Professional Documents
Culture Documents
c2-5.hàm khả vi-lopitan-VKU
c2-5.hàm khả vi-lopitan-VKU
Nếu f(x) liên tục trên [a, b], khả vi trong (a, b) thì
tồn tại ít nhất c (a, b):
f (b) f (a)
f (c )
'
ba
Định lí Côsi (Cauchy):
Nếu f(x), g(x) đều liên tục trên [a, b], khả vi
trong khoảng (a, b) thì tồn tại ít nhất c (a, b):
g’(c) [f(b) – f(a)] = f’(c) [g(b) – g(a)]
nếu g’(x) ≠ 0, x (a, b) thì:
f (b) f (a ) f ' (c)
g (b) g (a ) g ' (c)
Chú ý:
Định lí Rolle là trường hợp riêng của định lí Lagrange.
Định lí Lagrange là trường hợp riêng của định lí Cauchy.
2.6.2. Quy tắc Lô-pi-tan (L`Hospital)
Định lí (Quy tắc L`Hospital) Giả sử các hàm số f(x), g(x)
khả vi trong lân cận xo, thỏa:
i) lim f ( x) lim g ( x) 0;
x xo x xo
f ( x) f ( x)
Khi đó lim lim A.
x xo g ( x ) x xo g ( x)
Định lí trên còn được áp dụng cho trường hợp:
lim f ( x ) lim g( x )
x x o x x o
x + (- )
Chú ý
0
Quy tắc Lô-pi-tan dùng để khử dạng: ;
0
f ( x )
Khi áp dụng quy tắc L’hospital nếu: x lim
x o ( ) g ( x )
0
vẫn có dạng hay thì vẫn áp dụng quy tắc
0
lô-pi-tan một lần nữa.
Ví dụ. Tính các giới hạn sau:
x3 0 ln x
a. lim b. lim , 0
x 0 x s inx
0 x x
Giải
3
a. Ta có: lim
x
lim
3x 2
x 0 1 cos x
x 0
x s inx
2
lim
3 x
lim
6x
lim
6 x
6.
x 0
1 cos x x 0 s inx x 0
s inx
ln x
b. lim , 0
x x
Ta có:
1
ln x x 1
lim lim 1 lim 0.
x x x x
x
x
Ví dụ. Tìm các giới hạn sau:
1 1 x s inx
a. lim c.lim
x 0
sin x x x 2x
b. lim x ln x 0.
x 0
d. lim x sin x 00
x 0
2.6.3. Công thức Taylor
a. Định lí
Nếu hàm f(x) xác định trên [a, b], có đạo hàm hữu
hạn đến cấp (n + 1) trong khoảng (a, b) thì với bất
kỳ x0 (a, b), ta có:
f ' (x 0 ) f ' ' (x 0 )
f (x) f (x 0 ) (x x 0 ) ( x x 0 ) 2 ...
1! 2! ()
( n 1)
f (n ) (x 0 ) f ( c)
(x x 0 )
n
( x x 0 ) n 1
n! (n 1)!
với c ở giữa xo và x.
() gọi là công thức khai triển Taylor của hàm f(x)
tại xo.
f ( n 1) (c)
Đặt: Rn ( x) ( x xo ) n 1
(n 1)!
gọi là phần dư dạng Lagrange của công thức Taylor.
x x0 x x0
x x0 n x x0 n
( x0 ) x x0
n (k) k 1
f
f ( x)
lim
k 1 k 1! lim
f ( n ) ( x) f ( n ) ( x0 )
0
n x x0
x x0 n 1 x x0 n!
Suy ra Rn ( x) ( x xo ) n .
Dạng thứ 2 của công thức Taylor
f '( x0 ) f ''( x0 )
f ( x) f ( x0 ) ( x x0 ) ( x x0 ) 2 ...
1! 2!
f ( n ) ( x0 )
( x x0 ) n ( x x0 ) n
n!
2
0 khi n 2k
f (0) sin( n )
(n)
2 (1) k khi n 2k 1
Khai triển Maclaurin của y = sinx:
x3 x5 x7 x9
sin x x ...
3! 5! 7! 9!
2 k 1 2 k 3
x x
( 1) k ( 1)k 1 cos c x 2 k 3
( 2k 1)! ( 2k 3)!
(c nằm giữa 0 và x) ( x 2 k 1 )
Tương tự ta có:
Khai triển Maclaurin của y = cosx:
x 2 x 4 x 6 x8
cos x 1 ...
2! 4! 6! 8!
2k 2 k 2
k x k 1 x
( 1) ( 1) cos c x 2 k 2
( 2k )! ( 2k 2)!
( 1) ( 1)( 2)
(1 x ) 1 x x
2
x 3 ...
1! 2! 3!
( 1)( 2)...( n 1) n
x
n!
( 1)( 2)...( n )(1 c )n 1 n 1
x
(n 1)!
( xn )
Đặc biệt:
1
1 x x 2 x 3 x 4 ...
1 x
n 1 1 n 1
(1) x (1)
n n
x
(1 c) n 2
(x ) n
x 2 x3 x 4 x5
ln(1 x ) x ...
2 3 4 5
n n 1
n 1 x n
( 1) x
(1) n 1
n (n 1)(1 c)
( xn )
2.6.4. Ứng dụng đạo hàm để khảo sát hàm số
a. Chiều biến thiên và cực trị của hàm số:
Định lí 1: (về tính tăng giảm của hàm số)
a. y f ( x ) x 4 x 2
b. y f ( x ) x 3e x
b. GTLN và GTNN của hàm số trên một đoạn:
Để tìm GTLN và GTNN của hàm số liên tục trên [a, b]:
- Tính giá trị của f(x) tại các điểm cực trị và tại 2
mút a, b.
- GTLN (GTNN) của hàm số là GTLN (GTNN)
được tính ở trên.
Ví dụ
Tìm GTLN và GTNN của hàm số:
y = f(x) = 2sinx + sin2x trên đoạn 0;
3
2
c. Sự lồi, lõm, điểm uốn của đường cong:
Định lí
Giả sử hàm số f(x) có đạo hàm cấp 2 trong (a, b). Khi đó:
y 3 x 1
d. Tiệm cận của đường cong:
y f (x) x 2 1
e. Khảo sát và vẽ đồ thị của hàm số y = f(x)
Sơ đồ khảo sát:
B1. Tìm miền xác định.
B2. Xét tính chẵn, lẻ, tính tuần hoàn (nếu có).
B3. Tìm giao điểm của đường cong với các trục tọa độ.
B4. Tìm các đường tiệm cận.
B5. Xét sự tăng giảm, cực trị của hàm số; xét sự lồi lõm
và tìm điểm uốn của đường cong.
Lập bảng biến thiên.
B6. Vẽ đồ thị
Ví dụ
Khảo sát và vẽ đồ thị hàm số:
x
y f (x) 2
x 1
Giải:
• TXĐ: D = R| {1, -1}
• Hàm số lẻ: đồ thị đối xứng qua gốc tọa độ nên chỉ
cần khảo sát
( x 1) 2 x.x
2
x 1 2
y
x 1 x 1
2 2 2 2
x 0 1
y’ - -
y’’ 0 - +
y 0
0
• Đồ thị:
f(x) f(x)=x/(x*x-1)
x
-3.5 -3 -2.5 -2 -1.5 -1 -0.5 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5
-1
-2
-3
-4