2021-2022 GÜZ DÖNEMİNDEN İTİBAREN KULLANILACAK DENEY FÖYÜ

MAK 312
ÖLÇME DEĞERLENDİRME
DERSİ

DENEY FÖYÜ

“DR. KESKİN KESER EĞİTİM VE ARAŞTIRMA LABORATUVARI”

DENEYLER

- MUKAVEMET
- TİTREŞİM
- OTOMATİK KONTROL
- HİDROLİK
- ISI
- ARDUİNO ÖLÇME DENEYLERİ
 MAKİNA FAKÜLTESİ
ÖĞRENCİ LABORATUVARI GÜVENLİK YÖNERGESİ

Makina Fakültesi Dr. Keskin Keser Öğrenci Laboratuvarı’nda, aşağıdaki güvenlik

yönergesine uyulması iş güvenliği ve sağlığı açısından zorunludur. Bu yönergedeki talimatlar
laboratuvar içeresinde bulunduğunuz müddetçe uygulanmalıdır. laboratuvar ve atölye
ortamlarında doğabilecek tehlikeler konusunda farkındalığa sahip olmamız ve nasıl güvenli
olabileceğinizi öğrenmek eğitim sürecinin ayrılmaz ve önemli bir parçası olduğu için bu
yönergede belirtilen kurallara uyulmadığının tespit edilmesi durumunda laboratuvar
çalışmanızın ertelenmesi ya da iptali ile söz konusu olacaktır.

Laboratuvar çalışmasına katılacak tüm öğrenciler bu dokümandaki bilgileri anlamalı

ve bu yönergede belirtilen kurallara eksiksiz uyacağını beyan etmelidir.

 Laboratuvarda bulunulduğu sürece koruyucu gözlük kullanılmalıdır.

 Ayakkabılarınız ayağınızı tam kapatacak şekilde olmalıdır. Laboratuvarda sandalet
vb. tarzındaki ayakkabılar giyilmemelidir.
 Laboratuvar çalışmalarına uygun bir kıyafet giyilmelidir. Ayrıca; uzun saç, sarkan
mücevherat ve gevşek veya tulum tarzı sarkan kıyafetler laboratuvar ortamı için
uygun olmadığından uzun saçlar bağlanmalı ve sarkık olmamalıdır, mücevherat ve
gevşek veya sarkık kıyafetler mümkünse çıkarılmalı değilse sağlamlaştırılmalıdır.
 Asla laboratuvarda yalnız çalışılmamalıdır, çalışma yapılan bölgede her zaman
nitelikli bir kişinin olmasını sağlanmalıdır.
 Laboratuvar içeresinde, işitmeyi engelleyen müzik çalar, radyo, telefon vb. başka
bir cihazın kullanılması yasaktır.
 Herhangi bir cihazın kullanımı hakkında daha önceden eğitim almayanların
ve/veya laboratuvar görevlileri tarafından kullanması onaylamayanların, ilgili
cihazı kullanması yasaktır. Cihaz, test düzeneği vb. ekipmanın nasıl
kullanılacağından emin olunmaması halinde laboratuvar görevlileri ile derhal
irtibata geçilmelidir.
 Sadece laboratuvar görevlileri tarafından belirlenen deneyler gerçekleştirilmelidir.
Laboratuvar prosedürlerinde veya laboratuvar görevlileri tarafından istenmeyen
hiçbir şeyi yapılmamalıdır.
 Laboratuvarda herhangi bir yiyeceğin, içeceğin ve ayrıca alkol, tütün ve bunlardan
üretilen ürünlerinin tüketilmesi yasaktır.
 Laboratuvarda bağırmak, çığlık atmak ve/veya başkalarının konsantrasyonunu
bozacak ve/veya korkutacak ani sesler çıkarmak kesinlikle yasaktır.
 Herhangi bir laboratuvar ekipmanı arızalıysa, garip sesler çıkarıyor, kıvılcım
ve/veya duman çıkarıyor ve/veya kokuyor ise derhal laboratuvar görevlilerine
haber verilmelidir.
 Kazalar ve/veya cihaz arızaları ne kadar önemsiz gözükse de laboratuvar
görevlileri bu durumlardan haberdar edilmelidir.
 Tüm çıkışların, yangın söndürücülerinin, elektrik panolarının, acil göz yıkama
yerlerinin nerede olduğunu önceden bakılıp, tespit edilmelidir.
 Çalışma alanı olarak ilgili deney için ayrılan alanın dışı kullanılmamalıdır.
 Mümkün olduğunca uzatma kablolarını kullanmaktan kaçınılmalı, uzatma
kabloları koridor arasında ve/veya ayakaltında olmamalıdır.
 Basınçlı hava kullanırken, yalnızca izin verilen püskürtme uçlarını kullanılmalı ve
basınçlı hava asla herhangi bir kişiye doğru yönlendirilmemelidir.
 Çalışma sırasında makinalara ait muhafazaların yerinde bulunduğundan emin
olunmalıdır.
 Hidrolik ve/veya pnömatik tahrikli makinanın yakınında çalışırken daha dikkatli
olunmalıdır. Ani veya beklenmeyen bir hareket ciddi yaralanmalara sebebiyet
verebilir.
 Yanıcı kimyasallar ilgili depolama kabini içerisinde depolanmalıdır.
 Laboratuvarda veya bina içeresinde izin verilen alanlar dışında boyama
yapılmamaktadır.
 Bütün basınçlı kaplar (örneğin gaz tüpleri) kaynaklı bağlantı ile emniyet altına
alınmıştır. Tüm cihaz ve aletler doğabilecek tehlike ve derecesini göstermek için
etiketlenmiştir.
 Laboratuvar çalışmanız bittiğinde, tüm ekipmanları kapalı konuma getiriniz ve
yerlerine yerleştirilmelidir.
 Güvensiz davranış ve/veya koşullar derhal laboratuvar görevlilerine bildirilmelidir.
 Öğrencilerden çalışmalarında olgun davranış ve sağduyu göstermeleri
beklenmektedir.
 Tüm işleri güvenli yapmak için aşağıdaki yolu izleyin;
o Kendinize şu soruları sorun:
• Olabilecek en kötü şey nedir?
• Onlarla nasıl başa çıkacağım?

Bu sorulara cevap bulana kadar çalışma YAPMAYIN.

 MAKİNA FAKÜLTESİ ÖĞRENCİ LABORATUARI GÜVENLİK
ANLAŞMASI

Öğrenci Laboratuvarı’nın güvenlik yönergelerinin tamamını okudum ve içeriğini

anladım. İlgili yönergelerde bahsedilen kuralların tamamına öğretim hayatım boyunca
her zaman uymayı kabul ediyorum. İlgili yönergelere aykırı hareket etmem halinde
ilgili ders/derslerden çekilmeyi ve hakkımda disiplin soruşturması açılabileceğini
peşinen kabul ederim.

Öğrenci No :
Adı Soyadı :
Tarih :
İmza :
 Strain-Gage 1

STRAIN-GAGE

Durağan bir cisme uygulanan dış kuvvet sonucu, cisimde gerilme ve şekil değiştirmeler
gerçekleşir. Gerilme bir cismin iç direnç kuvvetleri olarak ifade edilebilirken, şekil değişimi ise etki eden
yük etkisi altında cismin noktaların uzayda yer değiştirmesi olarak tanımlanabilir.

Strain-Gauge cisim/parça üzerinde bir noktanın (küçük bir alanın) birim şekil değişimini
ölçmeye yarayan bir elemandır. Edward E. Simmons ve Arthur C. Ruge tarafından 1938’de icat
edilmiştir. Yaygın tasarımı metal ince (folya) bir yüzeyle bütünleşik esnek bir yapıya sahip bu cihaz,
yüzeye uygun yapıştırıcılar yardımıyla yapıştırılır. Cisim şekil değişimine uğradıkça, strain-gauge metal
tabakası da bu şekil değişimine maruz kalır ve sonuç olarak elektrik direncinde değişiklik gözlemlenir.
Bu direnç değişimi genellikle bir Wheatstone Bridge devresi yardımıyla ölçülerek, gauge faktörü denen
bir oranla bu direnç değişimi birim uzamaya çevrilir.

Şekil 1 Strain gauge

1843’te İngiliz fizikçi Sir Charles Wheatstone (1802-1875), elektrik direncini ölçmek için bir
köprü devresi buldu. Bu köprü devresinde, bugünkü bilinen adıyla Wheatstone Bridge Devresi,
bilinmeyen dirençler değeri net bir şekilde bilinen başka dirençlerle karşılaştırılır. Wheatstone köprüsü
aynı zamanda dirençteki küçük değişimleri tespit etmek için kullanılmaya da oldukça müsaitti, bu
yüzden strain-gauge içindeki direnç değişimini ölçmek için uygundur. Yaygın olarak bilindiği üzere,
strain-gauge üzerine uygulanan uzamayı orantılı olarak direnç değişimine dönüştürmektedir. Strain-
gauge üzerine uygulanan birim uyzama ve dirençteki değişim aşağıdaki gibi verilmektedir:

∆𝐿 ∆𝑅/𝑅0
𝜀= 𝜀=
𝐿0 𝑘

𝑘: Gauge faktörü

∆𝑅: Dirençteki değişim

𝑅0 : strain-gauge’in şekil değişimsiz direnci

𝜀: Birim uzama

Mukavemet Birimi Mukavemet Lab.

