهای کـم درآمـد به کشـورهای با درآمد بـاال اسـت‪ .‬رابطه بین‬
‫مهاجـرت و توسـعه دیگـر صرفـا بـه عنـوان عامـل مفیـد به مهاجـران و‬
‫کشـورهای مبـدأ آنهـا در نظـر گرفتـه نمیشـود‪ .‬مهاجـران میتواننـد‬
‫بـا سـهمگیری بـه توسـعهی تکنولوژیکـی‪ ،‬فعالیتهـای اقتصـادی و‬
 ‫غنیسـازی فرهنگـی نقـش مهمـی در کشـورهای مقصـد ایفـا کننـد‪.‬‬
‫در عیـن حـال‪ ،‬مهاجرانـی کـه روابـط قوی با کشـور مبـدأ خـود دارند‪،‬‬
‫نـه تنهـا پـول ارسـال میکننـد‪ ،‬بلکـه مهارتهایـی را کـه در خـارج از‬
‫کشـور بـه دسـت آوردهانـد نیـز بـه کشـور مبـدا خـود انتقـال میدهند‪،‬‬
‫سـرمایهگذاری میکننـد و در فعالیتهـای تجـاری در کشـور خـود‬
‫سـهم میگیرند‪.‬‬
‫ُ‬
‫اهـداف توسـعهی پایـدار‪ ،‬واقعیـت چنـد بعـدی مهاجـرت و‬
‫تأثیـر آن را در ایجـاد رشـد فراگیـر بـه رسـمیت میشناسـد‪ .‬اهـداف‬
‫هفـده گانـه توسـعهی پایـدار شـامل اقدامـات مشـخص بـرای اجـرای‬
‫آجنـدای توسـعهی پایـدار میباشـد‪ .‬حداقـل ‪ 10‬مـورد از ‪ 169‬مقصـد‬
‫اهـداف توسـعهی پایـدار شـامل مراجعـی اسـت کـه مسـتقیما مربـوط‬
‫بـه مهاجـرت‪ ،‬تحـرک و یـا مهاجـران میباشـد‪ .‬مطابـق بـه هـدف ‪10‬‬
‫"کاهـش نابرابـری در داخـل و میـان کشـورها" بـه طوری صـورت گیرد‬
‫کـه تحـت مقصـد ‪" 10.7‬مهاجـرت و جابجایـی منظم‪ ،‬امـن‪ ،‬قانونی و‬
‫مسـووالنه‪ ،‬از جملـه از طریـق اجـرای پالیسـیهای برنامـه ریزی شـده‬
‫و مدیریـت شـده مهاجـرت" قـرار داشـته باشـد‪ .‬بنابرایـن مهاجـرت و‬
‫‪93‬‬
‫توسـعه در اسـتراتیژی دولت "ثبـات و همگرایی" جایگاه مهمی داشـته‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫و پرداختـن بـه آن یکـی از اولویتهـا میباشـد‪.‬‬

‫برنامهها برای مهاجرت و توسعه‬

‫‪ .1‬تقویـت ظرفیـت و مأموریـت بخـش دیاسـپورا در حکومـت‬
‫"ثبـات وهمگرایـی" بـه منظـور اطمینـان از مشـارکت مـداوم و پایـدار‬
‫دیاسـپورا‪ .‬واحـد دیاسـپورا شـرکای مناسـب بـرای مشـارکت دیاسـپورا‬
‫ماننـد اتاقهـای تجـارت‪ ،‬سـکتور خصوصـی‪ ،‬سـکتور تخنیکـی و‬
‫آموزشـی و سـایر بازیگـران دخیـل در فعالیتهـای تجـاری در توسـعه‬
‫را شناسـایی خواهـد کـرد و جنـرال قنسـولیها و سـفارتخانهها از واحد‬
‫دیاسـپورا به منظـور برقـراری ارتباط با اجتماعـات دیاسـپورا و مهاجران‬
‫حمایـت خواهنـد کرد‪.‬‬
‫‪ .2‬افزایـش همـکاری و هماهنگـی بیـن وزارت خانههای حکومت‬
‫"ثبات وهمگرایی" در زمینه مشـارکت دیاسپورا‪ .‬مشارکت دیاسپورا یک‬
‫فعالیـت چند وجهی اسـت که شـامل ارتقای تجارت‪ ،‬سـرمایهگذاری‪،‬‬
‫انتقـال مهـارت و فرهنـگ و زبـان اسـت و ایـن امـر مسـتلزم مشـارکت‬
‫تعـداد بیشـتری از نهادهـای دولتی اسـت‪ .‬رونـد اجرای یک پالیسـی یا‬
‫برنامه عملیاتی دیاسـپورا‪ ،‬مسـتلزم ترویـج امور دیاسـپورا در قالب تمام‬
‫پروندههـای مربوطـه نهادهـای دولتی میباشـد‪.‬‬
‫‪ .3‬بـا افـزدودن بـه مسـیریابی فعلـی دیاسـپورا کـه توسـط دولـت‬
‫افغانسـتان انجـام میشـود‪ ،‬مسـیریابیهای اضافی و مداوم بـرای ایجاد‬
‫یـک بررسـی بـه روز از جوامع دیاسـپورا در منطقـه و فراتـر از آن و تمام‬
‫منابـع بـرای ایجـاد یـک پروفایل دیاسـپورا‪ ،‬بـه کار گرفته خواهد شـد و‬
‫نهـاد دولتـی مسـوول‪ ،‬فعالیـت مسـیریابی به جوامـع دیاسـپورا در مورد‬
‫جمـع آوری دادههـا و چگونگـی اسـتفاده از نتایـج آن اطالعات خواهد‬
‫داد‪.‬‬
‫‪ .4‬بـر اسـاس فعالیت مسـیریابی دیاسـپورا‪ ،‬پالیسـیهای هدفمند‬
‫ذیربـط حکومـت "ثبـات و همگرایـی" در مـورد نحـوه‬ ‫ِ‬ ‫توسـط ادارات‬
‫مشـارکت سـازنده و موثـر گروههـای اولویـت بنـدی شـده دیاسـپورا‪،‬‬ ‫‪94‬‬
‫ایجـاد میشـود و اولویتهـای اصلـی پالیسـیها شـامل اقدامـات‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫مالـی و نظارتـی به منظـور ارتقـای سـرمایهگذاری دیاسـپورا در اقتصاد‬
‫افغانسـتان‪ ،‬ترویـج انتقـال مهارتها و تسـهیل مهاجرت منظـم نیروی‬
‫کار مهاجـران خواهـد بود‪.‬‬
‫‪ .5‬ایجـاد میکانیزمهـای هدفمنـد برقـراری ارتبـاط متناسـب‬
‫بـا خصوصیـات مشـخص شـده دیاسـپورا و مرتبـط بـه مشـخصات‬
‫اجتماعـات شناسـایی شـده آنهـا‪ .‬ابزارهـای متعـدد ارتباطـی بـرای‬
‫تمـاس و اطـالع رسـانی بـه دیاسـپورا دربـاره فعالیتهـا و مشـوقهای‬
‫دولت افغانسـتان ایجاد میشـود و تمرکـز ویژه بر اسـتفاده از تکنالوجی‬
‫اطالعاتـی و ارتباطاتـی جدیـد بـرای تسـهیل تبـادل اطالعـات مـداوم‬
‫میـان دیاسـپورا و افغانسـتان صـورت خواهـد گرفـت‪.‬‬
 ‫‪ .6‬ترویـج بازگشـت شـهروندان بـا مهارت باال بـه منظـور ُپرکردن‬
‫نیازهـای فـوری در افغانسـتان‪ .‬برنامههای موجود در این رابطه بررسـی‬
‫و بهتریـن شـیوه بـرای تشـویق بازگشـت کوتـاه مـدت و بلنـد مـدت‬
‫شـهروندان ماهر شناسـایی میشـود‪ .‬بر اسـاس بررسـی به عمل آمده و‬
‫همچنیـن یافتههای مسـیریابی دیاسـپورا و ارزیابـی نیازمندیهای کار و‬
‫مهارتهـای داخلـی‪ ،‬برنامههـا بـرای جذب اعضـای ماهر دیاسـپورای‬
‫افغـان کـه دارای مهارتهـای خاص باشـند و مهـارت آنهـا بتواند نیاز‬
‫بخشهـای عمومـی و خصوصـی در افغانسـتان را مرفـوع کنـد‪ ،‬در نظر‬
‫گرفته میشـود‪.‬‬
‫‪ .7‬ایجـاد سیسـتم سـیمینارهای جهتگیـری پیـش از خـروج‬
‫بـرای مهاجـران آینـده در حکومـت "ثبـات وهمگرایـی" بـا اسـتفاده‬
‫از پروفایلهـای مهاجـرت موجـود‪ .‬سـمینارها جهتگیـری پیـش از‬
‫خـروج بـرای مهاجـران نیـروی کار آینـدهی افغانسـتان تنظیـم خواهـد‬
‫گردیـد و گزینههـای مختلـف بـرای انتخـاب اشـخاصی کـه میتواننـد‬
‫سـمینارهای جهـت گیـری پیش از خـروج را فراهـم کننـد‪ ،‬ارزیابی می‬
‫شو د ‪.‬‬
‫‪95‬‬
‫‪ .8‬ظرفیـت قنسـولگریهای افغانسـتان و سـفارتخانهها در‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫کشـورهای کلیـدی کـه میزبـان اجتماعـات دیاسـپورا و مهاجر هسـتند‬

‫افزایـش مییابـد تـا حصـول اطمینان صـورت گیـرد کـه نمایندگیهای‬
‫افغانسـتان در کشـورهای کلیـدی بـه انـدازه کافی بـرای انجـام وظایف‬
‫تعیین شـده در پالیسـیهای مربوط به مشـارکت دیاسـپورا در کشورهای‬
‫مشـخص‪ ،‬مجهز هسـتند‪ .‬همچنـان‪ ،‬خدمات قنسـولی در کشـورهایی‬
‫کـه میزبـان جوامـع مهاجـر هسـتند‪ ،‬گسـترش خواهـد یافت‪.‬‬
‫‪ .9‬انعـکاس مسـایل مربـوط بـه مهاجـرت در برنامه ریزی توسـعه‬
‫ملـی‪ .‬بـرای ایـن منظـور‪ ،‬نگرانیهـای مهاجـرت در همـه سـطوح در‬
‫قوانیـن‪ ،‬پالیسـیها و برنامههـا انعـکاس داده شـده و در همـه مراحـل‬
‫برنامـه ریـزی توسـعهیی جا داده میشـود و بـا دادن اطالعـات هدفمند‬
‫مشـارکت دیاسـپورا در نهادهـای جامعـه مدنـی‪ ،‬تقویـت میشـود‪.‬‬
‫‪ .10‬حکومـت "ثبات و همگرایی" با حمایـت دونرهای خارجی و‬
‫سـازمانهای بینالمللـی از سـازمانهای دیاسـپورا کـه در فعالیتهای‬
‫توسـعهیی مشـارکت دارنـد‪ ،‬حمایـت رسـمی و مالـی خواهـد کـرد‪.‬‬
‫پروژههـای توسـعهیی جامعه بـه منظور تقویـت ابزارهای موثـر و پایدار‬
‫تمویـل مالـی خواهـد گردید و با هـدف بهبود شـرایط زندگی و توسـعه‬
‫اجتماعـی و اقتصـادی جوامـع دیاسـپورا و برنامههـای مالـی‪ ،‬حمایـت‬
‫خواهد شـد‪.‬‬
‫‪ .11‬ایجـاد میکانیزمهـای خـالق سـرمایهگذاری بـرای جـذب‬
‫تجـارت پیشـههای مـرد و زن دیاسـپورا‪ .‬حکومـت "ثبـات وهمگرایی"‬
‫بـا همـکاری ادارات ذیربـط دولتی‪-‬خصوصی مشـارکت دیاسـپورا را با‬
‫هـدف ایجـاد یک محیـط مناسـب بـرای سـرمایهگذاری در بخشهای‬
‫دارای اولویـت بـه عنـوان وسـیلهی مشـارکت دیاسـپورا ترویـج خواهد‬
‫کرد‪.‬‬
‫‪ .12‬اسـتفاده از وجـوه ارسـال شـده بـرای مقاصـدی کـه منجـر به‬
‫توسـعه میگـردد ارتقـا داده شـده‪ ،‬مـدل سـرمایهگذاری دیاسـپورا بـه‬
‫منظـور اسـتفاده از پس انداز مهاجران برای توسـعه کسـب و کار محلی‬
‫و بـه عنـوان وسـیلهی بـرای تقویـت توسـعهی اقتصـادی محلـی ایجاد‬ ‫‪96‬‬
‫خواهـد گردید‪.‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪ .13‬برنامـه آمـوزش مالـی برای مهاجـران و خانوادههـای آنان برای‬
‫تأمیـن انتخابهـای آگاهانـه در مـورد اسـتفاده از پـول ارسـال شـده‬
‫و فراهـم سـاختن خدمـات مرتبـط بـا انتقـال پـول در نظـر گرفتـه شـده‬
‫اسـت‪ .‬ارز یابـی بـازار کار داخلی و نیازهـای مهارتی از طریـق ارزیابی‬
‫مسـتقیم عملکـرد‪ ،‬ظرفیـت سـازی‪ ،‬آمـوزش مهارتهـا و برنامههـای‬
‫ایجـاد اشـتغال در صدر برنامـه حکومت "ثبات و همگرایـی" قراردارد‪.‬‬
‫‪ .14‬اطالعـات مربـوط بـه مهارتهـای مهاجـران و دیاسـپورا بـه‬
‫صـورت سیسـتماتیک گـردآوری میگـردد و ایـن دادههـا بـرای ارزیابی‬
‫مهارتهـای مهاجـران در کوتـاه مـدت و بلند مـدت و ارزیابـی میزان و‬
‫ماهیـت ناسـازگاریهای مهارتهایـی کـه مهاجران در خارج از کشـور‬
 ‫بـا آن روبـرو هسـتند‪ ،‬اسـتفاده میگردد‪.‬‬
‫‪ .15‬فراهـم سـازی شـرایط و ایجـاد چهارچـوب توافـق بـر‬
‫آمـوزش فراملـی بـا‬
‫ِ‬ ‫موافقتنامههـا جهـت تشـخیص برنامههـای‬
‫کشـورهای مقصـد برای بهبود شـناخت مهارت‪ ،‬تحرک شـغلی و انجام‬
‫مطالعـات امـکان سـنجی بـه منظـور تطابـق نیازهـای کار در خـارج از‬
‫کشـور و در نظـر گیـری تطبیـق برنامههـای آموزشهای حرفـهای ایجاد‬
‫شـده در افغانسـتان‪.‬‬
‫‪ .16‬بهبـود دسترسـی دانشـجویان بـه اطالعات در مـورد تحصیل‬
‫و فرصتهـا ی شـغلی‪ .‬اطالعـات بـرای دانـش آمـوزان از طریـق‬
‫همـکاری میان بخش اشـتغال خارجـی حکومت "ثبـات وهمگرایی"‪،‬‬
‫کارفرمایـان‪ ،‬اسـتخدام کننـدگان و شـرکای تحصیلـی مربوطـه‪ ،‬فراهـم‬
‫خواهـد گردید‪.‬‬
‫‪ .17‬ارایـه تعریـف قبـول شـده جهانـی از مهاجـرت چرخشـی و‬
‫ایجـاد چهارچـوب مهاجـرت چرخشـی مبتنـی بـر مهارتهـا بـرای‬
‫مهاجـران بـر اسـاس تجزیـه و تحلیـل تقاضـای مهـارت در خـارج از‬
‫کشـور و در افغانسـتان‪ .‬اسـتراتیژیهای خاص برای کشـورهای کلیدی‬
‫‪97‬‬
‫مقصـد ایجاد میشـود که نیازمنـدی جابجاییهای چرخشـی مهاجران‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫را بـه نحـوی فراهـم کند تـا انتقـال مهارتهایی کـه در افغانسـتان مورد‬
‫نیـاز اسـت‪ ،‬تسـهیل گردد‪.‬‬
‫‪ .18‬تنظیـم وضعیـت مهاجـران طوالنـی مـدت و بهبـود شـرایط‬
‫حفاظـت از آنهـا از طریـق تالشهـای دیپلماتیـک متعادل بـرای دنبال‬
‫کـردن گفتگـوی مبتنـی بـر راه حل بـا کشـورهای میزبـان جمعیتهای‬
‫مهاجـر در بلنـد مـدت‪ .‬بـرای این منظـور به رسـمیت شـناختن تابعیت‬
‫دوگانـه بـرای مهاجران نسـل دوم و سـوم کـه در خارج از کشـور زندگی‬
‫میکننـد‪ ،‬در نظـر گرفته شـده اسـت‪.‬‬
‫‪ .19‬ارزیابـی وضعیـت حقوق بشـری مهاجران در خارج از کشـور‬
‫توسـط مجموعهای از شـاخصهای شـفاف برای جمع آوری اطالعات‬
‫مربـوط به وضعیت حقوق بشـری زنـان و مردان افغانسـتان در خارج از‬
‫کشـور و بـه طور موثـر بهبود بخشـی وضعیـت حقوق بشـری مهاجران‬
‫افغانسـتان در کشورهای دیگر‪.‬‬
‫‪ .20‬تحقیـق در رابطـه به شناسـایی مشـکالت و نیازهـای کارگران‬
‫مهاجـر زن‪ .‬بـا توجـه بـه تجربیـات بسـیار متفـاوت از مهاجـران و‬
‫دیاسـپورای زن‪ ،‬تفاوتهـای جنسـیتی در دسترسـی بـه کانالهـای‬
‫قانونـی مهاجـرت ایـن امـکان را میدهـد کـه زنـان نسـبت بـه مـردان‪،‬‬
‫بیشـتر در معـرض بـی اسـنادی‪ ،‬مهاجـرت غیرقانونی و یا خطـر قاچاق‬
‫قـرار گیرنـد‪ .‬سـرانجام‪ ،‬وضعیـت دسترسـی زنـان مهاجـر بـه حفاظت‬
‫اجتماعـی‪ ،‬از جملـه خدمـات بهداشـتی‪ ،‬خصوصـا در کشـورهای‬
‫مقصـد و ترانزیـت‪ ،‬مـورد ارزیابـی و توجـه قـرار خواهـد گرفـت‪.‬‬
‫‪ .21‬بـرای ارتقـای حقوق شـهروندان افغانسـتان در خـارج و فراهم‬
‫سـازی وضعیـت رسـمی و قانونی بـرای مهاجـران توافقنامههـا و تفاهم‬
‫نامههـای دو جانبه با شـرکای راهبـردی ایجاد و گسـترش خواهد یافت‪.‬‬
‫ایـن امـر بـه مهاجـران امـکان دسترسـی بـه کار‪ ،‬مسـکن و خدمـات‬
‫عمومـی در کشـورهای میزبـان را میدهـد‪ .‬در سـطح بیـن المللـی‪،‬‬
‫دولـت افغانسـتان در گفتگوهـای بینالمللـی در مورد پدیـده مهاجرت‬
‫جهانـی و حقوق مهاجران مانند انسـجام جهانـی ‪Global Compact‬‬ ‫‪98‬‬
‫شـرکت موثـر خواهد داشـت‪.‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪ .22‬اطالعـات موجـود در مـورد ارتبـاط متقابـل بیـن تغییـرات‬
‫زیسـت محیطـی و پویایـی مهاجـرت‪ ،‬گـردآوری وارزیابـی ملـی در‬
‫مـورد مهاجـرت و محیـط زیسـت انجام خواهـد شـد‪ .‬چهارچوبهای‬
‫قانونـی و پالیسـیهای مربوطـه نقشـه بـرداری و جمعیتهـای آسـیب‬
‫پذیـر شناسـایی میشـوند‪ .‬بـر اسـاس ارزیابـی ملـی‪ ،‬عوامـل محیطی‬
‫و اقلیمـی از طریـق کاهـش خطـر فاجعـه‪ ،‬اقدامـات هشـدار دهنـده‬
‫زود هنـگام‪ ،‬و پالیسـیهای کاهـش و تطبیـق‪ ،‬مـورد توجه قـرار خواهد‬
‫گرفت ‪.‬‬
 ‫هشتم‪ :‬اقتصاد‬

‫رشد اقتصادی تولید محور و متکی به سکتور‬

‫خصوصی متعهد‬

‫در حالیکـه سـطح فقـر در تمـام ابعـادش بـه باالتـر از ‪ 45‬درصـد‬

‫نفـوس کشـور رسـیده و حدود ‪ 20‬درصـد دیگر در حـال حاضر اندکی‬
‫باالتـر از خـط فقـر بـه سـر میبرنـد و بـا درآمـد انـدک و نامطمینی که‬
‫ً‬
‫دارند شـدیدا آسـیب پذیـر بوده و در برابـر حوادثی چون خشکسـالی‪،‬‬
‫‪99‬‬ ‫سـیالب‪ ،‬بیجاشـدگی وغیـره بـه جمع آنهایـی مـی پیوندند کـه پایینتر‬
‫از خـط فقـر قـرار دارند‪.‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫متاسـفانه نـا امنیهـای دوامـدار‪ ،‬رشـد سرسـام آور نفـوس و عدم‬

‫موجودیـت سیاسـتهای مـدون اقتصـاد کالن‪ ،‬همآهنگـی انـدک میان‬
‫نهادهـای دولتـی سـکتور اقتصـادی و رقابـت نـا سـالم تصدیهـا و‬
‫شـرکتهای دولتـی بـا سـکتور خصوصی و فسـاد گسـترده همه دسـت‬
‫بـه دسـت هم داده و سـبب شـده بیـش از ‪ 4.2‬ملیون هموطـن ما که هر‬
‫روز مشـتاقانه دنبـال شـغل انـد بیـکار باقـی بمانند‪.‬‬
‫بـا آنکـه قـدرت خریـد در داخـل کشـور بـا تناسـب وضعیـت‬
‫ً‬
‫عمومـی اقتصـادی بـد نیسـت‪ ،‬ولـی تولیـدات داخلـی اصـال کفـاف‬
‫مصـرف داخلـی را نـدارد و سـبب شـده بطـور سـاالنه بـه ارزش حدود‬
‫‪ 8‬ملیـارد دالـر اجنـاس و خدمـات واردات نیـز داشـته باشـیم‪ .‬ولـی در‬
 ‫ً‬
‫مقابـل صـادرات کمتـر از یـک میلیارد دالر تـراز تجاری را جدا به کسـر‬
‫مواجـه نمـوده اسـت‪ .‬خـروج این همـه اسـعار به طـور سـاالنه توانایی‬
‫سـرمایهگذاریهای جدیـد و تولیـد داخلـی و در نتیجه رشـد اقتصادی‬
‫را بـه صـورت قابـل مالحظـه کاهش داده اسـت‪.‬‬
‫در حـال حاضـر اقتصـاد افغانسـتان وابسـتهگی شـدید بـه مقـدار‬
‫تولیـدات سـاالنه سـکتور زراعـت و مالـداری دارد‪ ،‬در حالیکـه ایـن‬
‫سـکتور مهـم بـه نسـبت عـدم موجودیـت سیسـتمهای آبیـاری کافـی‬
‫ً‬
‫عمدتـا وابسـته بـه مقـدار بارندگیهـای موسـمی و تولیـدات سـاحات‬
‫للمـی بـوده و تنهـا در سـالهای بـا بارندگیهـای وافـر محصـوالت‬
‫بیشـتری عرضـه میکنـد‪ .‬در حالیکـه سـالهای بـا بارندگـی کمتر ویا‬
‫خشکسـالی هموطنـان بیشتـری را کـه در ایـن سـکتور مهـم مصروف‬
‫انـد بـه جمـع فقـرا میافزایـد‪ .‬همچنیـن رشـد سـکتور منابـع طبیعی و‬
‫معـادن بـه دالیـل ناکافـی بـودن چارچوبهـای حقوقـی و ناامنیهـای‬
‫داوامـدار هنـوز مـورد عالقـه سـرمایهگذاران خارجی به صـورت جدی‬
‫قـرار نگرفته اسـت‪.‬‬
‫بـا این مقدمه دیـدگاه اقتصـادی حکومت ثبـات و همگرایی مبتنی‬
‫بـه سیاسـت اقتصاد بـازار‪ ،‬پرداختـن به مزیت مقایسـوی افغانسـتان در‬ ‫‪100‬‬
‫کوتـاه مـدت و دراز مدت قرار ذیل اسـت‪.‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬

‫کوتاه مدت‪:‬‬
‫‪ .1‬رشـد اقتصـادی تولیـد محـور متکی بـه زراعـت صنعتی جهت‬
‫کاهـش فقر؛ و‬
‫‪ .2‬رشد سکتور خصوصی‪ ،‬صنایع و سکتور خدمات‪.‬‬

‫دراز مدت‪:‬‬
‫‪ .1‬استخراج معادن‬
‫‪ .2‬ادغام و اتصال منطقوی و ترانزیت‪.‬‬
 ‫گذشـته از سـایر مـوارد ابتـکاری و تـازه‪ ،‬تفـاوت عمـده دیـدگاه و‬
‫برنامـه اقتصـادی حکومـت ثبـات و همگرایـی با سـایرین به شـرح ذیل‬
‫است‪:‬‬

‫‪ .1‬پرهیـز از اخـذ قرضههـای بـزرگ بـرای تطبیـق برنامههـای‬

‫سیاسـی و در عـوض پیشـکش راههـای بدیـل‬
‫در حالیکه وزارت مالیه در آخرین روزهای باقی امانده از عمر‬
‫ً‬
‫حکومت وحدت ملی با برنامه کامال سیاسی خواستار حدود ‪ 8‬ملیارد‬
‫دالر امریکایی قرضه شده که در تاریخ کشور بی سابقه است‪ ،‬وبه دلیل‬
‫مشکالت فراوان در تطبیق این پروژه ها و بازدهی پایین باعث قرضداری‬
‫غیرضروری وبعلت عدم توانایی در بازپرداخت سبب ایجاد بحران‬
‫های شدید سیاسی و اقتصادی درآینده خواهد شد‪ .‬حکومت ثبات و‬
‫همگرایی با رد این طرح‪ ،‬تعهد دارد تا بر عالوۀ تمویل پروژه ها بوسیله‬
‫کمک های بالعوض‪ ،‬طرح بدیل مشارکت سکتور خصوصی و عامه‬
‫(‪ )Public-Private Partnership( )PPP‬و طرح های انتفاعی‬
‫مشترک (‪ )Benefit Sharing Schemes‬ارایه بدارد‪.‬‬
‫‪101‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ .2‬اقتصاد پس از صلح‪:‬‬
‫صلـح بـه مثابـه نیـاز اولی همـه هموطنـان در آسـتانه در قـرار دارد‬
‫و در صـورت عـدم آمادگـی وبرنامـه ریـزی از قبـل ایـن فرصـت بزرگ‬
‫میتوانـد دوبـاره بـه چالـش مبدل شـود‪ .‬بـه عنوان اولیـن اقـدام در حوزه‬
‫اقتصـادی‪ ،‬حکومـت ثبـات و همگرایـی بعـد از بـه قـدرت رسـیدن در‬
‫هماهنگـی نزدیـک بـا شـرکای بین المللـی و همـکاران محلی سـروی‬
‫عاجـل نیـاز هـا و توانایی های مناطق جنگزده را به هدف رشـد سـریع‬
‫آنهـا انجـام میدهـد‪ .‬ایـن برنامـه ریـزی هـا از بازسـازی زیر بنـا های‬
‫اساسـی آن مناطـق و احیـای ظرفیـت هـا بشـمول پیداوارمحلـی گرفته‬
‫تـا ادغـام مجـدد نیرو هـای شـامل جنـگ و خدمـت رسـانی عاجل به‬
‫باشـنده هـای آن مناطـق را در برمیگیـرد‪.‬‬
‫‪ .3‬ریفـورم اداری و سـاختاری ادارات ذیدخـل در سـکتور‬
‫اقتصـادی‪:‬‬
‫برنامـه اقتصـادی حکومت ثبـات و همگرایی جامع و همه شـمول‬
‫اسـت‪ .‬بـرای تطبیـق این برنامـه به یک سلسـله اصالحات سـاختاری و‬
‫اداری نیـاز اسـت کـه در قـدم اول لغـو تمامی شـورا های عالـی موازی‬
‫خواهـد بـود کـه در ارگ شـکل گرفتـه و باعـث کاهـش صالحیتهای‬
‫وزارتهـا و مسـوولیت پذیـری در ادارات شـده اسـت‪ .‬تمرگزگرایـی در‬
‫ارگ حـس ابتـکار از وزارتهـا را گرفتـه و وزارتهـا‪ ،‬همـکاران بیـن‬
‫المللـی و همـکاران سـکتور خصوصـی را در حالـت بالتکلیفـی قـرار‬
‫داده اسـت و پروسـه خدمـت رسـانی را دچـار اختـالل نمـوده اسـت‪.‬‬
‫حکومـت ثبـات و همگرایـی باورمند بـه ارجاع صالحیتهـای الزم به‬
‫ادارات مربوطـه در مرکـز و والیتهـا میباشـد تـا از تمرکـز قـدرت در‬
‫ارگ جلوگیـری بـه عمـل آید‪.‬‬
‫هچنـان فسـاد اداری در نهادهای مالی و اقتصـادی از جمله وزارت‬
‫مالیـه و نبـود ظرفیتهـای الزم پالیسیسـازی در آنهـا قـدرت ابتـکار‬
‫و تـوان تطبیقـی حکومـت را در حـوزه اقتصـادی شـدیدا صدمـه زده و‬
‫باعـث کاهـش کمکهـای بیـن الملـی نیـز شـده اسـت‪ .‬تجربـه صـد‬ ‫‪102‬‬
‫سـال گذشـته حکومتـداری سـکتور اقتصـادی ثابـت سـاخته اسـت که‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫هـر زمانیکـه برنامـه ریـزی اقتصـاد کالن مسـتقل از نهاد هـای اجرایی‬
‫بوده کشـور شـاهد رشـد اقتصـادی باالتر وپایـدار تر بوده اسـت‪ .‬بدین‬
‫ملحـوظ حکومـت ثبـات و همگرایـی متعهـد بـه ریفـورم عاجـل در‬
‫ایـن ادارات‪ ،‬تفکیـک واضـح وظایـف و صالحیـت هـا میان نهـاد های‬
‫سـکتور اقتصـادی و تقویـت ماشـین تطبیقی شـان بـرای اجرایی کردن‬
‫ایـن برنامههـا میباشـد‪.‬‬
‫تیـم ثبـات و همگرایـی برنامـه اقتصـادیاش را مبتنـی بـر ارزیابی‬
‫دقیـق و تحلیـل نقـاط قوت‪ ،‬ضعـف‪ ،‬فرصتهـا و تهدیـدات اقتصادی‬
‫ذیـل تهیـه دیده اسـت‪:‬‬
 ‫‪ 1.1‬نقاط قوت‪:‬‬
‫• موقعیت استراتیژیک؛‬
‫• منابع طبیعی وافر و دست نخورده؛‬
‫• محیط نسبتا مناسب برای زراعت و مالداری؛‬
‫• منابع بشری جوان؛‬
‫• بهبود نسبی زیربناها؛‬
‫• رشد نسبی صنایع داخلی؛‬
‫• رسانههای آزاد برای تقویت نظارت و شفافیت اقتصادی؛‬
‫• چشم انداز صلح؛ و‬
‫• همکاران بینالمللی متعهد‪.‬‬

‫‪ 1.2‬نقاط ضعف‪:‬‬
‫• مشکالت امنیتی و بی ثباتی سیاسی؛‬
‫• ضعف حاکمیت قانون؛‬
‫• اقتصاد غیر‪-‬مولد و کسری بلند تجاری؛‬
‫• توسـعهی نـا متعـادل و محدویـت زیرسـاختارها در بعضـی از‬
‫‪103‬‬
‫منا طق ؛‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫• اقتصاد یا داد و ستد بسیار بزرگ غیر رسمی؛‬

‫• فقر شدید و گسترده؛‬
‫• رشد سریع جمعیت؛‬
‫• سواد پایین؛‬
‫• کمبود زیرساختهای الزم برای رشد سریع صنایع داخلی؛‬
‫• تفاوت در آمار و ارقام مورد نیاز برای تحلیلها و‬
‫برنامهریزیهای اقتصادی؛‬
‫• مشکالت ترانسپورتی و سیستمهای حمل و نقل؛‬
‫• زراعت غیر صنعتی؛‬
‫• معضالت مربوط به زمین؛‬
‫• توجه ناکافی به حفظ و مراقبت؛‬
 ‫• فساد مالی و اداری گسترده؛‬
‫• موجودیت تبعیض در عرضهی خدمات؛‬
‫• مواد مخدر؛ و‬
‫• ضعف حکومتداری اقتصادی‪.‬‬

‫‪ 1.3‬فرصتها‪:‬‬
‫• سکتور خصوصی متعهد؛‬
‫• فرصتهای مشارکت و همکاریهای منطقهای؛‬
‫• صلح پایدار که باعث ثبات افغانستان شود؛‬
‫• موجودیـت تضمینهـای امنیتـی (موافقتنامـه امنیتـی دو جانبه با‬
‫ایـاالت متحده امریـکا و‪)...‬؛ و‬
‫• حمایت جامعه جهانی از افغانستان‪.‬‬

‫‪ 1.4‬تهدیدات‪:‬‬
‫• خطر تروریزم و افراط گرایی منطقهای؛‬
‫• احتمال خروج کامل سربازان خارجی؛‬
‫• بیاعتمادی و شگاف عمیق میان مردم و حکومت؛‬ ‫‪104‬‬
‫• خـالی مالـی بـزرگ که بـر اثر مصـارف بیجای سـال جـاری از‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫بودجـه ملـی صـورت گرفـت‪ ،‬کاهـش کمکهـای توسـعهیی جهانـی‪،‬‬
‫فـرار سـرمایه و کمبـود عالقه؛‬
‫ً‬
‫• رشـد سـریع نفوس و ضعـف برنامههـای تنظیم خانـواده (تقریبا‬
‫مسـاوی به هیچ)؛‬
‫• افزایش بیکاری؛‬
‫• احتمـال برگشـت کتلهیـی و برنامـه ریـزی ناشـدهی پناهندهگان‬
‫افغان از کشـورهای همسـایه؛‬
‫• آلودهگـی محیـط زیسـت از هر نـوع آن (آلودهگی هـوا‪ ،‬آلودهگی‬
‫صوتی‪ ،‬انبار شـدن کثافات و‪)...‬؛‬
‫• موجودیت ماینها و مواد انفجاری منفجر ناشده؛‬
 ‫• افزایش اعتیاد به مواد مخدر؛ و‬
‫• حـوادث طبیعـی از قبیـل سـیلها‪ ،‬زلزلههـا‪ ،‬برفکوچهـا‪،‬‬
‫خشکسـالی و غیـره‪.‬‬
‫بـا درنظـر داشـت نقـاط قـوت‪ ،‬ضعـف‪ ،‬فرصتهـا و تهدیـدات‬
‫در عرصـه اقتصـادی و یـک تحلیـل جامـع از وضعیـت اقتصـادی‪،‬‬
‫اولویتهـای برنامـه مـا را پاسـخ بـه سـواالت ذیـل تشـکیل میدهـد‪:‬‬

‫در کوتاه مدت‪:‬‬

‫الـف‪ .‬چگونـه رشـد اقتصـادی را در باالتریـن سـطح ممکن حفظ‬
‫نماییم؟‬
‫ب‪ .‬چـی چیزهایـی میتواننـد بدیلهـای خـوب و آمادهای باشـند‬
‫در برابـر کاهـش احتمالـی سـریع کمکهـای خارجـی که نقـش عمده‬
‫در اقتصـاد افغانسـتان دارند؟‬
‫ج‪ .‬بـه وضعیـت وخیـم بیـکاری روز افزون بـه خصـوص در طبقه‬
‫جـوان و تحصیلکـرده و باال بـردن قدرت خرید چگونـه باید پرداخت؟‬
‫د‪ .‬تأثیرات مذاکرات صلح باالی اقتصاد کشور چه خواهد بود؟‬
‫‪105‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫در میان مدت و درازمدت‪:‬‬

