Εργασία στη

ΘΕΩΡΙΑ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΩΝ Ι
για όσους Βαθμολογήθηκαν με 3 ή 4 το Φεβρουάριο 2011

Ασχοληθείτε με τουλάχιστον 10 ασκήσεις από τις 12 που δίνονται στον πίνακα που
ακολουθεί και αντιστοιχούν στο τελευταίο ψηφίο του αριθμού μητρώου σας (ΑΕΜ). (Π. χ.
αν το ΑΕΜ σας λήγει σε 9 θα ασχοληθείτε με τις ασκήσεις 1.40, 2.61, 3.40, 4.45, Α7, Α13,
Α20, Β6, Β13, Β22, Β37, Β49).
Θα τις αναπτύξετε χειρόγραφα σε κόλλες αναφοράς και θα τις φέρετε
αυτοπροσώπως αμέσως μετά τις διακοπές του ΠΑΣΧΑ, σε αποκλειστική ημερομηνία που
θα ανακοινωθεί έγκαιρα.
Θα πρέπει να είστε σε θέση να δικαιολογήσετε τα γραπτά σας.
Θα βαθμολογηθείτε με μέγιστο βαθμό 1,5 που θα θεωρηθεί ως βαθμός προόδου και
θα ληφθεί υπόψιν στις γραπτές εξετάσεις των επόμενων τριών περιόδων.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει δεκτή η εργασία σας είναι να στείλετε μέχρι
και την 25η Μαρτίου 2011 μήνυμα με ΘΕΜΑ: «ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΙΣ
ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ» στη διεύθυνση cmoi75math@gmail.com, όπου θα αναγράψετε και το
ΑΕΜ σας.

Οι αριθμοί που ακολουθούν αντιστοιχούν σε ασκήσεις του βιβλίου

ενώ οι ασκήσεις Αxx, Βxx, δίνονται στη συνέχεια.
Τελευταίο ψηφίο του ΑΕΜ
Ασκήσεις
του φοιτητή
1.28, 2.62, 3.52, 4.38(γ,δ),
0
Α1, Α14, Α18, Β4, Β15, Β23, Β35, Β44
1.31, 2.63, 3.34, 4.42
1
Α2, Α22, Α26, Β1, Β16, Β26, Β33, Β47
1.33, 2.64, 3.50, 4.36
2
Α8, Α15, Α25, Β5, Β14, Β25, Β38, Β46
1.34, 2.66, 3.37, 4.37(γ,δ),
3
Α9, Α16, Α27, Β8, Β17, Β24, Β32, Β45
1.35, 2.50, 3.51, 4.34
4
Α3, Α23, Α29, Β2, Β11, Β27, Β39, Β42
1.36, 2.51, 3.35, 4.38(α,β),
5
Α4, Α11, Α17, Β9, Β18, Β29, Β36, Β50
1.37, 2.52, 3.38, 4.35
6
Α10, Α24, Α28, Β7, Β20, Β28, Β31, Β43
1.38, 2.58, 3.41, 4.41
7
Α6, Α21, Α30, Β3, Β12, Β21, Β34, Β48
1.39, 2.59, 3.36, 4.37(α,β),
8
Α5, Α12, Α19, Β10, Β19, Β30, Β40, Β41
1.40, 2.61, 3.40, 4.45,
9
Α7, Α13, Α20, Β6, Β13, Β22, Β37, Β49

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 1

 ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α1. Για κάθε ένα από τα παρακάτω γεγονότα να σχεδιαστεί ένα Βέννειο διάγραμμα και να σκιαγραφηθεί
η περιοχή που αντιστοιχεί με αυτό. Το γεγονός ότι από τα γεγονότα Α, Β, Γ συμβαίνουν α) ακριβώς
0, β) ακριβώς 2, γ) τουλάχιστον 1, δ) τουλάχιστον 3, ε) το πολύ 1, στ) το πολύ 3.
Στη συνέχεια θεωρώντας ότι τα Α, Β, Γ είναι ανταλλάξιμα γεγονότα με πιθανότητες
P(Α)=P(Β)=P(Γ)=p, P(ΑΒ)=P(ΑΓ)=P(ΒΓ)=q, P(ΑΒΓ)=r, βρέστε την πιθανότητα των 6 γεγονότων,
συναρτήσει των p, q, r.
Α2. Για κάθε ένα από τα παρακάτω γεγονότα να σχεδιαστεί ένα Βέννειο διάγραμμα και να σκιαγραφηθεί
η περιοχή που αντιστοιχεί με αυτό. Το γεγονός ότι από τα γεγονότα Α, Β, Γ συμβαίνουν α) ακριβώς
1, β) ακριβώς 3, γ) τουλάχιστον 0, δ) τουλάχιστον 2, ε) το πολύ 0, στ) το πολύ 2.
Στη συνέχεια θεωρώντας ότι τα Α, Β, Γ είναι ανταλλάξιμα γεγονότα με πιθανότητες
P(Α)=P(Β)=P(Γ)=p, P(ΑΒ)=P(ΑΓ)= P(ΒΓ)=q, P(ΑΒΓ)=r, βρέστε την πιθανότητα των 6 γεγονότων,
συναρτήσει των p, q, r.
Α3. α) Να εκφραστεί το γεγονός (ΑΒ΄Γ)(ΑΒ΄Γ) με τη βοήθεια των βασικών πολυωνύμων των Α, Β
και Γ.
β) Δίνεται P(A)=p1, P(B)=p2 και P(AΒ)=p1p2.
Να δειχθεί ότι P(A΄Β΄)=P(A΄)P(Β΄).
Α4. Πέντε μηχανάκια, αριθμημένα από 1 έως 5, διατίθενται για νοίκιασμα. Το μηχανάκι με αριθμό 2
είναι χαλασμένο. Τα μηχανάκια με αριθμούς 1, 2 προέρχονται από τον προμηθευτή Ι, ενώ τα
υπόλοιπα από τον προμηθευτή ΙΙ.
Δύο μηχανάκια επιλέγονται τυχαία για νοίκιασμα. Ποιος είναι ο δειγματοχώρος. Αν Α
συμβολίσουμε το γεγονός “επιλέγεται το χαλασμένο μηχανάκι” και Β το γεγονός “ένα τουλάχιστον
από τα μηχανάκια που επιλέχτηκαν προέρχεται από τον προμηθευτή Ι”, να γράψετε τα Α και Β ως
υποσύνολα του Ω και να βρείτε τις πιθανότητές τους.
Α5. α) Δείξτε, χρησιμοποιώντας Βέννεια διαγράμματα ότι
P(ΑΒΓ)  P(Α)+P(Β)+P(Γ)
β) Δίνεται ότι P(Α) =P(Β)=P(Γ)=1/3 ,P(ΑΒ) =P(ΒΓ)=P(ΓΑ)=1/9 και P(ΑΒΓ)=1/27. Να βρεθούν οι
πιθανότητες των γεγονότων:
Δ={ακριβώς ένα από τα γεγονότα Α, Β, Γ πραγματοποιείται}
Ε={το πολύ ένα από τα γεγονότα Α, Β, Γ πραγματοποιείται}
Α6. Ρίχνουμε ένα κανονικό 12-εδρο, με έδρες αριθμημένες από το 1 έως το 12, δώδεκα ανεξάρτητες
μεταξύ τους φορές. Αν σε κάποια ρίψη η άνω βάση του 12-έδρου όταν ηρεμήσει είναι η πλευρά i, θα
λέμε ότι εμφανίστηκε η πλευρά i. Θα ονομάζουμε συνάντηση το γεγονός "την i ρίψη εμφανίζεται η
πλευρά i". Να βρεθούν οι πιθανότητες: (α) Να έχουμε μία τουλάχιστον συνάντηση. (β) Στην
τελευταία ρίψη να εμφανιστεί η πλευρά 1 για τρίτη φορά.
Α7. Μέσα σ' ένα δοχείο υπάρχουν n μπάλες αριθμημένες από το 1 μέχρι το n. Ένα τυχαίο δείγμα από n
μπάλες παίρνεται από το δοχείο χωρίς επανατοποθέτηση και μία-μία κάθε φορά. "Σύμπτωση"
έχουμε όταν η i μπάλα βγει την i φορά.
α) Βρέστε την πιθανότητα μιας τουλάχιστον σύμπτωσης.
β) Βρέστε το όριο αυτής της πιθανότητας όταν n → .
Α8. Μία κάλπη περιέχει 5 λευκά και 15 μαύρα σφαιρίδια. Βγάζουμε 8 σφαιρίδια με επανατοποθέτηση.
α) Ποια η πιθανότητα να βγει περιττό πλήθος λευκών σφαιριδίων; Μας συμφέρει να
στοιχηματίσουμε ότι θα συμβεί το προηγούμενο; β) γενικεύσατε για κάλπη με n λευκά και 3n μαύρα
σφαιρίδια, από την οποία βγάζουμε m σφαιρίδια με επανατοποθέτηση (να διατυπωθεί μόνον η σχέση
ως άθροισμα).

