‫ىفطصم فيرخ نب ‪:‬ذاتسألا دادعإ‬ ‫ھظفح‬

‫بجی ام لک يبرعال دمحم ريرعب دئارال ةيوناث‬

‫‪-‬‬
‫حلمال نيع ‪ -‬نیتوربال بیکرت‬
‫ـال دج یتوا ‪ . -‬ةیثاروال ‪ ADN‬تابستکمالب ریکذت ‪ ٠١ :‬طاشنال ‪ .‬ةیثاروال تافصال ةماع د وھو ةاونال يف‬
‫ـال اھلمحی يتال ةیثاروال ‪ ADN‬ـال نم ةعطق ‪،‬ةثرومل ا ‪ -‬ردصم) تانیتورب یإل ‪ ADN‬ةفصلل ةیدامال ةماعدال يھو‬
‫تامولعمال ةمجرت وھو ‪ ،‬يئیزجال ىوتسمال یلع يثرومال ریبعتال ثدحی ‪(. -‬ةیثاروال تافصال‬
‫نیتوربال بیکرت رقم‬
‫‪ ٠٢ ( H 3، O 18 ،‬طاشنال يعاعشالا ریوصتال ةینقت ‪، -‬ةیلخ ‪،‬ةیضع ‪:‬ةسوردمال ةنیعال بیکرت يف لخدت يتال ‪:‬‬

‫ةعشمال رئاظنال نم ةرداصال تاعاعشإلا ریوصت ‪ :‬أدبمال ‪ ...‬ةقرو ‪ .‬ھیلع أرطت يتال تالوحتال لوأ ) ‪N 16 C، 14‬‬

‫اھبیکرت يف لخدی يتال تابکرمال و عشم ریظنب موسومال بکرمال ریصم عبتت ‪ :‬فدھال ‪ .‬ةیذغألا مضھ نع ةجتانال‬
‫ةینیمألا ضامحألا نم اقالطنا یلویھال يف ةالعفال ةیلویھال ةکب شال يف نیتوربال ب کرتی ‪. -‬یلویھال یإل ةاونال نم‬
‫‪ - . A, G, C, U‬ـ لل ةیئایمیکال تانوکمال ‪ - ARNm‬ـال ئیزج ‪ ARNm‬ةیثاروال ةمولعمال لقن نع لوؤسمال وھ‬
‫ةیوقال ةدعاق الب ‪ : NaOH‬زوبیر رکس ) ‪ ،( H5C 10 5O‬كیروفسوفال ضمح ‪H Po 4‬ةیتوزآ دعاوق عبرأ ‪:3 ،‬‬
‫‪ : ARNase‬ةیلکال ةھامإلا ‪ .‬نیزوتیسال ‪،‬نیندألا ‪،‬نیزوتیسال ‪،‬لیسارویال ‪ :‬ةدیتویلکوین ‪:‬تادیتویلکن ال نم عاونأ عبرأ‬
‫میزن إلا ب ةیئزجال ةھامإلا ةدیتویلکوینل يبیرال رکسال عم ةدیتویلکوینلل يروفسوفال عو مجم ال طبتر ی‬
‫‪:‬تادیتویلکوینال نم ةلسلس یإل ةرح ةدیتویلکوین القتنا ةیفیک ‪. -‬ءام ةئیزج ةرم لک يف اررحم ةیتافسوف رتسأ‬
‫ةطبارب ‪ ٣‬مقر نوبرکال ةرذ يف ىرخأ ‪( .‬یلویھال يف) ةمجرتال و (ةاونال يف) خاسنتسإلا ‪:‬امھ نیتلحرم يف يثرومال‬
‫ریبعتال متی ‪:‬نیتوربال بیکرت لحارم ‪ -‬ةیثاروال ةمولعمال خاسنتس ا ‪ ٠٣ :‬طاشنال يف اھتمجرتو اھلقن متیل‬
‫ةئیزج لکش یلع ةرفشم ةیثاروال ةمولعمال نم ةخسن یلع لوصحال ‪:‬خاسنتسالا ةیلمع نم فدھال ‪. -‬نیتورب ‪ARNm‬‬

‫تادیتویلکنال عباتت نم ةدحاو ةلسلس نع‪ - ARN ADN .‬ـ ال يتئیزج نیب ةنراقم ‪ ADN‬ـ الو ‪ ARN‬یإل یلویھال‬
‫ةرابع‬
‫‪ - H5C‬تادیتویلکنال عباتت نم نیتلسلس نع ةرابع ‪-‬‬
‫‪ - H5C‬نیجسکألا تارذ لماک زوبیر رکس نم بکرتی ‪10 5O‬‬

‫‪ - U.‬نیجسکألا ةرذ صوقنم زوبیر رکس نم بکرتی ‪10 4O‬‬

‫نیمیاتال ةیتوزآلا ةدعاقالب زیمتی ‪ -‬ـال ةئیزج بکری ثیح ‪ - T.‬لیسارویال ةیتوزآلا ةدعاقالب زیمتی‬
‫ـال يأ) ةیثاروال ةمولعمال نم ةخسن بیکرت نع لوؤسمال میزنإلا ‪ ( ARNm -‬ـال ‪:‬وھ ‪ ARN‬زاریمیلوب ‪،‬‬
‫‪.‬ةثروملل (ةخسنتسمال) ةخسانال ةلسلسال نم اقالطنا‬
‫لحارم ثالث يف خاسنتسالا ةیلمع متت ‪ :‬خاسنتسالا ةیلمع لحارم ‪ -‬ةءارقب أدبی مث ‪،‬نیتلسلسال حتفیو ‪ARNm‬‬
‫میزن إلا طبتری ‪:‬قالطنالا أ‪. -‬اھل ‪ ARN‬ةینیجوردیھال طباورال ر س کی ‪،‬ةثروملل ةیادبال ةقطنمب زاریمیلوب‬
‫ةقفاومال تادیتویلکوینال طبریو ةخسنتسمال ةلسلسال یلع تادیتویلک ینال عباتت طبر‬
‫میزن إلا لقتنی ‪ ARN‬وی ةخسنتسمال ةلسلسال یلع تادیتویلکنال عباتت أرقیو ةثرومال لوط یلع زاریمیلوب‬
 ‫ـال ءيزج لیطتسیف اھل ةقفاومال ةرحال تادیتویلک ینال محتلتو میزنإلا لصفنی ‪: ARNm‬ةالطتسالا ب‪. -‬لکشتمال‬
‫ـال ةالطتسا فقوتت ‪،‬ةثرومال ةیاھن یإل میزنإلا لصی ‪:‬ةیاھنال ت‪ . -‬دیدج نم ‪ ARNm‬ـال نع لصفنی يذال ‪، ADN‬‬
‫ـال يتلسلس ـال ‪ADN‬‬
‫نم تامیزنا ةدع طابترا وھ ‪:‬ددعتمال ‪ ARN‬تائیزج سفن نم ریبک ددع بیکرتل ةدحاو ةثروم خاسنتسال زاریمیلوب‬
‫ـب یعدی ةرشابم خاسنتسالا دعب جتانال ‪ ARNm‬لخدتت ‪ ،‬ةاونال يف ‪(.‬لوسرال لبق ام) يلوأ ‪ - . ARN‬خاسنتسالا‬
‫ـال جضن ‪ -‬لمحت يتال (تانوسکا) ةالدال عطقال بکرتو ‪،‬ةیثارو تامولعم لمحت ال ( ‪ : ARNm‬ـال ‪ARNm‬‬
‫تانورتنا ) ةالد ریغ عطق ھنم فذحت و ةصصختم تامیزنا ‪.‬ةمجرتال رق م یلویھال یإل يوونال بقثال ربع ةاونال نم‬
‫جتنیف ‪،‬ةیثارو تامولعم ‪ ARNm‬جرخی ‪( ،‬ةمجرتال ةیلمعل زھاج) جضان‬
‫طاشنال ‪ : ٠٤‬ةمجرتال ‪ -‬متی اھیف ا ةمجرت ) ةیوونال ةغلل ةیثاروال ةرفشال ةینیتورب ةغل یإل ( (ةینیمأ ضامحأ ةیالتتم) ‪ - .‬ةیثاروال‬
‫ـل عباتت يھو ‪ ARNm . -‬ةمولعمال ةاونال يف تخسنتسا دق شب يف ةلثمتمالو ةیثاروال ةرفشال ‪:‬یعدت ةصاخ ةرف ءيزج ـال‬
‫ةزمارالب ةیثاروال ةرفشال ةدحو لثمتت ثالث تادیتویلکوین (ةیتوزآلا دعاوقال نم ةیثالث) ‪ .‬طاشنال ‪ ٠٥‬ةمجرتال لحارم ‪: :‬فدھال ‪:‬يزکرمال‬
‫بسرت ‪:‬أدبمال ‪.‬يئیزجال (‪ S .‬درطال ةینقت ) ةیولخال تانوکمال لصف اھتفاثک) يئیزجال اھنزو بسح (تائیزجو تایضع وأ اھبیسرت لماعم‬
‫اھنزو بسح ةیولخال تانوکمال ‪: -‬نیتوربال بیکرت رقم يف یلویھال ىوتسم یلع ةالعفال ةیلویھال ةکبشال ‪.‬تاموزوبیرال يھ رشابم لکشب‬
‫‪ ARN‬ةلخدتمال تایضعالو ‪: - .‬موزوبیرال ددعتم رود وھ لسالس جاتنإ ‪.‬ةیوضعال تاجاح ةیبلتل ریصق تقو يف رثکأ ةیدیتبیب طامنأ‬
‫‪ U, G, C, A‬ةیئایمیکال ةعیبطال نم نوکتی نم عاونأ عبرأ نم تادیتویلکنال عون‪ essager m( - :‬لوسرال ) ‪ ARNm‬يلویھال أ‪ -‬ـال‬

‫ةدیتویلکن لک و ‪ ،‬رکس ‪ :‬تابکرم ثالث نم نوکتت ‪.‬ةیتوزآ ةدعاق و روفسوفال ضمح ‪،‬نیجسکألا تارذ لماک زوبیر ‪: -‬ةینبال فصو ةلسلس‬

‫ةیئایمیکال ةعیبطال ـلل ةیئایمیکال ةعیبطال‪ ransfer t( - :‬لقانال ) ‪ ARNt‬نع ةرابع ةدحاو تادیتویلکنال عباتت نم طیخ) درفم (‪ .‬ب‪ -‬ـال‬
‫بولقم ‪ ،‬و ‪،‬ينیمألا ضمحال تیبثتب صاخ عقوم ‪:‬نیعقوم یلع يوتحی و ةزمارالب ‪ L‬ةینبال فصو م فتل لکش یلع فرح‪ ARNm . - :‬سفن‬