‫الـف‪ .‬بـرای رسـیدن بـه توسـعهی اقتصـادی پایـدار‪ ،‬متـوازن‪،‬‬
‫ً‬
‫مشـارکتی و جوابگـو بـه نیازهـای ملـی‪ ،‬مخصوصـا کاهـش فقـر‪ ،‬چـه‬
‫چیزهایـی میتواننـد نیروهـای اصلـی محـرک رشـد اقتصادی باشـند؟‬
‫ب‪ .‬ساختار بزرگ اقتصادی کشور تا چه حدی با راهبرد همگرایی‬
‫اقتصادی منطقهیی و جهانی ما همخوانی دارد؟‬
‫معمـوال در کشـورهایی کـه گـذار از بحـران بـه سـوی ثبـات و‬
‫توسـعه را موفقانـه از سـپری کردنـد‪ ،‬احـزاب و جریانـات سیاسـی‬
‫بـزرگ‪ ،‬بـا پالیسـیهای فراگیـر و انعطـاف پذیـری الزم‪ ،‬از طریـق‬
‫دموکراتیـک‪ ،‬کنتـرول امـور را بـه دسـت گرفتـه انـد و تحـت یـک چتر‬
‫فـراخ‪ ،‬دولـتداری سـالم را ایجـاد نمودهانـد‪ .‬بـا درنظـر داشـت روی‬
‫همیـن دالیـل اسـت کـه در ایـن مقطـع فوقالعـاده حسـاس و مهـم‬
‫تاریخـی کشـور مـا‪ ،‬دسـتهی انتخاباتی «ثبـات و همگرایی» متشـکل‬
‫از احزاب سیاسـی بزرگ و مردمی افغانسـتان‪ ،‬جامعهی مدنی‪ ،‬سـکتور‬
‫خصوصی و شـخصیتهای سرشـناس ملـی و متخصـص‪ ،‬وارد کارزار‬
‫انتخابـات ریاسـت جمهـوری گردیـده و در پهلـوی برنامههـای دیگـر‪،‬‬
‫اسـتراتیژی اقتصـادی پسـا صلـح و فراتـر از آن را تقدیـم میکننـد‪.‬‬
‫دسـتهی ثبـات و همگرایـی بـا داشـتن تیـم قـوی و بـا تجربـه در‬
‫امـور اقتصـادی بـرای دسـت یافتن بـه دیدگاه ذکر شـده خـود را مکلف‬
‫بـه پرداختـن بـه تمـام چالشهایـی میدانـد کـه به صـورت مسـتقیم و‬
‫یـا غیـر مسـتقیم وضعیـت اقتصـادی ناگـوار فعلـی را سـبب شـدهاند و‬
‫در برابـر دیـدگاه تولیـد محـور اقتصـاد ایجـاد موانـع نمودهانـد‪ .‬درحال‬
‫حاضـر تولیـد هـر نـوع کاال و خدمـات در افغانسـتان بـا هزینـه بسـیار‬
‫بـاال صـورت میگیـرد و در نتیجـه قـدرت رقابتـی خـود را در بازارهای‬
‫داخلـی و خارجـی از دسـت میدهـد و خریـداران بـه طـرف اجنـاس‬
‫مناسـبتر از نظـر قیمـت برونـد کـه ایـن موضـوع سـبب شـده نـه تنها‬
‫سـرمایهگذاریهای جدیـد داخلـی وخارجـی جـذب نشـوند بلکـه‬
‫سـرمایهگذاریهای قبلـی هـم آهسـته آهسـته بـه طـرف کشـورهای‬ ‫‪106‬‬
‫همسـایه و منطقـه فـرار نماینـد‪ .‬عوامـل عمـده هزینـه بـاالی تولیـد در‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫افغانسـتان شـامل مـوارد زیر میشـوند کـه بـا برنامههای منظـم و بدون‬
‫تبعیـض قابـل حـل اند‪:‬‬
‫‪ )1‬دسترسی به زمین؛‬
‫‪ )2‬مصارف باالی امنیتی؛‬
‫‪ )3‬قرضـه بـا تکتانههـای بسـیار گـزاف‪ ،‬نبـود خدمـات بانکداری‬
‫اسالمی؛‬
‫‪ )4‬تعرفه بسیار باالی برق برای فعالیتهای تجارتی و صنعتی؛‬
‫‪ )5‬عـدم موجودیـت کارگـران ماهـر داخلـی و درنتیجـه اسـتخدام‬
‫کارگـران ماهـر خارجـی بـا معاشـات بلند؛‬
‫‪ )6‬موجودیـت فسـاد مالـی و اداری گسـترده و بیروکراسـی غیـر‬
 ‫ضـروری؛ و‬
‫‪ )7‬عـدم موجودیـت همآهنگـی و تفکیـک واضـح وظایـف میـان‬
‫نهادهـای شـامل سـکتور اقتصـادی و غیره‪.‬‬
‫اکثریـت موانـع ذکـر شـده در اینجـا قابـل حـل انـد و میتوانند بر‬
‫کـم شـدن هزینـه تولیـد تأثیـر فـوق العـاده داشـته و در تشـویق جلـب‬
‫سـرمایهگذاریها و تشـبثات خصوصـی و در نتیجـه افزایـش تولیـد‪،‬‬
‫ایجـاد شـغل و رشـد اقتصـادی خیلـی موثر باشـند‪.‬‬
‫از آنجاییکـه مهمتریـن شـاخص اقتصـاد بـازار رابطـه تعیینکننده‬
‫بیـن عرضـه و تقاضـا و تعـدد فروشـندهگان و خریـداران و همچنیـن‬
‫بنـاء بایـد حکومت در‬‫قـدرت خریـد در یـک بـازار رقابتـی آزاد اسـت ً‬
‫آن دخالـت تبعیضآمیـز و غیـر شـفاف نداشـته باشـد‪ .‬در کشـورما‬
‫افغانسـتان کـه هنـوز مولفههـای ابتدایی اقتصـاد بازار به صـورت کامل‬
‫ً‬
‫شـکل نگرفتـه مطمئنـا حکومـت ثبـات و همگرایی پـا را فراتـر از نقش‬
‫تماشـاچی گذاشـته و در راسـتای تقویـت و توانمندسـازی ایـن بـازار‬
‫اقدامـات عملـی بخـرج میدهـد‪ .‬این بـه معنـای دخالـت تبعیضآمیز‬
‫و غیـر شـفاف حکومت نـه‪ ،‬بلکه بـه معنای ایفـای نقش فعـال خواهد‬
‫‪107‬‬
‫بـود بـرای ایجـاد یک بازار توانمند که در قانون اساسـی کشـور تسـجیل‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫شـده اسـت‪ .‬بازاری که بـا افزایش بهـرهوری‪ ،‬کاهـش هزینههـای تولید‬

‫و ابتـکار و خالقیـت‪ ،‬باعث رضایت مردم شـده و حالـت برد‪-‬برد برای‬
‫هـر دو طـرف عرضـه کننـده و متقاضـی را ایجـاد نماید‪.‬‬
‫نـگاه حکومـت ثبـات و همگرایـی بـه اقتصـاد‪ ،‬نـگاه علمـی ولـی‬
‫عملگـرا و مبتنـی بـر واقعیتهـای جغرافیایـی‪ ،‬اجتماعـی و فرهنگـی و‬
‫ظرفیتهـا و فرصتهـای بومـی و منطقهیـی اسـت و کارکـرد اقتصادي‬
‫حکومـت ثبـات و همگرایـی بـر تخصصگرایـی و کار تیمـی اسـتوار‬
‫خواهـد بـود – نـه بـر نظریـات شـخصی و امتحـان نشـده‪ .‬اسـتفاده‬
‫اعظمـی و معقـول از منابـع و ظرفیتهـاي اقتصـادي‪ ،‬محـور اصلـی‬
‫برنامـه اقتصـادي دولت ما را تشـکیل میدهد‪ .‬در طول سـالیان پسـین‪،‬‬
‫ظرفیتهـاي کالن و فرصتهـاي خوبـی بـراي مـردم افغانسـتان فراهم‬
‫شـده بـود کـه متاسـفانه بیبرنامگـی‪ ،‬کارهـای مقطعـی و مـوردی و‬
‫ناکارآمـدي بعضـی از دولتمـردان کـه تنها خـود را مغز متفکـر در تمام‬
‫بخشهـا میدانسـتند‪ ،‬باعـث شـد اسـتفاده حداکثـری و موثـر از آن‬
‫صـورت نگیرد‪.‬‬
‫دسـتهی ثبـات و همگرایـی دالیـل عمـده مشـکالت اقتصـادی‬
‫افغانسـتان را برعـالوه ناامنـی و بیثباتـی سیاسـی عـدم مولدیـت‬
‫سـکتورهای اقتصـادی میدانـد‪ .‬در حـال حاضـر سـکتور اقتصـادی‬
‫کشـور نیازمنـد راهبردهـای چندیـن منظـوره و راهکارهـای عملـی بـه‬
‫جـای پروژههـای منفـرد و کوتـاه اثر اسـت کـه بتوانـد در وقت کـم و با‬
‫هزینـه انـدک بیشـترین اثرات مثبـت برشـاخصهای اقتصـادی بگذارد‬
‫و درنتیجـه جامعـه را بـه سـوی رفـاه سـوق بدهـد‪.‬‬
‫دسـتهی ثبـات وهمگرایـی بـرای رسـیدهگی بـه معضـالت فـوق‬
‫دیـدگاه و نیـل بـه اهـداف اقتصـادی و نیازمنـدی بـزرگ اقتصادی پسـا‬
‫‪ « 9102‬تولیـد محـور» بـه همـت سـکتور خصوصـی متعهـد پـس را‬
‫پـس از بررسـیها و تحلیـل هـای ژرف اوضـاع اقتصـادی کشـور از‬
‫تواناییهـا‪ ،‬ضعفهـا‪ ،‬چالشهـا و فرصتهـا در مجموعـهای از‬
‫پالیسـیها‪ ،‬اسـتراتیژیها‪ ،‬برنامههـا و سیاسـتهای مشـخص در‬ ‫‪108‬‬
‫محـور مدیریـت کالن اقتصـادی‪ ،‬صنعت و تولیـد داخلـی‪ ،‬تربیه منابع‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫بشـری ماهـر‪ ،‬تجـارت و ترانزیـت پرمنفعـت و همگرایـی اقتصـادی‬
‫منطقهیـی تدویـن نمـوده اسـت‪.‬‬

‫‪ .2‬اهداف بزرگ اقتصادی دستهی "ثبات و همگرایی"‬

‫افغانسـتان بایـد از کشـوری محاط به خشـکه آسـیب پذیـر‪ ،‬غیر‪-‬‬
‫مولـد و فقیـر بـه مرکز کسـب و کار و پـل ارتباطی مطمئـن منطقه تبدیل‬
‫گردیـده‪ ،‬متکـی بـه خـود شـود و با شـاخصههای معین توسـعه بشـری‬
‫و رشـد اقتصـادی واقعـی و بـا عبـور از اقتصـاد جنـگ‪ ،‬مـواد مخـدر‪،‬‬
‫فسـاد اداری و واردات کاالهـای بـی کیفیـت‪ ،‬بـه رشـد و توسـعهی‬
‫پایـدار اجتماعـی و اقتصـای زیـر چتـر صلـح دسـت یابـد و بـا ایجـاد‬
 ‫فرصتهـای شـغلی باثبـات به مـردم و عواید کافـی به دولـت‪ ،‬زمینهی‬
‫رفـاه همگانـی را فراهـم کند‪.‬‬
‫تحقـق دیـدگاه فوق نیـاز بـه کاربـرد ظرفیتهـای بالفعـل و بالقوه‬
‫در داخـل کشـور‪ ،‬فرصتهـای موجـود و منافـع مشـترک افغانسـتان بـا‬
‫شـرکای منطقهیـی و جهانـی‪ ،‬بیـرون رفـت از چالشهـا و تهدیـدات‬
‫بـزرگ اقتصـادی در کوتـاه مـدت‪ ،‬میـان مـدت و درازمـدت‪ ،‬از جملـه‬
‫بیـکاری‪ ،‬رشـد منظـم و پایدار اقتصـادی‪ ،‬الاقـل باالتر از ‪ %5‬سـاالنه‪،‬‬
‫اقتصـاد تولیـد محـور بـا اتـکای بیشتر بـه اولویتهـا‪ ،‬منابـع و نیروی‬
‫داخلـی دارد‪.‬‬
‫بـا درک عمیـق از گسـتردگی چالشهـای فـوق و درعیـن حـال‬
‫فرصتهـای بیشـمار موجود در کشـور به شـمول چشـم انـداز صلح‪،‬‬
‫و در نظرداشـت مـواد ‪ 13 ،10‬و ‪ 14‬قانـون اساسـی دیـدگاه اقتصـادی‬
‫دسـتهی ثبـات و همگرایـی‪ ،‬رشـد اقتصـادی تولیدمحـور بـه همـت‬
‫سـکتور خصوصـی متعهـد اسـت‪ .‬متناسـب بـا ایـن دیـدگاه دسـتهی‬
‫ثبـات و همگرایـی اهـداف اقتصـادیاش را در موارد زیـر اولویت بندی‬
‫می کنـد‪:‬‬
‫‪109‬‬
‫• عبور از اقتصاد جنگی به اقتصاد صلح؛‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫• رشد اقتصادی متوازن؛‬

‫• ریشهکن سازی فقر؛‬
‫• ایجاد شغل پایدار؛‬
‫• کاهـش حداکثـری تفـاوت در عرضـهء خدمات عامه در روسـتا‬
‫تا شـهر؛‬
‫• گذار از تورید به تولید؛ و‬
‫• ایجاد پل ارتباطی مطمین برای همگرایی اقتصادی منطقوی‪.‬‬

‫‪ .3‬پالیسیها‪ ،‬استراتیژیها و طرحهای اقتصادی‬

‫‪ 1.3‬عمومیات‬
‫• حفـظ و تقویـت دسـت آوردهـای دو دهـه گذشـته و توجـه بـه‬
‫رفـع ضعفهـای موجـود و مشـکالت پیشـرو در راسـتای ارتقـای‬
‫زیرسـاختهای اقتصـادی و رشـد سـکتور خصوصـی بـرای تولیـد‬
‫بیشـتر؛‬
‫ً‬
‫• حاکمیـت قانـون (مخصوصـا قانـون اساسـی) و مدیریت سـالم‬
‫در تدویـن و تطبیـق برنامههـای اقتصـادی؛‬
‫• در نظـر گرفتـن پیوندهای قـوی امور امنیتی‪ ،‬سیاسـی‪ ،‬اجتماعی‬
‫و اقتصـادی در طرح پالیسـیها و برنامههـای اقتصادی؛‬
‫• درنظـر گرفتـن نقـش ثبـات سیاسـی‪ ،‬امنیتـی و اقتصـادی در‬
‫توسـعهی اقتصـادی و برعکـس آن؛‬
‫• تأمیـن توسـعهی متـوازن و منصفانـه از جملـه میـان مناطـق‬
‫شـهری و روسـتایی و همچنان طبقـات ثروتمند و نادار‪ ،‬بـا تاکید باالی‬
‫بهبـودی وضعیـت اقشـار آسـیب پذیر؛‬
‫• زمینهسازی توسعه فناوری در سکتورهای مختلف اقتصادی؛‬
‫• مدیریـت کارا و موثـر منابـع طبیعـی و تمرکـز به حد اکثـر تأمین‬
‫منافع افغانسـتان؛‬
‫• ترویـج ذهنیـت اتـکاء بـه خـود در زمینههـای ثبـات اقتصادی‪،‬‬
‫تولیـد‪ ،‬حفـظ و مراقبـت و پایـداری ممـد بـه نظـام‪ ،‬از طریـق طـرح و‬ ‫‪110‬‬
‫اجـرای برنامههـای وسـیع آگاهـی عامـه؛‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫• تولید محور ساختن تمام پالیسیها و برنامهها؛‬
‫• مدنظـر گرفتـن تجـارب موفـق داخلـی‪ ،‬منطقهیـی و جهانـی در‬
‫طـرح پالیسـیها و برنامههـا؛‬
‫• طـرح و اجـرای برنامههاییکـه اقتصـاد غیر رسـمی را به صورت‬
‫تدریجی و حتی االمکان شـامل اقتصاد رسـمی بسـازد؛‬
‫• در نظـر گرفتـن طرحهـای کوتـاه مـدت (عاجل)‪ ،‬میـان مدت و‬
‫دراز مـدت‪ ،‬در پالیسـیها و اسـتراتیژیها؛‬
‫• فعالیـت در چهارچوب "اهداف توسـعهی پایـدار" برای کاهش و‬
‫زدایـش فقر (سـاالنه تا ‪ 8‬فیصـد کاهش فقر تا سـال ‪)5041‬‬
‫• حمایت قاطع رشد سکتور خصوصی؛‬
 ‫• تقویت مشارکت عامه و خصوصی؛‬
‫• صنعتی سازی زراعت؛‬
‫• جذب سرمایهگذاری برای استخراج معادن؛‬
‫• افزایش کمی و کیفی تولیدات داخلی؛‬
‫• حمایت از تولیدات داخلی بشمول عرضهکنندگان خدمات؛‬
‫• توسعه زنجیرههای ارزش‪ ،‬و باال بردن توانایی رقابت؛‬
‫• توانمندسازی بازار داخلی و دسترسی به بازارهای بیرونی؛‬
‫• تقویت همکاریهای اقتصادی منطقهای؛‬
‫• مبارزهی قاطع با انواع فساد و مافیای اقتصادی؛‬
‫• تقویت زیر ساختهاي اقتصادي؛‬
‫• توجـه بـه سـرمایههاي بشـری‪ ،‬باالبـردن کیفیـت نیـروی کار و‬
‫کارگـر ماهـر متناسـب بـا مارکیـت و ارتقـاي ظرفیـت کارکنـان دولت؛‬
‫• زمینـه سـازي بـراي عرضـهی نیـروي کار بـه بازارهـاي بیـن‬
‫المللـی؛‬
‫• ایجـاد فرصتهـای اقتصـادی بـه صـورت شـفاف‪ ،‬رقابتـی و‬
‫منصفانـه؛ و‬
‫‪111‬‬
‫• مبارزۀ قاطع با فرهنگ معافیت و دخالت بیرویۀ حکومت‪.‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ 3.2‬حکومتداری و مدیریت اقتصادی‬

‫• بهبـود سیسـتم معاشـات و درآمـد و مبارزه بـا انواع فسـاد اداری‬
‫و اقتصـادی از طریـق تأمیـن حاکمیـت قانـون و نظامسـازی و تطبیـق‬
‫جـدی پالیسـی "عـدم تحمل فسـاد" از بـاال بـه پایین؛‬
‫• طـرح اسـتراتیژی ملـی توسـعه ای جدیـد افغانسـتان‪ ،‬بـرای پنج‬
‫سـال آینده؛‬
‫• بهتر سازی قوانین مرتبط اقتصاد بازار و تأمین اجرای آن؛‬
‫‪ o‬طـرح تیـوری انطباقـی اقتصـاد بـازار بـا در نظرداشـت شـرایط‬
‫افغانسـتان؛‬
‫‪ o‬بهبود گفتمان و تماس هدفمند میان سکتوردولتی و خصوصی؛‬
‫• ایجـاد یـک دیـوان قضایـی خـاص بـرای رسـیدهگی سـریع بـه‬
‫دعـاوی مربـوط بـه مالکیـت‪ ،‬جایدادهـا و اسـترداد زمینهـای غصـب‬
‫شـده عامـه و خصوصـی؛‬
‫• تفویـض صالحیتهـای بیشـتر بـه ادارات محلـی بـه هـدف‬
‫تأمیـن و تسـریع خدمات دولتی در همه بخشهای کشـور و رسـیدهگی‬
‫بهتـر بـه امـور والیـات (رجوع شـود بـه برنامه سیاسـی دسـتهی ثبات و‬
‫همگرایی)؛‬
‫• تبدیـل نمـودن اداره احصائیـه مرکـزی افغانسـتان به یـک مرجع‬
‫فعـال‪ ،‬قابـل اعتمـاد و واحد جمع آوری و انتشـار آمار و ارقـام دقیق؛ و‬
‫• ایجـاد مراکـز خدمـات عامه زیر یـک چتر واحد‪ ،‬جهت تسـریع‬
‫ارائـه خدمات عامه بـه مردم؛‬

‫‪ 3.3‬صنعت و تولید‬
‫در حـال حاضـر اقتصـاد ما به یـک اقتصـاد غیر‪-‬مولد مبدل شـده‬
‫اسـت‪ .‬بـرای تغییـر آن بـه یـک اقتصـاد صنعتـی و تولیـد محـور‪ ،‬نیـاز‬
‫جـدی بـه ایجـاد تسـهیالت و زمینهسـازی محیـط مناسـب‪ ،‬بـا هـدف‬
‫افزایـش تولیـدات زراعتـی‪ ،‬صنعتی‪ ،‬معادن‪ ،‬سـاختمانی و سـکتورهای‬ ‫‪112‬‬
‫دیگـری کـه در آن مزیـت رقابتـی داریـم و عوایـد ملـی را افزایـش‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫میدهنـد‪ ،‬احسـاس میشـود‪ .‬بـه ایـن دلیـل مـوارد ذیـل بخـش عمده‬
‫برنامـه اقتصـادی مـا را در بخـش صنعـت تشـکیل میدهـد‪:‬‬
‫• زمینه سازی و قانونمند سازی استخراج منابع طبیعی؛‬
‫• شفافسازی روند سرمایهگذاری در استخراج منابع طبیعی؛‬
‫• زمینهسـازی اسـتفاده نیـروی کار داخلـی بـا اسـتفاده از سـازو‬
‫کارهـای قانونـی؛‬
‫• اولویـت دهی به سـرمایهگذاری سـالم و پرمنفعـت (چه داخلی‬
‫و چـه خارجی) در اسـتخراج منابـع طبیعی با در نظرداشـت منافع ملی‬
‫افغانستان؛‬
‫• زمینهسـازی بـر ای داخلیشـدن مراحـل تولیـد و پروسـس مواد‬
 ‫اسـتخراج شده؛‬
‫• طـرح و تطبیـق پالیسـیهای مشـوق سـرمایهگذاریهای داخلی‬
‫و خارجـی در بخـش تولیـد داخلـی و دادن امتیازات ویژه بـرای مولدین‬
‫و صنعتـکاران در روشـنایی مـاده ‪ 31‬قانون اساسـی کشـور که مشـمول‬
‫مـوارد آتی میشـود‪:‬‬
‫‪ o‬بررسی کاهش و یا معافیتهای مالیاتی برای مولدین؛‬
‫‪ o‬طـرح و تطبیـق پالیسـی جدیـد تعرفههـای گمرکی کشـور مبتنی‬
‫بـر حمایت از صنایـع و تولیـدات داخلی؛‬
‫‪ o‬تأمین انرژی برق ارزان و مطمئن به فابریکهها؛‬
‫‪ o‬معـاف نمـودن تمـام ماشـین آالت و تجهیـزات متمـم آن و‬
‫همچنـان مـواد خـام فابریـکات از هرنـوع تعرفـه و مالیـات؛‬
‫‪ o‬تشـویق و حمایـت از سـرمایهگذاریهای داخلـی و خارجی در‬
‫بخـش صنایع مـادر (ماننـد فابریکات ذوب آهـن‪ ،‬اسـتخراج و پاالیش‬
‫مـواد نفتـی و گازی‪ ،‬صنایـع پتروشـیمی و پالسـتیک‪ ،‬فابریـکات تولید‬
‫ماشـین آالت صنعتـی‪ ،‬زراعتـی و غیره)؛‬
‫‪ o‬فـروش و به اجـاره دادن درازمدت زمین جهت اعمـار فابریکهها‬
‫‪113‬‬
‫و موسسـات تولیدی تحت شرایط شـفاف‪ ،‬آسان و ارزان؛‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ o‬تنظیـم مقـررات بـرای اینکـه ادارات دولتـی در خریداریهـا‬

‫و قراردادهـای دولتـی بیشـتر از تولیـدات داخلـی اسـتفاده نماینـد‪،‬‬
‫بخصـوص تولیـدات کـه توسـط متشـبثین زن تولیـد میشـوند؛‬
‫‪ o‬مبـارزه جـدی بـا هـر عامـل بازدارنـده رشـد صنایـع داخلـی و‬
‫سـرمایهگذاریهای خصوصـی در کشـور؛‬
‫‪ o‬تشـویق و حمایـت از صنایع دسـتی و صنایع کوچـک و خانهگی‬
‫ماننـد صنایـع چـوب‪ ،‬دسـت دوزی‪ ،‬سـوزن دوزی‪ ،‬صنعـت چـرم و‬
‫پوسـت‪ ،‬مسـگری‪ ،‬زرگـری‪ ،‬حجـاری‪ ،‬نقاشـی و غیره؛‬
‫‪ o‬طـرح مشـوقها بـرای برگشـت صنعـتکاران قالیـن افغانـی از‬
‫کشـورهای همسـایه بـه داخـل کشـور؛‬
‫‪ o‬آموزشهـای حرفهیـی بـرای کسـانیکه در زمینه تولیدات سـنتی‬
 ‫از قبیـل قالیـن‪ ،‬گلیم‪ ،‬کشـمیره‪ ،‬قره قل‪ ،‬مـس و غیره فعالیـت دارند؛‬
‫• فراهـمآوری زمینـه صـدور آسـانتر تولیـدات داخلـی از منبـع‬
‫الـی هـدف (مارکیتهـای منطقـه و جهـان) در چهارچـوب عقـد‬
‫تفاهمنامههـای ترانزیتـی و تجاری با کشـورهای منطقه و تحت شـرایط‬
‫تشـویقی و آسـان؛‬
‫• تشـویق و حمایـت از ایجـاد بانـک توسـعه صنعتـی بـه صورت‬
‫شـرکتهای سـهامی میـان دولـت و سـکتور خصوصـی (داخلـی‬
‫و خارجـی)‪ ،‬و اعطـای قرضههـای دراز مـدت بـا مفـاد مناسـب بـه‬
‫سـرمایهگذاران و مولدیـن؛‬
‫• ایجـاد موسسـات آموزشهـای مسـلکی و فنـی توسـط دولـت‪،‬‬
‫کشـورهای کمـک کننـده و سـکتور خصوصـی؛‬
‫• تشـویق و حمایـت از ایجـاد پارکهـای صنعتـی و تولیـدی و‬
‫زونهـای خـاص اقتصـادی؛‬

‫• زراعت‬
‫حـدود ‪ 57‬فیصـد مـردم افغانسـتان در روسـتاها زندگـی دارنـد‬
‫ً‬
‫و عمدتـا در سـکتور زراعـت مصـروف انـد و از آنجاییکـه اقتصـاد‬ ‫‪114‬‬
‫افغانسـتان وابسـتهگی شـدید به مقدار تولیدات سـاالنه سـکتور زراعت‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫و مالـداری دارد و ایـن سـکتور مهم به نسـبت عدم موجودیـت زیربنای‬
‫ً‬
‫آبیـاری کافـی عمدتا وابسـتگی شـدید به مقـدار بارندگیهای موسـمی‬
‫وتولیـدات سـاحات للمی داشـته و تنهـا در سـالهای بـا بارندگی های‬
‫وافـر محصوالت بیشـتری عرضـه میکنـد‪ .‬در حالیکه درسـالهای با‬
‫بارندگـی کمتـر ویا خشکسـالی هموطنـان بیشتری را بـا فقرمواجه می‬
‫ً‬
‫سـازد‪ .‬بنـا با توجـه به اهمیـت این سـکتور در رشـد اقتصاد افغانسـتان‬
‫خصوصـا بـا توجـه بـه تأثیـرات منفـی تغییـر اقلیـم‪ ،‬زراعـت در صـدر‬
‫اولویتهـای تیـم ثبـات و همگرایی قـرار دارد‪.‬‬
‫توسـعه و ارتقـای زیرسـاختهای زراعت‪ ،‬باغـداری و مالداری در‬
‫قـدم اول برنامـه کاری مـا قـرار دارد؛ زیرا یقیـن کامل داریم کـه تقویت‬
 ‫زراعـت و صنعتـی سـازی آن‪ ،‬بهتریـن راه رشـد پایـدار اقتصـاد کشـور‬
‫میباشـد‪ .‬در حـال حاضـر‪ ،‬افغانسـتان در کمتـر از ‪ 04%‬زمینهـای‬
‫قابـل زرع خـود بـه کشـت و زرع میپـردازد و قسـمت اعظـم آبهـای‬
‫افغانسـتان بـدون اسـتفاده موثر باقی مانده اسـت‪ .‬در حالیکه کشـورما‬
‫ایـن ظرفیـت را دارد که میـزان تولیدات زراعتی خود را با یک اسـتراتیژی‬
‫واضـح و عملـی بـا برنامه متمرکـز به اقالم عمـده که مزیـت تولیدی آن‬
‫در داخـل وجـود دارد چنـد برابـر افزایـش دهد‪ .‬بـا توجه بـه اهمیت این‬
‫بخـش‪ ،‬خطـوط کلـی برنامههـای حکومت مـا در این عرصه بـر نکات‬
‫زیر اسـتوار میباشـد‪:‬‬
‫• کاهـش فقـر‪ ،‬تأمیـن مصونیـت غذایـی‪ ،‬رسـانیدن افغانسـتان به‬
‫خـود کفایـی از نـگاه تولیـد مـواد غذایی اولیـه‪ ،‬و بهبـود بنیـه اقتصادی‬
‫دهقانـان و مالداران‪.‬‬
‫• ازدیـاد مسـاحت زمینهای قابـل زرع؛ بهبود کمی و پروسسـس‬
‫تولیـدات زراعتـی و مالـداری؛ و ایجـاد سـهولتهای تشـویقی بـرای‬
‫رشـد و پیشـرفت سـکتور زراعـت و مالداری‪.‬‬
‫برنامههای ما برای حصول استراتیژی فوق قرار ذیل است‪:‬‬
‫‪115‬‬
‫‪ .1‬بهبـود شـبکههای آبیـاری وایجـاد بندهـای آبگـردان بـا هدف‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫تحـت آب آوردن دشـتهای بکـر و بایـر و اسـتفاده چنـد فصلـی از‬

‫اراضـی تحت کشـت‪.‬‬
‫‪ .2‬بـه اجـاره دادن بخشـی از ایـن اراضـی‪ ،‬بـه ویـژه در جـوار‬
‫حوزههـای بـزرگ دریایـی بـه دهاقیـن و باغـداران‪ ،‬به مناسـبترین نرخ‬
‫بـه اسـاس قوانیـن نافـذه کشـور‪.‬‬
‫‪ .3‬اسـتفاده اعظمـی از منابـع آبی به شـمول ترویج آبیـاری قطرهیی‬
‫و سیسـتمهای جدید‪.‬‬
‫‪ .4‬بلنـد بردن سـطح تولیـد لبنیات و دیگـر فرآوردههـای حیوانی و‬
‫پروسـس آنهـا در داخل کشـور از طریق تشـویق تشـبثات خصوصی‪.‬‬
‫‪ .5‬توسعه خدمات مالداری؛‬
‫‪ .6‬معرفـی تکنالـوژی جدیـد برای جامعـه دهقانـی و تبدیل نمودن‬
‫زراعـت عنعنـوی بـه زراعـت ماشـینی و عصـری بـه منظـور افزایـش‬
‫بهـرهوری و ارزش افـزوده در زنجیـره تولیـد؛‬
‫‪ .7‬ایجـاد و احیـای مراکـز خدماتـی ترویـج زراعـت و توسـعه‬
‫تحقیقـات زراعتـی و مالـداری در سراسـر کشـور؛‬
‫‪ .8‬معرفـی انـواع نباتـات و حیوانـات اصـالح شـده و مقـاوم در‬
‫برابـر آفـات و امـراض‪ ،‬و مبـارزه بـرای کنترول آفـات و امـراض زراعتی‬
‫و حیوانـی‪.‬‬
‫‪ .9‬ایجـاد بانـک توسـعه زراعتـی و ایجـاد صندوقهـای "قـرض‬
‫الحسـنه" جهـت تقویـه بنیـه اقتصـادی دهقانـان؛‬
‫‪ .01‬دریافـت بدیل مناسـب برای کشـت کوکنـار از جملـه زعفران‬
‫و شـیرین بویـه و توسـعه آن بـا حمایتهـای مالـی بـرای دهاقیـن و‬
‫بازاریابـی بـرای صـادرات؛‬
‫‪ .11‬احیـا‪ ،‬حفاظـت و توسـعه علفچرهـا‪ ،‬جنـگالت صنعتـی‪-‬‬
‫طبیعـی کشـور از طریـق مشـارکت مـردم‪ ،‬و ایجـاد جنـگالت وسـیع‬
‫مصنوعـی تجارتـی و توسـعهی فضـای سـبز؛ تشـویق غـرس پسـته‪،‬‬
‫جلغـوزه‪ ،‬چهارمغـز و غیـره؛‬
‫‪ .12‬تشویق و ترویج فرهنگ زراعت صنعتی؛‬ ‫‪116‬‬
‫‪ .13‬توسـعه سیسـتم عصـری بـاغداری بـرای بلنـد بردن صـادرات‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫حاصـالت باغـی کشـور از طریـق ایجـاد تسـهیالت بعـد از تولیـد‬
‫(پروسـس‪ ،‬ایجـاد ذخیـره خانههـا و بازاریابی وسـیع در داخـل وخارج‬
‫کشور)؛‬
‫‪ .14‬ایجـاد تسـهیالت و تأسـیس فابریکههـای تهیـه عوامـل رشـد‬
‫تولیـد زراعتـی (کـود کیمیـاوی‪ ،‬ادویـه زراعتـی‪ ،‬و غیره)؛‬
‫‪ .15‬تشویق بخش خصوصی در جهت ایجاد فارمها و کشتزارهای‬
‫بزرگ زراعتی؛‬
‫‪ .16‬ایجـاد و معیـار سـازی سیسـتم قرنطیـن و غـرض کنتـرول‬
‫کیفیـت مـواد غذایـی؛‬
‫‪ .17‬تهیه و تکثیر تخمهای بذری و کود کیمیاوی؛‬
 ‫‪ .18‬اعطـای معافیتهـای مالیاتـی بـر تمام صـادرات محصوالت‬
‫زراعتـی و بـاغداری به خـارج از کشـور‪ ،‬و ایجاد پالیسـیهای حمایوی‬
‫از زارعیـن و مـالداران حیـن واردات محصـوالت زراعتی کـه در داخل‬
‫کشـور تولیـد میگردد؛‬
‫‪ .19‬تشـویق و حمایـت از ایجـاد کوپراتیفهـا‪ ،‬انجمنهـا و‬
‫اتحادیههـای زراعتـی و مالـداری در سراسـر کشـور‪ ،‬و فراهـمآوری‬
‫تسـهیالت و تجهیـزات مـدرن تولیـدی و سبسـایدی های تشـویقی در‬
‫جهـت تولیـد آسـان و ارزان بـرای دهاقیـن‪.‬‬
‫‪ .20‬شناسـایی و تثبیـت زمینهـای دولتـی و اجارهدهـی آنهـا بـه‬
‫عالقمنـدان جهـت سـرمایهگذاری در آنهـا طـی یـک برنامـه منظـم و‬
‫شفا ف ؛‬
‫‪ .21‬ایجـاد گدامهـای غلـه و مواد غذایی بیشـتر جهت پاسـخدهی‬
‫بـه وقت به حاالت اضطراری در سراسـر کشـور‬
‫‪ .22‬تاسـیس و ایجـاد سـردخانهها در سـرحدات‪ ،‬بنادر شـهرهای‬
‫بـزرگ و والیاتـی کـه دارای تولیـدات بلنـد محصوالت زراعتـی‪ -‬باغی‬
‫میباشـند و سـایر نقاط اسـتراتیژیک کشـور بشمول شـاهراه ها (بخاطر‬
‫‪117‬‬
‫صرفـه جویـی انـرژی بیشـتر در مناطق با اقلیم سـرد)‪ ،‬بـه منظور حفظ‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫میوهجات و سـبزیجات؛‬
‫‪ .23‬تقویت هماهنگی‪ ،‬انسجام و برنامهسازی طرحهای زراعتی‬
‫از ذخایر آبی بندها‪ ،‬سربندها‪ ،‬کانالهای اصلی‪ ،‬فرعی و‪ ...‬تا سطح‬
‫استفاده از آب در سطح مزرعه؛‬
‫‪ .24‬مدیریـت جامـع و هماهنـگ بـه منظـور صـادرات از مرحلـه‬
‫آمادگـی زمیـن‪ ،‬بذر‪ ،‬کشـت‪ ،‬برداشـت‪ ،‬تولید‪ ،‬بسـته بنـدی‪ ،‬بازاریابی‪،‬‬
‫صـادارات و ‪. ...‬‬

