Mu Logarit Phan1

GIẢI ĐÁP TOÁN CẤP 3
HÀM SỐ LŨY THỪA, HÀM SỐ MŨ VÀ HÀM SỐ LÔGARIT
PHẦN 1
TÍNH ĐƠN ĐIỆU VÀ

CÔNG THỨC BIẾN ĐỔI ĐẠO HÀM GIỚI HẠN CÁC BẤT ĐẲNG THỨC
( Trang 1 – 11 ) ( Trang 13 – 16 ) ( Trang 16 – 17 ) ( Trang 18 – 43 )
GV: THANH TÙNG 0947141139 – 0925509968 http://www.facebook.com/giaidaptoancap3
PHẦN 1: HÀM SỐ LŨY THỪA, HÀM SỐ MŨ VÀ HÀM LÔGARIT

I. CÁC CÔNG THỨC BIẾN ĐỔI
1. LŨY THỪA (Giả sử các biểu thức có nghĩa):

m
1 
1) a 0  1 2) a  n  n 3) a n  n a m 4)  a   a
a
 
a  a a
5) a .a   a   6)   a   7)  ab   a .b 8)    
a b b
Chú ý: +) Khi xét lũy thừa với số mũ 0 và số mũ nguyên âm thì cơ số phải khác 0.
+) Khi xét lũy thừa với số mũ không nguyên thì cơ số phải dương.
A. CÁC VÍ DỤ MINH HỌA
Ví dụ 1: Tính giá trị các biểu thức sau:

1
3 2 2 1
 4 0,25  1 2 3
1) A = 4  8 2 3 2) B = (0, 04) 1,5
 (0,125) 3
3) C =  0,5  625 2   19.  3
 4
5
81. 5 3. 5 9. 12 847 3 847
4) D = 43 2 .21 2 .2 3 2
5) E = 3
6) F = 3 6  6
 3  . 18. 27. 6
5 5 27 27
Giải:
3 2 3 2
1) A = 4 2  8 3   2 2  2   23  3  23  22  12
3 2
2   3 2
  1  2 1 3
2  2 
2) B = (0, 04) 1,5
 (0,125) 3
  
 25 
 
8
 5    2 3  3  53  2 2  121  11
1 3
1 
4  1 2 3 4
1  3 2  2
1
3) C =  0,5   6250,25   2   19.  3   21    5 
4 4
     19.
 4  2   (3)3
3 3
 3
4 19  2  19
 2 5    11      10
 2 27  3  27
4) D = 43 2.21 2.23 2
 262 2.22 2 2
 24  16
4 1 2 1 2
5 1
81. 5 3. 5 9. 12 3 5 .35.3 5 .2.3 2 35 
2
1 3
5) E = 3
 3
 9
3  
 3  . 18. 27. 6
5 5  101  1 3 1 1
2 5 2 2
 3  .3.2 .3 .2 .3 3 10 3 3
 
847 3 847 3
6) F = 3 6  6 . Ta áp dụng hằng đẳng thức :  a  b   a 3  b3  3ab  a  b 
27 27
847 847 847 3 847  3 847 3 847 

 F3  6  6  33 6  . 6  6  6 
27 27 27 27  27 27 
 
Trang 2
847
 F3  12  3. 3 36  .F  12  5F  F3  5F  12  0   F  3  F2  3F  4  0
27
 F = 3 hoặc F2  3F  4  0 (vô nghiệm).
Vậy F = 3.
Ví dụ 2: Đơn giản các biểu thức sau (giả sử các biểu thức có nghĩa):
35
1 1
 a b 4   1 1
3 24  a b a 2  b 2   14  a
1) A = a a 2) B =  7 5  3) C =  :  a  b 4
 .
 b a  3 1 1 1 1  b
   a 4  a 2b4 a 4  b4   
 
2 2
 a a   12 1
  1 1
  b b2 
4) D = 1  2   :  a  b 2
 5) E =  a 2  b 2  :  b  2b  



b b      a a 
2
 13 1

a b 
3
6) F =  3  :2 3 a  3 b  
7) G =  ab 
ab  4 ab  b 1
 
a  : a b .
ab  b  a  ab  b  4 ab
2 4 1
 32 3
  12 1
 2
1
a b 2 1
a  b2 3
a  8a b b 3
8) H =  1   ab  2    9) I = 2 .
2  1  2 3
  a 3
 1   a  b 
 a
 a  b
2 2
   a 3  2 ab  4b 3 
3 
1 1
1 3
3    9 3 1
Giải: 1) A = a2 4 a   a 2 .a 4    a 4   a 2  a
   
35
1 5
35  1 7
4
4 4
 a b 4  1 
  b   b  5    1
b5 b a
2) B =  7 5                 
 b a   a   a     a   a b
   
 
 
1 1 1 1
  1 1 1   1 1
 a b a b   4
2 2  a  ab a  b   14
2 2  b
3) C =  1 4
:a b  .  1 1  1 :a  b4  .
 3 1 1 1  b  2 4 1
 1  a
 a 4  a 2b4 a 4  b 4     a  a  b4  a4  b4   
 
   
1 1 1
 1 1

a  b  a  a 2b2 1 a b2  a2  b2  a b a
 1 1 . 1 .  1 .  . 1
 1
  4 1
 b  1 1 
b a b
2  2 2 
a2  a4  b4  4
a b  a  a b 
   
2
 a a   12 1
  a
2 2
2  b a  1 1
4) D = 1  2   :  a  b 2   1   :
b 
 a b   . 2

 b b    b
 a b  b
2 2 2
 1 1
  b b2  2  b  2  b 
5) E =  a 2  b 2  :  b  2b  
a a 
 a b  : b   
a
 a b  :  a b  
     a 
2 a a
  a b .  2

b a b  b

Trang 3
2 2
 13 1
3
  13 1
3

 a  b   a  b  2 3 ab  2 2 2
6) F =  3  :2 3 a  3 b     :  a  a  
3 3 3
a3b  .
3
ab
1
  3 3 3 2
ab  b a ab ab ab  3
a b 3

 ab  4 ab  b 1 a ab  ab  ab ab 1
7) G =  ab  : a b . 4
 .4 .
 a  ab  b  ab a  ab ab  b b  4 ab

a ab
.
a b

a ab
.
 a b  a b a
a  ab ab  b a a b   b  a b 
2
2   12 1
 1 1
  
 3
2 1
 3
2
1
2
1
2
  a  b 2   a  a 2b2  b  1 1
1 1

a b a b     a2  b2
8) H =    ab  2      2 2
a b 
 1 1   a  b 
  1 1   1 1
  1 1 

 a 2  b 2     a2  b2   a2  b2   a2  b2  
      
2
 12 1
2

a b  1 1
a  2a b  b   1 2 2
= 
1 1 2 1 1 2
 2   2 
a b  a b 
2 2
   
4 1 1
1 1
a  8a b 3  b 3 2
3
a 3  a  8b   3 a  23 b  2
3
9) I = 2 .
2 
1  2 3
  a  .    a
 a  2 1 1 2 3
a
a 3  2 3 ab  4b 3  a 3  2 a 3 b 3  4b 3  
3 3 2 2 2
3
a  a    2 b  
3 3
3 2  a   a  2 b   a   2 ab   2 b  
3 3 3 3 3 3
2 2 2
  .3
a
a 3
 a 3
 a a 03 3
2 2 2 2
a  23 b
3
a  2 ab  4b 3 3  a  2 b   a   2 ab   2 b  
3 3 3 3 3
B. BÀI LUYỆN
Bài 1: Tính giá trị các biểu thức sau:

2 1

 3 5
3
  3 5   7    1 1 1    2
1) A =  32 2  2) B = 23 2 2 3) C =   3 2 .5 3  : 2 4  :  4 :  5 3.2 4.3 2   
          
7
 2  4 (18)7 .24.(50)3 23.2 1  53.54  (0, 01)2 .10 2
4) D =  6 7   (0, 2)0,75  5) E = 6) F =
  (225)4 .(4)5 .(108) 2 10 3 :10 2  (0, 25)0  10 2 (0, 01)3
Bài 2: Đơn giản các biểu thức sau (giả sử các biểu thức có nghĩa):
5 3 5 ( 5 1)
a .a
1) A = 3 a 3 a a 2) B = 2 2 1
a 2 2 1

1 9 1 3

3
a4  a4 b 2
 b2 a3b
3) C = 1 5
 1 1
4) D = 6
 a6b
a4  a4 b2  b 2
Trang 4
 0  a  1
2. LÔGARIT: Giả sử các biểu thức có nghĩa  log a b có nghĩa khi  
b  0 
b
1) log a 1  0 2) log a a  1 3) log a b  loga c  log a (bc) 4) log a b  log a c  log a
c
log a b    log a b
loga b   
5) a b 6) log a b  log a b   1
 log a b  log a b
 
 1
log a b.log b a  1  log a b  log a
 b
7) log a b.logb c  log a c  
log c  log a c
 b log a b
Chú ý: +) Lôgarit thập phân : log10 b  log b  lg b
+) Lôgarit tự nhiên ( lôgarit Nêpe) : log e b  ln b ( e  2, 71828 )
Ví dụ 1: Tính giá trị các biểu thức sau:

1
1) A = log3 log 2  2
3
2  2) B = log 6 3.log3 36 3) C = log 1 5.log 25
3 27
1 1
3  log 27  log125 81
2 9 1
4) D =   3
9 2log5 3
5) E= 25 5 6) F = log3 2 2  27 log9 2
2
log8 27

1 1
7) G = lg 25  log5 6
 49
log7 8
e ln3
8) H = 9
log6 3
4
log8 2
 10log99 9) I = lg  81 3  27 9  3 9 

log 5 log 36 2log 71

1 2log2 4 7 log6 2 0,25 0,5log9 7
10) J =  4  36  81 11) K = log 3 (log 2 8)
12) L = log 2013 log 4 (log 2 256)  log0,25  log9 (log 4 64) 13) M  log 3 2.log 4 3.log 5 4.log 6 5.log 7 6.log 8 7
14) N  lg(tan10 )  lg(tan 20 )  ...  lg(tan 880 )  lg(tan 890 )
Giải:
1
  1 2 1
1) A = log 3 log 2  2
3

2  log 3  log 3 2 6   log 3  .   log 3  log 3 32  2
 22  6 3 9
2) B = log 3.log3 36  log 36  log 1 62  4
6 6
62
1  3 15
3) C = log 1 5.log 25  log 1 5.log 2 33  (5).    .log3 5.log5 3 
27 3 5  2 2
3
3log3 5
3
 2 2
4) D =  9 3 2log5 3
  33 
 
3
log3 5
5
1 1
 log 27  log125 81 1 1 2 8
2 9 1  log 1 33  log 3 34 1 log5 3 log5 3 1 2log5 3 log5 32
5) E  25 5   52  2 9 5 5 5 3 3 5  5.5  5.9  45
Trang 5
 3 log 2 2 log 3 33   23 log3 2 log 2 3 

6) F = log 3 2 2  27
log9 2
2
log8 27
  log 3 2 2 3

  3 2 2
  log 3 2

2 

3  2 

 log 2 32   23 
 log 32  3 3  2log 2 3   log 2  3   log 1 3  2 2  1  
2   3 2 2 
     3 2 2 
log5 6 log7 8
  3  lg  5log5 62  7log7 82   3
7) G = lg 25 log5 6
 49
log7 8
e ln 3
 lg  52
   
 72
 



 
 lg 62  82  3  lg102  3  2  3  1
1 1
log6 3 log8 2 log3 6 log 2 8 log3 62 log 2 82
8) H = 9 4  10log99  32    
 22  99  3 2  99  6 2  82  99  1
 log3 5 log 2 62 2log 2 71 
9) I = lg  81 3  27 9  3 9   lg 
log 5 log 36 2log 71
    34   33  3 3 3

 
 log 54 log 63 log 71 
 lg  3 3  3 3  3 3   lg
 
 
54  63  71  lg  29  71  lg100  2
1
1 2log 2 4 7 log6 2 0,250,5log9 7 1 2log 2 4 7 log6 2 0,25  .log 2 7
10) J  4  36  81   22   62    34  2 3
22 log6 4 3 4 3
 6    4   3
4log 4 7 log3 7
7 7
2 2 3
11) K = log 3 (log 2 8)  log 3  log 2 23   log 3 3  1

12) L = log 2013 log 4 (log 2 256)  log0,25  log9 (log 4 64)   log 2013 log 4 (log 2 28 )  log 0,25 log9 (log 4 43 )  
 1 3 1
 log 2013  log 4 8  log 0,25  log9 3   log 2013  log 22 23  log 1 2   log 2013     log 2013 1  0
   2
   2 2
 2 
1
13) M  log 3 2.log 4 3.log 5 4.log 6 5.log 7 6.log 8 7  log 8 7.log 7 6.log 6 5.log 5 4.log 4 3.log 3 2  log 8 2 
3
14) N  lg(tan10 )  lg(tan 20 )  ...  lg(tan 880 )  lg(tan 890 )
 lg(tan10 )  lg(tan 89 0 )   lg(tan 20 )  lg(tan 880 )   ...  lg(tan 44 0 )  lg(tan 460 )   lg(tan 450 )
 lg  tan10.tan 890   lg  tan 20.tan 880   ...  lg  tan 44 0.tan 46 0   lg  tan 450 
 lg  tan10.cot10   lg  tan 20.cot 20   ...  lg  tan 440.cot 440   lg  tan 450 

 lg1  lg1  ...  lg1  lg1  0  0  ...  0  0  0
Ví dụ 2: Đơn giản các biểu thức sau (giả sử các biểu thức đều có nghĩa):