‫‪ ARNr‬ـال لخدی ‪ ARNm .‬يموزوبیرال ‪: -‬ةیئایمیکال ةعیبطال ـلل ةیئایمیکال ةعیبطال سفن ‪ ARNr‬صاخ عقوم ‪.‬ةداضمال ج‪ -‬ـال‬
‫يموزوبیرال ةیضعال ‪،‬موزوبیرال بیکرت يف ‪(.‬ةمجرتال) نیتوربال بیکرت نع ةلوؤسمال ‪ -‬نم ىربکال ةدحوال تحت نوکتت ‪ :‬موزوبیرلل‬
‫نم ىرغصال ةدحوال تحت نوکتتو ‪ ٢١‬و (‪ ARNr ) 23S ، 5S .‬ةیئایمیکال ةعیبطال ‪ ٣١‬ـال نم نیعون و ةصاخال تانیتوربال نم عون‬
‫فصو ةینب موزوبیرال ‪ :‬نوکتی موزوبیرال ـال عضوتل قفن امھنیب ىربک ةدحو ‪S .‬عون نم ‪ ARNr 16‬ةصاخال تانیتوربال نم عون‬
‫ءانثأ ھقالزنا و ـلل نیعقوم یلع ىربکال ةدحوال تحت يوتحت امک ‪،‬ةلکشتمال ةیدیتبیبال ةلسلسال ‪ ARNm‬تحتو ىرغص ةدحو تحت نم‬
‫یبالب صاخ ‪.‬دیتب د‪: -‬ةینیمألا ‪ P‬عقوم و ينیمألا ضمحالب صاخ ‪ A‬عقوم ‪ ARNt :‬جورخل ىربکال ةدحوال تحت يف قفن و ‪،‬ةمجرتال‬
‫‪ ATP . -١‬ةطساوب يعون میزنإ يف كلھتسی يذال ةقاط كلذ یلع لکش ‪ ARNt‬ضامحألا طیشنت وھ ـالب ينیمألا ضمحال طبر ةیلمع‬
‫‪:‬ةمجرتال لحارم لحارم ثالث يف ةمجرتال ةیلمع متت أ‪: -‬قالطنالا ـال طیخ یلع ىرغص ةدحو تحت عضوتت ‪:‬قالطنالا دقعم لکشت اھیف‬
‫ثیح مث ‪،‬ةداضمال ‪ AUG‬الماح لوألا قالطنإلا ةزمار (نینویثیمال) لوألا ينیمألا ضمحلل ‪ ARNt‬مث طبتری ـال ‪ ARNm‬متی‬
‫‪ ARNt‬ـالو ‪ P‬عقومال يف لوألا ‪ ARNt‬ةزمارالب ھفرعی طبترت تحت ال ةدحو ال ىربک تحتب ىرغصال ةدحوال ـال نوکی ثیح‬
‫مث ی ينیمألا ‪ ATP .‬ةیدیتبب ةطبار لکشتت مث نیب لکش یلع ةقاطو ةصصختم تامیزنإ لخدتب نیینیمألا نیضمحال ‪ A.‬عقومال يف يناثال‬
‫مث لوألا ةدحاو ةزمار موزوبیرال لقتنی ‪ ARNt‬ب‪: -‬ةالطتسإلا ‪:‬ةیدیتببال ةلسلسال ةالطتسا اھیف متی ـال لصفنی ‪ Met .‬ضمحال لصفن‬
‫و ‪،‬ةثالثال ةزمارلل قفاومال ثالثال ينیمألا ‪ ARNt‬ـال يتأیف ‪،‬غراف ‪ A‬عقومال و ‪ P‬عقومال يف يناثال ‪ ARNt‬حبصیف ـال ‪ ARNm‬یلع‬
‫ضمحال الماح ثالثال ‪.‬ةیدیتبیبال ةلسلسال لیطتست ةقیرطال سفنب ت‪: -‬ةیاھنال ) فقوتال تازمار ىدحإ یإل موزوبیرال اھیف لصی ‪:‬قالطنإلا‬
‫كکفتی و ـال ‪ ARNm‬ةلسلسال لصفنتف ( ةیدیتبیبال نینویثیمال ضمح اھنع لصفنی و ‪ ،‬ـال لصفنی ‪ UGA, UAG, UAA‬دقعم الصفنا‬
‫و ریخألا ‪.‬امھضعب نع نیتدحوال تحت لصفنت ‪:‬ھبیکرت دعب نیتوربال ریصم جضنی و ‪ ARNt‬لصفنی و ةاونال یإل ھتانوکم دوعت و‬
 ‫يجلوک زاھج يف ھجوی و ھیف يدؤی يذال رقمال وحن ظ ‪.‬ةیلخال جراخ وأ لخاد ھتفی تناک اذإ بال ریخألا اذھ ‪،‬يجلوک زاھج یإل‬
‫ةیالقتنا تالصیوح قیرط نع ف ـھ شال نم ھجتت اھنإف ‪،‬ةیلخال جراخ زرفتس ةعنصمال تانیتور ‪.‬يولخال حارطإلا ةرھاظب ةیلخال جراخ‬
‫یإل اھردصیو ةیزارفإ تالصیوح يف اھعضی م يف ىونال تایلوأ يف نیتوربال عینصت متی دنع امأ ‪،‬ناکمال سفن يف نامتت نیتلحر نال‬
‫تایقیقح و نیتلصفنم نیتلحرم يف نامتتف ىو كلذ ‪.‬يوونال ءاشغال دوجول‬
‫ىفطصم فيرخ نب ‪:‬ذاتسألا دادعإ يبرعال دمحم ريرعب دئارال ةيوناث‬
‫‪-‬‬
‫حلمال نيع ‪ -‬ھظفح بجی ام لک‬
‫نیتوربال ةفیظوو‬
‫ةینب نیب ةقالعال تا نیتوربلل ةیغارفال ةینبال لیثمت ‪ ٠١ :‬طاشنال ‪( ،‬سدکمال جذومنال) ةرکال جذومن ‪:‬‬
‫اھمھأ جذامن لکش یلع لصفم لکشب تانیتوربلل ةیغارفال ةینبال لیثمت ‪ :‬بوتسار جمانرب المعتسا ‪ . -١‬يطیرشال‬
‫جذومنل ا ‪ ،‬دوعال و ةرکال جذومن ‪،‬دوعال جذومن نیتوربلل ةیغارفال ةینبال تایوتسم ‪ ٠٢ :‬طاشنال ةیلوألا‬
‫ةینبال ‪ . -١‬ةیدیتبیب طباورب ةطبترم ةینیمأ ض ام حأ عباتت نم نوکتت ةیدیتبب ةلسلس يھ ‪ -‬ةیوناثال ةینبال ‪. -٢‬‬
‫يقرو وأ ينوزلح لکشب ةددحم قطانم يف ةیلوألا ةینبال تاذ ةیدیتببال ةلسلسال ءاوطنا ي ھ ‪. -‬ينوزلح فافتلالا نوکی‬
‫‪) β‬ةیوناثال ةینبال ‪. -‬ةیوطم تاقرو لکش یلع ءاوطنالا نوکی امدنع ‪( :‬ةیقروال ةینبال ‪) α‬امدنع ‪( :‬ةینوزلحال ةینبال‬
‫ةیلیسکوبرکال فئاظوال نیب ةینیجوردیھ طباور ‪ -CO-‬ةینیمألا و ‪ -NH-‬ةیوناثال ةینبال ‪. -‬ةیدیتببال طباورلل‬
‫ةطساوب ةتباث یقبت و ةینبال هذھ جتنت ‪ -‬ةیثالثال ةینبال ‪ ( . -٣‬فاطعنالا قطانم ) ةینیبال قطانمال ىوتسم يف‬
‫ةیوناثال تاینبال نم ددع یلع يوتحت ةیدیتبب ةلسلس يھ ‪: -‬طباورال نم عاونأ عبرأ ‪ α‬وأ ‪ β‬ةیوطنمو ‪،‬امھیلک وأ‬
‫لکشتب اھرارقتسا یلع ظفاحتو ةینبال هذھ لکشتت ‪ .‬ةیبناجال روذجلل ةیئایمیکال فئاظوال نیب ‪( :‬ةفیعض)‬
‫ةینیجوردیھ طباور ‪ . -‬ةیبناجال روذجال يف ةبجومالو ةبالسال ةیئایمیکال تاعومجمال نیب ‪ (:‬ةفیعض ) ةیدراش‬
‫طباور ‪ . -‬ءاملل ةھراکال روذجال رفانتتو ءاملل ةبحمال روذجال بذجنت ‪(:‬ةفیعض) ءاملل ةھراک روذج ‪. -‬‬
‫ةیتیربکال ر و ذج ال نیب لکشتت ‪( :‬ةیوق) ةیتیربکال (روسجال) طباورال ‪. -‬ةدحوال تحتب اھنم لک یمست‬
‫‪،‬ةفیعض طباورب ةیثالث ةینب تاذ رثکأ وأ نیتلسلس طابترا يھ ‪ :‬ةیعبارال ةینبال ‪ . -٤‬ةیفیظوال ھتینب لوصو ال ‪:‬‬
‫وھ ادیقعت رثکأ ىوتسم یإل ىوتسم نم نیتوربال ةینب القتنا نم فدھال ‪. -٥‬ةیعبارال أو ةیثالثال امإ ‪ :‬يھ تاتنیتوربلل‬
‫ةیفیظوال تا ینبال ‪ -٦‬نیتوربال ةفیظو و ةینب نیب ةقالعال ‪ ٠٣ :‬طاشنال ينیمألا ضمحال ‪ -١‬ھنأل ( ةیلقمح ال )‬
‫ةماعال ھتغیص يوضع بکرم ‪ C-R HNH OHCO-2‬رذجال ثیح ‪ R‬ةیریتوفمألا ةیصاخ الب زیمتی ‪.‬ریغتم ءزج‬
‫ةیلیسکوبرکال ‪ :‬نیتفیظوال یلع يوتحی ‪ COOH-‬ةینیمألاو ‪HN-‬يزکرمال نوبرکالب نیتطبترمال ‪ α. 2‬وھ‬
‫‪ -٢‬دجوی ‪ ٢٠‬تانیتوربال لک اھنم بکرتت ينیمأ ضمح ‪ ،‬رذجال) ةیبناجال ةلسلسال يف اھنیب امیف فلتخت‬
‫(‪R .‬‬

‫یإل و ةیضمح ‪،‬ةلداعتم ‪.‬ةیدعاق‪ -٣ R :‬ةینیمألا ضامحألا فنصت رذجال بسح‬

‫‪ -٤‬ةینیمألا ضامحألا كولس‬

‫ی زیمت ينیمألا ضمحال ةیریتوفمألا ةیصاخالب ھنأل ةیلقمحال وأ ) نیأتلل نیتلباق نیتفیظو لمحی و ةیضمح (ةیدعاق ھلعجی امم ی‬
‫‪(.‬دعاقال كولسو ‪ (،‬ة ) يضماحال طسوال يف ی نوتورب بسک ا ‪ +H‬كولس كلس ال ح ) يدعاقال طسوال يف ضم ی انوتورب ررح‬

‫ھب ةصاخ ىرخألا ضامحألا نع فلتختو ( ‪ -٥ pHi‬ـب ينیمأ ضمح لک زیمتی ‪ :‬ةطقن لداعت ) يئابرھک‬
 ‫‪.‬‬

‫‪ ipH ) soélectrique I ydrogène H otentiel‬ـال‬

‫(‪d’ p‬‬

‫ایئابرھک لداعتم ضمحال اھیف نوکی يتال طسوال يف ‪ pH‬ـال ةجرد يھ ‪-‬‬
‫‪.‬‬

‫طسوال يف ينیمألا ضمحال كولس‪ pHi :‬ـال ددحت ‪-‬‬

‫بطقال وحن رجاھیو (‪ +H‬يدعاق طسو يف ينیمألا ضمحال دقفی) ضمحال كولس كلسی‪- ipH >Hp : ،‬‬ ‫ف ھتراشإ حبصت )‪(-‬‬
‫‪)+(.‬‬

‫بطقال وحن رجاھیو (‪ +H‬ينیمألا ضمحال ‪،‬يضمح طسو يف ) ةدعاقال كولس كلسی بستکی ‪- ipH <Hp:‬‬ ‫ف ھتراشإ حبصت )‪(+‬‬
‫‪)-(.‬‬

‫ينیمألا ضمحال ةلداعتم ةالح يف طسوال عم بستکی الو دفی ال) انوتورب ( نیبطقال نم يأ یإل رجاھی ال يالتالبو ‪- pH=pHi :‬‬
‫‪.‬‬

‫ةیریتوفمألا ةیصاخالب كلذک تادیتببال زیمتت طسوال يف اھکولس فلتخیو ‪ ،‬ب ةردق ةیبناجال اھلسالس ‪.‬يدراشال ‪-‬‬
‫كکفتال یلع‬

‫نم فدھال المعتسا ةینقت ةیئابرھکال ةرجھال درشتلل ةلباقال تائیزجال لصف ‪ ) :‬تادیتبب ‪،‬ةینیمأ ضامحأ ( يف اھکولس ةساردو ال‬
‫‪ pH .‬طسو ـال ةجرد بسح‬

‫‪ -٦‬بال ةطبارال ةیدیتب‬

‫‪ .‬عونال ‪ :‬ةیؤفاکت ةطبار‬

‫‪ .‬لکشتال ةیفیک ةعومجم طابترا نم لکشتت لیسکوبرکال لوألا ينیمألا ضمحلل ةعومجمو نیمألا يناثال ينیمألا ضمحلل تو ررح ةئیزج ءام‪:‬‬
‫)ةیدیتببال ةطبارال لکشت ةلداعم ظفح بجی(‪COOH-2 CHR -NH-CO- CHR1-N2H .‬‬

‫‪: -٧‬اھددحی ‪،‬ةفلتخم ةیغارف تاینب تانیتوربال ذخأت ددع عونو و (ةعیبط) يالتت ‪.‬اھئانب يف لخدت يتال ةینیمألا ضامحألا‬
‫)(بیترت‬

‫‪ -٨‬ایثارو ةددحم نیتوربال ةینب‬

‫ددحت ةیثاروال تامولعمال ةینیمألا ضامحألا بیترتو عونو ددع نیتوربلل ةبکرمال ‪ .‬نیب أشنت عضاوم يف طباور ةینیمألا ضامحألا هذھ ‪-‬‬
‫كلذک ةددحم ) ‪،‬ةینیجوردیھ ةیدراش ‪،‬تیربکال ةیئانث ءاملل ةھراکال روذجال بذاجتو ‪.‬ھتفیظو ددحت نیتوربلل ةرقتسمو ةتباث ةینب جتنتف‬
‫(‪،‬‬
 ‫‪ -٩‬نیتوربال ةینب بیرخت‬

‫ینب بیرخت یإل ‪ pH‬طباورال كیکفت يدؤی ا ةینب رارقتسا یلع ةظفاحمال نیتوربل ةیئایمیک وأ ةرارحالک ةیئایزیف لماوع لخدتب ـک‬
‫‪.‬طسوال ھت تفیظو نادقف يالتالبو ةیغارفال ھ‬

‫‪ :‬بیرخت نیتوربال نوکی دق‬

‫يسکع بیرخت ل نکمی ھیف و نیتوربل عجرتسی نأ ‪.‬ھتفیظو يالتالبو‪- :‬‬

‫ھتینب‬

‫يسکع ریغ بیرخت امدنع عاجرتسا نیتوربال عیطتسی ال ‪.‬ھتفیظو يالتالبو ھتینب‪- :‬‬
‫یفطصم فیرخ نب ‪:‬ذاتسألا دادعإ يبرعال دمحم ریرعب دئارال ةیوناث‬
‫‪-‬‬

‫حلمال نیع ‪ -‬ةدحو‬

‫يف ةلئسألا مھأ تانیتوربلل‬
‫يمیزنإلا طاشنل ا ‪.‬میزنإلل افیرعت طعأ ‪ -‬ال و لعافتال ةدام هاجت يعونال هریثأتب زیمتی ‪ ،‬ةیوییحال‬
‫تالعافتال زفح ی ةی نیتورب ةعیبط وذ يویح طیسو میزنإلا ‪.‬ةضومحالو ةرارحال ةجرد نم ةددحم طورش‬

‫يف لمعی ‪.‬لعافتال ءانثأ كلھتسی ‪ .‬يویحال طیسول ا ب میزنإلا ةیمست للع ‪ -‬تالعافتال زفحت ةینیتورب‬

‫ةعیبط تاذ ةئیزج ‪ :‬يویح ‪( ،‬لعافتالب رثأتی ال) لعافتال ءانثأ كلھتسی ال ‪ :‬طیسو ‪.‬ةیویحال ؟میزنإلا‬

‫لعافتال ةدام زیکرت ‪ S‬جتانال زیکرت دیازت وأ ‪( P‬ةعرس) طاشن سایق متی فیک ‪. -‬نمزال لالخ‬
‫صقانت سایقب ؟ میزنإلل (فعاضمال) جودزمال صصختال وھ ام ‪ -‬ةجیتن ةنیعم لعافت ةدام عم لمعی میزنإ‬
‫لک نأل لعافتال ةدامل ةبسنالب صصخت ‪: -١‬نیصصختب میزنالا زیمتی لعافت زفحی میزنإ لکف ‪،‬لعافتال‬
‫عونل ةبسنالب صصخت ‪. -٢‬لعافتال ةدام و العفال عقومال نیب يوینبال لماکتال ‪.‬لعافتال ةدام عم نیعم‬

‫‪.‬میزنالل ةیغارفال ةینبال فرع ‪ -‬بیترتو عونو ددع طابترا نع جتن ی ‪( ،‬يفیظو صصخت) ةددحم ةفیظو‬
‫نیتوربال بسک ی رقتسمو تباث لکش يھ ‪،‬ةینیجوردھ ‪،‬ةیتیربک ‪،‬ةیدراش) ةقدب ةددحم عضاوم يف‬
‫ةیئایمیک طباور اھنیب أشنت ةینیمألا ضامحألا نم نیعم (‪ .‬ءاملل ةھراکال روذجال بذاجت ؟ایفیظو‬
‫اصصخت میزنالا بسکی يذال ام ‪. -‬ةنیعم لعافت ةدام عم ایوینب لماکتی العف عقوم دوجوب زیمتت يتال‬