‫• زیربناهای ترانسپورتی‬
‫پرداختـن بـه زیربنـای ترانسـپورتی در هرکشـوری بـه خصـوص‬
‫کشـورهای محـاط بـه خشـکه‪ ،‬غنـی از منابـع طبیعـی‪ ،‬بـا جغرافیـای‬
‫دشـوار‪ ،‬موقعیت اسـتراتیژیک اتصالی میان همسـایههای بـا ظرفیتها‬
‫و نیازمندیهـای متفـاوت‪ ،‬درنظرداشـت چشـمانداز رشـد اقتصـادی و‬
‫ترافیـک منطقـه و باآلخـره ویرانیهـای چندیـن دهـه جنـگ و ناآرامـی‬
‫داخلـی‪ ،‬از اهمیـت بـه سـزایی برخـوردار اسـت‪ .‬حجـم تجـارت و‬
‫ترانزیـت‪ ،‬دسترسـی بـه مارکیتهـای بهتـرو بنـادر تجارتـی و آبهـای‬
‫آزاد‪ ،‬بیشـتر از هـر زمـان دیگـر نیـاز افغانسـتان را به سـرمایهگذاری در‬
‫زیرسـاختهای اتصالـی مهـم میسـازد‪.‬‬
‫در ایـن بخش اسـتفاده اعظمـی از زیربناهای موجود در کشـور که‬
‫بـرای ترانزیـت‪ ،‬تجـارت‪ ،‬حمـل و نقـل مسـافرین اسـتفاده میشـود با‬
‫بررسـی امکانـات توسـعهی آن در آینـده در زمـره نـکات کلیـدی برنامه‬
‫مـا قـراردارد‪ .‬ارتقـا و توسـعهی زیـر بناهای ترانزیـت و حمـل و نقل به‬
‫شـمول شـاهراهها و خطـوط آهـن بـه معیارهـای بینالمللـی به اسـاس‬
‫حجـم موجـوده و آینـده صنایع اسـتخراجی روابـط تجارتـی و ترانزیتی‬
‫منطقـوی از طریـق افغانسـتان خیلـی مهـم و ارزنـده اسـت و تهـداب‬
‫برنامـه سـرمایهگذاری مـا در زیـر سـاختهای ترانسـپورتی را تشـکیل‬
‫میدهـد کـه شـامل سـه بخش عمـده میگـردد‪ :‬حمـل و نقل جـادهای‬
‫(زمینـی)‪ ،‬خطـوط آهـن و ترانسـپورت هوایی‪.‬‬ ‫‪118‬‬
‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪ o‬حمل و نقل جادهای (زمینی)‬
‫بـا درنظـر داشـت اهمیـت ترجیحـی جادههـا در مقیاسهـای‬
‫مختلـف و اثـرات شـغلزایی آن اولویتهـای پنـج سـاله برنامـه‬
‫توسـعهیی مـا در ایـن بخـش بـه چهـار دسـته تقسـیم میگردنـد‪:‬‬
‫‪ .1‬شـاهراههای اساسـی و دهلیزهـای منطقـوی کـه افغانسـتان‬
‫را بـه کشـورهای همسـایه و از طریـق آنهـا بـه کشـورهای دومـی و‬
‫مارکیتهـای جهانـی وصـل مینمایـد‪.‬‬
‫‪ .2‬تا حد امکان‪ ،‬شـامل سـاختن نیازهای افغانسـتان در دهلیزهای‬
‫برنامـه بـزرگ همکاریهای اقتصـادی منطقوی آسـیای میانـه (کریک)‬
‫و سـایر دهلیزهـای منطقهیـی و عقـد پیمانهـای حمل و نقـل دو جانبه‬
 ‫و چنـد جانبـه با کشـورهای منطقه در این راسـتا‪.‬‬
‫‪ .3‬تکمیـل هرچـه زود تـر بخشهـای باقیمانـده شـاهراه حلقـوی‬
‫افغانسـتان‪.‬‬
‫‪ .4‬پرداختـن اساسـی بـه شـاهراه شـرق بـه غـرب جهـت کوتـاه‬
‫سـاختن فاصلـه‪ ،‬دسترسـی بهتر به مناطق وسـیع و باشـندههای والیات‬
‫مرکزی افغانسـتان‪.‬‬
‫‪ .5‬تکمیـل نمـودن دهلیـز شـمال بـه جنـوب کـه همسـایههای‬
‫شـمالی مـا از جملـه ازبیکسـتان و تاجیکسـتان را با گذشـتن از والیات‬
‫بلـخ‪ ،‬سـمنگان‪ ،‬بامیـان‪ ،‬دایکنـدی ارزگان و قندهـار به پاکسـتان وصل‬
‫می نمایـد‪.‬‬
‫‪ .6‬وصـل نمـودن شـمال شـرق افغانسـتان از طریـق اشکاشـم بـه‬
‫تاجیکسـتان جهـت کوتـاه سـاختن حمـل و نقـل بـه آن کشـور و از آن‬
‫طریـق بـه چین‪.‬‬
‫‪ .7‬توجـه اساسـی بـه شـاهراه کابـل‪ ،‬لوگـر‪ ،‬خوسـت ـ غـالم خان‬
‫مـن حیـث راه کوتاهتـر بـه بنـدر کراچی‪.‬‬
‫‪ .8‬احـداث راههـای بدیـل بـرای شـاهراههای پرازدحـام از جملـه‬
‫‪119‬‬
‫جـاده دوم کابـل ـ جـالل آبـاد‪ ،‬بدیـل سـالنگ و سـالنگ دوم و شـاهراه‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫مرکزی‪.‬‬
‫‪ .9‬تشـویق و فراهـم سـازی زمینـه سـرمایهگذاری خصوصـی در‬
‫این سـکتور‪.‬‬
‫‪ .10‬جادههـای درجـه دوم اتصالـی کـه شـهرها و مراکـز والیات را‬
‫بـه شـاهراهها و دهلیزهـای منطقـوی پیوسـت مینماید با درنظرداشـت‬
‫رشـد جمیعـت و نیـاز روزافزون به تجـارت‪ ،‬دسـتیابی بـه مارکیتهای‬
‫داخلـی و خدمترسـانی بهتـر اهمیـت ویـژه در برنامههـای توسـعهیی‬
‫ما دارد‪.‬‬
‫‪ .11‬آغـاز کار جادههـای حلقـوی در اطـراف شـهرهای عمـده بـه‬
‫شـمول کابل‪.‬‬
‫‪ .12‬وصل نمودن مراکز والیات به شاهراه و دهلیزهای اساسی‪.‬‬
 ‫‪ .13‬وصل نمودن ولسوالیها به مراکز والیات‪.‬‬
‫‪ .14‬وصل نمودن اکثر ولسوالیها به یکدیگر‪.‬‬
‫‪ .15‬رسیدگی جدی به مشکل کیفیت پایین جادههای شهری ‪.‬‬
‫‪ .16‬ایجاد وضاحت کامل برای تفکیک وظایف میان شاروالیها‪،‬‬
‫وزارت ترانسپورت‪ ،‬وزارت امور شهرسازی و اداره ارگانهای محل‬
‫پیرامون جادههای شهری‪.‬‬
‫‪ .17‬تغییـرات اساسـی در چهـره ترانسـپورت شـهری بـه خصوص‬
‫پا یتخت ‪.‬‬
‫‪ .18‬تدویـن برنامههـای عملـی و معیارهـای حفـظ ومراقبـت‬
‫جاده هـا‪.‬‬
‫‪ .19‬تنظیـم بودجه مناسـب و سـهم منطقی شـاروالیهای محلی و‬
‫ادارات مرکـزی در این زمینه؛‬
‫‪ .20‬اطمینان از کیفیت ساختمان و ملحقات جادهها؛‬
‫‪ .21‬تفویـض اختیـار بیشـتر بـه نهادهـای والیتـی و محلـی در‬
‫انتخـاب اولویتهـای شـان‪.‬‬
‫‪ .22‬انتخـاب مناسـب نوعیـت سـرک (از قبیـل سـرک خاکـی‪،‬‬
‫جغـل انـدازی‪ ،‬قیرپاشـی و یا اسـفالت) بـر اسـاس شـرایط جغرافیایی‬ ‫‪120‬‬
‫و اقلیمـی و دوام آن؛‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪ .23‬ایجـاد تـوازن منطقوی حیـن انتخاب اولویتهـای جادههای‬
‫روستایی؛‬
‫‪ .24‬طـرح شـیوه هـای عملـی بـرای سـهمگیری اهالـی منطقه در‬
‫تمویـل قسـمی سـرکهای روسـتاهای شـان؛ و‬
‫‪ .25‬عملـی نمـودن برنامـه منظـم حفـظ و نگهداشـت سـرکها بـا‬
‫نقـش فعـال اهالی روسـتاها‪.‬‬

‫خط آهن‬
‫افغانسـتان بـه خـط آهـن عمدتـا بـرای نقـل و انتقـال صنایـع‬
‫اسـتخراجی‪ ،‬محصـوالت زراعتـی و ترانزیـت کاال نیـاز اساسـی دارد‪.‬‬
 ‫ایـن در حالـی اسـت کـه ضـرورت بـه حمـل و نقـل مسـافرین از ایـن‬
‫طریـق در میانمـدت و درازمـدت نیـز اضافه خواهد شـد‪ .‬افغانسـتان با‬
‫اسـتفاده دیپلماسـی فعال می تواند منابع تمویلـی و کمکهای تخنیکی‬
‫سـازمان هـای مالـی منطقهیـی و بینالمللـی‪ ،‬کشـورهای همسـایه و‬
‫سـازمانهای همـکاری منطقـوی از جملـه سـازمان همکاریهـای‬
‫اقتصـادی منطقهیـی آسـیای میانـه (کریـک) و دهلیزهـای تجـارت و‬
‫ترانزیـت آن را درجهـت رسـیدگی بـه نیازهای افغانسـتان بسـیج نماید‪.‬‬
‫‪ .1‬امتداد خط آهن مزارشریف به اندخوی و آقینه در کوتاهمدت‪.‬‬
‫‪ .2‬وصـل نمـودن تاجیکسـتان از طریـق ولسـوالی کلـدار بـه خط‬
‫آهـن فعلـی حیرتـان ـ مزارشـریف (در نتیجـه فراهـم نمـودن امـکان‬
‫ترانزیـت کاال از طریـق وصـل نمـودن تاجیکسـتان بـه ترکمنسـتان)؛‬
‫‪ .3‬آغاز کارپروژه خط آهن جالل آباد ـ تورخم ـ لندی کوتل؛‬
‫‪ .4‬آغـاز کارپـروژه خـط آهـن قندهـار ـ سـپین بولـدک ـ چمـن به‬
‫کمـک نهادهـای مالـی بینالمللـی از جملـه بانـک توسـعه اسـالمی؛‬
‫‪ .5‬آغـاز کار پـروژه خـط آهـن اندخـوی ـ هـرات و از آن طریـق‬
‫بـه ایـران بـا اسـتفاده از فرصتهـای سـازمان همکاریهـای اقتصادی‬
‫‪121‬‬
‫منطقـوی آسـیای میانـه (کریـک)؛‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ .6‬آغـاز کارپـروژه خـط آهـن از بامیـان از طریـق مناطـق مرکـزی‬

‫بـه نیمـروز بـه جهـت وصـل شـدن بـه بنـدر چابهـار ایـران بـه کمـک‬
‫کشـورهای عالقمنـد و شـرکتهای برنـده آهـن حاجیـگک؛‬
‫‪ .7‬تقویـت اداره ملـی خـط آهـن منحیث یـک اداره قوی ومسـتقل‬
‫جهـت تنظیم قواعـد‪ ،‬مقررات و فعالیت دسـت انـدرکاران این بخش؛ و‬
‫‪ .8‬تشـویق و فراهمسـازی زمینـه سـرمایهگذاری خصوصی در این‬
‫سکتور‪.‬‬

‫‪ o‬ترانسپورت هوایی‬
‫افغانستان منحیث یک کشور محاط به خشکه با امکانات ناکافی‬
‫ترانسپورت زمینی و مشکالت امنیتی داخلی از یک طرف و ارتباطات‬
‫وسیع و روزافزون با جامعه جهانی‪ ،‬بود و باش میلیونها افغان در خارج‬
‫از کشور و نیاز قابل مالحظه افغانهای داخل به سفرهای خارجی من‬
‫جمله تداوی در خارج و ظرفیت باالقوه این سکتور در منطقه به توجه‬
‫جدی به این سکتور نیاز دارد‪ .‬بنابراین رسیدگی به ترانسپورت هوایی از‬
‫اولویتهای دستهی ثبات و همگرایی است‪.‬‬
‫‪ o‬تنظیم مؤثر این سکتور به واسطه اداره قوی و مستقل هوانوردی‬
‫ملکی؛‬
‫‪ o‬تشویق سرمایهگذاری خصوصی داخلی و خارجی در این عرصه؛‬
‫‪ o‬اجـازه خطـوط هوایـی معتبـر خارجـی بـا در نظرداشـت حقوق‬
‫متقا بل ؛‬
‫‪ o‬حمایت از سرمایهگذاری داخلی با در نظر داشت حمایت از‬
‫حقوق استفاده کنندگان؛‬
‫‪ o‬توجـه خیلـی جـدی بـه بلند بـردن کیفیـت خدمات در راسـتای‬
‫معیـاری شـدن آن و دسترسـی بـه خطوط هوایی مسـتقیم بـه میدانهای‬
‫عمـده بینالمللـی از جملـه اروپا؛‬
‫‪ o‬بلنـد بـردن امکانـات میدانهـای هوایـی داخلـی بـرای بهبـود‬
‫مصئونیـت پـرواز‪ ،‬ارائـه خدمـات باکیفیـت بـرای اسـتفاده کننـدگان و‬ ‫‪122‬‬
‫بیشـتر سـاختن امکانـات پـرواز هـای بینالمللـی از والیـات؛‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪ o‬احـداث میدانهـای جدیـد متوسـط و کوچـک در مناطـق دور‬
‫افتـاده کـه دسترسـی بـه آنها با سـایر انواع ترانسـپورت مشـکل اسـت‬
‫(از جملـه غزنـی‪ ،‬جاغـوری‪ ،‬لعـل و سـرجنگل‪ ،‬دروازهای بدخشـان‪،‬‬
‫زرنـج‪ ،‬زابـل و غیره)‪.‬‬
‫‪ o‬توجه اساسـی به حفـظ و مراقبت میدانهای هوایی‪ ،‬تاسیسـات‪،‬‬
‫وسـایل و تجهیزات این سکتور؛ و‬
‫‪ o‬تربیـه کادرهـای مسـلکی بیشـتر بـرای تحویـل گیـری زودتـر و‬
‫اداره مناسـب فعالیتهـای کـه اکنـون بـه واسـطه نیروهـای بینالمللی‬
‫مدیریـت میگردنـد از جملـه رادارهـا‪ ،‬کنتـرول فضـا و غیـره‪.‬‬
 ‫آب و انرژی‬
‫یکـی از اقدامـات مهـم‪ ،‬آغـاز مذاکـرات بـا درنظرداشـت منافـع‬
‫ملـی‪ ،‬قوانیـن بینالمللـی و مبتنـی بـر احتـرام متقابـل بـا همسـایهها با‬
‫هـدف رسـیدن بـه موافقتنامههـا در مـورد آبهای مـرزی خواهـد بود‪.‬‬

‫انرژی‬
‫افغانسـتان بـا داشـتن منابـع آبـی سرشـار‪ ،‬روزهـای آفتابـی زیاد و‬
‫بـاد کافـی در اکثـر مناطـق کشـور‪ ،‬ذخایـر وافـر گاز‪ ،‬و ذغال سـنگ از‬
‫ظرفیـت تولیـدی بسـیار باالیـی بـرای تولیـد بـرق خصوصـا از منابـع‬
‫تجدیدپذیـر برخـوردار اسـت‪.‬‬
‫باآنکـه در دنیـای امـروز برخـی از کشـورهای غنی از منابـع نفتی‪،‬‬
‫گازو ذغـال سـنگ‪ ،‬تمایـل بیشـتر برنگهداری ایـن منابع برای نسـلهای‬
‫بعـدی خـود دارند و در عـوض بیشتر انـرژی و یا مواد خام بـرای تولید‬
‫انـرژی مـورد نیـاز شـان را از بیـرون وارد مینماینـد‪ .‬ولـی ایـن بحـث‬
‫شـامل اسـتفاده از منابع انـرژی قابل تجدیـد از جملـه آب‪ ،‬آفتاب و باد‬
‫نمیگـردد کـه از یکطـرف ارزان و فـراوان اسـت و از جانـب دیگـر بـه‬
‫‪123‬‬
‫محیط زیسـت مضر نیسـت‪.‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫در افغانسـتان بـا آنکـه یـک ماسـتر پـالن انـرژی تهیـه دیده شـده‬
‫اسـت ولـی ایـن ماسـترپالن بیشتـر بـه برنامههـای یـک و چنـد دونـر‬
‫محـدود در ایـن سـکتور پرداختـه اسـت‪ .‬ماسـتر پـالن انـرژی مـورد‬
‫بازبینـی جـدی با چشـم انـداز تولیـد انـرژی از منابع داخلـی خصوصا‬
‫منابـع تجدیدپذیـر قرارخواهـد گرفـت تـا برقرسـانی بـه تمـام نقـاط‬
‫کشـور از طریق خطوط شـبکه سرتاسـری بـه صورت یکپارچـه‪ ،‬ارزان و‬
‫مطمئـن عملـی گردد‪.‬‬
‫دسـتهی ثبـات و همگرایی بـا درک عمیق از موضوعات ذکر شـده‬
‫در بـاال در همآهنگـی کامـل بـا همـه دسـت انـدرکاران در ایـن عرصـه‬
‫خواهـان بـاز بینـی جـدی ماسـترپالن بـا در نظـر داشـت متقتضیـات‬
‫امـروز و فـردای کشـور در راسـتای تأمیـن انـرژی مطمئـن و ارزان‬
‫بـه شـهروندان‪ ،‬صاحبـان صنایـع و جهـت صـدور بـه همسـایه هـا و‬
‫کشـورهای جنـوب آسـیا اسـت‪.‬‬
‫افغانسـتان در پهلـوی وارد نمـودن بـرق کافی از همسـایههای غنی‬
‫از انـرژی در شـمال بـه یـک اسـتراتیژی واضـح پیرامـون تولیـد انـرژی‬
‫داخلـی بـه خصـوص از منابع انـرژی قابل تجدیـد (آب‪ ،‬آفتـاب و باد)‬
‫ضرورت دارد‪.‬‬
‫بـا اسـتفاده از فرصتهـای ایجـاد شـده در ترانزیـت انـرژی (برق‬
‫و گاز) میـان کشـورهای همسـایه افغانسـتان نـه تنهـا از فیـس ترانزیـت‬
‫خوبـی برخـوردار شـده میتوانـد بلکه انـرژی تولیـدی داخلـی خود را‬
‫نیزمیتوانـد از ایـن طریـق صـادر نماید و همچنـان باعث بهبـود روابط‬
‫کشـورهای ذیدخـل و کمـک به ثبـات در کشـور گردد‪.‬‬
‫دسـتهی ثبات و همگرایی در خالل یک سـال اول این ماسـترپالن‬
‫را تجدیـد نمـوده و اهدافـش را در جهـت بهبـود دسترسـی بـه انرژی از‬
‫مجموعـه توریـد و تولیـد داخلـی معیـن سـاخته و بـه منصـه اجـرا قرار‬
‫میدهـد‪.‬‬
‫‪ .1‬تحلیـل و نیـاز سـنجی واقعـی مقـدار انـرژی در کوتـاه مـدت‪،‬‬ ‫‪124‬‬
‫میانمـدت و درازمـدت بـا چشمداشـت برنامههـای رشـد صنعـت‪،‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫رشـد نفـوس و صـادر نمـودن انـرژی؛‬
‫‪ .2‬تدویـن اسـتراتیژیهای مشـخص بـرای برق رسـانی شـهری و‬
‫روسـتایی بـا در نظرداشـت پتانسـیلهای محلـی و مزیتهـای نسـبی‬
‫(بسـیار ارزان و مناسـب خواهـد بـود کـه روسـتاها از بـرق تولید شـده‬
‫در محـل اسـتفاده نماینـد بـه جـای اینکـه لینهـای انتقال بسـیار گران‬
‫قیمـت از راههـای بسـیار دور بـه آنها کشـیده شـوند)؛‬
‫‪ .3‬اسـتراتیژی واضـح برای دسـتگاههای تولید برق بزرگ‪ ،‬متوسـط‬
‫و کوچک؛‬
‫‪ .4‬کار جـدی در جهـت تکمیـل هرچـه زودتـر پروژههاییکـه‬
‫در حـال جریـان اسـت و سـالها اسـت کـه تمـام نمیشـوند از جملـه‬
 ‫کجکـی‪ ،‬چـک‪ ،‬مچلغـو و دههـا بنـد کوچـک و متوسـط دیگـر؛‬
‫‪ .5‬آغاز کار باالی بندهای دریای کنر‪ ،‬کوکچه‪ ،‬باغدره‪ ،‬کیلهگی‪،‬‬
‫سروبی دوم در جریان پنج سال اول‪.‬‬
‫‪ .6‬آغـاز مذاکـرات بـا همسـایهها پیرامون احـداث بندهـای بزرگ‬
‫بـرق کـه ضـرورت تفاهـم بـا آنها در مـورد وجـود دارنـد از جمله کنر‬
‫بـا ظرفیـت باالتـر از ‪ 800‬میـگاوات در شـرق و بندهـای آب و بـرق‬
‫کوکچـه علیـا در شـمال بـا ظرفیـت حـدود ‪1000‬میـگاوات و چندیـن‬
‫بنـد مشـابه دیگربا اسـتفاده از طرح هـای موثر منافع مشـترک و متقابل‪.‬‬
‫‪ .7‬تدویـن برنامـه ملـی بـرق رسـانی روسـتایی و از آن جملـه‬
‫احـداث حـدود ‪ 20‬بند کوچک (بـا ظرفیت مجموعـی نزدیک به ‪200‬‬
‫میـگاوات از جملـه ‪ 110‬بند قبال مطالعه شـده در نقاط مختلف کشـور‬
‫در پنـج سـال ریاسـت جمهوری‪.‬‬
‫‪ .8‬تفکیـک وظایـف و اختیـارات واضـح میـان وزارتهـای انرژی‬
‫و آب‪ ،‬زراعـت و مالـداری‪ ،‬معـادن و پترولیـم و شـرکت برشـنا جهـت‬
‫جلوگیـری از مداخـالت بیمـورد در امـور کاری یکدیگـر‪.‬‬
‫‪ .9‬تسـریع کار عملـی پروژههـای منطقهیـی ترانزیـت بـرق از‬
‫‪125‬‬
‫جملـه کاسـا یکهـزار (قیرغیزسـتان‪ ،‬تاجیکسـتان و پاکسـتان)‪ ،‬تـاپ‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫(ترکمنسـتان‪ ،‬افغانسـتان‪ ،‬پاکسـتان) وغیـره‪.‬‬

‫‪ .10‬استفاده اعظمی از فرصتهای پروژههای بزرگ منطقهیی‬
‫ترانزیت گاز چون تاپی (ترکمنستان‪ ،‬افغانستان‪ ،‬پاکستان و هندوستان)‬
‫و غیره‪.‬‬
‫‪ .11‬تولیـد انـرژی حرارتی از گاز (شـبرغان با ظرفیـت حدود ‪002‬‬
‫میـگاوات)‪ ،‬نفـت در حـوزه آمـو دریا و کشـکه در غرب کشـور و ضمنا‬
‫از ذغـال سـنگ به خصـوص به خاطـر کمک بـه صنایـع ذوب فلزات و‬
‫غیـره حتیالمقـدور نزدیـک حوزههـا و پارکهـای صنعتی‪.‬‬
‫‪ .12‬جـذب سـرمایهگذاری خصوصـی و مشـارکت عامـه و‬
‫خصوصـی بـرای تولیـد انـرژی و شـبکات توزیـع از منابـع داخلـی‬
‫خصوصـا انرژیهـای قابـل تجدیـد‪.‬‬
‫‪ .13‬برنامـه عمـل زمانبنـدی شـده در جهـت خودکفایـی در تولید‬
‫بـرق داخلی‪.‬‬
‫‪ .14‬عرضـه خدمـات بـا کیفیـت بـرق بـا قیمـت مناسـب بـرای‬
‫مشـترکین‪ ،‬تولیـد کننـدگان و صنعت کاران بشـمول اسـتفاده از ظرفیت‬
‫هـای سـکتور خصوصـی‬
‫‪ .15‬برقرسـانی بـه مرکـز تمـام والیتهـا و تکمیـل شـبکه‬
‫سرتاسـری‪.‬‬
‫‪ .16‬امـکان سـنجی پـروژه هـای بیشـترترانزیت انـرژی از آسـیای‬
‫میانـه بـه آسـیای جنوبـی از مسـیر افغانسـتان‪.‬‬
‫‪ .17‬کاهـش حداکثـری ضایعـات بـرق بـا اسـتفاده از شـیوه هـا و‬
‫تکنولـوژی جدیـد بخصـوص بـرای صنایـع داخلـی؛ و‬
‫‪ .18‬معرفـی تعرفـه واحـد و ارزان بـرق بـرای سـکتور تولیـدی بـا‬
‫اسـتفاده از شـیوه هـای کاهـش ضـرر شـرکت برشـنا در جهـت پاییـن‬
‫شـدن هزینـه تولیـد‪.‬‬

‫آب و مدیریت منابع آبی‬

‫ً‬
‫افغانسـتان بـا داشـتن جغرافیایـی عمدتـا کوهسـتانی و بلنـد از‬ ‫‪126‬‬
‫سـطح بحـر و بارندگـی حـدود ‪ 250‬ملـی لیتـر در سـال از آب جـاری‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫رودخانههـا (کـه اکثـرا بـدون اسـتفاده بـه بیـرون میرونـد) و آبهـای‬
‫ایسـتاده و زیـر زمینـی بـه تنظیـم بسـیار مدبرانـه ایـن سـکتورحیاتی و‬
‫گرانبهـا نیـاز دارد خصوصـا در حال حاضر کـه اثرات منفـی تغییر اقلیم‬
‫منجـر بـه خشکسـالیهای متوالـی و بعضـا سـیالبهای تخریبکننده‬
‫شـده است‪.‬‬
‫هـر پنـج حـوزه دریایـی مهـم افغانسـتان ثـروت سرشـار و‬
‫پایانناپذیـری اسـت کـه خداونـد متعـال بـه مـا ارزانـی داشـته اسـت‬
‫وتنظیـم آن بـرای اسـتفاده بهینه جهـت تولید بـرق‪ ،‬اسـتفاده اعظمی در‬
‫توسـعه زراعـت و صنعت و آب آشـامیدنی در قدم نخسـت بـه مدیریت‬
‫خیلـی مؤثـر و در سـطح عالـی حکومتـی نیازمنـد دارد‪.‬‬
 ‫هماهنگـی نهادهـای ذیدخـل حکومتـی از جملـه وزارت آب و‬
‫انـرژی‪ ،‬زراعـت و مالـداری‪ ،‬انکشـاف دهـات‪ ،‬معـادن‪ ،‬شهرسـازی و‬
‫اراضـی‪ ،‬اداره آبرسـانی شـهری و شـهرداریها در حـال حاضـر از یـک‬
‫وضعیـت رقتبـار و پراگنـده حکایـت دارد‪ .‬بـه ایـن منظـور دسـتهی‬
‫مـا یـک میکانیـزم عملـی همآهنگـی در سـطح عالـی را بـا ایجـاد یک‬
‫کمیسـیون بـا صالحیـت در نظر گرفته اسـت‪ .‬این تنظیـم زمانی اهمیت‬
‫بیشـتر کسـب میکنـد که افغانسـتان بـه صـورت متناوب هر چند سـال‬
‫بـا خشکسـالی مواجـه میگـردد‪.‬‬

‫تولید انرژی (مراجعه شود به بخش مربوط به انرژی)‬

‫آبیاری‪:‬‬
‫‪ .1‬اولویـت دادن بـه مدیریـت‪ ،‬کنتـرل و مهـار آبهـای جـاری‬
‫کشـور؛‬
‫‪ .2‬اعمـار بندهـای ذخیـرهای بـزرگ بـا توجـه بـه خشکسـالیهای‬
‫متوالـی و سـیالب هـا در حـوزه هـای دریایـی مربوط؛‬
‫‪ .3‬اولویـت دهی به بازسـازی کانالهای آبیاری‪ ،‬اعمار سـربندها‪،‬‬
‫‪127‬‬
‫قناتهـا و کاریزهـا با اسـتفاده از منابع مالی و انسـانی مردم محل ؛‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ .4‬تدویـن برنامـه جداگانـه و خاص بـرای تحکیم سـواحل دریاها‬

‫و و سـیلبرها؛‬
‫‪ .5‬اسـتفاده درسـت از آبهـای زیـر زمینـی و تغذیـه مصنوعـی و‬
‫طبیعـی سـفرههای آبهـای زیـر زمینـی؛‬
‫‪ .6‬دیپلماسی فعال با کشورهای همسایه روی آبهای فرامرزی؛‬
‫‪ .7‬در مقیـاس کوچـک (ایجـاد هـر چـه بیشترسـربندها و‬
‫شـبکههای آبیـاری محلـی و بهبـود شـبکههای موجـود و تنظیـم آن‬
‫بیشتـر در سـطوح محلـی بـه اشـتراک مـردم و شـیوههای مؤفق سـنتی‬
‫بـه شـمول میرآبهـا)؛‬
‫‪ .8‬فرهنـگ سـازی بـرای جلوگیـری از اسـتفاده غیرمسـووالنه از‬
‫آبهـای زیرزمینـی عمدتـأ بـه منظـور زراعـت؛‬
‫‪ .9‬در مقیـاس متوسـط‪ ،‬ایجاد‪ ،‬توسـعه و اسـتفاده مؤثـر از بندهای‬
‫در مقیـاس متوسـط کـه اکنـون بیشتریـن بخـش زراعـت آبی مـا به آن‬
‫بسـتگی دارد بـا بهبـود قابـل مالحظه زیرسـاختها‪ ،‬شـبکههای آبیاری‬
‫و کانالهـای مربـوط در صـدر اولویتهـای کاری دسـتهی ثبـات و‬
‫همگرایی قـرار دارد؛‬
‫‪ .10‬تحکیمـات و حفـظ و مراقبـت دایمـی و منظـم ایـن بندهـا که‬
‫اکثـرأ چندیـن دهـه قبل احـداث شـده اند؛‬
‫‪ .11‬تکمیـل پروژههـای جـاری کـه بایـد سـالها قبـل بـه انجـام‬
‫می رسـیدند؛‬
‫‪ .12‬در مقیـاس بـزرگ‪ ،‬از ایـن سـرمایههای گرانبهـا باید اسـتفاده‬
‫اعظمـی صـورت گرفتـه تا نه تنهـا ضرورت داخلـی آب مـا از این منابع‬
‫تأمیـن شـود بلکـه بتوانیـم دریک تفاهـم مثبت بـا درنظرداشـت منافع‬
‫علیـای افغانسـتان آبهایـی را کـه هنوز به تفاهم نرسـیدهایم و اسـتفاده‬
‫نمیتوانیـم در اختیـار بگیریم؛‬
‫‪ .13‬تکمیـل هـر چـه زودتـر کار پروژههایی که سـالها قبل شـروع‬
‫شـدهاند (از جملـه بنـد دهلـه‪ ،‬پاشـدان‪ ،‬مچلغـو‪ ،‬بخـش آبـاد‪ ،‬کمـال‬
‫خـان‪ ،‬شـاه عـروس‪ ،‬کجکی فیـز دوم‪ ،‬شـورابک‪ ،‬المـار وغیـره) و آغاز‬ ‫‪128‬‬
‫کار بنـد شـاه توت؛‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪ .14‬احداث و توسعه کانالهای جدید در هرپنج حوزه دریایی؛‬
‫‪ .15‬بازسـازی و بهبـود بندهـا (بـه شـمول بند سـرده و بند سـلطان‬
‫غزنـی) و کانالهـای موجـود جهـت اسـتفاده مؤثرتر از آنها به شـمول‬
‫کانـال ننگرهـار و غیره؛‬
‫‪ .16‬آغـاز کار بـاالی حوزههـای بزرگتـر آبـی از جملـه کوکچـه‬
‫سـفلی؛‬
‫‪ .17‬تشـویق کمپنیهـای بـزرگ و معـروف سـاختمان بندهـا بـه‬
‫آمـدن به افغانسـتان و جلب سـرمایهگذاریهای شـان به ایـن منظور؛ و‬
‫‪ .18‬فراهـم نمودن شـرایط امنیتی کامـأ مصئون بـرای کمپنیهای‬
‫سـاختمانی در ایـن ارتبـاط تـا خرابکاریهـای احتمالـی سـبب تأخیـر‬
 ‫کار و فـرار کمپنیها نشـود‪.‬‬

‫آب آشامیدنی‬
‫فراهـمآوری آب آشـامیدنی صحـی بـا درنظـر داشـت رشـد روز‬
‫افـزون نفـوس بـه خصـوص در مراکـز شـهرها مسـتلزم تدابیـر جدی و‬
‫مسـووالنه میباشـد‪.‬‬
‫تقویـت سـاختاری شـرکت آبرسـانی و کانالیزاسـیون شـهری‬
‫افغانسـتان؛‬
‫برنامـه ریزی همه جانبه آبرسـانی شـهری به شـمول ماسـتر پالن‬
‫مؤثر آبرسـانی در همه شـهرها؛‬
‫تکمیل کار عملی شبکه آبرسانی کابل؛‬
‫اعمار کانالیزاسیون مرکزی در کالن شهرها خصوصا کابل؛‬
‫تقویت اداره تنظیم آبرسانی و جلوگیری از مداخلههای بیمورد‬
‫ارگانهای دیگر در امور آبرسانی شهری؛‬
‫حفـظ‪ ،‬نگهداشـت‪ ،‬تقویـت وتوسـعه سیسـتمهای آبرسـانی‬
‫محلـی از جملـه چشـمه‪ ،‬کاریزهـا و اقدامـات عملـی بـرای مدرنیـزه‬
‫‪129‬‬
‫سـاختن و جلوگیـری از ضایعـات و آلودگـی آن در سـطح روسـتاها؛‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫رسـاندن آب آشـامیدنی صحی بـرای محالتیکه دورتـر از منابع‬

‫آبـی و سرچشـمهها قراردارنـد بـه واسـطه تمدیـد پایپ الینهـا و ایجاد‬
‫شـبکات توزیع برای سـاحات مسـکونی؛ و‬
‫ترویج فرهنگ صرفهجویی و استفاده مؤثر از آب‪.‬‬

‫معادن‪/‬منرالها‬
‫در اثـر توجـه جـدی و حسـاب شـده حکومـت در اسـتخراج و‬
‫اسـتفاده معـادن و ذخایـر طبیعـی‪ ،‬میتـوان رشـد اقتصـادی فراگیـر و‬
‫دوامدار را در میانمـدت و درازمـدت تضمیـن نمـود‪ .‬در زمینـه معادن‪،‬‬
‫مـوارد ذیـل در برنامـه اقتصـادی مـا مدنظـر مـی باشـد‪:‬‬
‫• انتقـال تمـام صالحیتهـای مربـوط بـه معـادن از شـورای عالـی‬
‫اقتصـادی بـه وزارت معـادن و پترولیـم و بازنگـری قوانیـن و مقـررات‬
‫معـادن جهـت تسـریع کار؛‬
‫• رفـع عاجـل مشـکالت در قراردادهـای موجـوده به شـمول مس‬
‫عینـک و ‪..‬؛‬
‫• تسریع روند سروی‪ ،‬شناسایی وثبت ذخایر و منابع طبیعی؛‬
‫• تأمیـن امنیـت و کنتـرل سـاحاتی کـه معـادن در آنجـا هـا وجود‬
‫دارند؛‬
‫• پیشـبینی ضرورتهـای داخلـی افغانسـتان‪ ،‬ایجـاد یـک برنامـه‬
‫طویلالمـدت بـرای اسـتفاده مؤثـر از ایـن منابـع و تشـخیص مقـدار‬
‫مازاد؛‬
‫• سـاختن زیربناهـای الزم جهـت اسـتخراج و بهرهبـرداری از‬
‫معـادن (ماننـد تمدیـد سـرک‪ ،‬خطـوط برق و غیـره بـا توجه بـر توانایی‬
‫اقتصـادی دولـت و اهمیـت معـادن)؛‬
‫سـاده سازی و شفاف سـازی پروسـه واگذاری (مزایده و داوطلبی)‬
‫معادن بـه بخش خصوصی داخلـی و خارجی؛‬
‫• ارتقـای مدیریـت افغانسـتان در پروسـه تـدارکات مناقصههـای‬
‫معـادن و قراردادهـای مربوطـه آن؛‬ ‫‪130‬‬
‫• جلوگیـری جـدی از اسـتخراج و قاچـاق مـواد معدنـی توسـط‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫اشـخاص و گروههـای غیـر قانونـی؛‬
‫• بهترساختن قانون معادن کشور جهت تشویق سرمایهگذاریهای‬
‫بیشتر بخش خصوصی داخلی و خارجی و تشویق سرمایهگذاریهای‬
‫مختلط (داخلی‪-‬خارجی)؛‬
‫• تعییـن قیمتهـای واقعـی و مشـوق حقاالمتیـاز یـا "رویالتـی"‬
‫بر معـادن؛‬
‫• دادن اولویـت بـر اسـتخراج و بهره برداری از ذخایـر گاز و نفت‪،‬‬
‫معـادن آهـن‪ ،‬مـس‪ ،‬سـنگهای مرمـر‪ ،‬کرومایـت و احجـار کریمـه و‬
‫قیمتی ؛‬
‫• اولویـت دهـی پروژه هـای که خود ظرفیت اسـتخراج‪ ،‬اسـتفاده‬
 ‫ً‬
‫و صـدور آن را داریـم مثـال‪ :‬سـمنت‪ ،‬ذغـال سـنگ‪ ،‬سـنگ مرمـر‪،‬‬
‫الجـورد‪ ،‬نمـک و غیـره؛‬
‫• فراهـم آوری تسـهیالت قابـل مالحظـه در صـادرات احجـار‬
‫کریمـه وقیمتـی؛‬
‫• فراهم نمودن تسـهیالت برای پروسـس معدنیـات از جمله ذوب‬
‫فلـزات در داخـل کشـور و ایجـاد جـای کار در داخـل و تقویـه صنایـع‬
‫خفیفـه وثقیله؛‬
‫• ترویـج قـرار دادهـای توسـعوی بـا شـوراهای محلـی بـه مقصد‬
‫توزیـع بخشـی از عوایـد بـا مـردم محـل و جلـب همـکاری و حمایت‬
‫شـان در تطبیـق پروژههـا؛‬
‫• زمینهسـازی متعـادل بـرای سـهمگیری سـرمایهگذاران داخلی و‬
‫خارجـی در بخـش معادن بـه خصوص در معـادن کوچک و متوسـط؛‬
‫• اجـرای جوازهـای معقـول سـروی و اسـتخراج معـادن بـرای‬
‫شـرکتهای عالقهمنـد داخلـی و خارجـی؛‬
‫• اولویـت دادن بـه اسـتخراج معـادن کوچـک‪ ،‬حرفـوی‪ ،‬و‬
‫سـنگهای قیمتـی و نیمـه قیمتـی؛‬
‫‪131‬‬
‫• شـفاف سـازي رونـد سـرمایهگذاري و اعطـای قراردادهـا در‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫اسـتخراج معـادن؛‬
‫• به کارگیری حداکثری از قوای بشری داخلی؛‬
‫• اولویـت دادن و حمایـت از پروسـس داخلـی مـواد خـام معادن‬
‫اسـتخراج شده؛‬
‫• ایجاد حمل و نقل ریلی برای صادرات مواد معدنی؛‬
‫• تشـویق و حمایـت صنایـع کوچـک و متوسـط به شـمول صنایع‬
‫دستی؛‬
‫• زمینهسازی توسعه فناوری در سکتورهای مختلف اقتصادی؛‬

