See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/319188242

Women Migrating from Syria and Reproductive Health Problems

Article · April 2017

CITATIONS READS

0 2,334

1 author:

Hatice Kahyaoglu Sut

Trakya University
52 PUBLICATIONS   395 CITATIONS   

SEE PROFILE

All content following this page was uploaded by Hatice Kahyaoglu Sut on 21 August 2017.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

Sağlık ve Toplum Yıl:27 , Sayı: 1 Ocak-Nisan 2017
DERLEME / Review
Suriye'den Göç Eden Kadınlar ve Üreme Sağlığı Sorunları
Women Migrating from Syria and Reproductive Health Problems
1
Hatice KAHYAOĞLU SÜT
ÖZET
Göç sürecinden en fazla etkilenen kadınlar; cinsel yolla bulaşan
enfeksiyonlar, tecavüz ve cinsel istismar, çocuk yaşta evlilik,
adölesan ve istenmeyen gebelikler açısından yüksek risk altında
bulunmaktadır. Bunun yanısıra dil ve kültürel farklılıklardan dolayı
doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası dönemde aldıkları bakım
yetersiz kalmakta ve doğum komplikasyonları riski artmaktadır.
Göç eden kadınların aile planlaması bilgilerinin yeterli olmaması
istenmeyen gebeliklere yol açmakta ve bebek ölüm oranlarını
arttırmaktadır. Bu derleme makalede; Suriye'den göç eden kadınlar
ve üreme sağlığı sorunlarının ve bu sorunların çözümünün
literatür ışığında tartışılması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: : Göç; Kadın; Suriye; Üreme sağlığı
sorunları
GİRİŞ
Birleşmiş Milletler (BM) Nüfus Bürosu'na göre
göç; “kişinin köken aldığı yerden başka bir yere
giderek oraya kalıcı olarak yerleşmesi ve böylece
ikamet yerinin değişmesi” anlamına gelmektedir
(1). Göç belirli bir nüfusun bir yerden başka bir
yere olan hareketi olup, coğrafi bir yer
değiştirmeden çok daha kapsamlı ve köklü bir
yapısı vardır (2,3). Farklı ölçütler temel alınarak
yapılan sınıflandırmalarına göre göç, iç göç ve
dış göç olarak ikiye ayrılmaktadır. İç göç; ülke
sınırları içinde gerçekleşen, kendi içinde
yerleşim yerleri ve iller arasındaki göç olarak
tanımlanmaktadır. Dış göç; ülke sınırını aşan
nüfus hareketleridir (4).
Tüm dünyada küreselleşmenin etkileri, iç ve dış
savaşlar, yoksulluk, teknoloji ve buna bağlı
olarak ulaşım ve iletişim olanaklarının
1.Yrd.Doç.Dr. Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi,
Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı
E-posta Adresi: haticesut@yahoo.com
Gönderim Tarihi:28.11.2016 - Kabul Tarihi: 01.06.2017
3
ABSTRACT
The women are most affected from migration. They are at high risk
in sexually transmitted infections rape and sexual abuse, early
marriage, adolescent and unwanted pregnancy. Prenatal, delivery
and postpartum care can be inadequate due to insufficient language
and, cultural beliefs of them, and these increase risk of birth
complications. Insufficient family planning knowledge of immigrant
women can be cause unwanted pregnancy and increase infant
mortality rate. In this review article; it is aimed to discuss the
women who migrated from Syria and reproductive health problems
and solutions of these problems based on the literature.
Keywords: Migration; Woman; Syria; Reproductive health
problems
gelişmesinden dolayı göç edenlerin sayısı
giderek artış göstermektedir (3,5). Türkiye Göç
ve Yerinden Olmuş Nüfus Araştırması'na göre
göç; ekonomik, bireysel, ailevi, güvenlik, geri
dönüş ve çevresel nedenlerle yapılmaktadır (6).