 Strain-Gage 2

𝑅1 𝑅𝑎
𝑉2 = 𝑉 𝑉1 = 𝑉
𝑅1 + 𝑅2 𝑅𝑎 + 𝑅𝑏

𝑉1: 1. düğümün elektrik potansiyeli

𝑉2 : 2. düğümün elektrik potansiyeli

Şekil 3. Wheatstone köprüsü

1. ve 2. düğüm arasına bağlanan potansiyometrenin gösterdiği değer sıfır olması durumunda yani bu
iki noktanın gerilimleri birbirilerine eşit olması halinde, köprünün durumuna “Dengeli durum” denir.

𝑅1 𝑅𝑏 − 𝑅𝑎 𝑅2
𝐸 = 𝑉2 − 𝑉1 = 𝑉 = 0 → 𝑅1 𝑅𝑏 = 𝑅𝑎 𝑅2
(𝑅1 + 𝑅2 )(𝑅𝑎 + 𝑅𝑏 )

Bu durumda bütün 𝑅1 , 𝑅2 , 𝑅𝑎 , 𝑅𝑏 dirençlerinin ∆𝑅1 , ∆𝑅2 , ∆𝑅𝑎 , ∆𝑅𝑏 kadar arttığını hesaba katarsak;

(𝑅1 + ∆𝑅1 )(𝑅𝑏 + ∆𝑅𝑏 ) − (𝑅𝑎 + ∆𝑅𝑎 )(𝑅2 + ∆𝑅2 )

∆𝐸 = 𝑉
(𝑅1 + ∆𝑅1 + 𝑅2 + ∆𝑅2 )(𝑅𝑎 + ∆𝑅𝑎 + 𝑅𝑏 + ∆𝑅𝑏 )

Eğer (∆𝑅1 ∆𝑅𝑎 ) gibi ikinci derece terimleri ihmal edersek:

𝑅1 𝑅2 𝛥𝑅1 𝛥𝑅2 𝛥𝑅𝑏 𝛥𝑅𝑎 𝑅1 𝑅2

∆𝐸 = 𝑉 ( − + − ) → 𝐸 = 𝑉 (𝜀 − 𝜀2 + 𝜀𝑎 − 𝜀𝑏 )
(𝑅1 + 𝑅2 )2 𝑅1 𝑅2 𝑅𝑏 𝑅𝑎 (𝑅1 + 𝑅2 )2 1

Çeyrek Köprü :
Çeyrek köprü yerleştirmesine göre, strain gage’lerin biri direnç
değiştirmektedir (Şekil 3).

Şekil 3. Çeyrek Köprü

Mukavemet Birimi Mukavemet Lab.

 Strain-Gage 3

Sıcaklık Kompenzasyonlu Çeyrek Köprü Strain Gage devresi:

Şimdi iki tane strain gage olsa da yalnızca bir tanesi gerilme
altında. Öteki ise etkin değil, mekanik gerilmelerden yalıtılmış
durumda ve tek görevi sıcaklık kompenzasyonu yapmak. Bu
strain gage’ye, gerilme açısından atıl olmalarından dolayı,
dummy gage denir. (Şekil 4).

Wheatstone bridge konfigurasyonunda, aktif strain gage ve

dummy gage köprünün aynı yatay ayağında olmalı.
Şekil 4. Sıcaklık Kompenzasyonlu
Çeyrek Köprü Strain Gage devresi

Yarım köprü:

İki strain gageden biri basma, öbürü ise çekme yüküne maruz
kalacak şekilde yerleştirilirlerse, köprünün gerilmeye karşı
duyarlılığı artacaktır. Bu kullanım şekli yarım köprü olarak
bilinir (Şekil 5). Sıcaklık değişiminde her iki strain gage’in de
aynı ölçüde direnç değişimi sağlanacağından, komşu direnç
değişimleri birbirinden çıkarıldığı için, sıcaklık
kompenzasyonu da sağlanmış olur.
Şekil 5. Half Bridge

Tam köprü :

Şekil 6’daki tam köprü konfigürasyonu ise en iyisidir. Ötekilere

göre daha duyarlıdır ve ötekilerden farklı olarak lineer özellik
gösterir. Strain gage’lerin dirençlerinin yük altında
değişiminin birbirine eşit olduğu takdirde, tam köprü’de çıktı
direnci ile uygulanan kuvvet doğru orantılıdır ve bunda bir
yakınlaştırma yoktur.

Şekil 6. Tam köprü

Mukavemet Birimi Mukavemet Lab.

 Strain-Gage 4

STRAIN-GAGE (2)

Deneysel gerilme analizinde, gerilme doğrudan ölçülemeyen bir büyüklük olduğundan; önce birim
uzamalar ölçülür, ardından gerilme-şekil değiştirme bağıntıları kullanılarak gerilmeler hesaplanır. Yüzey
deformasyonunun ölçülebildiği her alete strain-gage denilebilir. Normalde, gageler yapılarına göre
mekanik, optik, elektriksel, akustik olmak üzere 4 ana grupta incelenirler. Bunların arasında en çok
elektriksel-direnç gageleri kullanılmakta olup, bu tip gagelerin boyutlarındaki ufak değişimler,
dirençlerinde de orantılı değişimlere sebep olur. Elektriksel-direnç strain gageleri birim uzamanın
direnç değişimine neden olması prensibine göre çalışmaktadırlar. Dikdörtgen ve uniform kesitli bir
iletkenin toplam elektriksel direnci

𝜌∙𝐿
𝑅=
𝑎∙𝑏

bağıntısı ile verilmektedir. Burada R, 𝜌, L, a ve b sırasıyla iletkene ait direnç, öz direnç, uzunluk, ve kesit
boyutlarını belirtmektedir.

Günümüzde, elektriksel direnç strain gageleri arasında en yaygın kullanımı olan yapıştırabilen
tiptekilerdir. Bunlar, birim uzamayı algılayan elemanlar, bu elemanları taşıma ve yalıtkan görevi
üstlenen ince bir film destek ile giriş tel bağlantıları için terminallerden oluşmaktadır. Tel tipi strain-
gage’ler çok ince bir tel ile (𝐷 ≤ 0.025 𝑚𝑚) istenen direnç değerini verecek uzunluktaki ızgara yapı
oluşturularak elde edilir (Bkz. Şekil 2). Folyo tipi strain-gage’ler ise çok ince bir metalik folyo levhaya,
foto-aşındırma yöntemi ile ızgara yapının kazandırılması ile elde edilir (Bkz. Şekil 3). Tel tipi strain-
gageler günümüzde çok az uygulamada kullanılmakta olup yerini folyo tipi strain-gagelere
bırakmışlardır.

Şekil 2 Tel tipi strain-gage

Şekil 3 Folyo tipi strain-gage

Mukavemet Birimi Mukavemet Lab.

 Strain-Gage 5

Birim uzamanın hassas ölçümü için uygun yapıştırıcı seçimi ve strain-gage yapıştırma prosedürün
titizlikle tatbiki gerekmektedir. Strain gage üreticileri, çok çeşitli birim uzama ölçümleri için özel
yapıştırıcılar temin etmektedir. Yapıştırıcının seçimi; taşıyıcı malzemesine, uygulama ve kürleme
sıcaklığına, ve ölçülecek maksimum birim uzama değerine bağlı olmaktadır. Yapıştırma işlemi ile ilgili
önemli adımların belirtildiği açıklamalar genellikle yapıştırıcı set ile verilmektedir. Strain gage’in
numuneye yapıştırılması işlemi, ölçümde kritik öneme sahip olduğundan, bu açıklamalara titiz bir
şekilde uyulması gerekmektedir. Yüzeyde toz, boya gibi kalıntılar bulunmamalıdır. Düzgün bir yüzey
elde edilmeli, fakat aşırı parlatılmamalıdır. Ayrıca, yüzey, çözücüler yardımıyla temizlenerek yağdan
arındırılmalıdır.

Strain Gage Devresi:

Strain-gagedeki direnç değişimi çok küçük olduğundan, sıradan bir ohmmetre ile doğru ölçüm
yapabilmek mümkün değildir. Pratikte geniş kullanım alanı olan Wheatstone köprüsü, birim uzama
neticesinde strain gagede oluşan çok küçük direnç değişimlerini ölçmek amacıyla oluşturulan basit bir
devredir. Şekil 4’te görülen sabit voltajlı Wheatstone köprüsü statik ve dinamik uygulamalardaki strain-
gage çıkışlarını ölçmek amacıyla kullanılmaktadır.

Şekil 4 Sabit voltajlı Wheatstone köprüsü

Buradaki devrede R1 ve R4 üzerindeki voltajlar sırasıyla Vab ve Vad ile ifade edilsin.

𝑅1 𝑅4
𝑉𝑎𝑏 = ∙𝑉 𝑉𝑎𝑑 = ∙𝑉
𝑅1 + 𝑅2 𝑅3 + 𝑅4

Burada V, köprüye uygulanan giriş voltajdır. Köprünün çıkış voltajı E ile gösterilir ve;

𝑅1 𝑅3 − 𝑅2 𝑅4
𝐸 = 𝑉𝑎𝑏 − 𝑉𝑎𝑑 = ∙𝑉
(𝑅1 + 𝑅2 )(𝑅3 + 𝑅4 )

ile ifade edilir.

Mukavemet Birimi Mukavemet Lab.

 Strain-Gage 6

𝑅1 𝑅3 − 𝑅2 𝑅4 terimi sıfır olduğunda ya da diğer bir deyişle 𝑅1 𝑅3 = 𝑅2 𝑅4 olduğunda köprünün çıkış

voltajı da sıfır olacaktır. Yani köprü dengede olacaktır.

Buradan, köprünün bir kolundaki direnç değişiminin, köprünün diğer kollarındaki direnç ya da
dirençlerin ayarlanmasıyla dengelenebileceği anlaşılmaktadır.