‫‪ 3.4‬منابع بشری‬
‫بـا در نظرداشـت تخمیـن ‪ 23‬میلیونـی نفـوس کـه ‪ 16‬میلیـون‬
‫آن در سـن کار قـرار دارنـد (‪ 60-15‬سـال) و در حالیکـه سـاختار‬
‫دیموگرافیکـی نفـوس کشـور نشـان میدهـد کـه ‪ 84%‬و یـا ‪ 27‬میلیون‬
‫آن پاییـن تـر از ‪ 40‬سـال عمـر دارنـد‪ ،‬تنظیـم و مدیریـت منابع بشـری‬
‫باکیفیـت برای سـکتور عامـه و خصوصـی از اهمیت باالیـی برخوردار‬
‫اسـت‪ .‬بنابرایـن‪ ،‬سـرمایهگذاری باالی نیـروی جوان به ویـژه آنهاییکه‬
‫در ‪ 18‬سـال گذشـته زمینـه فراگیـری علـوم معاصـر و تکنولـوژی جدید‬
‫در داخـل و خـارج از کشـور برای شـان مهیـا بوده در فهرسـت اولویت‬
‫هـای دسـته ثبـات و همگرایی قـرار دارد‪.‬‬
‫درسهـای آموختـه شـده در چند سـال گذشـته واضح سـاخت که‬
‫در تنظیـم ایـن منبع عظیـم مدنظرگرفتن اصل شایسـتگی و عدالت برای‬
‫تامیـن واقعـی وحـدت ملی و حقوق شـهروندی نیاز مبرم اسـت در غیر‬
‫آن بـه بی ثباتی وشـگاف هـای اجتماعـی غیرقابل ترمیم مـی انجامد‪.‬‬

‫اشتغالزایی‪:‬‬
‫‪ o‬تمرکـز بـر اشـتغالزایی بـه عنـوان نقطـهی مرکـزی طرحهـای‬
‫اقتصـادی و اجتماعـی (رجـوع شـود بـه برنامـه بـزرگ ملـی کاریابی)‪.‬‬
‫‪ o‬توجـه بـه تقاضـای کار در بـازار‪ ،‬بهبـود کیفیـت نیـروی کار‪،‬‬ ‫‪132‬‬
‫بـه شـمول ارتقـای ظرفیـت کارکنـان دولـت و زمینهسـازی بـرای آمـاده‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫سـاختن وعرضـه نیـروی کار بـه بازارهـای منطقـه و فرامنطقـه از نقطـه‬
‫نظـر مهـارت هـای مـورد نیـاز بشـمول زبـان‪.‬‬
‫‪ o‬بـا در نظـر داشـت ایـن که جمعیـت زنـان نزدیک بـه ‪ 50‬درصد‬
‫نفـوس را تشـکیل میدهد سـطح حضور شـان در رشـد اقتصـاد یکی از‬
‫شـاخصههای شـناخته شـده اسـت‪ .‬بدیـن منظـور ایجاد سـهولتهای‬
‫الزم درجهـت اسـتفاده بیشـتراز ظرفیتهـای زنـان در عرصههـای‬
‫مختلـف تولیـدی اقتصـاد بشـمول آنهاییکـه در روسـتا ها قـرار دارند‪.‬‬
‫‪ o‬طـرح و اجـرای برنامههـای آموزشهـای حرفهیـی تولیدمحور و‬
‫تهیـه نصاب درسـی مشـمول ایـن برنامهها و سـایر نهادهای آموزشـی‪،‬‬
‫با در نظرداشـت تقاضای بـازار کار‪.‬‬
 ‫‪ o‬طـرح و تطبیـق برنامههای تحصیـالت عالی مسـلکی‪-‬تخنیکی‬
‫در روشـنایی نیازمندی سـکتورهای اقتصادی کشـور و تقاضای مارکیت‬
‫خصوصی‪.‬‬
‫‪ o‬اسـتفاده از ظرفیتهـای افغانهـای متخصـص کـه در بیـرون از‬
‫کشـور بـه سـر میبرند‪.‬‬

‫• تعادل رشد جمعیت با رشد اقتصادی‬

‫از آنجاییکـه رشـد جمعیـت در افغانسـتان سـریعتر از رشـد‬
‫اقتصادی آن اسـت با در نظرداشـت منابع موجود و اینکه در خانوادهها‬
‫ً‬
‫اکثـرا یـک نفر کار با مـزد انجام میدهنـد این حالت خانوارهای بیشـتر‬
‫را بـه فقـر وتنگدسـتی مواجه مینمایـد و روز تا روز عاید سـرانه را پایین‬
‫مـی آورد‪ .‬بنابرایـن‪ ،‬تدویـن پالیسـی ملـی نفـوس و برنامههـای عملـی‬
‫تنظیـم خانـواده بـرای ایجاد تعـادل منطقی میان رشـد جمعیت و رشـد‬
‫اقتصـادی بـه اهداف مشـخص ذیل یکـی از اولویت های عمـده برنامه‬
‫اقتصـادی دسـته ثبـات و همگرایی بشـمار میرود‪:‬‬
‫‪ -‬پالیسـیهای توسـعهیی بـا رویکـرد مدیریـت جمعیـت و تنظیم‬
‫‪133‬‬
‫خانواده؛‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ -‬بهبود دسترسی و کیفیت خدمات صحی برای تنظیم خانواده؛‬

‫‪ -‬آگاهـی دهـی هدفمنـد جامعـه در مـورد مزایـای تنظیـم بهتـر‬
‫خانـواده بـه شـمول کمپاینهـای رسـانهیی‪ ،‬مراجـع مذهبـی و شـامل‬
‫سـاختن در نصـاب تعلیمـی؛ و‬
‫‪ -‬بهبود هماهنگی میان نهادهای ذیدخل؛‬

‫‪ .3.5‬تجـارت و ترانزیـت بـه هـدف همگرایـی اقتصـادی‬

‫منطقـه ای‬
‫با آنکه امروزه مارکیت های داخلی تمام نیازمندیهای خریداران‬
‫را مرفوع می سازند؛ اما تجارت تا اکنون به صورت سنتی و طبیعی خود‬
‫جریان داشته و دولت کمتر توانسته است با تطبیق پالیسیهای تجاری‪،‬‬
‫این جریان را نظارت و در جهت رشد تولیدات داخلی نقش رهبری‬
‫کننده داشته باشد‪ .‬در نتیجه ما شاهد رشد کسری تراز تجاری کشور‬
‫بخصوص با کشورهای همسایه و منطقه هستیم‪ .‬از طرف دیگر با عرضه‬
‫اموال بی کیفیت ولی ارزان خارجی در مارکیت‪ ،‬ضربه جدی به سکتور‬
‫صنعت نوپای مان وارد میشود‪ .‬بنابراین‪ ،‬دستهی "ثبات و همگرایی" در‬
‫عرصه سکتور تجارت‪ ،‬اقدامات ذیل را در پیش می گیرد‪:‬‬
‫• طـرح‪ ،‬تدویـن و تطبیـق پالیسـی تجـاری کشـور مبتنی بر رشـد‬
‫تولیـدات داخلـی و ترجیـح اسـتفاده از تولیـدات داخلـی بـه نسـبت‬
‫واردات و رشـد کمـی و کیفـی صـادرات؛‬
‫• شناسـایی اقـالم عمـده و دارای مزیـت رقابتـی بـرای جایگزینی‬
‫واردات و حصـول ارزش افـزوده از صـادرات‪ ،‬طرح و تطبیق اسـتراتیژی‬
‫هـای «تعویـض واردات» و «افزایـش صادارات»‬
‫• عقـد تفاهمنامههـای تجـاری و ترانزیتـی بـا شـرکای عمـده‬
‫تجـاری کشـور در منطقـه و جهـان به منظـور تنظیـم و هماهنگـی بهتر‬
‫امـور گمرکـی و ترانسـپورتی‪.‬‬
‫• یافتن شـرکای جدید و بیشـتر تجـاری‪ ،‬جهت تهیه مـواد عمده و‬
‫اسـتراتژیک ماننـد برنـج‪ ،‬شـکر‪ ،‬روغن‪ ،‬نفـت و گاز‪ ،‬مواد سـاختمانی‪،‬‬ ‫‪134‬‬
‫مـواد خـام و غیـره به هـدف بیـرون آوردن کشـور از وابسـتهگی مطلق به‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫یـک و یـا چند کشـور خاص‪.‬‬
‫• رسمیسـازی و حمایـت از صـادرات مجـدد (‪ )tropxe-er‬بـه‬
‫کشـورهای همسـایه و منطقه از طریق وضع سیاسـت تعرفوی مناسـب‪.‬‬
‫• حمایـت و پشـتیبانی قـوی از نهادهـای مربـوط بـه سـکتور‬
‫خصوصـی (ماننـد اتـاق هـای تجـارت و صنایـع و سـایر انجمنهـا و‬
‫اتحادیههـای سـکتوری) بـه عنـوان شـرکای عمـده دولـت و سـهیم‬
‫سـاختن شـان در فراینـد تدویـن و طـرح پالیسـیها‪ ،‬قوانیـن و مقررات‬
‫مربـوط و حـل مشـکالت و چالشهایـی کـه سـد راه توسـعه صنعت و‬
‫تجـارت در کشـور گردیدهانـد‪.‬‬
‫• مبـارزه جـدی بـا فسـاد و از بیـن بـردن تمـام انـواع اخـاذی‪،‬‬
 ‫باجگیری‪ ،‬رشـوه سـتانی از سـکتور خصوصـی بویژه در گمـرکات‪ ،‬نهاد‬
‫هـای عدلـی وقضایـی و مسـیر راهها‪.‬‬
‫• معرفـی شـیوهها و طرزالعملهـای آسـان و کـم هزینـه طـی‬
‫مراحـل گمرکـی امـوال تجاری در گمـرکات و بنـادر که در اثـر آن تاجر‬
‫بـدون ضیـاع وقـت امـوال خـود را طـی مراحـل نمـوده و تمامـی مبالغ‬
‫حـق الخدمـت و مالیـه بـه صـورت یکجایـی به حسـاب واحـد دولتی‬
‫پرداخـت گردد‪.‬‬
‫• معرفی مشـوقهای اساسـی بشـمول معاف سـاختن صادرات از‬
‫هـر نوع تکـس و مالیه و اصـالح قوانین بدیـن منظور‪.‬‬
‫• تجهیـز بنـادر بـا سـردخانهها‪ ،‬گدامهـای عصـری و تجهیـزات‬
‫مـدرن تخلیـه و بارگیـری امـوال و امـکان سـنجی سـپردن خدمـات بـه‬
‫سـکتور خصوصـی هماننـد تجربـه هـای موفـق کشـورهای دیگـر؛‬
‫• جلوگیـری و کاهـش قاچاق اموال از سـرحدات کشـور از طریق‬
‫تطبیـق راهکارهـای ویـژه و ایجـاد واحدهای نظارتگر و سـهل سـازی‬
‫طرزالعملهـای گمرکی؛‬
‫• تقویـه جـدی ادارهء ملـی نـورم و اسـتندرد کشـور‪ ،‬و تأسـیس‬
‫‪135‬‬
‫البراتوارهـای مجهـز در بنـادر‪ ،‬به منظور کنتـرل جدی بـر کیفیت اموال‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫وارداتی؛‬
‫• تقویـه مسـلکی اداره احصائیـه مرکـزی جهـت جمـعآوری و‬
‫نشـد ارقـام کاالهای وارداتـی و صادراتی و اسـتفاده از آنهـا در تدوین‬
‫پالیسـیهای تجـاری؛‬
‫• تـالش جـدی در راسـتای بازاریابـی بـه تولیـدات و پیداوارهـای‬
‫صنعتـی و زراعتـی افغانسـتان در مارکیتهـای خارجـی‪ ،‬از جملـه از‬
‫طریـق تدویـر نمایشـگاههای مـداوم در داخـل و خـارج؛‬
‫• توجـه جـدی بـر نقـش مؤثر و فعـال افغانسـتان در سـازمانهای‬
‫اقتصـادی و تجـاری منطقـوی و بینالمللـی؛‬
‫• ایجـاد و حمایـه بانـک توسـعه صنعتـی و صنـدوق ویـژه‬
‫سـرمایهگذاری بـرای قرضههـای کوچـک و متوسـط بـه متشـبثین‬
 ‫خصوصـی بـه خصـوص خانمهـا و جوانـان متشـبث؛‬
‫• بلندبـردن کیفیـت ارائـه خدمـات هوتـلداری‪ ،‬اداره ترافیـک و‬
‫شـهرداری در شـهرهای بنـدری و شـهرهای واقـع در مسـیر شـاهراهها؛‬
‫• تهیـه برنامـه عمـل واضـح بمنظوراسـتفاده بهینـه از سیسـتم‬
‫ترانزیتـی و ترانسـپورتی تیـر (‪)TIR‬؛‬
‫• تشـویق سـرمایهگذاری خصوصـی در بخـش خدمـات بیمـه‬
‫بویـژه در سـکتور ترانسـپورتی و ترانزیتـی؛‬
‫• طرح یک پالیسـی موثر ضـد "دمپنگ" تولید کننـدهگان کاالهای‬
‫وارداتـی در همکاری نزدیک با سـکتور خصوصی؛ و‬
‫• توسـعه و مدیریـت مؤثـر ذخایـر اسـتراتیژیک مـواد غذایـی و‬
‫سـوخت بـه شـکل ذخایـر فزیکـی و امکانات تهیـۀ شـان در یک مدت‬
‫کم ‪.‬‬

‫در بخش همگرایی اقتصادی منطقهیی‬

‫‪ o‬افزایـش ظرفیتهـای افغانسـتان در جهـت مدیریـت موثـر‬
‫همکاریهـای اقتصـادی منطقهیـی و زمینهسـازی بـرای فعالیتهـای‬
‫اقتصـادی مشـترک منطقهیـی به اسـاس منافع ملی و رسـیدن بـه ثبات؛‬ ‫‪136‬‬
‫‪ o‬ایجـاد مسـیرهای ترانزیتـی و تجارتـی متعدد منطقهیـی به هدف‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫رفـع وابسـتهگی به یک یا دو مسـیر مشـخص؛‬
‫‪ o‬ایجـاد تفاهـم دوامدار و فعـال بـا پاکسـتان بـرای رفـع موانعـی‬
‫کـه باعـث عـدم اعتمـاد میان دو کشـور شـده‪ ،‬بـا در نظرداشـت اینکه‬
‫ایجـاد همچـو یـک اعتمـاد موثـر واقع میشـود؛‬
‫‪ o‬تـالش بـرای تغییـر تـراز نـا متعـادل تجارتی و رسـیدن بـه توازن‬
‫نسـبی از طریـق پیـش گرفتـن یـک سلسـله پالیسـی هـای تشـویقی و‬
‫حمایتـی از بخشهـای مختلـف تولیـدی بـه ویـژه آن بخشهایـی کـه‬
‫تولیـدات آن میتوانـد در بازارهـای منطقـه و جهـان رقابـت کنـد؛‬
‫‪ o‬تضمیـن نقـش رهبـری کننـدهی افغانسـتان از طریـق کنفرانـس‬
‫هـای همکاریهـای اقتصـادی منطقهیـی بـرای افغانسـتان؛ و‬
 ‫‪ o‬ترویـج همکاریهـای اقتصـادی منطقهیـی در زمینههای مطرح‬
‫در "ریکا"‪.‬‬

‫‪ .3.6‬سکتور خدمات‬
‫• بانکداری‬
‫‪ o‬حـل مشـکالت و موانع نظام بانکی و سیسـتم بانکـداری دولتی‬
‫و خصوصـی و قوانیـن مرتبـط به آن در جهت رشـد سـکتورخصوصی و‬
‫توسـعه اقتصاد؛‬
‫‪ o‬تشـویق و حمایت بانکداری اسـالمی در راسـتای تشـویق تولید‬
‫داخلی؛‬
‫‪ o‬زمینهسـازی قانونـی ایجـاد بـازار بـورس افغانسـتان و بازارهـای‬
‫سرمایه؛‬
‫‪ o‬اعتمادسـازی در نظـام بانکـی بـه منظـور جلـب پولهـای راکـد‬
‫شـهروندان بـرای سـرمایهگذاریهای مولـد؛‬
‫‪ o‬زمینهسـازی بـرای اسـتفاده فناوریهـای پیشرفتـه در سیسـتم‬
‫بانکـی بخصـوص بانکداری آنالیـن و پرداخت هـای الکترونیکی برای‬
‫‪137‬‬
‫ایجـاد موثریت و سـهولت بیشـتر در معامـالت تجارتی؛‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ o‬بلندبـردن درصـدی اسـتفاده مـردم از خدمات بانکهـا از طریق‬

‫تشـویق ایجـاد شـعبات بانکهـا در تمـام نقـاط کشـور و بلندبـردن‬
‫اعتمـاد مردم بـاالی سیسـتم بانکـداری؛‬
‫‪ o‬تعهـد جـدی در راسـتای پاییـن آوردن هزینـه هـای بانکـی‬
‫بخاطـر مناسـب سـاختن سـطح تکتانههـای بانکـی بـه منظور تشـویق‬
‫سـرمایه گذاری؛‬
‫‪ o‬تصویـب و تطبیـق قانـون بـرای خریـداری مسـکن از طریـق‬
‫قرضههـای سـهل و دراز مـدت بـا تکتانههـای پاییـن؛‬
‫‪ o‬تطبیـق راهکارهـا بـه منظـور بهتـر سـاختن اعتبـار بانکهـای‬
‫افغانـی در بازارهـای مالـی بیـن المللـی؛‬
‫‪ o‬تطبیق درست قانون مبارزه با پولشویی؛ و‬
‫‪ o‬نظـارت مسـتمر و کارا از سیتسـم بانکـداری در جهـت معیـاری‬
‫سـازی سیسـتم بانکداری‪.‬‬

‫• خدمات مخابرات و تکنولوژی معلوماتی‬

‫‪ o‬تشـویق و حمایـت بیشتـر سـرمایهگذاریهای داخلـی و‬
‫خارجـی در عرصـه مخابـرات؛ انترنـت و تکنالـوژی معلوماتـی؛‬
‫‪ o‬حمایـت از سیاسـت گسـترش خدمـات مخابراتـی در سرتاسـر‬
‫کشو ر ؛‬
‫‪ o‬بلنـد بـردن درصدی دسترسـی مردم بـه خدمات انترنتـی و پایین‬
‫آوردن جـدی هزینه ایـن خدمات انترنتـی و مخابراتی؛‬
‫‪ o‬تطبیـق پروژههای توسـعهیی حکومتـداری الکترونیک و معیاری‬
‫ساختن آن؛‬
‫‪ o‬زمینهسـازی برای شـکلگیری رقابت سـالم میـان عرضهکنندگان‬
‫خدمات مخابراتی؛‬
‫‪ o‬نظـارت از رونـد عرضه باکیفیـت و ارزان خدمـات مخابراتی در‬
‫کشور؛‬
‫‪ o‬زمینهسـازی اسـتفاده بهینـه از تکنالـوژی مخابراتـی در حـوزه‬ ‫‪138‬‬
‫اقتصـاد؛‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪ o‬تکمیـل نمـودن پـروژه اتصـال افغانسـتان بـا تمـام کشـورهای‬
‫همسـایه از طریـق شـبکه فایبـر نـوری و ازدیـاد گزینـه هـای انتخـاب؛‬
‫‪ o‬آغـاز اسـتفاده گسـترده از تکنالـوژی معلوماتـی در سیسـتم‬
‫آموزشـی و تربیتـی مکاتب و موسسـات تحصیلی عالـی و نیمه عالی؛ و‬
‫‪ o‬حمایـت جـدی از آموزشهـای مسـلکی عالـی و نیمـه عالـی‬
‫جوانـان در بخـش مخابـرات و تکنالـوژی معلوماتـی در داخل و خارج‬
‫کشور‪.‬‬

‫• مسکن شهرسازی و اراضی‬

‫‪ o‬ایجـاد سیسـتم جامع اطالعـات جغرافیایـی از انـواع زمین‪ ،‬نوع‬
 ‫کاربـری‪ ،‬مالکین‪ ،‬نفـوس وغیره؛‬
‫‪ o‬تکمیل و عملیاتیسـازی ماسـتر پالنهای برای توسـعه شـهری‪،‬‬
‫صنعتـی‪ ،‬زراعتی وغیره؛‬
‫‪ o‬تسریع پروسههای استمالک زمین در پروژههای توسعهیی؛‬
‫‪ o‬مدیریـت زمیـن جهـت اسـتفاده قانونـی‪ ،‬موثـر و مثمـر در‬
‫بخشهـای توسـعهیی‪ ،‬زراعتـی‪ ،‬صنعتـی‪ ،‬سـکتور خصوصی‪ ،‬سـکتور‬
‫عامـه و غیـره؛‬
‫‪ o‬طـرح و تطبیـق پالیسـی ویـژه مسـکن در مطابقـت بـا ماسـتر‬
‫پالنهـای شـهرها و دهـات کشـور بـا درنظرداشـت رشـد جمعیـت؛‬
‫‪ o‬تأمیـن عاجـل امنیـت سـاحات پروژه شـهر جدید کابل‪ ،‬تسـریع‬
‫تصفیـه و اسـتمالک اراضـی‪ ،‬همآهنگـی بهتـر مراجـع ذیربـط دولتی و‬
‫سـکتور خصوصـی و آغـاز هرچه زودتـر کار در آن بخشهای شـهر که‬
‫ً‬
‫قبـال به سـکتور خصوصی سـپرده شـده اسـت؛‬
‫‪ o‬باالبـردن شـاخصهای کمـی و کیفـی مسـکن سـازی از طریـق‬
‫تطبیـق کودهـا و اسـتندردهای مربوط سـاختمان؛‬
‫‪ o‬تخصیص بخشی از بودجه ملی برای رفع مشکل مسکن؛‬
‫‪139‬‬
‫‪ o‬اجـرای سیاسـت مسـکن اجتماعـی بـرای نزدیـک کـردن بـازار‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫عرضـه و تقاضـای مسـکن بـه نقطـه تعـادل و ایجـاد تعـادل میان رشـد‬
‫جمعیـت و سـاختن مسـکن؛‬
‫‪ o‬ایجاد تسهیالت مالی و تنظیم بازار زمین؛‬
‫‪ o‬حمایـت از پروژههـای کالن مسـکن سـازی معیـاری توسـط‬
‫سـکتور خصوصـی؛‬
‫‪ o‬سادهسـازی فراینـد دسترسـی سـرمایهگذاران بـه زمیـن و سـایر‬
‫نیازمندیهـای زیربنایـی و قانونـی در بخـش سـرمایهگذاری در بخـش‬
‫مسکن ؛‬
‫‪ o‬تشـویق و حمایـت مشـارکت عامـه و خصوصـی در سـاختن‬
‫پروژههـای مسـکن سـازی؛ و‬
‫‪ o‬ایجاد و حمایت جدی سیستم قرضههای مسکن در بانکهای‬
 ‫کشور‪.‬‬

‫• ترانسپورت‬
‫‪ o‬اقـدام بـه ایجـاد سیسـتم حمل و نقـل عامـه در پایتخت و سـایر‬
‫شـهرهای مزدحم؛‬
‫‪ o‬معیاریسـازی سیسـتم حمـل و نقـل زمینـی مطابـق معیارهـای‬
‫بیـن المللی؛‬
‫‪ o‬تشـویق و حمایـت سـرمایهگذاریهای داخلـی و خارجـی در‬
‫حمـل و نقـل زمینـی (بسهـا و خدمات تکسـی مـدرن) و ترانسـپورت‬
‫هوایـی معیاری؛‬
‫‪ o‬طرح مطالعات خطوط آهن مسافربری و حمل نقل داخلی؛‬
‫‪ o‬معیاریسـازی ظرفیتهـای حمـل و نقـل هوایـی و ایجـاد پیش‬
‫زمینههـای تبدیـل شـدن افغانسـتان بـه یکـی از ایسـتگاههای مهـم‬
‫ترانزیتـی هوایـی مسـافر و کاال در منطقـه؛‬
‫‪ o‬اتصال دهات به شاهراهها توسط سرکهای درجه دوم و سوم؛‬
‫‪ o‬ایجـاد میدانهـای هوایـی کوچـک در مناطـق کوهسـتانی و‬
‫صعـب العبـور؛‬ ‫‪140‬‬
‫‪ o‬حمایـت از راهکارهـای توانمندسـازی شـرکتهای هوایـی‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫داخلـی؛ و‬
‫‪ o‬تنظیـم و ارتقـای کیفـی و کمیـی شـبکههای ترانسـپورتی درون‬
‫شهری ‪.‬‬

‫• صحت‬
‫برعـالوه تـالش مـا در راسـتای بلندبـردن میزان دسترسـی مـردم به‬
‫خدمـات عمومـی صحت از طریـق شـفاخانهها و کلنیکهـای دولتی‪،‬‬
‫سـرمایهگذاریهای خصوصـی را بـه منظـور جلوگیـری از فرار سـرمایه‬
‫نقدی کشـور بـرای تداوی در خـارج و معیاری سـاختن عرضه خدمات‬
‫صحـی و دوایی در کشـور‪ ،‬بسـیار مفیـد و موثر دانسـته و از آن حمایت‬
 ‫جـدی مینماییم‪:‬‬
‫‪ o‬طـرح و تطبیـق راهـکار مناسـب به منظـور تشـویق و حمایت از‬
‫سـرمایهگذاریهای خصوصـی داخلـی و خارجی در سـکتور صحت؛‬
‫‪ o‬دادن امتیـازات تشـویقی بـرای سـرمایهگذاران ایـن بخـش بـه‬
‫منظـور پاییـن آوردن هزینههـای عرضـه خدمـات صحـی تخصصـی‬
‫درجـه دوم و سـوم‪ ،‬توسـط سـکتور خصوصـی همچـون دادن زمیـن به‬
‫صـورت رایـگان در شـهرکهای مربوط برای سـرمایهگذاران‪ ٬‬مشـوقات‬
‫مالیاتـی و محصولـی و عرضـه انـرژی بـرق ارزانتـر؛‬
‫‪ o‬ایجـاد شـهرکهای صحـی در مرکـز و والیـات بـه منظـور ایجاد‬
‫کامپلکـس های طبـی مجهـزدر آنجاها؛‬
‫‪ o‬حمایـت و تشـویق فابریـکات تولیـد ادویـه‪ ،‬تجهیـزات و لـوازم‬
‫ضـروری صحـی که امـکان تولیـد و رقابـت آن در داخل وجـود دارد به‬
‫شـمول تولیـدات وقایویـی و معالجوی؛‬
‫‪ o‬تشویق و حمایت از مشارکت عامه و خصوصی وبرداشتن قدم‬
‫های عملی دراین راستا؛ و‬
‫‪ o‬حمایت از دسترسی سرمایهگذران بخش صحت به قرضههای‬
‫‪141‬‬
‫مناسب و دراز مدت از منابع مالی داخلی و بانکهای خارجی‪.‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫معارف و تحصیالت عالی و مسلکی‪:‬‬

‫امـروز مـا شـاهد فعالیـت بیـش از صدهـا مکتـب‪ ،‬مدرسـه و‬
‫دارالمعلمیـن خصوصـی و همچنـان بیـش از دههـا دانشـگاه و موسسـه‬
‫تحصیـالت خصوصـی در مرکـز و والیـات کشـور هسـتیم کـه یـک‬
‫آغـاز نیـک و موثـر محسـوب میشـود در جـذب سـرمایهگذاریهای‬
‫خصوصـی در ایـن بخـش‪ .‬ما این حقیقت را بسـیار مفید و موثر دانسـته‬
‫و از آن حمایـت جـدی مینماییـم‪ .‬اقدامـات مـا در ایـن بخـش‪ ،‬موارد‬
‫آتـی را در بـر میگیـرد‪:‬‬
‫‪ o‬طـرح و تطبیـق راهـکار مناسـب به منظـور تشـویق و حمایت از‬
‫سـرمایهگذاریهای خصوصـی داخلـی و خارجی در سـکتور معارف و‬
 ‫تحصیـالت عالی و مسـلکی و متناسـب به ضرورت بـازاز کار؛‬
‫‪ o‬ایجـاد شـهرکهای اختصاصـی معـارف و تحصیـالت عالـی و‬
‫مسـلکی در مرکـز و والیـات بـه منظـور ایجـاد مکاتـب‪ ،‬دانشـگاهها و‬
‫مراکـز آموزشهـای حرفهیـی؛‬
‫‪ o‬دادن امتیازات تشویقی برای سرمایهگذاران این بخش به منظور‬
‫پایین آوردن هزینههای عرضه خدمات همچون دادن زمین به صورت‬
‫رایگان در شهرکهای مربوط برای سرمایهگذاران‪ ،‬مشوقهای مالیاتی و‬
‫محصولی و عرضه انرژی برق ارزانتر؛‬
‫‪ o‬حمایـت و تشـویق صنایـع طباعتـی از جملـه سـپردن طبع کتب‬
‫درسـی در داخل کشـور؛ و‬
‫‪ o‬تشویق و حمایت از مشارکت عامه و خصوصی در سرمایهگذاری‬
‫دراین سکتور‪.‬‬

‫• بیمه‬
‫‪ o‬معرفی و ترویج فرهنگ بیمه در امور رسمی اقتصادی؛‬
‫‪ o‬ترویـج فرهنـگ بیمـه به عنـوان راهکاری برای برداشـتن بخشـی‬
‫از هزینههـای ناشـی از آسـیبهای طبیعـی و حـوادث از دوش دولت؛‬ ‫‪142‬‬
‫‪ o‬ترویـج فرهنـگ بیمه بـه عنوان راهـکار افزایش امنیـت اقتصادی‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫بـرای جذب سـرمایه و کاهش ریسـک سـرمایهگذاری؛‬
‫‪ o‬ترویج بیمه با استفاده از تبلیغات و راهکارهای قانونی؛‬
‫‪ o‬تشـویق و حمایـت جـدی از سـرمایهگذاری خصوصـی جدیـد‬
‫در عرصـه بیمه؛‬
‫‪ o‬ایجـاد یک شـرکت سـهامی مشـترک خصوصی و دولتـی بیمه به‬
‫منظـور عرضـه خدمـات بیمه بـا حـق البیمههای پاییـن در تمام کشـور‬
‫از طریـق رقابت سـالم در مارکیت؛ و‬
‫‪ o‬لغـو شـرکت بیمـه دولتـی موجـود و انتقـال فعالیتهـای آن بـه‬
‫شـرکت جدیدالتاسـیس فوقالذکـر‪.‬‬
 ‫• صنعت گردشگری (توریزم)‬
‫‪ o‬تدویـن راهـکار میـان مـدت و دراز مـدت بـرای تقویـه صنعـت‬
‫گردشـگری داخلـی وجـذب جهانگـردان بیرونـی؛‬
‫‪ o‬حمایت و تشویق سرمایهگذاری در عرصه گردشگری؛‬
‫‪ o‬شناسایی و معرفی مناطق و جاذبههای گردشگری کشور؛‬
‫‪ o‬تطابـق دهـی سـایر برنامههـای توسـعهیی بـا برنامـه توسـعه‬
‫صنعـت گردشـگری؛‬
‫‪ o‬تشویق و حمایت از سرمایهگذاریهای خصوصی در بخشهای‬
‫صنعت هوتلداری و رستورانتهای معیاری در کشور؛‬
‫‪ o‬آمـوزش جوانـان در بخشهـای مربـوط بـه صنعـت گردشـگری‬
‫هماننـد ترجمانـی‪ ،‬رهنمایـی‪ ،‬رهبـری گروپهای گردشـگری‪ ،‬کسـب‬
‫آگهیهـای عمومـی تاریخـی و فرهنگی الزم از افغانسـتان و شـهرهای‬
‫مهـم آن؛ و‬
‫‪ o‬طـرح و تطبیـق یـک راه کار موثـر در راسـتای معرفـی جاذبههای‬
‫گردشـگری افغانسـتان با اسـتفاده از وسـایل اطالعات جمعـی داخلی‪٬‬‬
‫منطقهیـی و بیـن المللی‪.‬‬
‫‪143‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ .3.7‬فراهـم نمـودن منابـع تمویـل (همچنان رجوع شـود به‬

‫برنامـه ملـی فراهم نمـودن منابـع تمویل)‬

‫• کمکهای جهانی‬
‫‪ o‬کاهـش روز افـزون کمکهـای جهانـی بـه افغانسـتان قابـل‬
‫پیشـبینی بـوده؛ از آنجاییکـه حدود ‪ 05‬در صـد این کمک هـا بیرون از‬
‫ً‬
‫بودجـه ملی به افغانسـتان میرسـد بنـا اتخـاذ تدابیریکه ایـن کاهش اول‬
‫در همـان بخـش از کمکهـا صـورت بگیـرد کـه از سـوی خـود کمک‬
‫کننـده گان بـه مصـرف میرسـد؛‬
‫‪ o‬طرح سیاستها و دیپلماسی مبتنی بر توسعه؛‬
‫‪ o‬دنبـال کـردن یـک دیپلماسـی فعـال توسـعهیی با هـدف احیای‬
‫اعتمـاد متقابـل میان جامعـهی جهانی و دولـت افغانسـتان و جلوگیری‬
‫از کاهـش نابهنـگام و سـریع کمکهـای جهانـی برای افغانسـتان؛‬
‫‪ o‬دیپلوماسـی فعـال بـرای جلـب منابـع جدیـد از صنـدوق هـای‬
‫اختصاصـی و دونـران غیرمتعـارف (کمـک بـه تغییـر اقلیـم‪ ،‬کمـک به‬
‫امـراض مشـخص‪ ،‬کمک بـه برنامـه اهـداف انکشـاف پایـدار وغیره)؛‬
‫‪ o‬یقینـی سـاختن اینکـه کاهـش در کمکهای جهانـی‪ ،‬مبتنی بر‬
‫کاهـش ایـن کمکها از طریـق بودجه دولت نباشـد؛‬
‫‪ o‬بهبـود موثریـت آن بخـش از کمکهـای جهانـی کـه از طریـق‬
‫بودجـه دولتـی بـه مصـرف می رسـد‪.‬‬
‫‪ o‬تعـادل معقـول در توسـعه – تطبیـق چنـد برنامه‪/‬پـروژه بـزرگ‬
‫اسـتراتیژیک و در عیـن حـال چندیـن پـروژه کوچـک و بـا تأثیرگـذار‬
‫فـوری؛‬
‫• بهبـود در ایجـاد تعادل میان پالیسـیهای مالـی و پولی و تجاری‬
‫به اسـاس نیازمندیهـای امروزی‬
‫• طـرح مشـوقهای عملـی بـا هـدف تشـویق سـرمایهگذاران‬
‫داخلـی و خارجـی بـه سـرمایهگذاری و جلوگیـری از فرار سـرمایهها و‬ ‫‪144‬‬
‫نظـارت دقیـق از اینکـه ارگانهـای حکومتـی در تطبیـق آن هیچگونـه‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫تعلـل نورزند؛‬
‫‪ o‬معرفـی شـیوه هـای مطمین برای جلـب سـرمایههای افغانهایی‬
‫کـه در بیـرون زندهگـی میکنند‪.‬‬
‫‪ o‬ترویـج شـیوههای مـروج و مؤثـر تمویـل جهـان امـروزی مانند‬
‫مشـارکت بخشهـای خصوصـی و دولتـی (‪ )PPP‬و یـا سـاختمان‪-‬‬
‫فعالیـت – واگـذاری (‪)TOB‬؛‬
‫• اعطـای بسـتههای تشـویقی وحمایـوی به بانکهـای خصوصی‬
‫سـرمایهگذار روی تولیـدات داخلی؛‬
‫• بلندبـردن اعتمـاد مـردم بـاالی بانکهـای داخلـی از طریـق‬
‫حمایـت از فعالیتهـای قانونمنـد و معیـار بانکها در کشـور و نظارت‬
 ‫جـدی بـر عملکردهـای آنها بـه منظـور آوردن پولهای خارج سیسـتم‬
‫بـه دوران رسـمی اقتصـادی و اعطـای قرضـه به نیازمنـدان؛ و‬
‫• اعـزام کارگـران به خارج بـه منظور کاریابـی و آوردن ارز خارجی‬
‫بـه کشـور از طریـق عقـد قراردادهـای کار بـا کشـورهای اروپایـی‪،‬‬
‫امریکایـی‪ ،‬شـرق دور و خلیـج فـارس‪.‬‬