Savaş, doğal afet, sürgün gibi nedenlerle
insanların yaşam yerlerinden ayrılmak zorunda
kalmaları veya mecbur bırakılmaları nedeniyle
yapılan göç zorunlu göç olarak tanımlanmaktadır
(7).
Göç, ani ve hızlı bir çevre değişimi yaratarak
sosyal, kültürel ve fiziksel olarak toplum ve
bireyleri etkileyen sağlık ve sağlık değişkenleri
üzerinde önemli etkilere sahip bir olaydır. Göç
eden bireylerin sağlık davranışlarında, göç
etmeden önceki davranışları belirleyicidir.
Bununla birlikte yeni yaşam yerlerindeki
olanakları, gelir durumları, sağlık hizmetlerine
ulaşma durumları da oldukça önemlidir (4). Göç
sürecinde sağlığı etkileyen faktörler arasında
yolculuk, stres, sosyal ağların kaybı, dini ve
kültürel faktörler, sağlık hizmetlerine erişimde
zorluk, algılanan ırkçılık ve ayrımcılık yer
almaktadır Gıda güvencesinin sağlanamama-
Suriye'den Göç Eden Kadınlar ve Üreme Sağlığı Sorunları
sında ise en önemli risk faktörleri; düşük sosyo-
ekonomik düzey ve işsizliktir. Göç sürecinde en
sık rastlanan sağlık sorunları başında; vitamin
yetersizlikleri (Vit, A, Vit C, Niacin) ve anemi,
istenmeyen gebelikler, riskli gebelikler, düşükler,
doğum komplikasyonları, çocuklarda büyüme ve
gelişme gerilikleri gelmektedir (8-11).
Suriye'de Mart 2011 tarihinde başlayan savaş
nedeniyle Ocak 2016 itibarıyla yaklaşık 7. 65
milyon Suriye'li evini terk etmek zorunda
kalmıştır (12). Suriye'lilerin %67'sinin güvenlik
nedeniyle göç ettiği bildirilmiştir (13). Savaş
nedeniyle Suriye'lilerin birçoğu, Suriye sınırında
bulunan illerimize ve yakın kentlere göç etmek
zorunda kalmıştır (14). Suriye'lilerin Türkiye'yi
tercih etmesinin en önemli nedeni ülkelerarası
coğrafi yakınlık olarak görülmektedir. Bu göçten
en fazla kadınlar ve çocuklar etkilenmektedir (4).
Sağlık, beslenme, barınma, sosyal hizmetler ve
eğitim gibi hizmetlere ulaşmakta sorun
yaşamaktadırlar. Toplumun her alanında olduğu
gibi savaş ve göç sürecinde de en çok emek
harcayan ve harcadığı emek görünmeyen grup
içinde kadınlar yer almaktadır (13). Bu derleme
makalede; Suriye'den göç eden kadınlar ve üreme
sağlığı sorunlarının ve bu sorunların çözümünün
literatür ışığında tartışılması amaçlanmış olup
yapılan çalışmalar, sonuçları ve saha çalışmala-
rından elde edilen bilgiler paylaşılmıştır.
Suriye'den Ülkemize Göç Sürecinde Kadın
Ülkemize Ocak 2016 itibariyle resmi olarak 2.5
milyon Suriyeli sığınmıştır (12). Türkiye'ye göç
eden Suriye'lilerin bir bölümü, sınırlarda
oluşturulan kamplarda, konteynır ve çadır
kentlere yerleştirilirken, büyük kısmı ise en başta
İstanbul, Gaziantep, Hatay, Şanlıurfa, Batman
başta olmak üzere ülke genelindeki illere
dağılmışlardır (14). TC Başbakanlık Afet ve Acil
Durum Yönetim Başkanlığı'nın (AFAD) 11 Ocak
2016 tarihinde bildirdiğine göre 10 ilde kurulan
25 geçici barınma merkezinde yaşayan Suriye'li
sığınmacı sayısı 268.843'tür (15). Türkiye'de ki
Suriye'lilerin yaklaşık dörtte üçü barınma
merkezleri dışında yaşamaktadır. Hane gelirinin
oldukça düşük olduğu (aylık ortalama 162$),
kamp dışında yaşayanların ise yine düşük
olmakla birlikte kamplarda yaşayanlara göre
daha yüksek gelire sahip olduğu belirlenmiştir
(aylık 239$) (16).
