06 - Yorulma Mukavemeti Icin Tasarim

BÖLÜM 6
MALZEMELERĐN YORULMA MUKAVEMETĐ
6.1 GĐRĐŞ
Yorulma, dinamik yükleme altında malzemenin veya parçanın mekanik özelliklerindeki azalma
olarak tanımlanabilir.Genellikle makine elemanları değişken yüklere ve gerilmelere maruzdur.
Yükler statik olsa dahi çalışma esnasında elemanın kesitinde meydana gelen gerilmeler değişken
olabilir. Statik bir yük altında dönen bir mil bu duruma örnek olarak verilebilir.
Dinamik yüklemeye maruz bir makine elemanında meydana gelen değişken gerilmelerin
maksimum ve/veya minimum değerleri, malzemenin mukavemet sınırlarından (Sy , Su , ...) küçük
olsa dahi parçada kırılma gözlenebilir. Bu şekilde meydana gelen göçmenin (failure) en belirgin
özelliği, bir çok defa tekrarlayan değişken gerilmelerdir. Bu şekilde meydana gelen göçme,
yorulma kırılması olarak tanımlanır.
Bu tür göçmenin başlangıç noktası, malzeme içerisindeki tekillik ve süreksizliklerdir. Tekillikler
yapısal (kalıntı veya ikinci faz parçacıkları) veya geometriksel (basamaklar gibi) olabilir. Bu tür
süreksizlik ve tekillikler, malzeme dayanım değerlerinden daha az yüklenmiş olmasına karşılık,
etraflarında yüksek gerilme yığılmalarına yol açmakta, değişken gerilmelerle birlikte büyümekte
ve kritik bir büyüklüğe eriştikleri anda parçanın aniden kırılmasına sebep olmaktadırlar.
6.2 GERĐLME ÖMÜR EĞRĐLERĐ
Makine parçalarının dinamik zorlanmalarında mukavemet sınırlarının bilinmesi için, deneyler

yapılması ve buna göre gerilme-ömür değerlerinin bulunması gerekmektedir. Bu amaç ile çeşitli
gerilme seviyelerinde değişken gerilmeye maruz numuneler, çevrim sayılarına göre (σ-N)
logaritmik bir çizimle gösterilebilir. Bu tür eğriler Wöhler eğrisi olarak da adlandırılır.
Bu notlar T.C Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümünde verilen MAK 365 Makina Elemanları Dersi için 1
çeşitli kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır. Bu kaynaklar Referanslar bölümünde listelenmiştir. Herhangi bir şekilde orijinallik
iddiası ve yayın niteliği yoktur. Sadece eğitim amaçlı ders notları niteliğindedir. Atıflar okunabilirliği arttırmak amacı ile
belirtilmemiştir. Bülent Ekmekci, Ekim 2005.
Çoğu çelik malzeme için Wöhler eğrisinde bir dirsek oluşur. Bu eşik değerinden sonra parçanın
ömrü sonsuz olarak düşünülür. Bu eşik değeri, malzemenin sürekli mukavemet sınırı olarak Se
(σD) adlandırılır. Yapılan deneysel çalışmalar bu eşik değerinin çelikler için,
0.504Sut Sut ≤ 1400MPa 

