Interview #1

Interviewer: Proponents of T-VARSS (PT)

Interviewee: Vivian Diroy Roseus (VR)
Date and Time: December 11, 2020 - 1:00 pm
Location: DIROY~ROSEUS Optical Clinic, Alfonso, Cavite
PT: Good Afternoon po mag interview lang po kami tungkol sa thesis naming. Paano po ba yong
computation niyo sa mata? Kung paano po nalalaman?
VR: Kung paano nalalaman yong grade? Gamit yong?
PT: Snellen chart po
VR: Meron kaming measurement sa bawat lines. Standard is 20 feet Kaya lang indirect ako.
Indirect meaning baliktad siya. Naka salamin ako kasi maliit yong space ko. Bali 10 feet lang
pero nag times 2 siya kasi nga baliktad yong letter so dun siya nag babasa sa mirror. Kaya nag
bounce back yong image. Pero wala talaga nag 20 feet na kasi ang hirap non eh.
PT: Ano po yung 6 meters? Kasi 6 meters po yong gamit nila eh
VR: Pwede naman yong 6 meters. May conversion din yan sa meters
PT: Kasi ang balak po naming is Snellen, Then may monitor dun po naka display yong letters sa
Snellen chart. Tapos depende po sa sagot, parang hindi niyo na po kailangan i-evaluate yong
sagot ng pasyente, yung machine na gagawin naming siya nap o msimo mag cocompute kung
20/20, 20/40…
VR: Uhm… Actually etong autorefrac. Ang tawag dito autorefraction. Self-Refraction, so kaya
lang toh ginagawa ko yan pero after non nag mamanual pa din ako kasi definitely laging accurate
ang manual. Minsan nag oover correct siya diba hindi siya ganun ka accurate, kaya lang ang
ganda naman nito alam mo na agad. Kunwari we have the plus and minus sign. So alam ko na
agad kung plus, pwera kung hindi mo na interviewhin yong patient kasi siyempre. Symptoms
blurring at… far blurring at near. Siyempre alam ko na kung plus sign o kung myopic siya,
astigmatic siya or presbyopic siya from symptoms alam ko na agad yon. Pero still kailangan mo
pang mag refraction. Dito alam mo na agad siya kung plus minus without questioning the
patient. Pag dating doon double check ko na lang so para mafeel niya yong totoong gamit ng
salamin,
PT: Ano po yong plus minus?
VR: Plus is… diba kunyare anong grado mo?
PT: nasa 100 po dati
VR: Hindi mo alam kung plus ka or minus diba?
PT: opo
VR: Tama ba hindi mo alam? Pag minus… minus ka definitelyang plus kasi is yong presbyopia
hypermetropia blurred sa malayo.
PT: Parang nearsight tsaka farsighted po?
VR: Nearsighted is minus Farsighted is plus. Farsighted is old age katulad naming. Nearsighted
is kayo. Dun pa lang pero may nearsighted na old age pero bihira lang yon. Ang normal kasi ang
matanda hindi nakakabasa at near. Siyempre yong accommodation naming humihina na so
kailangan naming ng eye glass to see clearly
PT: tapos eto pong makina, yong machine na po yan. Ah nadedetect niya din po ba yong sa
astigmatism?
VR: Lahat plus the cataract kasi once na inopen mo toh. Diba kaya…kaya mo namemeasure yon.
Yong entrance ng light papasok sa retina so yun ang measuring non. Machecheck niya pero
kapag cataractus yong pasyente ang cataract kumakapal yong lens so hindi na siya nababasahan
ng grado kasi blocked na siya so ayon hindi na naming kayang salaminan yon parang symptoms
na yon na hindi sa amin. Sa ophthalmologist kasi may disease kana kasi from that yong entrance
ng light hindi na nakakadating don sa dapat puntahan
PT: uhm… tapos yong sa snellen chart po yong 20… yong measurement
VR: oo
PT: ahhh.. ano po yong 20/40 20/30 ganyan po yan
VR: 20 feet yon. Yong 20 na yon. Yong over. Over?
PT: ayon nga po yong 20 over 40 ganun.
VR: 20 meters
PT: tapos 40 po
VR: 40 ahh eto yong parang measurement naman nung letters. So, Distance din tsaka yong 20
yong sa distance, 40 yong sa letters so pag ikaw nag 20/200 eto lang yung kaya mo anlaki laki
diba? So ayun.
PT: tas maam ahh. Ahh paano po malalman yong grado niyan kunwari ang nababasa ko lang po
is yung 20 over 40. Ilan na po yong grado ko non?
VR: Ahhh... from experience normally mga 100 na.ganun. May idea ka na agad
PT: ahh wala pong... May computation po ba yan? O tantsa tantsa lang?
