CẤU TRÚC BÀI NGHỊ LUẬN

1. Các dạng văn nghị luận xã hội:

Văn nghị luận xã hội có nhiều kiểu, nhiều hình thức khác nhau, tuy nhiên
là em mới học nên xét đến 2 dạng cơ bản như sau:

+ Một là loại bài nghị luận về một tư tưởng đạo lí (chẳng hạn câu giáo
huấn của các giáo hoàng, 1 câu kinh thánh, 1 bài thánh ca, ca từ của Trịnh
Công Sơn, câu trả lời của Mác với con gái, câu nói của Gớt về vai trò quan
trọng của thực tiễn so với lí thuyết, một câu ca dao, tục ngữ …)
+ Hai là loại bài nghị luận về một hiện tượng đời sống (về căn bệnh vô
cảm, quan điểm về hạnh phúc, về cái đẹp, bệnh thành tích, về thói quen sinh
hoạt hàng ngày, về thái độ thi cử thiếu trung thực…).

2. Đối với làm 1 bài văn nghị luận xã hội, nhất định em phải giải quyết
được ít nhất là 3 vấn đề cơ bản này:
Mặc dù mọi vấn đề thì có những hướng khác nhau, không vấn đề nào
giống vấn đề nào nhưng cách giải quyết vấn đề thỏa đáng cơ bản mà mọi
người có thể chấp nhận được cho tư duy của em, cách nghĩ của em và mọi
người có thể cho điểm tốt nếu em giải quyết triệt để các vấn đề này.

- Thứ 1: Giải thích các thuật ngữ sử dụng trong câu nói và mối liên hệ
giữa các thuật ngữ đấy. (Giải quyết tất cả các câu hỏi “Là gì?”)
a. Em đọc đầy đủ đề văn, đọc đi đọc lại và cảm nhận, em suy nghĩ xem đề
văn có mấy phần cần giải quyết, đề văn này có mấy thuật ngữ mà người ra đề
muốn chúng ta hướng đến?? ? Đó là những thuật ngữ nào?

HQ Edu
 => Ví dụ 1 đề: Đức Giáo Hoàng Piô XII nhận định : “ có lẽ tội lớn nhất
của thời đại hôm nay là con người đang đánh mất ý thức của tội lỗi”. Bạn hiểu
như thế nào về nhận định này trước thực trạng xã hội đó, bạn phải sống thế nào
để xứng đáng là môn đệ Chúa Giêsu Kitô?
Với đề này, em chú ý đến các thuật ngữ quan trọng như:
- Tội lỗi là gì?
- ý thức của tội lỗi là gì?
- Tội lớn nhất của thời đại ngày hôm nay là gì?
- Con người đang đánh mất ý thức của tội lỗi nghĩa là gì?
Ngoài ra em phải chú ý thêm đến yêu cầu của người ra đề bài, nên phải
chú ý thêm:
- Thời đại ngày hôm nay như thế nào?
- Môn đệ của chúa Giê-su Kitô là người như thế nào?
Mặt khác đề này, yêu cầu chúng ta phải giải quyết trọn vẹn 2 ý lớn rất
quan trọng:
- Hiểu thế nào về nhận của Đức Giáo Hoàng: Nghĩa là hiểu như thế nào về
câu giáo huấn của đức giáo hoàng trong hoàn cảnh xã hội hiện nay
- Bạn phải sống thế nào để xứng đáng là môn đệ chúa, nghĩa là không đánh
mất ý thức về tội lội, không bị chi phối của xã hội hiện nay, va giúp đỡ mọi
người
 Như vậy đây là một đề đã có ngay gợi ý cho mình để mình triển khai
các nội dung.
b. Các mối liên hệ giữa những thuật ngữ ở trên đó:
- Tội lội và ý thức về tội lỗi có mối liên hệ như thế nào?
- Trong thời đại ngày hôm nay, tội lỗi được thể hiện như thế nào và con
người ý thức về tội lội như thế nào?
Có thể lấy dẫn chứng trong kinh thánh: Ngày xưa con người phạm tôi như
thế nào? Chú giê-su bị cám dỗ như thế nào? Và ngày nay, con người bị cám dỗ