1) A = log a a 2 4 a 3 5 a  2) B =  log a b  log b a  2  log a b  log ab b  log b a  1
log a  log2 a 1 1
log 2  2a 2    log 2 a  a  log 22 a 4
3) C = lg log 1 5
a a 4) D = 2
a3
log 2 a 3 .  3log 2 a  1  1
Trang 6
Giải:
1
 4 1   16 4  4 14
    14
1) A = log a a  24
a 35

a  log a  a 2 . a 3 .a 5

  log a  a .  a 5    log a  a 2 .a 5   log a a 5 
 
2
 5
     

 
 1 
2) B   log a b  logb a  2  log a b  log ab b  log b a  1   log a b   2   log a b.log b a  log ab b.log b a   1
 log a b 
2
log 2a b  2 log a b  1  log a b  1  1 
 1  log ab a   1  .1   1
log a b log a b  log a ab 
2 2

 log a b  1 
.1 
1   log a b  1 . log a b  1  log b  1  1  log b
 1  a a
log a b  1  log a b  log a b 1  log a b
1
5 5
1
 3 5 3
1 1
3) C = lg log 1 a a  lg log 1 a.a 2
 lg log 1  a 2   lg log 3 a 10  lg   lg  1
a 10 10
a3 a3 a3  
log 2  2a 2    log 2 a  a

log a log 2 a 1   1 log 2 a 4
2
2 1  2log 2 a  log 2 a.  log 2 a  1  8log 22 a
4) D = 
log 2 a 3 .  3log 2 a  1  1 3log 2 a.  3log 2 a  1  1
9 log 22 a  3log 2 a  1
 1
9 log 22 a  3log 2 a  1
a4 3 b a 2 3 bc
Ví dụ 3: Cho log a b  3 ; log a c  2 . Tính log a x biết: 1) x  a 3b 2 c 2) x  3) x  log a
c3 3
a cb3
Giải: Cho log a b  3 ; log a c  2

1) Với x  a 3b 2 c
1
1 1
 
 log a x  log a a 3b 2 c  log a a 3  log a b 2  log a c 2  3  2log a b  log a c  3  2.3  .  2   8
2 2
a4 3 b
2) Với x 
c3
1
a4 3 b 4 1 1
 log a x  log a 3
 log a a  log a b 3
 log a c 3  4  log a b  3log a c  4  .3  3.  2   1
c 3 3
a 2 3 bc
3) Với x  log a
3
a c b3
1 5 5
5 8 3
a 2 3 bc a 2b 3 c a3c 6
 log a x  log a  log a 1 1
 log a 8
 log a a 3  log a b 3  log a c 2
3
a cb 3 a 3 b 3c 6 b3
5 8 5 5 8 5
  log a b  log a c   .3   2   8
3 3 6 3 3 6
Trang 7
Ví dụ 4: Hãy biểu diễn theo a ( hoặc cả b hoặc c) các biểu thức sau:
1) A = log 20 0,16 biết log 2 5  a 2) B = log 25 15 biết log15 3  a
 1 
3) C = log 40 biết log 2  3   a 4) D = log 6 (21, 6) biết log 2 3  a và log 2 5  b
 5
5) E = log 35 28 biết log14 7  a và log14 5  b 6) F = log 25 24 biết log 6 15  a và log12 18  b
49
7) G = log125 30 biết lg 3  a và lg 2  b . 8) H = log 3 5 biết log 25 7  a và log 2 5  b .
8
9) I = log140 63 biết log 2 3  a ; log3 5  b ; log 2 7  c 10) J = log 6 35 biết log 27 5  a ; log8 7  b ; log 2 3  c
Giải:
2
log 2 3
1) A = log 20 0,16 biết log 2 5  a
2
. Ta có: A = log 20 0, 04  log 20 3  5  1  3log 2 5  1  3a
5 log 2 (2 2.5) 2  log 2 5 2  a
1 1 1 1 a
2) B = log 25 15 biết log15 3  a . Ta có: a  log15 3    log3 5   1 
log3  3.5 1  log3 5 a a
1 a
1
log 3 15 log 3 (3.5) 1  log 3 5 a  1
 B = log 25 15    
log 3 25 log 3 52 2log 3 5 1  a 2 1  a 
2.
a
1
 1   1   2 3a
3) C = log 40 biết log 2  3   a . Ta có: a  log 2  3   log 1 5 3   log 2 5  log 2 5  
 5  5 22 3 2
3a
3
log 2 40 log 2 (23.5) 3  log 2 5 2  6  3a
 C = log 40    
log 2 10 log 2 (2.5) 1  log 2 5 1  3a 2  3a
2
4) D = log 6 (21, 6) biết log 2 3  a và log 2 5  b

2 2.33
log 2  21, 6  log 2
Ta có: D = log 6 (21, 6)   5  2  3log 2 3  log 2 5  2  3a  b
log 2 6 log 2  2.3 1  log 2 3 1 a
5) E = log35 28 biết log14 7  a và log14 5  b

1 1 1 1 a
Ta có: a  log14 7    log 7 2   1 
log7  2.7  1  log 7 2 a a
log 7 5 log 7 5  1 a  b
b  log14 5    log 7 5  b(1  log 7 2)  b. 1  
log 7  7.2  1  log 7 2  a  a
1 a
2 1  2.
log 7 28 log 7 (7.2 ) 1  2 log 7 2 a  2a
 E = log 35 28    
log 7 35 log 7 (7.5) 1  log 7 5 b ab
1
a
Trang 8
6) F = log 25 24 biết log 6 15  a và log12 18  b
log 2 18 log 2  2.3  1  2log 2 3

2
log 2 15 log 2 3  log 2 5
Ta có: a  log 6 15   (1) b  log12 18    (2)
log 2 6 1  log 2 3 log 2 12 log 2  22.3 2  log 2 3
1  2b
Từ (2)  b (2  log 2 3)  1  2 log 2 3  (b  2) log 2 3  1  2b  log 2 3 
b2
1  2b 2b  a  ab  1
Từ (1)  log 2 5  a 1  log 2 3  log 2 3   a  1 log 2 3  a   a  1 a
b2 b2
1  2 b
3
log 2 24 log 2  2 .3  3  log 2 3
3
b2 b 5
 F = log 25 24   2
  
log 2 25 log 2 5 2log 2 5 2. 2b  a  ab  1 4b  2a  2ab  2
b2
7) G = log125 30 biết lg 3  a và lg 2  b .
 10  lg 30 lg  3.10  1  lg 3 1 a
Ta có: b  lg 2  lg    1  lg 5  lg 5  1  b  G = log125 30    
 5 lg125 lg  5 
3
3lg 5 3 1  b 
49
8) H = log 3 5 biết log 25 7  a và log 2 5  b .
8
log 2 7 log 2 7 log 2 7
Ta có: a  log 25 7     log 2 7  2 ab
log 2 25 2 log 2 5 2b
49 72
log 2 log 2 3
 H = log 3 5
49
 8  2  2 log 2 7  3  2.2 ab  3  12ab  9
1
8 log 2 3 5 1 1 b
log 2 5 3 log 2 5 b
3 3
9) I = log140 63 biết log 2 3  a ; log 3 5  b ; log 2 7  c
log 2 63 log 2  32.7  2 log 2 3  log 2 7 2a  c

Ta có : log 2 5  log 2 3.log 3 5  ab  I = log140 63    
log 2 140 log 2  2 .5.7  2  log 2 5  log 2 7 2  ab  c
2
10) J = log 6 35 biết log 27 5  a ; log 8 7  b ; log 2 3  c

 log 2 5 log 2 5 log 2 5
 a  log 27 5  log 27  3log 3  3c  log 2 5  3ac
 2 2 log 2 35 log 2 5  log 2 7 3ac  3b
  J = log 6 35   
b  log 7  log 2 7  log 2 7  log 7  3b log 2 6 1  log 2 3 1 c
8 2
 log 2 8 3
Ví dụ 5: Tính giá trị của biểu thức:

1 9 1 3

3
b a4  a4 b 2
 b2
1) A = log b
biết log a b  3 . 2) B = 1 5
 1 1
biết a  2013  2 ; b  2  2012
a 4 4 2

2
a a a b b
Trang 9
Giải:
3
b
1) A = log b
biết log a b  3 .
a
a
3 1 1
b 1 1 1 1
A = log b
 log b
b 3  log b
a2    
a b b 1  1 
a a a 3log b 2 log a 3   log b a  2  log a b  1
a a 2  2 
1 1 2 log a b 1 2 log a b  3 2 3 3 3
      
1
3 
1 

log a b  2 3  log a b  2  log a b  2 3  log a b  2  3 3  2 3  
 2 log a b 
1 9 1 3

a4  a4 b 2
 b2
2) B = 1 5
 1 1
biết a  2013  2 ; b  2  2012

4 4 2 2
a a b b
1 9 1 3 1 1

a 1  a   b 1  b  
 4 2 2 2
4 4 2 2
a a b b
B= 1 5
 1

1
 1

1 1  a   1  b   a  b  2013  2  2  2012  1
4
a a 4
b b2 2
a 1  a 
4
b 2
1  b 
Ví dụ 6: Chứng minh rằng (với giả thiết các biểu thức đều có nghĩa):
log a b  log a c log c log a 2a  3b lg a  lg b
1) log ac (bc)  2) a b  c b 3) Nếu 4a 2  9b 2  4ab thì lg 
1  log a c 4 2
1
4) Nếu a 2  4b 2  12ab thì log 2013 (a  2b)  2log 2013 2  (log 2013 a  log 2013 b)
2
1 1 1
1 lg b 1 lg c 1 lg a
5) Nếu a  10 ; b  10 thì c  10 6) Nếu a  log12 18 ; b  log 24 54 thì: ab  5(a  b)  1
b c c a b
7) log 2a  log 2a 8) Trong 3 số: log 2a ; log 2b và log 2c luôn có ít nhất một số lớn hơn 1.
c b b
b c
c a
a
Giải:
log a b  log a c log a b  log a c log a bc log a  bc 
1) log ac (bc)  . Ta có:    log ac (bc ) (đpcm)
1  log a c 1  log a c log a a  log a c log a  ac 
a logb c  a t
2) a
logb c

log a
c b . Đặt a
log
bc t 
log c log a
 a b  c b (đpcm)
log a log a log at
c  bt  c b  bt b  b b  a t
2a  3b lg a  lg b
3) Nếu 4a 2  9b 2  4 ab thì lg 
4 2
2
2 2 2 2 2  2a  3b 
Ta có: 4a  9b  4 ab  4 a  12ab  9b  16ab   2a  3b   16ab     ab
 4 
2
 2 a  3b  2a  3b 2 a  3b lg a  lg b
 lg    lg  ab   2 lg  lg a  lg b  lg  (đpcm)
 4  4 4 2
Trang 10
1
4) Nếu a 2  4b 2  12ab thì log 2013 ( a  2b)  2 log 2013 2  (log 2013 a  log 2013 b)
2
2
2  a  2b 
Ta có: a 2  4b 2  12 ab  a 2  4ab  4b 2  16ab   a  2b   16 ab     ab
 4 
2
 a  2b 
 log 2013    log 2013  ab   2  log 2013  a  2b   2log 2013 2   log 2013 a  log 2013 b
 4 
1
 log 2013 ( a  2b)  2 log 2013 2  (log 2013 a  log 2013 b) (đpcm)
2
1 1 1
1 lg b 1 lg c 1 lg a
5) Nếu a  10 ; b  10 thì c  10
1 1
1 lg b 1 1 lg a  1
Ta có: a  10  lg a  lg101lg b   lg b  1   (1)
1  lg b lg a lg a
1 1
1 lg c 1 lg c 1
b  10  lg b  lg10  (2)
1  lg c
1 1
lg a  1 1 lg a 1
Từ (1) và (2)    lg c  1    10lg c  101lg a  c  101lg a (đpcm).
lg a 1  lg c lg a  1 1  lg a
6) Nếu a  log12 18 ; b  log 24 54 thì: ab  5( a  b)  1
log 2 18 log 2  2.3  1  2log 2 3

2
1  2a
Ta có: a  log12 18     a  2  log 2 3   1  2 log 2 3  log 2 3  (1)
log 2 12 log 2  22.3  2  log 2 3 a2
log 2 54 log 2  2.3  1  3log 2 3

3
1  3b
b  log 24 54     b  3  log 2 3   1  3log 2 3  log 2 3  (2)
log 2 24 log 2  2 .3  3  log 2 3
3
b 3
1  2a 1  3b
Từ (1) và (2)    1  2a  b  3   1  3b  a  2   ab  5( a  b)  1 (đpcm)
a  2 b 3
b c
7) log 2a  log 2a
c b
2 1 2 2 2
b  b  c   c  c c
Ta có : log   log a   log a       log a    log a   log a2
2
a (đpcm)
c  c    b    b  b b
c a b
8) Trong ba số: log 2a ; log 2b và log 2c luôn có ít nhất một số lớn hơn 1.
b b c c a a
c b a c b a
Áp dụng công thức ở ý 7) ta có: log 2a  log 2a ; log 2b  log 2b ; log 2c  log 2c
b
b b
c c
c c
a a
a a
b
2
c a b b c a  b c a
 log .log 2b .log 2c  log 2a .log 2b .log 2c   log a .log b .log c   12  1
2
a
b
b c
c a
a b
c c
a a
b  bc c
a a
b
c a b
 Trong ba số không âm: log 2a ; log 2b và log 2c luôn có ít nhất một số lớn hơn 1.
b
b c
c a
a
Trang 11
B. BÀI LUYỆN
Bài 1: Tính giá trị các biểu thức sau:

1
1) A = log 1 5 4 5
25
2) B = log 2 8.log 1 4
8
3) C = log 3
9
.log 1 5 5
5
 
1
log 3 2 2log 27 3 log 2
4) D = 532log5 4 5) E = 9 2 6) F = 4log2 3  9 3
log5 6 log7 8
25  49 3 log 3 4.log 6 8
7) G = 1 log9 4 2 log2 3 log 27
8) H = log3 6.log8 9.log 6 2 9) I 
3 4  5 125 log 6 4.log 9 8
1 1
log 2 3 log 25 49 log 4 9
1 (27 5 )(81  8log4 9 )
10) J = 2 log 1 6  log 1 400  3log 1 3 45 11) J  1
3 2 3 3
3  5 log16 25.5log5 3
1 1
1 1 log 5 log 3 log 2 
12) K  log 6  log 6  27 3  log 21 16  9 7  4 9  log 3 tan
3 12 2
4
Bài 2: Đơn giản các biểu thức sau (giả sử các biểu thức đều có nghĩa):
log a.log 3 a 4
a3 a
1) A = log a b  logb a  2  log a b  log ab b  logb a 2) B =
log 1 a 2
a
Bài 3: Hãy biểu diễn theo a ( hoặc cả b hoặc c) các biểu thức sau:
1) A = log 1 28 biết log 7 2  a 2) B = log 6 16 biết log12 27  a . 3) C = log 49 32 biết log 2 14  a

2
4) D = log 54 168 biết log 7 12  a và log12 24  b 5) E = log 30 1350 biết log 30 3  a và log 30 5  b
121
6) F = log 3 7 biết log 49 11  a và log2 7  b . 7) G = log3 135 biết log 2 5  a và log 2 3  b .
8
Bài 4: Tính giá trị của biểu thức:
b log c  log  a
a
b3c 
1) A = log ab
biết log a b  5 . 2) B = c biết log a b  5 và log a c  3
a
Bài 5: Chứng minh rằng (với giả thiết các biểu thức đều có nghĩa):
log a c
1)  1  log a b
log ab c
2) Nếu a 2  b 2  c 2 thì log b c a  log c b a  2 log c b a.log c b a
ab 1
3) Nếu a 2  b 2  7 ab thì log 7   log 7 a  log 7 b 
3 2
1
4) Nếu a 2  9b 2  10 ab thì log  a  3b   log 2   log a  log b 
2
Trang 12
II. ĐẠO HÀM
 x  '   x 1  a x  '  a x ln a
 

1)  u  '   u  1 .u '   u' 2)  a u  '  u ' a u ln a   eu  '  u ' e u
 n
 u '  n n 1  x
 e  '  e
x
 n u
 1
 log a x  '  x ln a

u'  u'
3)  log a u  '    ln u  '  Chú ý : 4)  u v  '  u v .( v ln u ) ' (Tổng quát của (1) và (2))
u ln a  u
 1
 ln x  '  x

Ví dụ 1: Tính đạo hàm của các hàm số sau:

1) y  3 x  x 2) y  e x  e3 x 1  5cos x sin x 3) y   x 2  2 x  2  e x
 x4 
4) y  ln  x 2  1  log 2  x 2  x  1 5) y  3 ln 2 x 6) y  log 2  
 x4
1 x  ln x 1  ln x ln(2 x  1)
7) y  log  8) y   9) y 
 2 x  x 1  ln x 2x 1
 
ex  e x
10) y  x  x
e e

11) y  ln x  1  x 2  log 3 (sin 2 x) 12) y  log x (2 x  1) 13) y  (2 x  1) x 1
Giải:
1
1
2 x 1
1) y  3 x  x  y'  2 x
2

2
(áp dụng công thức  u  '  n uu'
n
n n 1
)
3 3
x x 6 x. 3
x  x 
2) y  e x  e3 x 1  5cos x sin x
ex ex
 y'   3.e3x 1  ( sin x  cos x).5cos x sin x ln 5   3e3 x 1  (sin x  cos x).5cos x sin x ln 5
2 ex 2
3) y   x 2  2 x  2  e x  y '   2 x  2  e x   x 2  2 x  2  e x  x 2e x
2x 2x 1
4) y  ln  x 2  1  log 2  x 2  x  1  y'   2
x  1  x  x  1 ln 2
2
1
2.(ln x).
x  2
5) y  3 ln 2 x  y '  3
3 3 ln 4 x 3 x ln x
8
2
 x4   x  4  8
6) y  log 2    y'  x4
 x4 


 ln 2
 x  16  ln 2
2
 x4
Trang 13
' 1 1
 1 x 
 

2 x
.2 x 
x
. 1 x
1 x  
1 
1 x  2 x x 1
7) y  log   y'     4x  
 2 x 
  1 x
ln10
1 x
ln10 4 x.
1 x
ln10
2x  
x  1 ln10
2 x 2 x 2 x
1 1 1
.x  ln x  1  ln x   1  ln x 
ln x 1  ln x 1  ln x 2
8) y    y'  x 2  x x
2
 2
 2
x 1  ln x x 1  ln x  x x 1  ln x 
2 1
. 2x 1  .ln  2 x  1
ln(2 x  1) 2x 1 2 x  1 2  ln  2 x  1
9) y   y'  
2x 1 2x 1  2 x  1 2 x  1
2 2
ex  e x
10) y  x  x  y' 
e x
 e x    e x  e  x 

4
e e x 2 2
e x
e  e x
 e x 
x
1
1  x 2  2 cos 2 x  1  2 cot 2 x
 
11) y  ln x  1  x 2  log 3 (sin 2 x )  y' 
x  1  x 2 sin 2 x ln 3 1  x2 ln 3
2 1
ln  2 x  1 ln x  ln  2 x  1 2 x ln x  2 x  1 ln 2 x  1
12) y  log x (2 x  1)   y '  2x 1 x 
   
2 2
ln x ln x x  2 x  1 ln x
x 1
13) y  (2 x  1) x 1  ln y  ln  2 x  1   x  1 ln  2 x  1 (*)
y' 2  x  1
  ln  2 x  1  (đạo hàm 2 vế của (*) )
y 2x 1
 2  x  1  x 1
 y '  ln  2 x  1   .  2 x  1
 2x 1 
Ví dụ 2: Chứng minh các đẳng thức sau:

 1 
1) y '' 2 y ' 2 y  0 với y  e  x sin x 2) xy ' 1  e y với y  ln  
 1 x 
1
3) xy '  y ( y ln x  1) với y  4) y  xy ' x 2 y ''  0 với y  sin(ln x )  cos(ln x )
1  x  ln x
1  ln x x2 1
5) 2 x 2 y '  x 2 y 2  1 với y  6) 2 y  xy ' ln y ' với y   x x 2  1  ln x  x 2  1
x (1  ln x) 2 2
Giải: 1) y '' 2 y ' 2 y  0 với y  e  x sin x
x
 y '  e  x sin x  e  x cos x  e  x  cos x  sin x 
Ta có: y  e sin x   x x x
 y ''  e  cos x  sin x   e   sin x  cos x   2e cos x
 y '' 2 y ' 2 y  2e x cos x  2e  x  cos x  sin x   2e x sin x  0 (đpcm)
 1 
2) xy ' 1  e y với y  ln  
 1 x 
Trang 14
1  x 1
 xy ' 1  1 
 1  1  x 
2
1 
 1 x 1 x
Ta có: y  ln   y'    1 
 xy ' 1  e y (đpcm)
1 x  1 1 x e y  e  1 x   1
ln 
1 x  1 x
 1
 1  
1 1  x   1  x 
3) xy '  y ( y ln x  1) với y  . Ta có: y   y' 2 2
1  x  ln x 1  x  ln x 1  x  ln x  x 1  x  ln x 
  1  x 
 xy '  2
 1  x  ln x 
  xy '  y( y ln x  1) (đpcm)
 y y ln x  1  1  ln   1  x 
     1 
 1  x  ln x  1  x  ln x  1  x  ln x 2
4) y  xy ' x 2 y ''  0 với y  sin(ln x )  cos(ln x )
 1 1 cos(ln x)  sin(ln x)
 y '  x cos(ln x)  x sin(ln x)  x

Ta có: y  sin(ln x)  cos(ln x)    1 1 
   x sin(ln x)  x cos(ln x)  x   cos(ln x)  sin(ln x)  2cos(ln x)
 y ''  
 x2 x2
 y  xy ' x 2 y ''  sin(ln x)  cos(ln x)  cos(ln x)  sin(ln x)  2 cos(ln x)  0 (đpcm)
1  ln x
5) 2 x 2 y '  x 2 y 2  1 với y 
x (1  ln x)
1   1 
.x 1  ln x   1  ln x  x.     1  ln x 
x   x  1  ln x  ln x 1  ln x  1  ln 2 x
Ta có: y '  2
 2
 2
x 2 1  ln x  x 2 1  ln x  x 2 1  ln x 

2 2 1  ln 2 x 2 1  ln 2 x 
2 x y '  2 x . 2 2
 2
 x 1  ln x  1  ln x 
  2 x 2 y '  x 2 y 2  1 (đpcm).
 2 2 2 1  ln x 
2
1  ln x 
2
2 1  ln x 
2
x y 1  x . 2  1   1  2
 x (1  ln x) 2 (1  ln x) 2 1  ln x 
x2 1
6) 2 y  xy ' ln y ' với y   x x 2  1  ln x  x 2  1
2 2
x
1
x2  1
1 x  2 x  x2  1
Ta có: y '  x   x 2  1  x. 
2 x2  1  x  x2  1
2x2 1 x  x2 1 2 x2  1 1 2  x 2  1
=x   x   x  x  x2 1
2 x 12

2 x  x 1 2
 2
x 1
2
2 x 1 2 x 1 2
2 x 12
   
 xy ' ln y '  x x  x 2  1  ln x  x 2  1  x 2  x x 2  1  ln x  x 2  1



 2 y  xy ' ln y ' (đpcm)

2 y  x 2  x x 2  1  2 ln x  x 2  1  x 2  x x 2  1  ln x  x 2  1
  
Trang 15
B. BÀI LUYỆN
Bài 1: Tính đạo hàm của các hàm số sau:

1
3 2 3 x 1
x x
3
2x
1) y  x  x  1 2) y  (2 x  1)e 3) y  xe 4) y 
x2  2 x  2
ln( x  1)
5) y  e3 x 1.cos 2 x 6) y  (sin x  cos x)e 2 x 7) y  1  ln x  ln x 8) y 
x 1
9) y  e 2 x ln(cos x) 10) y  x 2 ln x 2  1 11) y  ( x 2  x ) log 2 (2 x  e  x  x ) 12) y  ln sin(3x  1) 
Bài 2: Chứng minh các đẳng thức sau:

x2

2
1) xy '  (1  x ) y với y  xe 2 2) y ' y  e x với y  ( x  1)e x
3) y ''' 13 y ' 12 y  0 với y  e4 x  2e  x 4) y 'cos x  y sin x  y ''  0 với y  esin x
1 2 xy
5) y '' 2 y ' y  e x với y  x 2 e x 6) y '  2  e x ( x 2  1) với y  ( x 2  1)(e x  2013)
2 x 1
III. GIỚI HẠN
x
 1 1
ln(1  x) ex 1
1) lim  1    lim 1  x  x  e 2) lim 1 3) lim 1
x 
 x x 0 x 0 x x 0 x
A. VÍ DỤ MINH HỌA
Ví dụ : Tính các giới hạn sau:

x 2 x 1
 x   x 1  ln x  1 e x  e x ln(1  x 3 )
1) lim   2) lim   3) lim 4) lim 5) lim
x  1  x x  x  2 x e x  e x  0 sin x x 0 2x
   
5 x 3 x
e  e3 e 1 ln(1  2 x) lg x  1
6) lim 7) lim 8) lim 9) lim
x 0 2x x 0 x  1 1 x 0 tan x x 10 x  10
Giải:
x
 x 
1) L1  lim  
x  1  x
 
x x
 x   1  1 1  x  (1  t )
Ta có: L1  lim    lim 1   Đặt :   
x  1  x
  x   1  x  1 x t  x  ; t  
 1 t 
 1 1 1 1 1
 L1  lim 1    lim 1 t
 lim t
 
t 
 t t 
 1 t 
 1  1  1.e e
1   1   1  
 t  t  t 
Trang 16
2 x 1 2 x 1  3 1
 x 1   3     x  3t  2
2) L2  lim    lim 1   Đặt  x  2 t
x  x  2
  x 
 x2  x  ; t  
6 t 3  t 6 3
 1   1   1  6 3
 L2  lim  1    lim  1    . 1     e .1  e6
x 
 t x 
  t    t  
ln x  1
3) L3  lim
x e x  e
te   t 
x  t  e ln(t  e)  ln e
ln    ln  1   
Đặt t  x  e    L3  lim  lim  e   lim   e  . 1   1
 x  e; t  0 t 0 t t 0 t t 0
 t e e
 e 
1
ex  x
e x  e x 2x 2x 2x
e  lim e  1  lim e  1  lim e  1 . 1 . 2  1. 1 . 2  2
4) L4  lim  lim
x 0 sin x x  0 sin x x  0 e x sin x x0 sin x x x0 2 x sin x e x 1 1
2 x. .e
2x x
ln(1  x 3 ) ln(1  x3 )  ln(1  x 3 ) x 2 
5) L5  lim  lim  lim  .   1.0  0
x 0 2x x 0 2
x3 . 2
x 0
 x3 2
x
 
e5 x 3  e3  e5 x  1 3   e5 x  1 5e3  5e3 5e3
6) L6  lim  lim  .e   lim  .   1. 
x 0 2x x0 2 x 0
 5 x 2  2 2
 5 x. 
 5 
ex 1 
 e x  1 x  1  1  ex  1  
7) L7  lim
x 0
 lim
x  1  1 x 0 x
 lim 
x 0
 x
.  
x  1  1   1.0  0

 
ln(1  2 x) ln(1  2 x) ln(1  2 x)  ln(1  2 x) 1  1
8) L8  lim  lim  lim  lim  . .2 cos x   1. .2.1  2
tan x sin x sin x 1 sin x
 2x 1
x 0 x0 x0 x 0
2 x. . 
cos x x 2cos x  x 
lg x  1
9) L9  lim
x 10 x  10
 t  10    t  
lg    lg  1  
 x  t  10 lg(t  10)  lg10 10  10  1  1
Đặt: t  x  10    L9  lim  lim   lim   . 
 x  10; t  0 t 0 t t 0 t t 0
 t 10  10
 10 
B. BÀI LUYỆN
Tính các giới hạn sau:

x 1
 1 x e2 x  1 ex  e esin 2 x  esin x  1 
1) lim 1   2) lim 3) lim 4) lim 5) lim x  e x  1
x 1 x  1
x 
 x x 0 3x x 0 x x 
 
Trang 17
IV. TÍNH ĐƠN ĐIỆU VÀ CÁC BẤT ĐẲNG THỨC
*) Tính đơn điệu:
*) Các bất đẳng thức:

a b  a c a b  a c
1) 0  a  1   bc 2) a  1   bc
log a b  log a c log a b  log a c
 0  a  1  0  a  1
   
 0  b  1 b  1  a  b    0
3) log a b  0  và log a b  0   4) 0  a  b   
a  1 a  1 
 a  b    0
 
 b  1  0  b  1
Ví dụ 1: Không dùng bảng số và máy tính hãy so sánh các cặp số sau:
2 2 3
 3    
1)  0,01 và 1000 2)   và   3) 4
3  1 và 3
3 1
2 2
5

5 2
4) log3 2 và log 2 3 5) log 2 3 và log3 11 6)   và 1
7
5 1
3 3 2
7) 0, 7 6
và 0, 7 8) 2 và 3 9) log 0,4 2 và log 0,2 0,34
2log 2 5 log 1 9
626 1 1
10) 2 2
và 11) 3log 6 1,1 và 7 log 6 0,99 12) log 1 và log 1
9 3 80 2 15  2
13) log 2011 2012 và log 2012 2013 14) log13 150 và log17 290 15) log 3 4 và log10 11
Giải:
 0,01  3  102  3
1)  0, 01
 3
và 1000

. Ta có: 
    10 2 3 ; 1000  103
  0, 01
 3
 1000
 2 3  3
2 2 3 2 2 3
        
2)   và   . Ta có:  1 và 2 2  3     
2 2 2 2 2
1 1
4
3) 4
3  1 và 3
3 1 . Ta có: 

 3  1  3  1 ;
4
3
3 1  3  1 3  
 4 3 1  3
3 1
0  3  1  1; 1 1

 4 3
4) log3 2 và log 2 3 . Ta có: log 3 2  log3 3  1  log 2 2  log 2 3  log3 2  log 2 3
5) log 2 3 và log3 11 . Ta có: log 2 3  log 2 4  2  log3 9  log3 11  log 2 3  log 2 11
Trang 18
5
 5 5
5

2   0
 5 

2 5
0
6)   và 1 . Ta có:  2       1
7 0  5  1  7  7
 7
  5 2 5 4  1 2 5 1
5 1
  6  36 36  3    5 1
7) 0, 7 6 và 0, 7 3
. Ta có:      6 3  0, 7 6  0, 7 3

 0  0, 7  1
 3
 2   3
 23  8 3 3
8) 2 3
và 3 2
. Ta có: 
3 3
   3 
 2 3 2
2 3
3
2
   2
3 6
 32  9
0  0, 4  1; 2  1  log 0,4 2  0

9) log 0,4 2 và log 0,2 0,34 . Ta có:   log 0,4 2  log0,2 0,34
0  0, 2  1; 0  1  0,34  log 0,2 0,34  0
2log 2 5  log 1 9
2 và 626
10) 2
9
2log 2 5 log 1 9 25 2log 2 5 log 1 9
2 log 2 25log 2 9 log 2
9 25 625 626 2
626
Ta có: 2 2 2     2 
9 9 9 9
log6 1,1
log 1,1  0  3  30  1
11) 3log 6 1,1 và 7 log 6 0,99 . Ta có:  6 log 6 0,99 0
 3log6 1,1  7 log 6 0,99
log 6 0,99  0  7  7 1
1 1
12) log 1 và log 1
3
80 2 15  2
 1 1
log 1 80  log 31 80  log 3 80  log 3 81  4
 1 1
Ta có:  3  log 1  log 1
1 1
3 80 2 15  2
log
1
 2 15  2

 log 21 15  2  log 2 15  2  log 2 16  4   
13) log 2011 2012 và log 2012 2013
Ta luôn có : log n  n  1  log n 1  n  2  với n  1 (*) . Thật vậy :
2 2
+) Ta có :  n  1  n  n  2   1  n  n  2   1  log n1  n  1  log n1  n  n  2  
hay 2  log n1 n  log n1  n  2  (1)
+) Áp dụng BĐT Cauchy ta có : log n1 n  log n1  n  2   2 log n1 n.log n1  n  2  (2)
( (2) không xảy ra dấu ''  " vì log n 1 n  log n1  n  2  )
+) Từ (1) và (2)  2  2 log n1 n.log n1  n  2   1  log n 1 n.log n1  n  2 
1
  log n 1  n  2   log n  n  1  log n 1  n  2  (đpcm)
log n 1 n
Áp dụng (*) với n  2011  log 2011 2012  log 2012 2013
Trang 19
14) log13 150 và log17 290 . Ta có: log13 150  log13 169  2  log17 289  log17 290  log13 150  log17 290
15) log 3 4 và log10 11
Ta luôn có : log a ( a  1)  log a 1 ( a  2) với 0  a  1 (*) .Thật vậy :…
(các bạn xem phần chứng minh ở ý 13) hoặc cách khác ở Ví dụ 4 ý 4) )
Áp dụng liên tiếp (*) ta được :
log 3 4  log 4 5  log 5 6  log 6 7  log 7 8  log 8 9  log 9 10  log10 11 hay log 3 4  log10 11 (đpcm)
1
log6 2 log 5
log 5 3.log15 4 1 2 6 31
Ví dụ 2: Xác định dấu của các biểu thức sau: A B=   3
14 7 6 2
log 1 .log 0,3
3
5 2
Giải:
5  1; 3  1  log 5 3  0
15  1; 4  1  log 4  0
 15
log 5 3.log15 4  1 14 14 log 5 3.log15 4

A Ta có: 0   1;  1  log 1 0  A 0
14 7  3 5 5 14 7
log 1 .log 0,3 3 log 1 .log 0,3
3
5 2  7 7 3
5 2
0  0, 3  1;  1  log 0,3  0
 2 2
1
log6 2 log 5
1 2 6 31 1 2
B=   3 Ta có: log 6 2  log 6 5  log 6 2  log 6 5  log 6
6 2 2 5
1 2
log6 2  log 5 log6 2 5 3
1 2 6 1 5 log6 log6 5 3 5 125 31 3 124
      61  5 6 2     3 . Mặt khác: 3 
6 6 2 2 8 2 8
1 1
log6 2  log 5 log6 2  log 5
125 3 124 1 2 6 31 1 2 6 31
Mà: 3     3  B=   3 0
8 8 6 2 6 2
Ví dụ 3: Sắp xếp các số sau theo thứ tự giảm dần:

5 
log 64 log9 2  4 1
1) 2 ;  23  4 ; 2 6 ; 23 2) 2 log 4 5 ; log 3 ; log 2
; log 9
4 3 4
Giải:
5  log9 2
log64
1) 2 ;  23  4 ; 2 6 ; 23
1 1
1 5 5 1 5 5 log3 2
log 3log 6 log log 2 5  5 2 log9 2 2 log3 2
Ta có: 22 ; 2
  23 64 4  2 2 4  22 2 4 2 4
    ; 23
4 4
 23  23 2 2
 1 
 1 2
log9 2
Mà: 2   2  2 6  2 2  23  26  2 (1)
6 2
1 1
5
5  5 2 log64
Mặt khác: 2   2 2
4
   hay
4
 
2  23 4 (2)
log 2  5 log 2  5
3 9 3 log64 4 3 9 3 log64 4
Từ (1) và (2) : 2  26  2 2    thứ tự giảm dần là: 2 ; 2 6
; 2 ; 2  
Trang 20
 4 1
2) 2 log 4 5 ; log 3 ; log 2
; log 9
4 3 4
2
4 4 16 1 1 1
Ta có: 2 log 4 5  log 2 5 ; log 2
 2log 2  log 2 ; log 9  log 2    log 3
3 4 3
3 3 2 2
1  1 
 2  4  log3 2  log 3 4

  1  16
Mà: log 3  0  log 2 5  log 3  log 3  log 2 5  log 2
 4 2 4 3
 16 16
5  3  log 2 5  log 2 3

1  4 4  1
hay log 9  log3  2 log 4 5  log 2  thứ tự giảm dần là: log 2
; 2 log 4 5 ; log 3 ; log 9
4 4 3 3 4 4
Ví dụ 4: Chứng minh các bất đẳng thức sau:

ln a  ln b ab
1)  ln với a  1 ; b  1 . 2) log a b  log a c b với a, b  1 và c  0
2 2
3) log a b  log a c (b  c) với 1  a  b và c  0 4) log a (a  1)  log a 1 (a  2) với 0  a  1
logb c logc a loga b 3
5) a b c  3 abc với a, b, c dương và khác 1.
ln a  ln b ab
Giải: 1)  ln với a  1 ; b  1 .
2 2
ab
Vì a  1 ; b  1 nên ln a , ln b và ln không âm. Ta có :
2
ab ab ab 1
+)  ab  ln  ln ab  ln   ln a  ln b  (1)
2 2 2 2
+) ln a  ln b  2 ln a ln b (áp dụng BĐT Cauchy)
2 1 2
 2  ln a  ln b   ln a  ln b  2 ln a ln b   ln a  ln b  hay ln a  ln b 
2
 ln a  ln b  (2)
ab 1 2 ln a  ln b ab
Từ (1) và (2)  ln
2

4
ln a  ln b   hay
2
 ln
2
(đpcm)
2) log a b  log a c b với a, b  1 và c  0

1 1
Vì a, b  1 và c  0  0  log b a  log b  a  c     log a b  log a c b (đpcm)
logb a logb  a  c 
Dấu "  " xảy ra khi : c  0
3) log a b  log a  c (b  c) với 1  a  b và c  0
b bc
Ta có : log a b  log a c (b  c)  log a b  1  log a  c (b  c )  1  log a  log a  c
a ac
b bc b bc
Với 1  a  b và c  0    1 nên log a  log a (*)
a ac a ac
bc bc
Mặt khác áp dụng kết quả ý 2) ta được : log a  log a  c (2*)
ac ac
Từ (*) và (2*)  log a b  log a  c (b  c) (đpcm) . Dấu "  " xảy ra khi : c  0 hoặc a  b .
Trang 21
4) log a ( a  1)  log a 1 ( a  2) với 0  a  1

Theo kết quả ý 3) ta có : log a b  log a c (b  c) với 1  a  b và c  0
Áp dụng với b  a  1 và c  1 ta được : log a ( a  1)  log a 1 ( a  2) (đpcm)
logb c
5) a  b logc a  c log a b  3 3 abc với a, b, c  1
log c log a log c log a log a log a log a b
Ta có : a b  c b  a b  cloga b  c b  c loga b  2 c b .cloga b  2 c b (1)
Vì a, b  1 nên áp dụng BĐT Cauchy cho 2 số không âm logb a và log a b ta được :
log a b  log b a  2 log a b.log b a  2 (2)
logb c logb c
Từ (1) và (2)  a  cloga b  2 c 2  2c hay  a  cloga b  2c
logb c
Chứng minh tương tự ta được : a  blogc a  2a
blogc a  c loga b  2b
2 a  logb c

 blogc a  cloga b  2  a  b  c  hay a
logb c
 blogc a  clog a b  a  b  c (*)
Mặt khác theo BĐT Cauchy ta có : a  b  c  3 3 abc (2*)

logb c logc a log a b 3
Từ (*) và (2*)  a b c  3 abc (đpcm)
Ví dụ 5: Không sử dụng máy tính hãy chứng minh rằng:

5 1
1) 2  log 2 3  log 3 2  2) log 1 3  log 3  2
2 2 2
Giải:
5
1) 2  log 2 3  log 3 2 
2
Áp dụng BĐT Cauchy ta được : log 2 3  log 3 2  2 log 2 3.log 3 2  2 (1)
( (1) không có dấu "  " vì log 2 3  log 3 2 )
5 1 5
Ta có : log 2 3  log 3 2   log 2 3   0
2 log 2 3 2
 2 log 22 3  5 log 2 3  2  0   2 log 2 3  1 log 2 3  2   0 (*)
2 log 2 3  1  0 5
Mặt khác :   (*) đúng  log 2 3  log 3 2  (2)
log
 2 3  2  0 2
5
Từ (1) và (2)  2  log 2 3  log 3 2  (đpcm)
2
1
2) log 1 3  log 3  2
2 2
1
Ta có : log 1 3  log 3    log 2 3  log 3 2  (1)
2 2
Chứng minh như ý 1) ta được : log 2 3  log3 2  2    log 2 3  log 3 2   2 (2)
1
Từ (1) và (2)  log 1 3  log 3  2 (đpcm)
2
2
Trang 22
Ví dụ 6: Chứng minh rằng các hàm số:

2x  2 x
1) y  f ( x) 
2
đồng biến trên   
2) y  f ( x)  3x x  x 2  1 nghịch biến trên 
Giải:
2x  2 x
1) y  f ( x) 
2
2x ln 2  2 x ln 2 2x  2 x
Ta có: f '( x)   0 với x    y  f ( x)  đồng biến trên  (đpcm)
2 2

2) y  f ( x)  3x x  x 2  1 
 x  x  1 
 

Ta có: f '( x)   3x ln 3 x  x 2  1  3x 1 
2
2

  3 x  x  1  ln 3  2
x 1  

x 1 

 x2  1  x2  x  x  x  x2  1  0

Mà :  1 1  f '( x)  0 với x  
ln 3  1   ln 3  0
 x2  1 x2  1
 
Vậy hàm số y  f ( x)  3x x  x 2  1 nghịch biến trên  (đpcm)
Ví dụ 7: Giải các phương trình, bất phương trình sau:

1
1) f '( x )  f ( x )  0 với f ( x )  x3 ln x 2) f '( x)  0 biết f ( x )  e 2 x 1  2e1 2 x  7 x  5
x
3) f '( x)  g '( x) biết f ( x )  x  ln( x  5) ; g ( x)  ln( x  1)
1
4) f '( x)  g '( x ) biết f ( x )  .52 x 1 ; g ( x)  5 x  4 x ln 5
2
Giải:
1
1) f '( x)  f ( x)  0 với f ( x )  x3 ln x
x
1
Điều kiện : x  0 Ta có: f ( x)  x3 ln x  f '( x)  3 x 2 ln x  x3 .  x 2  3ln x  1
x
1 1
f '( x )  f ( x )  0  x 2  3 ln x  1  .x 3 ln x  0  x 2  4 ln x  1  0
x x
1 1
1   1 1
 x  0 (loại) hoặc ln x    ln e 4
 x  e 4  4 . Vậy nghiệm của phương trình là: x  4
4 e e
2) f '( x)  0 biết f ( x )  e 2 x 1  2e1 2 x  7 x  5
Ta có: f ( x)  e2 x 1  2e1 2 x  7 x  5  f '( x)  2e 2 x 1  4e1 2 x  7
4 2
f '( x)  0  2e 2 x 1  4e1 2 x  7  0  2e2 x 1  2 x 1
 7  0  2  e2 x 1   7e 2 x 1  4  0
e
 2 x 1 1
e  1 1 1 e 1 e
  2  e 2 x 1   2 x  1  ln  x  ln . Vậy nghiệm của phương trình là: x  ln
 2 x 1 2 2 2 2 2 2
e  4
Trang 23
3) f '( x)  g '( x) biết f ( x )  x  ln( x  5) ; g ( x)  ln( x  1)

1 x4 1
Điều kiện : x  5 Ta có: f ( x)  x  ln( x  5)  f '( x)  1   ; g ( x)  ln( x  1)  g '( x) 
x 5 x 5 x 1
x4 1 2
Với x  5 : f '( x )  g '( x )     x  4  x  1  x  5  x 2  6 x  9  0   x  3   0 (*)
x  5 x 1
Do (*) đúng với x  5 .Nên nghiệm của bất phương trình là: x  5
1
4) f '( x)  g '( x) biết f ( x )  .52 x 1 ; g ( x)  5x  4 x ln 5
2
1
Ta có: f ( x )  .52 x 1  f '( x )  52 x 1 ln 5 ; g ( x)  5 x  4 x ln 5  g '( x)  5 x ln 5  4 ln 5  5 x  4  ln 5
2
2 4
f '( x)  g '( x)  52 x 1 ln 5   5 x  4  ln 5  52 x 1  5 x  4  5.  5 x   5 x  4  0    5 x  1  50  x  0
5
Vậy nghiệm của bất phương trình là: x  0
Ví dụ 8: Tìm tập xác định của các hàm số sau:

 1
1) y  ( x 2  4) 2 2) y  (6  x  x 2 ) 3 3) y  3 1  x 4) y  (3x  9) 2
5) y  log 3 ( x 2  3 x ) 6) y  log x2 4 x  4 2012 7) y  log 1 ( x  3)  1
3
 log 0,5 ( x  1)  x2  1 
8) y  log 3  2
x  3x  2  4  x  9) y  2
x 3  8  x

x2  2x  8
10) y  log 1  log 5
5 
x3 

Giải:

 x  2
1) y  ( x 2  4) 2 . Điều kiện : x 2  4  0    TXĐ: D  ( ; 2)  (2;  )
x  2
1
2) y  (6  x  x 2 ) 3 . Điều kiện : 6  x  x 2  0  x 2  x  6  0  3  x  2  TXĐ: D   3; 2 
3) y  3 1  x TXĐ: x  
4) y  (3x  9)2 . Điều kiện : 3x  9  0  3x  32  x  2  TXĐ: D   \ 2
x  0
5) y  log 3 ( x 2  3 x ) . Điều kiện : x 2  3 x  0    TXĐ: D  ( ; 0)  (3;  )
x  3
2 x  2
 x 2  4 x  4  0  x  2   0 
6) y  log x2 4 x  4 2013 . Điều kiện :  2   x  1  TXĐ: D   \ 1; 2;3
2
 x  4 x  4  1  x  4 x  3  0 x  3

7) y  log 1 ( x  3)  1
3
1 1 10  10 
Điều kiện : log 1 ( x  3)  1  0  log 1 ( x  3)  1  log 1  0 x3  3 x   TXĐ: D   3; 
3 3 3 3 3 3  3
8) y  log 3  x 2  3x  2  4  x 
Điều kiện : log 3  
x 2  3x  2  4  x  0  x 2  3x  2  4  x  1  x 2  3x  2  x  3
Trang 24
 x  3
 x  3  0 
 2  x  1 x  1
 x  3 x  2  0    x  2 x  1
    2  x  3    TXĐ: D   ;1   2;  
x 3  0  x  2
   x  3  x  3

  x 2  3 x  2   x  3 2  
  x  7

  3
 x 3  8 x  0
x  3  8 x  log 0,5 ( x  1) 
9) y  2  Điều kiện :   log 0,5 ( x  1)
x2  2x  8  0
2
 x  2x  8
 11
2 2 x  2
 x 3  8 x  x  3   8  x  
 2    x  2 11 11
  x  2x  8  0   x2  2x  8  0    x  TXĐ: x 
log x  1  0 x 1  1  x  4 2 2
 0,5    x  2


 x2  1   x2  1  x2  1 x2  1
10) y  log 1  log 5  . Đkiện : log 1  log 5   0  0  log 5  1  log 5 1  log 5  log 5 5
5 
x3  5  x3  x3 x3
 x2  x  2   3  x  1
 x  3  0 
x2  1  x  2  2  x  1
1 5  2    TXĐ: D   2; 1   2; 7
x3  x  5 x  14  0   x  3 2  x  7
 x3   2  x  7

Ví dụ 9: Tìm GTLN, GTNN (nếu có) của các hàm số sau:

sin 2 x 2 2
1) f ( x)  3 x  x
2) f ( x)   0,5  3) f ( x)  2 x 1  23 x 4) f ( x )  5sin x  5cos x
2
 x x  1 1  1 1 1
Giải: 1) f ( x)  3 Cách 1: Ta có:  x  x    x  x       x    
 4 4  2 4 4
1
1
 f ( x)  3 x  x
 3 4  4 3  max f ( x)  4 3 khi x 
4
 1   x x 1  2 x  x x 1
Cách 2: Đk: x  0 Ta có: f '( x)   1  3 ln 3  .3 ln 3  0  1  2 x  0  x 
 2 x 2 x 4
1
Ta có : lim f ( x)  lim 3 x  x  lim x  x  0  bảng biến thiên:
x  x  x 
3
1
Từ bảng biến thiên ta có: max f ( x)  4 3 khi x 
4
Trang 25
sin 2 x
2) f ( x)   0,5 
 max f ( x)  1 khi x  k
0 sin 2 x 1 1 
2
Cách 1: 0  sin x  1  0,5  0, 5  0,5  1  f ( x)    1  ( k  )
2  min f ( x)  khi x   k
 2 2
Cách 2: Đặt t  sin 2 x với t   0;1  f ( x)  0,5t  g (t ) với t   0;1
Ta có: g '(t )  0,5t ln 0,5  0,5t ln 2  0 với t   0;1  hàm số nghịch biến với t   0;1
max f ( x)  1 khi x  k
1 
 0  t  1  g (0)  g (t )  g (1)  1  g (t )    1  (k  )
2 min f ( x)  2 khi x  2  k
3) f ( x)  2 x 1  23 x
Cách 1: Ta có: f '( x)  2 x 1 ln 2  23 x ln 2   2 x 1  23 x  ln 2  0  2 x 1  23 x  x  1  3  x  x  2
Mà: lim f ( x)  lim  2 x 1  23 x   ; lim f ( x)  lim  2 x 1  23 x     bảng biến thiên:
x  x  x  x 
 min f ( x)  4 khi x  2
Cách 2: Ta có: f ( x)  2 x 1  23 x  2 2 x 1.23 x  4 . Dấu “=” xảy ra khi: 2 x 1  23 x  x  1  3  x  x  2
 min f ( x)  4 khi x  2
2 2
4) f ( x )  5sin x  5cos x
cos 2 x  1  t
Cách 1: Đặt t  sin 2 x    f ( x)  5t  51t  g (t ) với t   0;1
t   0;1
1
Ta có: g '(t )  5t ln 5  51t ln 5   5t  51t  ln 5  0  5t  51t  t  1  t  t 
2
Mà: lim g (t )  lim  5t  51t   ; lim g (t )  lim  5t  51t     bảng biến thiên:
x  x  x  x 
1 1 1  cos 2 x 1  k
 min f ( x )  2 5 khi t   sin 2 x     cos 2 x  0  x   ( k  )
2 2 2 2 4 2
2 2 2 2 2
x  cos 2 x
Cách 2: Ta có: f ( x)  5sin x  5cos x  2 5sin x.5cos x
 2 5sin 2 5
2 2 1  cos 2 x 1  cos 2 x  k
Dấu “=” xảy ra khi: 5sin x  5cos x  sin 2 x  cos 2 x    cos 2 x  0  x  
2 2 4 2
 k
 min f ( x )  2 5 khi x   ( k  )
4 2
Trang 26
Ví dụ 10: Tìm GTLN, GTNN (nếu có) của các hàm số sau:
3
1) f ( x)  e23x trên đoạn [0; 2] . 2) f ( x)  e x 3x 3 trên đoạn [0; 2] .
2
3) f ( x)  e 1 x trên đoạn [  1;1] . 4) f ( x)  ln( x 2  x  1) trên đoạn [1;3] .
5) f ( x)  e x ( x 2  x  1) trên đoạn [0;3] . 6) f ( x )  x  e2 x trên đoạn [  1; 0] .
x2
7) f ( x)   4ln(3  x) trên đoạn [  2;1] . 8) f ( x)  x 2  ln(1  2 x) trên đoạn [  2; 0] (TN – 2009)
2
ln 2 x 1 
9) f ( x)  trên đoạn 1;e3  . 10) f ( x )  x 2 ln x trên đoạn  ;e 2  .
x e 
1
11) f ( x)  trên đoạn [e; e2 ] . 12) f ( x)  27 x  9 x  8.3x  1 trên đoạn [0;1] .
ln x
13) f ( x)  log 2 x  4 log x  3 trên [10;1000] . 14) y  x 2  3  x ln x trên đoạn [1; 2] (TN – 2013)
Giải:
1) f ( x)  e2 3 x trên đoạn [0; 2] . Ta có f '( x)  3e 23 x  0 với x    hàm số nghịch biến trên đoạn [0; 2]
 max f ( x)  e 2 khi x  0
1  x 0;2
Với 0  x  2  f (0)  f ( x)  f (2)  e 2  f ( x)  4  
e 1
 min f ( x)  4 khi x  2
 x 0;2 e
3 3  x  1   0; 2 
2) f ( x)  e x 3x 3 trên đoạn [0; 2] . . Ta có: f '( x)   3 x 2  3  e x 3 x 3  0  3 x 2  3  0  
 x  1   0; 2 
 f (0)  e3  max f ( x)  e5 khi x  1
  x 0;2 
Mà :  f (1)  e  
 f (2)  e5  xmin f ( x)  e khi x  2
   0;2 
1 x 2 x 1 x 2
3) f ( x)  e trên đoạn [  1;1] . Ta có : f '( x)  e  0  x  0   1;1
1  x2
 f (1)  1  max f ( x)  e khi x  0
  x 1;1
Mà :  f (0)  e  
 f (1)  1  xmin f ( x)  1 khi x  1
  1;1
4) f ( x)  ln( x 2  x  1) trên đoạn [1;3] .

2 x 1 1
Cách 1 : Ta có : f '( x )  2
 0  x   1;3
x  x 1 2
 max f ( x)  ln 7 khi x  3
 f (1)  0  x1;3
Mà :  
 f (3)  ln 7  xmin f ( x)  0 khi x  1
 1;3
2x 1
Cách 2: Ta có : f '( x )  2
 0 với x  1;3  hàm số đồng biến với x  1;3 .
x  x 1
 max f ( x)  ln 7 khi x  3
 x1;3
Với 1  x  3  f (1)  f ( x)  f (3)  0  f ( x)  ln 7  
 xmin f ( x)  0 khi x  1
1;3 
Trang 27
5) f ( x)  e x ( x 2  x  1) trên đoạn [0;3] .

 x  2   0;3
Ta có: f '( x)  e x ( x 2  x  1)  e x (2 x  1)  e x ( x 2  x  2)  0  x 2  x  2  0  
 x  1   0;3
 f (0)  1  max f ( x)  6e3 khi x  3
  x0;3
Mà :  f (1)  e  
 f (3)  6e3  xmin f ( x)  e khi x  1
  0;3
6) f ( x )  x  e2 x trên đoạn [  1; 0] .
1
1 ln 1  ln 2
Ta có: f '( x)  1  2e2 x  0  e 2 x   e2 x  e 2  2 x  ln   ln 2  x    1; 0
2 2 2
 1 e2  1
 f (1)  1  e2   e 2 1  ln 2  ln 2
 
 xmax f ( x)   khi x 
   ln 2   ln 2  ln 2  ln 2 1 1  ln 2  1;0  2 2
Mà :  f   e      2
  2  2 2 2 2  min f ( x)   e  1 khi x  1
 f (0)  1  x 1;0  e2


x2 4  x 2  3x  4
7) f ( x)   4ln(3  x) trên đoạn [  2;1] . Ta có : f '( x)  x    0   x 2  3x  4  0
2 3 x 3 x

 f (2)  2  4 ln 5  1  8ln 2
 x  1   2;1   max f ( x)  khi x  1
 1 1  16ln 2  x 2;1 2
 . Mà :  f (1)   8ln 2  
 x  4   2;1  2 2  min f ( x)  1  16 ln 2 khi x  1
 1 1  8ln 2  x 2;1 2
 f (1)  2  4 ln 2  2
8) f ( x)  x 2  ln(1  2 x) trên đoạn [  2; 0] (TN – 2009)
 1
2 4 x 2  2 x  2 2  x     2; 0
Ta có : f '( x)  2 x    0  4 x  2 x  2  0  2
1  2x 1  2x 
 x  1   2;0 
 f (2)  4  ln 5
  max f ( x)  4  ln 5 khi x  2
  1 1 1  4ln 2  x 2;0 
Mà :  f      ln 2    1  4ln 2 1
  2 4 4  min f ( x)  khi x  
 f (0)  0  x  2;0  4 2
1
2 ln x. .x  ln 2 x
ln 2 x x 2 ln x  ln 2 x
9) f ( x)  trên đoạn 1;e3  . Ta có : f '( x)  2
 2
 0  2ln x  ln 2 x  0
x x x

 f (1)  0  4
  max f ( x)  2 khi x  e 2
ln x  0 x 1  4  x1;e  3 e
  2
Mà :  f (e2 )  2    
ln x  2 x  e  e  min3 f ( x)  0 khi x  1
 3 9  x1;e 
 f ( e )  3
e
Trang 28
x  0
1 
2
10) f ( x)  x ln x trên đoạn  ;e 2  . . Ta có : f '( x)  2 x ln x  x  x  2 ln x  1  0  
e  ln x  1  ln e
 2
  1  1
f   2  max f ( x)  2e4 khi x  e2
 1 2  e e
x  0 e ;e    x 1e ;e2 
   e   

 1 2 
. Mà :  f   e  
2
 1 1
  min f ( x)  2 khi x 
x  e   ;e   x 1e ;e2  e e
 e  f

 e   2e 4
2
  

1
11) f ( x)  trên đoạn [e; e2 ] .
ln x
1
 x
1
Ta có : f '( x)  2 ln x    0 với x   e; e2   hàm số nghịch biến với x   e; e2 
ln x 2 x ln x ln x
1 1 3 1 1
 
(Có thể tính f '( x) bằng cách : f ( x)   ln x  2  f '( x)    ln x  2 .   )
2 x 2 x ln x ln x
 max f ( x)  1 khi x  e
 xe;e2 
2 
Cách 1 : Với e  x  e2  f (e )  f ( x )  f (e 2 )  1  f ( x )  
2 2
 min f ( x)  khi x  e2
 2
 xe;e   2
 max f ( x)  1 khi x  e
 f ( e)  1  xe;e2 
 
Cách 2 : Ta có :  2 2 2
 f (e )   min f ( x)  khi x  e2
 2  2
 xe;e   2
12) f ( x)  27 x  9 x  8.3x  1 trên đoạn [0;1] .

Đặt t  3 x với x   0;1  t  1;3  f ( x)  t 3  t 2  8t  1  g (t ) với t  1;3
t  2  1;3
Ta có : g '(t )  3t  2t  8  0  
2
t   4 (loai)
 3
 g (1)  9  max f ( x)  7 khi x  1
  x0;1
Mà :  g (2)  13  
 g (3)  7  xmin f ( x)  13 khi x  log 3 2
 0;1

13) f ( x)  log 2 x  4 log x  3 trên [10;1000] .
Đặt t  log x với x  10;1000  t  1;3  f ( x)  t 2  4t  3  g (t ) với t  1;3
Ta có : g '(t )  2t  4  0  t  2  1;3
 g (1)  0   x  10
  xmax f ( x)  0 khi  x  1000
Mà :  g (2)  1  10;1000  

 g (3)  0  min f ( x)  0 khi x  100
  x10;1000 
Trang 29
14) y  x 2  3  x ln x trên đoạn [1; 2] (TN – 2013)

x x x  x2  3
Ta có: y '   (ln x  1)   1  ln x   ln x
x2  3 x2  3 x2  3
 2 2 x  x2  3
x  x  3  x  x  x  x  0  0
Mà  x2  3  y '  0 với x  [1; 2]

  ln x  0 x  [1; 2]
 max y  y (1)  2 khi x  1
 x1;2
Suy ra hàm số nghịch biến trên đoạn [1; 2]  
 xmin y  y (2)  7  2 ln 2 khi x  2
 1;2
Ví dụ 11: Tìm m để bất phương trình sau có nghiệm: 1) 3x  3  5  3x  m 2) 4 x  m.2 x  m  3  0
Giải:
1) 3x  3  5  3x  m (*)
Xét hàm số : f ( x)  3x  3  5  3x với x  log 3 5  (*) có nghiệm khi : min f ( x)  m

x ;log3 5
Ta có : f '( x) 
3x ln 3

3x ln 3

3x ln 3  5  3x  3 x  3  0 5  3x  3x  3  3 x  1  x  0
2 3 3 x
2 53 x
2 3 x
 3  5  3 x

Ta có : lim f ( x)  lim
x  x 
 
3x  3  5  3x  3  5  bảng biến thiên :
 min f ( x)  2 2 . Vậy bất phương trình có nghiệm khi : m  2 2


x ;log3 5
2) 4 x  m.2 x  m  3  0  4 x  3  m  2 x  1 (2*)
TH1 : x  0 bất phương trình có dạng : 4  0 (vô lí)
4x  3
TH2 : x  0  2 x  1  0 . Khi đó bất phương trình có dạng:  m (2*1)
2x 1
4x  3
TH3: x  0  2 x  1  0 . Khi đó bất phương trình có dạng: x m (2*2)
2 1
4x  3 t2  3 4
Xét hàm số: f ( x )  x . Đặt t  2 x  f ( x)   t 1  g (t )
2 1 t 1 t 1
4 2 t  3
 g '(t )  1  2
 0   t  1  4  
 t  1  t  1
Trang 30
t2  3
+) Với x  0  t  1 và lim g (t )  lim   ta có bảng biến thiên:
t 1 t 1 t 1
(2*1)  m  min f ( x)  min g (t )  6 . Vậy (2*1)  m  6 (1)

x 0;  t1; 
t2  3
+) Với x  0  0  t  1 và lim g (t )  lim   ta có bảng biến thiên:
t 1 t 1 t 1
Từ bảng biến thiên ta có: (2*2)  m  3 (2)

 m  3
Từ (1) và (2), suy ra bất phương trình (2*) có nghiệm khi: 
m  6
Ví dụ 12: Tìm m để bất phương trình:

1) 3x  3  5  3x  m có nghiệm với x  (; log3 5]
2) ( m  1).4 x  2 x 1  m  1  0 có nghiệm với x  
3) m.9 x  (2m  1).6 x  m.4 x  0 có nghiệm với x  [0;1]
Giải:
1) 3x  3  5  3x  m với x  (; log3 5] (*)
Xét hàm số : f ( x)  3x  3  5  3x với x  log3 5  (*) đúng với x  (; log3 5] : m ax f ( x)  m

x ;log3 5
Ta có : f '( x) 
3x ln 3

3x ln 3

3x ln 3  5  3x  3 x  3  0 5  3x  3x  3  3 x  1  x  0
2 3 3 x
2 53 x
2 3 x
 3  5  3 x

Ta có : lim f ( x)  lim
x  x 
 
3x  3  5  3x  3  5  bảng biến thiên :
 m m ax f ( x)  4 . Vậy bất phương trình đúng với x  (; log3 5] : m  4


x ;log3 5
Trang 31
2) ( m  1).4 x  2 x 1  m  1  0 với x   (2*)

Đặt t  2 x với t  0 . Khi đó (2*) có dạng:  m  1 t 2  2t  m  1  0 với t  0
t 2  2t  1
 m  t 2  1  t 2  2t  1 với t  0  m   g (t ) với t  0 (2**)
t2 1
2t 2  4t  2 t  1  2
g '(t )  2
 0  t 2  2t  1  0  
t 2
 1 t  1  2
t 2  2t  1
và lim g (t )  lim  1  bảng biến thiên:
t  t  t2 1
Dựa vào bảng biến thiên: (2**)  m  1 . Vậy bất phương trình đúng với x   khi: m  1
3) m.9 x  (2m  1).6 x  m.4 x  0 với x  [0;1] (3*)

x x
9 3
(3*)  m     2m  1    m  0 với x  [0;1]
 4 2
x
 3  3
Đặt t    với x   0;1  t  1; 
 2  2
 3
Khi đó (3*) trở thành: mt 2   2m  1 t  m  0 với t  1; 
 2
 3
 m  t 2  2t  1  t với t  1; 
 2
2  3
 m  t  1  t với t  1;  (3*1)
 2
+) Với t  1 bất phương trình có dạng: 0  1 (luôn đúng)
t  3
+) Với t  1: (3*1)  m  2
 g (t ) với t  1;  (3*2)
 t  1  2
t 1  3 t
Ta có: g '(t )  3
 0 với t  1;  và lim g (t )  lim 2
 
 t  1  2 t 1 t 1  t  1
Ta có: (3*2) m  m ax g (t )  6 . Vậy với m  6 thì bất phương trình có nghiệm với x  [0;1]
 3
t1; 
 2
Trang 32
Ví dụ 13: Chứng minh các bất đẳng thức sau:

x2 xn
1) e x  1  x với x  0 2) e x  1  x   ...  với x  0 ; n   3) e x  x  1 với x   .
2 n!
2 n
4) a x  1  x ln a 
 x ln a   ...   x ln a  với x  0 ; a  1 ; n   5) ln(1  x)  x với x  0
2! n!
 x2 xn  x2
6) ln 1  x   ...    x với x  0 7) e x  cos x  2  x  x  
 2 n!  2
ln x 1 x
8)  với x  0; x  1 9) ln( x  1)  x  1 với x  1 10)  ln 1  x   x với x  0
x 1 x 1 x
2x 1
11) ln( x  1) 
x2
với x  0  x

12) ln 1  1  x 2   ln x với x  0
x 1
 x 1 
 
13) x ln x  1  x 2  1  1  x 2 với x   14) x x  
 2 
 với x  1 15) a b  b a với 0  a  b  1
b a
 1   1 y x
16)  2 a  a    2b  b  với a  b  0 (D – 2007) 17)  2 x  3x    2 y  3 y  với x  y  0
 2   2 
b c b a b c
ac a
18)      với a, b, c  0 và a  b . 19) a ab bc c  abc 3
với a, b, c  0
bc b
 x y 2y
20) 3  a.2 a  b.2b  c.2 c    a  b  c   2a  2b  2c  với a, b, c   21) ln   với x, y  0
 x  2x  y
ba b ba 1
22)  ln  với 0  a  b 23) x n . 1  x  với x  (0;1)
b a a 2ne
Giải:
1) e x  1  x với x  0 (1*)
(1*)  e x  1  x  0 với x  0
Cách 1 Xét hàm số: f ( x)  e x  1  x với x  0 . Ta có: f '( x)  e x  1  0  x  0
Từ bảng biến thiên ta có: f ( x)  0 với x  0 hay e x  1  x  0 với x  0 (đpcm)
Cách 2 (thực chất là cách trình bày khác của Cách 1)

Xét hàm số: f ( x)  e x  1  x với x  0
Ta có: f '( x)  e x  1  0 với x  0 và f '( x)  0  x  0
 f ( x) đồng biến với x  0 nên với x  0  f ( x)  f (0)  0
hay e x  1  x  0 với x  0 (đpcm)
Trang 33
x2 xn
2) e x  1  x  ...  với x  0 ; n  
2 n!
x2 xn
Xét hàm số: f n ( x)  e x  1  x   ...  .
2 n!
Ta sẽ đi chứng minh: f n ( x)  0 (*) với x  0 ; n  
+) Với n  1 : f1 ( x)  e x  1  x  f1 '( x)  e x  1  0 với x  0 và f '( x)  0 khi x  0

 hàm số f1 ( x) đồng biến với x  0  f1 ( x)  f1 (0)  0 . Vậy (*) đúng với n  1
+) Giả sử (*) đúng với n  k hay f k ( x)  0
x2 xk x k 1
+) Ta cần chứng minh (*) đúng với n  k  1 hay f k 1 ( x)  e x  1  x   ...    0 . Thật vậy:
2 k !  k  1 !
x2 xk
f k'1 ( x)  e x  1  x 
 ...   f k ( x)  0 (theo giả thiết quy nạp) và f k'1 ( x)  0 khi x  0
2 k!
 hàm số f k 1 ( x) đồng biến với x  0  f k 1 ( x)  f k 1 (0)  0 . Vậy (*) đúng với n  k  1
x2 xn
Theo phương pháp quy nạp  e x  1  x   ...  với x  0 ; n  N (đpcm)
2 n!
3) e x  x  1 với x   . (3*)
(3*)  e  x  1  0 với x  
x
Xét hàm số: f ( x)  e x  x  1 với x   . Ta có: f '( x)  e x  1  0  x  0

và lim f ( x)  lim  e x  x  1   ; lim f ( x)  lim  e x  x  1  
x  x  x  x 
Từ bảng biến thiên ta có: f ( x)  0 với x  

hay e x  x  1  0 với x   (đpcm)
2 n
4) a x
 1  x ln a 
 x ln a   ... 
 x ln a 
với x  0 ; a  1 ; n  
2! n!
Đặt t  x ln a  a x  e x ln a  et với t  0
t2 tn
Khi đó bài toán được phát biểu lại là: Chứng minh et  1  t   ...  với t  0 ; n   (quay về ý 2))
2 n!
5) ln(1  x)  x với x  0
Xét hàm số: f ( x)  ln 1  x   x với x  0 .
1 x
Ta có: f '( x ) 1   0 với x  0
1 x 1 x
 hàm số f ( x ) nghịch biến với x  0  f ( x)  f (0)  0
hay ln 1  x   x  0 với x  0 (đpcm)
Trang 34
 x2 xn 
6) ln 1  x   ...    x với x  0
 2 n! 
 x2 xn 
Xét hàm số: f ( x)  ln 1  x   ...    x với x  0
 2 n! 
x n 1 xn
1  x  ...  
 n  1! n!
Ta có: f '( x)  2
1   0 với x  0
x xn x2 xn
1  x   ...  1  x   ... 
2 n! 2 n!
 x2 xn 
 f ( x ) nghịch biến với x  0  f ( x)  f (0)  0 hay: ln 1  x   ...    x với x  0 (đpcm)
 2 n! 
x2
7) e x  cos x  2  x  với x  
2
x2
Xét hàm số: f ( x)  e x  cos x  2  x  với x  
2
Ta có: f '( x)  e x  sin x  1  x và f ''( x)  e x  cos x  1  0 với x  
 x  0  f '( x)  f '(0)  0
 f '( x ) đồng biến với x   . Do đó: 
 x  0  f '( x)  f '(0)  0
 x2 
và ta có: lim f ( x)  lim  e x  cos x  2  x    
x  x 
 2 
x2
Từ bảng biến thiên ta có: f ( x)  0 với x   hay e x  cos x  2  x  với x   (đpcm)
2
ln x 1
8)  với x  0; x  1
x 1 x
x 1
Xét hàm số: f ( x)  ln x  với x  0 và x  1
x
1 2
x   x  1 .
1
Ta có: f '( x)   2 x  1  x 1   x 1 
 0 với x  0; x  1
x x x 2x x 2x x
 f ( x ) nghịch biến với x  0; x  1 .Do đó:
x 1 x 1
ln x 1
+) Với 0  x  1  f ( x)  f (1)  0 hay ln x   0  ln x    (vì x  1  0 ) (1)
x x x 1 x
x 1 x 1 ln x 1
+) Với x  1  f ( x)  f (1)  0 hay ln x   0  ln x    (vì x  1  0 ) (2)
x x x 1 x
ln x 1
Từ (1) và (2)   với x  0; x  1 (đpcm)
x 1 x
Trang 35
9) ln( x  1)  x  1 với x  1
Xét hàm số f ( x )  ln( x  1)  x  1 với x  1
1 1 2  x 1
Ta có: f '( x)     0  x 1  2  x  5
x 1 2 x  1 2  x  1
và lim f ( x)  lim ln( x  1)  x  1    ; lim f ( x)  lim  ln( x  1)  x  1   
x  x    x 1 x 1
Từ bảng biên thiên ta có: f ( x)  2 ln 2  2  0

hay ln( x  1)  x  1 với x  1 (đpcm)
x
10)  ln 1  x   x với x  0
1 x
+) Xét hàm số: f ( x)  ln 1  x   x với x  0
1 x
Ta có: f '( x )  1   0 với x  0
1 x 1 x
 hàm số f ( x ) nghịch biến với x  0  f ( x)  f (0)  0
hay ln 1  x   x  0 với x  0 (1)
x
+) Xét hàm số: g ( x)  ln 1  x   với x  0
1 x
1 1 x
Ta có: g '( x)     0 với x  0
1  x 1  x 2 1  x 
2
 hàm số g ( x ) đồng biến với x  0  g ( x)  g (0)  0

x
hay ln 1  x    0 với x  0 (2)
1 x
x
Từ (1) và (2)   ln 1  x   x với x  0 (đpcm).
1 x
2x
11) ln( x  1)  với x  0
x2
2x
Xét hàm số: f ( x)  ln( x  1)  với x  0
x2
1 4 x2
Ta có: f '( x)     0 với x  0
1  x  x  2  2 1  x  x  2 2
 f ( x ) đồng biến với x  0  f ( x)  f (0)  0
2x
hay ln( x  1)  với x  0 (đpcm)
x2
Trang 36
1 1

12) ln 1  1  x 2   x
 ln x với x  0 .Xét hàm số: f ( x )  ln 1  1  x 2    x
 ln x với x  0
Ta có: f '( x) 
x 1 1
 2 
x
 2 
3 2
1  x x  1  x  1  x  1  x
2
 

1  x2 1  1  x2  x x 1  x2 1  1  x2 x
1  x2 1  1  x2 x2   

1  x2  1  x2  x 1  x2  x

 
1  x2  x 1  1  x2  1  x2  x
 0 với x  0

1  x2 1  1  x2 x2  
1  x2 1  1  x2 x2  x2 1  x2
 hàm số đồng biến trên  0;   (1)
 1    1 1  x2  1
x  x   x  x  

Mặt khác: lim f ( x)  lim ln 1  1  x 2   ln x   lim  ln 
x
    0
 x

(2)

1
Từ (1) và (2)  f ( x)  0 với x  0 hay ln 1  1  x 2    x
 ln x với x  0 (đpcm)
 
13) x ln x  1  x 2  1  1  x 2 với x   . Xét hàm số: f ( x)  x ln x  1  x 2  1  1  x 2 với x    
 x 
x 1  
1  x2 x
Ta có: f '( x)  ln x  1  x 2   
x  1  x2

1 x 2 
 ln x  1  x 2 
 
Khi đó: f '( x)  0  ln x  1  x 2  0  x  1  x 2  1  1  x 2  1  x
1  x  0 x  1
 2
1  x  1  2 x  x
2

x  0
 x  0 và lim f ( x)  lim  x ln x  1  x 2  1  1  x 2   
x  x  
   
Từ bảng biến thiên ta có: f ( x)  0 với x  R hay x ln x  1  x 2  1  1  x 2 với x  R (đpcm)  

x 1
x  x 1 
14) x    với x  1
 2 
x 1 x 1
 x 1 
x  x 1  x x 1 x 1
Ta có: x     ln x  ln    x ln x   x  1 ln  x ln x   x  1 ln 0
 2   2  2 2
x 1
Xét hàm số: f ( x )  x ln x   x  1 ln với x  1
2
x 1 x 1 2x
Ta có: f '( x )  ln x  1  ln  1  ln x  ln  ln (1)
2 2 x 1
2x 2x
Mà: x  1  2 x  x  1  0   1  ln  0 (2)
x 1 x 1
Từ (1) và (2)  f '( x)  0 với x  1 và f '( x)  0 khi x  1  hàm số f ( x ) đồng biến với x  1
x 1
 f ( x)  f (1)  0 hay x ln x   x  1 ln  0 (đpcm)
2
Trang 37
15) a b  b a với 0  a  b  1
ln a ln b
Ta có BĐT cần chứng minh: a b  b a  ln a b  ln b a  b ln a  a ln b   với 0  a  b  1
a b
ln x 1  ln x
Xét hàm số: f ( x)  với x   0;1 . Ta có: f '( x)   0 với x   0;1
x x2
ln a ln b
 f ( x ) đồng biến với x   0;1 . Vậy với 0  a  b  1  f ( a )  f (b) hay  (đpcm).
a b
b a
 1   1
16)  2 a  a    2b  b  với a  b  0 (D – 2007)
 2   2 
b a
b
 a 1   b 1
a
Ta có:  2  a    2  b  
 4a  1

 4b  1 b a b
  4a  1   4b  1  ln  4a  1  ln  4b  1
a
ab ab
 2   2  2 2
ln  4 a  1 ln  4b  1
 b ln  4 a  1  a ln  4b  1   với a  b  0
a b
ln  4t  1
Xét hàm số: f (t )  với t  0
t
4t ln 4
t
 ln  4t  1 4t ln 4   4t  1 ln  4t  1
Ta có: f '(t )  4  1   0 với t  0
t2  4t  1 t 2
 hàm số nghịch biến với t  0
ln  4 a  1 ln  4b  1
Với a  b  0  f (a )  f (b)   (đpcm)
a b
y x
17)  2 x  3x    2 y  3 y  với x  y  0
y x y x
x y
x y y x    3       3      3 x    3 y 
Ta có:  2  3
x
  2 y
3   2 x 1        2 y 1       2 xy 1      2 xy 1    
   2       2      2     2  
y x y x
  3 x    3 y    3 x    3 y    3 x    3 y 
 1      1      ln 1      ln 1      y ln 1      x ln 1    
  2     2     2     2     2     2  
  3 x    3 y 
ln 1     ln 1    
  2     2   ln 1  a x  ln 1  a y  3
      với a  (*)
x y x y 2
ln 1  a t 
Xét hàm số f (t )  với t  0
t
a t ln a
t
.t  ln 1  a t  a t ln a t  1  a t  ln 1  a t 
Ta có: f '(t )  1  a   0 với t  0
t2 1  a t  t 2
Vậy f (t ) nghịch biến với t  0 . Nên với x  y  0  f ( x)  f ( y ) hay (*) đúng (đpcm).
Trang 38
b c b xb
ac a  xa
18)      với a, b, c  0 và a  b . Xét hàm số: f ( x)    (*) với x, a, b  0
bc b  xb 
x b
 xa  xa
Từ (*)  ln f ( x)  ln     x  b  ln  
 xb   xb
ba
 x  b 2
f '( x)  xa  x  b  xa  ba   xa ba
  ln    ln    f '( x)  ln    f ( x) (1)
f ( x)  xb  xa  xb  xa   x b  x a
xb
2
 xa ba
Đặt g ( x)  ln   g '( x) 
ba

ba

b  a   0 với x, a, b  0
 2 2
 xb  xa  x  a  x  b   x  a   x  a  x  b
 hàm số g ( x ) nghịch biến với x   0;  
  xa ba
Mà lim g ( x)  lim ln     0  g ( x)  0 với x  0 (2)
x  x 
  xb  x a
Từ (1) và (2)  f '( x)  0 với x, a, b  0
 hàm số f ( x ) đồng biến với x   0;  
b c b
ac a
Vậy với c  0  f ( c)  f (0) hay     (đpcm)
 bc  b
a b  c
19) a ab bc c  abc 3 với a, b, c  0
a b c a b c
 
a a bb cc  abc  ln  a abbc c   ln  abc 3   3  a ln a  b ln b  c ln c    a  b  c  ln a  ln b  ln c 
3
 
Xét hàm số: f ( x )  ln x luôn đồng biến với x  0
 a  b  ln a  ln b   0  a ln a  b ln b  a ln b  b ln a
 
Khi đó với a, b, c  0 ta luôn có:  b  c  ln b  ln c   0  b ln b  c ln c  b ln c  c ln b
 c ln c  a ln a  c ln a  a ln c
 c  a  ln c  ln a   0 
 2  a ln a  b ln b  c ln c   a  ln b  ln c   b(ln c  ln a )  c(ln a  ln b) (*)
Cộng 2 vế của (*) với a ln a  b ln b  c ln c ta được:
3  a ln a  b ln b  c ln c    a  b  c  ln a  ln b  ln c  (đpcm)
20) 3  a.2 a  b.2b  c.2 c    a  b  c   2a  2b  2c  với a, b, c  
Xét hàm số: f ( x)  2 x luôn đồng biến với x  
 a  b   2 a  2b   0  a.2 a  b.2b  a.2b  b.2 a
  b

 b  c   2  2   0  b.2  c.2  b.2  c.2
b c c c b
Khi đó với a, b, c  R ta luôn có:
 c.2c  a.2 a  c.2 a  a.2c
 c  a   2  2   0
c a

 2  a.2a  b.2b  c.2c   a  2b  2c   b(2c  2a )  c (2 a  2b ) (*)
Cộng 2 vế của (*) với a.2a  b.2b  c.2c ta được: 3  a.2 a  b.2b  c.2 c    a  b  c   2a  2b  2c  (đpcm)
Trang 39
x y 2y
21) ln   với x, y  0
 x  2x  y
x y 2y 2 x(t  1) 2(t  1)
Đặt t  với t  1  tx  x  y  y  x(t  1)   
x 2 x  y 2 x  x(t  1) t 1
2  t  1
Khi đó bài toán trở thành chứng minh: ln t  với t  1
t 1
2  t  1
Xét hàm số f (t )  ln t  với t  1
t 1
1 4 (t  1)2
Ta có: f '(t )     0 với t  1  hàm số đồng biến với t  1
t  t  12 t  t  1 2
2  t  1 2  t  1
Với t  1  f (t )  f (1)  0  ln t   0 hay ln t  với t  1 (đpcm)
t 1 t 1
ba b ba
22)  ln  với 0  a  b
b a a
ba b ba 1 ln b  ln a 1
Ta có:  ln    
b a a b ba a
1
Xét hàm số: f ( x )  ln x với x   a; b ta có: f '( x )  và f ( x ) liên tục trên  a; b
x
f (b )  f ( a ) ln b  ln a 1
Áp dụng định lý La – gơ – răng  c   a; b  :  f '(c )   (1)
ba ba c
1 1 1
Mặt khác: 0  a  c  b    (2)
b c a
1 ln b  ln a 1
Từ (1) và (2)    (đpcm)
b ba a
1
23) x n . 1  x  với x  (0;1)
2ne
1 1 1
Ta có: x n . 1  x   x 2 n 1  x    2n 1  x  x 2 n 
2ne 2 ne e
2 n 1 2 n 1
 2n  2nx  2nx   2n 
Áp dụng BĐT Cauchy ta có: 2n 1  x  x 2 n   2n  2nx  . 
x.x...x     
2n  2n  1   2n  1 
2 n 1 2 n 1
 2n  1  2n  1
Ta cần chứng minh:     ln    ln
 2n  1  e  2n  1  e
1
  2n  1  ln  2n   ln  2 n  1   1 hay ln  2 n  1  ln  2n  
2n  1
1
Xét hàm số: f ( x )  ln x với x   2n; 2n  1 ta có: f '( x )  và f ( x ) liên tục trên  2n; 2n  1
x
f (2n  1)  f (2n) 1
Áp dụng định lý La – gơ – răng  c   2n; 2n  1 :  f '(c )  ln  2n  1  ln  2n   (1)
2n  1  2n c
1 1
Mặt khác: c  2n  1   (2)
c 2n  1
1
Từ (1) và (2)  ln  2n  1  ln  2n   (đpcm)
2n  1
Trang 40
Ví dụ 14 .Chứng minh rằng:
1) a 2 ln b  b 2 ln a  ln a  ln b với 0  a  b  1 và a , b   . (CĐ – 2009):

x x x
 12   15   20 
2)          3x  4 x  5 x với x   . Khi nào đẳng thức xảy ra. (B – 2005)
 5  4  3 
Giải:
ln a ln b
1) a 2 ln b  b 2 ln a  ln a  ln b  ( a 2  1) ln b  (b 2  1) ln a  2
 2
a 1 b 1
1 2
(t  1)  2t ln t
ln t
Xét hàm số f (t )  2 với t  (0;1) . Ta có f '(t )  t  0 với t  (0;1) .
t 1 (t 2  1)2
Suy ra f (t ) đồng biến trên khoảng (0;1) . Khi đó 0  a  b  1  f ( a )  f (b )
ln a ln b
hay 2  2 (đpcm).
a 1 b 1
x x x x
 12   15   12   15 
2) Áp dụng bất đẳng thức Cauchy cho 2 số dương ta có:       2   .    2.3x
 5  4  5  4
 15  x  20  x x
x x       2.5 (2)
 12   15  4
    3
hay       2.3x (1) . Tương tự ta được:  x x
 5  4  20   12  x
 3   5   2.4
 (3)

 12  x  15  x  20  x 
Cộng các bất đẳng thức (1), (2) và (3) ta được: 2           2  3x  4 x  5 x 
 5   4   3  
x x x
 12   15   20 
hay          3x  4 x  5 x (đpcm)
 5  4  3 
Dấu “=” xảy ra khi và chỉ khi dấu “=” ở (1), (2) và (3) xảy ra  x  0
4x  1   2   2012 
Ví dụ 15: Cho f ( x )  x
. Tính tổng: S  f   f   ...  f 
4 2  2013   2013   2013 
Giải:
Nếu a  b  1 ta có :
4a 4b 4a  4b  2   4b  4 a  2  2.4 a b  2  4 a  4b  8  2  4 a  4b 
f (a )  f (b )     a b   1 (*)
4 a  2 4b  2  4a  2  4b  2  4  2  4a  4b   4 8  2  4 a  4b 
Áp dụng (*) ta được :
  1   2012     2   2011     1003   1004  
S f   f     f   f    ...   f   f 
  2013   2013     2013   2013     2013   2013  
 1  1  ...  1  1003
Vậy S  1003
Trang 41
3
Ví dụ 16: Cho a, b, c  1 thỏa mãn:  a  b  b  c  c  a    a  b  c  2 . Chứng minh rằng:
3
log a b a  log b c b  log c  a c 
2
Giải:.
Với hai số x, y  1 và z  0 ta luôn có: log x y  log x  z  y  z  và dấu "  " xảy ra khi : z  0 hoặc x  y (*)
Thật vậy: … (các bạn xem lại cách chứng minh ở Ví dụ 4 – ý 3)
Áp dụng (*) ta có: log a  a  b   log a c  a  b  c   0  log a b a  log a b c  a  c 
Tương tự ta có: logb c b  log ab c  a  b 
log c  a c  log a b c  c  b 
3
3
 log a b a  log b  c b  log c a c  log a b  c  a  b  b  c  c  a    log a b c  a  b  c  2 
2
3
Vậy log a b a  log b c b  log c  a c  (đpcm)
2
B. BÀI LUYỆN
Bài 1: Không dùng bảng số và máy tính hãy so sánh các cặp số sau:
3 2
3 3 5 4 3 1 1
1) 3 và 4 2) 30 và 20 3) 5 và 7 4)   và  
3  3
5 7 5 1 3 2
5) 4 và 4 6) log 2 5 và log 2 7) log 3 4 và log 4 8) log 5 và log 3
2 3 3
4 4
5
8
log 3 2  log 1 1
9 log 6 
9) 9 9
và 5 10) 2log6 3 và 3 2
11) log3 2 và log 7
4
12) log0,1 3 2 và log 0,2 0,34 13) log9 80 và log 2 5 14) log 3 16 và log16 729
1 14 7 3
Bài 2: Xác định dấu của các biểu thức sau: A  log 4 .log 1 5 B  log 6 .log 4 .log 0,7
3 2 5 9 7 2 7
Bài 3: Chứng minh các bất đẳng thức sau:

3
1) log b  c a  log c  a b  log a b c  với a, b, c 
4
 2; 2 
2) log 4 1  4   log 9  2  9  với a  0
a a a
 1  1  1 1 
3) log a  b    log b  c    log c  a    6 với a, b, c   ;1 
 4  4  4 4 
Bài 4: Không sử dụng máy tính hãy chứng minh rằng

3
1) log 3 29  2  log 2 7 2) log 3 7  log 7 3  2
2
Trang 42
Bài 5: Tìm tập xác định của các hàm số sau:

3
1) y  ( x 2  x  2) e 2) y  (3  x  2 x 2 ) 2 3) y  3 1  x 2 4) y  (2 x  16) 3
x 1 x 1 x 3 x 1
5) y  log 4  x2 6) y  log 1 7) y  log 2 8) y  log
x 1 2 x5 x 1 2x  3
 x2  2  x 1 1
9) y  log 0,3  log3  10) y  log 1  log 2 x 2  x  6 11) y  lg   x 2  3 x  4  
 x5  2 x 1 2
x  x6
Bài 6: Tìm GTLN, GTNN (nếu có) của các hàm số sau:
2
1) f ( x)  e x  2 x trên đoạn [0;3] . 2) f ( x)  ln( x  e) trên [0; e] .
3) f ( x)  log 1 ( x  1) trên đoạn [1;3] . 4) f ( x)  xe  x trên đoạn [0; 2] .
2
2 x
5) f ( x)  x e trên đoạn [  1; 2] . 6) f ( x)  e x ( x 2  2 x  2) trên đoạn [1; 4]
1 
7) f ( x)  ( x  1)e x trên đoạn [  1;1] . 8) f ( x)  x  ln x trên đoạn  ; e  .
2 
x
9) f ( x)  trên khoảng (0; ) . 10) f ( x)  e2 x  4e x  3 trên đoạn [0; ln 4] .
ln x
1 1 
11) f ( x)  log 31 x  log 21 x  3 log 1 x  1 trên  ; 4  .
3 2 2 2 4 
Bài 7 : Tìm m để bất phương trình :

1) 4 x  3.2 x 1  m  0 có nghiệm với x  
2) (3m  1).12 x  (2  m).6 x  3x  0 có nghiệm với x  0 .
3) 4 x  2 x  m  0 có nghiệm với x  (0;1)
Bài 8 : Chứng minh các bất đẳng thức sau:

x2
1) e x  1  x  với x  0
2
2
 x 
2) ln  1  x    x với x  0
 2
1  a b 
3)  ln  ln   4 với 1  a  b
a  b  a 1 b 1 
Mọi ý kiến và đóng góp các bạn gửi về theo email: giaidaptoancap3@yahoo.com
CẢM ƠN CÁC BẠN ĐÃ ĐỌC TÀI LIỆU !
PHẦN 2: PHƯƠNG TRÌNH, BẤT PHƯƠNG TRÌNH,

HỆ PHƯƠNG TRÌNH MŨ VÀ LÔGARIT
(các bạn theo dõi ở bản tiếp theo…)
Trang 43

Mu Logarit Phan1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mu Logarit Phan1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GIẢI ĐÁP TOÁN CẤP 3

HÀM SỐ LŨY THỪA, HÀM SỐ MŨ VÀ HÀM SỐ LÔGARIT

TÍNH ĐƠN ĐIỆU VÀ

PHẦN 1: HÀM SỐ LŨY THỪA, HÀM SỐ MŨ VÀ HÀM LÔGARIT

1. LŨY THỪA (Giả sử các biểu thức có nghĩa):

A. CÁC VÍ DỤ MINH HỌA

Ví dụ 1: Tính giá trị các biểu thức sau:

847 847 847 3 847  3 847 3 847 

Bài 1: Tính giá trị các biểu thức sau:

A. CÁC VÍ DỤ MINH HỌA

Ví dụ 1: Tính giá trị các biểu thức sau:

 3 log 2 2 log 3 33   23 log3 2 log 2 3 

 lg  tan10.cot10   lg  tan 20.cot 20   ...  lg  tan 440.cot 440   lg  tan 450 

Giải: Cho log a b  3 ; log a c  2

4) D = log 6 (21, 6) biết log 2 3  a và log 2 5  b

5) E = log35 28 biết log14 7  a và log14 5  b

6) F = log 25 24 biết log 6 15  a và log12 18  b

log 2 18 log 2  2.3  1  2log 2 3

log 2 63 log 2  32.7  2 log 2 3  log 2 7 2a  c

10) J = log 6 35 biết log 27 5  a ; log 8 7  b ; log 2 3  c

Ví dụ 5: Tính giá trị của biểu thức:

6) Nếu a  log12 18 ; b  log 24 54 thì: ab  5( a  b)  1

log 2 18 log 2  2.3  1  2log 2 3

log 2 54 log 2  2.3  1  3log 2 3

Bài 1: Tính giá trị các biểu thức sau:

1) A = log 1 28 biết log 7 2  a 2) B = log 6 16 biết log12 27  a . 3) C = log 49 32 biết log 2 14  a

Bài 4: Tính giá trị của biểu thức:

II. ĐẠO HÀM

A. CÁC VÍ DỤ MINH HỌA

Ví dụ 1: Tính đạo hàm của các hàm số sau:

Ví dụ 2: Chứng minh các đẳng thức sau:

Giải: 1) y '' 2 y ' 2 y  0 với y  e  x sin x

Bài 1: Tính đạo hàm của các hàm số sau:

Bài 2: Chứng minh các đẳng thức sau:

III. GIỚI HẠN

Ví dụ : Tính các giới hạn sau:

Tính các giới hạn sau:

IV. TÍNH ĐƠN ĐIỆU VÀ CÁC BẤT ĐẲNG THỨC

*) Tính đơn điệu:

*) Các bất đẳng thức:

A. CÁC VÍ DỤ MINH HỌA

0  0, 4  1; 2  1  log 0,4 2  0

+) Từ (1) và (2)  2  2 log n1 n.log n1  n  2   1  log n 1 n.log n1  n  2 

log 5 3.log15 4  1 14 14 log 5 3.log15 4

Ví dụ 3: Sắp xếp các số sau theo thứ tự giảm dần:

Ví dụ 4: Chứng minh các bất đẳng thức sau:

2) log a b  log a c b với a, b  1 và c  0

4) log a ( a  1)  log a 1 ( a  2) với 0  a  1

Mặt khác theo BĐT Cauchy ta có : a  b  c  3 3 abc (2*)

Ví dụ 5: Không sử dụng máy tính hãy chứng minh rằng:

Ví dụ 6: Chứng minh rằng các hàm số:

Ví dụ 7: Giải các phương trình, bất phương trình sau:

3) f '( x)  g '( x) biết f ( x )  x  ln( x  5) ; g ( x)  ln( x  1)

Ví dụ 8: Tìm tập xác định của các hàm số sau:

Ví dụ 9: Tìm GTLN, GTNN (nếu có) của các hàm số sau:

4) f ( x)  ln( x 2  x  1) trên đoạn [1;3] .

5) f ( x)  e x ( x 2  x  1) trên đoạn [0;3] .

12) f ( x)  27 x  9 x  8.3x  1 trên đoạn [0;1] .

14) y  x 2  3  x ln x trên đoạn [1; 2] (TN – 2013)

Ví dụ 11: Tìm m để bất phương trình sau có nghiệm: 1) 3x  3  5  3x  m 2) 4 x  m.2 x  m  3  0

 min f ( x)  2 2 . Vậy bất phương trình có nghiệm khi : m  2 2

(2*1)  m  min f ( x)  min g (t )  6 . Vậy (2*1)  m  6 (1)

Từ bảng biến thiên ta có: (2*2)  m  3 (2)

Ví dụ 12: Tìm m để bất phương trình:

(21)  m  min f ( x)  min g (t )  6 . Vậy (21)  m  6 (1)