Se' =  
700MPa Sut > 1400MPa 
olduğunu gösterir.
Wöhler eğrileri tam değişken zorlanma altında laboratuvar şartlarında uzun süren deneyler
yapılarak bulunurlar. Ancak şu ana kadar yapılan deney sonuçları malzemenin mukavemet
değerleri kullanılarak yaklaşık Wöhler eğrilerinin çizilebilmesine olanak sağlar. Logaritmik
ölçekte deneylerin sonuçları yaklaşık olarak bir doğru şeklinde enterpole edilebildiği için,
S f = aN b
log ( S f ) = log a + b log N yazılabilir. Burada,
2
a=
( f Sut )
Se
1 f Sut
b = − log
3 Se
Sut ( MPa) 420 620 830 1380
f 0.93 0.86 0.82 0.77
ÖRNEK: 6.1
Sut = 658MPa a) Se' =?
S y = 519MPa b) 104 çevrim ömür için tam değişken yüklemeyi
c) 374 MPa tam değişken yüklemede ömrü bulunuz.
ÇÖZÜM:
(a) Se' = 0.504 Sut ⇒ Se' = 332 MPa
2
(b) a=
( 0.85 × 658 MPa ) = 942.2 MPa
1
b = − log
0.85 × 658MPa
= −0.0755
332MPa 3 332 MPa
−0.0755
S f = aN b = 942.2 × 104 ( ) = 470 MPa
1 1
− 0.0755
 σ  b  374 
(c) N =  a  =   = 206 ×103 çevrim
 a   942.2 
6.3 YORULMA MUKAVEMETĐNE ETKĐYEN FAKTÖRLER
Se = ka kb kc kd ke k f Se'
ka: Yüzey Faktörü (Surface Factor)
ka = aSutb
Yüzey Durumu a b
Parlatılmış veya taşlanmış 1.58 -0.085
Takım tezgahlarında işlenmiş veya soğuk çekilmiş 4.51 -0.265
Sıcak Haddelenmiş 57.7 -0.718
Dövülmüş 272 -0.995
kb : Boyut Faktörü (Size Factor)

Burulma ve Eğilmede
1.24deq−0.107 2.79 ≤ d ≤ 51 mm
kb =  −0.157
1.51d eq 51 ≤ d ≤ 254 mm
Not: Eksenel yüklemede kb=1 alınır.

Mil (içi dolu)
deq=d (mil dönüyor) deq=0.37d (mil dönmüyor)
Mil (içi boş)
π π
d eq =  d o2 − di2  (mil dönüyor) d eq = 0.37  d 02 − di2  (mil dönmüyor)
4 4
Dikdörtgen Kesitli Profiller (ölçüler h × b )
d eq = 0.808 hb (eğilmeye maruz, dönmüyor)
kc : Yük Faktörü (Load Factor)

1 Eğilme

kc = 0.85 Eksenel Yükleme
0.59 Burulma

Not: Burulma ile birlikte diğer yükleme şekillerinin olması durumunda (Bileşke yükleme) Von-
Mises teorisi uygulanır.
kd: Sıcaklık Faktörü (Temperature Factor)
Sıcaklık kd Sıcaklık kd
20 1 300 0.975
50 1.01 350 0.927
100 1.02 400 0.922
150 1.025 450 0.840
200 1.02 500 0.766
250 1 550 0.670
ke : Güvenilirlik faktörü (Reliability Factor)

Güvenilirlik ke
0.5 1
0.9 0.897
0.95 0.868
0.99 0.814
0.999 0.753
0.9999 0.702
0.99999 0.659
0.999999 0.620
kf : Diğer Etkiler (Miscellaneous-Effects Factor)

Uygulamaya ait özel etkileri kapsar. Daha önce açıklanmayan ancak yorulma mukavemetine
etkisi olduğu bilinen bütün etkiler bu gurup içinde toplanır. Çentik etkisi bu bölümde ele alınır.
1
kf =
Kf
ÖRNEK: 6.2
Şekildeki mil A ve D yüzeylerinden bilyeli rulmanlar ile yataklanmış ve F kuvveti ile

yüklenmiştir. %99.9 güvenilirlik için milin çevrim ömrünü hesaplayınız. (Sut=690 MPa, mil
yüzeyi takım tezgahları kullanılarak işlenmiştir.)
ÇÖZÜM:
Se' = 0.504 ( 690 ) = 347.8MPa
−0.265
ka = aSutb = 4.51× ( 690 ) = 0.798
kb = 1.24d −0.107 = 1.24 × 32 −0.107 = 0.858
kc = 1 (Eğilmeye maruz)
kd = 1 (Çalışma sıcaklığı ile ilgili bilgi yok. Oda şartları temel alındı.)
ke = 0.753 (Güvenilirlik %99.9)