HQ Edu
như thế nào?....==> Để nêu bật lên rằng, tội lỗi có từ mọi thời đại, từ xưa đến
nay, nhưng ngày xưa thể hiện kiểu khác, ngày nay tội lội thể hiện kiểu khác….
 Và 1 kiểu quan trọng nhất như Đức Giáo Hoàng nói đó là: Tội lội
lớn nhất của con người trong thời đại ngày hôm nay là con người
đánh mất ý thức về tội lỗi.  Để đi đến 1 khẳng định rất quan trọng
của bản thân đó là: lời dạy của Đức Giáo Hoàng rất đúng trong thời
đại ngày nay

>>>> Để giải quyết được một cách triệt để các ý này, em cần rất nhiều
yếu tố:
- Kinh nghiệm sống xã hội, sự từng trải trong cuộc sống và vận dụng vào
hoàn cảnh thực tế
- Kiến thức phổ thông: khả năng lý giải, định nghĩa được các khái niệm
- Kiến thức cao về lý luận và về kinh thánh để lấy ví dụ minh họa và vận
dụng.
…. ===>>> Vấn đề là em phải học, đọc sách, ghi nhớ và tập viết nhiều
cho nhuần nhuyễn
==>> Viết phần này thường là các khái niệm cho nên dễ dẫn đến rời rạc
từng đoạn văn không liên quan đến nhau…. Do đó em phải biết sử dụng các
giới từ, các liên từ phù hợp để tạo mạch văn được xuyên suốt hơn. (Em đọc lại
và ghi nhớ nhiều giới từ, liên từ khác nhau nhé, càng nhiều càng tốt để có cái
mà vận dụng)

- Thứ 2: thể hiện thái độ của mình về vấn đề đó: đồng ý hay không đồng
ý, thích hay không thích, phản đối hay ủng hộ. Và lấy các ví dụ để chứng
minh cho cách nghĩ của mình về vấn đề đó:
- Trước hết là khẳng định lời giáo huấn đó đúng hay sai, phù hợp hay
không phù hợp với bản thân và với xã hội ngày nay.

HQ Edu
 - Phân tích các luận điểm lớn, có lấy các ví dụ minh họa và phân tích ví dụ
đó để thấy cái đúng, cái hay trong lời nói.
- Phần này sẽ là giải quyết các câu hỏi: “ như thế nào? Vì sao lại như
vậy?” >>> Những câu hỏi này nghiêng về phần lý luận, lý giải, phân tích và
chứng minh vấn đề của đề bài đấy. >> Là phần rất quan trọng đấy em ạ///

+ Các ví dụ thực tiễn ngoài cuộc sống xã hội

+ Các ví dụ trong kinh thánh, trong huấn ca, trong đời sống đạo của 1
thánh nhân, 1 nhân vật mình yêu quý, ngưỡng mộ…
 Đặc biệt lấy được các ví dụ về ý thứ 2. Nguyên tắc là phải lấy ví dụ,
phân tích ví dụ theo đúng luận điểm mình hướng tới

Với ví dụ trên: Em cần giải quyết được ít nhất các câu hỏi như sau:
- Tội lỗi trong thời đại hôm nay như thế nào? Được thể hiện như thế nào?
>> Có thể có những ví dụ minh họa tội lỗi ngày hôm nay(theo cách hiểu của
em) và tội lỗi ngày xưa (được mô tả trong Thánh Kinh…)
- Tại sao Đức Giáo Hoàng lại nói: Tội lớn nhất của con người trong thời
đại ngày hôm nay là con người đang đánh mất ý thức về tội?
- Làm thế nào để không đánh mất ý thức về tội và không đánh mất ý thức
về tội có đồng nghĩa với việc cứ ý thức về tội và cứ phạm tội hay không?
>>> Lấy ví dụ thực tiễn? của bản thân và các hiện tượng xã hội: chạy theo
vật chất, lối sống hưởng thụ… con người con ý thức sống vật chất là trên hết,
lối sống hưởng thụ là trên hết, coi đó là một phong cách sống, một lý tưởng
sống ….
>>> Đây là phần lý luận, thể hiện lập trường, quan điểm cá nhân với lời
giáo huấn, thể hiện sự hiểu biết vấn đề, năng lực khai thác vấn đề và năng lực
nhìn nhận vấn đề có sắc sảo, có đầy đủ không của bản thân. Cho nên em cần
đầu tư rất nhiều về phần này, với các câu hỏi anh đã nêu.