‫‪ .3.8‬سیاستهای اقتصادی‬
‫سیاسـت اقتصـادي حکومت ثبـات و همگرایی مبتنی بـر اقتصاد‬
‫بـازار‪ ،‬در محـور دسـتیابی به اهـداف اقتصـاد کالن این دولـت و توازن‬
‫منطقـی میـان اجـزای آن از جملـه سیاسـت مالـی‪ ،‬پولـی وتجارتـی‬
‫میبا شد ‪.‬‬

‫‪ .3.8.1‬سیاستهای مالی‬
‫• توسعه قاعده مالیات با در نظر داشت افزایش تولید؛‬
‫• اصـالح نظـام مالیاتـی بـه هـدف رشـد صنعـت و تولیـد داخلی‬
‫کاال و خدمـات؛‬
‫‪145‬‬
‫• ایجـاد چشـمههای عایداتـی جدیـد بـا در نظـر داشـت فرصـت‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫هـای جدیـدا ایجـاد شـده از جملـه سـکتور خدمـات و پـروژه هـای‬

‫منطقـوی؛‬
‫• شـفاف سـازی نظـام مالیاتـی کارا و عادالنـه بـا در نظرداشـت‬
‫تـوازن میـان تأمیـن بودجـه دولـت از منابـع خارجـی و عوایـد داخلی؛‬
‫• نهادینـه سـازی بودجـه دولـت به عنـوان ابـزار سیاسـت مالی بر‬
‫اسـاس منافع ملی کشـور نه تحمیل سیاسـتهای سـلیقهای و سـمتی؛‬
‫• اولویـت دهـی مصارف در راسـتای کاهـش فقر‪ ،‬توسـعه متوازن‬
‫و پایـدار‪ ،‬خدمـت رسـانی بـا کیفیـت و بموقـع و رشـد اقتصـادی در‬
‫ترتیـب بودجـه ملی؛ و‬
‫• کاهـش مصـارف بودجـه عـادی دولـت در تناسـب بـا وضعیت‬
‫اقتصـادي کشـور و اختصـاص بودجـه بیشـتر بـه پروژههای توسـعهیی‪.‬‬
 ‫‪ .3.8.2‬سیاستهاي پولی‬
‫• متعـادل سـازي عرضه و تقاضای اسـعار در بـازار و تقویت ثبات‬
‫نرخ افغانی؛‬
‫• نهادینهسازی نقش "بانک مرکزی افغانستان" بر ثبات بازارهاي‬
‫ِ‬
‫مالی و کارآمدي سیاستهاي پولی؛‬
‫• حمایت از اسـتقالل بانک مرکزی افغانسـتان در اسـتفاده از ابزار‬
‫پولی؛‬
‫• نظارت شـفاف بر سیسـتم بانکـداري و گزارشـدهی منظم بانک‬
‫مرکزی بـه نهاد هـای ذیربط؛‬
‫• تقویت ذخایر دالر و طالی بانک مرکزی افغانستان؛‬
‫• جلوگیـري از قاچـاق دالـر و تشـویق تولیدات داخلـی و محدود‬
‫کـردن توریـد کاال هاییکـه قـدرت تولیـد آن در داخل وجـود دارد؛ و‬
‫• ترویـج صـد فیصدی پـول افغانی در تمـام جغرافیای افغانسـتان‬
‫و جلوگیـری از اسـتفاده اسـعار خارجی در بـازار داخلی‪.‬‬

‫‪ .3.8.3‬سیاست تجارتی‬
‫حرکـت سـریع بـه سـوی بهبود تـراز تجـاری نیاز بـه پالیسـیهایی‬ ‫‪146‬‬
‫دارد کـه بتوانـد کاهـش سـریع واردات و افزایـش تدریجی صـادرات با‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫کیفیـت را سـبب شـود‪ .‬این پالیسـی هـا باید محیـط اقتصادی سـازنده‬
‫بـرای سـرمایه گـذاری را تسـهیل بخشـیده‪ ،‬تولیـد بیشـتر وبهتـر کاال و‬
‫خدمـات را بـه هـدف افزایـش قدرت رقابتی شـان سـبب شـود‪.‬‬
‫• معرفـی پالیسـیهای تشـویقی و حمایـوی بـرای پاییـن آوردن‬
‫هزینـه هـای تولیـد (زمیـن‪ ،‬انـرژی‪ ،‬قرضـه‪ ،‬کارگـر ماهـر وغیـره)؛‬
‫• معرفـی پالیسـی عملـی حمایـت صنایـع و تشـبثات کوچـک و‬
‫متو سط ؛‬
‫• معرفی پالیسـی های تشـویقی عملی برای تولید اقالم مشـخص‬
‫کـه مزیـت رقابتی بـرای جایگزینـی واردات و یا هم مزیـت رقابتی برای‬
‫صادر شـدن بـه مارکیت های مشـخص دارند؛‬
 ‫• ایجـاد پالیسـی تنظیـم تجـارت داخلـی و تقویـت مارکیت های‬
‫داخلـی بـا درنظر داشـت خصوصیات هـر زون و مارکیت هـای نزدیک‬
‫بـه آنها؛‬
‫• بهبـود ظرفیـت رقابتـی صـادرات از طریـق معرفی سـتندرد های‬
‫مارکیـت هـای منطقه و جهانی بشـمول پروسـس بهتر و امور بهداشـتی‬
‫اقـالم تولیدی؛‬
‫• توجـه بـه تولیـد داخلـی بـا در نظرداشـت سـلیقههای مصرفـی‬
‫داخلـی‪ ،‬تناسـب بـا درآمـد داخلـی‪ ،‬سـطح تقاضـای داخلـی‪ ،‬ظرفیت‬
‫صنایـع داخلـی و ‪...‬؛‬
‫• بازنگـری نظـام مالیاتی و تعرفهای کشـور در راسـتای اسـتراتیژی‬
‫جایگزینی واردات؛‬
‫• تقویـت کمیتـه اجرایـی سـکتور خصوصـی (پرایسـک) و زیـر‬
‫مجموعـه هـای آن بـرای تطبیـق بهتـر پالیسـی تجارتـی وتضمیـن‬
‫هماهنگـی الزم میـان ادارات ذیدخـل؛‬
‫• تأمیـن دیالـوگ فعـال میان سـکتورخصوصی و نهاد هـای دولتی‬
‫ازطریـق ایجاد میکانیـزم هـای هماهنگی مؤثر؛‬
‫‪147‬‬
‫• ارتقـای ظرفیـت کاری وزارت صنعـت و تجـارت در مرکـز‪،‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫والیـات و سـطح آتشـه هـای تجارتـی؛ و‬

‫• سـاده سـازی و موثر سـازی سـاختار های اداری به منظور بهبود‬
‫و سـرعت خدمت رسانی‪.‬‬

‫‪ .4‬برنامههای ملی اقتصادی‬

‫در روشـنی پالیسـیهای فـوق‪ ،‬سـه برنامـه بـزرگ ملـی اقتصـادی‬
‫مدنظـر گرفتـه شـده اند کـه در پهلوی سـایر برنامههای ملی کشـور‪ ،‬در‬
‫راسـتای حفـظ و بهبـود رشـد اقتصادی‪ ،‬رسـیدهگی به خـالی احتمالی‬
‫پولـی و شـغلزایی‪ ،‬اولویتهـای حکومـت ثبـات و همگرایـی را‬
‫تشـکیل میدهد‪.‬‬
‫از آنجاییکـه موفقیـت ایـن برنامههـا و پالیسـیهای اقتصـادی‬
‫ارتبـاط مسـتقیم بـه وضعیـت امنیتـی و ثبـات سیاسـی کشـور و منطقه‬
‫دارد‪ .‬لـذا‪ ،‬برنامههـای دیگـری نیز در ابعاد امنیتی و سیاسـی در سـطوح‬
‫ملـی‪ ،‬منطقهیـی و بینالمللـی مدنظـر گرفته شـده اسـت کـه در تطبیق‬
‫ایـن برنامههـا ممـد واقـع خواهند شـد‪.‬‬
‫چارجوب و خطوط اساسی این برنامهها قرار ذیل است‪:‬‬

‫‪ .4.1‬برنامه ملی اشتغال آفرینی‬

‫الف‪ .‬اهداف و اصول‬
‫• ایجـاد شـغل بـا عـزت و امـن بـا تأکید بیشـتر بـر نقش سـکتور‬
‫خصوصی ؛‬
‫• ایجاد تسهیالت و شفافیت در پروسه استخدام؛‬
‫• رشد پایداراقتصای بر مبنای سرمایهگذاری و محوریت تولید؛‬
‫• اولویت دهی به برنامهها و پروژههای با بیشترین شغلزایی؛‬
‫• دسترسـی مسـاویانه بـه فرصـت هـای شـغلی بـرای همـه‪،‬‬
‫ً‬
‫مخصوصـا بـرای جوانان‪ ،‬زنان‪ ،‬اقشـار آسـیب پذیر از جمله اشـخاص‬
‫دارای معلولیـت و کسـانیکه در مناطـق دور افتـاده قـرار دارنـد؛ و‬
‫• پالیسـی سـازی بـه منظـور ایجـاد هماهنگـی میـان دولـت و‬ ‫‪148‬‬
‫سـکتور خصوصـی و تقاضـای مارکیـت در مشـوره نزدیـک بـا اتـاق‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫هـای تجـارت و صنایـع ‪ ،‬اتحادیههـای کارگـران‪ ،‬سـکتور خصوصـی‪،‬‬
‫موسسـات آموزشـی و غیـره‪.‬‬

‫ب‪.‬پالیسیها‬
‫• ازدیاد تقاضا برای کار از طریق‪:‬‬
‫‪ o‬تدوین پالیسیهای گذار از اقتصاد توریدی به اقتصاد تولیدی و‬
‫‪ o‬معرفـی پالیسـیهای جامـع بـرای بلنـد بـردن تقاضـای مصرف‬
‫کننـده گان بـرای کاال و خدمـات‪ ،‬کـه ایـن بـه نوبـه خود بازار کسـب و‬
‫کار را رونـق میدهـد و چـرخ راکـد اقتصـاد را فعـال میسـازد؛‬
 ‫• بهتر نمودن مهارتها برای اشتغال از طریق‪:‬‬
‫‪ o‬تدوین پالیسیها و سیستم های تعلیمات حرفهیی و مسلکی؛‬
‫‪ o‬تطابـق نصـاب درسـی (بـه شـمول سـوادآموزی) و حرفهیـی‬
‫متناسـب بـا نیازمنـدی بـازار کار؛‬
‫‪ o‬استفاده از تکنالوژی‬
‫بهبود ارائه آموزش از طریق "آی سی تی"‪.‬‬
‫بهبود ظرفیت نوآوری‪.‬‬
‫بهبود دسترسی به "آی سی تی" برای کاهش شگاف مهارتها‪.‬‬
‫‪ o‬اصالح و توسعه خدمات استخدام‬
‫بهبودی و خدمات استخدام عامه‪:‬‬
‫ازدیاد دفاتر خدماتی استخدام‪.‬‬
‫خدمات سیار در ولسوالیها و قریهها‪.‬‬
‫نقش دفاتر استخدام خصوصی‪.‬‬
‫رهنمایی کاریابی‪.‬‬
‫‪ o‬بهبود دسترسی به فرصتهای آموزش و اشتغال‬
‫برای جوانان‪.‬‬
‫‪149‬‬
‫برای زنان‪.‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫کارگران اقتصاد غیررسمی‪.‬‬

‫افراد دارای معلولیت و گروپ های آسیپ پذیر‪.‬‬
‫• توسعه تشبثات و سرمایهگذاریها‬
‫‪ o‬ایجاد یک فضای مناسب برای کسب و کار از طریق‪:‬‬
‫شرایط بهتر حکومتی‪/‬اداری و سیاسی‪.‬‬
‫تهیه زیربناهای مناسب‪.‬‬
‫مقررات و هزینه انجام کسب و کار‪.‬‬
‫تشویق کارآفرینی‪.‬‬
‫دسترسی به پول‪/‬قرضه‪/‬تمویل ارزان‪.‬‬
‫‪ o‬ارتقای زنجیره ارزش برای تمام کاال های تولیدی‪.‬‬
‫‪ o‬توسعه اقتصاد محلی‪.‬‬
‫‪ o‬ترویـج معیارهـای کار سـازمان آی ال او و شـیوههای خـوب‬
‫کاری در محیـط کار‪.‬‬
‫‪ o‬هدف قراردادن شرکتها و کارآفرینان‬
‫شرکتهای کوچک و متوسط به شمول پیشه وران‬
‫شرکتهای مشترک چند ملیتی‪.‬‬
‫کوپراتیفها‪.‬‬
‫کارآفرینان در اقتصاد غیررسمی‪.‬‬
‫بازار کار منطقه و جهان‪.‬‬
‫• نهادهای بازار کار و پالیسیها‬
‫‪ o‬موسسات و پالیسیها‬
‫ریفورم در وزارت کار و امور اجتماعی و سایر نهادهای مربوطه؛‬
‫مشـخص سـاختن حـد اقل معـاش بـرای کارمندان در سراسـر‬
‫کشور‪.‬‬
‫‪ o‬سیاستها و برنامههای تنظیم بازار کار‪.‬‬
‫‪ o‬سیاستهای بازار کار فعال و غیرفعال‪.‬‬
‫‪ o‬روابط بین اداره و کارمندان در صنعت (روابط صنعتی)‪.‬‬
‫• حاکمیت‪ ،‬توانمندسازی و قوه سازماندهی‬ ‫‪150‬‬
‫‪ o‬نمایندهگی‪ ،‬مشارکت و وکالت و دفاع از حقوق‪.‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪ o‬آزادی انجمنها و چانه زنیهای جمعی‪.‬‬
‫‪ o‬نهاد سازی‪.‬‬

‫• حمایت اجتماعی‬
‫‪ o‬کار در بدل غذا و گسترش شبکههای مصونیت اجتماعی‪.‬‬
‫‪ o‬آگاهـی و مشـوره دهـی در عرصههـای مختلـف بـه وسـیله‬
‫ً‬
‫کارمنـدان اجتماعـی (ترجیحـا کارکنـان اجتماعـی رضـاکار)‪.‬‬
‫‪ o‬احیاء و توسعه صنایع بومی در حال انقراض‪.‬‬
 ‫ج‪ .‬شیوههای تطبیق‬
‫• سروی دقیق قوای بشری‪/‬نیروی کار‪.‬‬
‫• اصـالح قوانیـن مربـوط بـه کار و کیفیـت تعلیمـات مسـلکی و‬
‫حرفهیـی بـه هـدف ایجـاد سـهولتهای بیشـتر‪.‬‬
‫• ارتقای اداره مستقل تعلیمات تخنیکی و مسلکی به وزارت‪.‬‬
‫• تدویـن برنامههـای بلنـد مـدت بـرای نصـف نفـوس افغانسـتان‬
‫(‪61‬میلیـون تـن) کـه اکنون زیر ‪ 51‬سـال سـن دارند و در ‪ 51‬سـال آینده‬
‫همـه وارد مارکیـت کار میشـوند‪.‬‬
‫• معرفـی برنامـه ملـی کارگـران داخـل منـزل بـرای بیـش از ‪6.5‬‬
‫ملیـون زن کـه در داخـل خانه های شـان مشـغول امور منزل اسـتند و از‬
‫لحـاظ اقتصـادی غیر فعـال گفته میشـوند؛‬
‫• برنامههـای تشـدیدی ایجـاد مؤسسـات تعلیمـات مسـلکی و‬
‫حرفهیـی‪ ،‬متناسـب بـه تقاضـای مارکیـت‪.‬‬
‫• بهبـود کیفیت و تنوع رشـتههای تحصیلی مؤسسـات تحصیالت‬
‫عالـی بـرای جـذب فارغیـن مؤسسـات تعلیمـات ابتدایـی و ثانـوی‬
‫ً‬
‫وضمنـا شـایقین ادامـه تحصیالت عالـی (کارمنـدان داخـل خدمت)‪.‬‬
‫‪151‬‬
‫• بلنـد بـردن کیفیـت مؤسسـات تعلیمی جهـت بلند بـردن عرضه‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫خدمـات و پذیـرش اسـناد فراغت در خارج از کشـور‪.‬‬

‫• تغییـر اساسـی در سیسـتم شـمولیت در تحصیـالت عالـی‬
‫(کانکـور) تـا افراد بتوانند مطابق عالقه و اسـتعداد شـان تحصیل نمایند‬
‫ً‬
‫نـه به اسـاس سیسـتم مغلـق و اکثرا گمـراه کننده که سـبب ضیـاع وقت‬
‫و منابـع و برهـم خـوردن بعـدی مارکیـت کار میشـود‪.‬‬
‫• اصـالح سیسـتم تقاعـد و حقـوق تقاعـد مناسـب تـا متقاعدیـن‬
‫بـه رضایـت کامـل بـه طرف تقاعـد برونـد و جا بـرای جوانان بـا انرژی‬
‫جدیـد‪ ،‬و علـوم معاصـر خالی شـود‪.‬‬
‫• بـا تطبیق پالیسـی خداحافظـی طالیـی ‪Golden Handshake‬‬
‫(بـرای آنعـده کارمنـدان دولـت که مـدت خدمت شـان طوالنی شـده)‬
‫در سـه سـال‪ ،‬جا برای حـدود ‪ 80000‬فرصـت برای جوانـان در داخل‬
 ‫حکومـت ایجاد میشـود‪.‬‬
‫• ایجـاد شـفت دوم و در برخـی مـوارد شـفت سـوم کار بـه هدف‬
‫اسـتخدام افـراد بیشـتر(نزدیک بـه ‪ 200‬هـزار در سـه سـال) و خدمـت‬
‫رسـانی موثـر تر؛‬
‫• تشـویق ایجـاد موسسـات تعلیمی تخصصی به جای موسسـات‬
‫تعلیمی عمومی‪.‬‬

‫د‪ .‬ساختار تطبیقی‬

‫• ایجـاد تقویـت کمیتـه بیـن الوزارتـی اجرایـی کاریابـی بـرای‬
‫جوانـان ‪EyeCom‬‬
‫• ترتیـب پـالن یـک سـاله در مدت شـش مـاه اول ( شـامل ثبات‬
‫قوانیـن‪ ،‬تکمیـل سـروی قـوای بشـری و نیـروی کار‪ ،‬اصـالح سـاختار‬
‫نهادهای مسـؤول وغیـره‪.)...‬‬
‫• ترتیب پالن پنج ساله در ظرف یک سال آینده‪.‬‬
‫• ترتیب چارچوب تطبیقی و نظارتی‪.‬‬
‫ه‪ .‬تمویل‬
‫• تمویل پالن یک ساله از طریق بودجه حکومت‪.‬‬ ‫‪152‬‬
‫• تفاهـم بـا دونـران عالقمند و سـکتورخصوصی بـرای تمویل و یا‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫مشـارکت دراز مدت‪.‬‬

‫و‪ .‬نتیجه‪:‬‬
‫• در صورتـی کـه شـرایط امنیتـی بهبـود یافتـه و کشـور از ثبـات‬
‫سیاسـی الزم برخـوردار باشـد‪ ،‬تطبیـق ایـن پروگـرام‪ ،‬فضـای مناسـبی‬
‫را بـرای ایجـاد صـد هـا هزارشـغل در میـان مـدت بـه وجـود خواهـد‬
‫ً‬
‫آورد‪ .‬فعـال تخمیـن زده میشـود کـه تطبیـق ایـن پروگـرام در سـال اول‬
‫در حـدود ‪ 130000‬کار بـه وجـود مـی آورد‪ ،‬در سـالهای بعـدی این‬
‫رقـم افزایـش یافته و در سـال پنجـم حکومت در حدود یـک میلیون کار‬
‫ً‬
‫جدیـد عمدتـا از طریـق سـکتور خصوصـی خلـق نماید‪.‬‬
 ‫• تطبیـق پروگـرام در جهـت کاهـش فقرشـدید خیلـی ممـد واقـع‬
‫می شـود‪.‬‬
‫• فرصتهـای مسـاوی بـرای جوانـان و زنـان در کاریابـی خلـق‬
‫خواهـد نمود‪.‬‬
‫• شـرایط مناسـب کاریابـی و پالیسـیهای حمایهیـی اسـتخدام‬
‫برای گروپهای آسـیب پذیر به شـمول افـراد دارای معلولیـت‪ ،‬کارگران‬
‫اقتصـاد غیررسـمی را بـه وجود مـی آورد‪.‬‬

‫‪ .4.2‬برنامه ملی اتکا به خود‬

‫الف‪ .‬اهداف و اصول‬
‫• احیا و تقویه اعتماد ملی‪.‬‬
‫• اسـتفاده از قـوای بشـری افغانـی و بلنـد بـردن مهارتهـای‬
‫تولیـدی‪.‬‬
‫• اتکا بیشتر به منابع و امکانات داخلی؛‬
‫• تبدیـل نمـودن ذهنیـت اقتصـاد وابسـته و غیر‪-‬مولـد بـه اقتصاد‬
‫تولیـدی و خود بسـندگی؛‬
‫‪153‬‬
‫• ترویـج فرهنـگ اسـتفاده معقـول و بهینه از پول و دیگـر امکانات‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫و پایدارسـازی سرمایه؛‬
‫• معرفی ذهنیت حفظ و مراقبت دوامدار زیر بنا ها؛‬
‫• تشـویق و حمایـت تولیـدات سـنتی و ترویـج شـیوههای موثـر‬
‫بـرای سـود آوری بیشـتر؛‬
‫• مسـتند سـازی و رسـمی سـازی تبـادالت پولـی در تجـارت‬
‫داخلـی؛‬
‫• تشویق صداقت‪ ،‬تالش و زحمتکشی؛‬
‫• بلند بردن ارزش مهارتهای حرفهیی؛‬

‫ب‪ .‬وسایل تبلیغاتی‬

‫• رسانهها‪ :‬تلویزیون‪ ،‬رادیو‪ ،‬روزنامه‪ ،‬مجله و‪. ...‬‬
 ‫• مال امامان‪ ،‬مساجد‪ ،‬تکایا و مراکز دینی و فرهنگی‪.‬‬
‫• نهادهای جامعهی مدنی‪.‬‬
‫• سیستم درسی و مکاتب‪.‬‬
‫• معرفـی یـک مضمون به نـام "مدیریـت منابع" در نصاب درسـی‬
‫مکاتب‪.‬‬
‫• دایـر نمـودن کورسهـا‪ ،‬سـیمینارها و ورکشـاپها در همآهنگی‬
‫سـکتور عامـه و خصوصی و جامعـه مدنی‪.‬‬
‫• حضـور و سـهمگیری مسـتقیم مقامـات دولتـی در حرکتهـای‬
‫تولیدی‪.‬‬

‫ج‪ .‬نتیجه‬
‫• بلند بردن سطح اعتماد به نفس مردم‬
‫• رفع نیازمندیهای اولیه مردم از طریق رشد تولیدات داخلی‪.‬‬
‫• بهبودی صادرات و ارتقای عواید ملی‬
‫• جلوگیری از خروج اسعار ؛‬
‫• رشد پایدار و قابل پیشبینی اقتصادی افغانستان؛‬
‫• کاهش فقر؛‬ ‫‪154‬‬
‫• بلنـد بـردن کیفیـت زندهگـی مـردم و سـطح شـاخصهای رفـاه‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫اجتماعی؛‬
‫• ایجاد یک افغانستان متکی به خود؛‬

‫‪ .4.3‬برنامه ملی فراهم نمودن منابع تمویل‬

‫الف‪ .‬اصول‬
‫• ترتیب یک پالن جامع جلب سرمایه و سرمایهگذاری‪.‬‬
‫• مدیریت درست و معقول سرمایهها‬
‫• شفافیت و حسابدهی معیاری‪.‬‬
 ‫ب‪ .‬چشمههای پولی و سرمایه‬
‫• از خارج از کشور‪:‬‬
‫‪ o‬مساعدتهای کشورها و موسسات بینالمللی کمک کننده؛‬
‫‪ o‬سرمایهگذاران خارجی و داخلی (مقیم در خارج)؛‬
‫شـیوههای مؤفق و مـروج امروزی از جمله سـاختمان‪ ،‬فعالیت‬
‫و واگذاری (‪)Build, Operate ,Transfer‬؛‬
‫مشارکت خصوصی و عامه ( ‪Public-Private‬‬
‫‪)Partnership‬؛‬
‫‪ o‬کمکهـای پولـی خانوادههـای افغـان بـه اقارب و خویشـاوندان‬
‫شـان در داخل کشـور؛‬
‫‪ o‬ایجـاد تسـهیالت ویـژه بانکـی جهـت انتقـال پـول افغانهـای‬
‫خـارج مزر‪.‬‬
‫‪ o‬گردشگری‪.‬‬

‫• در داخل کشور‪:‬‬
‫‪ o‬منابع طبیعی‪ ،‬معادن و غیره‪.‬‬
‫‪155‬‬
‫‪ o‬مالیات و گمرکات و ترانزیت‪.‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ o‬سرمایه داران داخلی‪.‬‬

‫شـیوههای مؤفـق و مروج امـروزی ازجمله سـاختمان‪ ،‬فعالیت‬
‫و واگذاری (‪.)TOB‬‬
‫مشارکت خصوصی و عامه‬
‫‪ o‬صنایع محلی افغانی‪.‬‬
‫‪ o‬اسهام در بازار پولی (فروش اسهام‪ ،‬اوراق قرضه‪ ،‬باند)‪.‬‬
‫‪ o‬رسمی ساختن اقتصاد غیررسمی‪.‬‬

‫ج‪.‬پالیسیها‬
‫• شفاف سازی و حسابدهی مصارف کمک های خارجی‬
‫• طــرح پالیســی هــای تشــویقی جهــت جریــان بیشــتر‬
‫مســاعدتهای خارجــی از طریــق بودجــه ملــی حکومــت افغانســتان؛‬
‫• بازنگـری قانـون مالیـات برعایـدات در جهـت وسـیع سـاختن‬
‫قاعـده مالیه؛‬
‫شـفاف سـازی سیسـتم "مالیـات بـر درآمـد شـخصی و ترویـج‬
‫فرهنـگ مالیـه دهـی؛‬
‫• وضع تعرفههای گمرگی بلند بر وسایل تجملی‪.‬‬
‫• تدویـن پالیسـی تشـویق سـرمایه گـذاری در جهـت ایجـاد‬
‫تسـهیالت مـورد نیـاز سـکتور هـای خـاص تولیـدی؛‬
‫• اصالح موثریت بسته تشویقی موجوده برای سرمایهگذاری‪.‬‬

‫ه‪ .‬نتیجه‬
‫• ایجاد گزینههای بدیل برای پر نمودن شگاف‪/‬خالی پولی؛‬
‫• حفظ رشد اقتصادی؛‬
‫• تبدیل نمودن پولهای راکد به سرمایههای مولد؛‬
‫• رسمی سازی اقتصاد کشور؛‬
‫• کاهش فاصله میان طبقه سرمایه دار و فقیر‪.‬‬
‫‪156‬‬
‫‪ .5‬حکومتداری خوب اقتصادی‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪ .1.5‬تدارکات غیر متمرکز و حمایت از شرکتهای داخلی‬
‫حکومـت ثبـات و همگرایی معتقد اسـت کـه چهگونهگـی‪ ،‬اندازه‪،‬‬
‫قیمـت و معیارهـای تدارکاتـی پروژههـای توسـعهیی بایـد متناسـب‬
‫بـا ظرفیـت بـازار و شـرکتهای داخلـی عیـار گـردد تـا هـم سـکتور‬
‫خصوصـی داخلـی توانمندتر شـود و هـم با در نظـر داشـت برنامههای‬
‫مشـخص رونـد طـی مراحـل تدارکاتـی تسـریع و کیفیـت آن تضمیـن‬
‫گردد‪:‬‬
‫• کاهــش صالحیــت هــای کمیتــه ملــی تــدارکات‪ ،‬برگردانــدن‬
‫صالحیتهــای تدارکاتــی بــه وزارتخانههــا و ادارات و افزایــش‬
‫صالحیتهــای الزم بــه ادارات بشــمول ادارات والیتــی؛‬
 ‫• ارتقـای ظرفیـت بشـری و سیسـتماتیک طـی مراحـل تدارکاتـی‬
‫وزارتخانههـا و ادارات؛‬
‫• تقویـت نقـش اداره تـدارکات ملـی در بخشهـای نظارتـی‪،‬‬
‫ارزیابـی‪ ،‬پالیسـی و ظرفیـت سـازی نـه اجرایـی؛‬
‫• حمایـت قاطـع و عملـی کـردن اصـول شـفافیت و دسترسـی‪،‬‬
‫حسـابدهی‪ ،‬تحملناپذیـری فسـاد‪ ،‬بازدهـی مالـی‪ ،‬رقابـت بـاز و‬
‫عادالنـه‪ ،‬برخـورد منصفانـه؛‬
‫• فعالسـازی تـدارکات الکترونیـک و ایجـاد دیتابیـس جامـع از‬
‫شـرکتهای داوطلـب و درجهبنـدی ظرفیـت؛‬
‫• ترجیـح و حمایـت قاطـع از شـرکتهای داخلـی در پروسـه‬
‫تـدارکات‪.‬‬

‫‪ .5.2‬بودجهسازی غیرمتمرکز و غیرسلیقهای‬

‫از دیـد دسـتهی ثبـات و همگرایـی سـند بودجـهی ملـی بیانگـر‬
‫نقـش و جایـگاه دولـت در اقتصـاد و انعـکاس دهنـدهی فعالیتهـای‬
‫مالـی دولـت در بخشهای توسـعهیی و عملیاتی اسـت‪ .‬مصـرف موثر‬
‫‪157‬‬
‫بودجـهی توسـعهیی نشـان دهنـدهی پیشـرفت فیزیکی پروژههـا‪ ،‬تحقق‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫اهـداف توسـعهیی‪ ،‬رشـد اقتصـادی‪ ،‬تحـرک و پویایـی در چرخـهی‬

‫اقتصـاد و عرضـه خدمـات بهتـر اسـت‪ .‬بودجـه یـک تعهـد دوجانبـه‬
‫میباشـد کـه تهـداب آن برتـوازن بیـن مصـرف بودجـهی توسـعهیی‬
‫و مصـرف بودجـهی عـادی اسـتوار اسـت‪ .‬تـا بـا حداکثـر مؤثریـت‬
‫ومثمریـت اهـداف کالن ملـی تحقـق پیـدا کنـد‪ .‬بنابرایـن بایـد ادارات‬
‫در مقابـل تخصیـص بودجـه پاسـخگو باشـند کـه چـه تغییـرات مثبتی‬
‫روی دسـترخوان مـردم بـه صـورت متـوازن و پایـدار ایجـاد میکننـد‪.‬‬
‫حکومـت ثبـات و همگرایـی برنامههـای ذیـل را بـرای مصـرف موثـر‪،‬‬
‫مثمـر و متـوازن بودجـه در نظـر دارد‪:‬‬
‫• غیـر متمرکـز سـازی مرحلهیی و کنترل شـده فیصدی مشـخص‬
‫از بودجـه از مرکـز بـه والیتها؛‬
‫• غیـر سـلیقهای کـردن بودجه و رعایـت کامل تـوازن و عدالت در‬
‫بودجـه بیـن مناطق مختلف افغانسـتان وسـکتورهای مختلف؛‬
‫• انتقال تدریجی مسـوولیت ها به والیـات از جمله اولویتبندی‪،‬‬
‫انتخـاب‪ ،‬ترتیـب بودجـه‪ ،‬طـی مراحـل تدارکاتـی و تطبیـق پروژههـای‬
‫توسـعهیی کوچـک و متوسـط و نهایتـا همـه پروژهها در سـطح والیت؛‬
‫• اولویتبنـدی‪ ،‬انتخـاب‪ ،‬بودجهسـازی و طی مراحـل تدارکاتی‪،‬‬
‫تطبیـق پروژههـای بزرگ ملـی در مرکز؛ و‬
‫• تقویـت ظرفیتهـای تشـکیالتی‪ ،‬تخنیکـی‪ ،‬اداری و مالـی‬
‫والیتهـا بـه منظـور مصـرف حداکثـری امـا موثـر و مثمر بودجـهء هر‬
‫والیت‪.‬‬

‫‪ .5.3‬تصدیها‬
‫اقتصـاد افغانسـتان قبـل از آغـاز جنگهـای داخلـی یـک اقتصـاد‬
‫متمرکـز پـالن شـده بـود کـه تصدیهـا بـه عنـوان بازوهـای اجرایـی‬
‫بـرای تحقـق اهـداف توسـعهیی حکومـت کمونیسـتی وقـت بـه کار‬
‫گرفتـه میشـد‪ .‬بـا تغییر قانـون اساسـی و رویکـرد جدید اقتصـاد بازار‪،‬‬
‫تصدیهـا بـه خاطـر بروکراسـی و سـاختار قدیمـی توانایـی رقابـت و‬ ‫‪158‬‬
‫ً‬
‫حتـی زنـده مانـدن در شـرایط جدیـد را نداشـته و تقریبـا همـهی آنهـا‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫زیـانآور بـوده و متکـی بـه درآمـد ناشـی از کرایـه جایدادهـای خویش‬
‫هسـتند‪ .‬سـاختار تشـکیالتی تصدیهـا هنـوز مبتنـی بـر اقتصاد بسـته‬
‫دولتـی و وابسـته بـه پروژههـای دولتی اسـت کـه در اقتصاد بـازار هرگز‬
‫قـادر بـه رقابـت نیسـت و در ایـن تناقـض سـاختاری خویش و بـازار به‬
‫صـورت فرسایشـی بـه رو بـه نابـودی میروند‪.‬‬
‫تعـدادی از ایـن تصدیهـا بیشـتر مشـغول فعالیتهـای عملیاتی‬
‫و جمـع آوری عوایـد تصدیهـا از محـل کرایـه جایـداد هـای منقـول‬
‫و غیـر منقـول متعلـق بـه ایـن تصدیهـا هسـتند و فعالیـت اقتصـادی‬
‫چشـمگیری کـه منجر بـه ارزش افزوده شـود را ندارنـد‪ .‬تصدیها نباید‬
‫در رقابـت هـای غیـر عادالنـه با سـکتور خصوصـی قـرار گیرند‪.‬‬
 ‫یکـی از راهکارهـا و حـل اساسـی مشـکل تصدیها بـرای ایجاد‪،‬‬
‫تقویـت و تنظیـم بـازار افزایـش موثریت‪ ،‬مثمریـت و کارایـی تصدیها و‬
‫شـرکت هـا‪ ،‬خصوصی ویا مشـارکتی سـازی آنهاسـت‪.‬‬
‫خصوصـی سـازی فراینـد اجرایـی‪ ،‬مالـی و حقوقـی اسـت کـه‬
‫دولتهـا در بسـیاری از کشـورهای جهـان بـرای انجـام موثر سـازی و‬
‫اصالحـات در اقتصـاد و نظام اداری دولتی کشـور به اجـرا درمیآورند‪.‬‬
‫حکومـت ثبـات و همگرایـی خصوصـی سـازی تصدیهـا را بـا‬
‫اقدامـات عملـی ذیـل مرحلـه بـه مرحلـه اجـرا خواهـد کرد‪:‬‬
‫• ایجـاد بسـتر قانونـی و اصالحـات در سـاختارهای مالـی‪ ،‬بـازار‬
‫سـرمایه و بـازار نیـروی کار و تمرکـز دولت بـر ایفای نقـش تنظیم کننده‬
‫بازار؛‬
‫• اعطـای مشـوق و برنامههـای حمایـوی از سـکتور خصوصـی و‬
‫تقویـت فرهنـگ مالکیـت مـردم و مشـارکت مردمی؛‬
‫• تغییـر شـخصیت حقوقـی و اساسـنامه تصدیها به شـرکتهای‬
‫سـهامی دولتی‪-‬خصوصی؛‬
‫• حمایـت و بسـتههای تشـویقی بـه کارمنـدان و کارکنـان‬
‫‪159‬‬
‫شـرکتهای دولتـی جهـت منفعـت آوری بـرای ایـن شـرکتها؛‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫• تعامـل یکسـان حکومـت ثبـات و همگرایـی بـر اسـاس رقابت‬