Ülkemize göç eden Suriye'lilerin %50.2'si kadın
4
olup %23.7'si 18-59 yaş aralığındaki yetişkin
kadınlardan oluşmaktadır (16). Göç eden
kadınların eğitim almamaları ve Türkçeyi
bilmemeleri nedenleri ile çoğunluğun ev dışında
çalışmadığı belirlenmiştir (6). Göç etmeden
önceki işlerini ve statülerini devam ettiren
kadınların sayısı erkeklere göre oldukça düşük
düzeydedir. Kadınlar düşük statülü ve ücretli,
cinsiyet ayrımcılığı yapılan işlerde (ev içi
hizmetler, bakım hizmetleri, garsonluk gibi)
çalışmaktadır (1). Suriye'li kadınların işgücü
istihdamına yönelik Türkçe dil eğitimi kursları
ile beraber, meslek edindirme kursları ve
projelerin yürütülmesi bir gereklilik olarak
görülmektedir.
Suriye'den Göç Eden Kadınların Üreme
Sağlığı Sorunları
Göç eden kadınların üreme sağlığını etkileyen
pekçok faktör bulunmaktadır. Göç eden kadın
hem aile içinde hem de göç ettikleri ülkede
toplumsal cinsiyet eşitsizliği ile mücadele etmek
zorunda kalmaktadır (17). Kadınların
birçoğunun düşük sosyo-ekonomik düzey,
kültürel farklılıklar, dil bilmemeleri, sağlık
hizmetlerine ulaşımda zorluklarla karşılaşmaları,
yasal sınırlamalar ve sağlık bakım vericileri ile
yaşanılan sorunlardan dolayı aldıkları sağlık
bakım hizmetleri yetersiz kalmaktadır (18).
Suriye'deki savaş nedeniyle ülkelerinden göç
etmek zorunda kalan kadınların yaşadıkları
üreme sağlığı sorunları, ülkemizde yaşayan
kadınlara göre çok daha fazladır. Göç eden
kadınlar cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar,
tecavüz ve cinsel istismar, çocuk yaşta evlilik,
adölesan ve istenmeyen gebelikler, doğum ve
doğum sonrası dönemde yetersiz bakım ve
doğum komplikasyonları açısından yüksek risk
altındadır (19).
Cinsel Yollarla Bulaşan Hastalıklar
Göç mağduriyeti nedeniyle ülkemizde yapılan
kısa süreli evliliklerin ve para karşılığı seks
işçiliğinin yaygınlaşmış olması nedeniyle cinsel
yollarla bulaşan hastalıklar da artmaktadır (20).
Türkiye'de göçmen seks işçileri arasında
HIV/AIDS'i de içine alan CYBE'ın prevelansının
oldukça yüksek olduğu bildirilmiştir. Burada
seks işçileriyle cinsel ilişki sırasında kondom
kullanımının yaygın olmamasının etkili olduğu
düşünülmektedir (21). Ülkemizde yapılan bir
Sağlık ve Toplum Yıl:27 , Sayı: 1 Ocak-Nisan 2017
çalışma da, genelevde çalışan kadınların
%42,1'inin müşteri isterse kondom kullandığını
belirttiği bildirilmiştir (22). Suriye'li seks işçileri
de dahil tüm seks işçilerinin, cinsel ilişki
sırasında vajinal temas olmadan kondom
kullanmasının, cinsel yolla bulaşan
hastalıklardan koruyucu önemli bir faktör olacağı
düşünülmektedir.
