CERKAK BAHASA JAWA

( KELOMPOK : PENDIDIKAN )

Nama : Akhmad Navi Alhakim

Kelas : XII-MIPA 3

No. Absen : 03

SMA NEGERI 1 NGORO

TAHUN AJARAN 2021 - 2022
 UTAMAKE KEJUJURAN

Dina Minggu Lukman duwe pakulinan mlaku wiwit esuk nganti awan. Dheweke
tansah dikancani Roy lan uga Bayu.
Wis dadi pakulinan yen sawise lelungan wong telu mau mampir ing warunge Mbak
Rum.
Wektu kuwi, wong telu kuwi weruh bocah sing kelakuane curiga. "Sampeyan weruh
bocah, apa sing dikarepake?" ujare Bayu.
Roy uga mikir "Mungkin dheweke kepengin dadi maling". Lukman uga nggegirisi
kancane loro sing nuduh sewenang-wenang tanpa bukti.
Wong telu mau mlebu warunge Mbah Rum. Jebul panemune Roy salah, bocah kuwi
lagi dolanan umpetan karo kancane.
Bocahe meh kecekel lan mlayu menyang toko. Sayange, dheweke ora sengaja nabrak
rak piring lan nyebabake 1 piring tiba lan pecah.
Dumadakan Mbah Rum kaget. "Sapa sing nyuwil piring?" bengoke Mbah Rum. Mbah
Rum sing kondhang galak nggawe wong meneng lan ora ana sing ngakoni.
Roy uga kandha sapa sejatine panjaluke. Nanging, pelaku ora gelem ngakoni lan
nyalahake Roy amarga nabrak dheweke.
Rumangsa kancane ora lugu, Bayu lan Lukman ngeyel yen Roy ora nabrak bocah mau.
Banjur dumadakan salah siji sing tuku weruh kedadean lan nyatakake bebener.
“Wong nom iku ora nabrak bocah, Mbah. Bocahe mlayu lan nabrak piring ing rak
nganti piringe tiba lan pecah,” jlentrehe sing tuku.
Akhire bocah kuwi ngakoni yen dheweke sing mecah piring. Dheweke ngakoni yen
dheweke salah lan njaluk ngapura marang kabeh wong amarga ngapusi babagan kedadeyan
kasebut.
Mbah Rum uga ngendika: “Ya ora apa-apa nak. Sabanjure, aja ngapusi. Tansah
ngutamakake kejujuran ing ngendi wae."
 PACOBAN DUDU SETAN SING MEDENI

Kanggo siswa ing sekolah, ujian katon minangka momok sing medeni. Sanadyan tes
mung minangka salah sawijining cara kanggo ngukur sepira adohe pangerten kita sajrone
mangerteni saben piwulangan sing wis diandharake.
Kita uga kudu ora salah napsirake yen tes kaya memedi sing medeni. Dewi ngendika
marang Dinda ing pinggir dhaharan.
“Sampeyan pancen apik, pinter lan tansah ngerti apa sing dijlentrehake. Kanggo aku,
sampeyan ngerti carane?" ujare Dinda.
“Kowe ki pinter, santai wae, percoyo karo kemampuanmu,” wangsulane Dewi.
“Cukup percoyo marang peparinge Gusti lan aja lali sregep sinau lan ndedonga,” imbuhe
Dewi.
"Tapi sumpah aku wedi tenan Wi"
Aja kuwatir, ayo rampungake dhaharan banjur mulih” wangsulane Dewi.
Sawise 3 dina, kabeh siswa sing ujian dikumpulake kanggo njaluk arahan saka Kepala
Sekolah.
“Anak-anakku kabeh, 2 dina kowe bakal melu ujian akhir. Nglakoni kanthi serius. Tes
iki bakal nemtokake manawa sampeyan serius golek ilmu utawa ora.
“Semoga lulus ujianmu lan aja nganti telat. Tindakake pitakonan kanthi percaya diri
lan temen-temen supaya ora ana penyesalan ing mangsa ngarep. Kepala Sekolah nerusake
Briefing dipungkasi kanthi donga bareng.
Dina sing wis ditemtokake wis teka. Kabeh siswa njupuk pitakonan ujian kanthi serius.
Pembimbing ujian sibuk ngawasi murid-murid sing lagi nggarap soal-soal ujian.
Aku mun nindakake kabeh pitakonan serius. Aja lali nyerah apa wae sing kedadeyan
ing pungkasan.
Aku uga kelingan pesene wong tuwaku. “Anakku, yakin yen usaha lan pandongamu
sedina muput ora bakal nghianati asile. Sing sregep nyambut gawe lan pasrahna kabeh marang
Gusti Allah.”
Akhire, dina pengumuman wis teka. Aku lan Dinda lulus kanthi asil sing marem.
 PENTINGE KAPERCAYAN