VR: hindi tantsa eh. Kasi kunwari ang symptoms ng pasyente is… Anung symptoms mo?
Masakit ang ulo sobrang glare yung maraming ano… yung nasisilaw blurred ako sa malayo
katulad mo. So siyempre ichecheck naming diba? Pababasahin namin with that. Eh letter E lang
yong nababasa niya. Kunwari pero ang labo ng mata niya kasi anlaki laki ng letter E. Ahh
walang computation na ganon.
PT: Paano niyo po nalalaman kung ang grado namin is… 150 na po pala. dahil po jan?
VR: Yes dahil jan sa Snellen. So normally meron range na kunwari 20 200 ang VA mo. Yong
visual acuity na sinasabi mo. Ang Visual Acuity yong kaya lang ng mata. Yun ang visual acuity.
Ang VA mo ay 20 200 lang eh diba anlaki laki niyan? Definitely mataas ang grado niyan. Kung
yan lang ang nakikita mo. Ibig sabihin ang labo ng mata mo. No computation.
PT: Tapos yong grado po saan po nalalaman? Wait lang po ahh. Parang ano eh iba kasi yong
visual acuity sa grado diba? tama po ba?
VR: Yeah… ahh Visual Acuity 20 200 yong ang 20/200. Pero yong grado mo. tama ka don.
PT: San po malalaman? hahaha
VR: Paano nga ba? Hahaha sa VA din kasi kung VA sobrang taas 20/200 ibig sabihin sobrang
labo ng mata mo. Kasi ang perfect natin 20/20 diba?
PT: Opo
VR: 20/20 ang ano natin. So pag the higher yong… yong letter na yong 20/200 siyempre the
higher din the grade.
PT: hmm.. tapos eto pong machine na toh. ahh nalalaman niya rin po kung ano na po yong grado
niyo?
VR: Yes! Pero… more or less minsan nag oovercorrect.
Pero good eto sa mga high astigmatism. Kasi ang hirap kuhanin ng astigmatism sa manual. Ang
manual… kunwari nakakuha ka don ng measurement na 180.
Ilalagay mo dito sample lang. ang hirap kunin sa manual non kasi diba parang uupo sainyo yong
pasyente paano ko ilalagay yon diba?
PT: Kasi may machine na daw grado lang yong tinigtignan.
VR: Alam mo meron kaming bagong labas ngayon ha. Hindi ko lang kayang… isang milyong
ang presyo lalagay mo lang jan titingin lang sa mata yun na.
Kaya parang sabi namin oh bat ka naman aano niyan.
Eto kasi parang ganito lang yon pero hindi mismo ito. Parang siyang helmet eh na bilog tapos
parang gaganun ka lang yun na yon.
PT: ano po yung use niyan?
VR: Pupil distance yong distance ng other eye to other eye. Tsaka yong may factor kasi yong
layo ng mata sa isang mata or layo ng salamin sa mata. So anong gagawin niyo ba? Ang gagawin
niyo ay?
PT: yung ano po ayun nga po. Paano po malalaman yong grado gamit yong snellen chart kasi
parang ang gagawin po naming.
Diba yong manual nga po. yong manual na yon parang same po na ayun nga snellen tapos
nakamonitor.
Ang pinagkaiba nga lang po yung parang machine siya na po yong magcocompute kung ano
yong grado
VR: parang ganito yon?
PT: opo… pero po gamit voice recognition po
VR: ahhh… parang nabasa ko nga yon sabi ko nga.. ano yon? Paano yon?
PT: parang halimbawa diba manual po na procedure niyan papakita niya po.
Papabasa niya po lahat so pag nasagot niya po hanggang halimbawa hanggang dun sa?
VR: Nabasa niya..
PT: lahat. Ibig sabihin po non 20/20
VR: oo
PT: parang ganun po yong results
VR: ahhh… so magbabase ka din sa kung sa ano lang nababasa siya
PT: kaya tinatanung ko po kung may computation po ba siya na ginagawa niyo po ba? Or…
VR: ahh kunwari hanggang line… kunwari 20 100 siya ganon?
PT: opo
VR: more or less yan high minus agad yon.
PT: ahhh so may tantsa tantsa pa po?
VR: oo.. oo hindi. walang yong icocompute mo na ganon? Hinde, walang computation na iaano
mo. wala…
PT: Or... Pwede din po ba na ano? Parang kunwari po 20/100 parang ilalagay po naming kung
anong range na lang nung…
VR: Pwede. Pwede yon, pero kaya lang merong… by 25 lang kasi kami eh. Kunwari ahhh yong
20/100 normally ang grado niyan mga 300.