Tecavüz ve Cinsel İstismar
Suriye'li kadınlar özellikle kamplarda birçok
tehlike ile karşı karşıyadırlar. Kadınların
mahremiyetinin korunamadığı çadırlarda ve
barakalarda, güvenli olmayan uzak mesafeye
kurulmuş tuvaletler, yetersiz aydınlanma vb.
sorunlar tecavüz ve cinsel istismarlara ortam
hazırlamaktadır (11). Savaş ve çatışma ortamında
tecavüze uğramış kadınlarda adet
düzensizlikleri, disparoni, kronik pelvik ağrı,
vajinal enfeksiyonlar, azalmış cinsel doyum,
cinsel uyarılma ve istek bozuklukları
saptanmıştır. Ayrıca bu kadınlarda sonraki
yıllarda tecavüzün tabulaştırıldığı ve
yaşayanların çoğu tarafından gizlendiği
belirlenmiştir (23). Bu sonuçlar Suriye'li
kadınların tecavüz veya cinsel istismara maruz
kalmamaları için gereken güvenlik önlemlerinin
alınması, maruz kalan kadınlara danışmanlık
hizmetinin verilmesi ve bu hizmetler verilirken
de kadınların güvenliğinin ve mahremiyetinin
korunmasına önem verilmesi gereğini ortaya
koymaktadır.
Çocuk Yaşta Evlilik ve Adölesan Gebelik
Göç sürecinde önemli bir sorunda yerel halk ile
Suriye'li kadınlar arasında yapılan evlilikler ve
ikinci-üçüncü eş olarak yapılan çok eşliliğin
yaygınlaşmasıdır. Bu nedenle çocuk yaşta
evlendirilen Suriye'li kız çocukları cinsel
istismara maruz kalmaktadır (24). Göç eden 2
milyondan fazla Suriyeliden 500 binden fazlası
üreme çağında kadın ve genç kızlardan
oluşmaktadır. Bu kadınların 35 bine yakını
gebedir (25,26). AFAD'ın 2014 yılında yaptığı
çalışma sonuçlarına göre Suriye'den göç
edenlerin çoğunluğunun çok eşli olduğu ve erken
yaşta gebeliklere çok sık rastlandığı
belirlenmiştir. Evliliklerde eşler arası yaş
farkının zaman zaman çok yüksek olduğu
gözlenmiştir. Annelerin yaş ortalaması çok düşük
seviyede olup 13-14 yaşında adölesan
gebeliklere rastlanmaktadır. (16). Ülkemizde
5
yapılan bir çalışmaya göre Suriye'li kadınların
%59.6'sının 18 yaş ve öncesinde evlendiği,
%12.8'inin gebe ve gebelerin %57.1'inin doğum
öncesi bakım almadığı, %9.6'sının doğumu evde
gerçekleştirdiği bildirilmiştir (27). Erken yaşta
evlendirilen çocukların yaş ortalaması 15-18
arasında değişmektedir (20). Bu sorunun
çözümünde ilgili devlet kurumları tarafından
kamp ve ev ziyaretleri yapılarak Suriye'li kız
çocuklarının cinsel istismarının önüne
geçilebilmesi, 2., 3. eş olmalarının ve adölesan
gebeliklerin engellenmesi için çalışmalar
yapılması, sorumlu kişilere yönelik cezai
yaptırımların yürürlüğe girmesi ve/veya
artırılması büyük önem taşımaktadır
İstenmeyen Gebelik, Doğum ve Doğum
Sonrası Dönemde Yetersiz Bakım, Doğum
Komplikasyonları
Suriye halkı müslüman dine mensup olup
Ezidiler grubu, inanç ve kültür olarak en katı
kurallara sahip grup olarak nitelendirilmektedir.
