Mühendislik Fakültesi

Makine Mühendisliği Bölümü

MAK 218L

İmal Usulleri Laboratuvarı

Deney Raporu

Deney Adı: Toz Metalurijisi Deneyi

Deney Tarihi: 5 Aralık 2020

Hazırlayan:

Ali Efe Kutlay

1. GİRİŞ
1.1 Toz Metalürjisi Nedir?
Toz metalürjisi, metali yapabilecek en küçük partikül haline, yani toz formuna kavuşturduktan
sonra bir kalıba konup; karıştırma, sıkıştırma ve sinterleme yöntemlerine sırasıyla uygulayıp
metal tozların birine bağlanarak bir parça üretim olayıdır.

1.2 Toz Metalürjisi Kullanım Alanları:

Toz metalürjisi oldukça geniş kullanım alanı vardır;
 1.2.1 Motor ve Araç Parçaları:
 Jet motoru parçaları
 Uç takımları
 Balatalar
 1.2.2 Sağlık Alanı:
 Diş dolgusu
 Ortopedik protezler
 1.2.3 Enerji Sektörü:
 Piller
 Güç aktarma dişileri

Şekil 1.1

1.3 Toz Üretim Metotları:

Toz üretim metotlarından bazıları şunlardır;
1.3.1 Atomizasyon Yöntemi:
Bir indüksiyon fırınında hazırlanan eriyik metalin hızlı bir şekilde dar bir alandan
başka bir alana akıtılıp hızlı şekilde soğutulması ile toz üretme yöntemidir.

1
 1.3.2 Aşındırma Yöntemi:
Çeşitli öğütücüler sayesinde mikro alaşımlı toz üretme yöntemidir.
1.3.3 Elektroliz yöntemi:
Elektrolitin kimyasal bileşimi ve mukavemeti, sıcaklık, akım yoğunluğu gibi
şartları sağladıktan sonra, birçok metalin sünger veya toz durumunda katot
üzerinde biriktirilmesi işleminin toz üretme işlemine denir.
1.3.4 Kimyasal Yöntemler:
Toz elde edeceğimiz demiri bazı kimyasallar ile karıştırıp fırınladıktan sonra
tekrardan öğütülmesiyle oluşan toz elde etme yöntemidir.

2. DENEY YÖNTEMİ

2.1 Deneyin Amacı:

Deneyin amacı, toz metalürjisinde kullanılan demir esaslı toz alaşımlarının yüksek ve alçak
basılma basınçları altında gösterdikleri dayanımların ve gösterdikleri davranışları gözlenmesi
ve sonuçlarının yazılmasıdır.

2.2 Deneyin Yapılışı:

Öncelikle 25 mm çapındaki kalıbı içine toz yerleştirecek şekilde basma makinesine
yerleştirilir. 18,775,19,005.19,258 gramajındaki demir esaslı alaşım tozları tek tek bu kalıbın
içine dökülür. Daha sonra hepsinin basma işlemleri gerçekleştirilerek elde edilen kalınlığın
ölçümü sağlanır. Bu kalıptan çıkarılan tozdan yapılmış parçaların kütle/hacim ‘den
yoğunluğu, ve 2*F/pi*D*D formülünden dayanımı hesaplanır. Özet olarak deneyde farklı
gramajların dayanıma etkisi gözlemlenmektedir.

Şekil 2.1 Şekil 2.2

2
3. DENEY SONUÇLARI
3.1 Basma Uzaması-Dayanım Grafikleri:

Çizelge 3.1

Çizelge 3.2

Çizelge 3.3

3
 Çizelge 3.4

 Çizelge 3,1 , 3.2 , 3.3 , 3.4’de numenlerin basma uzaması-dayanım grafikleri

verilmiştir.
 Grafikler karşılaştırdıklarında dayanım sırası olarak 3.>2.>1. numune sırası olarak
değerlendirilebilir.
 Uzama miktarı arttıkça basma uzaması konveks bir şekilde artarken çekme dayanım
kısmına geldiğinde, dayanımda ani bir düşüş meydana gelmektedir.

3.2 Yoğunluk Hesabı Sonuçları:

ῥ = m /ῦ2= Yoğunluk = Kütle / Hacim

3.2.1 1.Numune:

 ῥ1 = m1 /ῦ1 = 18,775 g / [π*(12.5)^2*(5,77) mm^3]= 6,6287 g/cm^3

3.2.2 2.Numune:

 ῥ2 = m2 /ῦ2 = 19,005 g / [π*(12.5)^2*(5,92) mm^3]= 6,5399 g/cm^3

3.2.3 3.Numune:

 ῥ3 = m3 /ῦ3 = 19,258 g / [π*(12.5)^2*(6) mm^3]= 6,5386 g/cm^3

4
3 DEĞERLENDİRME
Toz metalürjisi sanayide ve hayatımızda kullandığım pek çok şeyde karşımıza çıkmaktadır.
Yüksek üretim hızı, düşük maliyet ve karmaşık şekillerin düzgün bir biçimde imal edilmesi bu
yöntemin ne kadar kullanışlı bir yöntem olduğu göstermektedir. Ancak darba dayanım
düşüklüğü ve toz elde etmek bu işi zorlaştıran etmenlerden bazılardır. Hem avantaj, hem
dezavantajlarıyla kullanıldığı alana göre yaygın bir biçimde kullanılması mantıklı bir
yöntemdir.
 3. Bölümdeki çizelgelerden görüldüğü gibi gramajları daha fazla olan toz parçalarına,
daha fazla yük uygulamak geliyor. Bu nedenden dolayı dayanımı daha fazla seviyelere
çıkması diğerlerine göre mümkün olabiliyor.
 1. Numunenin dayanımı incelendiğinde yaklaşık olarak 0.08019 mm seviyelerine
kadar dayanımı 0’a çok yakın, bu uzunluktan sonra dayanımın arttığı görülmektedir.
Bu anormal durum yükün az bir şekilde uygulandığın dolayı düşünülmektedir.
 Yoğunluk olarak ῥ2> ῥ3> ῥ1 olarak görülmektedir. Ama dayanım olarak çizelgeler
incelendiğinde 3, 2’den daha fazla olarak görülmektedir. Bu nedenden dolayı
yoğunluk hesabı, tozdan yapılan parçanın dayanımına etki etmediği gözlenmektedir.

Şekil 4.1

4 KAYNAKÇA

[1] TOBB ETÜ İmal Usulleri laboratuvar Föyü

[2] Piccini, J. M., Svoboda, H. G Material Science

5
6