‫منصفانـه و بـدون ترجیح بین سـکتور خصوصـی و شـرکتهای دولتی‬
‫الـی خصوصی سـازی؛ و‬

‫‪ .5.4‬ایجاد بازارهای سرمایه (‪)Capital Market‬‬

‫در حـال حاضـر نبـود بازارهـای مالـی مـدرن کـه بتوانـد مانند پل‬
‫بیـن واحدهـای سـرمایهگذاری و سـرمایههای راکد ارتباط برقـرار کند‪،‬‬
‫یکـی دیگـر از عوامـل رشـد نقدینهگـی پـول افغانـی در بـازار اسـت‪.‬‬
‫حکومـت ثبـات و همگرایـی بـا تدویـن چارچـوب قانونـی دسـت به‬
‫ایجـاد بازارهـای بـورس و اوراق قرضـه بهـادار (‪Stock and Bonds‬‬
‫‪ )Markets‬و خریـد و فـروش سـهام در مقابـل پـول نقـد میزنـد و هم‬
‫سـرمایهگذاری داخلـی را تقویـت و جلو رشـد فزاینـدهی نقدینهگی پول‬
‫افغانـی را مـی گیرد‪.‬‬

‫‪ .5.5‬تهدابگـذاری بـازار بـورس کابـل (‪Kabul Stock‬‬

‫‪)Market‬‬
‫بازارهـای بـورس در کابـل در چارچـوب قوانیـن میتوانـد تبدیـل‬
‫بـه موتـور محرک رشـد اقتصـادی افغانسـتان شـود‪ .‬حکومـت ثبات و‬
‫ً‬
‫همگرایـی بـا ایجاد بازارهای بـورس منصفانه‪ ،‬مؤثر و شـفاف خصوصا‬
‫در بخـش مخابـرات‪ ،‬انرژی‪ ،‬معـادن و… زمینهی تولید ثـروت و ارزش‬
‫افـزوده بـرای سـهامداران و توسـعه شـرکتهای سـهامی شـود‪ .‬بـازار‬
‫بـورس کابـل میتوانـد از طریـق جـذب سـرمایههای راکـد و یـا در‬
‫حـال فـرار‪ ،‬حجـم سـرمایهگذاری را بـاال بـرده‪ ،‬بیـن عرضهکننـدهگان‬
‫و تقاضاکننـدهگان سـرمایه ارتبـاط سـالم برقـرار کند‪ .‬بازار بـورس کابل‬
‫میتوانـد مردم را به پسانداز‪ ،‬تشـویق و بدین وسـیله باعـث بهکارگیری‬
‫پسانـداز مـردم در فعالیتهای اقتصـادی و تأمین سـرمایهی الزم برای‬
‫اجـرای پروژههـای دولتـی و خصوصـی را فراهـم آورد‪ .‬مزیـت عمـده‬
‫بازارهـای بـورس‪ ،‬اسـالمی بـودن فعالیتهـا و اسـتقبال مـردم بـرای‬ ‫‪160‬‬
‫فعالیـت در آن میباشـد‪ .‬مطمئنـا تهدابگـذاری بـازار بـورس دارای‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫پیششـرطها و نیازمنـد اصالحـات در قوانیـن و ایجاد زیرسـاختهای‬
‫زیـادی میباشـد؛ امـا حکومـت ثبـات و همگرایـی جهت ایجـاد تمام‬
‫چارچـوب قانونـی آن مرحلـه بـه مرحله متعهد اسـت‪.‬‬

‫‪ .5.6‬انســجام پالنگــذاری و پروگرامســازی طرحهــای‬

‫توســعه یی‬
‫در حـال حاضـر انتخـاب پروژهها در داخـل ادارات تحـت عوامل‬
‫متعـدد قـرار گرفتـه و کمتر بـه صـورت هدفمندانـه در امتـداد اهداف‬
‫اسـتراتژیک ادارات و نیازمنـدی والیات اسـت و بیشتـر مواقع انتخاب‬
‫ً‬
‫ایـن پروژههـا بهعنـوان ابزارهـای کمپاینـی اسـتفاده میشـوند و صرفـا‬
 ‫تعـدادی معدودی از پروژهها و پروگرامها توسـط خـود ادارات و والیات‬
‫مربـوط و متناسـب با اهـداف اسـتراتژیک آنهـا انتخاب میشـوند‪ .‬در‬
‫واقـع انتخـاب پروژههـا وسـیلهیی برای مطرحشـدن اشـخاص و نهادها‬
‫شـده اسـت‪ .‬ایـن انتخابهـا نـه تنهـا در تحقـق اهـداف اسـتراتژیک‬
‫ادارات سـهمی نداشـته‪ ،‬بلکـه بـدون زیرسـاختها و آمادهگیهـای‬
‫الزم ادارات پروژههـا تحمیل شـده که مشـکالت زیـادی در بخشهای‬
‫پروژهسـازی‪ ،‬تـدارکات‪ ،‬تاخیـر در تطبیق پروژه و مصـرف بودجه ایجاد‬
‫میکنـد‪.‬‬
‫همچنیـن الزم بـه ذکـر اسـت کـه ارتبـاط و وابسـتهگی میـان‬
‫پروژههـای بـزرگ توسـعهیی ادارات مختلـف‪ ،‬کمتـر مـورد توجـه قـرار‬
‫گرفتـه اسـت‪ .‬تطبیـق پروژههـای توسـعهیی زمانـی میتوانـد مؤثـر و‬
‫دسـتآوردهای پـایدار بـرای جامعـه داشـته باشـد کـه همآهنگـی در‬
‫سـطح کالن بیـن ادارات مختلـف‪ ،‬در انتخـاب پروژههـا و پروگرامهای‬
‫مرتبـط و وابسـته بـه یکدیگـر وجـود داشـته باشـد‪ .‬بـه طـور مثـال‪:‬‬
‫بهرهبـرداری از یـک پـروژهی بند ذخیـرهای آب و تولید بـرق زمانی مؤثر‬
‫اسـت کـه ارتبـاط فعالیتهـا و پروژههـای سـکتورهای ذیدخـل دیگر‬
‫‪161‬‬
‫(سـکتور زراعـت‪ ،‬محیـط زیسـت‪ ،‬صنایـع‪ ،‬صحـت عامه‪ ،‬آبرسـانی‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫شـهری‪ ،‬اداره اراضـی‪ ،‬وزارت مالیـه‪ ،‬مهاجریـن و عودتکنندههـا‪،‬‬

‫اقتصـاد و…) بـه طـور دقیـق مطالعـه و ارزیابـی گردیـده و بـا توجـه به‬
‫اهـداف اسـتراتژیک سـکتورهای فـوق همزمـان مدنظـر گرفتـه شـود‪.‬‬
‫حکومـت ثبـات و همگرایـی انسـجام پالنگـذاری و پروگرامسـازی‬
‫طرحهـای توسـعهیی را از اولویتهـای اصلـی خویـش قـرار میدهـد‪.‬‬

‫‪ .5.7‬ایجـاد اصالحات سـاختاری در بخشهـای اقتصادی‬

‫و مالی‬
‫در حــال حاضــر وزارت مالیــه بــا دخالــت مســتقیم در امــور‬
‫کاری وزارتخانههــای اقتصــاد‪ ،‬صنعــت و تجــارت‪ ،‬د افغانســتان‬
‫بانــک‪ ،‬معینیــت همکاریهــای اقتصــادی وزارت خارجــه و حتــی‬
‫برنامهریزیهــای وزارتخانههــای توســعهیی اصــول ابتدایــی‬
‫پاســخگویی‪ ،‬تفکیــک وظایــف و حســابدهی را بــا چالــش جــدی‬
‫مواجــه و ایــن وزارتخانــه هــا را از وظایــف اصلــی خویــش دور ســاخته‬
‫اســت و بــه سیاســتهای تجارتــی‪ ،‬ارزی و اقتصــاد کالن لطمــه وارد‬
‫کــرده اســت و در نتیجــه ســبب افزایــش فقــر و کاهــش فعالیــت هــای‬
‫ســکتور خصوصــی و ســرمایه گــذاری شــده اســت‪.‬‬
‫حکومت ثبات و همگرایی اصالحات ساختاری وزارتخانهها‬
‫و ادارات اقتصادی و مالی و تعریف جایگاه حقوقی‪ ،‬صالحیتها و‬
‫مسوولیتهای آنها را از جملهی اولویتها اصلی خود قرار داده و‬
‫روابط وزارتخانههای مالیه‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬صنعت‪ ،‬تجارت و د افغانستان‬
‫بانک و معینیت همکاریهای اقتصادی وزارت خارجه را با یکدیگر و با‬
‫وزارتخانههای توسعهیی طوری تنظیم می نماید که فعالیت یکی سبب‬
‫ایجاد اشکال به دیگری و درنتیجه تاثیرات منفی باالی اقتصاد کشور‬
‫نداشته باشد‪.‬‬

‫‪ .5.8‬ایجاد اداره مستقل مشارکت عامه و خصوصی‬

‫از یـک طـرف محدودیتهـای بودجههـای توسـعهیی و کاهـش‬ ‫‪162‬‬
‫کمکهـای جامعـهی جهانـی و از طـرف دیگـر سـرمایه زیـاد مـورد‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫ضـرورت در پروژههـای زیربنایـی باعـث شـد کـه حکومت افغانسـتان‬
‫شـتابزده به سـمت مشـارکت عامـه با سـکتور خصوصـی حرکت کند‬
‫تا عرضه خدمات زیربنایی را تسـریع بخشـد و جذب سـرمایه¬گذاری‬
‫خصوصـی را تسـهیل کنـد‪ .‬امـا واقعیـت ایـن اسـت کـه نهادهـای‬
‫حکومتـی‪ ،‬قوانیـن و ظرفیـت انسـانی در ایـن بخـش‪ ،‬بسـیار جـوان و‬
‫کمتجربهانـد و پالیسـی و قانـون مشـارکت عامـه و سـکتور خصوصـی‬
‫پروسـهها را بسـیار زمانگیـر و سـخت سـاخته و نیازمند اخـذ منظوری‬
‫از مراجـع مختلـف اسـت کـه باعث شـده تـا سـرمایهگذاران‪ ،‬خسـته و‬
‫سـردرگم شـوند‪ .‬حکومت ثبات و همگرایی در قسـمت تسـهیل و ایجاد‬
‫بسـتر حمایتـی مشـارکت عامـه و خصوصـی اقدامات عملی و پالیسـی‬
 ‫و قانـون مشـارکت عامـه و خصوصـی را مـورد بازنگری قـرار میدهد تا‬
‫پروسـهها کوتاه و ریاسـت عمومی مشـارکت عامه و خصوصـی به اداره‬
‫مسـتقل مشـارکت عامـه و خصوصـی ارتقـا میکند‪.‬‬

‫‪ .5.9‬نهادینه سازی کمیتههای اجرایی‬

‫ریاسـت اجراییـه حکومت وحـدت ملی ج‪.‬ا‪.‬ا‪ .‬جهـت هماهنگی‪،‬‬
‫انسـجام و پیشـبرد کارهـای عملـی بخشهـای مختلـف حکومـت‬
‫وحـدت ملـی‪ 01 ،‬کمیتـه اجرایـی ذیـل را بـا عضویـت رهبـری‬
‫وزارتخانههـا‪/‬ادارات دولتـی‪ ،‬همکاران بین المللی‪ ،‬سـکتور خصوصی‪،‬‬
‫جامعـه مدنـی و ‪ ...‬ایجـاد نمـود کـه نقش موثـری در انسـجام برنامهها‬
‫خصوصـا برنامـه هـای اقتصادی کشـور داشـته اسـت‪ .‬حکومـت ثبات‬
‫و همگرایـی بعـد از بازنگـری ایـن کمیتههـا در راسـتای نهادینه سـازی‬
‫ریاسـت اجراییـه ج‪.‬ا‪.‬ا‪ .‬اقدامـات عاجـل خواهـد نمـود‪:‬‬
‫• کمیته اجرایی انکشاف سکتور خصوصی؛‬
‫• کمیته اجرایی اهداف انکشاف پایدار؛‬
‫• کمیته اجرایی مهاجرین و بی جاشدگان؛‬
‫‪163‬‬
‫• کمیته اجرایی توانمند سازی زنان؛‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫• کمیته جوانان و اشتغالزایی؛‬

‫• کمیته اجرایی رشد فرهنگ و هنر؛‬
‫• کمیته اجرایی اعتدالگرایی؛‬
‫• کمیته اجرایی جلوگیری از فساد اداری و توسعه؛‬
‫• کمیته اجرایی حفظ و مراقبت؛ و‬
‫• آجندای ملی امنیت غذایی و تغذیه افغانستان‪.‬‬
 ‫نهم‪ :‬معارف و تحصیالت عالی‬

‫هدفمند منابع بشری ماهر‪ ،‬متعهد و جوابگوی‬

‫ِ‬ ‫پرورش‬
‫بازار کار‬
‫ِ‬
‫نظـام معـارف و تحصیـالت عالـی افغانسـتان نیازمنـد تحـول بنیـادی‬
‫در مطابقـت بـه بـا نیازهـای واقعـی بـازار کار و همـگام بـا رشـد‬
‫تکنولوژیهـای نویـن میباشـد‪ .‬تحقـق اهـداف و برنامههـای‬
‫اسـتراتیژیک دولـت ثبـات و همگرایـی نیازمنـد منابـع بشـری ماهـر‪،‬‬
‫‪165‬‬ ‫خـالق و مسـوولیتپذیر اسـت‪ .‬انسـانهایی کـه از دانـش‪ ،‬تخصـص‪،‬‬
‫مهـارت‪ ،‬فـن و تخنیکهـای کاربـردی بـرای بـازار کار بهرهمنـد باشـند‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫و بـا خالقیـت و ابتـکار باعـث کارآفرینـی و خلـق فرصتهـای جدیـد‬

‫باشـند‪.‬‬
‫در دو دهـهی گذشـته بیشترین تمرکز روی افزایـش کمی متعلمین‬
‫و محصلیـن شـده و توجـه کمتـر روی کیفیت آموزشـی و تناسـب آن با‬
‫نیازهـای بازار کار شـده اسـت کـه که نتیجـه آن از یک طـرف میلیونها‬
‫تـن از فارغالتحصیـالن بیـکار و از طـرف دیگـر بـازار کاری اسـت کـه‬
‫نمیتوانـد نیروی کاری مناسـب را بدسـت آورد‪.‬‬
‫همچنیـن فرهنـگ و نظـام تربیتـی کشـور نتوانسـته بـه صـورت‬
‫سیسـتماتیک‪ ،‬یکپارچـه‪ ،‬منســـجم‪ ،‬و متـوازن پاسـخگوی نیازهـای‬
‫اساسـی و گرهگشـای مشـکالت اجتماعـی باشـد‪ .‬از ایـن رو نظـام‬
‫معـارف و تحصیـالت عالـی دولـت ثبـات و همگرایـی روی ارتقـای‬
‫فرهنـگ عامـه و بازسـازی هویـت ایـن حـوزهی تمدنی بزرگ که ریشـه‬
‫در تاریـخ ایـن حـوزه و دیـن مقـدس اسـالم دارد‪ ،‬تمرکز خواهـد کرد تا‬
‫نیـروی کار متعهـد‪ ،‬مسـوولیتپذیر و با رسـالت را به جامعـه ارایه کند‪.‬‬
‫حمایـت از سـرمایهگذاری سـکتور خصوصـی در بخشهـای‬
‫معـارف و تحصیـالت عالـی از اولویتهـای دولـت ثبـات و همگرایی‬
‫خواهـد بـود امـا ایـن سـرمایهگذاریها بایـد بـا درنظرداشـت کیفیت‪،‬‬
‫تنـوع رشـتههای تحصیلـی‪ ،‬نیازمندیهای بـازار کار‪ ،‬تـوازن‪ ،‬تجهیزات‬
‫و امکانـات معیـاری و ‪ ...‬صـورت گیـرد تـا باعـث پرورش اسـتعدادها‬
‫و خالقیـت شـده و دولـت را در زمینـه توسـعه انسـانی کمـک کنـد و از‬
‫حالـت صـرف تجارتـی خارج شـود‪.‬‬
‫دولـت ثبـات و همگرایـی بهبـود وضعیـت زندگـی‪ ،‬معـاش و‬
‫امتیـازات‪ ،‬مسـکن معلمیـن‪ ،‬اسـاتید و تمـام کارمنـدان معـارف و‬
‫تحصیـالت عالـی را از اولویتهـای اصلـی خـود میدانـد و در ایـن‬
‫زمینـه اقدامـات عاجـل و عملـی روی دسـت میگیـرد‪ .‬از دید دسـتهی‬
‫ثبـات و همگرایـی سـرمایه گـذاری در نظام آموزشـی کشـور از اهمیت‬
‫ویژهـای برخـوردار اسـت و ایـن تنهـا آمـوزش اسـت کـه میتوانـد‬ ‫‪166‬‬
‫وضعیـت کشـور را تغییـر دهـد‪ .‬تعدیـل قوانیـن معـارف و تحصیـالت‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫عالی‪ ،‬رشـته بندی دورهی لیسـه بـا تمرکز به نیازمندیهای بـازار کار در‬
‫بخشهـای مختلـف نظـری‪ ،‬عملی‪ ،‬فـن و حرفه از جملـه اولویتهای‬
‫اصلـی دولـت ثبـات و همگرایـی خواهـد بـود‪ .‬در ذیـل اهـداف دولت‬
‫ثبـات و همگرایـی تذکـر داده میشـود‪:‬‬

‫‪ .1‬اهداف‬
‫• توسـعه انسـانی و پـرورش و تربیـت شـهروندان مسـوول در‬
‫جامعـه؛‬
‫• پـرورش هدفمندانـه نیـروی کار ماهـر‪ ،‬خالق‪ ،‬متعهد متناسـب‬
‫بـا اهـداف و برنامههـای دولـت و بـازار کار داخلـی و خارجی؛‬
 ‫• تعمیـم سراسـری خدمـات معیاری معـارف مبتنی بـر معیارهای‬
‫علمی و ارزشهای اسـالمی؛‬
‫• فراهـم نمـودن زمنیـهی دسترسـی عادالنـه‪ ،‬متـوازن و پایـدار به‬
‫معـارف و تحصیـالت عالـی؛ و‬
‫• ایجـاد محیـط تعلیمـی و تحصیلـی فعـال‪ ،‬با نشـاط‪ ،‬خـالق‪ ،‬با‬
‫انگیـزه و مبتنـی بـر روحیه کار مشـترک‪.‬‬

‫‪ .2‬استراتیژیها‬
‫• اصالحـات بنیـادی در نصـاب و سیسـتم معـارف و تحصیـالت‬
‫عالی؛‬
‫• تقویـت نقـش مشـارکتی والدیـن متعلمیـن‪ ،‬نهادهـا و فعالیـن‬
‫فرهنگـی در حمایـت از مکاتـب و معـارف؛‬
‫• تقویت نقش مشارکتی سکتور خصوصی و بازار کار با دانشگاهها؛‬
‫• بازنگری و تعدیل قانون معارف و تحصیالت عالی؛‬
‫• بـه کارگیـری حـد اعظـم امکانـات بـرای فراهـم کـردن زمینـه‬
‫معـارف و تحصیـالت عالـی بـرای زنـان و کـودکان کار؛‬
‫‪167‬‬
‫• تعریـف بسـته امتیـازی بـرای اسـاتید خارج از شـهرها بـرای کم‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫کـردن سـطح تفـاوت کیفیت تعلیمی شـهر و روسـتا؛‬

‫• تقویت زیر بناهای تعلیمی‪ ،‬تربیتی و تحصیلی در کشور؛ و‬
‫• تقویه پروسه سواد حیاتی و سواد آموزی‪.‬‬

‫‪ .3‬برنامهها‬
‫‪ .4.1‬برنامههای کلی‬
‫• رشـته بنـدی دورهی لیسـه بـا تمرکـز بـه نیازمندیهای بـازار کار‬
‫در بخشهـای مختلـف نظـری‪ ،‬عملـی‪ ،‬فـن و حرفه؛‬
‫• بهبـود وضعیـت زندگی‪ ،‬معـاش و امتیازات‪ ،‬مسـکن معلمین‪ ،‬و‬
‫کارمنـدان معـارف و تحصیالت عالی؛‬
‫• بازنگـری نصـاب‪ ،‬مبتنـی بـر تعریـف مشـاغل حرفـوی و تدبیـر‬
‫منـزل بـرای آنهایی کـه بعـد از دوره تعلیمـی نمیخواهند یـا نمیتوانند‬
‫به تحصیـل ادامـه دهند؛‬
‫• زمینهسـازی بـرای جـذب آن عـده کـودکان واجـد شـرایط کـه‬
‫نتوانسـته انـد طـی دو دهـه گذشـته جـذب مکاتـب شـوند؛‬
‫• زمینـه سـازی بـرای دسترسـی اطفـال کوچـی و بیجـا شـد گان‬
‫داخلـی بـه معـارف؛‬
‫• راه اندازی مکاتب تیزهوشان با امتیاز اعاشه و اباته؛‬
‫• ایجـاد و معیـاری سـازی مـدارس‪ ،‬دارالعلـوم هـا و حوزههـای‬
‫علمیه ؛‬
‫• معادلسـازی سرتفیکشـنهای دورههـای تخصصـی ماننـد‬
‫‪ CIA, ACCA, PMP‬و‪ ...‬بـه کریدیت درسـی در دورههای لیسـانس‬
‫و ماسـتری و شـامل سـازی آنهـا در نصـاب تحصیلـی؛‬
‫• معیاریسـازی‪ ،‬ثبـت‪ ،‬نظـارت و ارزیابـی مـدارس دینـی غیـر‬
‫دولتی؛‬
‫• زمینـه سـازی بـرای ارتقـای سـطوح تحصیلـی از لیسـانس بـه‬
‫ماسـتر و از ماسـتر بـه دکتـورا؛‬
‫• ایجـاد زمینـه همـکاری دانشـگاههای داخلـی بـا دانشـگاههای‬ ‫‪168‬‬
‫خارج؛‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫• توسعه فرهنگ تالیف و تر جمه؛‬
‫• در نظـر گیـری امتیـاز بـرای معلمیـن انـاث و معلمیـن ورزیـده‬
‫ذکـور بـرای کاهـش تفـاوت شـهر و روسـتا در عرصـه معـارف؛ و‬
‫• بازنگری معیارهای اعتبار دهی و سند دهی‪.‬‬

‫‪ 4.2‬برنامهها در عرصه بهبود کیفیت معارف‬

‫‪ .4.2.1‬نصاب تعلیمی‪:‬‬
‫• ایجاد اداره نصاب تعلیمی؛‬
‫• بازنگـری نصـاب تعلیمـی بـرای دسـتیابی بـه اهـداف کلـی این‬
‫برنامه؛‪0‬‬
 ‫• ایجـاد اداره مسـتقل معیـاری سـازی امتحانـات دوره تعلیمـی و‬
‫کانکـور و ایجـاد بانک سـواالت؛‬
‫• کار آمد سازی محتوی در سطح تعلیمات اجباری؛‬
‫• مسـلکی سـازی تعلیمـات و تمرکز بـر آمـوزش مهارتهای کار‬
‫آمـد در این دوره؛‬
‫• بازنگـری نصـاب تعلیمـات حرفـوی و مسـلکی و توسـعه آن بـر‬
‫مقتضـای بـازار کار داخلـی و منطقـهای؛ و‬
‫• اصالح نظام ارزیابی دست آوردهای آموزشی‪.‬‬

‫‪ .4.2.2‬ارتقای ظرفیت معلمین‪:‬‬

‫• بازنگـری پروسـه اسـتخدام معـارف بـرای اسـتخدام معلمیـن با‬
‫ظرفیت ؛‬
‫• ارتقـای ظرفیـت معلمیـن موجـود بـا راه انـدازی دورههـای‬
‫آموزشـی کوتـاه مـدت و میـان مـدت و مرتبـط سـاختن آن بـه سیسـتم‬
‫کریـدت و رتـب دولتـی‪.‬‬

‫‪169‬‬
‫‪ .4.2.3‬زیربنا ها‪:‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫• فراهـم آوری زمنیههـای دسترسـی بـه مـواد و لوازم درسـی برای‬

‫همـهی متعلمین؛‬
‫• زمینـه سـازی گسـترش سـاخت و سـاز مکاتـب معیـاری بـا در‬
‫نظرداشـت قابلیـت دسترسـی سـهل متعملیـن؛‬
‫• طـرح برنامههـای نظارتـی دقیـق از سـاختمانها و لـوازم‬
‫مکاتـب؛و‬
‫• نو سازی به موقع لوازم و ساختمانهای مکاتب‪.‬‬

‫‪ .4.2.4‬برنامهها در عرصه تعلیمات اسالمی‬

‫• بازنگـری در نصـاب تعلیمات اسـالمی بر اسـاس ضرورتهای‬
‫معاصر؛ و‬
‫• جـادادن مبـادی علـوم اجتماعـی و فـن سـخنرانی در نصـاب‬
‫تعلیمـی تعلیمـات اسـالمی‪.‬‬

‫‪ .4.2.5‬اصالحات در نظام تعلیمی‬

‫• بهبود سیستم اعتبار دهی و سند دهی؛‬
‫• ایجـاد بـورد مشـورتی میـان وزارتهـای معـارف و تحصیـالت‬
‫عالـی بـرای هماهنگـی و توسـعه معیارهـا‪ ،‬پالیسـیها و دسترسـی بـه‬
‫اهـداف تعلیمـی و تربیتـی؛‬
‫• بلند بردن ظرفیتهای مدیریتی معارف و تحصیالت عالی؛ و‬
‫• اعمـال پالیسـیهایی کـه ترویج کننـده تحقیقات علمـی و زمینه‬
‫سـاز اسـتفاده از تجارب جهانـی و اندوختههای ملی باشـد‪.‬‬

‫‪ 4.3‬برنامهها در عرصه تحصیالت عالی‬

‫‪ 4.3.1‬نصاب‬
‫• بازنگری همه جانبهی نصاب فعلی دانشگاهها؛‬
‫• توسـعه نصـاب تحصیلـی بر اسـاس موازین علمی بـرای ترویج‬
‫دانـش‪ ،‬تحقیـق و مهارتهای تحلیـل و تفکر؛‬ ‫‪170‬‬
‫• بلند بردن کیفیت دانشگاههای دولتی و خصوصی با در نظرداشت‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫معیارهای بین المللی؛ و‬
‫• زمینه سـازی بـرای فعالیت انتفاعی دولـت در عرصه تحصیالت‬
‫عالی‪.‬‬

‫‪ 4.3.2‬ارتقای ظرفیت اساتید‬

‫• بازنگری معیارهای جذب استادان دانشگاه؛‬
‫• بازنگـری الیحـه رتـب علمـی اسـاتید و تعریـف آن مبتنـی بـر‬
‫تحقیقـات معیـاری علمـی؛ و‬
‫• زمینـه سـازی بـرای ارتقـای ظرفیـت اسـتادان موجـود از طریـق‬
‫ارتقای سـطح تحصیـل و راه اندازی سـیمنیارها و کنفرانس های علمی‪.‬‬
 ‫‪ 4.3.3‬اصالحات در نظام تحصیلی‬
‫• مستقل کردن دانشگاهها؛‬
‫• بازنگـری مقـرره طرز تاسـیس دانشـگاههای دولتی و موسسـات‬
‫تحصیـالت عالـی خصوصی با در نظرداشـت معیاررهای بیـن المللی‪.‬‬
‫‪ 4.3.4‬زیر بناها‬
‫• ایجاد کتابخانه الکترونیکی و زمینه سازی دسترسی دانشجویان‬
‫به کتابخانههای الکترونیکی بین المللی؛ و‬
‫معیاری سازی ساخت و ساز دانشگاههای دولتی و خصوصی‪.‬‬

‫‪171‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬
‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪172‬‬
 ‫دهم‪ :‬صحت عامه‬

‫وقایه‪ ،‬ارتقای صحت عامه و درمان در داخل کشور‬

‫در دو دهـه اخیـر‪ ،‬پیشـرفتهای زیـادی در عرصۀ صحت در کشـور به‬

‫خصـوص در مراقبـت هـای صحی اساسـی به وجـود آمده اسـت‪ ،‬ولی‬
‫هنـوز هـم مـردم مـا با چالـش هـا و مشـکالت بیشـمار در ایـن عرصه‬
‫مواجـه اند‪.‬‬
‫د‪ .‬دسترسـی نامتـوازن شـهروندان کشـور بـه خدمـات نامتـوازن‬
‫‪173‬‬ ‫صحـی اساسـی و شـفاخانه یـی بـا کیفیـت کـه بتوانـد نیازمنـدی های‬
‫صحـی آنـان را مرفـوع نمایـد هنوز هـم یکی از مشـکالت عمـده مردم‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫را تشـکیل مـی دهـد‪ .‬بـا وجـود اینکـه سـاالنه یـک مبلـغ هنگفـت از‬
‫طریـق بودجـه ملـی و تمویـل کننـده هـای بینالمللـی بـرای خدمـات‬
‫صحـی هزینه می شـود‪ ،‬در حـدود ‪ 72‬حـدود ‪ 75%‬در صد از مجموع‬
‫مصـارف صحی توسـط خود مـردم پرداخته می شـود‪ .‬مطالعات نشـان‬
‫مـی دهـد در صورتـی کـه مصـارف مسـتقیم خانـواده هـا بـه بیشـتر از‬
‫‪ 30‬درفیصـد مجمـوع مصارف صحی برسـد مردم از رهگـذر مصارف‬
‫صحـی بلنـد و غیـر قابـل پیـش بینـی بـه معلولیـت‪ ،‬و فقـر و بیچارگی‬
‫دچـار مـی شـوند‪ .‬شـواهد همچنـان نشـان دهنـدۀ آن اسـت کـه ‪44‬‬
‫دردرصـد مردم افغانسـتان از بابت پرداخت مسـتقیم هزینـه های گزاف‬
‫صحـی‪ ،‬متحمـل ورشکسـتگی اقتصـادی شـده انـد‪ .‬نبود یک سیسـتم‬
‫موثـر پیـش پرداخـت‪ ،‬هزینـه مسـتقیم صحتی بـه وسـیله مـردم را بلند‬
‫برده اسـت‪.‬‬
‫ً‬
‫و زمینـه خدمـات شـفاخانه هـا مخصوصـا خدمـات ثالثـی و فوق‬
‫تخصـص‪ ،‬بـا توجـه بـه ایجابـات نیـاز عصـر و زمـان‪،‬ن کمبـودات‬
‫زیـادی داشـته‪ ،‬و متاسـفانه بـه نیازمندی های مـردم آن طـوری که الزم‬
‫اسـت پاسـخگو نیسـت‪ .‬در سـال هـای اخیر‪ ،‬با رشـد سـریع سـکتور‬
‫خصوصـی در بـازار خدمات شـفاخانه ی ای‪ ،‬توقع می رفـت تا همگام‬
‫بـا سـکتور عامه‪ ،‬در خدمات شـفاخانه هان های شـاهد پیشـرفت های‬
‫چشـمگیری باشـیم؛‪ ،‬اما نسـبت موجودیت قوانین سـختگیرانه ‪ ،‬و عدم‬
‫انتظـام ایـن بخـش‪ ،‬عرضـه خدمـات صحـی در سـکتور خصوصـی با‬
‫چالـش هـای متعـدد مواجـه اسـت‪ .‬امـا از جانـب دیگر کیفیـت پائین‬
‫ادویـه در بـازار افغانسـتان‪ ،‬مراقبـت هـای صحـی را بـا چالـش مواجه‬
‫سـاخته اسـت‪ .‬ا ‪ .‬ایـن در حالـی اسـت کـه بـا وجـود داشـتن کادرهای‬
‫متخصـص در بـخ ش هـای مختلـف‪ ،‬تـداوی در بسـا مـوارد نتیجـه‬
‫قناعـت بخـش در قبـال نداشـته و رضایـت مریضـان و مریضـداران را‬
‫فراهـم نمـی نماید‪ .‬از آنجایی که قسـمت بیشـتر مصـارف صحی باالی‬
‫دوا صـورت م یگیـرد ایـن امـر در اولویـت هـای برنامـه مراقبـت هـای‬ ‫‪174‬‬
‫صحـی دسـت هـی ثبـات و همگرایی قـرار دارد‪.‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫هکـذا‪ ،‬در کشـور ما‪،‬معضـل مـواد مخـدر و شـیوع اعتیـاد بـه آن‬
‫ً‬
‫مـواد مخـدر مخصوصـا در بین جوانان کشـور بیـداد می کنـد‪ .‬افزایش‬
‫ً‬
‫وقـوع اعتیـاد‪ ،‬بسـیاری خانواده ها را شـدیدا متالشـی سـاخته و امید به‬
‫آینـده روشـن را از آنهـا سـلب کرده اسـت‪.‬‬
‫در طـی بیشـتر از یک و نیم دهه اخیـر‪ ،‬تعداد قابـل توجه کادرهای‬
‫مسـلکی در کشـور تربیـه شـده اند‪ ،‬که با تاسـف نسـبت ظرفیـت پائین‬
‫جـذب‪ ،‬بیشترشـان بیـکار و بـاردوش خانـواده هایشـان میباشـند‪.‬‬
‫بیـکاری یکـی از چالشهـای روز افزون در سـکتور صحت می باشـد‪.‬‬
‫رسـیده گـی بـه آن ایجـاب راهکارهـای عملـی را در جهـت بلنـد بردن‬
‫ظرفیـت جـذب در سـکتور عامـه و خصوصـی از طریـق افزایـش میزان‬
 ‫سـرمایه گـذاری بـه بخـش صحت مـی کند‪.‬‬
‫بـا مطالعـه دقیق و برداشـت عینـی از واقعیت های سیسـتم صحی‬
‫کشـور‪ ،‬نیازمنـدی بـه اصالحـات گسـترده جهـت اعـاده و ارتقـای‬
‫ً‬
‫صحـت شـهروندان کشـور شـدیدا احسـاس مـی گـردد‪ .‬دسـت هـی‬
‫ثبـات و همگرایـی داشـتن افغانسـتان شـگوفا و آینـده تابنـاک را در آئینه‬
‫مـردم خردمنـد و صحتمنـد مـی بینـد‪.‬‬

‫دیدگاه‬
‫دیدگاه ما تأمین صحت همه شـهروندان کشـور به خصوص اقشـار‬
‫آسـیب پذیـر و محـروم ماننـد زنـان‪ ،‬کـودکان‪ ،‬افـراد دارای معلولیـت‪،‬‬
‫معتادیـن‪ ،‬سـالمندان و آنانیکـه در مناطق محروم و دور دسـت زنده گی‬
‫مـی نمایند‪ ،‬می باشـد‪.‬‬

‫اهداف‬
‫هدف اول‪ :‬حکومتداری‬
‫ستراتیژی ‪ :۱‬بهبود شرایط تقنینی و ساختار های نهادی‬
‫‪175‬‬
‫فعالیـت ‪ :1‬مـرور تمـام اسـناد تقنینـی‪ ،‬سـاختار های و پروسـه ها‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫و تعدیـل آنهـا در نیـل بـه ایجـاد شـرایط تقنینی بهتـر بـرای بخش های‬
‫عامـه و خصوصی‬
‫فعالیـت ‪ :2‬انکشـاف قوانیـن‪ ،‬مقـررات و رهنمـود هـای جدید در‬
‫روشـنی نیازمنـدی هـای جدید‬
‫سـتراتیژی ‪ :2‬انکشـاف نظـام پیش پرداخـت و تمویـل برنامه های‬
‫ابتـکاری بـه منظـور ارتقـای کیفیت خدمـات صحی‪،‬کاهش وابسـتگی‬
‫سـکتور صحـت بـه تمویل کننـده هـای بین المللـی‪ ،‬کاهـش مصارف‬
‫زیانبـار صحـی که مـردم متقبل می شـوند و بهبود دسترسـی به خدمات‬
‫صحی‬
‫فعالیـت ‪ :1‬تبدیـل نظـام فرسـوده و بـی کیفیـت صحـی فعلـی بـه‬
‫نظـام بیمـه صحـی اجتماعـی‬
 ‫فعالیت ‪ :2‬ایجاد اداره مستقل ملی بیمه صحی‬
‫فعالیت ‪ :3‬بلند بردن درجه اولویت صحت در بودجه دولت‬
‫فعالیـت ‪ :4‬ایجـاد عوایـد بیـش تـر از طریق وضـع مالیـات باالی‬
‫کاالهایـی کـه بـه صحـت مضرانـد و عالمـت گـذاری آن بـه بخـش‬
‫صحت‬
‫فعالیـت ‪ :5‬پرداخـت سبسـایدی هـا به سـکتور خصوصـی در نیل‬
‫بـه بهبـود برنامه های ملـی صحی و دسترسـی به خدمات طفـل و مادر‬
‫در تاسیسـات صحی سـکتور خصوصی‬
‫فعالیـت ‪ :6‬معرفـی برنامـه هـای ابتـکاری در نیـل بـه تشـویق‬
‫مسـتفدین خدمـات صحـی‬
‫فعالیـت ‪ :7‬معرفـی سیسـتم پرداخـت هـا مبتنـی بـر نتایـج بـرای‬
‫کارمنـدان صحـی شـفاخانه هـا‬
‫فعالیـت ‪ :8‬ایجـاد صنـدوق معاونـت صحـی در داخـل شـفاخانه‬
‫هـای مربـوط بیمـه صحـی اجتماعـی بـه منظـور حمایـت مسـتفدین‬
‫خدمـات صحـی کـه داخـل بیمـه صحـی اجتماعـی نمـی باشـند و در‬
‫ضمـن از اسـتطاعت مالـی برخـوردار نیسـتند‪.‬‬
‫‪176‬‬
‫ستراتیژی ‪ :3‬بهبود مدیریت معلومات صحی‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫فعالیـت‪ :1‬توسـعه سیسـتم مدیریـت معلومـات صحـی بـه قدمـه‬
‫هـای ثالثـی‪ ،‬برنامـه هـای ملی و سـکتور خصوصـی و ترویـج فرهنگ‬
‫اسـتفاده از ارقـام و معلومـات‬
‫فعالیـت ‪ :2‬رهبـری مدیریـت معلومـات از طریـق یـک اداره واحد‬
‫در چـوکات وزارت صحـت عامه‬
‫فعالیـت ‪ :3‬فراهـم آوری زمینـه‪ ،‬تشـویق و ترویـج بـرای اجـرای‬
‫پژوهـش هـای صحـی‬