𝑅1 𝑅3 = 𝑅2 𝑅4 eşitliğinin sağlandığı, başlangıçta dengelenmiş, yani 𝐸 = 0 olan ve 𝑅1 , 𝑅3 , 𝑅2 , 𝑅4

dirençlerinin ∆𝑅1 , ∆𝑅3 , ∆𝑅2 , ∆𝑅4 miktarında değiştiği bir köprü incelendiğinde köprünün ∆𝐸 çıkış
voltajı, yukarıdaki bağıntılar yardımıyla belirlenebilir:

(𝑅1 + ∆𝑅1 )(𝑅3 + ∆𝑅3 ) − (𝑅2 + ∆𝑅2 )(𝑅4 + ∆𝑅4 )

∆𝐸 = ∙𝑉
(𝑅1 + ∆𝑅1 + 𝑅2 + ∆𝑅2 )(𝑅3 + ∆𝑅3 + 𝑅4 + ∆𝑅4 )

∆𝑅1 ∙ ∆𝑅3 gibi 2. mertebe terimler ve 𝑅1 ∙ ∆𝑅3 gibi görece küçük terimler ihmal edilirse;

𝑅1 𝑅2 ∆𝑅1 ∆𝑅2 ∆𝑅3 ∆𝑅4

∆𝐸 = 𝑉 ∙ 2
( − + − )
(𝑅1 + 𝑅2 ) 𝑅1 𝑅2 𝑅3 𝑅4

𝑅2 ⁄𝑅1 = 𝑚 ise, denklem;

𝑚 ∆𝑅1 ∆𝑅2 ∆𝑅3 ∆𝑅4

∆𝐸 = 𝑉 ∙ 2
( − + − )
(1 + 𝑚) 𝑅1 𝑅2 𝑅3 𝑅4

biçiminde yazılır ve elde edilen bu denklem, Wheatstone köprüsü ile birim uzama ölçümünün temel
denklemidir.

Aktif gage kollarının sayısına göre çeyrek (1 aktif gage), yarım (2 aktif gage) ve tam köprü (4 aktif gage)
düzenleri elde edilir.

Çeyrek Köprü: Şekil 5’te görüleceği üzere tek aktif gage kullanılır. Şekilde 𝑅𝑔 aktif strain gage olup,
yapıştırıldığı numune ile aynı deformasyona uğrar. 𝑅𝑑 dummy ya da aktif olmayan gage olarak
isimlendirilir. Dummy gage, sıcaklık etkisinin giderilmesi (kompanzasyon) için kullanılır. Diğer iki kolda,
sabit dirençler bulunmaktadır. Cihaz içindeki bu dirençlerin ayarlanmasıyla köprü devresi dengelenir,
yani çıkış voltajı sıfır olur. Dirençteki değişim (∆𝑅𝑔 ) köprünün dengesini bozacaktır. Bu değişim,
mekanik yükleme ve/veya sıcaklık etkisinden dolayı olabilir.

Şekil 5 Çeyrek Köprü düzenleri

Mukavemet Birimi Mukavemet Lab.

 Strain-Gage 7

Yarım Köprü: Şekil 5 (b) ya da (c)’deki dummy gageler, Şekil 6’daki gibi bir aktif gage ile yer değiştirirse
bu düzenlemeye yarım köprü adı verilir. Sıcaklık kompanzasyonu ve köprü hassasiyeti hususunda
çeyrek köprüye göre daha avantajlıdır. Böylece daha küçük uzamalar daha doğru ölçülebilir.

Şekil 6 Yarım Köprü düzenleri

Tam Köprü: En efektif devre dört aktif gage’in kullanıldığı köprü ile elde edilir (Şekil 7). Bu düzenlemeye
tam köprü adı verilir. Tüm aktif gageler aynı malzemeye bağlandığı takdirde otomatik olarak sıcaklık
kompanzasyonu sağlanır.

Şekil 7 Tam köprü düzeni

İdeal bir strain-gage’in elektriksel direcinin sadece tutturulduğu yüzeyde meydana gelen
deformasyonlar ile değişmesi gerekir. Fakat gerçek uygulamalarda, sıcaklık, malzeme özellikleri, strain
gage’i malzeme yüzeyine bağlayan yapışkan madde ve metalin kararlılığı gibi faktörler ölçülen elektrik
direncini etkiler. Çünkü çoğu malzemenin özellikleri bütün yönlerde (x,y,z) aynı değildir. Bu nedenle
eksenel şekil değişiminin tek başına ölçümü tam bir analiz için yeterli değildir.

Mukavemet Birimi Mukavemet Lab.

 Strain-Gage 8

VISHAY P3 Strain Indicator and Recorder

Elektriksel direnç strain-gage’i ve strain gage esaslı transduserler ile kullanılan hassas bir ölçüm
cihazıdır. Tam, yarım ve çeyrek köprü girişleri ve 120-, 350-, ve 1000-ohm’luk strain gageler için gerekli
tüm köprü tamamlama bileşenlerini desteklemektedir.

Çeyrek Köprü Bağlantıları: Şekil 8’de 3-tel kullanılan çeyrek köprü bağlantısı görülmektedir. Strain-
gage’in nominal direncine göre dummy terminal (D120,D350,D1000) seçimi yapılır.

Şekil 8 Çeyrek Köprü Bağlantısı

Mukavemet Birimi Mukavemet Lab.

 Strain-Gage 9

Yarım Köprü Bağlantıları: Şekil 9’da 3-tel yarım köprü bağlantısı gösterilmektedir.

Şekil 9 Yarım Köprü Bağlantısı

Tam Köprü Bağlantıları ve Transduserler: Şekil 10’da tam köprü için yapılan bağlantılar
gösterilmektedir. Bu bağlantı şekli, transduserler için de kullanılmaktadır.

Şekil 10 Tam Köprü Bağlantısı

Transduser: Strain-gage transduseri; kuvvet, yer değişimi, basınç, tork, ivme gibi mekanik bileşenler
ile direkt orantılı elektrik sinyali üretecek sensor olarak strain-gage’leri kullanan cihazlardır.
Omegadyne LC202-1K kuvvet ölçer için kablo bağlantıları aşağıda belirtildiği gibi yapılır:

Yeşil : + Çıkış (+S)

Beyaz : - Çıkış (-S)

Kırmızı : + Giriş (+P)

Siyah : - Giriş (-P)

Mukavemet Birimi Mukavemet Lab.

 Burulma Deneyi 1

MAK 312 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

BURULMA DENEYİ

DENEYİN AMACI
Bu deneyde burulma etkisi oluşan kayma gerilmelerinin deneysel olarak belirlenmesi ve bulunan
değerler ile teorik bilgilerle hesaplanan kayma gerilmesi değerlerinin kıyaslanması amaçlanmıştır.

DENEY TESİSATI
Metal Kiriş: Deneyde, elastiklik modülü 2.1 × 105 𝑁⁄𝑚𝑚2 olan malzemeden yapılmış, 𝑙 =
190 𝑚𝑚 uzunluğundaki çubuk ve aynı malzemeden yapılmış çapı 𝐷 = 16 𝑚𝑚 olan bir ucu ankastre
mil kullanılmıştır.

Strain Gageler: Şekil 3’teki bağlantı yapılmıştır (𝜙 = 45°).

Şekil 1 Folyo tipi strain-gage

VISHAY P3 Strain Indicator and Recorder

Elektriksel direnç strain-gage’i ve strain gage esaslı transduserler ile kullanılan hassas bir ölçüm
cihazıdır. Tam, yarım ve çeyrek köprü girişleri ve 120-, 350-, ve 1000-ohm’luk strain gageler için
gerekli tüm köprü tamamlama bileşenlerini desteklemektedir.

Şekil 2 VISHAY P3 birim-uzama indikatörü

İTÜ MAKİNA FAKÜLTESİ

Mukavemet Birimi
 Burulma Deneyi 2

Omegadyne LC202-1K Transduser: Strain-gage transduseri; kuvvet, yer değişimi, basınç, tork,
ivme gibi mekanik bileşenler ile direkt orantılı elektrik sinyali üretecek sensor olarak strain-gage’leri
kullanan cihazlardır.

𝑦 𝜀𝐴
𝜙 𝑥
𝜙
𝜀𝐵 𝑀𝑏

Şekil 2 Burulma Deney Düzeneği

Şekil Değiştirme Bağıntıları

𝜀𝑥 + 𝜀𝑦 𝜀𝑥 − 𝜀𝑦 𝛾𝑥𝑦
𝜀𝐴 = + cos 2𝜙 + sin 2𝜙
2 2 2
𝜀𝑥 + 𝜀𝑦 𝜀𝑥 − 𝜀𝑦 𝛾𝑥𝑦
𝜀𝐵 = + cos 2(−𝜙) + sin 2(−𝜙)
2 2 2
𝜀𝑥 + 𝜀𝑦 𝜀𝑥 − 𝜀𝑦 𝛾𝑥𝑦
= + cos 2𝜙 − sin 2𝜙
2 2 2

𝜀𝑥 = 0 ; 𝜀𝑦 = 0 → 𝜀𝐴 = −𝜀𝐵
Şekil 3 Wheatstone köprüsü (yarım
köprü düzeni)
𝜀𝐴 = 𝜀 → 𝜀𝐵 = −𝜀
𝛾𝑥𝑦
𝜙 = 45° → 𝜀=
2

Yarım Köprü düzeninde çıkış voltajı ile dirençler

arasındaki ilişki:

𝑅𝐴 = 𝑅𝐵 = 𝑅 → 𝑚 = 1.