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 2

Α9. Μία κάλπη περιέχει 5 λευκά και 15 μαύρα σφαιρίδια. Βγάζουμε 8 σφαιρίδια χωρίς
επανατοποθέτηση. α) Ποια η πιθανότητα να βγει περιττό πλήθος λευκών σφαιριδίων; Μας συμφέρει
να στοιχηματίσουμε ότι θα συμβεί το προηγούμενο; β) γενικεύσατε για κάλπη με n λευκά και 3n
μαύρα σφαιρίδια, από την οποία βγάζουμε m σφαιρίδια χωρίς επανατοποθέτηση (να διατυπωθεί
μόνον η σχέση ως άθροισμα).
Α10. Τέσσερα άτομα παίζουν "πόκερ", (παίρνουν δηλ. από 5 χαρτιά στην αρχή του παιχνιδιού). Ένας
από τους παίκτες παίρνει τα χαρτιά 2, 3, 4, 6, και 8. Θέλει να πετάξει το 8 και να πάρει άλλο χαρτί
με την ελπίδα να του έρθει 5, οπότε θα κάνει "κέντα".
(α) Ποια η πιθανότητα να πετύχει, αν οι υπόλοιποι παίκτες έχουν ήδη πάρει (i) ένα 5, (ii) κανένα 5;
(β) Από ποιον τύπο μπορεί να υπολογιστεί η προηγούμενη πιθανότητα αν δεν γνωρίζουμε πόσα 5
πήραν οι συμπαίκτες του;
(γ) Υπολογίστε την πιθανότητα στο (β).
Α11. Το 70 % των λογαριασμών μιας τράπεζας είναι «λογαριασμοί ταμιευτηρίου» και το υπόλοιπο
30 % είναι «τρεχούμενοι λογαριασμοί». Από τους λογαριασμούς ταμιευτηρίου το 5% έχουν
ισολογισμό μεγαλύτερο των €5000 ενώ από τους τρεχούμενους το 35% έχουν ισολογισμό
μεγαλύτερο των €5000. Ένας λογαριασμός λαμβάνεται στην τύχη.
α) Ποια η πιθανότητα ο λογαριασμός που διαλέξαμε να έχει ισολογισμό μεγαλύτερο των €5000;
β) Υποθέστε ότι ο λογαριασμός που διαλέξαμε έχει ισολογισμό μικρότερο των €5000. Ποια η
δεσμευμένη πιθανότητα ο λογαριασμός να είναι ταμιευτηρίου;
Α12. Ο στόχος του διπλανού σχήματος υποδιαιρείται σε 128 ίσα
ορθογώνια ισοσκελή τρίγωνα στον οποίο ένας παίκτης ρίχνει βολές. Γ
Έστω ότι η πιθανότητα να πετύχει ένα από τα 8 κεντρικά τρίγωνα του B
στόχου (σκιασμένα στο σχήμα) είναι 1/16, ενώ αυτή του να πετύχει
οποιοδήποτε άλλο από τα τρίγωνα του στόχου είναι p. Συμβολίζουμε
τα γεγονότα: Α η βολή να πετύχει σημείο στο κεντρικό τετράγωνο, Β
να πετύχει σημείο στο άνω δεξιά τετράγωνο και Γ να πετύχει σημείο
στο άνω τριγωνικό μέρος του στόχου. Να εξεταστεί: A
(α) αν τα γεγονότα Α, Β και Γ είναι ανά δύο ανεξάρτητα.,
(β) αν ισχύει P(ΑΒ | Γ)=P(Α | Γ)P(Β | Γ)

Α13. Έστω δύο γεγονότα Α και Β τέτοια ώστε P(A)= 1 , P(B|A)= 1 , P(A|B)= 1 . Για κάθε μία από τις
4 2 4
παρακάτω προτάσεις εξετάστε αν είναι αληθείς ή ψευδείς και εξηγείστε το λόγο.
i) Τα γεγονότα Α, Β είναι αμοιβαία ασυμβίβαστα, ii) Αν συμβαίνει το γεγονός Α, συμβαίνει και το Β
(δηλαδή Α είναι υπο-γεγονός του Β), iii) P(A΄|B΄)= 3 , iv) P(A|B)+P(A|B΄)=1
4

Α14. Η συγκοινωνιακή σύνδεση των πόλεων Ι και ΙΙ (σχήμα) μπορεί να

Α
γίνει με αυτοκινητόδρομο (Η), αεροπορικώς (Α) ή σιδηροδρομικώς (Σ).
Θα επιλεγεί ένα μόνο μέσο και για την επιλογή το κάθε μέσο επιλέγεται I Η II
με τις εξής πιθανότητες: P(Η)=3/6, P(Σ)=2/6 και P(Α)=1/6. Σ
Αν επιλεγεί η σιδηροδρομική σύνδεση, η πιθανότητα να συμπληρωθεί το
έργο σ’ ένα χρόνο είναι 3/4. Αν επιλεγεί αυτοκινητόδρομος η αντίστοιχη
πιθανότητα είναι 1/2, ενώ για αεροπορική σύνδεση είναι 6/10.
α) Να υπολογισθεί η πιθανότητα ότι σ’ ένα χρόνο θα υπάρχει σύνδεση μεταξύ των δύο πόλεων.
β) Αν σ’ ένα χρόνο υπάρχει σύνδεση, ποια η πιθανότητα ότι η σύνδεση είναι αεροπορική;
γ) Αν απορριφθεί η αεροπορική σύνδεση, ποια η πιθανότητα ότι θα προτιμηθεί ο αυτοκινητόδρομος;
Α15. Σε ένα κουτί υπάρχουν 30 αυγά από τα οποία τα 5 έχουν κόκκινα στίγματα. Διαλέγουμε τρία
αυγά τυχαία το ένα μετά το άλλο. Να βρεθεί η πιθανότητα:

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 3

 (α) Τα δύο πρώτα από τα αυγά να μην έχουν κόκκινα στίγματα.
(β) Δύο ακριβώς από τα τρία να μην έχουν στίγματα.
(γ) Ένα τέταρτο που θα διαλέξουμε, να έχει κόκκινα στίγματα, όταν ξέρουμε ότι στα τρία πρώτα το
ένα ακριβώς είχε κόκκινα στίγματα.
Α16. Σε μια συνοικία οι μισές οικογένειες έχουν από δύο παιδιά, τα 3/8 των οικογενειών έχουν από
ένα παιδί και το 1/8 των οικογενειών έχουν από τρία παιδιά. Υποθέτουμε ότι κάθε παιδί είναι αγόρι
ή κορίτσι με πιθανότητα 1/2 και ότι το φύλο σε κάθε γέννηση είναι ανεξάρτητο από το φύλο των
παιδιών που έχουν ήδη γεννηθεί. (α) Αν διαλέξουμε τυχαία μία οικογένεια απ' αυτή τη συνοικία,
ποια η πιθανότητα να έχει ακριβώς 2 κορίτσια; (β) Αν πάρουμε τυχαία δύο οικογένειες, ποια η
πιθανότητα να έχουν συνολικά 2 κορίτσια;
Α17. Σε ένα χορό συμμετέχουν n αγόρια και n κορίτσια.
α) Δείξτε ότι υπάρχουν n! τρόποι να σχηματίσουμε ζευγάρια που το καθένα να αποτελείται από ένα
(2n)!
αγόρι και ένα κορίτσι, ενώ υπάρχουν n τρόποι να σχηματίσουμε οτιδήποτε ζευγάρια (έστω και
2 n!
ίδιου φύλου).
β) Επαληθεύστε το (α) για n=3, καταγράφοντας όλους τους τρόπους.
γ) Τα παιδιά αποφασίζουν να παίξουν ένα παιχνίδι. Σβήνουν τα φώτα και αναζητούν κάποιο ταίρι με
το οποίο, όταν ανάβουν πάλι τα φώτα, χορεύουν τον επόμενο χορό. Υποτίθεται ότι με τον τρόπο
αυτό γίνεται τυχαίο ζευγάρωμα. Ποια η πιθανότητα (i) να χορέψει κάθε αγόρι με το κορίτσι που
ήρθε στο χορό και (ii) κάθε αγόρι να χορέψει με κορίτσι;
Α18. α) Αφού ανακατέψουμε καλά μία τράπουλα 52 φύλλων, παίρνουμε τυχαία ένα φύλλο. Αν A
είναι το γεγονός να έχουμε πάρει φιγούρα (δηλ. "Βαλέ", "Ντάμα" ή "Ρήγα") και Β το γεγονός να
έχουμε πάρει κόκκινο "9", μαύρο "10" ή κόκκινο "Βαλέ", να βρεθούν οι πιθανότητες P(ΑÇΒ), P(Α-
Β), P(Α|Β), P(Α + Β) , όπου + συμβολίζει τη συμμετρική διαφορά.
 