‫ةیغارفال ھتینب ‪ .‬میزنإلل العفال عقومال فرع ‪ -‬ةدام عم يوینبال لماکتالب زیمتی ‪،‬ةینیمألا ضامحألا نم نیعم‬
‫بیترت و عون و ددع نم نوکتی میزنإلا نم ءزج ‪.‬لعافتال ةدام یلع لیوحتل زیفحتال عقوم و ‪،‬لعافتال ةدام‬
‫تیبثتل تیبثتال عقوم ‪:‬نیعقوم نم نوکتی و لعافتال ؟ لعافتال ةدامل نیعم زیکرت دنع میزنإلا طاشن تبثی اذامل‬
 ‫‪. -‬میزنإلا طاشن تبثی اھعبشت دنعو ةالعفال عقاومال نم ددحم ددع یلع يوتحی میزنإلا نأل ؟زفحمال لماکتال‬

‫وھ ام ‪. -‬اھعم الماکتم حبصیل لعافتال ةدام ریثأت تحت میزنإلل العفال عقومال لکش ریغت وھ ؟لعافتال‬
‫ةدامو العفال عقومال نیب لماکتال ثدحی فیک ‪ -‬ةینیمألا ضامحألا ضعبل ةیبناجال لسالسلل ةیئایمیکال‬
‫فئاظوال عم لعافتال ةدامل ةیئایمیکال فئاظوال طابتراب ‪.‬العفال عقومال ىوتسم یلع دوجومال‬
‫؟كلذ دکؤت فیک ‪،‬لعافتال ةدام یلع ریثأتلل ةینیمألا ضامحألا نم لیلق ددع لخدتی ‪-‬‬

‫و ‪،‬ةینیمألا ضامحألا نم ریبک ددع نم میزنإلا ةینب نوکتت ی ال نکل لخدت لعافتال ةدام یلع ریثأتال يف لکشب‬
‫اھلیوحتل اھیلع ریثأتالو لعافتال ةدام تیبثتب موقت ثیح العفال عقومال بکرت يتال ةینیمألا ضامحألا الإ رشابم‬

‫‪.‬جتان یإل ‪ -‬؟ةیمیزنإلا تالعافتال عاونأ يھ ام‬

‫‪ :‬طیشنتب تامیزنإلا موقت نم عاونأ ثالث تالعافتال‬

‫→ ‪ -٢ : E + S → ES‬العافت ت تال كیکف ‪ -١ E + S → ES → E + P ،‬العافت ت ‪:‬لیوحتال‬

‫‪E + P1 + P2‬‬

‫→ ‪ -٣ : E + S1 + S2 → ES1S2‬العافت ت بیکرتال‬
‫‪E+P‬‬

‫فیک یلع طسوال ةضومح ةجرد رثؤت طاشنال إلا ؟يمیزن ‪-‬‬

‫ل ةینیمألاو ةیلیسکوبرکال فئاظوال یلع ةضومحال ةجرد رثؤت ةینیمألا ضامحألا روذج ةصاخ يتال كلت بکرت‬
‫العفال عقومال لکش ریغتیف ‪ ،‬العفال عقومال و لماکتال ثودح عنمی نیب ةدامو میزنإلل ةیئایمیکال تاعومجمال‬

‫‪.‬لعافتال ‪ -‬فیک میزنإلا طاشن یلع ةرارحال ةجرد رثؤت ؟‬

‫رسکت ةعفترمال ةرارحال ةجرد ةینب یلع ةظفاحمال طباورال میزنإلا برختیف و ھطاشن دقفی ‪.‬ةیسکع ریغ‬
‫‪ .‬ةروصب و نمال ةرارحال ةجرد ضفخ ة ایلک میزنإلا طاشن فقوتیف تائیزجال ةکرح للقت ةیسکع ةروصب‬

‫صئاصخ میزنإلل ىرخأ ‪ :‬اھزارفإ دعب طشنت تامیزنالا ضعب ) إلا لثم میزن نیسببال ‪ ( :‬و ‪ ،‬ضعب اھ ی ‪-‬‬
‫بلطت ب طابترالا دعاسم لماع لعافتال ءانثأ یل ـب دعاسمال لماعال اذھ یمسی ‪،‬زیفحتال ةفیظوب موق میزنالا‬
‫‪ .‬قفارم ‪ .‬دق نوکی انیماتیف میزنالا قفارم وأ ایوضع ابکرم نوکی ام ابالغو ال نم شو درا‬
‫یفطصم فیرخ نب ‪:‬ذاتسألا دادع‬ ‫نع‬
‫يبرعال دمحم ریرعب دئارال‬ ‫إ تاذال عافدال يف تانیتوربال رود‬
‫‪ -‬ةیوناث‬
‫حلمال نیع ‪ -‬باوج و‬
‫تابستکمالب ریکذت ‪ 01 :‬طاشنال ‪ :‬ةیعانمال ةباجتسالا نم نیعون ب ؟ ةبیرغال ماسجألل‬ ‫الؤس ‪63‬‬
‫ةیوضعال ىدصتت فیک ‪ : -1‬نییعافد نیطخ لمشت ‪:‬ةیعونالال ةیعانمال ةباجتسالا ‪. -‬ةیعیبطال ةیعافدال‬
‫ناعون يھو ثالثال يعافدال ‪ o :‬يباھت لالا درال ‪:‬يناثال يعافدال طخال‪ o .‬عناومال ) زجاوحال ‪:‬لوألا يعافدال طخال (‬
‫طخال لثمت ‪ :‬ةیعونال ة ی عانمال ةباجتسالا ‪ . -‬ةداضمال ماسجألا جاتنإب ةیمزالبال ایالخال اھیف لخدت ت ‪:‬‬
‫تادضتسمال لک نم ‪ o‬تایوافملال اھیف لخدتت ‪:‬ةیولخ ة ی عانم ةباجتسا ‪ o . LTc‬ةیطلخ ة ی عانم ةباجتسا‬
‫صلخت وت ةبیرغال ماسجألا نم ددحم عو نب صتخت ال اھنأل ؟ ةیعونالال ةباجتسالاب لوألا عونال یمس ی اذامل‬
‫‪ . -2‬دضتسمال لوخد لبق ةیوضعال يف ةدوجوم اھیف ةلخدتمال رصانعال نأل ةیرطفال وأ ةیعیبطال ة عانمالب كلذک‬
‫یمستو ‪ .‬ةیفیکال سف بن ‪ .‬اھتراثإ یلع ضرح تادضتسمال نم ددحم عون ب صتخت ةباجتسا لک نأل ؟ ةیعونال‬
‫ةباجتس الاب يناثال عونال یمسی اذامل ‪ -3‬تاذالال و تاذال ‪ 02 :‬طاشنال ‪ .‬تاذالال نم تاذلل ةددحمال ةینیتوربال‬
‫تائیزجال زکرمت قطانم دیدحت ؟ (ةیعانمال ةرولفال) يعانمال مسوال ةبرجت نم فدھال ام ‪ -3‬بقاری اھلضفبو تاذلل‬
‫ةددحم ةصاخ ةیئاشغ تانیتورب يلویھال ءاشغال لمحی ؟ تاذال نع عافدال يف يلویھال ءاشغال رود وھ ام ‪ . -4‬ھقرتخ‬
‫ت نأ نکمی يتال ةبیرغال تائیزجال یلع فرعتیو نم نوکتی ھنأل ‪ :‬يئاسفیسف ‪: -1‬نیتیساسأ نی تیئایزیف نیتزیمب‬
‫يلویھال ءاشغال زیمتی ؟ يلویھال ءاشغلل ةیئایزیفال صاوخال يھ ام ‪(. -5‬رارمتساب كرحتت) ةرقتسم ریغ ةیئاشغال‬
‫ھتائیزج نأل ‪ :‬عئام ‪. -2‬ةیئایمیکال ةعیبطال و ع اضوألا و ماجحألا ةفلتخم ةعونتم تائیزج ‪.‬يولخال نیجھتال ةبر جت‬
‫فص ‪ -6‬نیتیلخال دحأل ةیئاشغال تانیتوربال نوکت ثیح ب ( الثم ناسنإ ةیلخو رأف ةیلخ) نیتفلتخم نیتیلخ جم دن ‪،‬ةصاخ‬
‫ةینقتب ‪:‬ةبرجتال ‪. -‬رخآ نولب ةرولفم ةداضم ماسجأب ةطبترم ىرخألا ةیلخلل ةیئاشغال تانیتوربالو نیعم نولب ةرولفم‬
‫ةداضم ماسجأب ةطبترم‬
‫نیتیلخال جامدنا نع ةجتانال ةنیج‪.‬‬
‫ھال ةریبکال ةیلخال لوح ماظتناب ةرو ل فال عزوت ظحالن ‪،‬نیتیلخال جامدنا دعب ‪:‬ةظحالمال ‪ . -‬ةعویمال ةیصاخ‬
‫ھبسکی امم ةمئاد ةکرح يف يھ لب ةتباث ریغ يلویھال ءاشغال تانیتورب ‪:‬ةجیتنال ‪. -‬يلویھال ءاشغلل ةعویمال ةیصاخ‬
‫تابثإ ؟ يولخال نیجھتال ةبرجت نم فدھال ام ‪ . -7‬زادیسوکیلغ میزنإلاب ةیوافمل ةیلخ ةجالعم ةبرجت فصو ؟تاذلل‬
‫ـال یعدت تاذلل ةد دحم ةیئاشغ تانیتورب جاتنإ یلع ‪- . HLA‬ةددحمال تائیزجلل ةیئایمیکال ةعیبطال ایبیرجت نیب ‪8‬‬
‫ـال تاثرومل يثرومال ریبعتال ‪ CMH‬ـال تاثروم فرع ‪ -9‬نیب زییمتال اھرود ‪ . CMH‬فرشت تاثرومال نم ةعومجم‬
‫ـال تائیزج ‪:‬ىرخألا تانئاکال دنع ‪ (. CMH‬ـال فرع ‪ . HLA 10 -‬نع ةجتان ةینیتوربوکیلغ ةعیبط تاذ ةیئاشغ تائیزج‬
‫ـال دقع م " ‪ " CMH‬ـال ) تاذالالو تاذال ‪ .‬تائیزج ال و تاثروم ال نم لک ‪ HLA‬یمست و ‪ ،‬ناسنإلاب ةصاخ تائیزج‬
‫ـال تاثروم ‪ CMH‬ةرابع لمشت ‪:‬ةظحالم دجوت ال ‪(، -2‬ریبک عونت) تالیلألا نم ریبک ددع ‪: -1‬تازیم ثالثب‬
‫‪ . CMH‬ـال تاثروم زیمتت اذامب ‪ . 11 -‬يغبصال یلع ة براقتم و ةطبترم ‪، -3‬تالیلألا نیب ةدایس ‪ CMH‬زیمتت ؟‬
‫ـال فالتخا ریسفت بلط اذإ ‪ ، CMH :‬ـال فالتخا ‪ HLA‬ـال تاثرومل ثالثال تازیممال ب اھرسفن اننإف ‪،‬معطال ضفر و‬
‫ـال ‪ HLA‬ـال تاثروم نأل ‪.‬رخآل صخش نم ‪ CMH‬ـال تائیزج جاتنإ یلع فرشت يتال ‪ HLA‬ةظحالم ‪:‬ـب زیمتت‬
‫تائیزج جتنت يالتالبو ‪ ،‬يغبصال یلع ةبراقتم و ةطبترم ‪، -3‬اھنیب ‪ HLA‬تائیزج فالتخا رسف ‪ 12 -‬نم ةفلتخم‬

‫ةدایس دجوت ال ‪، -2‬تالیلألا نم ریبک ددع ‪. -1‬رخآل صخش ال و تالی ألل ا نم ریبک ددع اھل ھتاثروم نم ةثروم‬

‫ـب زیمتی صخش لک ؟صاخشألا نیب م عطال ضفر رسف ‪. 13 -‬موعطال ضفر رسفی امم ‪ CMH ،‬لک نأل نیعم‬
 ‫ـال عونت يالتالبو ‪ ،‬يغبصال یلع ةبراقتم و ةطبترم و اھنیب ةدایس دجوت ةزیممال ةیدعاقال ‪ HLA‬دارفألا نیب‬
‫ةئیزجالب طبترمال سداسال رکسال عون فالتخا یإل ةیومدال رمزال فالتخا دوعی ‪ .‬ةیومدال رمزال فالتخا رسف ‪-‬‬
‫‪. 14‬ةیومدال ةرمزلل ‪.‬ةثرومال الکشأ نم لکش وھ ‪ .‬لیلألا فرع ‪ 15 -‬یلع نالمحی ةثروم لکل طقف نیلیأل الإ لمحی ال‬
‫درف لک نکلو ‪ 50 ،‬ـال ل صی تالیلألا نم ریبک ددع ةدحاوال ةثروملل نوکی نأ نکمی ‪ :1‬ةمولعم (‪ .‬مألا نم رخآلاو بألا نم‬
‫تآ امھدحأ ) نیلثامتمال نییغبصال‬
‫ا فرع تاذل ‪ .‬عومجم ة نم یلع ةلومحمو ایثارو ةرفشم تائیزجال أل يجراخال حطسال ةیوضعال ایالخ ةیشغ ‪ .‬اھیلع حلطصی دقعمالب ‪16 -‬‬
‫درفلل ةیجولویبال ةیوھال ةقاطب لثمت يھو ‪. - 17 ،‬تاذالال فرع ةیوضعال نع ةبیرغال‪ Rh .‬و ال ماظن ‪ ABO‬و ال ماظن ‪ CMH‬ـال‬
‫تائیزجال عومجم ةباجتسالا جتان عم ایعون لعافتالو ةیعانم ةباجتسا ةراثإ یلع ةرداقالو لع ءاضقال دصق ‪.‬ھی‬

‫ةطشنألا ‪ : 05 ، 04 ، 03‬ةیطلخال ةیعانمال ةباجتسالا‬

‫؟ةیطلخال ةباجتسالاب یمست اذامل ةیوضعلل ةیطلخال لئاوسال يف لقتنت (ةداضم ماسجأ) تائیزج لخدتب متت اھنأل و لصمال) فملال ‪18 -‬‬
‫(‪ .‬اساسأ‬