∆𝑅3 = ∆𝑅4 = 0

𝑉 ∆𝑅𝐴 ∆𝑅𝐵
∆𝐸 = ( − )
4 𝑅𝐴 𝑅𝐵

𝐺𝑓 : Gage faktörü olmak üzere;

∆𝑅𝐴 ∆𝑅𝐵
= 𝐺𝑓 𝜀𝐴 𝑣𝑒 = 𝐺𝑓 𝜀𝐵
𝑅𝐴 𝑅𝐵

ifadeleri bilinmektedir. Bu durumda indikatörde okunan

Şekil 4 İndikatörde yarım köprü
birim uzama değeri; bağlantısının yapılması

𝜺𝒐𝒌𝒖𝒏𝒂𝒏 = 𝟐𝜺 = 𝜸𝒙𝒚

olacaktır.

İTÜ MAKİNA FAKÜLTESİ

Mukavemet Birimi
 Burulma Deneyi 3

Deneysel Analiz:

 Kirişte herhangi bir şekil değişimi olmadan önce, indikatör çıkışı sıfır olacak şekilde
dengeleme yapılır.
 İki adet aktif gage kullanıldığıdan devre yarım köprü düzeninde olacaktır (Bkz. Şekil 3).
İndikatör bağlantıları, Şekil 4’de gösterilen yarım köprü bağlantısına uygun şekilde yapılır.
 Omegadyne LC202-1K kuvvet ölçerin indikatör kablo bağlantıları aşağıda belirtildiği gibi
yapılır:

Yeşil : + Çıkış (S+) Kırmızı : + Giriş (P+)

Siyah : - Giriş (P-) Beyaz : - Çıkış (S-)

 Okunan birim uzama değerleri Tablo 1’de ilgili yere kaydedilir. Aşağıdaki bağıntılar
kullanılarak kayma gerilmeleri hesaplanır.

𝐸 = 2.1 ∙ 105 𝑁⁄𝑚𝑚2 ; 𝜐 = 0.30

𝜏𝑏 𝐸 𝐸 ∙ 𝜀𝑜𝑘𝑢𝑛𝑎𝑛
𝛾𝑥𝑦 = ; 𝐺= → 𝜏𝑏 =
𝐺 2(1 + 𝜐) 2(1 + 𝜐)

Teorik Sonuçlar:

 Aşağıda verilen bağıntılar kullanılarak kayma gerilmeleri hesaplanır. Bulunan sonuçlar Tablo
1’de ilgili yere yazılır.

𝑙 = 190 𝑚𝑚 ; 𝐷 = 16 𝑚𝑚

𝑀𝑏 = 𝐹 ∙ 𝑙

16 ∙ 𝐹 ∙ 𝑙
𝜏𝑏 =
𝜋 ∙ 𝐷3

RAPORDA İSTENENLER
 Deneyin amacının belirtilmesi
 Kullanılan yöntemin açıklanması, bu yöntemdeki mühendislik yaklaşımı ve varsayımlarının
açıklanması
 Deneysel ve analitik sonuçların tabloda gösterimi (Tablo 1)
 Elde edilen verilerden faydalanarak deneysel sonuçlarla, analitik sonuçların karşılaştırılması:
- % Hata hesabı (Tablo 1)
- Deneysel ve teorik olarak elde edilen gerilme değerlerinin grafik üzerinde gösterimi, bu
değerlere eğri uydurma yönteminin uygulanması
 Sonuçlar

İTÜ MAKİNA FAKÜLTESİ

Mukavemet Birimi
 Burulma Deneyi 4

Tablo 1 Ölçüm ve hesaplama sonuçları

Deney 𝜏deneysel 𝜏teorik

Kuvvet (𝑁) 𝜀okunan Hata (%)
No (𝑁⁄𝑚𝑚2 ) (𝑁⁄𝑚𝑚2 )
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

𝐷𝑒𝑛𝑒𝑦𝑠𝑒𝑙 − 𝑇𝑒𝑜𝑟𝑖𝑘
% 𝐻𝑎𝑡𝑎 = | | ∙ 100
𝐷𝑒𝑛𝑒𝑦𝑠𝑒𝑙

Not: Bu sayfayı raporunuzun sonuna ekleyiniz.

İTÜ MAKİNA FAKÜLTESİ

Mukavemet Birimi
 MAK312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME
OTOMATİK KONTROL LABORATUARI

Elektriksel Ölçümler ve İşlemsel Kuvvetlendiriciler

AMAÇLAR:

 Direnç, potansiyometre gibi devre elemanlarının tanınması

 Multimetre ile direnç ve gerilim ölçümleri yapılması
 Osiloskop kullanımının öğrenilmesi
 741 tümleşik devresi ile toplayıcı devre kurulması ve ölçüm yapılması

DENEY CİHAZLARI:

 Dijital Multimetre
 IDL-600 Analog Lab Deney Seti
 Dijital Osiloskop
 Çeşitli değerlerde dirençler
 Bağlantı kabloları
 741 tümleşik devresi

DENEYLER:

1) Potansiyometrelerde Direnç ve Voltaj Ölçümü

Potansiyometreler ayarlanabilir bir direnç çeşidi olup değişik

değerlerde olabilirler. Basit bir potansiyometre devresi Şekil
1’deki gibidir. Potansiyometrenin toplam direnci “Rp = R1 + R2 =
sabit” olmak üzere ei giriş (besleme) gerilimi ve eo çıkış gerilimi
arasındaki bağıntı şöyledir:

ei R
e o=i . R 2= R 2= 2 ei
R 1+R2 R 1+R 2
Şekil 1 : Potansiyometre ile Gerilim Bölücü Devresi

 Analog Lab üzerinde bulunan 100 kΩ'luk potansiyometreyi istediğiniz bir değere ayarlayarak, R 1 ve R2
dirençlerini multimetre ile ölçerek kaydediniz.
 Potansiyometrenin değerini değiştirmeden, 1 ve 3 numaralı uçlarını sırasıyla 5V ve 0V (GND) hatlarına
bağlayınız. Potansiyometrenin 2 numaralı ucunda oluşan gerilim değerini multimetre ile ölçünüz.
 Üstte verilmiş olan formül ile çıkışın alması gereken teorik değeri hesaplayınız ve bu değeri ölçmüş
olduğunuz değer ile karşılaştırınız.

2) 741 Tümleşik Devresi ile Toplayıcı Devre Kurulması

Şekil 2 : Op-Amp Sembolik Gösterim Şekil 3 : 741 Tümleşik Devresi Bacak Bağlantıları

V out = A (V 2−V 1 )
 İşlemsel kuvvetlendiriciler (OPerational AMPlifiers, OP-AMP) temel olarak 2 giriş ve 1 çıkışı olan
kuvvetlendiricilerdir. Bir işlemsel kuvvetlendiricinin genel şematik gösterimi Şekil 2'de verilmiştir. İşlemsel
kuvvetlendiriciler; gerilim izleme, doğrusal gerilim kuvvetlendirici, diferansiyel kuvvetlendirme, integral ve türev
alma gibi uygulamalarda kullanılabilir. 741 tümleşik devresinin bacaklarının görevleri ise Şekil 3'te
gösterilmiştir.

2a)

Rf R
(
V out =− V 1
R1
+V 2 f
R2 )

Şekil 4 : Op-Amp ile Toplayıcı Devre

 Şekil 4’te verilen toplayıcı devreyi R 1 = 47 kΩ, R2 = 67 kΩ, Rf=100 kΩ değerleri ile breadboard üzerinde
kurunuz.
 Toplayıcı devrenin V1 girişine sinyal jeneratöründen elde edilen 200 Hz’lik bir sinüs sinyali veriniz. Sinyalin
genliğini 1 – 2 volt arası bir değere ayarlayınız.
 Toplayıcı devrenin V2 girişini 0 volt’a (GND) bağlayınız.
 Dijital osiloskop üzerinde, giriş ve çıkış sinyallerini gözlemleyiniz. Daha sonra, çıkışın gözlemlendiği ikinci
kanalı (CH2) tersleyecek şekilde osiloskopu ayarlayınız.
 Giriş ve çıkış sinyallerinin genliklerini osiloskop yardımıyla ölçerek bulduğunuz değerleri kaydediniz. Bu
değerleri, verilen formülden hesaplanan teorik değerlerle karşılaştırınız.

2b)
 Daha önceden 0 volt’a (GND) bağlanmış olan V2 girişini bu kez potansiyometre çıkışına bağlayınız.
 Potansiyometre çıkışındaki gerilimi ölçerek bunu V2 gerilimi olarak kaydediniz.
 Giriş ve çıkış sinyallerinin genliklerini osiloskop yardımıyla ölçerek bulduğunuz değerleri kaydediniz. Bu
değerleri, verilen formülden hesaplanan teorik değerlerle karşılaştırınız.

2c)
 Op-amp’ın pozitif ve negatif besleme voltajlarını ayrı ayrı 5 volt seviyesine kadar düşürerek çıkış sinyalini
gözlemleyiniz.
 Gözlemlerinizi ve bu gözlemlerin dayandığı nedenleri açıklayınız.