Çentik faktörü Kf için, kritik kesitin bilinmesi gerekmektedir. Bu örnekte B kesiti kritik kesittir.
D 38 r 3
Bu kesitte, = = 1.1875 ve = = 0.09375 ⇒ Kt=1.65 (Tablodan)
d 32 d 32
q=0.82 (r=3 mm için tablodan) sonuç olarak K f = 1 + q ( K t − 1) = 1 + 0.82 (1.65 − 1) = 1.53
1 0.798 × 0.858 × 1×1× 0.753

kf = O halde; Se = × 347.8 MPa = 117.2 MPa
Kf 1.53
B kesitinde meydana gelen tam değişken gerilmeyi bulmak için,

225 mm × 6.8 kN
M B = 250 mm ⇒ M B = 695 Nm
550 mm
Mc 695 Nm × 0.016 m
σa = = 4
= 216 MPa
I π ( 0.032 m )
64
Bu değer parçanın yorulma değerinden daha yüksektir. Bu durumda sonlu bir ömrü olacaktır. Bu
çevrim sayısını bulmak için;
2 2
a=
( 0.847 Sut ) =
( 0.847 × 690 ) = 2914.3
Se' 117.2
1 0.847 × 690
b = − log = −0.2326
3 117.2
Bu durumda,
1
−
 216  0.2326
N =  = 72189 çevrim
 2914.3 
ÖRNEK: 6.3
Bir makina parçasının idealize edilmiş gösterimi şekilde
verilmiştir. Bu parça dairesel kesitli bir çelikten takım tezgahları
kullanılarak imal edilmiştir. Parça şekilde gösterildiği gibi tam
değişken bir momente maruzdur. Emniyet faktörü (n) 3 ve sonsuz
ömür için parçaya uygulanabilecek maksimum tam değişken
momenti 0.90 güvenilirlik için hesaplayınız. (Sy = 600 MPa, Sut =
850 MPa)
Not:
M
için ortalama gerilme σ o ≈
 π D dD 2 
3
 32 − 6 
 
ÇÖZÜM:
Eğilmeye maruz kiriş elamanı için;
−0.265
ka = aSutb = 4.51× ( 850 ) = 0.755
−0.107
kb = 1.24d −0.107 = 1.24 × ( 0.37 × 20 ) = 1 (Mil Dönmüyor)
kc = 1 ( Eğilme )
ke = 0.897 (Güvenilirlik %90)
1 1 q = 0.85 1
kf = = Đlgili tablolardan  ⇒ kf = = 0.63
K f 1 + q ( K t − 1) K t = 1.7  1 + 0.85 (1.7 − 1)
Sonuç olarak
Se' = 0.504 × Sut = 0.504 × 850 = 428.4 MPa
Se = ka kb kc kd ke k f Se' = 0.755 × 1×1× 1× 0.897 × 0.63 × 428.4 = 182.8 MPa
Se 182.8 MPa 182.8 × π × 203 182.8 × π × 203
n= = = =3⇒ M = = 47.86 Nm
σa Mc 32 × M × 1000 32 × 3 × 1000
I
Eğilmeye maruz delinmiş bölüm için;
−0.265
ka = aSutb = 4.51× ( 850 ) = 0.755
−0.107
kb = 1.24d −0.107 = 1.24 × ( 0.37 × 30 ) = 0.958 (Mil Dönmüyor)
kc = 1 ( Eğilme )
1 1 q = 0.85 1
kf = = Đlgili tablolardan  ⇒ kf = = 0.47
K f 1 + q ( K t − 1) K t = 2.3 1 + 0.85 ( 2.3 − 1)
Sonuç olarak
Se' = 0.504 × Sut = 0.504 × 850 = 428.4 MPa
Se = ka kb kc kd ke k f Se' = 0.755 × 0.958 × 1× 1× 0.897 × 0.47 × 428.4 = 130.8 MPa
 π × 303 3 × 302 
130.8 ×  −
Se 130.8 MPa  32 6 
n= = =3⇒ M = = 95.92 Nm
σa M 3 ×1000
 π D 3 dD 2 
 32 − 6 
 
Sonuç olarak sonsuz ömür için uygulanabilecek maksimum tam değişken moment 47.86 Nm dir.
6.4 GENEL DEĞĐŞKEN YÜKLEMELER (Variable Loadings)
σ max + σ min Ortalama Gerilme