‫نم فدھال ام ةبرجت يعانمال راشتنالا (ينولرتشوأ) ؟ تبثت ةیصاخ ةیعونال داضمال ماسجألل ة ضرح يذال دضتسمال هاجتا ‪.‬اھجاتنإ ‪19 -‬‬

‫نیلیبولغ ةیمزالبال ایالخال اھجتنت ‪ ،‬تادضتسمالب ایعون طبترت و کشت ل ‪ δ‬فرع ا ‪.‬داضمال مسجل عونال نم ةینیتورب ةئیزج ‪20 -‬‬
‫‪ .‬تادقعم ةیعانم دعت اھتیمس نم ل‬

‫ةمولعم ‪ :2‬صصختال ةیالع ةداضمال ماسجألا هاجتا إ ضرح يذال دضتسمال مو ‪،‬اھجاتن كلذ ع رخآ دضتسم عم طابترالا اھنکمی وذ ةینب ةھباشم‬
‫‪.‬‬

‫ةمولعم ‪ :3‬دجوت ‪:‬ةداضمال ماسجألا نم نیعون ماسجأ ةداضم لصمال يف حبست ةرح ) ةیلصم ( ةداضم ماسجأ و ایالخال ةیشغأب ةطبترم ) ةیئاشغ‬
‫تت بکر خ نیتلسلس نم نیتفیف ‪ .( Y‬فنصت یإل ةداضمال ماسجألا سمخ عاونأ ة ) ةدحوال سفن نم اھلک بکرتت ةینب فرح لکش یلع‬
‫تیربکال ةیئانث روسجب طبترت نیتلیقث نیتلسلسو ( نأ امک ‪،‬رخآل داضم مسج نم تادحوال ددع فلتخی ‪ .‬هذھ يف فلتخت تادحوال وط ل‬
‫لسالسال ةفیفخالو ةلیقثال ةیتیربکال روسجال ددعو ‪ .‬و ةداضمال ماسجألا ضعب ت ةعالبال ایالخالب طبتر وت شن ممتمال رصانع ط و‬
‫وی لثم ‪ % 75‬ةیلصمال ةداضمال ماسجألا نم ‪ .‬ی و ‪ Y‬نم نوکتی ینب ة ةدحاو ‪ IgG :‬ضعبال ال رخآلا ت كلذب موق ‪ .‬ال سج ضمال م ا د‬
‫تادضتسمال فلتخمب طبتر ی یعانم تادقعم لکش ة اھتمعلب لیھستل ‪ .‬عونال اذھ وھ ھنکمی يذال دیحوال ال روبع مألا نم نینجال یإل ةمیشمال ربع ‪.‬‬
‫نیتطبترم زرفی ‪ Y .‬نیتدحو نم تازارفإلا يفو ‪ Y‬فنصی ثیح نم يناثال ال یمک ة ‪ .‬ی نوکت لصمال يف ةدحاو ةدحو نم ‪ IgA :‬سجال ضمال م اد‬
‫فنصی ‪.‬لصمال يف ھتیمک ثیح نم ثالثال زرفت اھزیامت ةیادب ‪. IgM :‬طاخمال ‪،‬باعلال ‪،‬عومدال ‪:‬ةیجراخال تازارفإلا عم اساسأ داضمال مسجال‬
‫و ةیوافملال ةیلخال ‪ Y‬يئاشغال ی ةدحاو ةدحو نم نوکت ‪ IgM‬ـال نم عون دجوی ‪ Y.‬يف ةیمزالبال ایالخال ه و ی نم نوکت طابترا ) ةسمخ ‪ (5‬تادحو‬
‫لصمال يف ادج ةلیلق ةیمکب دجوی ‪ :‬و ةدحاو ةدحو نم ‪ IgD‬داضمال مسجال ‪ BCR .‬یمسی ـال ‪ LB‬ءاشغ یلع يعون يئاشغ لبقتسم رودب موقی‬
‫دعب حضوی ملو ثحب‪ BCR .( .‬ثیح ) تادضتسملل يعونال يئاشغال لبقتسمال لثمی ‪ LB‬ساسأ دجاوتی ‪ .‬ةیوافملال ةیلخال ءاشغ حطس یلع ا ‪ Y‬نوکتی‬
‫و يف زرفی تالعافت ‪ : Y‬ةدحاو ةدحو نم نوکتی ‪.‬لصمال يف ةیمک لقألا داضمال مسجال ‪ IgE‬لحم الزام لصمال يف هرود داضمال مسجال‬
‫‪.‬ةیساسحال طرف ‪ - 21‬دضتسمال زیمتی اذامب ؟ ‪:‬نیتیساسأ نیتزیمب ‪(. -‬تاذال تاددحم لمحی ال) ةیوضعال نع ایثارو فلتخی ‪ -‬ضرحی‬
‫ةیوضعلل ھلوخد دنع اھ ‪.‬هدض ةیعانم ةباجتسا یلع ‪:‬ةظحالم نیتزیمال نیتاھ نم فرعن دضتسمال يلی امک ‪،‬ةیوضعال نع ایثارو فلتخی‬
‫رصنع لک ‪ :‬زاھجال ضرحی اھیف ھلوخد دنعو دصق ةیعانم ةباجتسا یلع يعانمال ھنم صلختال ‪ - 22 .‬؟نیسکوتانألا وھ ام ف نیسکوت ا‬
‫دق ل ھتردق ةیمسال و ‪(.‬ةیعانم ةباجتسا ةراثإ یلع ةردقال) ةیدضتسمال ھتردقب ظفتحم ‪ - 23‬؟العف داضمال مسجال حبصی فیک دنع‬
‫دضتسمالب ھطابترا و يعانمال دقعمال لکشت ‪ - 24 .‬تازیمم يھ ام ؟ةیعونال ةیعانمال ةباجتسالا ثالث لقنالو باستکالا ‪،‬ةیعونال ‪:‬تازیم ‪- .‬‬
 ‫فرعتت ال ( و مجاھت يذال دضتسمال الإ ‪:) LTc‬ةیعونال یف ةلخدتمال رصانعال نأل اھ ةماسال تایوافلالو ةداضمال ماسجألا‬
‫اھجاتنإ ضرح دوجول ال الماکت ت ال‬
‫‪ LBm‬یوینب ة‪: - .‬باستکالا ب ةعانم بستکت ةیوضعال نأل ةرکاذال ایالخال لضفب كلذو ‪،‬ةیعانم ةباجتسا ھتراثإو دضتسمال لوخد دع‬
‫‪،‬‬
‫ةعانمال ظفح نع ةلوؤسمال ‪: -‬لقنال عنممال لصمال لقن) ىرخأل ةیوضع نم اھلقن نکمی ‪ -‬الصمتسالا ‪( -‬ةیوافملال‪ LT4m .‬و ‪LT8m‬‬
‫ایالخال وأ ‪ - 25 .‬؟(ةیناث ةرمل دضتسمال لوخد دنع) ةیوناثال ةیعانمال ةباجتسالا زیمتت اذامب راقم دضتسمال لوخد دنع) ةیلوألا‬
‫ةباجتسالاب ةن (یلوألا ةرملل نوکت ةیوناثال ةباجتسالا ‪: - :‬ةعرس رثکأ ماسجأل ةجتنم ةیمزالب ایالخ یإل ةرشابم زیامتتو رثاکتت‬
‫يالتالبو دضتسمال صئاصخب ظفتحت ةرکاذال ایالخال نأل‬
‫دضتسمال یلع فرعتال نمز رفوتو ةیعون ةداضم‪.‬‬
‫تقو يف لقأ ‪ .‬ةمولعم ‪ :4‬ةداضمال ماسجألا نإف ( ‪ LTc‬و ‪ Ig‬ةیالعف رثکأ متی ھنأل اھیف نم ةریبک ةیمک جاتنإ ) ةیعافدال رصانعال‪- :‬‬
‫‪،‬ةرم نم رثکأل ةیوضعلل دضتسمال سفن لوخد دعب "جضنت" رثکأ دضتسمال ددحم تیبثت عقوم حبصی يأ دضتسمال ددحم عم الماکت ةقباسال‬
‫‪ .‬تارمال نم متی يالتالبو و طابترالا نم صلختال دضتسمال تقو يف لقأ‬

‫ةطشنألا ‪ 08 ، 07 ، 06‬ةیولخال ةیعانمال ةباجتسالا‬

‫ةباجتسا ةیعانم ؟ةیطلخ سیلو ةیولخ هذھ نأل ال ةیلخال وزغت ایریتکب ( ‪ BK‬ت اذامل ایریتکب ثدح ایریتکبال) لسال ةیوصعال ‪26 -‬‬
‫اھب ةباصمال ایالخال نم صلختلل ‪ .‬ةمولعم ‪ :5‬ال ةداضمال ماسجألا ت خد ل ل الخل ای ‪ ،‬ـال لخدتب ‪ LTc‬کتتو اھلخاد رثا ف ـال لخدتت‬
‫‪ LTc .‬ةیولخ ةباجتساب يولخ لخاد رثاکت تاذ ایریتکبب ةباصمال ایالخال یصقت اذل‬

‫يف بایغ يفو دوجو ؟دضتسمال ‪ LT‬و ‪ LB‬ةیوافملال ایالخال ءاقتنا نیب نراق ‪27 -‬‬

‫ھیف متی ‪(.‬ةیسومیتال ةدغال يف ‪ LT‬مظعال عاخن يف و ‪ LB‬دضتسمال بایغ يف ءاقتنالا ) ةیزکرمال ةیوافملال ءاضعألا هرقم‪- :‬‬
‫‪ .‬ا ءاقتنا نم صلختالو ایعانم ةلھؤمال ةیوافملال ایالخل يقاب ةیوافملال ایالخال‬

‫دضتسمال دوجو يف ءاقتنالا ‪ :‬ھیف متی ‪(.‬ریب حئافصو نیتزولال ‪،‬ةیوافملال دقعال ‪،‬الحطال) ةیطیحمال ةیوافملال ءاضعألا هرقم ‪-‬‬
‫‪ .‬ةمل ءاقتنا ) ةعومجم ( خال نم ع ایعون فرعتت ایال ةیعانم ةباجتسا دلوتو دضتسمال یل‬

‫‪ HLA‬ت ـال تائیزج یلع فرعت ( ‪ TCR‬و ‪ BCR‬؟ةیعانم ةلھؤمال ةیوافملال ایالخال زیمتت اذامب ) ةیعون ةیئاشغ تالبقتسم لمحت ‪28 -‬‬
‫الو درفالب ةصاخال ت ‪.‬تاذال تادیتبب یلع فرعت ال هذھ م عون عم ایوینب لماکتت تالبقتسم و تادضتسمال ن ‪.‬ةیعانم ةباجتسا دلوت‬

‫اذامل ی ربتع ةیسومیتال ةدغالو مظعال عاخن ءاضعأ ةیوافمل ؟يعانمال زاھجال يف ةیزکرم مظعال عاخن نأل رقم أشن ة تایوافملال ‪29 -‬‬
‫اذامل ی ربتع ا ریب حئافصو نیتزولال ‪ LT . 30 -‬و ةیسومیتال ةدغال جضن رقم ایالخال ‪ LB .‬و رقم جضن تایوافملال ‪ LT‬و ‪LB‬‬
‫ایالخ ‪ LT4‬و ‪، LB ، LT8‬ةیوافملال دقعال ‪،‬الحطل ءاضعأ ةیطیحم ةیوافمل ؟يعانمال زاھجال يف ی مت اھیف رثاکت و زیامت ایالخال‬

‫یإل ‪،‬ةیمزالب و ةماس ةدعاسم ) نت ال أش جضن وأ اھیف ایالخال ةیوافملال (‪. - 30 .‬ةیولخالو ةیطلخال نیتباجتسالا نیب نراق ‪-‬‬

‫دضتسمال یلع‪ o :‬عون ‪:‬دضتسمال ‪.‬يولخ جراخ رثاکت تاذ ایریتکب ‪،‬ةلحنم تائیزج ‪(:‬لخدتسم) أشنمال يجراخ ‪ o‬ةباجتسالا ةیطلخال‬
‫افرعت ‪ LT4‬ل ـال ھیلع فرعتت ‪ HLAII‬فرعتال ضرعت ةضراعال ةیلخال ددحم دضتسمال ـال ةقفر‬
 ‫سحت ی ) ‪ BCR‬تسمال یلع ض د وب ا اھتالبقتسم ةطس ةیئاشغال ةیعونال ‪ LB‬اجودزم ‪ .‬و فرعتت ـال‬
‫(‪ .‬رشابم س‬
‫دضتسمال نم صلختال ابال موقت‪ o :‬ةلعافال ایالخال ةیمزالبال ایالخال زارفإب ا ‪.‬ةداضمال ماسجأل‪o :‬‬
‫ةیعانم تادقعم لکشت ‪.‬اھتمعلبب تاعل‬
‫ةباجتسالا ‪-‬‬
‫عون ‪:‬دضتسمال لخاد رثاکتت ایریتکب) ایریتکبب ةباصم ایالخ ‪،‬ةیناطرس ایالخ ‪،‬سوریفب ةباصم ایالخ ‪:‬أشنمال يلخاد ‪ o‬ةیولخال‬
‫ایالخال و عطال(‪،‬‬
‫‪ LT8‬و فرعتت ھیلع ـال ‪ HLAI‬دضتسمال یلع فرعتال ةباصمال ةیلخال ضرعت دضتسمال ددحم ـال ةقفر‪ o :‬عرز و ‪.‬م‬
‫افرعت‬
‫‪ TCR .‬اجودزم ةطساوب اھتالبقتسم ةیئاشغال ةیعونال‬
‫ةلعافال ایالخال ةماسال ةیوافملال ایالخال‪o :‬‬
‫یلع ةباصمال ةیلخال فرعت ا جودزم ا يتال نیروفربال تانیتورب زرفتو ‪ LTc‬دضتسمال نم صلختال فرعتت ةیلخال‪LTc . o :‬‬
‫ةباصمال ةیلخال ءاشغ يف بوقث لکشت ل خت ریب ‪.‬ةیلولح‬
‫ةمدصب اھ‬

‫نراق ؟ةیعونالالو ةیعونال نیتباجتسالا يف ةمعلبال ةیلمع نیب ‪،‬تیبثتال) لحارمال سفن يف ةمعلبال متت نیتباجتسالا نم لک يف ا ‪31 -‬‬
‫‪،‬ةطاحإلا ‪:‬يف قرفال نمکیو (حارطإلا ‪،‬مضھال ‪،‬الخدال‬