Şeriat kurallarının geçerli olduğu ülkede
doğurganlık kadınlık statüsünde artı değer olarak
kabul edilmektedir (28). Ülkemize göç eden
Suriye'li kadınlar özellikle kendi kültürel yapıları
ve inançları nedeniyle çocuk doğurmaları aile
statüsünün devamında oldukça önemli olduğu
için ana çocuk sağlığı ve aile planlaması
hizmetlerinden yeterince yararlanmamaktadır
(3,29). Ülkemizde yapılan kalitatif bir araştırma
da, Suriye'li kadınların çocuk doğurma
nedenlerinin; erkeğin şanı, toprağın işlenmesi, iş
gücü gerekliliği ve dini inanışlar olduğu
belirlenmiştir (30).
Dil ve kültürel farklılıklardan dolayı kadınların
doğum öncesi, doğum ve doğum sonrası
dönemde aldıkları bakım yetersiz olmaktadır
(31). Suriye'li kadınların %81'i 2012 yılında ve
%82'si 2013 yılında doğumlarını kamp içindeki
yapmış olup doğumların yaklaşık beşte biri kamp
dışında yaşayan kadınlar tarafından
gerçekleştirilmiştir. Kamp yaşamında kadınların
doğum oranının daha yüksek olduğu
görülmektedir (16). Doğumun sağlıksız şartlarda
yapılması da anne-çocuk sağlığının
bozulmasında ve ölüm oranında artış olmasında
birincil faktördür (31). Ülkemize göç edenler için
kurulan kamplarda, çadır ziyaretleri, gebelerin
tespiti ve izlemleri, doğum sonrası loğusa ve
yenidoğan bakımı, gerekli taramalar, bebek ve
Suriye'den Göç Eden Kadınlar ve Üreme Sağlığı Sorunları
çocuk izlemleri, aile planlaması hizmetleri
yeterince yapılamamakta ve kamp dışında da bu
hizmetler çok fazla verilememektedir. Suriye'li
kadınlara aile planlaması hizmeti yeterince
verilemediğinden istenmeyen bebekler
doğmakta, bebek ölüm oranları artmaktadır (9).
Gebelik sürecinde yeterli bakım alamayan
göçmen kadınlarda; gebelik diyabeti, postpartum
hemoraji, perineal travma ve sezaryen doğum
oranlarının oldukça yüksek olduğu bildirilmiştir
(18). Bu nedenle Suriye'li kadınlarda,
istenmeyen gebeliklerin ve doğum komplikas-
yonlarının önlenmesi için aile planlaması
hizmetlerinin kadınların kültür ve inançlarını
dikkate alarak yapılması, doğumların sağlıklı
koşullarda gerçekleştirilmesi, doğum sonrası
dönemde yeterli sağlık bakım hizmetinin
sunulması gerekmektedir.
Göçmenlere Yönelik Ülkemizde Verilen
Sağlık Hizmetleri
Suriye'den ülkemize göç edenler 6458 sayılı
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nu
91. Madde 22. 10. 2014 tarihli, 29153 sayılı
Resmi Gazete'de yayınlanan Geçici Koruma
Yönetmeliği kapsamında 28. 04. 2011 tarihinden
itibaren “geçici koruma” altına alınmışlardır.
Yönetmeliğe göre ilgili bakanlıklar ile kamu
kurum ve kuruluşlar tarafından “Geçici
Korunanlara Sağlanacak Hizmetler”,
“Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi
Başkanlığı (AFAD)” koordinasyonunda
y ü r ü t ü l m e k t e d i r. İ l l e r d e h i z m e t l e r i n
yürütülmesinden valiler birincil derecede
sorumlu olmaktadır. Bakanlar Kurulu, bu kanun
çerçevesinde ülkemizde doğurganlık çağındaki
kadınlara yönelik kadın izlemi, gebelik izlemi ve
aile planlaması hizmetlerinin tümünün geçici
koruma altındaki kadınlara da aynı şekilde
sunulması, şiddet mağduru kadınlar ile insan
ticareti mağduru olanlar hakkında ilgili mevzuat
çerçevesinde gereken tedbirlerin alınması
yönünde karar almıştır (32).