Raporlar Hakkında:
 Deney raporları, deneyi takip eden hafta cuma günü saat 16:30’a kadar Prof. Dr. Nimet
Özdaş Otomatik Kontrol Laboratuvarı (213) girişindeki sandığa (sözkonusu sandık
yanda gözükmektedir) atılmalıdır. Yanlış yere atılan raporların sorumluluğu öğrenciye aittir.
 Raporlar şeffaf dosyalara konulmadan, zımbalanarak teslim edilmelidir.
 Deneyi yapan her masa, grup olarak tek bir rapor verecektir.
 Rapor kapağında; öğrenci isimleri, grup kodu, deneyin yapılış tarihi, deneyin adı, deneyi
yaptıran araştırma görevlisinin adı bilgileri bulunmalıdır.
 Yaptırılan deneyle ilgisi olmayan raporlar ulaşmamış kabul edilecektir.
 SICAKLIK ÖLÇMELERİ DENEYİ

1. Giriş Ve Temel Bilgiler

Günlük hayatta ve mühendislik uygulamalarında çok sık kullanılan bir kavram olmasına
rağmen sıcaklığın tam bir tanımını yapmak zordur. Bir ısıl olay termodinamik açıdan
incelendiğinde, çevresiyle ısıl dengede olmayan bir sistemi değişikliğe zorlayan bir
potansiyelin varlığı gözlenir. Bu durumda sistem ile çevre arasında ısıl denge kurulduğunda,
değişimi zorlayan potansiyelin ortadan kalktığı görülür. Dengesizlik halinde sistemle
çevresinde farklı olan bu özelliğe sıcaklık denir.

Termodinamiğin sıfırıncı kanunu sıcaklıkla ilgilidir (iki cisim bir üçüncü cisimle ayrı ayrı ısıl
dengedeyse, birbirleriyle de ısıl dengededir.) ve sıcaklık ölçmesine temel teşkil eder.
Cisimlerin ısıl dengede olmaları sıcaklıklarının eşit olduğunu gösterir. Sıcaklığın sayısal
olarak ölçülebilmesi için standart ölçü sistemlerine ihtiyaç duyulur. Bu amaçla, özelliklerinden
biri sıcaklıkla değişen ve bu değişimin kolaylıkla ölçülebildiği bir referans sistemi seçilir.
Termometre adı verilen bu sistemle sıcaklığı ölçülecek sistem aralarında ısıl denge oluşana
kadar temasta tutulur. Bu esnada ölçü duyarlığında bir değişiklik olmaması için referans
sisteminin (termometrenin) ısıl kapasitesinin, sıcaklığı ölçülecek cismin ısıl kapasitesinden
mümkün olduğunca düşük olmasına dikkat edilmelidir.

Değişik termometrik özelliklerden faydalanılarak çeşitli termometreler yapılabilir. Termometre

yapımında yaygın olarak faydalanılan bu özeliklerden bazıları şunlardır: uzunluğun, hacmin,
basıncın, elektrik direncinin, farklı malzemeden yapılmış iki telden oluşan devredeki voltajın,
ışınım şiddetinin sıcaklıkla değişimi.
2. Yaygın Olarak Kullanılan Termometre Türleri

Aşağıdaki şekilde (Şekil 1) yaygın olarak kullanılan termometre türleri özetle verilmiştir.

Şekil 1 : Sıcaklık ölçüm aletlerinin sınıflandırılması

2.1 Elektriksel Olmayan Sıcaklık Ölçerler

2.1.1 Sıvı Genleşmeli Cam Termometreler

En yaygın olarak kullanılan sıcaklık ölçerlerdir. Cam tüpün içinde kullanılan sıvı (cıva, etil
alkol, tolüen, vb...) hacminin sıcaklığa bağlı olarak değişmesi esasına dayanırlar (Şekil 2). -
38,87 oC ile +356,5 oC arasında sıvı fazda olması ve cam ıslatmaması nedeniyle sözü edilen
sıvılar içerisinde cıva tercih edilir.

Şekil 2 : Sıvı genleşmeli cam termometre

2.1.2 Bimetalik termometreler

Bu tür termometreler birbirine kaynatılmış, farklı ısıl genleşme katsayılarına sahip iki metal
çubuğun boylarının sıcaklıkla doğrusal artması esasına dayanır. (Şekil 3).

Aktif metal (α2) α1 > α2

Pasif metal (α1)

Şekil 3 : Bimetalik termometre

Bimetalik termometrede aktif metalin uzaması mekanik bir düzenek aracılığıyla bir kadrana
yansıtılmış olup sıcaklık doğrudan okunabilir. Bu tip termometreler yapısal olarak çok
basittirler. Rejime ulaşma zamanları 1 dakika mertebesinde olup elektriksel etkilere ve
titreşimlere dayanıklıdırlar. Daha çok güç trafolarındaki yağ ve kazan su sıcaklıklarının
okunmasında kullanılırlar.

2.2 Elektriksel Sıcaklık Ölçerler

2.2.1 Termoelemanlar

Elektriksel sıcaklık ölçme yöntemlerinden günümüzde en çok kullanılanı termoelemanlardır.

Termoelemanların çalışma prensibi, esas olarak Seebeck etkisine bağlıdır. A ve B olmak
üzere iki farklı iletken bir devre oluşturduğunda (Şekil 4), T ve ΔT uçları arasında bir emk(1)
oluşacaktır ve bu emk değeri, birleşme yeri sıcaklığının bir fonksiyonu olacaktır. Bu olay
Seebeck etkisi olarak isimlendirilir. Soğuk uçta akım (elektronlar) A iletkeninden B iletkenine
doğru akıyorsa, A iletkeni B ye göre pozitif olduğu tanımlanır.

Şekil 4 : Seebeck Etkisi.

emk (1): Elektromotor kuvvet; elektrik devrelerinde, devrenin açık olduğu ve devreden elektrik
akımı çekilmediği durumda devredeki kaynağın iki kutbu arasındaki potansiyel farka verilen addır.
Sembolü E, birimi ise volttur. İki uç arasında bir akım aktığında emk'nın yerini gerilim almaktadır.
Eğer, iki farklı metalin bağlantısında oluşan emk, sıcaklığın fonksiyonu olarak dikkatli bir
şekilde ölçülebilirse, böyle bir bağlantı sıcaklık ölçme için kullanılabilir.

Voltaj ölçüm cihazı üzerindeki bağlantı uçları farklı sıcaklıkta ise Şekil 5a ‘da yer alan
sistemin kurulması gerekir, eğer cihaz üzerindeki bağlantı uçları aynı sıcaklıkta ise, Şekil
5b’de yer alan bağlama yeterlidir. Şekil 5a ‘da yer alan ölçme bağlantılarının efektif olması
için, voltaj ölçüm cihazına olan bağlantılar aynı malzemeden yapılmış olmalıdır.

Şekil 5. Referans sıcaklığının ergimekte olan su-buz karışımı olan demir-konstantan

termoeleman devreleri.

Şimdi iki ucu farklı sıcaklıklarda olan bir iletken düşünelim, yüksek sıcaklık ucundaki
elektronlar diğer uçtaki elektronlara göre daha “enerjik” olduklarından düşük sıcaklıktaki uca
akmaya başlayacaklardır. İki uç arasındaki başlangıçtaki potansiyel fark mutlak termoelektrik
güç (ATP) olarak adlandırılır. Sıcaklık farkı büyüdükçe, mutlak termoelektrik güç de artar. Bu
gücün birimi μV/°C’dir.

Termoelemanlarda kullanılan malzemeler termoelektrik polariteleri açısından

sınıflandırılabilirler. “Artı” polariteli bir malzeme uzunluğu boyunca emk ‘sı artan
malzemelerdir.Diğerlerinden fazla artı polariteye sahip malzemelerin emk/sıcaklık yani ATP
eğimleri diktir. Şekil 8’de termoelemanlarda çok kullanılan bazı malzemelerin emk ‘lerinin
sıcaklıkla değişimi gösterilmektedir. Bu şekilde gösterilen tüm eğimler saf platin malzemesini
referans alırlar.
 Şekil 6 : Bazı malzemelerin elektromotor kuvvetlerinin sıcaklıkla değişimi.

ATP değerinin yükselmesi, iki nokta arasındaki sıcaklık farkının ölçümündeki hassasiyeti
arttıracaktır. Bu şekilde ATP değerleri farklı iki farklı metal veya bileşim (pozitif polariteli ve
negatif polariteli) biraraya getirilerek termoeleman adı verilen basit sıcaklık ölçerler yapmak
mümkün olmuştur.

Termoelemanlar sıvı helyum sıcaklığından (-270°C) yüksek fırın sıcaklıklarına (+2200°C)

kadar çok geniş bir sıcaklık aralığında çalışırlar. Ancak bu sıcaklık aralığı değişik
termoeleman bileşimleri tarafından karşılanır. Çoğu termoeleman kombinasyonu geniş bir
sıcaklık aralığında yaklaşık olarak doğrusal sinyal verir. Sıcaklık ölçmek üzere uygun
termoeleman çifti seçiminde, ölçme yapacağımız aralıkta doğrusal sinyal veren
termoelemanları tercih ederiz. Termoeleman kombinasyonlarından bir kaçı ölçebildikleri
maksimum sıcaklık ve hassasiyetleriyle birlikte aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 1 : Değişik termoeleman çiftleri

Kombinasyon Maksimum Sıcaklık (°C) Hassasiyet (μV/°C)

Kromel-Alumel (K tipi) 1250 40
Kromel-Konstantan (E tipi) 870 60
Demir-Konstantan (J tipi) 750 50
Bakır-Konstantan (T tipi) 370 40
0.6Rodyum-0.4İridyum-Tridyum 2100 5
Platin/Rodyum-Platin/Rodyum (B tipi) 1500 5
Platin/Rodyum-Platin (R tipi) 1400 10

2.2.2 Elektrik direnç termometresi

Elektrik direnç termometresi saf bir metalin ısıtılması halinde elektrik direncinin sıcaklıkla
düzgün bir şekilde artması ilkesine göre çalışır. Uygun bir elektronik devre yardımıyla telin
direnci ölçülerek sıcaklık tespit edilir. Bu tip termometrelerin yapımında nikelden platine
kadar çeşitli metaller kullanılmaktadır. Platin elektrik direnç termometrelerine ait sıcaklık
direnç ilişkisi Tablo 4’de verilmiştir.
3. Sıcaklık ölçme deneyi

3.1 Deneyin amacı

Bu ölçme deneyinin amacı, değişik yöntemlerle sıcaklığın ölçülmesi, bu yöntem arasındaki

farkların belirlenmesi, termoelemanlarla sıcaklık ölçmelerinde yanlış bağlantıdan
kaynaklanan hataların gözlemlenmesidir.