σm = (Mean Stresses)
2
σ − σ min Gerilme Genliği
σ a = max (Stress Amplitude)
2
σ r = σ max − σ min Gerilme Değişimi
(Stress Range)
σ max = σ m + σ a Maksimum Gerilme
(Maximum Stress)
σ min = σ m − σ a Minimum Gerilme
(Minimum Stress)
Goodman Eşitliği
σa σm 1
+ =
Se Sut n
Gerber Parabolik Eşitliği ( σ m ≥ 0 )
2
nσ a  nσ m 
+  =1
Se  Sut 
Soderberg Eşitliği
σa Sy 1
+ =
Se Sut n
Eliptik Eşitlik
2 2
 nσ a   nσ m 
  +  =1
 Se   Sut 
ÖRNEK: 6.4
Şekilde sıcak çekilmiş profil çelik kullanılarak

(Sut=620 MPa, Sy = 500MPa) yapılmış bir makina
parçası görülmektedir. Bu parçaya 100°C çevre
şartları altında tam değişken bir F kuvveti
etkimektedir. Parçanın emniyet faktörünün (n) 3
olması istenmektedir. 100 000 çevrimlik ömür ve
%99 güvenilirlik için uygulanabilecek maksimum
tam değişken F kuvvetini bulunuz. Parça yüzeyi
parlatılmıştır, çentik ve boyut etkileri 1 olarak ele
alınacaktır.
Çözüm:
A ( mm 2 ) r A× r
1 10 × 42 = 420 51 21420
2 8 × 28 = 224 76 17024
y=
∑ Ar =
21420 + 17024
= 59.7 mm
∑A 420 + 224
ΣA 644
R= = = 55mm
r2 r 72 80
b1 ln + b2 ln 3 10 ln + 28ln
r1 r2 30 72
e = 59.7 − 55 = 4.7 mm
F Mci F (120 + 59.7) × 25 × F

σi = + = + = 0.051F
A Aeri 644 644 × 4.7 × 30
F Mc0 F (120 + 59.7) × 25 × F

σ0 = − = − = −0.017 F
A Aer0 644 644 × 4.7 × 80
F Mci F (120 + 59.7) × 25 × F

σi = − − =− − = −0.051F
A Aeri 644 644 × 4.7 × 30
F Mc0 F (120 + 59.7) × 25 × F

σ0 = − + =− + = 0.017 F
A Aer0 644 644 × 4.7 × 80
görüldüğü gibi iç liflerde maksimum ve minimum gerilmeler meydana gelecektir.
σm = 0
σ a = 0.051F
Se = ka kb kc kd ke k f Se ' Se ' = 0.504 Sut = 0.504 × 620 = 312.48
ka = 1.58 × 590−0.085 = 0.919

kb = 1
kc = 1
k d = 1.02
k e = 0.814
kf =1
Se = 0.919 × 1× 1× 1.02 × 0.814 × 1× 312.48 = 238.4 MPa