Suriye'liler, kayıtlı oldukları il içinde 1. basamak
olarak aile hekimlerine, Toplum Sağlığı
Merkezleri tarafından açılmış olan polikliniklere
ve 2. basamak olarak Sağlık Bakanlığı
Hastaneleri'ne başvurabilmektedir. Eğer sevk
edilirlerse üniversite hastanelerinde veya özel
hastanelerde tedavi olabilmektedirler. 1.
basamak ilaç giderlerinin %20'sini ödemekte, 2.
6
ve 3. basamakta ücretsiz tedavi ve ameliyat
olabilmektedirler (33). AFAD'ın çalışmasında
kamp dışında yaşayan gebe kadınların %27'sinin
doğumuna en az bir hemşirenin yardımcı olduğu,
kamp içinde ise bu oranın %14 olduğu
belirlenmiştir (16). AFAD, 2014 çalışmasına
göre kamplarda yaşayan hem erkek hem de
kadınların yüzde 60'ı aldıkları sağlık hizmetinden
“çok memnun” veya “memnun” olduklarını ifade
etmişlerdir. Öte yandan, dil ve inançlar nedeniyle
bazı sorunlar yaşadıklarını düşünmektedirler
(16,9).
Aile hekimliği sistemine geçiş sonrası işlevini
kaybetmeye başlayan Ana-çocuk Sağlığı ve Aile
Planlaması (AÇSAP) merkezleri hizmetlerine
Suriye göçünde daha fazla ihtiyaç bulunmaktadır.
Çünkü göç eden kadınların sağlık hizmeti
başvurularının büyük çoğunluğunu üreme sağlığı
alanındaki gereksinimler oluşturmaktadır (9).
Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışanlara,
Suriye'li kadınların doğurganlıklarının
düzenlenmesi ile ilgili sorunlarını çözmede, aile
planlaması hizmetlerinin sunumunda önemli
görevler düşmektedir. Suriye'li kadınların
doğurganlık algıları ve bunu etkileyen faktörlerin
belirlenmesi, verilecek sağlık hizmetlerinin
planlaması açısından önemli olacaktır.
Sonuç ve Öneriler
Suriye savaşı nedeniyle ülkemize göç eden
kadınların büyük çoğunluğu üreme sağlığı
sorunları ile mücadele etmektedir. Göç eden
kadınlar cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar,
tecavüz ve cinsel istismar, çocuk yaşta evlilik,
adölesan ve istenmeyen gebelikler, doğum ve
doğum sonrası dönemde yetersiz bakım ve
doğum komplikasyonları açısından yüksek risk
altındadır. Türkçe dilini bilmemeleri, kültürel
farklılıklar ve sosyo-ekonomik düzeylerinin
düşük olması, ülkemiz sağlık sisteminde
kadınlara verilen sağlık hizmetinde eksiklikler
bulunması gibi nedenlerle aldıkları sağlık bakım
hizmeti yetersiz olmaktadır.
Bu sonuçlar doğrultusunda; ülkemize göç eden
kadınlara ilgili kurumlarca açılacak kurslarla
Türkçe dil eğitimi verilmesi, sağlık
kurumlarından yeterince faydalanabilmelerini
sağlamak amacıyla kurumlarda sağlık konusunda
yeterli bilgiye sahip, kültürlerarası ve kişilerarası
iletişimi iyi nitelikli tercümanlar bulunması,
Sağlık ve Toplum Yıl:27 , Sayı: 1 Ocak-Nisan 2017
çocuk yaşta evliliklere engel olmak için ilgili
devlet kurumları tarafından kamp ve ev
ziyaretlerinin yapılması, istenmeyen gebeliklerin
önlenmesi ve doğurganlıklarının düzenlenmesi
için Ana-çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması
(AÇSAP) merkezlerine erişimlerinin
sağlanması ve aile planlaması yöntemleri ile
cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunma
yolları hakkında eğitim ve danışmanlık
hizmetleri verilmesi, tecavüz ve cinsel istismara
maruz kadınların belirlenmesi ve devlet
koruması altına alınması, sağlık bakım hizmetleri
kapsamında gebe kadınların gebelik izlemlerinin
düzenli yapılması, doğum öncesi, doğum ve
doğum sonrası dönemde yeterli bakım
almalarının sağlanması, bütün bu hizmetler
düzenlenirken kadınlar arasındaki kültürlerarası
farklılıklar göz önüne alınarak düzenlemeler
yapılması önerilmektedir.