‫ستراتیژی ‪ :4‬بهبود نظارت و هماهنگی‬

‫فعالیـت‪ :1‬انکشـاف چارچـوب نظارتـی واحـد در هماهنگـی بـا‬
 ‫تمـام دسـت انـدرکاران صحـی‬
‫فعالیـت‪ :2‬انکشـاف ابزار نظارتی بـرای قدمه هـای ابتدایی‪ ،‬ثانوی‬
‫و ثالثی و سـکتور خصوصی‬
‫فعالیت ‪ :3‬سـپردن مسـوولیت و صالحیت های بیشـتر به ریاسـت‬
‫هـای صحت عامـه والیات در نیل بـه تطبیق بازدید هـای منظم نظارتی‬
‫از تاسیسـات صحـی عامـه و خصوصـی از قریه جـات‪ ،‬ولسـوالی ها و‬
‫شـهر ها‬
‫فعالیـت ‪ :4‬تحـت یـک چتـر آوردن تمـام واحـد هـای هماهنگـی‬
‫وزارت صحـت عامـه و تقویـت نقـش هماهنگـی وزارت صحـت عامه‬
‫در میـان دسـت انـدرکاران صحی‬
‫فعالیـت ‪ :5‬عضویـت وزارت صحـت عامـه در شـورای اقتصـادی‬
‫در نیـل بـه همگانی سـاختن صحت در چـوکات برنامه هـای اقتصادی‬

‫فعالیت ‪ :1‬بلند بردن درجه اولویت صحت در بودجه دولت‪.‬‬

‫فعالیـت ‪ :2‬یجـاد عوایـد بیـش تـر از طریـق وضـع مالیـات باالی‬
‫کاالهایـی کـه بـه صحـت مضرانـد و عالمـت گـذاری آن بـه بخـش‬
‫‪177‬‬
‫صحتهـدف اول‪ :‬هـدف دوم‪ :‬کاهـش میـزان امـراض قابـل پیـش گیری‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫و وقایهعرضـه خدمـات صحـی بـا کیفـت‪ ،‬متـوازن‪ ،‬کارا‪ ،‬موثـر و با بقا‬

‫سـتراتیژی ‪ :۱‬افزایـش دسترسـی بـه خدمـات صحی اساسـی‬

‫بـرای نفـوس محـروم از خدمات‬
‫فعالیـت ‪ :1‬ا‪ :1‬ایجـاد مراکـز صحـی ثابـت و سـیار در مناطـق‬
‫محـروم و دور افتـاده ‪.‬‬
‫فعالیـت ‪ :2‬ا ارتقـای بعضـی از مراکـز صحـی و یقینـی سـازی‬
‫اسـتخدام پرسـونل ماهـر صحـی در قدمـه م ههـای مختلـف و توسـعه‬
‫ظرفیـت‬
‫در حـوزه مراقبـت هـا تهـای عاجـل والدی‪ ،‬نـوزادان‪ ،‬تغـذی و‬
‫معافیـت کتلـوی بـه شـمول برنامـه محـو کامـل مـرض فلـج اطفـال )‬
 ‫پولیـو)‪.‬‬

‫ا سـتراتیژی ‪ :2 ۲‬بهبـود کیفیـت خدمـات صحـی در مراکـز‬

‫صحـی موجـود بـه هـدف کاهـش هـر چه بیـش تـر میزان مـرگ و‬
‫میـر اطفـال و مـادران‪.‬‬
‫فعالیـت ‪ :1‬ا‪ :1‬اطمینـان از تطبیـق معیـارات از قبـل تعییـن شـده‬
‫بـرای تضمیـن کیفیـت در قدمه هـای مختلـف عرضه خدمـات صحی‬
‫اعـم از سـکتور خصوصـی و عامه‪.‬‬
‫فعالیـت ‪ :2 :2‬شـامل سـاختن تدریجـی شـفاخانه هـا در پروسـه‬
‫اعتباردهـی از طریـق ارزیابـی دورانـی جنـاح ثالث‪.‬‬

‫ستراتیژی ‪ : 3‬توسعه و تجهیز بیشتر شفاخانه های تخصصی‬

‫و فوق تخصصی در شش حوزه کشور‪.‬‬
‫فعالیت ‪ :1‬ب‪ :1‬بهبود و توسـعه شـفاخانه ن ههای ملی و حوزوی‬
‫از نظـر قـوای بشـری و تجهیزات کـه بتواند خدمات معیـاری تخصصی‬
‫را در کوتـاه مدت و فـوق تخصصی را در دراز مـدت فراهم نماید‪.‬‬
‫فعالیـت ‪ :3 2‬بـه‪ :‬بکارگیـری مؤثـر تکنالـوژی معاصـر در عرضـه‬ ‫‪178‬‬
‫خدمـات صحـی ‪.‬ی‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫اسـتراتیژی ‪ :2‬فراهم نمـودن زمینه تربیه کادرهای مسـلکی مجرب‬
‫در عرصـه خدمات تخصصـی و فوق تخصصی‬
‫فعالیـت ‪ :1‬عقـد پروتـوکل هـای همـکاری مسـلکی و تخنیکـی با‬
‫کشـورهای دوسـت (آوردن متخصیـص مجـرب از خـارج و فرسـتادن‬
‫کادرهـای جـوان جهـت تحصیـل بـه مراکـز مجهـز بیرونی)‪.‬‬
‫فعالیـت ‪ :2‬بهبـود و معیـاری سـازی آمـوزش داخل خدمـت برای‬
‫کارمندان مسـلکی‪.‬‬
‫هـدف سـوم ( پاییـن آوردن میـزان اعتیـاد‪ ،‬سـوء اسـتفاده از مـواد‬
‫مخـدر‪ ،‬توجـه بیـش تـر بـه فراهـم سـازی زمینـه هـای وقایـه اعتیـاد‪،‬‬
‫تـداوی و ادغـام مجـدد به جامعه اسـترارتیژی ‪:1‬ی ‪ :4‬بهبود دسترسـی‬
 ‫اسـتفاده کننـد هگانکننـده هـای مـواد مخـدر بـه مراکز تـداوی‪.‬‬
‫فعالیت ‪ :1‬ازدیاد تعداد مراکز تداوی معتادین در سطح جامعه‪.‬‬
‫فعالیـت ‪ :2‬گ‪ :‬گسـترش آگاهـی نفـوس آسـیب پذیـر از اضـرار‬
‫مـواد مخـدر و پیامدهـای آن‬
‫فعالیـت ‪ :3:1‬تجهیـز مراکـز تداوی معتادیـن از نظـر فراهم نمودن‬
‫پرسـونل و امکانـات مطابق نیازمنـدی های روز‪.‬‬
‫فعالیـت ‪ :2 :4‬تأمیـن همآهنگـی بیـن سـکتورهای ذیدخـل تـا‬
‫زمینهـن هـای دسترسـی بـه مـواد مخـدر محـدود گـردد‪.‬‬

‫هدف سوم‪ :‬رشد و حمایت سکتور خصوصی‬

‫اسـتراتیژی ‪ :2:1‬رشـد و معیـاری سـازی سـکتور خصوصـی بـه‬
‫حیـث شـریک کلیـدی در سـکتور صحـت‬
‫فعالیت ‪ :1‬نظامند ساختن سکتور خصوصی‪.‬‬
‫فعالیـت ‪ :21‬عملـی نمـودن پـروژه هـای مؤثـر مشـارکت عامـه و‬
‫خصوصـی‪.‬‬
‫فعالیـت ‪ :2‬بهبـود فضـای تقننیی برای سـرمایه گذاری در سـکتور‬
‫‪179‬‬
‫صحت‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫اسـتراتیژی ‪ :3‬نظامند سـاختن توریـد‪ ،‬تولید و دسـتیابی به ادویه و‬

‫محصـوالت صحی بـا کیفیت‪ ،‬قابل دسـترس و ارزان‬
‫فعالیـت لیـت‪ :1 :3‬معرفی مشـوقات و پالیسـی هـای الزم جهت‬
‫افزایـش تولیـد ادویـه و محصوالت صحی بـا کیفیـت و ارزان در داخل‬
‫کشور‪.‬‬
‫فعالیـت ‪ :2‬ت ‪ :4‬افزایـش کنتـرول کیفت ادویه توریـدی از طریق‬
‫تشـویق میکانیـزم های نظـارت خودی توسـط کمپنی هـای تولید کننده‬
‫ادویه‪.‬‬
‫فعالیـت ‪ :3 :5‬بهبـود میکانیـزم هـای اطمینـان از کیفیـت دوا و‬
‫سـهل سـازی پروسـه هـای توریـد ادویـه بـا کیفیـت و ارزان‬
‫فعالیـت ‪ :6‬ایجـاد پـارک صنعتـی دوایی به منظـور تولیـد ادویه در‬
 ‫داخل افغانسـتان‬
‫فعالیـت ‪ :7‬ایجـاد یـک برنامـه اعتبـاری دهـی مراکـز صحـی‬
‫خصو صـی ‪.‬‬
‫اسـتراتیژی ‪ :2‬توجـه بیشـتر بـه بهبـود امنیـت غذایـی و ایجـاد‬
‫میکانیـزم موثـر و عملـی بـرای تحقـق مصونیـت غذایـی‬
‫فعالیـت ‪ :1‬تـداوم تعهـد و توجـه بیـش تـر بـه همـکاری بیـن‬
‫السـکتوری در مـورد بهبـود امنیـت غذایـی و تحقـق مصونیـت غذایی‬
‫فعالیت ‪ :2‬ایجاد البراتوارهای مجهز کنترول کیفیت غذا‬
‫ً‬
‫هدف چهارم‪ :‬آموزش کارمندان صحی مخصوصا زنان‬
‫ستراتیژی ‪ :1‬انکشاف منابع بشری برای صحت‬
‫فعالیـت ‪ :1‬انکشـاف یـک برنامـه پانـزده الـی بیسـت سـاله بـرای‬
‫رشـد منابـع بشـری صحت‬
‫فعالیـت ‪ :2‬تجدیـد نصـاب تعلیمـی موسسـات متوسـط طبـی و‬
‫تحصیـالت عالـی طبـی‬
‫فعالیـت ‪ :3‬ارتقـای ظرفیـت هـای مسـلکی و علمـی اسـتادان‬
‫موسسـات متوسـط و عالـی طبـی‬ ‫‪180‬‬
‫فعالیت ‪ :4‬تجهیز موسسات آموزشی با تکنالوژی جدید‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫فعالیت ‪ :5‬معیاری سازی و بهبود وضعیت شورای طبی‬
‫فعالیـت ‪ :6‬تربیـه کادر هـای مسـلکی در عرصـه هـای مدیریـت‬
‫شـفاخانه یـی و مدیریـت نرسـنگ‬
‫فعالیـت ‪ :7‬فراهـم نمـودن زمینـه تربیـه کادرهای مسـلکی مجرب‬
‫در عرصـه خدمـات تخصصـی و فـوق تخصصی‬
‫فعالیـت ‪ :8‬عقـد پروتـوکل هـای همـکاری مسـلکی و تخنیکی با‬
‫کشـورهای دوسـت و توامیـت مراکـز آموزشـی طبی عامـه و خصوصی‬
‫افغانسـتان بـا موسسـات تحصیلی کشـور هـای خارجی‬
‫فعالیـت ‪ :9‬توزیـع عادالنـه منابـع بشـری صـح بـرای مناطـق‬
‫ٌ‬
‫مخصوصـا دور و محـروم‬
 ‫یازدهم‪ :‬محیط زیست‬

‫تقویت و اصالح اداره ملی حفاظت از محیط زیست‬

‫مشـکالت و چالشهـای محیـط زیسـتی کشـور را میتـوان بـه دو‬

‫کتگـوری عمده تقسـیم کرد کـه هر کـدام آن اسـتراتیژیها و برنامههای‬
‫مشـخص خـود را نیـاز دارد‪ .‬مطالعات دسـتهی ثبات و همگرایی نشـان‬
‫میدهـد کـه مشـکالت و چالشهـای محیط زیسـتی در داخل شـهرها‬
‫بـا دهـات‪ ،‬قریهجـات و قصبـات افغانسـتان کامال متفاوت اسـت‪:‬‬
‫‪181‬‬ ‫• محیط زیست در داخل شهرها‬
‫در شـهرهای بـزرگ مثـل کابـل رشـد و تراکـم نفـوس‪ ،‬اسـتفاده‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫زیـاد و ملـوث شـدن آبهـای زیرزمینـی‪ ،‬نبـود سـاحات سـبز کافـی‪،‬‬

‫آلودگیهـای زیـاد هـوا و صوتـی‪ ،‬نبـود سیسـتمهای کانالیزاسـیون و‬
‫آبرسـانی‪ ،‬اذحـام ترافیـک و نبـود سیسـتمهای حمـل و نقـل عمومـی‪،‬‬
‫عـدم تطبیـق ماسـترپالنهای شـهری‪ ،‬غصـب زمیـن‪ ،‬اسـتفاده از مواد‬
‫سـوخت غیـر معیـاری و‪ ...‬وضعیت محیط زیسـت را بحرانـی کرده که‬
‫نیازمنـد همـکاری همه شـهروندان و نهادینـه کردن فرهنگ شـهروندی‬
‫و تطبیـق برنامههـای عملـی عاجـل توسـط دولـت میباشـد‪.‬‬
‫• محیط زیست در ساحات بیرون از شهرها‬
‫در سـاحات بیـرون از شـهرها ازبیـن رفتـن پوشـشهای گیاهـی‪،‬‬
‫تأثیـرات منفـی تغییـر اقلیـم (خشکسـالی‪ ،‬سـیالب‪ ،‬گرم شـدن هوا و‬
‫‪ ،)...‬تخریبـات خـاک و لغزشهـای زمیـن‪ ،‬قطـع جنـگالت‪ ،‬قاچـاق‬
‫چـوب درختان‪ ،‬شـکار حیوانـات و پرندگان‪ ،‬آلودگی خاک و آب ناشـی‬
‫از مـواد پـس مانـده شـهرکهای صنعتـی‪ ،‬تخریبـات بسـتر دریاهـا‪،‬‬
‫اسـتخراج غیـر معیـاری معـادن‪ ،‬حفـر چاههـای عمیـق‪ ،‬بیتوجهـی به‬
‫سـاحات حفاظـت شـده و‪ ...‬منابـع طبیعـی و محیط زیسـت را صدمه‬
‫زده و متاسـفانه کمتـر مـورد توجـه قـرار گرفته اسـت‪.‬‬
‫اگرچـه بـه دلیل اهمیـت روزافزون مسـایل محیط زیسـتی‪ ،‬تا کنون‬
‫‪ 163‬کشـور وزارتـی را بـرای رسـیدگی بـه امـر حفاظت محیط زیسـت‬
‫ایجـاد نمـوده انـد‪ ،‬در افغانسـتان ایـن مسـوولیت هنـوز بـه عهـده یک‬
‫اداره بـه نـام اداره ملـی حفاظـت محیـط زیسـت میباشـد‪ .‬ادارهای کـه‬
‫بـا مشـکالت زیـادی از قبیـل خالهـای قانونـی مربـوط بـه جایـگاه و‬
‫وظایـف کاری خـود‪ ،‬خالهـای قانونـی در نحـوه تعامـل موثـر با سـایر‬
‫وزارتهـا و ادارات و مشـکالت درونسـازمانی مواجـه اسـت‪.‬‬
‫راهحـل پیشـنهادی دسـتهی ثبـات و همگرایی در این زمینـه‪ ،‬اتخاذ‬
‫رویکـرد مدیریـت جامـع محیـط زیسـت از طریـق تدویـن و اصـالح‬
‫قوانیـن محیـط زیسـت و ادغـام نهادهـای مـوازی محیـط زیسـتی در‬
‫قالـب یک وزارت قوی اسـت‪ .‬در ذیـل اهداف‪ ،‬اسـتراتیژیها و بعضی‬ ‫‪182‬‬
‫از برنامههـای دسـتهی ثبـات و همگرایـی شـریک سـاخته میشـود‪:‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬

‫‪ .1‬اهداف‬
‫• بهبود و حفاظت از شـرایط محیط زیسـتی برای همه شـهروندان‬
‫کشور؛‬
‫• حفاظت از نیازمندیهای محیط زیستی نسل فعلی و آینده؛‬
‫• حفـظ قابلیـت تولیـد و ظرفیـت سیسـتم طبیعـی و مراحـل‬
‫ایکولوژ یکـی؛‬
‫• حفاظـت و احیـای ایکوسیسـتم آبـی‪ ،‬بـه شـمول کوههـا‪،‬‬
‫جنـگالت‪ ،‬باتالقهـا‪ ،‬دریاهـا‪ ،‬جهیلهـا و طبقـات آب دهـی؛‬
‫• کاهـش اثـرات نامطلـوب سـرانه محیـط زیسـتی در شـهرها‪ ،‬از‬
 ‫جملـه از طریـق توجـه خـاص بـه کیفیـت هـوا‪ ،‬مدیریـت زبالههـای‬
‫شـهرداری و دیگـر انـواع زبالـه؛‬
‫• مدیریـت مناسـب مـواد کیمیـاوی و زبالههـا در دوران زندگـی‬
‫در مطابقـت بـا چارجوبهـای بینالمللـی و کاهـش انتشـار آنهـا در‬
‫هـوا‪ ،‬آب و خـاک جهت کاهـش تأثیـرات نامطلوب آنها بـاالی صحت‬
‫انسـانها و محیط زیسـت؛‬
‫• ادغـام و شاملسـازی اقدامـات تغییـر اقلیـم در پالیسـیها و‬
‫اسـتراتیژیهای ملـی؛‬
‫• حفـظ ایکوسیسـتم کوهسـتانی؛ به شـمول تنوع زیسـتی آنها به‬
‫منظـور ارتقـای ظرفیـت آنها در ارایـه مزایای الزم جهت تحقق توسـعه‬
‫پایدار؛‬
‫• متوقـف کـردن ضایعات تنوع زیسـتی و حفاظـت و جلوگیری از‬
‫گیاهـان و حیوانـات که در معـرض انقراض قـرار دارند؛‬
‫• اقدامـات بـرای خاتمه دادن شـکار غیـر قانونی و قاچـاق گیاهان‬
‫و حیوانـات حفاظـت شـده‪ ،‬و جلوگیری ازعرضه و تقاضـای غیر قانونی‬
‫حیوانات وحشـی؛‬
‫‪183‬‬
‫• ادغـام و شـامل سـاختن ارزشهـای ایکوسیسـتم و تنـوع حیات‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫در پالنهـای ملـی و محلـی؛ پروسـههای توسـعهیی و اسـتراتیژیهای‬

‫ملـی سـکتورهای مرتبط؛ و‬
‫• بسـیج سـازی و افزایـش قابـل توجـه منابـع مالـی از تمـام منابع‬
‫بـرای حفـظ و اسـتفاده پایـدار تنوع زیسـتی و ایکوسیسـتمها‪.‬‬

‫‪ .2‬استراتیژیها‬
‫فرهنـگ حفـظ و مراقبت از محیط زیسـت توسـط‬
‫ِ‬ ‫• نهادینهکـردن‬
‫آمـوزش و شـمولیت محیـط زیسـت در برنامههـای تعلیمـی مکاتـب‪،‬‬
‫مـدارس و نهادهـای تعلیمـات و تحصیـالت عالی؛‬
‫• فرهنـگ سـازی در زمینه کاهش تولیـد زباله‪ ،‬کثافـات و تفکیک‬
‫و جمـعآوری آنهـا و راههـای جلوگیری از انـواع آلودگیهـا (هوا‪ ،‬آب‪،‬‬
 ‫خاک‪ ،‬صوت و پالسـتیک)؛‬
‫• تشویق سرمایهگذاریهای سازگار با محیط زیست؛‬
‫• طرحهـای بدیـل ممکنـه و اسـتفاده از منابـع قابـل تجدیـد و‬
‫تکنالـوژی پـاک؛‬
‫• اتخـاذ سیاسـتهای مبتنـی بـر مکافـات و مجـازات در حمایت‬
‫از محیط زیسـت؛‬
‫• مبـارزه قاطـع بـا قاچاقچیـان چـوب‪ ،‬شـکارچیان حیوانـات و‬
‫پرنـدگان محافظتشـده‪ ،‬مخربیـن محیـط زیسـت و ‪...‬؛‬
‫• شـاملکردن معیارهـای محیطزیسـتی در انتخـاب طرحهـا و‬
‫مراحـل تدارکاتـی پروژههـا؛‬
‫• حمایت از نهادها و موسسات محیط زیستی؛‬
‫• عضویـت فعـال در سـازمانهای بینالمللـی تغییـر اقلیـم و‬
‫جلـب حمایتهـا مالـی و تخنیکـی بـرای مدیریت اثـرات منفـی تغییر‬
‫اقلیـم در افغانسـتان؛‬
‫• اولویـت دادن بـه طـرح و برنامههـای موثـر اداره ملـی حفاظـت‬
‫از محیـط زیسـت؛ و‬
‫• انسـجام و همآهنگـی بیـن وزارتهـا و ادارات در تطبیق پروژهها‬ ‫‪184‬‬
‫و برنامههـا بـا در نظرداشـت معیارهای محیط زیسـتی‪.‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬

‫‪ .3‬برنامهها‬
‫• انسـجام و انتقـال شـرکتهای تولیـدی‪ ،‬کارخانجـات‪ ،‬صنایـع‬
‫و‪ ...‬بـه سـاحات بیـرون از شـهر و فراهـمآوری تسـهیالت و زیـر‬
‫سـاختهای الزم بـرای آنهـا؛‬
‫• تطبیـق پروژههـای عملـی بـرای کاهـش و جلوگیـری از انـواع‬
‫آلودگیهـا (هـوا‪ ،‬آب‪ ،‬خـاک‪ ،‬صـوت و پالسـتیک)؛‬
‫• حفاظـت از منابـع آبـی کشـور شـامل منابع آب های سـطحی و‬
‫زیـر زمینی؛‬
‫• حفظ و مراقبت از جنگالت و منابع طبیعی کشور؛‬
 ‫• تطبیـق برنامههـای عاجـل بـرای مدیریـت خشکسـالی و‬
‫سـیالب هـا؛‬
‫• حفاظـت از پارکهـای ملـی و طبیعـی‪ ،‬مراتـع و جنـگالت و‬
‫سـاحات حفاظـت شـده کشـور؛‬
‫• طـرح قوانیـن و مقررههـا سـختگیرانه علیـه اشـخاص‪ ،‬نهادها‪،‬‬
‫تولیدکننـدگان‪ ،‬وارد کننـدگان و ‪ ...‬کـه بـه محیـط زیسـت صدمـه‬
‫می زننـد؛‬
‫تشـویق نهادهـا‪،‬‬
‫ِ‬ ‫• طـرح قوانیـن و مقـرره بـرای حمایـت و‬
‫تولیدکننـدگان‪ ،‬واردکننـدگان و‪ ...‬کـه معیارهـای بـاالی محیط زیسـت‬
‫را در نظـر میگیرنـد؛‬
‫• باال بردن معیارهای کیفیت مواد نفتی وارداتی؛‬
‫• بـاال بـردن معیارهـای کیفیـت روی واردات موترهـا‪ ،‬وسـایط‬
‫نقلیـه‪ ،‬وسـایل و تجهیـزات مصـرف کننـدهی انـرژی؛‬
‫• اتخـاد تدابیـر جـدی بـه منظـور کاهش اسـتفاده از مـواد نفتی و‬
‫فوسـیلی (زغالسـنگ) آالینـدهی هـوا و محیط زیسـت بویـژه در فصل‬
‫سرما؛‬
‫‪185‬‬
‫• مبارزه با انواع آلودگیها از طریق سیاستهایگذار مالیاتی؛‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫• اعمار کانالیزسیون مرکزی در شهرهای کالن؛‬

‫• توسعه سیستمهای آبرسانی در شهریها و دهات؛‬
‫• ممنوعیت استفاده بیرویه از چراگاهها و مراتع دولتی و ملی؛‬
‫• غرس نهال و گسـترش جنگالت و سـاحات سـبز پوششـی برای‬
‫ایجـاد کمربند سـبز در اطراف شـهرهای بزرگ؛‬
‫• تشـویق و ترغیـب مردم بـرای حفاظت از منابـع طبیعی و محیط‬
‫زیست؛‬
‫• افزایش ساحات حفاظت شده و تشدید کنترول آنها؛‬
‫• بـاال بـردن سـطح آگاهی عامـه در مـورد اهمیت محیط زیسـت‬
‫و حفاظـت جنگالت؛‬
‫• جلوگیـری از قاچـاق چـوب و قطـع جنگالت در سـاحات سـبز‬
 ‫کشور؛‬
‫• افزایـش مشـارکت سـازمانهای دولتـی برای حفاظـت از محیط‬
‫زیسـت و منابع طبیعی؛‬
‫• حفاظـت و نگـهداری محیـط زیسـت و منابـع طبیعـی از طریـق‬
‫تطبیـق سیاسـتهای مالیاتـی سـبز؛ و‬
‫• مبـارزه بـا آلودگـی پالسـتیک از طریـق سیاسـتهای مالیاتـی و‬
‫راه کارهای تشـویقی‪.‬‬

‫‪186‬‬
‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
 ‫دوازدهم‪ :‬فرهنگ‬

‫تعامل‪ ،‬مشارکت و کثرگرایی فرهنگی‬

‫دو مفهـوم فرهنـگ و تمـدن مکمـل همدیگـر هسـتند‪ .‬در واقـع تمـدن‬
‫وجـه سـختافزاری فرهنـگ و فرهنـگ وجـه نرمافـزاری تمـدن اسـت‪.‬‬
‫تمـدن کشـور مـا افغانسـتان مبتنی بـر پیشـینههای تاریخـی‪ ،‬اجتماعی‬
‫و پیشگمانههـای معرفتشـناختی و هستیشـناختی‪ ،‬انسـان شـناختی‬
‫و جامعهشـناختی خـاص اسـت‪ .‬ایـن جغرافیـا شـامل فرهنـگ و ادب‪،‬‬
‫ِ‬
‫‪187‬‬ ‫رسـوم و آداب‪ ،‬هنـر و ادبیـات‪ ،‬نظـام های اجتماعـی و‪ ...‬بسـیار متنوع‬
‫میباشـد کـه میتـوان آثـار آن را در طـول تاریـخ دیرینـهی کشـورمان‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫مشـاهده کرد‪ .‬افغانسـتان سـرزمین فرهنگهـا و تمدنها اسـت که همه‬

‫اقـوام کشـور در آن مشـارکت داشـته و تعامـالت سـازنده بینافرهنگـی‬
‫شـاخصه اصلـی این جغرافیا اسـت‪ .‬هیچ قـوم و یا بخشـی از جغرافیای‬
‫کشـور بـه تنهایی مالک ایـن حوزه بزرگ تمدنی نیسـت و تمـام اقوام در‬
‫گوشـه و اکنـاف این خـاک در آن مشـارکت داشـته اند‪.‬‬
‫متاسـفانه بعضـی از سیاسـتمدارن متعصـب و فرهنـگ نـا آشـنا با‬
‫تاکیـد بـر یـک مقطع زمانـی کوچک از یـک تاریـخ پنج هزارسـاله‪ ،‬در‬
‫تـالش بـرای شـخصیت سـازی بـرای خـود از طریـق تقابـل فرهنگـی‬
‫هسـتند‪ .‬بـر عکـس دولـت ثبـات و همگرایـی بـا اتخـاذ سیاسـتهای‬
‫فرهنگـی مشـارکتی و تقویت تعامـالت فرهنگی اقدامـات عملی در راه‬
‫پاسداشـت و زندهنـگاه داشـت تمـام فرهنگهـا و آثـار تمدنـی تـالش‬
‫میکنـد‪ .‬مسـوولین بخشهـای فرهنگـی در دولـت ثبـات و همگرایـی‬
‫فرهنگیـان کشـور خواهد بـود و نه سیاسـیون‪ .‬دولت ثبـات و همگرایی‬
‫بـه هیـچ شـخص و نهـادی اجـازه اسـتفادهی ابـزاری از فرهنـگ را‬
‫نمیدهد و مخالف سرسـخت سیاسـی سـازی حوزه فرهنگ میباشـد‪.‬‬
‫افغانسـتان به عنوان کشـوری کهن دارای پیشـینه فرهنگی و تمدنی‬
‫درخشـان و غنـای معنویـی سرشـار؛ بـه ویـژه در دورهی اسـالمی‪ ،‬بـه‬
‫مثابـه مهـد نضـج علـم و دانـش و پرورشـگاه مکتبهـا و مشـربهای‬
‫عرفانـی و شـخصیتهای نامـدار‪ ،‬پـر آوازه و مـروج فرهنـگ تسـاهل و‬
‫مـدارا و زیسـت باهمـی میـان نحلههای مختلـف اجتماعـی عمل کرده‬
‫اسـت ‪ .‬امـا حـد اقـل در دهههـای پسـین ایـن فرهنـگ و ارزشهـای‬
‫متعالـی معنـوی و انسـانی بـه شـدت تضعیـف گردیـده و جـای آن را‬
‫باورهـای سـطحی‪ ،‬گرایشهـای کوتـه بینانـه‪ ،‬خصلتهـای نفـرتزا و‬
‫خشـونتپرور گرفتـه اسـت‪.‬‬
‫هرچنـد خشـونت نهادینـه شـده در تـار و پـود جامعـه افغانسـتان‬
‫علـل و عوامـل گوناگـون دارد؛ امـا رشـد و ظهـور قرائتهـای افراطـی‬
‫ایدیولوژیـک از مبانـی و متـون دینی و غلبـهی فرهنگ قهر‪ ،‬خشـونت و‬ ‫‪188‬‬
‫تشـدد بـر اصـول رواداری دینـی و شـکیب و تسـامح فرهنگـی همچون‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫پدیدههـای وارداتـی و سـیطرهی دراز مـدت تفنـگ بر قلـم‪ ،‬از مهمترین‬
‫عوامـل تفـرق‪ ،‬تضـاد و کشـمکشهای خونیـن اجتماعـی در کشـور ما‬
‫بوده اسـت‪.‬‬
‫بـرای گـذر از ایـن وضعیـت نابسـامان و وداع بـا فرهنـگ‬
‫خشـونتزای کنونـی و نیل بـه یک جامعـه سـالم‪ ،‬آگاه و همپذیر‪ ،‬بیش‬
‫و پیـش از هرچیـز دیگـر بـه یـک تحـول فرهنگـی و بـه یـک رسـتاخیز‬
‫فکـری ضـرورت داریـم‪ .‬جنبـش و تحرکـی جامـع‪ ،‬منسـجم‪ ،‬سـازمان‬
‫یافتـه و مبتنـی بر اصـول و ارزشهای متعالی انسـانی و مدنـی که بتواند‬
‫نظـام باورهـای کهنـه وتخدیـر آور را درهـم بریـزد‪ ،‬سـنتهای سـیاه و‬
‫مانـع از تحـول اجتماعـی و توسـعه سیاسـی را بـر کنـد و زمینـه را برای‬
 ‫رشـد و خالقیـت فکری در میان اقشـار مختلف جامعه مسـاعد سـازد‪.‬‬
‫بنـا برایـن‪ ،‬فرهنـگ بـه مثابـه چارچـوب رفتـار جمعـی و عامـل‬
‫بنیادیـن رویههـا و رویکردهـا از اهمیـت اساسـی در یـک جامعـه‬
‫برخـوردار اسـت سـرمایهگذاری روی فرهنـگ عمومـی بـرای تغییـر‬
‫بینـش و نگـرش اجتماعـی و اصـالح الگـوی رفتـاری و ارتقای سـطح‬
‫دیـد و نظـام رفتـاری شـهروندان‪ ،‬نیازمنـد طـرح و تطبیـق پالیسـیهای‬
‫دقیـق‪ ،‬جامـع و مشـخص اسـت‪.‬‬
‫توسـعه بـه مثابـه یـک امـر انسـانی و فرهنگ بـه عنوان سـنگبنای‬
‫آن‪ ،‬سـبب تقویـه تسـاند اجتماعـی و تحکیـم ثبات سیاسـی در کشـور‬
‫میگـردد‪.‬‬
‫در ‪ 18‬سـال گذشـته‪ ،‬یـک معضـل اساسـی‪ ،‬فقـدان نـگاه جامع و‬
‫برنامهمحـور در سـطوح مختلـف دولـتداری در کشـور بـوده اسـت‬
‫امـا در ایـن میـان‪ ،‬بـی توجهـی به حـوزه فرهنگ یـک نقیصهی اسـفبار‬
‫اسـت‪ .‬بـرای پرکردن این خـال‪ ،‬رهبری حکومـت ثبـات و همگرایی در‬
‫اسـرع وقـت‪ ،‬یـک برنامـه جامع ملـی فرهنگـی را تدویـن میکنـد تا بر‬
‫مبنـای آن‪ ،‬نـه تنهـا نظـام تعلیـم و تربیه‪ ،‬محتـوای دروس دانشـگاهی و‬
‫‪189‬‬
‫محصـوالت فرهنگی افغانسـتان دچار تحـول گردد بلکـه در حوزههای‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫مختلـف تولیـد فکـر و اندیشـه؛ ترویـج فرهنـگ اعتـدال‪ ،‬گسـترش‬

‫آگاهیهـای شـهروندان نسـبت بـه مسـوولیتهای خطیر اجتماعـی‪،‬‬
‫ضـرورت تمکیـن از قانـون و حفاظـت از حقـوق و وجایب شـهروندی‬
‫شـان اقدامـات اساسـی را روی دسـت میگیـرد‪.‬‬
‫دسـتهی ثبـات و همگرایـی بـر نقـش نظارتـی و حمایتـی دولـت‬
‫بـرای تقویـت فرهنـگ عمومی مبتنـی برارزشهـای اخالقـی و کرامت‬
‫انسـانی تأکیـد میکنـد‪.‬‬
‫توجـه ویـژه رهبـری حکومـت ثبـات و همگرایی به حـوزه فرهنگ‬
‫بـه عنوان بنیاد یـک جامعه متعالی انسـانی و مبتنی بـر فضایل اخالقی‪،‬‬
‫برای دسـتیابی بـه اهداف ذیل اسـت‪:‬‬
 ‫‪ .1‬اهداف‬
‫• دست یابی به توسعۀ فرهنگی؛‬
‫• تقویت تعامل فرهنگی سازنده و مشارکت فرهنگی؛‬
‫• بهبـود الگوی رفتاری شـهروندان بـر مبنای ارزشهای اسـالمی‬
‫و تاریخی؛‬
‫• ارتقای سطح و کیفیت شعور ملی و حیات معنوی شهروندان؛‬
‫• نهادینه کردن آزادی بیان و قلم؛‬
‫• حفظ میراث فرهنگی و تمدنی تاریخ ‪ 5‬هزارساله؛ و‬
‫• تقویـت صلـح و زندگـی مسـالمت آمیـز از مجـرای فرهنـگ و‬
‫هنر ‪.‬‬