HQ Edu
 >>> Phần này rất quan trọng, em nên viết rõ và chi tiết, ví dụ sắc sảo,
phân tích ví dụ để làm nổi bật vấn đề. Nếu em chỉ lấy ví dụ mà không biết phân
tích ví dụ để làm bật vấn đề thì ví dụ minh họa của em ko có ý nghĩa gì hết.

- Thứ 3: Vận dụng những cách nghĩ đó, ý tưởng đó vào thực tiễn cuộc
sống của bản thân và của mọi người.
Hai phần trên là phần lý luận, phân tích, chứng minh của bản thân về vấn
đề, nói nôm na là phần lý thuyết. Vậy đến phần này là phần thực hành, rất quan
trọng, thể hiện khả năng vận dụng một vấn đề của bản thân vào cuộc sống của
mình và có thể thay đổi thêm nhiều con người khác nhờ năng lực của mình,…
- Bản thân mình làm thế nào để sống đúng với tinh thần lời giáo huấn của
Đức Thánh Cha? Là không đánh mất ý thức về tội? biết về tội và tránh xa
đường tội lỗi….
Lấy các ví dụ cuộc sống thực tiễn, lấy các ví dụ về kinh thánh, các gương
sáng lánh xa tội lỗi mà mình cần học tập
- Là một ứng sinh, bạn phải làm thế nào để hỗ trợ giúp đỡ những người
khác đã đánh mất ý thức về tội?
Có thể có các ví dụ minh họa thực tiễn…

Tóm lại 3 phần này rất quan trọng, nếu thiếu đi 1 trong các phần đều làm
cho bài văn không hay, không ý nghĩa và ko thể hiện được sự thông minh sắc
sảo của bản thân. Nhưng phẩn thứ 2 và thứ 3 là quan trọng nhất. Tuy vậy nếu
thiếu phần thứ 1 có thể em bị đánh giá yếu dù hai phần sau em viết tốt. nên em
phải thật chú ý có tất cả các phần trong 1 bài viết. Có thể đánh giá về tầm quan
trọng của các phần như sau:
- Phần 1: Khoảng 10% - 20% tổng số điểm
- Phẩn 2: Khoảng 40% - 60% tổng số điểm
- Phẩn 3: Khoảng 35% - 45% tổng số điểm

HQ Edu
 3. Cấu trúc bài văn nghị luận:
- Mở bài:
+ Dạng mở bài đóng: 2 câu dẫn vào bài, câu trích dẫn, 1 câu tóm tắt nội
dung ý tưởng.
+ Dạng mở bài mở: Nêu 1 câu, 1 lời nói, 1 câu trích dẫn trong kinh thánh
tương đương với ý tưởng trong câu của đề bài. Sau đó 1 câu phân tích về câu
nói đó, 1 câu dẫn vào bài, và trích dẫn nguyên văn đề bài yêu cầu.
- Thân bài:
Xác định các thuật ngữ hoặc ý tưởng trong đề bài và đặt ra các câu hỏi:
Luận điểm 1: Sử dụng câu hỏi CÁI GÌ, GÌ?
+ Vấn đề đó là gì, như thế nào? Nó có mối quan hệ như thế nào?
Luận điểm 2: Sử dụng câu hỏi Như thế nào? Nghĩa là gì?....
+ Thái độ của bản thân đối với vấn đề đó như thế nào? Vì sao nó lại như
thế, tại sao nó như vậy?
+ Vấn đề đó có ý nghĩa gì với cuộc sống của bản thân, của mọi người
+ Lấy dẫn chứng cho câu hỏi số 2 và phân tích tổng quát về dẫn chứng để
chứng minh
Luận điểm 3: Sử dụng câu hỏi Khi nào? ở đâu?
Vấn đề trên đúng thì đúng ở đâu? Sai thì sai ở đâu? Khi nào thì tốt, khi
nào thì không tốt? – Nghĩa là mặt tốt và mặt không tốt của nó. Luôn luôn ghi
nhớ là Nghị luận xã hội sẽ có 2 mặt của nó, bên này là tốt, nhưng ngược lại lại
là không tốt?
+ Lấy dẫn chứng cho câu hỏi số 3 và phân tích tổng quát về dẫn chứng để
chứng minh
Luận điểm 4: Sử dụng câu hỏi Tại sao?
- Tại sao lại như vậy? Vì sao nó phải như vậy?
- Lấy dẫn chứng và phân tích để chứng minh rõ ràng