KAYNAKLAR
1. UNHCR. Syria and Iraq Situations. Regional Winter
Assistance. 2015-2016 Final Report. Date: 02.05.2016.
Available: http://www.unhcr.org.tr/
2. Aksu H, Sevil Ü. Göç ve kadın sağlığı. Maltepe Üniversitesi
Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2010; 3(2):133-138.
3. Çalım Sİ, Kavlak O, Sevil Ü. Evrensel bir sorun: Göç eden
kadınların sağlığı ve sağlık hizmetlerinde yaşanan dil engeli.
Sağlık ve Toplum, 2012; 22(2):11-19.
4. Seviğ Ü, Tanrıverdi G. Kültürlerarası Hemşirelik. 1.baskı,
Akademi Basın ve Yayıncılık, İstanbul 2014 s:51-52.
5. Akhavan S, LundgrenI. Midwives' experiences of doula
support for immigrant women in Sweden-a qualitative study .
Midwifery, 2011; 28(1):80-85.
6. Türkiye Göç ve Yerinden Olmuş Nüfus Araştırması.
Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü 2006 s:23.
7. Yılmaz A. Uluslararası göç: Çeşitleri, nedenleri ve etkileri.
International Periodical For The Languages, Literature and
History of Turkish or Turkic, 2014; (9)2: 1685-1704.
8. Allotey P, Manderson L, Baho S, Demian L. Reproductive
health for resettling refugee and migrant women?. Health
issues, 2004; 78:12-17.
9. Savaş, Göç ve Sağlık. Türk Tabipleri Birliği Yayınları
Ankara 2016. Erişim Tarihi: 02.05.2016. Erişim:
https://www.ttb.org.tr/kutuphane/siginmacilar_rpr.pdf
10. Eskiocak, M. Savaş ve Sağlık: Suriye iç savaşının
Hatay'daki sağlık sonuçları: Barışın olmadığı yerde sağlık
olmaz! Editör: H. Başçıl, Füsun Sayek TTB
Raporları/Kitapları, Türk Tabipleri Birliği, Ankara 2013 s:
50-63.
11. Karadağ Ö, Altıntaş KH. Mülteciler ve sağlık. TAF
Preventive Medicine Bulletin, 2010; 9(1):55-62.
12. Başbakanlık, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı,
AFAD. (2016a). Afet Raporu: Suriye, Giriş. Erişim Tarihi:
02.05.2016. Erişim: https://www. afad. gov. tr/
13. Şen AB, Vural C. Suriye İç savaşında göç ve kadın. Yaratıcı
Drama Dergisi, 2014; 9(17):29-40.
14. Kaypak Ş, Bimay M. Suriye savaşı nedeniyle yaşanan
göçün ekonomik ve sosyo-kültürel etkileri: Batman örneği.
Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 2016; 6(1):84-
110.
View publication stats
15. Başbakanlık, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı,
AFAD. (2016b). Barınma Merkezlerinde Son Durum. Erişim
Tarihi: 02.05.2016. Erişim: https://www. afad. gov. tr/
16. Başbakanlık, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı,
AFAD. (2014). Türkiye'deki Suriyeli Kadınlar. Erişim Tarihi:
02.05.2016. Erişim: https://www. afad. gov. tr/
17. Şeker D, Uçan G. Göç sürecinde kadın. Celal Bayar
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2016; 14(1):198-212.