β) Ποια η πιθανότητα με το έκτο φύλλο που θα τραβήξουμε από την προηγούμενη τράπουλα, να
συμπληρώσουμε τρία "σπαθιά", όταν τραβάμε τα φύλλα διαδοχικά και χωρίς επανατοποθέτηση;
Α19. Σε μία αίθουσα βρίσκονται n2 άτομα και μία κάλπη που περιέχει σφαιρίδια αριθμημένα με
τους αριθμούς 1, 2, …,10 κατά τα άλλα όμοια. Οι αριθμοί 1-7 είναι γραμμένοι με κόκκινο χρώμα,
ενώ οι 8,9 και 10 με μπλε και η κάλπη είναι αδιαφανής. Κάθε ένα από τα άτομα διαλέγει ένα από τα
σφαιρίδια καταγράφει τον αριθμό του και το επαναθέτει στην κάλπη. α) Ποια η πιθανότητα δύο
τουλάχιστον από τα n άτομα να έχουν επιλέξει τον ίδιο αριθμό; β) Ποια η πιθανότητα όλοι να
επιλέξουν ίδιο χρώμα; γ) Εφαρμογή (στα (α),(β)) για n=5.
Α20. Σε μία αίθουσα βρίσκονται n άτομα και μία κάλπη που περιέχει σφαιρίδια αριθμημένα με τους
αριθμούς 1, 2, …,10 κατά τα άλλα όμοια. Οι αριθμοί 1-7 είναι γραμμένοι με κόκκινο χρώμα, ενώ οι
8,9 και 10 με μπλε και η κάλπη είναι αδιαφανής. Κάθε ένα από τα n άτομα διαλέγει ένα από τα
σφαιρίδια και το κρατά (δεν το επαναθέτει στην κάλπη). α) Ποια η πιθανότητα m από τα άτομα να
έχουν διαλέξει σφαιρίδιο με κόκκινο χρώμα; Ποιες οι προϋποθέσεις για τα n,m ώστε το ερώτημα να
έχει νόημα; β) Ποια η πιθανότητα όλοι να επιλέξουν ίδιο χρώμα (να δοθούν προϋποθέσεις για το n);
Εφαρμογή για n=5.
Α21. Τρεις νέοι Α, Β και Γ είναι υποψήφιοι για μία θέση, την οποία ένας μόνο από αυτούς μπορεί να
καταλάβει. Είναι γνωστό ότι οι Α και Γ έχουν την ίδια πιθανότητα να καταλάβουν τη θέση που είναι
διπλάσια από την πιθανότητα που έχει ο Β να καταλάβει τη θέση και ότι με πιθανότητα 1/6 η θέση
δεν θα καλυφθεί. Ποια η πιθανότητα να καταλάβει τη θέση ο Α ή ο Β;
β) Από πίνακες επιβίωσης γνωρίζουμε ότι από 100000 γυναίκες οι 89835 έζησαν τουλάχιστον μέχρι
τα 60 ενώ οι 57062 έζησαν τουλάχιστον μέχρι τα 80. Γνωρίζοντας ότι μια γυναίκα είναι 60 χρονών,
βρέστε την πιθανότητα να ζήσει περισσότερο από 80 χρόνια.

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 4

Α22. Σε μία βιομηχανία παράγονται ελατήρια ίδιου μήκους από τρεις μηχανές Ι, ΙΙ και ΙΙΙ. Από την
παραγωγή της κάθε μηχανής το 2, το 1 και το 3% αντίστοιχα των ελατηρίων είναι ελαττωματικά.
Από την όλη παραγωγή του εργοστασίου η μηχανή Ι παράγει το 35%, η μηχανή ΙΙ το 25% και η
μηχανή ΙΙΙ το υπόλοιπο 40%. Από την παραγωγή μιας ημέρας διαλέγουμε τυχαία ένα ελατήριο.
α) Ποια η πιθανότητα να είναι ελαττωματικό;
β) Αν ένα ελατήριο που διαλέξαμε τυχαία είναι ελαττωματικό, ποια η πιθανότητα να το παρήγαγε
η μηχανή ΙΙΙ;
γ) Τα ελατήρια συσκευάζονται σε κουτιά των 12 τεμαχίων, με τρόπο ώστε σε κάθε συσκευασία
είναι ελατήρια από την ίδια μηχανή. Ποια η πιθανότητα να διαλέξουμε τυχαία μια συσκευασία
χωρίς κανένα ελαττωματικό;
Α23. α) Μία κάλπη περιέχει 3 κόκκινα, 4 άσπρα και 5 μαύρα σφαιρίδια. Μία άλλη κάλπη περιέχει 5
κόκκινα, 6 άσπρα και 7 μαύρα σφαιρίδια. Ένα σφαιρίδιο επιλέγεται τυχαία από κάθε κάλπη. Ποια η
πιθανότητα (i) και τα δύο σφαιρίδια να είναι άσπρα, (ii) και τα δύο σφαιρίδια έχουν το ίδιο χρώμα;
β) Συνεχίζουμε και επιλέγουμε από ένα δεύτερο σφαιρίδιο από κάθε κάλπη, χωρίς να επιστρέψουμε
το πρώτο που είχαμε βγάλει. Ποια η πιθανότητα και τα δύο σφαιρίδια, που επιλέγουμε τη δεύτερη
φορά να είναι άσπρα, όταν την πρώτη φορά και τα δύο σφαιρίδια είχαν το ίδιο χρώμα;
Α24. Μια επιχείρηση παράγει όμοιες ηλεκτρικές λάμπες σε τρία διαφορετικά εργοστάσια. Το πρώτο
παράγει το 20%, το δεύτερο το 30% και το τρίτο το 50% της συνολικής παραγωγής. Λόγω διαφορών
των τεχνικών προδιαγραφών και κατάστασης των τριών εργοστασίων παρατηρήθηκε ότι ένα 2% της
παραγωγής του πρώτου, 1% του δευτέρου και 3% του τρίτου είναι ελαττωματικές λάμπες. Κάποιος
πήρε τυχαία μια λάμπα παραγωγής αυτής της επιχείρησης και αποδείχθηκε ελαττωματική. Να
βρεθούν:
α) Οι πιθανότητες η λάμπα να προέρχεται από την παραγωγή του πρώτου, του δευτέρου ή του τρίτου
αντίστοιχα εργοστασίου.
β) Μετά την πρώτη λάμπα που βρέθηκε ελαττωματική, διαλέγουμε τυχαία μια δεύτερη που
γνωρίζουμε ότι προέρχεται από το ίδιο εργοστάσιο με την πρώτη. Ποια η πιθανότητα και η δεύτερη
να είναι ελαττωματική; Πόση θα ήταν η ίδια πιθανότητα αν τη δεύτερη την διαλέγαμε τυχαία από
όλη την παραγωγή;
Α25. Ένα κουτί περιέχει τρεις άσπρες και δύο μαύρες μπάλες. Ανακατεύουμε καλά τις μπάλες και
βγάζουμε μία απ’ αυτές. Αν η μπάλα είναι άσπρη την ξαναβάζουμε στο κουτί μαζί με άλλη 1 άσπρη
μπάλα, ενώ αν είναι μαύρη την ξαναβάζουμε στο κουτί μαζί με 2 μαύρες μπάλες. Ανακατεύουμε
καλά και επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία. Να βρεθούν οι πιθανότητες:
α) Να βγάλουμε τη δεύτερη φορά άσπρη μπάλα.
β) Να έχει το κουτί μετά τη δεύτερη εξαγωγή, ίδιου πλήθους άσπρες και μαύρες μπάλες.
γ) Αν μετά τη δεύτερη εξαγωγή το κουτί έχει ίδιου πλήθους άσπρες και μαύρες μπάλες, ποια η
πιθανότητα να είχαμε βγάλει την πρώτη φορά μαύρη μπάλα;
Α26. Αν Α, Β, Γ είναι οποιαδήποτε υποσύνολα του Ω δείξτε ότι
(α) ΑΒ=Α(Β-ΑΒ), (β) ΑΒΓ=Α(Β-ΑΒ)[Γ-(ΑΒ)Γ] (γ) Α-(Β-Γ)=(Α-Β)(ΑΓ)