3.2 Sıcaklık ölçme deney düzeneğinin tanıtımı

Sıcaklık ölçmeleri deney düzeneği bir konsol üzerinde monte edilmiş olan sıcak su banyosu,
buz banyosu, fırın, dijital direnç termometresi/termoeleman enstrümantasyonu, dijital
NiCr/NiAl termoeleman enstrümantasyonu ve güç kaynağından oluşur. Düzenek Şekil 7’de
gösterilmiştir. Ayrıca deneyde kullanılacak sıcaklık ölçüm cihazları aşağıda listelenmiştir.

 Termoelemanlar
 Demir/Konstantan (J Tipi)
 Kromel/Alumel (K Tipi)
 Elektrik direnç termometresi
 Bimetalik termometre
 Civalı termometre (referans termometre)

1. Termoeleman
2. Sıcak su banyosu
3. Isıtıcı-karıştırıcı ünite
4. Isıtıcı termostat düğmesi
5. Bimetalik termometre
6. Buz banyosu
7. Fırın
8. Elektrik direnç termometresi

Şekil 7 : Sıcaklık ölçme deney düzeneği

Sıcak su banyosu: Kapaklı bir termostatik kap olup bir ısıtıcı ve karıştırıcı ünitesi kapağına
monte edilmiştir. Düşük su miktarı olması durumunda atmosfer basıncındaki kaynayan suya
ısı geçişini kapatır. Isıtıcı, ayarlanabilir termostatik sıcaklık kontrol ünitesi ile donatılmıştır.
Fırın: fırının üstü, civalı termometreyi, elektrik direnç termometresini ve termoelemanları içeri
alabilecek şekilde açılmış delikleri olan pirinç bir kapakla kapatılmıştır. Elektrikli ısıtıcı fırın
bloğunun içine yerleştirilmiştir. Ön paneldeki kontrollerden çeşitli transformatörler yardımıyla
elektriksel güç akışı sağlanmaktadır, böylece ısıtma miktarı ve istenilen nihai sıcaklık kontrol
edilebilmektedir. Fırındaki aşırı ısınma termostatı sıcaklığın 250°C’ın üstüne çıkmasına izin
vermemektedir.
Buz banyosu: ezilmiş eriyik halindeki buzla doldurulan termostatik bir kaptır. Kap bir kapakla
kapatılmıştır dolayısıyla ısıl yalıtımı oldukça yüksektir. Kapakta 3 adet delik bulunmaktadır bu
sayede aynı anda 3 farkı sıcaklık ölçüm cihazıyla ölçüm yapılabilmektedir.
Dijital elektrik direnç termometre/termoeleman ve dijital NiCr/NiAl termoeleman
cihazları: Cihazlar ölçülen sıcaklığı ohm veya mV olarak verir ve bu değer tablolar
yardımıyla sıcaklığa dönüştürülür.
3.3 Deneye hazırlık
İlk olarak, buz küpleri iyice ezilir ve buz banyosunun içine doldurulur. Buz banyosuna eriyik
halinde buz elde etmek için su doldurulur, karıştırılır ve buz banyosunun kapağı kapatılır. Bu
işlem atmosferik basınçta 0°C’da su buz karışımı oluşmasını sağlar. İkinci olarak, sıcak su
banyosu maksimum seviyesine kadar sıcak su ile doldurulur ve ısıtıcı karıştırıcı ünite üstüne
yerleştirilir. Bundan sonra, sıcaklık ayar butonu 50 oC sıcaklığa ayarlanır ve ısıtma başlatılır.
Üçüncü adımda fırın içerisinden ölçüm alabilmek için fırının sıcaklık ayarı yapılarak rejime
girmesi beklenir.
3.4 Deneyin yapılışı
İlk adımda, buz banyosunun sıcaklığı beş farklı sıcaklık ölçerle ölçülür. İkinci adımda, sıcak
su banyosunun termostatla ayarlanan sıcaklığı ölçülür. Üçüncü adımda, deneyin başında
ayarlanan fırın sıcaklığı bütün sıcaklık ölçüm cihazları kullanılarak ölçülür. Bütün ölçülen
değerler Tablo 5'e kaydedilir.
Civalı termometre, bimetalik termometre gibi sıcaklık ölçüm cihazları sıcaklıkları doğrudan
ölçerler ve herhangi bir dönüşüme ihtiyaç duymazlar. Fakat K tipi J tipi termoelemanlar ve
elektrik direnç termometresi sıcaklıkları dolaylı olarak ölçerler. K tipi ve J tipi termoelemanlar
ortamlar arasındaki sıcaklık farkına bağlı olarak oluşan voltajı ölçmek için kullanılır. Daha
sonra bu voltaj değerleri Tablo 2 ve Tablo 3 kullanılarak sıcaklığa dönüştürülür. Elektrik
direnç termometresinin ölçüm tekniği ise K tipi ve J tipi termoelemanlara çok benzerdir. Bu
termometre ortamlar arasındaki sıcaklık farkına bağlı olarak oluşan elektriksel direnci ölçer
ve bu direnç değeri tablo 4 kullanılarak sıcaklığa dönüştürülür.

3.5 Hesaplamalar

 Öğrenciler, ekteki milimetrik kağıdı kullanarak deney verilerini gösteren bir grafik
çizmelidir. Bütün deneysel veriler bu grafikte yer almalıdır. Ayrıca, elde edilen grafikte
referans termometresi (civalı termometre) ölçüm değerlerine bir doğru uydurulacaktır.
Bu yolla, diğer termometreler ile yapılan ölçümler referans termometresinin yaptığı
ölçümler ile karşılaştırılabilecektir. Örnek grafik şekil 8 a’da görülmektedir.

 Öğrenciler, deneysel verilerin bağıl hatasını referans termometrenin (civalı

termometre) ölçtüğü değerlere göre hesaplayıp, bu bağıl hataları ekteki milimetrik
kağıdın üzerinde grafiksel olarak göstereceklerdir. Bu grafikteki bağıl hataların
dağılımını yorumlayacaklardır. Sıcaklık değerleri Kelvin biriminde alınarak
hesaplamalar yapılacaktır. Örnek grafik şekil 8 b'de görülmektedir.
 Sıcaklık Grafiği
390 Civalı

370 Bimetalik

K
350
Ölçülen Sıcaklık (K)

J
330
Direnç
310

290

270

250
250 TBuzlu su 300 TSıcak subanyosu 350 TFırın 400
Referans Sıcaklık (K)

A)

2
Bağıl Hata
1,8
1,6
1,4
Yüzde Bağıl Hata

1,2
1 Civalı

0,8 Bimetalik
0,6 K
0,4 J
0,2 Direnç
0
250 270 290 310 330 350 370
TBuzlu su TSıcak subanyosu TFırın
Referans Sıcaklık(K)

B)
Şekil 8: A) Sıcaklık grafiği , B) Yüzde bağıl hata grafiği
Tablo 2 : Kromel-Alumel (K tipi) termoeleman için sıcaklık-EMK ilişkisi

Tablodaki emk değerlerinin birimi milivolttur. Ondalık ayıracı olarak nokta (.) kullanılmıştır.
oC 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0 0.000 0.039 0.079 0.119 0.158 0.198 0.238 0.277 0.317 0.357
10 0.397 0.437 0.477 0.517 0.557 0.597 0.637 0.677 0.718 0.758
20 0.798 0.838 0.879 0.919 0.960 1.000 1.041 1.081 1.122 1.163
30 1.203 1.244 1.285 1.326 1.366 1.407 1.448 1.489 1.530 1.571
40 1.612 1.653 1.694 1.735 1.776 1.817 1.858 1.899 1.941 1.982
50 2.023 2.064 2.106 2.147 2.188 2.230 2.271 2.312 2.354 2.395
60 2.436 2.478 2.519 2.561 2.602 2.644 2.685 2.727 2.768 2.810
70 2.851 2.893 2.934 2.976 3.017 3.059 3.100 3.142 3.184 3.225
80 3.267 3.308 3.350 3.391 3.433 3.474 3.516 3.557 3.599 3.640
90 3.682 3.723 3.765 3.806 3.848 3.889 3.931 3.972 4.013 4.055
100 4.096 4.138 4.179 4.220 4.262 4.303 4.344 4.385 4.427 4.468
110 4.509 4.550 4.591 4.633 4.674 4.715 4.756 4.797 4.838 4.879
120 4.920 4.961 5.002 5.043 5.084 5.124 5.165 5.206 5.247 5.288
130 5.328 5.369 5.410 5.450 5.491 5.532 5.572 5.613 5.653 5.694
140 5.735 5.775 5.815 5.856 5.896 5.937 5.977 6.017 6.058 6.098