‫ةیعونالال ةباجتسالا ‪.‬ھتمعلبب موقتو دضتسمالب ةرشابم ةعالبال ایالخال قصتلت‪- :‬‬

‫ةیعونال ةباجتسالا (ةیطلخال) ‪ :‬طبترمال داضمال مسجال اھیلع تبثتی اھئاشغ یلع ةیعون ةیئاشغ تالبقتسم ةعالبال ایالخال لمحت ‪-‬‬
‫يعانمال دقعمال) دضتسمالب ‪.‬يعانمال دقعمال ةمعلب متت مث ھنم ةتباثال ةقطنمال يف تیبثتال عقوم(‬
‫ةطساوب‬

‫نیطاشنال ‪ 10 ،90‬و يعانمال نواعتال ‪ :‬ةباجتسالا طمن رایتخا‬

‫ةیعانمال ایالخال نیب يفیظوال قیسنتال) يعانمال نواعتال راصتخاب حرشا ةیوافملال ایالخال زیفحت ةیآل ‪ .( ،‬يوتحی نأ بجی حرشال ‪32 -‬‬
‫‪ (.‬ذیفنتال ) ‪ LT8‬ـال و ‪ LB‬زیفحتال ( ‪ -3 ،‬رود ـال ) ‪ LT4‬ثالث بیترتال یلع طاقن ‪ -1 :‬رود تاعالبال ) سیسحتال ( ‪ -2 ،‬رود ـال‬
‫نیکولرتنألا زرفت تقوال سفن يفو ‪ HLA2‬صنال ضتسمال لوخد دنع د ‪ ،‬ھعلتبت تاعالبال وت و ایئزج ھمضھ ت ـال ةقفر ھتاددحم ضرع‪:‬‬
‫ددحم دعقم یلع اجودزم افرعت ‪ TCR‬ةطساوب ـال اھتالبقتسم ‪ LT4‬اھنم ةبیرقال ‪ .‬ـال فرعتت ‪ LT4‬يذال ایالخال طشنی ( ‪1 ، ) IL1‬‬
‫اھطشنی يذال ( تل ایالخ یإل زیامتتو ‪ ) IL2‬دضتسمال ضورعمال شنتف ط کرتو نیکولرتنألا تالبقتسم ب ‪ 2‬مث ‪ ،‬نیکولرتنألا زرفت ‪2‬‬
‫ب ‪ LB‬سحمال ةس دضتسمالب ف‍‍ت ـال زیامت ‪ LT8‬وأ ‪ LT4‬يذال ی فح ایالخال ز ‪ ، IL2‬ـال ةریخألا هذھ زرفت ‪ LTh‬رثاکت ةدعاسم‬
‫ةباصمال ایالخال برخت‪ LTc .‬ةماس ةیوافمل یإل ‪ ، LT8‬ةیلخ یإل ةیمزال ةیعون ةداضم ماسجأل ةزرفم ـال زیامتتو‬

‫ةظحالم ) ام ةیآل حرشل يملع صن ةباتک ( ) الؤسال نم فدھال یلع زکرن يعانمال نواعتال ( و اھرکذن ةطقن لک لیصافت يف لخدن ال ‪ .‬اذھ يفف‪:‬‬
‫ال لکشت ةیفیک ‪ ،‬تادقعم ةیآل ‪ LT‬و ‪ LB‬نال ص نأ نکمی ن ئطخ ون فیض ‪:‬حرش ‪،‬ةمعلبال لحارم ‪،‬جودزمال فرعتال ةیآل يلیسنال ءاقتنالا تایوافملل‬
 ‫‪، (.‬يعانمال دقعمال نم صلختال ةیآل ‪،‬ةیعانمال نیروفربال تانیتورب ةطساوب ةباصمال ةیلخال یلع ءاضقال‬

‫تقوال سفن يف ‪:‬یلع ‪ -1‬ددحم ‪ TCR‬ةیعونال ةیئاشغال اھتالبقتسم ةطساوب ‪ LT‬جودزمال فرعتال ةیآل حرشا ایالخال فرعتت‪33 - :‬‬
‫رعمال و نیض ) نیمدقمال ( ع ‪.‬ةباصمال وأ ةضراعال ةیلخال ءاشغ یل ‪، HLA‬دضتسمال ‪ -2‬ـال يزج‬

‫ـال عم ‪ CD4‬؟جودزمال فرعتال يف نأ بجی ی لماکت رشؤمال ‪ CD8‬و ‪ ( CD4‬تارشؤمال رود وھ ام یل تالبقتسم تس ) ‪34 -‬‬
‫ال فرعتال متی يکل ‪ HLAI‬ـال عم ‪ CD8‬و ال ةیلخال ‪.‬ةضراع و لماکتی رشؤمال ‪ LT4‬متی يکل یلخال نیب جودزمال فرعتال ة ‪HLAII‬‬
‫‪ .‬و ةباصمال ةیلخال ‪ LT8‬جودزم نیب ةیلخال‬

‫جودزم اطیشنت ا ‪.‬كلذ حرشا ‪.‬ةیعانم ةباجتسا ثدحت يکل ‪ LT8‬و ‪ LB‬نأ بجی شنت ةیوافملال ایالخال ط ‪35 -‬‬

‫لوألا طیشنتال سیسحتال يف لثمتی ‪ :‬شنت دضتسمال یلع ةرشابم اھفرعت دنع ةیوافملال ایالخال ط نیب يوینب لماکت ثودحب‪- :‬‬
‫يف (ةحباس) ةرح تادضتسمال یلع فرعتت ایالخال ‪ LB‬دضتسمال ددحمو ایالخال‪ TCR ( .‬و ‪ ) BCR‬ةیعونال ةیئاشغال اھتالبقتسم‬
‫ةیلخال ءاشغ حطس یلع ‪.‬ةباصمال ‪ HLAI‬ـال ةقفر ضورعم دضتسمال ددحم یلع فرعتت ‪ LT8‬امنیب ‪،‬لصمال‬

‫تالبقتسم ةصاخ ‪ LT8‬و ‪ LB‬طیشنتال ‪:‬يناثال نیکولرتنألا ةطساوب زیفحتال يف لثمتی ‪ :2‬لوألا طیشنتال دعب ‪ ،‬ایالخال بکرت ‪-‬‬
‫ب و ‪،‬نیکولرتنألا عضوت دنع ریخألا اذھ تالبقتسمال هذھ یلع زفحی ایالخال و رثاکتال یلع‬
‫‪.‬زیامتال‬

‫ةمولعم ‪ :6‬شنتال نم فدھال جودزمال طی وھ ح يدافت ةیعانم ةباجتسا ثود یئاوشع ة يکل طیشنت يتراشإ ةیوافملال ةیلخال لبقتست نأ بجی اذل ‪ ،‬زیامتتو‬
‫رثاکتت ثدحت و ‪.‬ةیعانم ةباجتسا‬

‫ةمولعم ‪ :7‬ت دق ریث ضعب دضتسمال تا نیتباجتسالا ةیولخالو ةیطلخال اعم لخدی ‪:‬الثم ‪ .‬یو ایریتکب وأ سوریف يف يرس لصمال ف ریثی‬
‫ةباجتسا ةیطلخ ‪ ،‬وزغی مث ایالخال ریثیف ‪.‬ةیولخ ةباجتسا‬

‫صلختت ةیوضعال ‪ LTh‬و ـال ‪ LTc‬ةمولعم ‪ :8‬ایالخال نإف دضتسمال ءاصقإ دعب ال ‪،‬ةیمزالب ـال‬
‫‪ .‬اھنم‬

‫ال ‪:‬ةصالخ تاذال نع عافدال يف تانیتوربال رود‬

‫‪ .‬فیک راصتخاب حرشا تاذال نع عافدال يف تانیتوربال مھاست ‪36 -‬‬

‫زییمتال و تاذال نیب ال ‪:‬تاذال تائیزج لضفب ةیئاشغ وکیلغ ةینیتورب و ةینیتورب ةیوضعال ایالخ فراعتت ‪ ،‬اھنیب امیف و وھ ام لک‬
‫‪ D.‬و دضتسمال ‪ ABO‬ةیومدال رمزال تائیزج ‪ HLA ،‬ضفرت بیرغ ‪:‬يف تائیزجال هذھ لثمتت ‪ ،‬ـال‬

‫و تارشؤم يف ‪ TCR‬و ـال ‪ BCR‬تال ‪:‬تادضتسمال یلع فرع ةطساوب ذ ةیعون ةیئاشغ تالبقتسم ةینیتورب ةیعیبط تا ف لثمتت ـال ي‬
‫‪ CD8 .‬و ـال ‪ CD4‬لثمتت ةینیتوربوکیلغ ـال‬

‫ةیعانمال ایالخال نیب الصتالا ةیعانمال ایالخال لصتت تل سیسح دضتسمال دوجوب اھضعب و زیفحتال و رثاکتال یلع زیامتال طساوب‪:‬‬
‫( ‪ IL1 ، IL2‬تاغلبم ةعیبط تاذ ةیئایمیک یمست ةینیتوربوکیلغ تانیکوتیسال ) تانیکولرتنألا‬
 ‫تادقعم لکشت يتال ‪ Ig‬صلختال نم و تادضتسمال ةباصمال ایالخال ‪ :‬تاذ تائیزج ةطساوب بط يف لثمتت ةینیتورب ةعی ألا ماسج ال ةداضم‬
‫یلع تبثتت ةیعانم ئاشغ تالبقتسم ة ةینیتورب تاعالبال ءاشغ یلع ل نم صلختال متی تانیتورب ةطساوب وأ ‪.‬اھ نیروفربال برخت يتال‬
‫‪.‬ةباصمال ایالخال‬

‫و ةعمشل نكيم نت نأ نود ةعشمفأل ءيضت نأ ةدحا ط ئف‬

‫‪ ...‬حاجنال مكل ىنمتن‬
‫صخلمال ‪ 5‬يبصعال الصتالا ‪ :‬يبرعال دمحم ریرعب دئارال ةیوناث ‪ -‬حلمال نیع ‪ -‬ةلیسمال یفطصم فیرخ نب ‪:‬ذاتسألا دادعإ‬

‫يبصعال الصتالا يف تانیتوربال رود صخلم‬

‫ال اذھ نم رثکأ ظفحت ‪ -‬إ ایروالکبلل ةیجذومن تاباج‬

‫تابستکمال ‪1-‬‬

‫ت ‪:‬ةیبصعال ةالیسال ریفش ةیبصعال ةالیسال ت رفش يکبشم لبق ءاشغال يف تانومک رتاوتب لمع ‪ ،‬رفشتو يف يکبشمال قشال ب يبصعال غلبمال •‬
‫زیکرت نمؤی يذال نا قت ال اھ إ يکبشم دعب ءاشغال یل تل رفش ب تانومک رتاوت لمع ‪:‬لوقنو ‪.‬دیدج نم ت رھاوظ بقاعت ةیئابرھک مث‬
‫ةیئایمیک ث م ةیئابرھک يف ‪.‬ةقباسال تایوتسمال سفن‬
‫يبصعال زکرمال رود يف يبصعال زکرمال ‪ ،‬جمدت ا نوبصعل تا ) ةعماجالو ةیکرحال ( ةدراوال ةیبصعال لئاسرال ‪ ،‬لوقنو اھنأ " جالعت رال لئاس‪• :‬‬
‫‪".‬ةیبصعال‬

‫ةلمعتسمال تاینقتال ‪2-‬‬

‫ةینقت بمالک شتاب ‪ :‬ةانق لزع يف لثمتت ءاشغال نع اھلصف نود وأ عم زاھجب ةلصتم ةیرھجم ةصام ةطساوب لجسی وتت يتال تارایتال اھیف •‬
‫)دل ‪(.‬ةیجراخالو ةیلخادال‬
‫نومکال ضرف يف لثمتی ةنیعم ةدش وذ يئابرھک رایت السرإ ل تو يعیبطال نومکال ءاغلإل يبصعال فیل ‪.‬ضورفم يعانطصا نومک دیلو‪• :‬‬
‫يطبھمال زازتھالا مسار زاھج ذخأت ‪.‬ةرولفم ةشاش یلع طقستو البقتسا يیرسمب نیتلصتم نیتیقفأ نیتحیفص ربع تانورتکلالا نم ةمزح رمت ‪.‬ةشاشال‪• :‬‬
‫یلع ینحنم ةلجسم تانورتکلالا فارحنا هاجتا ددحتو نییرسمال ةنحش نیتیقفألا نیتحیفصال‬

‫ةحارال نومک ‪3-‬‬

‫‪ (.‬باطقتسالا ةحارال ةالح يف يبصعال فیلال بطقتسم ‪ ،‬دجوی يأ قرف ال يف نومک ھئاشغ يبناج یلع ) يالوحب ردقی – ‪ 70‬طلوف يلیم‪• :‬‬
‫ھجراخ ‪ + Na‬نم ربکأ فیلال لخاد ‪ +K‬ثیح ‪،‬ءاشغال يبناج یلع زیکرت ‪+K‬و ‪ + Na‬ةحارال نومک ردصم تابث تال و دراوشل يواستمال ریغ عز‪• :‬‬
‫سکعالو ‪ .‬ةجیتن يواستمال ریغ عزوتال اذھ حبصی ‪،‬دراوشلل یباجورھک رثکأ فیلال جراخ ة ادو (‪ +‬ةنحشال بجوم) خ سورھک رثکأ ھل ةیبل‬
‫ةنحشال بالس) ‪ (-‬و ‪(.‬ةحارال نومک) يعیبطال باطقتسالا قرف قلخی ام وھ‬
‫رارمتساب ةحوتفم برستال ‪ + /K + Na ( .‬و ) ةخضم ‪+K‬و ‪ + Na‬ةحارال نومک تابث نمؤی ةصاخال برستال تاونق ةحارال نومک تابث ـب‪• :‬‬
 ‫ةحاسمال ةدحو يف ربکأ ‪ +K .‬ـل برستال تاونق نأل ‪ + Na‬نم ربکأ ‪ +K‬تاونق (راشتنا) زیکرتال جردت بسح دراوشال لقنتو دراوش ةیلقان ثیح‬
‫‪ .‬قن) (العف ل ‪ ATP‬تقوال سفن يف ال دمتستو ةقاط ـال ةھامإ نم ‪Na‬جرختو ‪K 3 +‬ظفاحت لخدت ‪:‬يلی امک ةحارال نومک تابث یلع ةخضمال ‪2 +‬‬