Α27. Ρίχνονται δύο ζάρια. Να παρασταθεί γραφικά ο δειγματοχώρος σε ένα ορθογώνιο σύστημα
καρτεσιανών συντεταγμένων. Με τη βοήθεια της παράστασης αυτής γράψτε αναλυτικά τα γεγονότα
Α={το άθροισμα των ενδείξεων είναι διαιρετό διά 4}, Β={και τα δύο ζάρια έφεραν άρτιο αριθμό},
Γ={ήρθαν ίδιοι αριθμοί}, Δ={οι αριθμοί διαφέρουν τουλάχιστον κατά 4}, ΑΒ, ΓΔ, Β-Δ, (ΑΒ)΄ .
Υποθέτοντας ότι τα ζάρια είναι κανονικά βρέστε την πιθανότητα των παραπάνω γεγονότων.
Α28. Τα αποτελέσματα ενός πειράματος είναι τα εννέα ζεύγη (x,y), όπου x και y είναι ακέραιοι
αριθμοί από 1 έως 3. Έστω ότι η πιθανότητα είναι 1/6 για κάθε ενδεχόμενο με x=y και 1/12 για κάθε
άλλο. Να βρεθούν οι πιθανότητες των γεγονότων:
(α) x=y, (β) x=2 ή y=1, (γ) y>1, (δ) y=1, (ε) x+y≤4, (στ) |x-y|=1

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 5

Α29. Ένα κιβώτιο περιέχει r κανονικές βίδες και s ελλατωματικές. Οι βίδες επιλέγονται τυχαία μία-
μία, εξάγονται διαδοχικά, ελέγχονται και παραμένουν εκτός του κιβωτίου. Αν Αk είναι το γεγονός η
υπ’ αριθμόν k βίδα είναι κανονική, να βρεθούν οι πιθανότητες των Α1, Α2 και Α3.
Α30. Στα διαγωνίσματα πολλαπλής επιλογής σε κάθε ερώτηση δίνονται ν απαντήσεις εκ των οποίων
μία μόνο είναι σωστή. Ο εξεταζόμενος σημειώνει τη σωστή ερώτηση αν την γνωρίζει, ενώ επιλέγει
κάποια στην τύχη αν δεν την γνωρίζει. Υποθέτουμε ότι γνωρίζει τη σωστή απάντηση μιας
συγκεκριμένης ερώτησης με πιθανότητα p. Ποια η πιθανότητα να γνώριζε την απάντηση, αν
απάντησε σωστά στη συγκεκριμένη ερώτηση; Ποια η πιθανότητα αν ν=3 και p=9/10.

Β1. Σε ένα παιχνίδι για να οριστεί ο αρχηγός τα παιδιά παίζουν το παιχνίδι «η πλειοψηφία κερδίζει» ως
εξής: Ρίχνουν ο καθένας από ένα κανονικό νόμισμα. Αν ένα ακριβώς από τα νομίσματα φέρει
ένδειξη διαφορετική από τα άλλα, ο παίκτης που το έριξε βγαίνει από το παιχνίδι. Σε άλλη
περίπτωση ξαναρίχνουν τα νομίσματα. Θέτουμε Χn το πλήθος των ρίψεων που απαιτούνται για να
βγει ένα άτομο από το παιχνίδι όταν αρχικά ήταν n άτομα. Δείξτε, ότι αν n=5 η συνάρτηση
κατανομής της Χ δίνεται από τη σχέση
ìï 0, gia x < 1
ïï [ x] όπου [x] είναι το
F ( x) = í æç 11 ö÷ , ακέραιο μέρος του x
ïï1- çç ÷÷ , gia x ³ 1
ïî è16 ø
Βρέστε στη συνέχεια τη μέση διάρκεια του παιχνιδιού, δηλ. το ΕΧ.

Β2. Ένας σκοπευτής σκοπεύει σε κυκλικό στόχο ακτίνας α και παρατήρησε

ότι η πιθανότητα να πετύχει οποιοδήποτε σημείο στον κυκλικό στόχο
είναι ανεξάρτητο της θέσης του σημείου και ότι η πιθανότητα το σημείο
να ανήκει σε χωρίο εμβαδού ε εξαρτάται μόνο από το εμβαδόν ε.
Θέτουμε R την απόσταση του σημείου στο οποίο το βλήμα χτύπησε το
στόχο. Δείξτε, χρησιμοποιώντας γεωμετρικές πιθανότητες, ότι το R είναι
τυχαία μεταβλητή και δώστε τη συνάρτηση κατανομής και τη συνάρτηση
πυκνότητας πιθανότητας της R. Τέλος, δείξτε ότι η μέση τιμή της R είναι
E(R)=2α/3. (Υπόδειξη. Εργαστείτε με τρόπο ανάλογο του παραδ. 4.5)

Β3. Ένας πίθηκος διδάχθηκε να αναγνωρίζει χρώματα ρίχνοντας μια κόκκινη μπάλα σ’ ένα κόκκινο
κουτί, μια μαύρη μπάλα σ’ ένα μαύρο κουτί, μια πράσινη μπάλα σ’ ένα πράσινο κουτί και μια άσπρη
μπάλα σ’ ένα άσπρο κουτί. Αν υποτεθεί ότι ο πίθηκος δεν έμαθε τα χρώματα αλλά τα ρίχνει μέσα
στα κουτιά τυχαία και αν Χ συμβολίζει το πλήθος από τις σωστές τοποθετήσεις, να βρεθεί η
συνάρτηση πιθανότητας της τυχαίας μεταβλητής Χ και να δειχθεί ότι η μέση τιμή της είναι 1 (Να
καταγραφούν αναλυτικά οι περιπτώσεις που δίνουν τις διάφορες τιμές του Χ ή να δοθούν επαρκείς
εξηγήσεις για τον τρόπο με τον οποίο υπολογίσατε τις πιθανότητες)

Β4. Ένα κουτί σπίρτα περιέχει ένα μεγάλο αριθμό σπίρτων, τα 20% των οποίων δεν ανάβουν διότι έχουν
επηρεαστεί από την υγρασία. Να βρεθεί η κατανομή της τυχαίας μεταβλητής Χ σε κάθε μία από τις
περιπτώσεις:
α) Δοκιμάσαμε 10 σπίρτα και ακριβώς Χ από αυτά δεν ανάβουν.
β) Δοκιμάζουμε διαδοχικά τα σπίρτα και Χ συμβολίζει τη σειρά εξαγωγής του πρώτου που άναψε.
γ) Αναζητούμε το 5ο σπίρτο που ανάβει και συμβολίζουμε με Χ το πλήθος των σπίρτων που δεν
ανάβουν μέχρι να γίνει το ζητούμενο.