Sonlu ömür söz konusudur.
S f = aN b
2 2
a=
( f Sut ) =
( 0.86 × 620 )
= 1192.5
Se 238.4
1 f Sut 1 0.86 × 620
b = − log = − log = −0.1165
3 Se 3 238.4
−0.1165
S f = 1192.5 × (100000 ) = 312 MPa
σa σm 1 0.051F 1
+ = = ⇒ F = 2 kN
Sf Sut n 312 3
ÖRNEK: 6.5
Şekilde soğuk çekilmiş BS 070M20 çeliğinden (Sy=340
MPa Sut=430 MPa) yapılmış mil kesiti gösterilmektedir.
Bu mil kesiti 60 Nm lik tam değişken eğilme momentine
ve 20 ila 60 Nm arasında genel değişken burulma
momentine maruzdur. 90% güvenilirlik ve sonsuz ömür
için emniyet faktörünü Goodman eşitliğini temel alarak
hesaplayınız. (Operasyon sıcaklığı (T) = 100°C, mil
standart imalat yöntemleri ile üretilmiştir)
ÇÖZÜM:
Se' = 0.504 × Sut = 0.504 × 430 = 217 MPa
−0.265
ka = aSutb = 4.51× ( 430 ) = 0.9
−0.107
kb = 1.24d −0.107 = 1.24 × ( 25 ) =1
kc = 1 ( Bileşke yükleme, Von-Misses kriteri uygulanacak )
kd = 1.02 (Operasyon sıcaklığı 100°C)
k f = 1 (Çentik etkisi burulma ve eğilme için, gerilme konsantrasyonu içerisinde ele alınacak)
Se = ka kb kc kd ke k f Se' = 0.9 × 0.98 ×1× 1.02 × 0.897 × 1× 217 = 175 MPa
Malzemenin çentik hassasiyeti eğilme ve burulma için bulunmalıdır.
q = 0.68
Eğilmede için, ilgili tablolardan  ⇒ K f = 1 + q ( K t − 1) = 1 + 0.7 (1.6 − 1) = 1.42
K t = 1.6 
q = 0.96 
Burulma için, ilgili tablolardan  ⇒ K fs = 1 + q ( K ts − 1) = 1 + 0.96 (1.45 − 1) = 1.43
K ts = 1.45
Eğilme için gerilme genliği (σ a ) ve ortalama gerilmeler (σ m ) ,
32 M a 32 × 60
σ xa = K f 3
= 1.42 3
= 55.6 MPa
πd π × ( 25 ×10−3 )
σ xm = 0
Burulmadan dolayı meydana gelen kayma gerilmesi genliği (τ a ) ve ortalama kayma gerilmesi (τ m ) ,
Tmax − Tmin 60 − 20
Ta = = = 20 Nm
2 2
T +T 60 + 20
Tm = max min = = 40 Nm
2 2
16Ta 16 × 20
τ xya = K fs 3
= 1.43 3
= 9.3 MPa
πd π × ( 25 ×10−3 )
16Tm 16 × 40
τ xym = K fs 3
= 1.43 × 3
= 18.6 MPa
πd π × ( 25 ×10−3 )
Von-Misses kriterine göre eşdeğer gerilmeler,
σ ′ = σ x2 + 3τ xy2
σ a' = σ xa2 + 3τ xya
2
= 55.62 + 3 × 9.322 = 57.9 MPa
σ m' = σ xm
2 2
+ 3τ xym = 02 + 3 × 18.62 = 32.2 MPa
Goodman kriterine göre emniyet faktörü,
σ a' σ m' 1 59.7 32.2 1

+ = ⇒ + = ⇒ n = 2.5
Se Sut n 175 430 n
ÖRNEK: 6.6
AISI 1095 Q&T ( Sut = 1260 MPa, S y = 813MPa ) çeliğinden yapılmış dairesel kesitli mil, 100 Nm den
200 Nm atasında genel değişken burulma momentine, 7 kN luk eksenel bir çekme kuvvetine ve
şekilde görüldüğü gibi, milin serbest ucunda etkiyen, +F ila -F arasında tam değişken kuvvete maruz
bırakılmaktadır. Genel değişken yüklemeler aynı zamanda zirve değerlerine sahiptirler ve frekansları
aynıdır.Emniyet faktörü 2 olarak istendiğine göre, güvenilirliği %99.9 kabul ederek, sonsuz işlem
ömrü için parçaya uygulanabilecek maksimum F kuvvetinin değerini bulunuz. Parçanın bütün
yüzeyleri parlatılmıştır.
ÇÖZÜM:
Gerçekte, kirişin üzerine etkiyen kuvvet tarafından yaratılan moment kirişin duvara sabitlendiği
bölgede maksimumdur.Ancak, kiriş duvara büyük bir pervaz yarıçapı ile sabitlenmiştir.(buda bu
noktada gerilme konsantrasyonunu düşürür.) Bu bölgedeki momentin bölge-I deki momente
oranı:
M 170 × F
= = 1.13 dür. Bu da A kesitinde de beklenen çentik faktörü ile kıyaslandığında
M 1 150 × F
küçüktür.
B kesitinde ise F kuvvetinden dolayı oluşan moment düşüktür. Aynı zamanda çentik faktörü bu
bölgede küçük olacağından A kesiti kritik kesit olarak ele alınacaktır.
A kesitinde:
−0.085
ka = aSut b = 1.58 × (1260 ) = 0.861
kb = 1.24 × d −0.107 = 1.24 × (0.37 × 30)−0.107 = 0.958
kc = 1.0 ( Bileşke yükleme, Von-Misses kriteri uygulanacak )
ke = 0.753 (Güvenilirlik %99.9)