Tablo 3 : Demir-Konstantan (J tipi) termoeleman için sıcaklık-EMK ilişkisi

oC 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0 0.000 0.050 0.101 0.151 0.202 0.253 0.303 0.354 0.405 0.456
10 0.507 0.558 0.609 0.660 0.711 0.762 0.814 0.865 0.916 0.968
20 1.019 1.071 1.122 1.174 1.226 1.277 1.329 1.381 1.433 1.485
30 1.537 1.589 1.641 1.693 1.745 1.797 1.849 1.902 1.954 2.006
40 2.059 2.111 2.164 2.216 2.269 2.322 2.374 2.427 2.480 2.532
50 2.585 2.638 2.691 2.744 2.797 2.850 2.903 2.956 3.009 3.062
60 3.116 3.169 3.222 3.275 3.329 3.382 3.436 3.489 3.543 3.596
70 3.650 3.703 3.757 3.810 3.864 3.918 3.971 4.025 4.079 4.133
80 4.187 4.240 4.294 4.348 4.402 4.456 4.510 4.564 4.618 4.672
90 4.726 4.781 4.835 4.889 4.943 4.997 5.052 5.106 5.160 5.215
100 5.269 5.323 5.378 5.432 5.487 5.541 5.595 5.650 5.705 5.759
110 5.814 5.868 5.923 5.977 6.032 6.087 6.141 6.196 6.251 6.306
120 6.360 6.415 6.470 6.525 6.579 6.634 6.689 6.744 6.799 6.854
130 6.909 6.964 7.019 7.074 7.129 7.184 7.239 7.294 7.349 7.404
140 7.459 7.514 7.569 7.624 7.679 7.734 7.789 7.844 7.900 7.955
Tablo 4 : Platin elektrik-direnç termometresi için sıcaklık-direnç ilişkisi

Tablodaki direnç değerlerinin birimi ohm dur. Ondalık ayıracı olarak nokta (.) kullanılmıştır.
oC 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0 100.00 100.39 100.78 101.17 101.56 101.95 102.34 102.73 103.12 103.51
10 103.90 104.29 104.68 105.07 105.46 105.85 106.24 106.63 107.02 107.40
20 107.79 108.18 108.57 108.96 109.35 109.73 110.12 110.51 110.90 111.29
30 111.67 112.06 112.45 112.83 113.22 113.61 114.00 114.38 114.77 115.15
40 115.54 115.93 116.31 116.70 117.08 117.47 117.86 118.24 118.63 119.01
50 119.40 119.78 120.17 120.55 120.94 121.32 121.71 122.09 122.47 122.86
60 123.24 123.63 124.01 124.39 124.78 125.16 125.54 125.93 126.31 126.69
70 127.08 127.46 127.84 128.22 128.61 128.99 129.37 129.75 130.13 130.52
80 130.90 131.28 131.66 132.04 132.42 132.80 133.18 133.57 133.95 134.33
90 134.71 135.09 135.47 135.85 136.23 136.61 136.99 137.37 137.75 138.13
100 138.51 138.88 139.26 139.64 140.02 140.40 140.78 141.16 141.54 141.91
110 142.29 142.67 143.05 143.43 143.80 144.18 144.56 144.94 145.31 145.69
120 146.07 146.44 146.82 147.20 147.57 147.95 148.33 148.70 149.08 149.46
130 149.83 150.21 150.58 150.96 151.33 151.71 152.08 152.46 152.83 153.21
140 153.58 153.96 154.33 154.71 155.08 155.46 155.83 156.20 156.58 156.95

Tablo 5 : Deneyde ölçülecek değerler

Termometre türü Ölçülen sıcaklık değerleri (℃, 𝐦𝐕, Ω)

TBuzlu su TSıcak su Tfırın Tortam

Civalı termometre

Bimetalik termometre X
Elektrik direnç termometresi X
K tipi termoeleman (NiCr-NiAl) X
J tipi termoeleman (Fe-Const) X

KAYNAKÇA
 Cussons Temperature Measuring Unit P4810 Instruction Manual, June 1991
 Genceli, O.F. "Ölçme Tekniği" Birsen Yayınevi, Istanbul, 1995
 Dağsöz A.K., "Teknikte Sıcaklık Ölçülmesi", ITU Kutuphanesi, Sayı 838, 1971
 Michalski L., Eckersdorf K., McGhee J., "Temperature Measurement", Wiley, 1991
 Büyüktür A.R., "Termodinamik I- Termodinamiğin Temel Yasaları", Uludağ Üniversitesi Basımevi, 1986
 "Measurement Techniques in Fluid Dynamics, An Introduction", VKI, 1994
ARDUINO ÖLÇME
DENEYLERİ

1
Deney Adı: Arduino ile Işık Şiddeti Ölçümü
Gerekli Malzemeler:

• Arduino UNO
• Breadboard
• Işık Şiddeti Sensörü
• 10 k Ohm Direnç
• Bağlantı Kabloları
Deneyin Yapılışı:
Aşağıdaki bağlantı şeması ve videonun yardımıyla devreyi kurunuz. Arduino kodunu Arduino IDE
programına yazınız. Devreyi bilgisayara USB kablosu ile bağlayıp yazılan kodu Arduino UNO ya
yükleyiniz. Sonuçları gözlemleyiniz.
Raporda İstenenler:

• Deneyin adı
• Deneyde yapılanlar
• Kurulan devrenin fotoğrafı
• Arduino IDE’de yazılan kodun fotoğrafı
• Arduino IDE’de seri port ekranında okunan sensör verilerinin fotoğrafı

Işık Şiddeti Sensörü

Bağlantı Şeması

2
 Arduino Kodu
int sensorPin = A0;
float sensorValue = 0;

void setup()
{
Serial.begin(9600);
}

void loop()
{

sensorValue = analogRead(sensorPin);
sensorValue = 5 * sensorValue / 1023;

Serial.print("Sensör Voltajı = ");

Serial.print(sensorValue);
Serial.println(" Volt");
delay(200);
}

3
Deney Adı: Arduino ile Sıcaklık Ölçümü
Gerekli Malzemeler:

• Arduino UNO
• Breadboard
• NTC Sıcaklık Sensörü
• 10 k Ohm Direnç
• Bağlantı Kabloları
Deneyin Yapılışı:
Aşağıdaki bağlantı şeması ve videonun yardımıyla devreyi kurunuz. Arduino kodunu Arduino IDE
programına yazınız. Devreyi bilgisayara USB kablosu ile bağlayıp yazılan kodu Arduino UNO ya
yükleyiniz. Sonuçları gözlemleyiniz.
Raporda İstenenler:

• Deneyin adı
• Deneyde yapılanlar
• Kurulan devrenin fotoğrafı
• Arduino IDE’de yazılan kodun fotoğrafı
• Arduino IDE’de seri port ekranında okunan sensör verilerinin fotoğrafı

NTC Sıcaklık Sensörü Direnç

Bağlantı Şeması

4
 Arduino Kodu
#include <math.h>

#define THERMISTORNOMINAL 10000

#define TEMPERATURENOMINAL 25
#define BCOEFFICIENT 3950
#define SERIESRESISTOR 9760

float sensorValue;

void setup(void)
{
Serial.begin(9600);
}

void loop()
{
sensorValue = analogRead(A0);

sensorValue = 1023 / sensorValue - 1;

sensorValue = SERIESRESISTOR / sensorValue;

float temperature;
temperature = sensorValue / THERMISTORNOMINAL;
temperature = log(temperature);
temperature /= BCOEFFICIENT;
temperature += 1.0 / (TEMPERATURENOMINAL + 273.15);
temperature = 1.0 / temperature;
temperature -= 273.15;

Serial.print("Temperature = ");
Serial.print(temperature);
Serial.println(" Celcius");

delay(200);
}

5
Deney Adı: Arduino ile Potansiyometre Voltajı Ölçümü
Gerekli Malzemeler:

• Arduino UNO
• Breadboard
• Potansiyometre (Ayarlı direnç)
• Bağlantı Kabloları
Deneyin Yapılışı:
Aşağıdaki bağlantı şeması ve videonun yardımıyla devreyi kurunuz. Arduino kodunu Arduino IDE
programına yazınız. Devreyi bilgisayara USB kablosu ile bağlayıp yazılan kodu Arduino UNO ya
yükleyiniz. Sonuçları gözlemleyiniz.
Raporda İstenenler:

• Deneyin adı
• Deneyde yapılanlar
• Kurulan devrenin fotoğrafı
• Arduino IDE’de yazılan kodun fotoğrafı
• Arduino IDE’de seri port ekranında okunan sensör verilerinin fotoğrafı

Potansiyometre

Bağlantı Şeması

6
 Arduino Kodu
int sensorPin = A0;
float sensorValue = 0;

void setup() {
Serial.begin(9600);
}

void loop()
{

sensorValue = analogRead(sensorPin);
sensorValue = 5 * sensorValue / 1023;

Serial.print("Sensör Voltajı = ");

Serial.print(sensorValue);
Serial.println(" Volt");
delay(200);
}

7
Deney Adı: Arduino ile Bağıl Nem Ölçümü
Gerekli Malzemeler:

• Arduino UNO
• Breadboard
• DHT11 Nem Sensörü
• Bağlantı Kabloları
Deneyin Yapılışı:
Aşağıdaki bağlantı şeması ve videonun yardımıyla devreyi kurunuz. Arduino kodunu Arduino IDE
programına yazınız. Devreyi bilgisayara USB kablosu ile bağlayıp yazılan kodu Arduino UNO ya
yükleyiniz. Sonuçları gözlemleyiniz.
Raporda İstenenler:

• Deneyin adı
• Deneyde yapılanlar
• Kurulan devrenin fotoğrafı
• Arduino IDE’de yazılan kodun fotoğrafı
• Arduino IDE’de seri port ekranında okunan sensör verilerinin fotoğrafı

DHT11 Nem Sensörü

Bağlantı Şeması

8
 Arduino Kodu
#include <dht.h>

dht sensor;

#define DHT11_PIN A0

void setup()
{
Serial.begin(9600);
}

void loop()
{
sensor.read11(DHT11_PIN);

Serial.print("Relative Humidity = %");