Kunwari hanggang F and P lang diba yong nabasa niya. Normally mga 300 so you add up. Kung
better ba yong pag nagdagdag ka ng by 25 ay mas okay?
Yon kasi ako ayoko lang ng clear lang eh dapat komportable ka din so mas nag uunder correct
ako kasi pag nag over correct.
Mas mahirap masakit sa ulo hindi ka komportable pero kung clarity lang din naman yung gusto
mo yon. Wala kaming computation to that.
PT: ahhh..
VR: Kelangan mo talagang icheck to autorefraction yon pero yong computation na…
Ang astigmatism lang ang meron kaming conversion yon. Pero yung mga myopia wala kaming
ganun. Kunwari hindi naman nabasa yong letter E as in blurred.
Kunwari diba wala siya. Legally blind ang ibig sabihin non. Talagang wala ka nang pwedeng
ilagay na grado kahit pa gawin mong 1005 yong grado niya hindi na siya.
Hindi na siya makikita ng ganun may problema na yong talaga. Hindi siya correctible na ano.
Paano niyo gagawin yong sound pala?
PT: Ano po yon sa mga microcontroller. Pwede po yon gumawa ng ganon. Program po bale…
VR: uhmmm.. sige gawin niyo nga tignan natin
PT: hehe pero ayun nga po next year pa po namin sisimulan.
Parang more on ano lang po kasi ngayon chapter 1 to 3 sa thesis po parang unang parte lang po.
Kaso inisip po namin paano yong grado? Kung range na lang?..
Kung mag estimate lang mas mabilis.
VR: pero wala yong sinasabi mong kunwari icocompute walang ganon. Parang ang basis mo
patient pa din diba?
Tatanungin mo siya “Can you see clearly”?
Eto lang yong kaya mong basahin, yong letter lang na ganito.
Ako alam ko na agad yong ilalagay ko pero to compute walang ganun.
PT: Pero based on exp kasi po yon?
VR: oo tama. Pero wala talagang standard eh.
Ayon ang sinasabi ko. walang standard na pag nakakita ka ng ganito? Ganito…hindi walang
ganun.
parang may trial and error din eh. alam mo yon?
PT: Tsaka dito rin po kayo mag aadjust diba po?
VR: oo dito kami mag aadjust.
PT: tsaka yong project po kasi namin ang pwedeng mag perform kahit hindi optometrist.
VR: Yes.. oo yung mga machine ngayon ganun eh kahit hindi optometrist can do that.
Kaya nakakainis diba? haha
PT: hahaha ayun nga po eh. Kasi ganun po yong technology eh
VR: Kasi diba? bakit kailangan mo pa ng optometrist eh.
Kaya mo mag ganun. Diba?
PT: ayun kasi po yong panget sa technology nawawalan yong trabaho yong…
VR: kaya tuloy pag na manual ka... ahh lano linaw lang yan.
Kasi nagbabase sa patient kung anong sabihin niya unless icheck natin..
ahh hindi ka makapapag sinungaling kasi eto no computation direct.
So, for you to come up… yung computation. Walang computation.
PT: kaya nga po eh.so may estimation tayo na gitnan tapos meron siyang…
VR: oo meron kang ganitong basis parang ganon.
Pero subjective padin because of the patient and objective parin because of the instrument ganun.
PT: estimate sa gitna parang plus minus po. Gusto ko lang po malaman is yong estimate niyo per
line
VR: Gusto mo isulat ko?
PT: opo yun na lang
VR: sige sige kunwari yong VA natin is 20/100 kasi sa mga PWD yong mga person with
disability. Pag ang VA niya eh 20/200 tsaka palang siya disable kasi yun yung mga…
Kaya lang ngayon dito dahil palakasan kahit mga 20/20 nabibigyan. oh diba? hahaha
Kailan niyo ba kailangan yan?
PT: next year pa naman…
VR: Di, ganito gawin natin every VA, yong visual acuity.
Bibigyan ko kayo ng estimation plus the astigmatism.
PT: opo. ay hindi na po naming sakop yong astigmatism.
VR: ay hindi niyo sakop?
PT: hindi na po sakop
VR: Oh medyo mahirap yon, ang komplikado pramis kasi may mga angle
Ayon ang medyo may conversion kami yon.
Pero yong mga myopia tsaka yung hypermetropia madali lang kasi plus and minus lang.
Sige ganun na lang gagawin ko every VA yung visual acuity bibigyan ko kayo ng estimation.
Ang gagawin niyo para may table lang kayo na pag ang VA eh 20/200 eto yong mga possibles.
Gusto mo ano with? with symptoms?
PT: Paanong? Anong symptoms po?
VR: Symptoms is nararamdaman ng tao.
Masakit ang ulo nahihilo tapos to the point na parang masusuka.