‫لمعال نومک ‪4-‬‬

‫نوبصعال ءاشغ يبناج یلع‪+K .‬و ‪ + Na‬لمعال نومک ردصم دراوش قفدت ةببسم ةیئاشغال ةیذافنلل ةعیرس تاریغت‪• :‬‬
‫لمعال نومک ینحنم ریسفت ‪: -‬باطقتسالا مدعب رسفی باطقتسالا الوز ةجوم لوصو ثیح لجسن ةحار نومک •‬
‫‪ +‬ةجیتن تاونق حاتفنا ‪ + Na‬هردق ‪. 70‬طلوف يلیم ‪: -‬باطقتسالا الوز ب رسفی دراوش قفدت دراوشل يلخاد‬
‫‪ +K‬ةجیتن تاونق حاتفنا ‪ +K‬ةیطلوفالب ةطبترمال ‪: - .‬باطقتسالا ةدوع دراوشل يجراخ قفدتب رسفی ‪Na‬‬
‫دراوش ‪ +K‬ةیطلوفالب ةطبترمال ‪: - .‬باطقتسالا طرف رسفی ب ـلل ةیطلوفالب ةطبترمال تاونقال قالغنا رخأت‬
‫ةخضم لخدتب ‪ +K‬و ‪ + Na‬باطقتسالا ةدوع رسفی دراوشل ةیعیبطال زیکارتال ةدوعب‪ +K. - :‬جورخ رارمتساو‬
‫‪+‬‬
‫‪Na /+K.‬‬
‫لمعال نومک دلوت طرش ‪.‬ةبتعال نم ربکأ وأ يواسی ھیبنتال نوکی نأ‪• :‬‬
‫ھیبنتال ةبتع ‪.‬لمع نومک دیلوتل فاک ةیطلوفال تاونقال نم نیعم ددع حاتفنا يھ‪• :‬‬

‫يکبشمال لقنال ‪5-‬‬

‫‪ ++ Ca . -‬يکبشمال لقنال ةیآل ‪ -‬ت باطقتسالا الوز ةجوم لص (لمعال تانومک) يکبشمال رزال یإل نتف دراوشب ةصاخال ةیطلوفال تاونقال حتف •‬
‫يکبشمال قشال يف ( حارطالا قیرط نع ‪ Ach‬دراوشال هذھ لخدت يکبشم لبق نوبصعال يف تو ) نیلوک لیتسألا يبصعال غلبمال حرط ضرح‬
‫ـل يلخادال ‪ + Na . -‬يولخال ‪ - .‬یلع نیلوک لیتسألا تبثتی ال تالبقتسم دراوش لوخدو اھحاتفنا ةببسم يکبشمال دعب ءاشغال يف ھب ةصاخال ةیئایمیکال‬
‫وی يکبشم دعب ءاشغال يف باطقتسا الوز ةجوم دل ‪ - .‬ارتسأ نیلوک لیتسأ میزنالا ةطساوب ھتھامإ ةجیتن (ھتیالعف) ھطاشن يبصعال ‪ + Na‬قفدتال‬
‫دوعیو ءایمیکالب ةطبرتمال ءاشغال ‪ + Na‬غلبمال دقفی تاونق قلغنتف ز‬
‫ةحارال ةالحل يکبشمال دعب‪.‬‬
‫لک يأ ‪.‬طقف نیقباسال نیغلبمال دحأ ریثأت امھل نوکیس نکلو ‪ GABA‬ـالو ‪ Ach‬ةظحالم ـال ریغ رخآ يبصع غلبم نیرمت يف یطعی نأ نکمی‪• :‬‬
‫‪ .‬يکبشم دعب نوبصعال طبثت وأ ھبنت امإ ةیبصعال تاغلبمال‬
‫صخلمال یفطصم فیرخ نب ‪:‬ذاتسألا دادعإ‬
‫طبثم ‪ • SI‬ةلیسمال ‪ -‬حلمال نیع ‪ -‬يبرعال دمحم ریرعب دئارال ةیوناث يبصعال الصتالا ‪ 5 :‬طبثم ال كبشمال و ھبنم ال كبشمال نیب ةنراق م‬
‫‪ GABA‬ھبنم كبشم ‪ SE‬كبشم‬
‫رولکال ‪ Cl -‬ـال يبصعال غلبمال يکبشمال قشال يف ررحی نیلوک لیتسألا ـال يبصعال غلبمال يکبشمال قشال يف ررحی‬
‫مویدوصال دراوشب ةصاخ ةیئایمیک تاونق حتفنت دعب ‪ Na +‬دراوشب ةصاخ ةیئایمیک تاونق حتفنت‬
‫ءاشغال باطقتسا يف طرف دراوشال هذھل يلخادال قفدتال نع جتنی ءاش‬
‫( غال يف باطقتسا يف الوز دراوشال هذھل يلخادال قفدتال نع جتنی‬
‫( يطیبثت يکبشم دعب نومک یمسی يکبشم ) ‪PPSI‬‬
‫يھیبنت يکبشم دعب نومک یمسی يکبشم دعب ةیکبشم دعب ةیلخال طبثی ( اھطشنی ) ةبتعال قوفی وأ يواسی ) ‪PPSE‬‬
‫ناک اذإ ةیکبشم دعب ةیلخال يف رشت نی يذالو‬
‫ةیکبشم لب قال لمعال تانومک رتاوت ب يکبشمال قشال يف يبصعال غلبمال زیکرت طبتر ی ‪ :‬يبصعال غلبمال زیکرتب‪،‬‬
‫‪ • .‬ةرفشم ةیبصعال ةالیسال‬
‫يکبشم دعب لمعال نومکال ةعس ددحی هرودب يبصعال جامدإلا ‪PPS‬‬
‫يئاضفالو ينمزال نیعیمجتال نیب ةنراقم ‪6-‬‬
‫تقوال سفن يف لصت ‪ :‬ایناث ‪،‬ةفلتخم ةیبصع تایاھن نم لصت الوأ ‪(:‬لقألا یلع نانثإ) ةیکبشم لبق تانومک ةدع جمد ‪:‬يئاضف ‪• .‬‬
‫عیمجت ‪( .‬ادج ةر یصق ةینمز ةدم اھنیب لصفت) اینمز ةبراقتم ‪ :‬ایناث ‪ ،‬ةیبصعال ةیاھنال سفن نم لصت الوأ ‪:‬ةیکبشم لبق‬
‫ةیھیبنتال ةیکبشمال دعب تانومکال دلوت دعب ) ‪ ( PPSE‬ةیطیبثتالو ) ‪ ( PPSI‬تانومک ةدع جمد ‪:‬ينمز عیمجت يف‬
‫‪:‬يناوطسالا روحمال يف يبصعال جامدالا نع جتانال نومکال • جتانال نوم کالو ‪( .‬يولخال مسجالب يناوطسألا روحمال طابترا‬
‫ةقطنم) عیمجتال ةقطنم یإل اھعیمج لصت (يولخال مسجال يف ) يکبشم دعب ءاشغال قوفت وأ يواست ةلصحمال تناک اذإ ‪.‬‬
‫ةدراوال تانومکال هذھ عومجم ةلصحم یلع فقوتی (لمع نومک وأ ةحار نومک) يناوطسألا روحمال يف يف ةحار نومک جتنی‬
‫ھنإف باطقتسا طرف وأ ةبتعال نم لقأ ةلصحمال تناک اذ وإ ‪ .‬يناوطسألا روحمال يف رشتنی لمع نومک دلوتی ھنإف ةبتعال‬
‫‪.‬يناوطسالا روحمال‬
‫تاردخمال ریث تأ ‪ -7‬امھنع دلو ت تو ( يکوشال عاخنلل يفلخال نرقال يف ) ةصاخ كباشم يف ةیبصعال تایاھنال ا م‬
‫ةدامال • ةلیزم يھف ‪ P‬ھزرفت نا یبصع ن اغلبم ‪ :‬نیالفیکنالاو‬
‫ةدامال ثیح داضتم ریثأت نیتدامال نیتاھل ‪.‬يکبشم دعب نوبصعال يف لمع ‪ P‬نیالفیکنالا ام أ مل ألاب ساسحإلا نع ةلوؤسم‬
‫ةدامال ر رحیو طشنی ھنإف ‪،‬يسحال نوبصعال ھیبنت وأ ‪ P‬تانومک ‪ .‬مل ألل ةیبصع ةالیس دلوتف يکبشمال قشال يف‬
‫ةدامال لمع ةیآل • يتال نیالفیکن ألا زرفی انوبصع طشنت ةیبصع ةالیس خمال لسری ‪،‬ملألاب ‪ P‬ةباصإلا دعب ‪:‬نیالفیکنالاو‬
‫‪ P‬ساسحإلا دعب ‪.‬مل ألاب ساسحإ یل إ اھمجرتی خمال یل إ لقتنت ةیکبشم دعب ‪ .‬مل ألاب ساسحإلا دلوت عنمت يالتالبو‬
‫ةدامال ح رط ی يذال قباسال نوبصعال طبثت ‪ (.‬نیالفیکن ألا ریثأت سفن اھل ) مل ألاب ساسحإلا فیفختل ةقدب ة ددحم‬
‫ةیمکب لمعتست (ردخم) ةیبط ةدام ‪:‬نیفرومال • لقن عنم تو نیالفیکن ألاب ةصاخال ةیئاشغال تالبقتسمال یلع تبثت ت اھنقح دنع‬
‫‪ ،‬نیالفیکن ألل ةھباشم ةیغارف ةینب نیفروملل ‪ :‬نیفرومل ا ریثأت ةیفیک • ‪.‬مل‬
‫ألاب ساسحإلا دقفی ف ( ملألاب ساسحإ یإل مجرتت يتال ةیبصعال ةالیسال ) خمال یل إ ةیبصعال ةالیسال ‪ .‬يکبشمال لقنال ب‬
‫لخت و كباشمال ىوتسم یلع رثؤت اھنأ يف تاردخمال كرتشت ‪ :‬تاردخمل ل ىرخأ تاریثأ ت • ‪ .‬نیلوک لیتسالا تبثت عنمی يذال‬
‫راروکال لثم ‪ .‬ھلمع ةقاعإ ةببسم يعیبطال يبصعال غلبمالب ةصاخال تالبقتسمال لغش ت د ق ‪ . -‬نییاکوکال لثم يئایمیکال‬
‫طیسوال صاصتما ةداعإ عنمت دق ‪ . -‬يئایمیکال طیسوال ریرحت زفحت دق ‪ . -‬لوحکال لثم يعیبطال يئایمیکال طی سوال‬
‫كیکفت تامیزنا طاشن لطعت دق ‪ -‬ة ــــــــ صالخال يبصعال الصتالا يف تانیتوربال رود ةعیبطال تاذ‬
‫ةخضم لمعت ‪ :‬نوبصعال باطقتس ا یلع‪ K +‬و ‪ Na +‬ـالب ةصاخال برستال تاونق و ‪ Na +‬ـال و‪K +‬‬
‫زیکرت جردت يف قرف ثادحإ یلع‪ K +‬و ‪ Na +‬ظافحال • ‪ .‬ةحارال نومک دلوتو يلویھال ءاشغال يبناج یلع‬
‫ةینیتوربال ةینیتوربال ةعیبطال تاذ‬
‫دراوشل ةیطلو فال تاونق ال حاتفنا نع لمعال نومک جتنی ‪:‬لمعال نومک راشتناو دیلوت • ‪ Na +‬ـال و‪K +‬‬
‫‪.‬يبصعال فیلال لوط یلع تاونقال هذھ عزوت ةجیتن رشتنیو يکبشم لبقال ءاشغال يف يف يبصعال غلبمال‬
‫ریرحت‬
‫دراوشل ةینیتوربال ةیطلوفال تاونقال لخدتت ‪،‬كبشمال ىوتسم یلع ‪:‬يکبشمال لقنال • ‪.‬ةینیتورب ‪ Ca ++‬يف‬
‫ةعیبط تاذ‬
‫ةیعون تالبقتسم قیرط نع يکبشم دعبال ءاشغال یلع رثؤ ی ي ذ ال و ‪ ،‬يکبشمال قشال‬
‫دئارال ىفطصم فيرخ نب ‪:‬ذاتسألا دادعإ‬

‫ةليسمال ‪ -‬حلمال نيع ‪ -‬يبرعال دمحم ريرعب ةيوناث يئوضال بيكرتال‬

 ‫تابستكمالب ريكذت ‪ 1 :‬طاشنال ‪.‬ةیوضعال تائیزجال يف ةنماک ةیئایمیک‬ ‫ةدحو يف هظفح بجي ام لك‬
‫ـال و ءوضال ‪،‬روضخیال ‪:‬ةثالث ‪ - . CO 2‬ةقاط یإل ةیئوضال ةقاطال لیوحت اھیف متی ةیآل ‪ :‬يئوضال بيكرتال ةيلمع فيرعت‬
‫ـال ‪ CO 2‬ـال حرط ‪،‬ءامالو ‪O‬طورش رفوتب الإ يئوضال بیکرتال ةیلمع ثدحت ال ‪:‬يئوضال بيكرتال ةيلمع طورش ‪ -‬بیکرتو ‪2‬‬

‫صاصتما ‪:‬رھظی ھنإف يئو ضال بیکرتال ةیلمعب ةیتابنال ةیلخال مایق ءانثأ ‪:‬يئوضال بيكرتال ةيلمع رهاظم ‪. -‬ةیوضعال‬

‫زوكولغال بيكرت‪CO2 + 12H2O → C6H12O6 + 6H2O + 602 :‬ةدامال يئوضال بيكرتل ا ةيلمع ل ةماعال ةلداعم ال ‪6 -‬‬