k f = 1 (Gerilme konsantrasyonu içerisinde ele alınacak)
Se ' = 0.504 Sut = 0.504 ×1260 = 635 MPa
Se = ka kb kc kd ke k f Se ' = 0.861× 0.958 × 1× 1× 0.753 × 1× 635 = 395 MPa
Malzemenin çentik hassasiyeti eğilme burulma ve eksenel yük için ayrı a bulunmalıdır.
D 30 r 3
= = 1.25 ve = = 0.125
d 24 d 24
Çekme için, ilgili tablolardan K tn = 2
F 7000
σ xm = K tn = 2 × = 31 MPa
A π ×122
σ xa = 0
qb = 0.95 
Eğilmede için, ilgili tablolardan  ⇒ K f = 1 + qb ( K tb − 1) = 1 + 0.95 (1.78 − 1) = 1.74
K tb = 1.78
Eğilme için gerilme genliği (σ a ) ve ortalama gerilmeler (σ m ) ,
32 M a 32 × 150 × F
σ xa = K fb 3
= 1.74 = 0.192 F MPa
πd π × 243
σ xm = 0
q = 0.98 
Burulma için, ilgili tablolardan  ⇒ K fs = 1 + q ( K ts − 1) = 1 + 0.98 (1.4 − 1) = 1.4
K ts = 1.4 
Tmax − Tmin 200 − 100
Ta = = = 50 Nm
2 2
T +T 200 + 100
Tm = max min = = 150 Nm
2 2
Burulmadan dolayı meydana gelen kayma gerilmesi genliği (τ a ) ve ortalama kayma gerilmesi (τ m ) ,
16Ta 16 × 50
τ xya = K fs 3
= 1.4 3
= 25.8 MPa
πd π × ( 24 ×10−3 )
16Tm 16 × 150
τ xym = K fs 3
= 1.4 × 3
= 77.4 MPa
πd π × ( 24 ×10−3 )
Von-Misses kriterine göre eşdeğer gerilmeler,
σ ′ = σ x2 + 3τ xy2
2
σ a' = σ xa2 + 3τ xya
2
= ( 0.192 F ) + 3 × 25.82 = 0.369 F 2 + 1997 MPa
σ m' = σ xm
2 2
+ 3τ xym = 312 + 3 × 77.42 = 137.6 MPa
σ a' 1 σ m'
0.369 F 2 + 1997 137.6 1
+ = ⇒ + = ⇒ 0.369 F 2 + 1997 = 154.4 ⇒ F = 243 N
Se Sut n 395 1260 2
6.5 BĐRĐKĐMLĐ HASAR TEORĐLERĐ (Cumulative Fatigue Damage)
Palmgrem-Miner hipotezi herhangi bir gerime seviyesi σi ‘deki hasar oranının, çalışmadaki
çevrim sayısının, yine bu gerilme seviyesinde hasarı gerçekleştirecek toplam çevrim adedine
oranı ile doğru orantılı olduğunu belirtmektedir. Yani, bu çevrim oranlarının toplamı K’ya
ulaştığında yorulma hasarının bekleneceği ifade edilir.
n1 n2 n n
+ + 3 + ........ + i = K
N1 N 2 N 3 Ni
ni : Parçaya uygulanan σi gerilmesine karşılık çevrim sayısı