Yun mga symptoms yun yung mga ganun
Yun ang subjective.. Diba parang merong subjective examination?
Yun ang subjective examination based on the patient.
Yong objective naman based on the instrument
PT: Tsaka dalawa lang po ba yong pinag aanohan niyo? Yong tinitignan niyo ng grado?
VR: Anung dalawa?
PT: I mean Kunwari po ah… eto lang dalawang device lang po ba yong pinagkukuhaan nyo…
VR: ginagamit?
PT: opo
VR: oo kadalasan naman isa lang manual
isa machine computerized
PT: may tanong pa ko maam yong ah.. di ba po yan eto? nagdadagdag po? bat po nagtatanong
yong… kayo po na kunwari ah.
Okay ba sa mata? nababasa niya ba? Ganon.
Kasi minsan nagdadadag sila ng 5, .5
VR: oo by 25, .25
PT: bakit.. bat po tinatanong pa yong patient na ?
VR: eh kasi siya yong mag sasabi na.
hindi ko naman kasi masasabi na clear sa kanya yon.
Na clearest sa kanya yon diba?
Siyempre may comparison parin kami. Kunwari ganito
Ang VA niya 20/100 normally ang grado niyan mga 300 diba?
So nilagay ko yong 300 and yet sabi niya “doc parang di parin siya ganun ka clear eh”
So gagawin ko higher magdadagdag ako kung better siya kung kunwari better na okay na
yun na yon
Pero pag sinabi niyang lalo ako doc nag blurred so ang VA niya hanggang dun lang talaga di ko
na maiincrease parang ganun.
So malaking bagay din yong subjective yong sa patient galing
PT: Kunwari po 300 na pala vision ko tapos dinagdagan niyo ng 400
VR: ginawa kong 400
PT: Yung makikita po ba ni patient is blurred?
VR: Oo blurred mas mataas na siya sobrang liit na non nung image. Pero still di ka naman
PT: so ang objective natin mawalan ng trabaho sila maam ganun? Hahaha
VR: Parang hahaha parang ayun ang objectives.. ano objective niyo jan ha?
PT: Parang ganun nga po haha
VR: Parang hindi para mapabilis kung ano man diba? Kasi..
PT: Tsaka kahit sino kayang gawin. Hindi lang yong tulad ni maam
VR: parang ganun mangyayare
Pero still di ka naman makakapag dispense makakapag ganyan kung hindi ka liscensed.
Kunwari ikaw may machine kang ganun. Sinu magpapagawa sayo? eh wala ka namang
liscensed.
Diba parang ganun? May machine ka lang pero ano lang.
Paano niyo ba gagawen yon machine ba? ano ba??
PT: More on prototype po siya eh
Monitor na may printer na may thermal printer. May mic nag babase siya sa mic ayon po yon
existing. Naming.
VR: ahh mag babase sa mic depende sa pasyente
PT: sa sinabi ng patient po
VR: tapos pag sinabi niya na 20/100 paano mag priprint na siya ganun?
So pag na. kunwari ahh. kunwari eto lang nababasa ko maririnig diba sabi mo?
So alam na agad yung grado? Estimation ayon dun papasok yong estimation?
PT: Opo
VR: okay sige tignan natin
PT: pero maam ano pwede kami gumawa nung snellen chart namin is rumble. Kunwari is
number 1 is letter E tapos …
VR: actually may ganun din kami eh kaya lang eto standard eh.
PT: tas maa ano pwede po din namin bang palitan yong letter?
VR: Pwede
PT: kasi maam madalas kasi po sa patient is…
VR: minememorize? Pwede naman kung gusto nyo yong mas mahihirap na letter.
Pero kadalasan iba lalo na yong mga… pipi diba yong mga ganun?
Ang mga letters nila kadalasan mga letters nila N M kasi yong mga ganun ganun lang yun lang
nababasa nila.
Pero tignan mo based on patient pa rin talaga hindi yong icocompute mo.
Kunwari pipi nga yong patient diba? Di siya makasalita eto yong nababasa niya so wala kang
cinocompute din talaga. Subjective
So yong computation walang ganun eh. Unless meron kami nga sa astigmatism ganun lang.
PT: Opo. Bale yong estimation na ibibigay niyo po. mag interview din kami ng iba para may
proof talaga
VR: Pwede
PT: wag tayo mag base sa isa lang
VR: Para may comparison.
May itatanong pa ba kayo?
PT: Wala na po. Thank you po
 Interview #2
Interviewer: Proponents of T-VARSS (PT)
Interviewee: Dr. John Nakpil (JN)
Date and Time: March 12, 2021 - 4:00 pm
Location: Nakpil Eye Clinic, Dasmarinas, Cavite
PT: