3.

SINIFLAR

MATEMATİK
ÇALIŞMA FASİKÜLÜ 1
 Sayılar ve İşlemler/ Doğal Sayılar
Üç Basamaklı Doğal Sayıları Okuma ve Yazma, Basamak Değeri
 Sayıları yazmak için kullandığımız sembollere rakam denir. Rakamlar 10
tanedir. Bunlar 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ve 9’dur.
 Rakamların bir araya gelmesiyle sayılar oluşur.
 En büyük iki basamaklı doğal sayının 99 olduğunu biliyoruz.
Başında sıfır olmayan, üç rakamdan oluşan doğal sayılara üç basamaklı
doğal sayılar denir. Üç basamaklı doğal sayılar yüzlük, onluk ve birlikten
oluşur.
Örneğin 100 üç basamaklı bir sayıdır. 100 sayısını birliklerine ayırırsak 100
tane birlikten; onluklarına ayırırsak 10 tane onluktan; yüzlüklerine ayırırsak
da 1 tane yüzlükten oluştuğunu söyleyebiliriz.

Basamak Değeri
 Doğal sayıların içinde rakamların yazıldığı yerlere basamak adı
verilir.
 Üç basamaklı doğal sayılar; birler basamağı, onlar basamağı
ve yüzler basamağından oluşur. Basamak değeri, doğal sayıları
oluşturan rakamların bulunduğu basamağa göre aldığı değerdir.
 Örnek-1: 365 sayısının önce basamak adlarını yazarak basamak
değerlerini bulunuz.
 Çözüm: 365
Birler basamağı 5 x1=5
Onlar basamağı 6 x 10 = 60
Yüzler basamağı 3 x 100 = 300
1
 Etkinlikler:
1) Sayıları ve okunuşlarını eşleştiriniz. Dışarıda kalan okunuşa göre verilen
boşluğa uygun sayıyı yazınız.

420  altı yüz iki

404  üç yüz altı
821  yüz dokuz
306 sekiz yüz yirmi bir
602  beş yüz kırk dört
101  dokuz yüz dokuz
109  yüz bir
708  dört yüz dört
909  yedi yüz sekiz
……………….  dört yüz yirmi

2) Okunuşu verilen sayıyı boşluğa yazınız.

Altı yüz seksen iki

Beş yüz beş

Dokuz yüz seksen

Üç yüz otuz üç

İki yüz otuz dokuz

2
3) Verilen sayıların okunuşlarını yanındaki kutulara yazınız. Yukarıdan
aşağıya koyu kutuları okuyarak ve şifreyi bulunuz.

238
192
517
764
380
449
195
505
626
831
202
123
839
598
335
601
135
326
539
808

Şifre:

3
3) Aşağıdaki sayıların basamak adlarını ve basamak değerlerini yazınız.
I. 879 Basamak adı Basamak değeri
…………………..………… ……………….………….….
…………………..………... ………….………………….

……………………..……… ………….………………….
II. 720 Basamak adı Basamak değeri
…………………..………… ……………….………….….
…………………..………... ………….………………….

……………………..……… ………….………………….

III. 255 Basamak adı Basamak değeri

…………………..………… ……………….………….….
…………………..………... ………….………………….

……………………..……… ………….………………….

IV. 403 Basamak adı Basamak değeri

…………………………… ……………………………….

……………………………. ………………………………..
……………………........ …………………………………

NOT:
Birler basamağında
bulunan rakamların
basamak değeri, sayının
kendisidir.
4
 Üç Basamaklı Doğal Sayıları Yuvarlama, Karşılaştırma ve Sıralama

En Yakın Onluğa Yuvarlama

Sayıları en yakın onluğa yuvarlarken birler basamağına bakılır. Sayının
birler basamağındaki rakam 5’ten küçükse, sayı bir önceki onluğa yuvarlanır.
Sayının birler basamağındaki rakam 5 ya da 5’ten büyükse sayı bir sonraki
onluğa yuvarlanır.

Örnek-1: 163’ü en yakın onluğa yuvarlayınız.

Çözüm: Önce onar onar sayarken 163’ü hangi onluklar arasında
söylediğimize bakarız. 163, 160 ve 170 arasındadır. Birler basamağını
incelediğimizde 3 rakamını görürüz. Bu sebeple 163’ü bir önceki onluk olan
160’a yuvarlarız.

En Yakın Yüzlüğe Yuvarlama

Sayıları en yakın yüzlüğe yuvarlarken onlar basamağına bakılır. Sayının onlar
basamağındaki rakam 5’ten küçükse, sayı bir önceki yüzlüğe yuvarlanır.
Sayının onlar basamağındaki rakam 5 ya da 5’ten büyükse sayı bir sonraki
yüzlüğe yuvarlanır.

Örnek-2: 876 sayısını en yakın yüzlüğe yuvarlayınız.

Çözüm: Önce yüzer yüzer sayarken 876’yı hangi yüzlükler arasında
söylediğimize bakarız. 876, 800 ve 900 arasındadır. Onlar basamağında 7
olduğu için bir sonraki yüzlüğe yuvarlarız.

5
Üç Basamaklı Doğal Sayıları Karşılaştırma ve Sıralama

Üç basamaklı doğal sayıları karşılaştırırken ve sıralarken önce yüzler

basamağına bakılır. Yüzler basamağı eşitse onlar basamağına, onlar basamağı
eşitse birler basamağına bakılır.
Karşılaştırma Sembolleri
Birden fazla sayıyı karşılaştırırken sayılar arasındaki ilişkileri göstermek
için aşağıdaki semboller kullanılır.

Örnek-1: 224 < 315 İki yüz yirmi dört, üç yüz on beşten küçüktür.

163 > 121 Yüz altmış üç, yüz yirmi birden büyüktür.

300 = 300 Üç yüz, üç yüze eşittir.

Örnek-2: 140, 103, 70 ve 155 sayılarını küçükten büyüğe doğru

sıralayalım.
Çözüm: Doğal sayıları karşılaştırırken ve sıralarken önce sayıların basamak
sayılarına bakmalıyız. Basamak sayısı az olan sayı diğer sayılardan
küçüktür.
60 < 103 < 140 < 155

NOT:
Kolay hatırlayabilmek
için sembolleri
“I<üçüktür ve
I>üyüktür” şeklinde
kodlayabiliriz.

6
 Etkinlikler
1) Aşağıdaki sayıları yanlarında verilen sembollere göre
büyükten küçüğe ya da küçükten büyüğe doğru sıralayınız. Son yazdığınız
Sayının yanındaki harfi aşağıda bulunan şifrede yerine yerleştirerek gizlenmiş
atasözünü bulunuz.
DOĞAL SAYILAR 1. 2. 3. 4. 5. harf
1. 563 356 999 893 888 > > > > V
2. 802 135 249 921 272 > > > > H
3. 924 101 836 283 974 > > > > A
4. 118 591 335 898 577 > > > > N
5. 968 444 384 708 574 > > > > Ü
6. 635 157 403 552 357 > > > > Ğ
7. 156 351 758 852 951 > > > > O
8. 693 258 456 841 128 > > > > B
9. 663 154 257 579 321 > > > > U
10. 557 654 259 623 655 > > > > Y
11. 357 458 741 124 253 > > > > S
12. 369 258 147 753 951 > > > > İ
13. 142 159 478 842 365 > > > > C
14. 953 542 156 741 125 > > > > R
15. 965 255 456 256 369 > > > > G
16. 655 223 356 458 214 > > > > Ö
17. 956 254 333 255 149 > > > > Ç
18. 963 258 452 111 368 > > > > P
19. 556 412 258 956 558 > > > > I
20. 225 102 140 150 190 > > > > M
21. 369 180 505 609 808 > > > > F
22. 350 254 444 667 369 > > > > J
23. 369 222 456 478 788 > > > > Ş
24. 744 556 884 357 663 > > > > D
25. 880 177 450 522 336 > > > > K
26. 456 258 423 781 104 > > > > T
27. 140 123 557 774 356 > > > > E
28. 556 223 896 651 364 > > > > Z
29. 478 661 406 359 801 > > > > L

101 259 125 101 118 258 102 123 177 222 147 357 147 125

357 147 259 123 118 156 359 102 101 223

7
2) Aşağıdaki sayıları en yakın onluğa yuvarlayarak örnekteki gibi
eşleştiriniz.

A 349 E 846 930 690

B 756 F 517 100 850
C 104 G 228 260 760
Ç 694 Ğ 255 520 230
D 932 A 350

3) Aşağıdaki sayıların yuvarlandığı yüzlükleri örnekteki gibi işaretleyiniz.

200 251 300 200 333 200

100 132 200 500 587 600

400 441 500 800 847 900

200 281 300 600 690 700

4) Aşağıdaki sayıların hangi yüzlükler arasında olduğunu bularak en yakın

yüzlüğün olduğu kutucuğu boyayınız.
365
210
444
687
871
112

8
 5) Aşağıdaki sayıları örnekteki gibi en yakın onluğa ve yüzlüğe
yuvarlayınız.
En En En En
Sayı yakın yakın Sayı yakın yakın
Onluk Yüzlük Onluk Yüzlük
257 687

368 753

812 951

207 310

333 158

En En
Sayı yakın yakın
Onluk Yüzlük
682
595
881
185
293

6) Aşağıdaki en yakın onluğa yuvarlanmış olabilecek örnek iki sayıyı

yanlarına yazınız.
Örnek;630 625 633

210

560

480

9
 Ritmik Sayma ve Sayı Örüntüleri

Ritmik sayma bir kural dâhilinde sayı aralıklarını değiştirmeden ileri, geri
sayma demektir. İleriye doğru ritmik sayma verilen sayıdan başlatarak ileriye
doğru yapılan sayma, geriye ritmik sayma verilen sayıdan başlatarak geriye
doğru yapılan sayma demektir.

Sayıların düzenli bir şekilde değiştiği örüntülere sayı örüntüsü denir.

Bir sayı grubunun örüntü olabilmesi için sayılar arasında devam eden bir
değişim kuralı olması gereklidir. Bu kural bulunursa hangi sayıdan sonra
hangi sayının geleceği önceden bilinir.

Sayı örüntüsünün kuralı bulunurken şu adımları izlemeliyiz;

 2. Adımdaki sayı artıyor mu azalıyor mu artıyorsa kaç artmış
azalmışsa kaç azalmış bulunmalı,
 3. Adımdaki sayıda aynı şekilde mi devam ediyor,
 4. Adımda aynı kural devam ediyorsa örüntümüzün kuralını
bulduk demektir.
NOT: Bazen örüntünün ilk adımında sayı artarken 2. Adımında sayı azalabilir.
Bu sebeple mutlaka 3. Ve 4. Sayılar arasındaki ilişkiye de bakmamız
gerekmektedir.

10
Etkinlikler:
1) Aşağıdaki ritmik sayma tablolarını doldurunuz.

2) Aşağıdaki örüntülerin kuralını örnekteki gibi bulunuz. Kurala göre iki

adım daha genişletiniz.

Sonraki 2
Örüntü Örüntünün Kuralı
Adım
+2 +2 +2 +2
Sayılar ikişer ikişer artıyor. 12 - 14
2 - 4 - 6 - 8 - 10

2 - 8 - 14 - 20 - 26

7 - 16 - 25 - 34 - 43

18 - 16 - 14 - 12 - 10

5 - 8 - 11 - 14 - 17

10 - 11 - 13 - 16 - 20

5 - 10 - 15 - 20 - 25

11
3) Aşağıdaki örüntülerin kuralını bulup eksik adımlarını tamamlayınız.
Örüntünün kuralını altına yazınız.

45 48 51 54

Örüntünün kuralı:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

3 12 21 30

Örüntünün kuralı:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

25 30 20

Örüntünün kuralı:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

37 33 29 25

Örüntünün kuralı:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

65 68 70 73

Örüntünün kuralı:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

12
 Tek- Çift Doğal Sayılar
Bir doğal sayının tek mi çift mi olduğunu anlamak için birler basamağındaki
rakama bakarız.
Birler basamağında 1, 3, 5, 7, 9 rakamları bulunan doğal sayılara tek doğal
sayılar denir.
Birler basamağında 0, 2, 4, 6, 8 rakamları bulunan doğal sayılara çift doğal
sayılar denir.
Örnek-1:Aşağıdaki sayıları inceleyerek tek mi çift mi olduğunu söyleyiniz.
51 34 123 587 988 96

Tek Çift Tek Tek Çift Çift

T e k v e Ç if t S a y ı l a r ı n T o p l a n ma sı
1. Tek sayı ile tek sayının toplamı her zaman çift sayıdır.

2. Çift sayı ile çift sayının toplamı her zaman çift sayıdır.
3. Çift sayı ile bir tek sayının toplamı her zaman tek sayıdır.

13
Etkinlikler:
1) Aşağıdaki sayılardan çift olanların altına çiziniz.
214 352 855 601 998 975

255 142 200 166 453 386

2) Aşağıdaki sayılardan tek olanların altına çiziniz.

559 13 129 553 664 974

683 932 375 233 131 87

3) Aşağıdaki ifadeler doğru ise “D” yanlış ise “Y” yazınız.

( ) 681 sayısı çift doğal sayıdır.
( ) En büyük çift rakam 9’dur.
( ) En küçük tek rakam 1’dir.
( ) Üç basamaklı en küçük tek sayı 11’dur.
( ) 120 ’den önce gelen en büyük çift sayı 119’dur.
( ) Üç basamaklı en küçük tek sayı 101’dir.
( ) 883 çift bir doğal sayıdır.
( ) 0, 2, 4, 6, 8 rakamlar tek rakamlardır.
( ) 189 sayısı çift bir doğal sayıdır.

14
4)Aşağıdaki soruların yanıtlarını yazınız.

1) İki basamaklı en büyük tek sayı kaçtır?

Cevabım:
2) İki basamaklı en küçük tek sayı kaçtır?
Cevabım:
3) Üç basamaklı en küçük tek sayı kaçtır?
Cevabım:
4) Üç basamaklı en büyük çift sayı kaçtır?
Cevabım:
5) Üç basamaklı en büyük tek sayı kaçtır?
Cevabım:
6) İki basamaklı rakamları birbirinden farklı en büyük çift sayı kaçtır?
Cevabım:
7) Üç basamaklı rakamları birbirinden farklı en büyük çift sayı kaçtır?
Cevabım:
8) Üç basamaklı rakamları birbirinden farklı en küçük çift sayı kaçtır?
Cevabım:
9) Üç basamaklı rakamları birbirinden farklı en büyük tek sayı kaçtır?
Cevabım:

15
 Romen Rakamları
Roma Devleti, çok eskiden kurulmuş olan bir devlettir. Romenlerin kullanmış
oldukları rakamlara Romen (Roma) rakamları adı verilir.
20’ye kadar olan Romen rakamlarında üç temel rakam vardır.

Diğer sayılar da bu sembollerin yan yana yazılmasıyla oluşturulur.

 Küçük değerli semboller büyük değerli sembollerin sağına yazıldığında
sayı değerleri toplanır. Sağ tarafa en fazla üç sembol yazılabilir.

 Küçük değerli semboller büyük değerli sembollerin soluna yazıldığında

sayı değerlerinin farkı alınır. Sol tarafa en fazla bir sembol yazılabilir.

 Romen rakamlarında sıfırın karşılığı olan bir sembol yoktur. Bu sebeple

Romen rakamlarıyla dört işlem yapmak imkânsızdır.

16
Etkinlikler:
1) Aşağıdaki Romen rakamlarını sayılarla eşleştirerek şifreyi bulunuz.

17
 2) Aşağıdaki Romen rakamlarını küçükten büyüğe sıralayınız.

3) Aşağıdaki Romen rakamlarını bulutlardaki karşılığıyla eşleştiriniz.

18
 GENEL DEĞERLENDİRME
1) Aşağıdaki abaküslerde gösterilen sayıları bularak noktalı yerleri
uygun şekilde doldurunuz.

Basamak Adları Basamak Değeri

………..……………………………………………… ……………………………………………………………….
………………………………………………………… ……………………………………………………………….
…………………………………………………... ……………………………………………………………….
Y O B

2) 7yüzlük+ 3onluk+9birlik
Şeklinde verilen doğal sayının, yüzler basamağı 2 eksiltilip, onlar
basamağı 5 arttırılırsa yeni sayı kaç olur?
ÇÖZÜM:

3) Aşağıda verilen yüzlük, onluk ve birlikleri tabloya uygun şekilde

yazınız.

Yüzlük Onluk Birlik

Sayının okunuşu

19
 4) Aşağıdaki sayıları en yakın onluğa ve en yakın yüzlüğe yuvarlayınız.

En Yakın Onluğa En Yakın Yüzlüğe

365 365

365 365

365 365

365 365

5) Basamak adları verilen doğal sayıyı noktalı yerlere yazınız.

Birler basamağı= 8 Yüzler basamağı= 9 Onlar basamağı= 4

Onlar basamağı= 0 Onlar basamağı= 1 Yüzler basamağı= 3
Yüzler basamağı= 7 Birler basamağı= 5 Birler basamağı= 6
………….. ………….. …………..

6) Aşağıdaki sayıları sembol kullanarak küçükten büyüğe doğru sıralayınız.

328, 464, 405, 358 = ……………………………………………………………………………….

708, 541, 909, 548 = ……………………………………………………………………………….
605, 635, 615, 625 = ……………………………………………………………………………….

20
 7) Aşağıdaki soruları yanıtlayınız.

7, 8, 6 rakamlarıyla üç En büyük üç basamaklı çift sayı ile en

basamaklı küçük üç basamaklı tek sayının farkı
kaçtır?
En büyük sayıyı:
En büyük tek sayıyı:
En küçük çift sayıyı:
6)

36– 45 Aşağıdaki Romen rakamlarına

- 63 -72
-Yukarıdaki ritmik saymadaki sayıları karşılık gelen doğal sayıları yazınız.
V = ……. XIV = …… XX = …….
yazınız.
IX = …… XVII = …… XIX = ……..
= ? = ?
III = …… VII = …… IV = ……

8) Aşağıdaki tek sayıları maviye, çift sayıları yeşile boyayınız.

442 306 81 8 777 509 500 122

47 700 888 545 60 874 250 439

9) Aşağıdaki ritmik sayma tablosundaki boşlukları doldurunuz.

6 12 24 42 54

7 21 35 42 70

8 24 32 56 64

9 18 36 63 90

21
 10) Aşağıdaki noktalı alanlara uygun sayılar yazınız.

569 < ............ 459 > ............ 895 = ............ 967 < ............
703 > ............ 998 < ............ 105 > ............ 269 > ............
751 < ............ 865 = ............ 103 < ............ 527 > ............
633 > ............ 759 < ............ 550 > ............ 560 = ............
408 < ............ 431 > ............ 985 < ............ 100 > ............
476 > ............ 366 < ............ 102 > ............ 301 = …………………………

11) Aşağıdaki örüntülerde önce kuralı örnekteki gibi bulup kuralı bozan
sayıyı ve olması gereken sayıyı yazınız.
+2 +2 +2 +3 +2 +2

 6 8 10 12 15 16 18
Kuralı Bozan Sayı: 15 Olması Gereken: 14

 6 11 16 21 25 31 36
Kuralı Bozan Sayı: Olması Gereken:

 5 13 21 29 36 45 53
Kuralı Bozan Sayı: Olması Gereken:

 2 8 14 20 25 32 38
Kuralı Bozan Sayı: Olması Gereken:

22