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 6

Β5. Η ποσότητα του ψωμιού (σε εκατοντάδες φραντζόλες) που ένας συγκεκριμένος φούρνος είναι σε
θέση να πουλήσει σε μία μέρα, είναι απόλυτα συνεχής τυχαία μεταβλητή με συνάρτηση πυκνότητας
ìï ax, gia 0 £ x < 5
ïï
πιθανότητας f(x) όπου: f ( x ) = ía (10 - x ), gia 5 £ x < 10
ïï
ïî 0, alloύ
α) Βρέστε την τιμή του a ώστε η f(x) να είναι πράγματι συν. πυκν. πιθανότητας.
β) Να βρεθεί η συνάρτηση κατανομής F(x) και να γίνει γραφική παράσταση των δύο συναρτήσεων.
γ) Ποια η πιθανότητα ότι την επόμενη μέρα ο φούρνος να πουλήσει (i) περισσότερες από 500
φραντζόλες, (ii) λιγότερες από 500 φραντζόλες, (iii) μεταξύ 250 και 750 φραντζόλες;
δ) Συμβολίστε με Α, Β και Γ, αντίστοιχα, τα γεγονότα ότι το ψωμί που πωλείται σε μία μέρα είναι
(i) περισσότερο από 500 φραντζόλες, (ii) λιγότερο από 500 φραντζόλες, (iii) μεταξύ 250 και 750
φραντζόλες. Βρέστε τις πιθανότητες P(A | B), P(A | Γ). Είναι τα γεγονότα Α και Β ανεξάρτητα;
Είναι τα γεγονότα Α και Γ ανεξάρτητα;

Β6. Η τυχαία μεταβλητή Χ έχει συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας f(x), όπου

c
f ( x) = , -¥ < x < ¥ .
x + a2
2

α) Υπολογίστε την τιμή της παραμέτρου c.

β) Έστω ότι παίρνουμε τέσσερις παρατηρήσεις της τ.μ. Χ. Ποια η πιθανότητα μία τουλάχιστον από
τις τιμές αυτές να είναι μεγαλύτερη του α και μικρότερη του a 3 .
γ) Να βρεθεί η συνάρτηση κατανομής της Χ και να γίνει η γραφική της παράσταση. Να επαληθευθεί
ότι η συνάρτηση αυτή ικανοποιεί τις απαιτούμενες ιδιότητες.
δ) Δείξτε ότι το ενδοτεταρτημοριακό πλάτος είναι 2α. Η τιμή αυτή χρησιμοποιείται στην
συγκεκριμένη περίπτωση αντί της διασποράς. Μπορείτε να εξηγήσετε το λόγο;

ïì 0, x<0
Β7. Δίνεται η συνάρτηση κατανομής F ( x) = ï
í
ïïî1- e- x 2 /(2 a 2 )
, x³0
(α) Δείξτε ότι η F(x) είναι συνάρτηση κατανομής για οποιαδήποτε τιμή του α.
(β) Βρέστε τις πιθανότητες P ( X £ a ), P ( X £ 2a | X ³ a ) (Δίνεται e-0.5=0.6065).
(γ) Βρέστε τη μέση τιμή της Χ.
(δ) Παίρνουμε ένα τυχαίο δείγμα μεγέθους 4 από την κατανομή Χ. Βρέστε την πιθανότητα μία
τουλάχιστον από τις 4 παρατηρήσεις να είναι μεγαλύτερη του α.

Β8. Η συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της τ.μ. Χ δίνεται από τη σχέση:

ì
ïa- | x - a |, 0 £ x £ 2a
f ( x) = í
ï
ï
î 0, alloύ
Να βρεθούν:
α) Η τιμή της παραμέτρου α και να γίνει η γραφική παράσταση της f(x).
β) Η συνάρτηση κατανομής της Χ.
γ) Το 82-ο ποσοστιαίο σημείο της κατανομής.
δ) Οι πιθανότητες P(X<1/2) και P(X>1 | X<x0.82).

Β9. Δίνεται η τυχαία μεταβλητή Χ με συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας

ìï ax-5 , x ³ 1
f ( x) = ïí
ïïî 0, alloύ
(α) Να βρεθούν η σταθερά α, η μέση τιμή και η διασπορά της Χ.

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 7

 (β) Να βρεθούν οι πιθανότητες P(X>2) P(X-μ<5+ 2 σ |X>2).
(γ) Βρέστε τη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της τυχαίας μεταβλητής Y=1/X και
επαληθεύσατε ότι η τελευταία ικανοποιεί τις απαιτούμενες ιδιότητες.

1 çæ p ö
Β10. Δίνεται η συνάρτηση: F ( x) = ççè + toxef x÷÷÷ø , x Î 
p 2
α) Δείξτε ότι η συνάρτηση F(x) ικανοποιεί τις προϋποθέσεις για να είναι συνάρτηση κατανομής μιας
τ.μ. Χ. Βρέστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Χ.
β) Υπολογίστε τη μέση τιμή και την διάμεσο της X.
γ) Αν Y=X2, υπολογίστε την συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Y.

Β11. Η τυχαία μεταβλητή Χ έχει συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας

ìï (1/ 2)e- x / 2 , x ³ 0
f ( x) = ïí
ïïî 0, alloύ
(α) Να βρεθεί η κατανομή της τυχ. μεταβλ. Y=e-2X.
(β) Έστω Α το γεγονός { Y>1/16} και Β το γεγονός { Y1/4}. Εξετάστε εάν τα γεγονότα Α και Β
είναι ανεξάρτητα.

Β12. Δίνεται η τυχαία μεταβλητή Χ με συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας

ìï ax-7 , x ³ 1
f ( x) = ïí
ïïî 0, alloύ
α) Να βρεθούν η σταθερά α, η μέση τιμή και η διασπορά της Χ.
(β) Βρέστε την πιθανότητα P(12-3 6 ≤10Χ≤12+3 6 ) ακριβώς και προσεγγιστικά με την
ανισότητα Chebyshev.
(γ) Παίρνουμε 10 ανεξάρτητες τιμές της τ.μ. Χ. Ποια η πιθανότητα μία ακριβώς από τις τιμές αυτές
να είναι μεγαλύτερη του 2.
e- x
Β13. H τ.μ. Χ έχει συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας f ( x) = , -¥ < x < ¥ . Να
(1 + e- x ) 2
-1
δειχθεί ότι η τ.μ. Y = (1 + e- X ) κατανέμεται ομοιόμορφα στο (0, 1). Αν 0.10, 0.65, 0.32, 0.77
είναι ένα δείγμα 4 τυχαίων αριθμών στο διάστημα (0, 1), να βρεθεί με τη βοήθειά του ένα δείγμα 4
τυχαίων τιμών της τ.μ. Χ. (Δίνονται οι τιμές ln2=0.693, ln3=1.099, ln7=1.946, ln11=2.399,
ln13=2.565, ln17=2.833, ln23=3.145).

Β14. Ρίχνουμε ένα ζάρι που έχει 4 πλευρές άσπρες και 2 μαύρες και συμβολίζουμε Χ το πλήθος των
άσπρων που εμφανίζονται. Ρίχνουμε ένα δεύτερο ζάρι (ανεξάρτητο από το πρώτο) που έχει 5
πλευρές άσπρες και 1 μαύρη και συμβολίζουμε Y το πλήθος των άσπρων που εμφανίζονται. Έστω
Ζ=X+Y. Να βρεθούν οι ροπογεννήτριες των X, Y και από αυτές να βρεθεί η ροπογεννήτρια της Ζ.
Από την τελευταία να βρεθεί η μέση τιμή της Ζ και να επαληθευτεί με άλλο τρόπο.

Β15. Αν E(Xr)=5r, r=1,2,3,..., βρέστε τη ροπογεννήτρια της τ.μ. Χ και από αυτήν την συνάρτηση
πυκνότητας πιθανότητας της Χ.

Β16. Δίνεται η τυχαία μεταβλητή Χ με συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 8

 ìï 1- | x |, -1 £ x £ 1
f ( x) = í
ïïî 0, alloύ
α) Να επαληθευθεί ότι η f(x) είναι πράγματι σ.π.π., να βρεθεί η αντίστοιχη σ.κ. F(x) και οι δύο
συναρτήσεις να παρασταθούν γραφικά.
β) Να βρεθούν οι πιθανότητες P(Χ≤1/2) και P(X>0 | X≤1/2).
γ) Δείξτε ότι η ροπογεννήτρια της Χ είναι η MX(t)= (et+e-t-2)/t2. Χρησιμοποιώντας στη συνέχεια το
ανάπτυγμα Taylor της ex βρέστε το ανάπτυγμα Taylor της MX(t) και από αυτό τη n-στή ροπή E(Xn),
n=1,2,...

Β17. Δίνεται η απαριθμητή τυχαία μεταβλητή Χ με συνάρτηση πιθανότητας

f(x)=(x+1)(1-θ)2θx, x=0,1,2,...
(α) Επαληθεύστε ότι η f(x) είναι πράγματι συνάρτηση πιθανότητας.
2
æ 1- q ö÷
(β) Δείξτε ότι η πιθανογεννήτρια της Χ είναι η P X (t ) = çç
çè1- qt ÷÷ø
.

(γ) Με τη βοήθεια της πιθανογεννήτριας να βρεθούν η μέση τιμή και η διασπορά της Χ.

Β18. Η συνάρτηση πιθανότητας της τ.μ. Χ ορίζεται να είναι

f(x)=2 (1/3)x, x=1,2,3,... και f(x)=0, αλλού.
Βρέστε τη ροπογεννήτρια ΜΧ(t) της Χ και υπολογίστε με τη βοήθειά της την ΕΧ. Αν υποθέσουμε
ότι η τ.μ. Υ έχει ως ροπογεννήτρια τη συνάρτηση ΜΧ(t), τι μπορείτε να συμπεράνετε για την Υ;

Β19. Η συνεχής τυχαία μεταβλητή Χ, έχει συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας ανάλογη του
e (1+x) 2 στο διάστημα 1X< , και 0 αλλού.
-x

α) Υπολογίστε τη συνάρτηση κατανομής και δείξτε ότι η ροπογεννήτρια της Χ είναι

M X (t ) = e-t / (1- t )3 .
β) Δείξτε ότι οι συντελεστές γ1 και γ2 λοξότητας και κύρτωσης ισούνται με 2/ 3 και 2 αντίστοιχα,
και ότι η διάμεσος m ικανοποιεί τη σχέση: e m+1 = 1 + (m + 2) 2 .

Β20. Η τυχαία μεταβλητή Χ ορίζεται στους φυσικούς αριθμούς με τη σχέση

 2n 
p(n)  P ( X  n)  c    ( pq ) n , nÍ και p(x)=0 αλλού, όπου p, q θετικοί αριθμοί με p+q=1.
n
α) Να βρεθεί η σταθερά c.
1- 4 pq
β) Να δειχτεί ότι η πιθανογεννήτρια της Χ είναι η P X (t ) = .
1- 4 pqt
γ) Αν p=1/4 να βρεθούν η μέση τιμή και η διασπορά της X.

Β21. Οι τ.μ. X, Y έχουν την κοινή κατανομή που δίνεται στον

Υ
πίνακα. 1 2 3
Χ
a. Υπολογίστε την κατανομή του αθροίσματος Z=X+Y, και στη
συνέχεια βρέστε τη μέση τιμή της Z. Υπολογίστε την EZ 1 0.1 0.1 0
χωρίς να χρησιμοποιήσετε την κατανομή της Z. 2 0.1 0.2 0.3
3 0.1 0.1 0

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 9

 b. Ομοίως υπολογίστε την κατανομή του γινομένου W=XY, και στη συνέχεια βρέστε τη μέση
τιμή της W. Υπολογίστε την EW χωρίς να χρησιμοποιήσετε την κατανομή της W.
c. Δείξτε ότι οι τ.μ. X, Y είναι ασυσχέτιστες, ενώ δεν είναι ανεξάρτητες.

Β22. Έστω ότι η συνάρτηση πιθανότητας της διακριτής, δύο διαστάσεων τυχαίας μεταβλητής
(X1,X2) δίνεται από τη σχέση:
P(X1=x1, X2=x2) = k(2x1+x2)
όπου η X1 παίρνει όλες τις ακέραιες τιμές στο διάστημα 0,2 και η X2 τις ακέραιες τιμές
στο διάστημα 0,3, ενώ k είναι σταθερά. Να βρεθούν οι πιθανότητες Ρ(X1=2, X2=1) και
Ρ(X11, X22).

Β23. Δίνονται οι ανεξάρτητες τ.μ X,Y με VarX=σ2,VarY=2σ2.Να βρεθεί η σταθερά a ώστε:

a. Cov(X+aY,X-aY)=0.5σ2
1
b. ρ(X+Y,X-aY)=  .
3
c. Οι τ.μ X+ aY ,X-aY να είναι ασυσχέτιστες.

Β24. Τρία φύλλα επιλέγονται τυχαία από τις 12 φιγούρες (ντάμες, ρηγάδες, βαλέδες) της τράπουλας.
Έστω X είναι το πλήθος από κόκκινους βαλέδες που επιλέξαμε και Y το πλήθος από κόκκινες
ντάμες. Κατασκευάστε τον πίνακα της από κοινού πιθανότητας και δείξτε ότι οι X, Y έχουν την ίδια
κατανομή, είναι όμως εξαρτημένες.
Β25. Έστω ότι η κοινή συνάρτηση πιθανότητας των διακριτών τ.μ X,Y είναι
ì
ïc (2x + y) , x=0,1,2 και y=0,1,2,3
f ( x, y) = ï
í .
ï
ï0 , αλλου
î
a. Να υπολογισθεί η σταθερά c.
b. Nα υπολογισθεί η P  X  2, Y  1 .

c. Να υπολογισθεί η P  X  1, Y  2  .
d. Να υπολογισθούν οι περιθώριες συναρτήσεις πιθανότητας των τ.μ. X,Y.
e. Είναι οι τ.μ.X,Y ανεξάρτητες;

Β26. Έστω ότι η κοινή συνάρτηση πιθανότητας των διακριτών τ.μ X,Y είναι
ïìc (2x + y) , x=0,1,2 και y=0,1,2,3
f ( x, y) = íï .
ïï0 , αλλου
î
a. Να υπολογισθούν οι μέσες τιμές: EX, EY, EXY, EX2,EY2.
b. Nα υπολογισθούν οι διασπορές VarX, VarY.
c. Να υπολογισθεί ο συντελεστής συσχέτισης των τ.μ X,Y.

Β27. Έστω X τυχαία μεταβλητή με κατανομή που δίνεται παρακάτω και Y=X2
xi -2 -1 1 2
p(xi) 1/4 1/4 1/4 1/4
Να ορισθoύν: i) η κατανομή της Y
ii) η κοινή κατανομή της (X,Y)
iii) η συνδιασπορά και ο συντελεστής συσχέτισης.

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 10

Β28. Ρίχνονται δύο ζάρια και ας είναι X το άθροισμα των ενδείξεων τους και Υ η διαφορά τους .Να
δειχθεί ότι οι Χ, Υ είναι ασυσχέτιστες αλλά δεν είναι ανεξάρτητες.

Β29. Ρίχνουμε ένα νόμισμα τέσσερις φορές .Η τ.μ. Χ είναι ο αριθμός κορωνών στις πρώτες τρεις
ρίψεις και η Υ ο αριθμός κορωνών στις τελευταίες τρεις ρίψεις .
a. Να βρείτε την από κοινού συνάρτηση πιθανότητας των Χ και Υ.
b. Να βρείτε τις περιθώριες συναρτήσεις πιθανότητας των Χ και Υ.
c. Είναι οι Χ και Υ ανεξάρτητες;
d. Βρείτε τη μέση τιμή και τη διασπορά της Χ.

Β30. Έστω Χ, Υ διακριτές τ.μ. και έστω g και h συναρτήσεις για τις οποίες ισχύει
P(X=x, Y=y)=g(x)h(y)
α) Εκφράστε τις πιθανότητες P(X=x), P(Y=y) συναρτήσει των g και h.
β) Δείξτε ότι (å x (å
g ( x )) y )
h( y ) = 1 .
γ) Δείξτε ότι Χ, Υ είναι ανεξάρτητες.

Β31. Ο χρόνος ζωής ενός πυκνωτή ακολουθεί εκθετική κατανομή με μέση τιμή 3000 ώρες. Το
εργοστάσιο κατασκευής δίνει εγγύηση α ώρες. Να γραφεί αναλυτικά η συνάρτηση πυκνότητας
πιθανότητας του χρόνου ζωής και να υπολογιστεί το α ώστε ο πυκνωτής με πιθανότητα 0.95 να
επιζεί του χρόνου εγγύησης.

Β32. α) Να αποδειχθεί ότι αν η τ.μ. Χ έχει την εκθετική κατανομή τότε έχει την ιδιότητα έλλειψης
μνήμης, δηλ. ικανοποιεί τη σχέση P(X>a+b | X>a) = P(X > b) για κάθε a, b >0.
β) Ο χρόνος Τ σωστής λειτουργίας ενός συγκεκριμένου τύπου συσκευών ραντάρ πριν να χρειαστεί
επιδιόρθωση ακολουθεί την εκθετική κατανομή με μέσο ρυθμό λ=1/1000. Ποια η πιθανότητα η
συσκευή να χρειαστεί επιδιόρθωση πριν περάσουν 100 ώρες; Ποιο είναι το Τ0 τέτοιο ώστε να
έχουμε πιθανότητα 0.99 ότι η συσκευή θα λειτουργεί σωστά για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του
Τ0 ;
γ) Μία τέτοια συσκευή λειτουργεί σε μιά υπηρεσία χωρίς διακοπές για περισσότερο από 2000 ώρες.
Ποια η πιθανότητα να μη χρειαστεί επιδιόρθωση τις επόμενες 10 ώρες;

Β33. Έξω από εργοστάσιο που απασχολεί 800 εργάτες λειτουργούν ανταγωνιστικά δύο εστιατόρια.
Υποθέτοντας ότι κάθε εργάτης διαλέγει τυχαία για το μεσημεριανό του ένα από τα εστιατόρια με ίση
πιθανότητα, υπολογίστε πόσες θέσεις (τουλάχιστον) πρέπει να έχει κάθε εστιατόριο ώστε να είναι με
πιθανότητα μεγαλύτερη από 0.95 σίγουρο ότι θα καλυφθεί η ζήτηση. (Υποτίθεται ότι όλοι οι εργάτες
έρχονται ταυτόχρονα για φαγητό). Υπόδειξη: Προσεγγίστε τη διωνυμική κατανομή με την
αντίστοιχη κανονική)

Β34. Η τυχαία μεταβλητή Y=ln(Χ-1) έχει την τυπική κανονική κατανομή Ν(0,1). Βρέστε τη μέση
τιμή και τη συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας της Χ.

Β35. Μια επιχείρηση υπολογίζει ότι το 40% των πολιτών που δέχονται ένα διαφημιστικό μήνυμα για
ένα νέο προϊόν της, δεν πρόκειται να αγοράσουν ποτέ αυτό το προϊόν. Αν ένα τυχαίο δείγμα 600
ατόμων δεχθεί το διαφημιστικό μήνυμα, ποια η πιθανότητα να μην αγοράσουν το προϊόν
περισσότερα από 250 άτομα;
(Δίνονται Φ(0.79)=0.7852, Φ(0.8)=0.7881, Φ(0.83)=0.7967, Φ(0.84)= 0.7995). Λ

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 11

Β36. Βρέθηκε ότι τα προγράμματα που φθάνουν σ’ ένα υπολογιστικό κέντρο για εξυπηρέτηση σε
κάθε 5-λεπτο είναι κατά μέσο όρο 2.
α) Ποια η πιθανότητα να φθάσουν σ’ ένα 5-λεπτο περισσότερα από 3 προγράμματα;
β) Αν Ζ η τ.μ. που δίνει το πλήθος προγραμμάτων που φθάνουν σε κάθε ν-λεπτο, ποια η
επικρατούσα τιμή της Ζ;
γ) Ποια η πιθανότητα να φθάσουν σ’ ένα 10-λεπτο 4 ή 5 προγράμματα;
δ) Δείξτε ότι η πιθανότητα να φθάσουν k προγράμματα σ’ ένα 10-λεπτο, ισούται με την πιθανότητα
να φθάσουν συνολικά k προγράμματα σε 2 μη υπερκείμενα 5-λεπτα.

Β37. Είναι γνωστό ότι αν η τ.μ. Χ έχει την διωνυμική κατανομή Β(n,θ) και το n είναι αρκετά μεγάλο,
τότε η X προσεγγίζεται από την κανονική κατανομή Ν(μ,σ2), όπου μ και σ2 είναι αντίστοιχα η μέση
τιμή και η διασπορά της X. Ένας παίκτης παίζει ένα παιχνίδι στο οποίο η πιθανότητα να κερδίσει μία
παρτίδα είναι 0.6. Παίζει κάθε φορά 100 ανεξάρτητες παρτίδες. Να βρεθούν οι πιθανότητες:
α) Να κερδίσει το πολύ 70 αλλά τουλάχιστον 55 παρτίδες (γεγονός Ε) .
β) Να συμβεί τουλάχιστον τέσσερις φορές το γεγονός Ε αν παίξει 5 φορές από 100 παρτίδες.

Β38. (α) Βρέστε τη ροπογεννήτρια της ομοιόμορφης κατανομής U(α,β).

(β) Αν η ροπογεννήτρια της Χ είναι: M(t)=(e5t-e4t)/t, t0 και M(0)=1, βρέστε:
(i) τη μέση τιμή και τη διασπορά της Χ και (ii) την πιθανότητα P(4.2 < X  4.65).

Β39. Ένα ζάρι έχει τρεις πράσινες, δύο μπλε και μία κόκκινη έδρα.
α) Δείξτε ότι η πιθανότητα σε έξι ρίψεις του ζαριού να έρθει τρεις φορές πράσινη έδρα, δύο φορές
μπλε και μία φορά κόκκινη, είναι p=5/36.
β) Ρίχνουμε 700 φορές έξι ζάρια όμοια με το προηγούμενο. Ποια η πιθανότητα να εμφανιστούν 3
πράσινες έδρες, 2 μπλε και 1 κόκκινη, πάνω από 100 φορές;

Β40. Βρέστε τη ροπογεννήτρια της τυποποιημένης κανονικής κατανομής Ζ. Δείξτε στη συνέχεια
χρησιμοποιώντας το ανάπτυγμα Taylor της ροπογεννήτριας, ότι οι ροπές κάθε τάξης της Ζ, είναι:
 1  3  ...  (2k  1),  n  2k
EZ n  
 0 ,  n  2k  1

Β41. Μια τυχαία μεταβλητή ακολουθεί την κατανομή Poisson P(λ).

α) Αν ισχύει P(X=2)=P(X=3), τότε να βρεθεί η πιθανότητα P(Χ ≤ 2) και να δειχτεί ότι :
P(X ≤ 2)<P(X ≥ 3).
β) Αν ισχύει P(X ≤ 2)=P(X ≥ 3), τότε δείξτε ότι 2<λ<3.
γ) Δείξτε ότι ισχύει ΕΧ(Χ-1) = λ2 ΕΧ(Χ-1)(Χ-2) = λ3.

Β42. Υποθέτουμε ότι 30 πελάτες ανά ώρα φθάνουν σε ένα κατάστημα σύμφωνα με μία διαδικασία
Poisson. Να βρεθεί η πιθανότητα ο καταστηματάρχης να περιμένει περισσότερο από 5 λεπτά πριν
έρθουν οι δύο πρώτοι πελάτες;
Υπόδειξη: Αν Tk είναι η στιγμή που συμβαίνει το k-στό γεγονός σε μια διαδικασία Poisson με
παράμετρο λ, τότε η Τk έχει κατανομή Γάμμα με παραμέτρους k και λ.

Β43. Οι τυχαίες μεταβλητές Χ και Υ είναι ανεξάρτητες και έχουν κατανομή γάμα G(s,λ) και G(u,λ)
αντίστοιχα.
α) Να βρεθεί με χρήση του ορισμού η ροπογεννήτρια της Χ.
β) Να βρεθεί η κατανομή της τ.μ. Z=X+Y.
γ) Να γενικευθεί η προηγούμενη πρόταση για n τ.μ. με κατανομή γάμα. Ποιες πρέπει να είναι οι
παράμετροι των τ.μ. και ποια η κατανομή του αθροίσματος;

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 12

Β44. Αν η ροπογεννήτρια της Ν(μ,σ2) είναι η MX(t)=exp(μt+σ2t2/2), δείξτε με τη βοήθεια των
ροπογεννητριών ότι ο μέσος όρος X n ανεξάρτητων κανονικών τ.μ. με Xi ~ N(μ,σ2), ακολουθεί
κανονική κατανομή με N(μ,σ2/n).