Ni : Parçaya uygulanan σi gerilmesine karşılık parçanın ömrü
K : değeri 0.7 ile 2.2 arasında değişen sabit bir sayıdır. Genelde 1 olarak alınır.
ni değeri eşdeğer parça ömrünün yüzdesel bir bölümü olarak ifade edilir ise,
ni = ci N EŞ
c1 c c c 1
+ 2 + 3 + ........ + i =
N1 N 2 N 3 N i N EŞ
elde edilir.
ÖRNEK: 6.7
Bir parça,
Toplam ömrünün %5'lik bölümünde 480 MPa tam değişken eğilmeye,
Maruz olduğuna göre, parçanın toplam ömrünü bulunuz. (ka=0.73, diğer bütün faktörler 1 olarak
ele alınacaktır, Sut=655.5 MPa, f=0.8 olarak hesaplayınız)
ÇÖZÜM:
Se' = 0.5Sut = 0.5 × ( 655.5 ) = 327.75 MPa
Se = ka kb kb kd ke k f Se' = 0.73 × ( 327.75) = 239.25 MPa
(Sadece ka verilmiş, diğer bütün faktörler 1)
Miner kuralını uygularsak;
c1 c2 c3 c 1
+ + + ........ + i =
N1 N 2 N 3 N i N eş
N1 , N2 ve N3 ‘ü bulmak için (sonsuz ömür için dirsek değeri 239 MPa ‘dır. Ancak parçaya
uygulanan eğilme momentleri daha yüksektir. O halde her yükleme için ömürler sonludur)
2 2
a=
( 0.8Sut ) =
( 0.8 × 655.5) = 1149.4
Se 239.25
1  0.8Sut 
b = − log   = −0.1136
3  Se 
σ a = aN b
1
σa b  σ b
= N ⇒ N = a 
a  a 
Sonuç olarak,
1
−
 480  0.1136
N1 =   = 2179 çevrim
 1149.4 
1
−
 380  0.1136
N2 =   = 17038 çevrim
 1149.4 
1
−
 280  0.1136
N3 =   = 250544 çevrim
 1149.4 
Bu durumda toplam ömür;

0.05 0.15 0.8 1
+ + =
2179 17038 250544 N eş
N eş = 28618 çevrim olacaktır.

06 - Yorulma Mukavemeti Icin Tasarim

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

06 - Yorulma Mukavemeti Icin Tasarim

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BÖLÜM 6

MALZEMELERĐN YORULMA MUKAVEMETĐ

6.2 GERĐLME ÖMÜR EĞRĐLERĐ

Makine parçalarının dinamik zorlanmalarında mukavemet sınırlarının bilinmesi için, deneyler

0.504Sut Sut ≤ 1400MPa 

kb : Boyut Faktörü (Size Factor)

Not: Eksenel yüklemede kb=1 alınır.

kc : Yük Faktörü (Load Factor)

ke : Güvenilirlik faktörü (Reliability Factor)

kf : Diğer Etkiler (Miscellaneous-Effects Factor)

Şekildeki mil A ve D yüzeylerinden bilyeli rulmanlar ile yataklanmış ve F kuvveti ile

kb = 1.24d −0.107 = 1.24 × 32 −0.107 = 0.858

ke = 0.753 (Güvenilirlik %99.9)

1 0.798 × 0.858 × 1×1× 0.753

B kesitinde meydana gelen tam değişken gerilmeyi bulmak için,

6.4 GENEL DEĞĐŞKEN YÜKLEMELER (Variable Loadings)

σ max + σ min Ortalama Gerilme

Şekilde sıcak çekilmiş profil çelik kullanılarak

F Mci F (120 + 59.7) × 25 × F

F Mc0 F (120 + 59.7) × 25 × F

F Mci F (120 + 59.7) × 25 × F

F Mc0 F (120 + 59.7) × 25 × F

görüldüğü gibi iç liflerde maksimum ve minimum gerilmeler meydana gelecektir.

Se = ka kb kc kd ke k f Se ' Se ' = 0.504 Sut = 0.504 × 620 = 312.48

ka = 1.58 × 590−0.085 = 0.919

Se = 0.919 × 1× 1× 1.02 × 0.814 × 1× 312.48 = 238.4 MPa

Eğilme için gerilme genliği (σ a ) ve ortalama gerilmeler (σ m ) ,

Von-Misses kriterine göre eşdeğer gerilmeler,

Goodman kriterine göre emniyet faktörü,

σ a' σ m' 1 59.7 32.2 1

ke = 0.753 (Güvenilirlik %99.9)

ni : Parçaya uygulanan σi gerilmesine karşılık çevrim sayısı

Bu durumda toplam ömür;

N eş = 28618 çevrim olacaktır.

You might also like