‫‪ .2‬استراتیژی ها‬
‫‪ 2.1‬تحـول فرهنـگ‪ :‬سـاماندهی بهتـر و حمایـت ویـژه از‬
‫سـاختارهای فرهنگسـاز ماننـد خانواده‪ ،‬مراکـز آموزشـی و تحصیلی‪،‬‬
‫علمـی و تحقیقـی‪ ،‬کانونهـای فرهنـگ اسـالمی و رسـانهها‪ ،‬نهادها و‬
‫مراکـز تولیـد هنـر در همـه اشـکال آن از اولویتهـای توسـعه فرهنگی‬
‫دسـتهی مـا بـه شـمار مـیرود که در جهـت تقویـت رونـد آن در قالب‬ ‫‪190‬‬
‫برنامـه «تحـول فرهنگـی» سـرمایهگذاری میکنـد‪.‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪ 2.2‬اعتـالی حیـات معنـوی جامعـه‪ :‬اصـالح و گسـترش‬
‫محصـوالت با کیفیـت فرهنگـی‪ ،‬زمینه سـازی اصالح الگـوی رفتاری‬
‫شـهروندان‪ ،‬ارتقـای سـطح و کیفیـت شـعور ملـی‪ ،‬ظرفیـت فکـری و‬
‫حیـات معنـوی در جامعـه را عـالوه بـر ایـن کـه مهـم میشـماریم‪ ،‬به‬
‫عنـوان وجیبـه ملـی نیـز تلقـی میکنیـم‪.‬‬
‫‪ 2.3‬صیانـت از آزادی بیـان‪ :‬آزادی بیـان به عنوان حق اساسـی‬
‫شـهروندان‪ ،‬سـبب تقویـت و تمریـن دیالـوگ ملـی و دیـدگاه انتقـادی‬
‫شـهروندان و زمینهسـاز گسـترش احسـاس امنیـت اجتماعـی اسـت‪.‬‬
‫دولـت ثبـات و همگرایـی این حق را پـاس میدارد و حمایـت از فضای‬
 ‫نقـد‪ ،‬دسترسـی آزاد بـه اطالعـات و حمایـت از خبرنـگاران در برابـر‬
‫خشـونت را جـزء اولویتهـای راهبـردی توسـعه فرهنگـی بـه شـمار‬
‫می آورد‪.‬‬
‫‪ 2.4‬ارتقـای سـطح فرهنگـی جامعـه‪ :‬رشـد و بلـوغ فرهنگـی‬
‫شـهروندان و ارتقـای سـطح دانـش و بینـش آنـان‪ ،‬نیازمندگسـترش‬
‫فضاهـای فرهنگـی وهنـری میباشـد‪ .‬در ایـن زمینـه سـرمایهگذاری و‬
‫برنامههـای موثـری را تدویـن و تطبیـق میکنیـم‪.‬‬
‫‪ 2.5‬نگـهداری از میراثهـای فرهنگـی‪ :‬میـراث فرهنگی مشـمول‬
‫آبـدات تاریخـی‪ ،‬آثـار باسـتانی و گنجینههـای عظیـم معنـوی کشـور‪،‬‬
‫بیـان کننـده پیشـینه تاریخـی‪ ،‬تمـدن و فرهنـگ جامعـه مـا اسـت کـه‬
‫شـکل گیـری آن درطی سـالیان متمـادی صـورت گرفته و جزء سـرمایه‬
‫ملـی شـده اسـت‪ ،‬دولـت ثبـات و همگرایـی حفـظ و مراقـت از ایـن‬
‫میـراث گـران بهای ملـی و ترمیـم و بازسـازی آن را جدی گرفتـه و همه‬
‫تـالش و مسـاعی خـود را درجهـت بازگردانـدن آثـار تاراج شـده به کار‬
‫میگیـرد‪.‬‬
‫‪ 3.4‬توجـه بـه سـرمایههای انسـانی فرهنـگ‪ :‬هنـر عـالوه‬
‫‪191‬‬
‫بـر جنبههـای فنـی‪ ،‬مـروج زیبایـی دوسـتی‪ ،‬صلـح پسـندی و داد و‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫مهرورزی نیز میشـود‪ .‬سـرمایهگذاری متناسـب جهـت بهبودوضعیت‬

‫هنـر‪ ،‬هنرمنـد و بـه ویـژه هنرمنـدان پیشکسـوت در افغانسـتان م تواند‬
‫فضـای خشـون بـار جامعـه را تعدیـل و منعطـف نمایـد‪ ،‬در ایـن زمینه‬
‫توجـه جـدی مبـذول مـی داریم‪.‬‬

‫‪ 4‬برنامهها‪:‬‬
‫بـرای گسـترش و تقویـه فرهنگ عمومـی‪ ،‬دولت ثبـات و همگرایی‬
‫خـود را ملـزم بـه گام برداشـتن درراسـتای تحقـق و اجـرای راهبردهای‬
‫ذیـل مـی داند‪.‬‬
‫‪ 4.1‬ایجـاد بسـترهای قانونی وسـهولتهای حقوقی بـرای تحکیم‬
‫و نهادینـه کـردن آزادی بیان و رسـانههای آزاد؛‬
‫‪ 4.2‬عملکـرد در حـوزه رسـانهها مطابـق قانـون اساسـی‪ ،‬قانـون‬
‫رسـانههای همگانـی و سـایر قوانیـن و مقـررات و لوایـح ذیربـط و‬
‫بازنگـری و تعدیـل این قوانین به سـود حمایت از گـردش آزاد اطالعات‬
‫در جامعـه و افزایـش فعالیتهـای امـن و آزاد رسـانهها و خبرنـگاران؛‬
‫‪ 4.3‬حمایـت از تطبیـق کامـل «قانـون حـق دسترسـی بـه‬
‫اطالعـات» و معیاریسـازی و مـدرن سـازی مراجـع اطـالع رسـانی‬
‫در تمـام نهادهـا و ادارات دولتـی و تسـهیل دسترسـی هرچـه بیشتـر‬
‫شـهروندان بـه معلومـات؛‬
‫‪ 4.4‬تبدیـل کـردن کمیتـه مشـترک حکومـت و رسـانهها بـه یـک‬
‫نهـاد دوامـدار قانونی بـا هدف تأمیـن امنیـت و مصونیت خبرنـگاران و‬
‫رسـیدگی بـه دوسـیههای خشـونت علیـه آنان؛‬
‫‪ 4.5‬برداشـتن گامهـای عملـی در راسـتای ملـی سـازی آژانـس‬
‫خبـری باختـر و تلویزیـون ملـی بـه عنـوان رسـانههای ملـی؛‬
‫‪ 4.6‬از میـان برداشـتن فاصلـه میـان دولـت و رسـانههای غیـر‬
‫دولتـی بـه عنـوان الزمـه حمایـت از آزادی بیـان و رسـانههای آزاد در‬
‫راسـتای دسـت یابـی بـه منافـع و اهـداف کالن مشـترك ملـی؛‬
‫‪ 4.7‬زمینـه سـازی و همکاری بـرای افزایش ظرفیتهای مسـلکی‬ ‫‪192‬‬
‫رسـانههای غیردولتـی و تقویـت آنهـا در راسـتای مبارزه موثر با فسـاد‪،‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫اصـالح نظـام دولتی‪ ،‬نهادینـه کردن فرهنگ پاسـخگویی وشـفافیت در‬
‫عملکـرد مقامات و مسـووالن دولتی؛‬
‫‪ 4.8‬تجدیـد بنـا و توسـعه کتابخانـه عامـه کشـور و ایجـاد کتـاب‬
‫خانههـای عمومـی مجهـز بـا تکنالـوژی معلوماتـی در تمـام والیـات؛‬
‫‪ 4.9‬ایجـاد مارکیـت کتـاب و بازارچـه مشـترک بـرای تمـام‬
‫انتشـارات و کتـاب فروشـیها و ایجـاد سـالنها و فضاهـای مناسـب‬
‫بـرای نمایشـگاههای کتـاب و عرضـه محصـوالت فرهنگـی و هنـری؛‬
‫‪ 4.10‬حمایـت جـدی – مـادی و معنـوی از ناشـرین‪ ،‬مصنفیـن و‬
‫مولفـان و هنرمنـدان بـا هدف رشـد و گسـترش تولید فرهنـگ و هنر در‬
‫کشور؛‬
 ‫‪ 4.11‬احـداث و مرمـت سـالنهای سـینما و خانههـای نمایش و‬
‫توسـعه مراکز فرهنگی‪،‬هنـری ‪ -‬تفریحی؛‬
‫‪ 4.12‬تقویـت گردشـگری از طریق برنامه ریزیهـای دقیق علمی‬
‫و معلوماتـی و معرفی جاذبههای گردشـگری طبیعی؛‬
‫‪ 4.13‬برنامـه ریـزی بـرای حفـظ و بازسـازی آبـدات باسـتانی و‬
‫آثـار تاریخـی و برگشـتاندن آثارتاریخـی تاراج شـده به عنوان بخشـی از‬
‫سـرمایه ملـی و جاذبه گردشـگری؛‬
‫‪ 4.14‬افزایـش بودجـه و تخصیصـات مناسـب بـرای سـاماندهی‬
‫بخـش فرهنگی؛‬
‫‪ 4.15‬تدویـن پالیسـی جامـع ملـی فرهنگـی بـرای توسـعه‬
‫محصـوالت فرهنگـی افغانسـتان در حوزههـای تولیدکتـاب و ادبیـات‪،‬‬
‫سـینما‪ ،‬رشـد هنرهـای زیبـا و صنایـع ظریفـه‪ ،‬بـر پایـه شـاخص هـای‬
‫معیـن و بـر اسـاس برنامـه توسـعه فرهنگـی؛‬
‫‪ 4.16‬ارتقـای دانـش مسـلکی کارکنـان دولتـی در حـوزه فرهنـگ‬
‫بـا ایجـاد و گسـترش مراکز آمـوزش حرفـهای و تربیـت نیروی انسـانی‬
‫ورزیـده و ماهـر‪ ،‬در تمـام عرصههـای فرهنگـی؛‬
‫‪ 4.17‬تشـویق سـرمایه گـذاری خصوصـی بـه منظـور ایجـاد‬
‫‪193‬‬
‫بنگاههـای نشـراتی قدرتمنـد و حرفهیـی‪ ،‬بـا ایجـاد سـهولت بـرای‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫سـرمایهگذاران و تخفیفهـای مالیاتـی بـه آنهـا؛‪47‬‬

‫‪ 4.18‬برنامه ریزی برای تأمین معیشـت مناسـب دسـت اندرکاران‬
‫حـوزه فرهنگـی در راسـتای ارجگـذاری به آنها بـه عنـوان فرهیختهگان‬
‫جامعـه با ایجـاد تعاونیهـای فرهنگی؛‬
‫‪ 4.19‬تطبیـق کامـل قانـون کاپـی رایـت و دفـاع و حمایـت قاطـع‬
‫از حقـوق مصنـف و مولـف و پدیـد آورنـدگان آثـار و مبدعـان و ایجاد‬
‫کنندگان؛‬
‫‪ 4.20‬تعییـن حقالتألیـف مناسـب بـرای نویسـندگان از طریـق‬
‫بازنگـری و تعدیـل قانـون حقـوق مصنـف و مولـف؛ و‬
‫‪ 4.21‬تعییـن جوایـز مناسـب بـرای بهتریـن کتـاب‪ ،‬بهترین ناشـر‬
‫و بهتریـن نویسـنده و خبرنـگار و گزارشهـای تحقیقـی در یـک سـال‪.‬‬
‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫‪194‬‬
 ‫سیزدهم‪ :‬اجتماع‬

‫هیچ شهروندی از شهروند دیگر کمتر یا زیادتر نیست‬

‫یکـی از اولویتهـای اصلـی دسـتهی ثبـات و همگرایـی «توسـعهی‬

‫سیاسـی» بـه مـوازات «توسـعهی اقتصـادی» بـا حفـظ نظـم اجتماعی‬
‫(‪)Social Order‬اسـت‪ .‬مطالعـات دسـتهی ثبـات و همگرایـی نشـان‬
‫میدهـد کـه به اسـتثنای کشـور چیـن‪ ،‬در تمام کشـورها بعـد از جنگ‬
‫جهانـی دوم از قبیـل مالیزیـا‪ ،‬کوریـای جنوبـی‪ ،‬برازیـل‪ ،‬ترکیـه‪ ،‬هند و‬
‫‪195‬‬ ‫سـنگاپور توسـعهی سیاسـی و توسـعهی اقتصـادی بـه طـور همزمـان‬
‫پیـش برده شـده اسـت‪.‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫دولت ثبات و همگرایی با درک اهمیت توسـعهی سیاسـی به ایجاد‬

‫ظرفیـت حداکثـری در نظـام بـرای پاسـخگوی بـه نیازها‪ ،‬خواسـتهها و‬
‫توقعـات جامعـه بـا توجـه بـه تنـوع زبانـی‪ ،‬قومـی‪ ،‬مذهبـی‪ ،‬فرهنگی‪،‬‬
‫اندیشـه و ‪ ...‬اقـدام خواهـد کـرد و بـرای افزایـش واقعـی مشـارکت‬
‫سیاسـی‪ ،‬بسترسـازی خواهد نمود‪ .‬دسـتهی ثبات و همگرایی باور دارد‬
‫هـر قسـمت جغرافیـای افغانسـتان دارای تاریـخ‪ ،‬تمـدن و هویـت چند‬
‫هزارسـاله اسـت و زیبایـی کشـور مـا در ایـن تنـوع و تکثر اسـت و باید‬
‫بـه آن بـه دیـد فرصت نگاه کـرد‪ .‬از ایـن رو به جای تحمیـل هویت یک‬
‫بخـش بـه سـایر بخشهـا کـه باعـث واکنـش منفـی میشـود و چالش‬
‫عمـده فراروی توسـعه سیاسـی ایجـاد میکند‪ ،‬سیاسـت احتـرام متقابل‬
‫و حمایـت از کثرتگرایـی مبتنـی بر تنوع سـاختاری جامعهی افغانسـتان‬
‫اتخـاذ میگـردد‪ .‬صاحـب ایـن کشـور تمـام مردمـی هسـتند کـه در‬
‫جغرافیـای ایـن کشـور زندگـی و شـهروند آن میباشـند؛ بنابرایـن هیچ‬
‫شـهروندی از شـهروند دیگـر کمتـر یـا زیادتر نیسـت‪.‬‬
‫ً‬
‫مطمئنا مسـیر توسـعه سیاسـی در افغانسـتان هموار و بدون مشکل‬
‫نیسـت و دولـت ثبـات و همگرایـی بـا درک ایـن مهـم تمـام تـالش‬
‫خـود را بـرای پاسداشـت از ارزشهـای مـردم سـاالری‪ ،‬آزادی بیـان‪،‬‬
‫حقـوق شـهروندی‪ ،‬حقـوق زنـان‪ ،‬حقـوق بشـر‪ ،‬حقـوق جوانـان‪ ،‬و‪...‬‬
‫انجـام خواهـد داد تـا خشـونت و تعصـب جـای خـود را به همزیسـتی‬
‫مسـالمتآمیز و نظـم اجتماعـی بدهـد‪ .‬افغانسـتان خصوصـا در ایـن‬
‫مقطـع زمانـی بیشتـر از هـر زمـان دیگـر نیازمند یـک رهبـر مردمی و‬
‫کاریزماتیـک اسـت کـه بتواند نظم اجتماعـی را حفظ و زمینه توسـعهی‬
‫سیاسـی را فراهـم سـازد کـه در ایـن میـان رهبـر دسـتهی تکـت ثبات و‬
‫همگرایـی دکتـور عبداللـه عبداللـه از یـک مزیـت کامـال رقابتـی در‬
‫مقایسـه با سـایرین برخوردار میباشـد و عمـال آن را ثابت کرده اسـت‪.‬‬
‫نظـم اجتماعـی بر اسـاس باورهـا‪ ،‬ارزشهـا‪ ،‬نورمهـا و عرفهای‬
‫مشـترک یـا بـه عبـارت دیگـر فرهنـگ مشـترک کشـور ایجاد میشـود؛‬ ‫‪196‬‬
‫تنوع قومـی‪ ،‬زبانی و… در کشـور‪ ،‬تنها دسـتهی ثبات و‬ ‫امـا بـا توجـه به ّ‬
‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫همگرایـی بـا حمایت تمـام مـردم افغانسـتان میتواند زمینهسـاز واقعی‬
‫بـرای ایجـاد یـک فرهنـگ مشـارکتی باشـد‪ .‬بـا توجـه به اهمیـت حفظ‬
‫نظـم اجتماعـی در رونـد توسـعهء سیاسـی‪-‬اقتصادی‪ ،‬از دیـد دسـتهی‬
‫ثبـات و همگرایـی «فرهنـگ مشـارکتی» کـه بتوانـد نظـم اجتماعـی را‬
‫تقویـت و تـداوم بدهد تنهـا و تنها «نهادینهسـازی فرهنگ شـهروندی»‬
‫و «برابری تمام شـهروندان» اسـت‪ .‬روایتهـای اقتدارگرایانـه و ترجیح‬
‫یـک بخـش از جامعـه بـر دیگـران‪ ،‬نه تنهـا فاصله ملـت و دولـت را هر‬
‫روز زیادتـر کـرده‪ ،‬بلکـه باعث شـکافهای عمیق بین ملت افغانسـتان‬
‫شـده کـه دولـت ثبـات و همگرایـی بـر آنهـا نقطـه پایـان میگـذارد و‬
‫فصـل جدیـدی از شـگوفایی و برابـری را میگشـاید‪.‬‬
 ‫توسـعهی سیاسـی‪ ،‬توانمندسـازی فضـای اجتماعی و بسترسـازی‬
‫تحـوالت اجتماعـی در مسـیر ثبـات بـا حفـظ پویایـی و نشـاط در‬
‫جامعـه‪ ،‬اولویـت اصلـی دولت ثبات و همگرایی می باشـد کـه تا کنون‬
‫کمتـر مـورد توجـه قرار گرفتـه اسـت‪ .‬در نیم قـرن گذشـته‪ ،‬از پدیدهها‪،‬‬
‫فرایندهـا و بحرانهـا و جنبشهـای اجتماعـی بـه منظـور دسـتیابی بـه‬
‫اهداف سیاسـی‪ ،‬قومی و ایدیولوژیک سـوء اسـتفاده شـده کـه نتیجهیی‬
‫جـز سـرخوردگی و نـا امیدی نداشـته اسـت‪.‬‬
‫دولـت ثبـات و همگرایـی بـا در نظر داشـت مـوارد ذکر شـده باور‬
‫دارد کـه مشـارکت فعـال شـهروندان در عرصههـاي اجتماعـی بدون در‬
‫نظرداشـت هرگونـه تبعیض در ارائه خدمـات و به وجـود آوردن زمینهی‬
‫کسـب درآمـد و ارتقـاي کیفیـت زندگـی‪ ،‬توزیـع عادالنـه امکانـات در‬
‫جامعـه؛ زمینـه بروز خالقیت‪ ،‬رفع فقر و بروز اسـتعدادهاي انسـانی در‬
‫جامعـه را فراهـم میکنـد‪ .‬افغانسـتان بهعنـوان یک کشـور چنـد قومی‪،‬‬
‫نیازمنـد اتخـاذ سیاسـتی در عرصـه اجتماعـی اسـت کـه تمـام اقشـار‬
‫جامعـه‪ ،‬خـود را در آن دریابند و ضرورت اسـت تا اقـوام مختلف زمینه‬
‫تبـارز هویت خود را داشـته باشـند‪.‬‬
‫‪197‬‬
‫تنهـا‪ ،‬داشـتن جامعه پویـا‪ ،‬آگاه‪ ،‬با حقـوق برابر و امیـدوار به آینده‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫میتوانـد ضامـن تأمیـن رفاه و آسـایش و زمینهسـاز توسـعه اجتماعی و‬

‫اقتصـادي باشـد‪ .‬تقویـت و گسـترش ایـن ارزشهـا در اجتمـاع‪ ،‬یکی‬
‫از وظایـف اصلـی دولـت ثبـات و همگرایـی اسـت تـا از ایـن طریـق‪،‬‬
‫ناهنجاريهـاي اجتماعـی را کاهـش داده و فرصتهـاي زیـادي را از‬
‫طریـق همگرایـی اجتماعـی و افزایـش سـطح مشـارکت فعال مـردم در‬
‫عرصههـاي مختلـف فراهـم کند‪.‬‬
‫افغانسـتان امـروز بـا چالشهـای افزایـش ارتـکاب جرایـم و‬
‫ناهنجاريهـاي اجتماعـی و خانوادگـی و همچنـان افزایـش تعصبـات‬
‫قومـی‪ ،‬نقـض حقـوق شـهروندان‪ ،‬مهاجـرت‪ ،‬جابهجایـی و اعتیـاد‬
‫مواجـه اسـت‪ .‬دولـت ثبـات و همگرایـی بـراي بیـرون رفـت از ایـن‬
‫چالشهـا اهـداف و برنامههـای ذیـل را در اولویـت کاری خـود در‬
 ‫بخـش اجتماعـی قـرار خواهـد داد‪:‬‬

‫‪ .1‬اهداف‬
‫• نهادینهسازی فرهنگ شهروندی و مسووولیت پذیری؛‬
‫• بسترسـازی بـرای جامعـهاي اعتدالگـرا و همدیگرپذیـر و پابنـد‬
‫بـر آموزههـا و ارزشهای اسـالمی و بشـری؛‬
‫• توانمندسـازی جامعـهای بـا حداقـل خشـونتهاي خانوادگی و‬
‫اجتماعی؛‬
‫• ایجاد جامعه بهدور از فقر‪ ،‬فساد‪ ،‬تبعیض و خشونت؛‬
‫• نهادینـه سـازی احتـرام به حقوق شـهروندي و حریـم آزادیهای‬
‫شخصی‪ ،‬شـهروندی و اجتماعی؛‬
‫• ترویـج فرهنـگ قانونمـداری و کنتـرول ناهنجاریهـای‬
‫ا جتما عـی ؛‬
‫• تأمین عدالت اجتماعی؛ و‬
‫• تحکیم بنیان خانواده‪.‬‬

‫‪ .2‬استراتژیها‬ ‫‪198‬‬
‫مشـارکت سیاسـی اعـم از مـردان و زنـان در امـور‬
‫ِ‬ ‫• تقویـت‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫اجتماعـی‪ ،‬فرهنگـی‪ ،‬سیاسـی و ‪...‬؛‬
‫• مهیا کردن شرایط زندگی آبرومندانه برای همه شهروندان؛‬
‫• پاسخگو ساختن دولت در برابر مطالبات شهروندی؛‬
‫• از بین بردن فاصله میان دولت و مردم؛‬
‫• حمایت از کثرگرایی و تنوع فرهنگی و اجتماعی؛‬
‫• برنامهریزي برای از بین بردن ناامنیهای روانی و اجتماعی؛‬
‫• گسترش نقش فعال زنان در خانواده‪ ،‬جامعه و دولت؛ و‬
‫• بسترسـازی و حمایـت همه جانبه از نسـل جـوان در عرصههای‬
‫سیاسـی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی‪.‬‬
 ‫‪ .3‬برنامهها‬
‫‪ 3.1‬جامعه ارزشگرا و تسامح محور‬
‫• تقویـت و ترویـج بینـش اسـالم معتـدل بـه منظـور ریشـه کـن‬
‫کـردن بنیانهـای خشـونت‪ ،‬تنـدروی و افراطیـت؛‬
‫• کنتـرل و جلوگیـری از بسـترهای اجتماعـی سـربازگیری‬
‫جریانهـای شورشـی و افـراط گرا از جوانـان و کودکانی کـه در معرض‬
‫آسـیبهای اجتماعـی قـرار میگیرنـد؛‬
‫• نهادینهسـازی فرهنـگ شـهروندی از طریـق مکاتـب‪ ،‬مـدارس‪،‬‬
‫مراکـز تعلیمـات تحصیالت عالـی و‪. ...‬؛‬
‫• حمایـت از تاسـیس نهادهـاي مردمـی مؤثر در راسـتاي رشـد و‬
‫مشـارکت اجتماعی؛‬
‫• پـرورش بسـترهای صلـح و همزیسـتی مسـالمتآمیز بـا ترویج‬
‫فرهنـگ تحمـل و مـدارا‪ ،‬تسـامح و رواداري اجتماعی؛‬
‫• مبـارزه بـا عوامل نابرابریهـا‪ ،‬بی عدالتـی و رویکردهای تبعیض‬
‫آمیـز که از موانع پویایی و توسـعه اجتماعی دانسـته میشـوند؛ و‬
‫• تقویـت‪ ،‬گسـترش و نهادینـه سـاختن ظرفیتهـا و فرآوردههـای‬
‫‪199‬‬
‫فرهنگـی و هنـري بـراي رفـع خشـونتها و ناهنجاري هـاي اجتماعی‪.‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ 3.2‬مصئونیت اجتماعی‬
‫• حمایـت از اتحادیههـاي صنفـی به ویـژه اتحادیههـاي کارگري‪،‬‬
‫دهقانـی و پیشـهور براي رسـیدن به مصئونیـت اجتماعی؛‬
‫• بهبود وضعیت اجتماعی و معیشتی متقاعدین نظامی و ملکی؛‬
‫• اسـکان مرحلـهوار و سـامان بخشـی بـه وضعیـت کوچیهـا و‬
‫سـامان دادن وضعیـت مهاجریـن و بیجاشـدگان داخلـی؛‬
‫• برنامـه ریـزی برای کاهـش اعتیاد به مـواد مخـدر و جلوگیری از‬
‫تمایـل جوانـان به کارهـای خالف قانون و دیگر آسـیب هـای اجتماعی‬
‫از طریـق برنامههـای بین سـکتوری و بلند بردن سـطح آگاهـی عامه در‬
 ‫سطح شـهرها و روسـتا های کشور؛‬
‫• طـرح اسـتراتژی ملی رسـیدگی بـه وضعیت زندگـی و بازپروری‬
‫خانوادههـای شـهدا بـه ویـژه شـهدای نیروهـای امنیتی و دفاعی کشـور‬
‫بـه منظـور کاهـش آسـیبهای اجتماعـی و تأثیـرات روانـی جنـگ و‬
‫منازعه در کشـور؛‬
‫• افزایـش و بلنـد بـردن کیفیـت خدمترسـانی بـه روسـتاها و‬
‫مناطـق دور دسـت کشـور بـه منظـور کاهـش تفـاوت سـطح زندگی در‬
‫روسـتاها و شـهرها و جلوگیـری از مهاجـرت بـی رویـهی مردم بـه ویژه‬
‫نیـروی کار غیرماهـر از روسـتاها بـه شـهرها از طریـق ایجاد اشـتغال و‬
‫افزایـش برنامههـاي عمرانـی در روسـتاهاي کشـور‪.‬‬

‫‪ 3.3‬رعایت و نهادینه سازی حقوق شهروندي‬

‫• تأمیـن شـرایط زندگـی شـرافتمندانه و محتـرم شـمردن حقـوق‬
‫شـهروندان از طریـق راه انـدازی برنامههـای آگاهـی دهـی اجتماعی و‬
‫آموزشهـای مدنـی و ایجـاد میکانیزمهـای بین سـکتوریی کـه در کنار‬
‫ارایـهی خدمـات در راسـتای ترویـج فرهنـگ و ارزشهـای شـهروندی‬
‫نیز مـورد توجـه قـرار بگیرد‪.‬‬ ‫‪200‬‬
‫• ترویـج و نهادینـه سـازی فرهنـگ احتـرام گذاشـتن بـه حریـم‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫خصوصـی افـراد و جلوگیـري از هرگونـه تالش بـراي تفتیش و بازرسـی‬
‫مسـکن بـدون مجـوز قانونـی؛ و‬
‫• بلنـد بـردن ظرفیـت ارگانهـای عدلی و قضایی و کشـفی کشـور‬
‫بـه صورتـی کـه بـه عوامـل و زمینههـای اجتماعـی ارتـکاب جـرم بـه‬
‫صـورت علمـی و دقیـق توجـه شـده و بـه نـگاه تک بعـدی به مسـالهی‬
‫جـرم و جنایـت و دیگـر آسـیب هـای اجتماعـی پایان داده شـود‪.‬‬

‫‪ 3.4‬خانواده‬
‫• تدویـن برنامـه بـراي تقویت بنیـان خانـواده حمایـت از حقوق‪،‬‬
‫مسـووولیتها‪ ،‬فرصتهـا و امکانـات برابـر جهـت تنظیـم و تحکیـم‬
 ‫امـور خانواده؛‬
‫• تقویـت و توسـعهی میکانیزمهـا و نهادهایـی کـه در زمینـهی‬
‫تأمیـن سـالمت و بهداشـت و بهزیسـتی خانـواده کار و فعالیـت دارنـد‬
‫و همچنـان تأسـیس نهادهـاي فرهنگـی‪ ،‬هنـري و تفریحی بـراي ایجاد‬
‫شـادی و نشـاط و امیـدوار سـاختن خانوادههـا؛ و‬
‫• بلنـد بـردن کیفیـت و کمیـت نهادهایـی کـه در راسـتای تأمیـن‬
‫حقـوق کـودکان کار میکننـد و اصـالح و تعدیـل قوانیـن مربـوط‬
‫بـه کـودکان بـا توجـه بـه شـرایط اجتماعـی و فرهنگـی کشـور و‬
‫کنوانسـیونهاي بینالمللـی کـه افغانسـتان بـه آنها ملحق شـده اسـت‪.‬‬

‫‪ 3.5‬زنان‬
‫• تأمیـن شـرایط عادالنـه و امـن جهـت سـهمگیري فعـال زنـان‬
‫در عرصههـاي مختلـف زندگـی اجتماعـی و سیاسـی از طریـق مبـارزه‬
‫بـا عرفهـا و عنعناتـی کـه بـرای زنـان بـه ویـژه در روسـتاها و مناطـق‬
‫دور دسـت‪ ،‬محدودیتهـای فرهنگـی و اجتماعـی زیـادی ایجـاد کرده‬
‫ا ست ؛‬
‫‪201‬‬
‫• حمایـت از حـق آمـوزش زنـان در تمـام سـطوح در سرتاسـر‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫افغانسـتان از طریـق زمینـه سـازي بـراي آمـوزش بـا شـرایط عادالنـه و‬

‫برابر؛‬
‫• راه انـدازی برنامههـای دادخواهـی‪ ،‬آگاهـی دهی و آموزشـی به‬
‫منظـور توانمند سـازی زنان‪ ،‬روشـن سـازی ذهنیـت مردان خانـواده در‬
‫پیونـد با حقوق اسـالمی و انسـانی زنـان و مهمتر از آن تعدیـل قوانین از‬
‫منظـر دیـد مرد سـاالر حاکم بـر روحیه و رویههـای قضایـی‪ ،‬اجرایی و‬
‫مراجـع تنفیـذ قانـون به منظـور تأمین عدالـت و امنیت روانـی و فزیکی‬
‫زنـان در عرصهی فعالیـت و حضور شـان در اجتماع؛‬
‫• گسـترش جنبههـا و زمینههـای تطبیقـی کنوانسـیونها و اسـناد‬
‫بینالمللـی مرتبـط بـه زنـان کـه افغانسـتان عضویـت آنهـا را کسـب‬
‫کـرده و زمینـه سـازی بـرای الحـاق افغانسـتان بـه اسـناد بینالمللی که‬
‫افغانسـتان بـه آن الحـاق نکـرده؛ امـا در راسـتای تأمین حقـوق زنان در‬
‫کشـور مفیـد و اثـر گـذار میباشـد‪.‬‬
‫• حمایـت از نهادهـاي آموزشـی‪ ،‬فرهنگـی و هنـري زنـان در‬
‫روسـتاها و مناطـق دورسـت کشـور؛ و‬
‫• توانمنـد سـازي و ارتقـاي ظرفیتهـاي زنـان در عرصههـاي‬
‫اداري‪ ،‬برنامـه ریـزي و تصمیـم سـازي در سـطوح مدیریتـی کشـور‪.‬‬

‫‪ 3.6‬جوانان‬
‫جوانـان بخـش اصلـی جامعـهی امروز کشـور هسـتند که همیشـه‬
‫بـرای آزمـودن شـیوههای جدیـد زندهگـی در تکاپـو اسـت‪ ،‬قـدرت‬
‫اندیشـه و تـوان نظریهپـردازی آنهـا میتوانـد جنبههـای متفـاوت یـک‬
‫قضیـه را واکاوی کنـد و پیآمدهای مثبـت و منفـی آن را ارزیابی نماید‪.‬‬
‫پرسـشگری و آرمانگرایـی‪ ،‬ویژهگـی دیگـر ایـن بخـش از جامعـه‬
‫اسـت؛ امـا بـیکاری‪ ،‬فشـارهای اقتصـادی‪ ،‬مسـوولیت در مقابـل‬
‫فامیـل‪ ،‬تبعیـض و بیعدالتیهـا و از همـه بدتـر دروغهـای شـرمآور‬
‫بعضـی از سیاسـتمداران‪ ،‬سـخت ایـن بخـش از جامعـه را خسـته‬
‫کـرده اسـت‪ .‬جوانـان افغانسـتان در دهههـای گذشـته‪ ،‬قربانیـان اصلی‬ ‫‪202‬‬
‫انقـالب‪ ،‬جنگهـای داخلـی‪ ،‬مهاجرتهـای اجبـاری‪ ،‬ظلـم طالبانی‪،‬‬ ‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬
‫دهشـتافگنی و… بودهانـد‪ .‬ایـن بخـش از جامعـه همیشـه خواهـان‬
‫تغییـر بـوده و بیشـتر دیدگاههایشـان بـه گونـه اعتراضـات خیابانـی‬
‫تبـارز کـرده اسـت‪ .‬ایـن جماعـت بـرای اعـادهی حـق و حقوقشـان‬
‫همیشـه تقـال کردهانـد‪ .‬سـاختار سـنتی جامعه افغانسـتان یـک فرصت‬
‫بـرای تحـرک‪ ،‬پویایـی و نشـاط جامعـه اسـت‪ ،‬امـا وقتـی تحـت تأثیـر‬
‫فرافکنیهـای صاحبـان زر و زور یـا قدرتسـاالران قـرار میگیـرد‪ ،‬از‬
‫مسـیر واقعـی خـود خـارج میشـود‪.‬‬

‫• بهبـود وضعیـت بـراي تعالـی و زیسـت سـالم جوانـان و بـه‬

‫کارگیـری تواناییهـا و قابلیتهـای آنـان جهـت رشـد اقتصـادي و‬
 ‫اجتماعـی کشـور و مشـارکت آنهـا در عرصههـاي مختلـف؛‬
‫• ایجـاد محیـط هاي مناسـب براي رشـد فکري‪ ،‬علمـی‪ ،‬اخالقی‬
‫و جسـمی جوانان؛‬
‫• بلنـد بردن سـطح اعتماد بر توانـاي جوانان بعنوان نیروي بشـري‬
‫بهرهمنـد از دانـش و فناوریهـای روز در راسـتای تأمیـن امنیـت‪ ،‬ثبات‬
‫پایدار و انسـجام اجتماعی‬
‫• فراهـم آوري زمینههـاي تحصیلـی بـراي جوانـان بـا ایجـاد‬
‫ظرفیـت در نهادهـاي تحصیلـی بـا حداکثـر پذیـرش؛‬
‫• کار آفرینـی متناسـب به تخصص‪ ،‬حرفـه و مهارتهای مختلف‬
‫و متفاوت براي نسـل جوان؛‬
‫• تأمیـن شـرایط سـهل و آسـان بـراي تشـکیل خانـواده و پاییـن‬
‫آوردن میـزان مصـارف و هزینههـای ازدواج با تدوین و اجـرای قوانین و‬
‫فرهنگسـازی در سـطح جامعـه و خانوادههـا؛‬
‫• ایجـاد شـرایط مناسـب برای نقـش آفرینـی پویا و موثـر جوانان‬
‫در عرصههـای ورزش‪ ،‬هنـر‪ ،‬فرهنـگ‪ ،‬تفریح و سـرگرمیهای سـالم به‬
‫منظـور ایجـاد امید و نشـاط در میـان جوانان‪.‬‬
‫‪203‬‬
‫برنامه عمل ثبات و همگرایی در سیزد حوز‬

‫‪ 3.7‬ورزش‬
‫• ایجـاد زمینههـا و فرصتهـاي مناسـب جهـت گسـترش و‬
‫نهادینهشـدن ورزشهـاي حرفهیـی و عمومـی کـه تأمیـن کننده نشـاط‪،‬‬
‫همبسـتگی اجتماعـی‪ ،‬سـالمت و کاهـش هزینههـاي درمانـی باشـد؛‬
‫• افزایـش زیرسـاختها و ورزشـگاهها بـرای زنـان و مـردان‬
‫و اختصـاص مکانهـای ویـژه بـرای ورزش در پارکهـا و محـالت‬
‫عمومـی بـه منظـور تشـویق نـو جوانـان و جوانـان و بزرگسـاالن بـراي‬
‫ورزش بـه عنـوان سـالمترین مشـغولیت بـرای تمامـی اقشـار جامعه؛ و‬
‫از آنجایـی کـه ورزش بـه یکـی از زمینههـای تمثیـل همسـویی و‬
‫همدلـی و نهایتـأ وحـدت ملـی در افغانسـتان مبـدل شـده اسـت‪ ،‬باال‬
‫بـردن ظرفیـت و قابلیـت ادارهی ورزش و دسـت انـدرکاران ایـن بخـش‬
‫بـرای رقابـت جوانـان ورزشـکار کشـور در میدانهـای بینالمللـی و‬
‫کسـب افتخـارات بیشتـر بـرای کشـور یکـی از اولویتهـای بـزرگ‬
‫دولـت ثبـات و همگرایـی خواهـد بـود‪.‬‬

‫‪204‬‬
‫منشور انتخاباتی دستهی ثبات و همگرایی‬