Β45. Ένας παίκτης ρίχνει διαδοχικά ένα νόμισμα έως ότου εμφανιστεί για πρώτη φορά η όψη
γράμματα. Αν αυτό δεν συμβεί στις πρώτες ν-1 ρίψεις, τότε σταματά στη ν-στή ρίψη ανεξαρτήτως
αποτελέσματος.
α) Έστω Χ η τ.μ. που δίνει το πλήθος των ρίψεων. Δείξτε πρώτα ότι η πιθανότητα η Χ να πάρει την
τιμή ν είναι 21-ν και δώστε στη συνέχεια τη συνάρτηση πιθανότητας της Χ. Αποδείξτε ότι ικανοποιεί
τις απαιτούμενες ιδιότητες και υπολογίστε τη μέση τιμή της. (Δίνεται:
n
1  (n  1)r n  nr n 1
 k rk  r
k 1 (1  r ) 2
)

β) Έστω ότι ο παίκτης στοιχηματίζει 2κ-1 δρχ. στην κ-στή ρίψη (κ=1,2,...ν) τις οποίες κερδίζει αν το
νόμισμα έρθει γράμματα. Αν στη ν-στή ρίψη δεν έρθει γράμματα το παιχνίδι τερματίζεται (δηλαδή ο
παίκτης χάνει όλα τα χρήματα που έπαιξε). Βρέστε τη μέση τιμή κέρδους του παίκτη.
γ) Κάντε εφαρμογή των (α) και (β) για την ειδική περίπτωση ν=6.

Β46. Ένας ομογενής ξύλινος κύβος (ζάρι) έχει μία λευκή, δύο κόκκινες και τρεις μαύρες έδρες.
Ρίχνουμε τον κύβο τυχαία και καταγράφουμε την τιμή 1 αν έρθει κόκκινη έδρα, -1 αν έρθει λευκή
και 0 αν έρθει μαύρη. Συμβολίζουμε με Χ την τυχαία μεταβλητή (τ.μ.) που παίρνει τις τιμές που
καταγράφουμε στις ρίψεις του κύβου. Να βρεθούν:
α) Η συνάρτηση πιθανότητας και η συνάρτηση κατανομής της τ.μ. Χ.
β) Η κατανομή της τυχαίας μεταβλητής Y=(2X-1)2, η μέση τιμή της και η διασπορά της.
γ) Να βρεθεί η πιθανογεννήτρια της τ.μ. Χ καθώς και της τ.μ. Ζ=Χ1+Χ2, όπου Χ1, Χ2, οι τυχαίες
μεταβλητές που παριστάνουν τις ενδείξεις δύο τέτοιων ζαριών
δ) Χρησιμοποιώντας την πιθανογεννήτρια της Ζ, βρέστε την πιθανότητα το άθροισμα των αριθμών
που καταγράψαμε σε δύο ανεξάρτητες ρίψεις να είναι 0.
ε) Ποιά είναι η κατανομή της Ζ;

Β47. Έστω μία δεσμίδα n καρτών αριθμημένων από το 1 έως το n. Ανακατεύουμε καλά παίρνουμε
μία κάρτα, ανακατεύουμε πάλι και παίρνουμε μία δεύτερη και συνεχίζουμε με τον ίδιο τρόπο ώσπου
να συμπληρωθούν k κάρτες. Για δοσμένο r συμβολίζουμε με Ar το γεγονός “ο μεγαλύτερος αριθμός
που εμφανίστηκε είναι ο r” και με Er το γεγονός “ο μεγαλύτερος αριθμός που εμφανίστηκε είναι
μικρότερος ή ίσος του r”.
1
 r  n
α) Δείξτε ότι: Ar=Er-Er-1, Er-1Er και P(Er)=    
 k  k 
β) Δείξτε ότι αν Χ συμβολίζει το μεγαλύτερο αριθμό που εμφανίστηκε στις k κάρτες, τότε η Χ είναι
1
 x  1  n 
τυχαία μεταβλητή με κατανομή: P ( X  x)      , x  k , k  1,..., n .
 k  1  k 
 n   n  1  n  2   r  1
γ) Γνωρίζοντας ότι        ...   r  1 ,n, r Ñ, δείξτε τις σχέσεις:
 r   r 1  r 1   
1
n n
 x  1 k ( n  k ) k (n  k )(n  k  1)
E( X  k )  k  
k 
 
x  k 1 k  
k 1
και E ( X  k )( X  k  1) 
k 2
δ) Δείξτε ότι VarX={E(X-k)} ( 1-{E(X-k)} )+E(X-k)(X-k-1)

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 13

 ε) Βρέστε τη μέση τιμή και τη διασπορά της Χ.

Β48. Το βάρος των ψαριών σε κιλά που προμηθεύεται η φοιτητική λέσχη για να παρασκευάσει ψάρι
πλακί, είναι συνεχής τυχαία μεταβλητή με συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας:
ì
ï 4 w - 6, an 1.5 £ w £ 2
ï
fW ( w) = ï
í - 4 w , an 2 £ w £ 2.5 .
10
ï
ï
î 0,
ï allo ύ
Κάθε ψάρι τεμαχίζεται σε 5 φοιτητικές μερίδες. Αν Χ συμβολίζει το βάρος της μερίδας σε κιλά, να
βρεθούν:
α) Η πιθανότητα ένας φοιτητής να πάρει μερίδα με βάρος μεγαλύτερο των 450 γραμ.
β) Η μέση τιμή και η διασπορά της τ.μ. Χ, όταν είναι γνωστό ότι EW=2 και EW2=97/24.
γ) Η συνάρτηση κατανομής της τ.μ. W καθώς και η γραφική της παράσταση.
δ) Η φοιτητική λέσχη παρασκευάζει κάθε Πέμπτη 8000 μερίδες ψάρι πλακί. Ποια η πιθανότητα να
υπάρχουν μια Πέμπτη πάνω από 1030 μερίδες με βάρος μεγαλύτερο των 450 γραμμ.; (Δίνονται
Φ(0.997)=0.841, Φ(1.014)=0.845)

Β49. Για τον υπολογισμό της συνάρτησης πιθανότητας f(x)=P(X=x), μιας τ.μ. Χ που παίρνει τιμές
τους φυσικούς αριθμούς, χρησιμοποιείται ο αναγωγικός τύπος:
f(k)=f(k-1)λ/k, k=1, 2, .. με f(0)=c, και λ>0. (1)
α) Βρέστε τη συνάρτηση πιθανότητας της Χ, ως συνάρτηση του k, καθώς και την τιμή της σταθεράς
c.
β) Υπολογίστε με τη βοήθεια του τύπου (1) και μόνον, τη μέση τιμή της Χ.
γ) Βρέστε με απευθείας υπολογισμό την πιθανογεννήτρια της κατανομής Poisson P(λ)

Β50. Είναι γνωστό ότι αν η τ.μ. Χ έχει κατανομή διωνυμική Β(n,θ) με n→∞, θ→0, με τρόπο ώστε
nθ=λ, τότε η Χ ακολουθεί οριακά κατανομή Poisson P(nθ).
Μία βιομηχανία κατασκευάζει μπαταρίες τις οποίες συσκευάζει σε συσκευασίες των 75. Οι
μπαταρίες είναι ελαττωματικές με πιθανότητα 0.0128. Ο αγοραστής θεωρεί τη συσκευασία των
μπαταριών απαράδεκτη, αν περιέχει 3 ή περισσότερες μπαταρίες ελαττωματικές.
α) Δείξτε ότι η πιθανότητα μία συσκευασία να μην έχει καμία ελαττωματική μπαταρία είναι
0.382892.
β) Βρέστε την πιθανότητα μία συσκευασία να είναι απαράδεκτη (κάντε στο τέλος στρογγύλευση σε
τρία δεκαδικά ψηφία) . (Χρησιμοποιείστε για τον υπολογισμό των τιμών της κατανομής Poisson
P(λ), τον αναγωγικό τύπο:
P(X=k)=P(X=k-1)λ/k, k=1, 2, ....
γ) Ποιά η πιθανότητα από 10 συσκευασίες το πολύ μία να είναι απαράδεκτη;

Γ΄ Εξάμηνο Μαθηματικών 2010-11 14