Serial.println(sensor.humidity);

delay(2000);
}

9
Deney Adı: Arduino ile Hava Basıncı Ölçümü
Gerekli Malzemeler:

• Arduino UNO
• Breadboard
• BMP180 Basınç Sensörü
• Bağlantı Kabloları
Deneyin Yapılışı:
Aşağıdaki bağlantı şeması ve videonun yardımıyla devreyi kurunuz. Arduino kodunu Arduino IDE
programına yazınız. Devreyi bilgisayara USB kablosu ile bağlayıp yazılan kodu Arduino UNO ya
yükleyiniz. Sonuçları gözlemleyiniz.
Raporda İstenenler:

• Deneyin adı
• Deneyde yapılanlar
• Kurulan devrenin fotoğrafı
• Arduino IDE’de yazılan kodun fotoğrafı
• Arduino IDE’de seri port ekranında okunan sensör verilerinin fotoğrafı

BMP180 Basınç Sensörü

Bağlantı Şeması

10
 Arduino Kodu
#include <SFE_BMP180.h>
#include <Wire.h>

SFE_BMP180 sensor;

char status;
double T, P;

void setup()
{
Serial.begin(9600);
sensor.begin();
delay(500);
}

void loop()
{
status = sensor.startTemperature();
if (status != 0)
{
delay(status);
status = sensor.getTemperature(T);

if (status != 0)
{
status = sensor.startPressure(3);

if (status != 0)
{
delay(status);
status = sensor.getPressure(P, T);

if (status != 0)
{
Serial.print("Absolute Pressure: ");
Serial.print(P * 100, 2);
Serial.println(" Pascal");
}
}
}
}

delay(3000);
}

11
Deney Adı: Arduino ile Mesafe Ölçümü
Gerekli Malzemeler:

• Arduino UNO
• Breadboard
• Ultrasonik Mesafe Sensörü
• Bağlantı Kabloları
Deneyin Yapılışı:
Aşağıdaki bağlantı şeması ve videonun yardımıyla devreyi kurunuz. Arduino kodunu Arduino IDE
programına yazınız. Devreyi bilgisayara USB kablosu ile bağlayıp yazılan kodu Arduino UNO ya
yükleyiniz. Sonuçları gözlemleyiniz.
Raporda İstenenler:

• Deneyin adı
• Deneyde yapılanlar
• Kurulan devrenin fotoğrafı
• Arduino IDE’de yazılan kodun fotoğrafı
• Arduino IDE’de seri port ekranında okunan sensör verilerinin fotoğrafı

Ultrasonik Mesafe Sensörü

Bağlantı Şeması

12
 MAK 312 - Ö L Ç M E VE D E Ğ E R L E N D İ R M E DENEYİN TANIMLAYICI ADI

DENEY RAPORU
DENEY
İSİM TARİHİ

DENEY GRUBU
RAPOR
MAKİNA NUMARA İMZA
FAKÜLTESİ TARİHİ
RAPORUMUN KENDİ EMEĞİMİN
MAKİNA DENEYİN ÜRÜNÜ OLDUĞUNU BİLDİRİRİM.
MÜHENDİSLİĞİ
BÖLÜMÜ ADI İMZA

RAPOR BAŞLIĞINI
BÜYÜK HARF YAZI ve DENEYİ
MÜREKKEPLİ KALEM
İLE DOLDURUNUZ
YAPTIRAN
Danışma ve sonuçları karşılaştırma dışında Deney Raporları’nın öğrencinin kişisel emeğinin ürünü olması gereklidir. Lütfen Deney Föyü metnini buraya aktarmayınız.
Bu kağıda çizmediğiniz grafik / şema / tablo bu rapora yapıştırılmış - yapışkanlı bant ile iliştirilmemiş – olmalıdır. Ödevinizi Kurşun Kalem ile yazmanız önerilir.
MAK – 312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME DENEY RAPORU DEVAM SAYFASI SAYFA
NO

2/3
MAK – 312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME DENEY RAPORU DEVAM SAYFASI SAYFA
NO

3/3
 MAK 312 - Ö L Ç M E VE D E Ğ E R L E N D İ R M E DENEYİN TANIMLAYICI ADI

DENEY RAPORU
DENEY
İSİM TARİHİ

DENEY GRUBU
RAPOR
MAKİNA NUMARA İMZA
FAKÜLTESİ TARİHİ
RAPORUMUN KENDİ EMEĞİMİN
MAKİNA DENEYİN ÜRÜNÜ OLDUĞUNU BİLDİRİRİM.
MÜHENDİSLİĞİ
BÖLÜMÜ ADI İMZA

RAPOR BAŞLIĞINI
BÜYÜK HARF YAZI ve DENEYİ
MÜREKKEPLİ KALEM
İLE DOLDURUNUZ
YAPTIRAN
Danışma ve sonuçları karşılaştırma dışında Deney Raporları’nın öğrencinin kişisel emeğinin ürünü olması gereklidir. Lütfen Deney Föyü metnini buraya aktarmayınız.
Bu kağıda çizmediğiniz grafik / şema / tablo bu rapora yapıştırılmış - yapışkanlı bant ile iliştirilmemiş – olmalıdır. Ödevinizi Kurşun Kalem ile yazmanız önerilir.
MAK – 312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME DENEY RAPORU DEVAM SAYFASI SAYFA
NO

2/3
MAK – 312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME DENEY RAPORU DEVAM SAYFASI SAYFA
NO

3/3
 MAK 312 - Ö L Ç M E VE D E Ğ E R L E N D İ R M E DENEYİN TANIMLAYICI ADI

DENEY RAPORU
DENEY
İSİM TARİHİ

DENEY GRUBU
RAPOR
MAKİNA NUMARA İMZA
FAKÜLTESİ TARİHİ
RAPORUMUN KENDİ EMEĞİMİN
MAKİNA DENEYİN ÜRÜNÜ OLDUĞUNU BİLDİRİRİM.
MÜHENDİSLİĞİ
BÖLÜMÜ ADI İMZA

RAPOR BAŞLIĞINI
BÜYÜK HARF YAZI ve DENEYİ
MÜREKKEPLİ KALEM
İLE DOLDURUNUZ
YAPTIRAN
Danışma ve sonuçları karşılaştırma dışında Deney Raporları’nın öğrencinin kişisel emeğinin ürünü olması gereklidir. Lütfen Deney Föyü metnini buraya aktarmayınız.
Bu kağıda çizmediğiniz grafik / şema / tablo bu rapora yapıştırılmış - yapışkanlı bant ile iliştirilmemiş – olmalıdır. Ödevinizi Kurşun Kalem ile yazmanız önerilir.
MAK – 312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME DENEY RAPORU DEVAM SAYFASI SAYFA
NO

2/3
MAK – 312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME DENEY RAPORU DEVAM SAYFASI SAYFA
NO

3/3
 MAK 312 - Ö L Ç M E VE D E Ğ E R L E N D İ R M E DENEYİN TANIMLAYICI ADI

DENEY RAPORU
DENEY
İSİM TARİHİ

DENEY GRUBU
RAPOR
MAKİNA NUMARA İMZA
FAKÜLTESİ TARİHİ
RAPORUMUN KENDİ EMEĞİMİN
MAKİNA DENEYİN ÜRÜNÜ OLDUĞUNU BİLDİRİRİM.
MÜHENDİSLİĞİ
BÖLÜMÜ ADI İMZA

RAPOR BAŞLIĞINI
BÜYÜK HARF YAZI ve DENEYİ
MÜREKKEPLİ KALEM
İLE DOLDURUNUZ
YAPTIRAN
Danışma ve sonuçları karşılaştırma dışında Deney Raporları’nın öğrencinin kişisel emeğinin ürünü olması gereklidir. Lütfen Deney Föyü metnini buraya aktarmayınız.
Bu kağıda çizmediğiniz grafik / şema / tablo bu rapora yapıştırılmış - yapışkanlı bant ile iliştirilmemiş – olmalıdır. Ödevinizi Kurşun Kalem ile yazmanız önerilir.
MAK – 312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME DENEY RAPORU DEVAM SAYFASI SAYFA
NO

2/3
MAK – 312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME DENEY RAPORU DEVAM SAYFASI SAYFA
NO

3/3
 MAK 312 - Ö L Ç M E VE D E Ğ E R L E N D İ R M E DENEYİN TANIMLAYICI ADI

DENEY RAPORU
DENEY
İSİM TARİHİ

DENEY GRUBU
RAPOR
MAKİNA NUMARA İMZA
FAKÜLTESİ TARİHİ
RAPORUMUN KENDİ EMEĞİMİN
MAKİNA DENEYİN ÜRÜNÜ OLDUĞUNU BİLDİRİRİM.
MÜHENDİSLİĞİ
BÖLÜMÜ ADI İMZA

RAPOR BAŞLIĞINI
BÜYÜK HARF YAZI ve DENEYİ
MÜREKKEPLİ KALEM
İLE DOLDURUNUZ
YAPTIRAN
Danışma ve sonuçları karşılaştırma dışında Deney Raporları’nın öğrencinin kişisel emeğinin ürünü olması gereklidir. Lütfen Deney Föyü metnini buraya aktarmayınız.
Bu kağıda çizmediğiniz grafik / şema / tablo bu rapora yapıştırılmış - yapışkanlı bant ile iliştirilmemiş – olmalıdır. Ödevinizi Kurşun Kalem ile yazmanız önerilir.
MAK – 312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME DENEY RAPORU DEVAM SAYFASI SAYFA
NO

2/3
MAK – 312 ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME DENEY RAPORU DEVAM SAYFASI SAYFA
NO

3/3