‫ءاشنال بيكرت ةلداعم ‪ -‬يئوضال بيكرتال ةيلمع ‪ - n (CO 2 ) + 2n (H 2 O) → (CH 2 O)n + nO 2 + nH O2 :‬ةلداعم‬
‫‪ :‬رقم‬
‫طاشنال ‪.‬ءارضخال ةعناصال لخاد يئوضال بیکرتال تالعافت متت ‪ :‬يئوضال بيكرتال ةيلمع رقم ‪ -‬ةیس اسألا ةدامال یمسی ‪2‬‬
‫لئاس ھلخادب رصحی يلخاد و يجراخ نییدیتسالب نیئاشغب ة طاح م يوضیب لکش تاذ ةیضع ‪:‬ءارضخال ةعناصال ةينب‬
‫فصو ‪ -‬عضوتت ‪ .‬دیوکالیت وأ تاسییک یمست ةریغص رخآلا ضعبالو ةیوشح حئافص یمست ةریبک اھضعب حئافص یلع‬
‫ةیوشن تابیبح یلع كلذک ةوش حال يوتحت ‪.‬تاریذبال وأ‪ ، ADN ،‬ةوشحال يوتحت ‪.‬امورتس وأ ةوشحال وأ ‪.‬تاموزوبیرو‬
‫انارغال ةلکشم اھضعب قوف ءارضخال ةعناصلل ةيوينبل ا تازيممال ‪. -‬تاسییکال فیوجت‬
‫ةوشحال هألمت يذال فیوجتال ‪ ، -2‬نیئاشغال نیب ةفاسمال ‪ : -1‬تاغارف ثالث یإل ة مسقم اھ نأل ‪:‬ةيريجح ةينب تاذ ‪3- ،-‬‬
‫(‪. - .‬ةوشحالو دیوکالیتال ةیشغأ نم لکل يویحومیکال بیکرتال فالتخا‬
‫ةيلمع ‪CO 2‬‬ ‫ـال عاجرإ و ءامال ةدسکأ ) ةیعاجرإ ةدسکأ ‪ :‬يئوضال بيكرتال ةيلمع تالعافت ةعيبط ‪ -‬يئوضال بيكرتال‬
‫لحارم ‪ 3 – 4 :‬نيطاشنال ) نوسنبو نفالك ةقلح( ةيويحوميك ال ةلحرم ال ةيئوضوميك ال ةلحرم ال ال ةیویحومیکال‬
‫تالعافتال نم ةلسلس‬
‫ةيويحوميك ةیویحومیکال تالعافتال نم ةلسلس‪:‬‬
‫ةيئوضوميك ةيمست ليلعت رشابم لکشب‪:‬‬
‫ءوضال بلطتت ءوضال رفوت اھثودح طرتشی‬
‫ةلحرمال‬
‫ةوشحال‬
‫‪ CO‬ة( یئوضال ةیبیکرتال ةلسلسال) دیوکالیتال ءاشغ رقم ال‬
‫ةيجراخ ءوض ال ‪:‬ةيجراخ و‪2 :‬‬

‫‪ ADP‬ةیئوضومیکال ةلحرمال جتاون ‪:‬ةيلخاد ) ‪ATP‬‬

‫و ‪ ، Pi‬تامیزنالل ةفاضإلاب ‪ ، ( NADPH,H +‬تانورتکلالا لبقتسم ‪،‬دیوکالیتال ‪:‬ةيلخاد طورش ال تامیزنالل ةفاضإلاب‪،‬‬
‫‪NADP‬‬
‫‪+‬‬ ‫تانورتکلالا لبقتسم عاجرإ‬
‫میزنإلا قفارم دیدجت ‪ ،‬تایرکس بیکرت‬
‫ـال قالطنا ‪، 2O‬‬
‫‪ADP + Pi‬‬

‫جئاتنال ةدام ‪ ، NADPH,H +‬ـال بیکرت ‪ ATP‬و‬

‫ـال اھ عم ‪ CO 2‬تافسوفال يئانث زوليبير بكرمال ررحتو ةیئوضال تانوتوفال صنتقت ‪:‬ةيئوض ةمظنأ ةلسلس أدب ل ‪: RuDP‬‬
‫جمدی ة طیسو ةیضیأ (دسکأتت) تانورتکال‬
‫‪.‬‬
‫‪ .‬نوسنبو نفالک ةقلح تالعافت ة‪ .‬ررحتمال تانورتکلالا لقنت ‪ :‬تانورتكلالا لقاون زاليسكوبرك تافسوفال يئانث زوليبير ميزنإ‬
‫‪+‬‬
‫ميزنالا قفارم ‪ .‬عاجرإلا تالعافتل ةمزالال ‪ : NADPH,H‬تانوتوربال لقن ‪ : Rubisco‬ـال جمدی ‪ CO 2‬عم ‪RuDP‬‬
‫تانورتکلالاو‬
‫ميزنالا قفارم ةیویحومیکال ةلحرمال ثودحل ةمزالال ‪ : NADPH,H +‬ـال بکرت ‪:‬ةبنذمال ةيركال تانورتکل الا لقنی ‪ATP‬‬
‫تانوتوربالو‬
‫ـال عاجرإ) تائيزجالو ‪.( CO 2‬‬
‫تاينبال ةلخدتمال‬
‫اهرودو‬
‫‪.‬‬
‫‪ : ATP NADP‬ةطیسوال ةیضیألا داومال ةرفسف‬
‫→ ‪C02 + 18ATP + 12NADPH,H+‬میزنالا قفارم عاجرإل زاتکودیر ‪ . NADP + 6‬میزنإو ‪،‬ءامال ةدسکأ میزنإ ‪:‬تاميزنإ‬
‫‪H2O + NADP+‬‬
‫‪+ ADP + Pi → 1/20 2 + C6H12O6 + 18ADP + 6Pi + 12NADP+‬‬
‫‪NADPH,H+ + ATP‬‬
‫ةلداعمال‬

‫‪ ،‬دئارال ىفطصم فيرخ نب ‪:‬ذاتسألا دادعإ ةليسمال ‪ -‬حلمال نيع ‪ -‬يبرعال دمحم ريرعب ةيوناث ةيئوضوميكال ةلحرمال تانورتکلألا لقاون‬

‫ن ی یئوض ن ی ماظن یلع يوتح ت ة فعاضم ةی دیبیلوفسوف ةقبط نم دیوکالیتال ءاشغ نوکتی ‪:‬ديوكاليتال ‪ PSI‬و ‪PSII‬‬

‫ـال میزنإو (‪ .‬نیرزجل ا ‪ ATP‬ءاشغ ةينب ‪. -‬ةيئوضال ةيبيكرتال ةلسلسال ب ت ابکر مال هذھ عومجم ی مس ی ‪.‬زاتنس‬
‫هابشأو روضخیال ) يئوضال بیکرتال ةغبصأ تائیزج نم ریبک ددع یلع يوتحی سییکال ءاشغ نمض ينیتورب دقعم ‪:‬يئوضال‬
‫ءامال ةئیزج ‪ :‬ةيئوضال ةيبيكرتال ةلسلسال يف تانورتكلالل لوألا ردصمال ‪. -‬ءامال ةئیزج ةدسکأ ‪:‬وه قلطنمال ‪ - O2H.‬ماظنال‬
‫‪+‬‬
‫تافسوف ویلکین يئانث نیمأ دیتویلکینال میزنالا قفارم ‪ :‬ءارضخال ‪ . NADP‬ـال ردصم ‪ -‬يعانطصا لبقتسم ‪:‬ایبیرجت ‪2O‬‬

‫ةعناصال يف ‪:‬تانورتكلالل ريخألا لبقتسمال ‪ . -‬مویساتوبال رونایسوریف لثم ‪ .‬عاجر إلا و ةدسک ألا نومک ةدیازتم لقاو ن‬
‫يف ایئاقلت لقتنت ‪ :‬ةيئوضال ةيبيكرتال ةلسلسال يف تانورتكلالا القتنا ةيآل ‪ -‬طاشنال فيطو صاصتمالا فيط ‪، -‬قرزألا ‪ :‬بیترتال‬
‫یلع يھو ‪،‬رتمونان ‪ 700‬یإل ‪ 400‬نم اھتاجوم الوطأ ریغتت (فایطأ) تاعاعشإ ةعبس نم يئرمال ضیبألا ءوضال نوکتی ‪-‬‬
‫‪.‬رمحألا ‪،‬يالقتربال ‪،‬رفصألا ‪،‬رضخألا ‪،‬يلینال ‪،‬يجسفنبال تاعاعشالا يف لقأو ةیفرطال تعاعشإلا يف ةریبک‬
‫يھف ‪ ،‬ةفلتخم تا دشب ةیئوضال تاعاعش إلا روضخیال تائیزج صتم ت ‪:‬صاصتمالا فيط ‪. -‬رضخألا عاعشالا يف ادج ةلیلقو‬
‫ةیطسوال يف ةیالعف رثکألا يھ اصاصتما رثکألا تاعاعشإلاف ‪ .‬طاشنال داز صاصتمالا ةدش تداز املک ‪) :‬يئوضال بيكرتال‬

‫ةيلمع ةدش( طاشنال في ط ‪. -‬يئوضال بیکرتال ةیلمع يوقاط ىوتسم وذ رادم یإل يلصألا هرادم نم لقتنیف ‪ -‬ةیئوض تانوتوف ‪-‬‬

‫ةقاط روضخیال ةئیزج نم نورتکإل بستکی ‪:‬عاعشتسالا وأ رولفتال ‪ -‬رمحأ عاعشإ لکش یلع ةبستکمال ةقاطال ررحیو يلصألا‬
‫هرادم یإل دوعی ادج ریصق نمز دعب ‪.‬جیھت ةالح يف روضخیال ةئیزج حبصتو ھنم یلعأ‬
‫رارقتسا ةالح) تانوتوف ةیئاوھ ةغ بص لک لبقتست ‪.‬لعافتال زکرمل نیتغبصو ةیئاوھ ال ةغبص ألا نم ریبک ددع نم( ‪.‬‬
‫يئوضال ماظنال نوکتی ‪:‬يئوضال ماظنال لمع ةيآل ‪ -‬یإل لقتن ت و ةبستکمال ةقاط ال ھنم ررحتتو يلصألا هرادم یإل نورتکلالا‬
‫دوعی ‪ .‬يجراخ رادم یال يلخاد رادم نم نورتکال لقتنی و جیھتتف ةیئوض ‪( .‬ةدسکا) ةقاطالب ينغ نورتکال ررحتو اھرودب‬
‫جیھتتف لعافتال زکرم ةغبص یل إ ةقاطال لصت ‪...‬اذکھو اھجیھتف ةرواجم ةیئاوھ ةغبص ‪ .‬لعافتال زکرم ةغبصأل اھلقنو‬
 ‫ةیئوضال تانوتوفال طاقتال ‪:‬ةيئاوهال ةغبص ألا رود ‪. -‬ةیالع ةقاط وذ نورتکإل ةررحم دسکأتتو ةیئاوھال تائیزجال فلتخم نم‬
‫نایئوضال ناماظنال " ‪ PSI‬و ‪ PSII‬ةطقتلمال ةقاطال اھیف عمجتت ‪:‬لعافتال زكرم ةغبصأ رود ‪. -‬نینورتکإل امھنم لک ررحیو‬
‫‪H 0‬ـال حرطی ‪O 2 (.‬دسکأتی " ءوضال دوجو يف ‪ :‬ةيئوضوميكال ةلحرمال ةيآل ‪ -‬ماظنال تانورکل الا عجرتو طسوال يف ‪2‬‬

‫ةلداعمال قفو " ءاملل ةیئوضال ةدسکأ " ثدحت ‪،‬كلذ دعب میزنالا ةطساوب ع جری يذال ) ‪→ 2H + + 2é + 1/2O 2‬‬
‫‪ (. NADP‬يناثال يئوضال ‪ . PSII +‬لوألا يئوضال ماظنال یإل تانورتکلالا لقتنت ‪ ، PSI +‬يمیزنالا قفارمال یإل مث ‪NADP +‬‬
‫‪+‬‬
‫اھزی کرت حبصیف ‪،‬تانورتکلالا القتنا ءانثأ " ‪ NADP‬ةلداعمال قفو "زاتکودیر ) ‪+ 2H + + 2é → NADPH,H +‬‬
‫لقانال نأ امک ‪ ،‬ءامال ةدسکأ نم ةج نات ال سییکال فیوجت يف تانوتوربال مکارتت لیس نم ‪ T2‬كلذک تانوتوربال خضی‬
‫ـال ربع ةجراخال تانوتوربال نم لیس لکش یلع رش تن ت يالتالبو ‪ ،‬ةوشحال نم ‪ ATP‬ةررحتمال ةقاطال حمست ‪ .‬زاتنس‬
‫یإل ‪ ATP‬ةلداعمال قفو يوضعالال تافسوفال دوجو يف ) ‪ (. ADP + Pi → ATP + H O2‬ربکأ فیوجتال يف ةیلمعال هذھ یمست‬

‫‪.‬يئیزجال اھنزو بسح ام طیلخ تانوکم ‪ADP‬‬ ‫ـال ةرفسفب ةجراخال تانوتوربال ‪.‬ةيئوضال ةرفسفال ب ةيويحوميكال ةلحرمال‬
‫تافسوفال يئانث زولوبیرال ‪:‬نوبرکال ) ‪ ( RuDP‬لصفل لمعتست ةینقت ‪ :‬ايفارغوتاموركال ‪ -‬يذال نوبرکال يسادس بکرم الکشم‬
‫كیریسیلغوفسوفال ضمح وھ نوبرک تارذ ثالثب نیتئیزج ) ‪ - .( APG‬ـال تبثی ‪ :‬نوسنبو نفالك ةقلح ‪ C0 2‬ةیسامخ ةئیزج یلع‬
‫‪ -‬ـال جمد بقاري ‪ C0 2‬زالیسکوبرک تافسوفال يئانث زولوبیرال ‪:‬ميزنإلا ةطساوب ) ‪ .( Rubisco‬یإل اعیرس رطشنی‬
‫ـالو ءوضال دوجو ‪ : CO 2‬ـال لوحتی ‪ APG‬ـالو ‪ RuDP‬نيب ةقالعال ‪(. -‬يکیمانید تابث) يقلح لکشب امھضعب یإل ‪ APG‬و ‪RuDP‬‬
‫‪ RuDP‬يف‬
‫ـال ‪ RuDP‬ـال دوجو يف ذفنیو ‪ CO 2‬ـال لکشتی ‪:‬طقف ‪ APG‬ـال نم اقالطنا ‪ ، RuDP‬ـال مکارتیف ‪ APG‬ـال ذفنیو ‪. RuDP‬‬
‫ـال ‪ . APG‬ـال ددجتی ‪،‬سکعال ثدحی ‪:‬طقف ءوضال دوجو يف ‪ RuDP‬ـال نم اقالطنا ‪ ، APG‬مکاریف‬
‫‪2 CO‬‬