HQ Edu
 Luận điểm số 5: Liên hệ bản thân
+ Qua phân tích như thế, bản thân mình rút ra được những bài học kinh
nghiệm gì?
+ Lấy dẫn chứng và sự cảm kết thực hiện theo lời răn dạy…

- Kết bài:
+ Tóm tắt hoặc khẳng định lại vấn đề bằng 3 – 5 câu
+ Mở rộng và vận dụng, khắc sâu với bản thân mình

HQ Edu
 Ví dụ:
Gặp đề thi như thế này ta phải trả lời được những câu hỏi cơ bản như:

Đức Giáo Hoàng Piô XII nhận định : “ có lẽ tội lớn nhất của thời đại hôm
nay là con người đang đánh mất ý thức của tội lỗi”. Bạn hiểu như thế nào về
nhận định này trước thực trạng xã hội đó, bạn phải sống thế nào để xứng đáng là
môn đệ Chúa Giêsu Kitô?

Mở bài:
Nêu mở bài dạng thứ 2:
+ Dẫn chứng từ xuất phát tội của con người: Tóm tắt về câu chuyện Adam
và Eva dẫn đến tội lỗi của con người.
+ 1 câu dẫn dắt tội lỗi của con người trong thời đại ngày nay
+ Trích nguyên văn câu nói của Giáo Hoàng: “Đức Giáo Hoàng Piô XII
nhận định : “ có lẽ tội lớn nhất của thời đại hôm nay là con người đang đánh
mất ý thức của tội lỗi” ”

Thân Bài:

Anh đi vào phân tích và giải quyết các câu hỏi đặt ra:

+ Anh tìm được các từ chìa khóa trong câu nói trên. Ví dụ với đề này có
các từ chìa khóa như: Tội lỗi, thời đại hôm nay, ý thức, ý thức về tội
- Tội lỗi là gì?
- Thời đại ngày hôm nay như thế nào?
- Ý thức là gì?
- Ý thức về tội lỗi là gì? Như thế nào?
- Thế nào là ý thức về tội lỗi và thế nào là không có ý thức về tội lỗi.
(Giải quyết hết tất cả các câu hỏi này là xong phần ý cơ bản thứ nhất)

HQ Edu
 + Câu thứ 2: Vì sao nói: “ có lẽ tội lớn nhất của thời đại hôm nay là con
người đang đánh mất ý thức của tội lỗi”? thái độ của bản thân vói câu nói trên là
như thế nào?
Lấy ví dụ chứng minh để lý giải cho thái độ đồng ý hay không đồng ý của
bản thân đối với quan điểm trên của Giáo Hoàng.

+ Câu thứ 3: Câu nói trên có ý nghĩa như thế nào với bản thân?
Lấy ví dụ minh họa?

+ Câu thứ 4: Qua câu nói trên của Giáo Hoàng, bản thân mình rút ra được
kinh nghiệm gì? Bài học gì? Mình vận dụng gì nó vào cuộc sống?

Kết Bài
Tóm tắt lại nội dung chính về câu nói và định hướng cho bản thân sống với
tinh thần của lời răn dạy trên như thế nào?

HQ Edu