18. Aydın R, Körükcü Ö, Kabukçuoğlu K. Bir göçmen olarak
anneliğe geçiş: Riskler ve engeller. Psikiyatride Güncel
Yaklaşımlar, 2017; 9(3):250-262.
19. Şirin A., Ünsal Atan Ş. Üreme Sağlığı ve Kültürlerarası
Yaklaşım. Editör: Seviğ Ü, Tanrıverdi G. Kültürlerarası
Hemşirelik, 1.baskı, İstanbul Tıp Kitabevi, İstanbul 2012
s:312-314.
20. MAZLUMDER. (2014). Kamp Dışında Yaşayan Suriyeli
Kadın Sığınmacılar Raporu. Erişim Tarihi: 03.05.2016.
Erişim:..............................................
http://mazlumder.org/webimage/MAZLUMDERRAPORU(9).
pdf
21. Akın L. Türkiye'de cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların
epidemiyolojisi. Turkiye Klinikleri Journal of Medical
Sciences Journal Identity, 2006; 26:655-665.22. Tokuç B, Gül
H, Eskiocak M, Ekuklu G. Edirne genelevinde çalışan
kadınların cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar konusunda bilgi,
tutum ve davranışları. Toplum Hekimliği Bülteni, 2006; 25(2):
27-32.
23. Masterson A, Usta J, Gupta J, Ettinger A. Assessment of
reproductive health and violence against women among
displaced syrians in Lebanon. BMC Womens Health, 2014;
14:25.
24. Orhan O, Senyücel SG. Suriyeli Sığınmacıların Türkiye'ye
Etkileri, ORSAM Rapor (TESEV İşbirliği ile), No: 195,
2015.....................................................
Erişim:http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyal
ar/201518_rapor195tu r.pdf, Erişim Tarihi:03.05.2016.
25. United Nations Population Fund, (2015a). Regional
Situation Report For Syria Crisis, Issue:39. Date:
02.05.2016.............................................
Available:http://www.unfpa.org/sites/default/files/resourcepd
f/
26. United Nations Population Fund, (2015b). Regional
Situation Report For Syria Crisis, Issue:38. Date: 02.05.2016.
Available: ........................................................
http://www.unfpa.org/sites/default/files/resourcepdf/
27. Bahadır H, Uçku R. Tanımlayıcı bir alan araştırması:
Suriye'li sığınmacı kadınların üreme sağlığı. 18. Ulusal Halk
Sağlığı Kongresi, Bildiri Kitabı, İzmir 2015 s:1008-1009.
28. Suriye'nin Dini ve Etnik Haritası. Erişim Tarihi:
20.03.2017. Erişim:.........................................................
http://www.aljazeera.com.tr/haber/suriyenin-dini-veetnik-
haritasi
29. Duran ET, Okçay H. Etnik iletişim kadın sağlığını nasıl
etkiliyor?. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat
Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2012; 25:251-257.
30. Karakaya E, Coşkun AM, Özersoğan N, Yakıt E. Suriyeli
mülteci kadınların doğurganlık özellikleri ve etkileyen
faktörler: Kalitatif bir çalışma. The Journal of International
Social Research, 2017; 10 (48): 417-428.
31. Özvarış ŞB, Akın A. Türkiye'de Doğum Öncesi Bakım
Hizmetlerinden Yararlanma. 2002. Erişim Tarihi: 29.04.2016.
32. Bakanlar Kurulu. Geçici Koruma Yönetmeliği. 29153
sayılı Resmi Gazete. Ankara 2014 s:10-22.
33. Sağlık Bakanlığı 04. 11. 2015 tarih ve 9648 Sayılı Yönerge.
E r i ş i m Ta r i h i : 0 3 . 0 5 . 2 0 1 6 . E r i ş i m :
http://www.saglik.gov.tr/ASHGM/belge/1-44966/gecici-
koruma-altina-alinanlara-verilecek-saglik-hizmet-.html