‫( ‪ )+ ATP + NADPH,H‬ءوضال‬
‫‪APG‬‬
‫ريرعب ىفطصم فيرخ نب ‪:‬ذاتسألا دادعإ‬

‫ةليسمال ‪ -‬حلمال نيع ‪ -‬يبرعال دمحم دئارال ةيوناث‬ ‫‪-‬‬

‫تابستکمالب ریکذت ‪ 1 :‬طاشنال طباورل ا يف) اھ یف‬ ‫ةیولخال ةدسکألا ‪ -‬سفنتال ةدحو صخلم‬
‫ةنماکال ةیئایمیکال ةقاطال لیوحت و (ةزیکرال) ةیوضعال ةدامال مدھ اھیف متی ةیویح ةرھاظ ‪ :‬سفنتال ةیلمع فیرعت‬
‫ـال یمست ةطیسو ةیضیأ ةدام يف نزخت المعتسالل ةلباق ةقاط یإل (ةیئایمیکال ‪ ،‬زوکولغال يھ و ةزیکرال ‪- . ATP‬‬
‫نیجسکألا يئانث ‪ :‬طورش ةثالث رفوتب الإ سفنتال ةیلمع ثدحت ال ‪ :‬سفنتال ةیلمع طورش ‪O( ) -‬وأ ضیألا ةدام ‪2 ،‬‬

‫‪ .‬ةیسفنت تامیزنإ ‪( .‬ةیوضعال يف فرصت يتال ةلمعال) ةقاط ل ا جاتنإل ةیولخ ةدسکأ ھل ثدحت يذال دیحوال رکسال‬
‫ـال صاصتما ‪:‬رھظی سفنتال ةیلمعب ‪O،‬ـال حرط ‪ ، CO 2 2‬يھ زوکولغال ةئیزج ‪:‬ةظحالم ‪،‬ضیألا ةدام مدھ‬
‫ةیناویحال وأ ةیتابنال ةیلخال مایق ءانثأ ‪ :‬سفنتال ةیلمع رھاظم ‪(. -‬ةرارح ررحت ةیولخال ةدسکألا تالعافت) ةرارحو‬
‫سفنتال ةیلمع ل ةیالمجإلا ‪ H6C 12 6O 6O+ 2 → CO6 2 + 6H 2 EO + :‬لکش یلع ةقاط ریرحت ‪ATP‬‬
‫ةلداعمال ‪ -‬سفنتال ةیلمع رقم ‪ 2 :‬طاشنال ‪( .‬ةیلخال يف ةقاطال زکرم) يردنوکوتیمال يف ةیولخال ةدسکألا‬
‫تالعافت متت ‪ :‬سفنتال ةیلمع رقم ‪ -‬امھنی ب لصفی يلخاد ءاشغ و يجراخ ءاشغ ‪:‬نییمزالب نیئاشغ اھدحی لواطتم‬
‫يوضیب لکش تاذ ةیضع ‪ :‬يردنوکوتیمال ةینب فصو ‪ -‬ةدامل ا یمسی لئاس يردنوکوتیمال فیوجت لغشی ‪ .‬فارعألا‬
‫یلع ‪ ، ADN‬یمست (تادادتما) تاءوتن يلخادال ءاشغال نم دتمی ‪ .‬نیئاشغال نیب فیوجت ‪ .‬ةیراخدا تابیبح و تاموزوبیر‬
‫يوتح ی ةیساسألا يردنوکوتیملل ةیوینبل ا تازیممال ‪ -‬ةفاسمال‬
‫يف نالثمتی نیفلتخم نیغارف یإل مسق م اھءاضف نأل (تارجح یإل ةمسقم) ةیریجح ةینب تاذ يردنوکوتیمال ‪:‬ةیریجحال‬
‫ةینبال ‪ . -‬ةوشحال هألمت يذال فیوجتال و نیئاشغال نیب بکرت ی يلخادال ءاشغالف ‪،‬يجراخالو يلخادال نیئاشغال نم‬
‫لکل يویحومیکال بیکرتال فلتخی ‪:‬اھتانوکمل يویحومیکال بیکرتال فالتخا ‪ -‬یلع يوت‬
‫حت ةوشحل ا نأ امک ‪ .‬تانوتوربال تاخضمو تانورتکالا لقاونو تامیزنإ يف لثمتت ةیفیظوال تانیتوربال نم ةریبک‬
‫ةبسن نم ‪ .‬ةیضیأ داومو ىرخأ تامیزنإ يف لثمت ت ة فلتخم تابکرم ‪ (.‬نیجسکألا عاجرإ و زوکولغال ةدسکأ ) عاجرإ‬
‫ةرفسفال‪ 3 :‬ةلحرمال‬
‫ةدسکأ ‪ :‬سفنتل ةیلمع تالعافت ةعیبط ‪ -‬سفنتال ةیلمع لحارم ‪ 3 - 4 - 5 :‬ةطشنألا‬
‫ةیدسکأتال‬
‫سبیرک ةقلح ‪ 2 :‬ةلحرمال‬
‫للحتال ‪ 1 :‬ةلحرمال (ةزکلغال ) يرکسال اھیف متی تالعافتال نم ةلسل‬
‫س حرطو أ میزنالا قفارم لیتسألا ةدس‬
‫کأ اھیف متی تالعافتال نم ةلسلس متی تالعافتال نم ةلسلس تانوتوربال لقاون ةدسکأ‬
‫‪NAD‬‬
‫‪+‬‬
‫‪ NADH,H‬ـال یإل زوکولغال لیلحت اھیف ‪ CO 2‬جاتنإ عم ‪ ATP‬ةیمیزنالا تاقفارمال عاجرإ و‬
‫‪+‬‬
‫‪ FAD‬تانورتکلالاو)‬
‫‪+‬‬
‫وكیفوربال ضمح يتئیزج فیرعت بیکرتو‬

‫و و ‪( FADH 2‬‬

‫‪ ATP‬جاتنإ عم ‪ATP‬‬

‫يردنوکوتیملل يلخادال ءاشغال يردنوکوتیملل ةیساسألا ةدامال یلویھال رقم ال موقی ‪NADH,H +‬‬
‫‪ ATP‬ـال لقانال عجرتو بکرمال نم نیجوردیھال عزنت ‪:‬نیجوردیھال تاعزان ‪ ATP‬زاتتنس‪:‬‬

‫ـال دوجو يف لیس نم ةررحت ‪ Pi‬المعتساب ‪ NAD +‬وأ ‪) FAD +‬ـال ةرفسف ب (عاجرإ‪/‬ةدسکأ ‪:‬لعافتال یمسی ‪ ADP‬یإل‬
‫مال ةقاطال ةروکذم تسیل تامیزنالا ‪.‬هربع قفدتمال تانوتوربال‬
‫ةیلیسکوبرکال ‪ – COO H‬لیسکوبرکال تاعزان كلذک یمس ت ‪:‬نوبرکال دیسکأ يناث تاعزان یلع ھحرطتو ضمحال نم ‪،‬‬
‫زاغ لکش ‪ .‬ةیدسکأت لیسکوبرک عزن ‪:‬لعافتال یمسی اعم ‪) CO 2‬ةفیظوال عزن ت ‪( .‬لیسکوبرک عزن لعافتال یمسی‬
‫‪ -‬نیمیزنالا لخدت دنع‬
‫‪+‬‬
‫‪ nNADH,H + nFADH2 n/2O2 +‬ريرعب ىفطصم فيرخ نب ‪:‬ذاتسألا دادعإ ةليسمال ‪ -‬حلمال نيع ‪ -‬يبرعال دمحم دئارال ةيوناث‬
‫‪5nADP + 5nPi → nNAD+ + nFAD+ nH2O + 5nATP‬‬
‫سبیرک ةقلح ‪ C3H4O3 + CoA + NAD+ → CH3-CO-S-CoA + NADH,H+ + CO2‬ةیریظحتال ةلحرمال‬
‫‪C6H12O6 + 2NAD+ + 2ADP + 2Pi → 2C3H4O3 + 2NADH,H+ + 2ATP‬‬
‫ةلداعمال‬
‫‪CH3-CO-S-CoA + 3NAD + + FAD+ + ADP + Pi → CoASH + 2CO 2 + 3NADH,H+ + FADH2 +‬‬
‫‪ATP‬‬
‫‪ATP, NAD‬‬
‫‪+‬‬
‫‪ O2H‬كیفوریبال ضمح ‪, FAD + , ATP ، FADH 2 ، 4NADH,H + ، 3CO 2 ،2‬‬
‫و‬

‫جتاونال ‪2NADH,H +‬‬

‫‪2ATP‬‬
‫‪30ATP‬‬

‫‪8ATP‬‬
‫ةلیصحال ةیوقاطال ـل‬
‫ا ‪ :‬نیجسکألا يئانث طرتشت تاقفارمال ددجت‬
‫ـال دوجو يف ‪ :‬نیجسکألا يئانث طرتشت بایغو دوجو يف مت ت ریخألا لبقتسمال ‪O‬ت ‪2‬‬

‫سبیرک ةقلحل ةمزالال ‪O‬وھ ‪2‬‬

‫ةیمیزنالا نیجسکألا ‪NAD + , FAD +‬‬

‫ـال رود ةلسلسال يف‬
‫‪O‬تانورتکلالل ‪2‬‬

‫ةیسفنتال تاقفارمال امھن ‪.‬‬

‫یب طبری ةیدسکأتال ةرفسفالو سبیرک ةقلح ‪.‬يئاوھالال وأ يئاوھال نیطسوال يف ثدحت ةلصفنم ةیلمع يرکسال للحتال ةقالعال‬
‫ةیدسکأتال ةرفسفال يف (ددجتت) دسکأتتو سبیرک ةقلح يف‬
‫ع جر ت ثیح ةیمیزنالا ةیفیظوال ‪.‬تامیزنا ‪ 7‬اھیف لخدتت تالعافت ‪ 7‬لسلست نع ةرابع سبیرک ةقلح ‪:‬ةظحالم ‪( . -‬‬
‫ـال تائیزج یإل (ةقاط یلع يوتحی) يوضعال بکرمال ةدسکأ وھ ‪ :‬ةزیکرال ندعمت ‪ CO 2 -‬ةقاطال نم يالخال ) يندعمال‬
‫ة ی ضیألا ةدامال بکرت نأ نکمی ‪:‬ةظحالم ‪ GTP -‬نع اضوع ‪ . ATP‬كلذک يوقاط بکرم يھو يردنوکوتیمال يف‬
‫لقاونال ةدسکأ وھ تانورتکلالا ردصم ‪( :‬عاجرالاو ةدسکألا ةلسلس) ‪ NADH,H +‬و ‪ FADH 2‬تالداعم بسح‬
‫ةیسفنتال ةلسلسال يف ‪: -‬ةدسکألا‬

‫‪FADH 2 → FAD + + 2H + + 2é NADH,H + → NAD + + 2H + + 2é 2O‬‬

‫‪+ 4é + 4H + O2‬‬
‫عاجرالا ةلداعم بسح (صتممال) نیجسکألا يئانث ‪:‬وھ تانورتکلالل ریخألا لبقتسمال و ‪ .‬دیازتم عاجرإ ةدسکأ ‪:‬‬
‫ـال ةرفسفو لقاونال ‪ - ( ADP‬نومک تاذ لقاون يف ایئاقلت لقتنت ‪:‬ةیسفنتال ةلسلسال يف تانورتکالا القتنا ةیآل‬
‫ةدسکأ) ةیدسکأتال ةرفسفال ‪ -‬نیئاشغال نیب غارفال وحن ةیساسألا ةدامال نم تانوتوربال خضب ةیسفنتال ةلسلسال‬
‫لوط یلع متت يتال عاجرالاو ةدسکألا تالعافت حمست (قفدت) لیسب ( نیئاشغال نیب ةمکارتمال تانوتوربال)‬
‫ـال ةرفسفب ‪ ADP‬يئایمیکورتکلالا جردتال اذھ تتشت متی ‪.‬ىوتسمال اذھ يف تانوتوربلل اجردت كلذب ادلوم‬
‫ـال ربع راشتنالاب ةیساسألا ةدامال وحن تانوتوربال نم ‪ ATP‬تانوتوربال لیس نم ةررحتمال ةقاطال حمست ‪.‬زاتیتنس‬

‫یإل ةمھم تامولعم ‪:‬الثم ‪ .‬ةفیظوال فال تخا ‪ ATP‬يوضعالال تافسوفال دوجو يف ‪ Pi‬دئاع ‪.‬ةبنذمال تارکال ىوتسم يف‬

‫یلع لیلد ةینبال فالتخا و ةفیظوال ددحت ةینبال ـ ف ةیعیبطال مولعال يف ةریبک ةدعاق ‪:‬ةفیظوالو ةنیبال نیب ةقالعال‬

‫‪ -‬بیکرتال ةیلمع ي ف امھت فیظو فالتخا یلع لیلد وھ ‪،‬ءارضخال ةعناصال يف ةوشحالو دیوکالیتال ءاشغ نم لکل‬
‫يویح ومیک ال بیکرتال فلتخی ةیساسألا ةدامالو يلخادال ءاشغال نیب قرفال كلذکو ‪،‬يردنوکوتیملل يجراخالو يلخادال‬
 ‫نیئاشغلل ةبسنالب ءيشال سفن ‪.‬يئوضال نأ یلع ل دتسن ‪،‬ةعانمال ةدحو يفو ‪".‬نیتوربال ةفیظوو ةینب نیب ةقالعال "‬
‫ةیوافملال نأ یلع ةباجالا يف لدتسن ‪ LB‬يھو ةدعاقال هذھ نع ملکتت اھلمکأب ةدحو انیأر ‪.‬يردنوکوتیملل ةزرفم ریغ‬
‫‪ 2014‬ایروالکب ي ف ‪ .‬طقف اھتینب نم اقالطنا ةداضمال ماسجألل ةزرفم ةیمزالبال ةیلخال تایردنوکوتیم ال ددع‬
‫ب ةیلخال طاشن یلع الثم لدتسن ‪ ،‬ةدحوال هذھ يف ‪(. ..‬ةیمزالبال سکعب ةروطتم ریغال) اھتینب نم اقالطنا ةداضمال‬
‫ماسجألل ‪ ...( .‬ةرماضو ةلیلق وأ ةددعتمو ةریبک فارعأ ‪ ،‬ریغص وأ ریبک مجح) ھمدع نم اھتینب روطت وأ ‪،‬‬
‫اھیف عومجم سمي ن ‪ ،‬مدھ تالعافت سفنتال تالعافت و ‪ ( ،‬يویح لیثمت ) ةیوضعال ةداملل ءانب تالعافت يئوضال‬
‫بیکرتال تالعافت ‪:‬ضیألا ‪ -‬ض‪ .‬یألا ةیلمع ب ةیلخال يف مدھالو ءانبال تالعافت‬
‫→‬