Kapercayan kudu ditanam wiwit cilik. Kapercayan ora mesthi bisa katon dhewe. Rasa
iki kudu dilatih wiwit cilik.
Iki sing diyakini Bu Ajeng. Dheweke duwe anak sing yakin karo saben tembung lan
tumindake.
Jenenge Dini. Senadyan isih kelas 5 SD, dheweke pancen pinter, sregep lan percaya
diri.
Dheweke tansah nyoba perkara anyar sing durung tau dialami. Contone, wulan
kepungkur nalika dianakake lomba nyanyi antar kelas.
Nalika pengumuman lomba nganti cedhak tenggat wektu pendaftaran, ora ana siswa
kelas 5 SD, yaiku kelase Dini, sing kepengin ndaftar lomba nembang.
Ngerti bab iku, wali kelase Pak Ismail nesu marang murid-muride.
Dheweke duwe alasan, kabeh padha isin amarga swarane ala, ora bisa nyanyi, mula
wedi dadi bahan guyonan wong akeh.
Nanging ora kanggo Dini. Dheweke nyoba ndaftar dadi wakil singing antarane kelas.
Kabeh kanca kelasku padha matur nuwun amarga ana sing makili kelase.
Sanajan Dini durung bisa nembang, Dini wis menang lomba maca geguritan ing
sekolahe. Dheweke percaya yen saben dina latihan nembang bisa ditindakake.
Dina lomba wis teka. Dini ditimbali nembang ing ngarepe juri lan penonton.
Dini katon rada gugup nalika iku. Nanging, kanca-kanca kelase menehi semangat
supaya Dini bisa nembang.
Para rawuh uga padha surak-surak amarga pagelarane Dini ing nyanyi. Pagelaran Dini
uga ndadekake kanca-kanca liyane ngerti yen rasa percaya diri iku penting banget lan kudu
terus-terusan dibangun.
Dheweke uga ngerti yen dheweke yakin, dheweke bakal nggawe akeh wong seneng lan
ndhukung dheweke.
 PENTINGE PENDIDIKAN
Aku dadi guru biologi ing SMA. Jenengku Fernando utawa biasa disebut Nando.
Ing sawijining sore ing sekolah, murid-murid kelasku padha bosen. Dadi aku ngganti
topik ing njaba subyek.
Aku uga crita sethithik babagan uripku.
Kula piyambak gadhah cita-cita dados guru amargi profesi ingkang mulya lan gadhah
peran ingkang wigatos kangge ndhidhik karakter anak bangsa.
Kuwi cita-cita sing daktandurake ing awakku dhewe.
Wong tuwaku mung wong tani sing ora tau sekolah. Ing desaku isih akeh sing milih
nyambut gawe tinimbang sekolah.
Pramila kula gadhah cita-cita kangge ngundhakake kesadaran babagan pentinge
pendhidhikan ing desaku.
Nganti sawijining dina, nalika aku lulus saka SMA, aku ragu-ragu. Pangarep-arep bisa
nerusake sekolah, nanging kahanane wong tuwaku ora ngidini.
Pungkasane, kanthi ati kang abot, aku nrima keputusane wong tuwaku sing ora ngidini
aku kuliah. Aku uga kerja keras supaya bisa ngrampungake urip saben dina.
Sanadyan aku ora bisa kuliah, semangatku kanggo sinau ora bakal ilang. Saka asil
pegaweyanku, dhuwit sing dakolehake sithik-sithik daksisihake.
Pegaweyan sing tak lakoni meh setaun. Nganti wektu iku ana kanca sekolah sing
ngontak aku yen ana beasiswa ing kuliahe.
Aku uga bungah krungu. Aku langsung ketemu karo wong tuwaku lan ngucapake niat
kanggo ndhaftar kuliah.
Wiwitane dheweke nolak amarga akeh pertimbangan, utamane finansial. Nanging
sakwise rembugan, akhire aku dikongkon kuliah.
Aku langsung ndhaptar kuliah lan ngrampungake dokumen sing dibutuhake.
Perjalanan kuliahku kebak tantangan, utamane masalah ekonomi.
Beasiswa sing tak tampa iki dudu beasiswa lengkap, mula aku mesthi kudu kerja
supaya bisa nyukupi kabutuhan saben dinane.
Sanadyan mangkono, aku tetep ngeyel supaya bisa nerusake pasinaon nganti dadi
guru.
Aku nindakake kanthi ikhlas lan ikhlas. Nganti ora dinyana-nyana ing wisuda, aku
diumumake lulus kanthi skor sing cukup marem.
“Kuwi critane uripku golek ilmu” kandhaku marang murid-muridku. Aku crita uripku
supaya murid-muridku luwih semangat sinau lan ora ana sing putus sekolah.
Supados sami mangertosi wigatosipun pendhidhikan ing tembe.
 AYO MANGKAT SEKOLAH

Srengenge wis munggah ing ufuk wétan. Nanging Faisal tetep ora ngalih saka ambene.
Kicauan manuk nambahi endahing esuk. Srengenge wis munggah lan esuk iki katon padhang
banget.
Faisal kelas VII SMP Bina Harapan. Dheweke katon males tangi, padahal dina iki dina
Selasa tegese kudu sekolah. Ibune cepet-cepet nggugah Faisal amarga jam wis nunjukake jam
6.15.
Nanging dheweke katon males tangi lan ora gelem mlebu sekolah maneh. Ibune
nggugah Faisal nanging dheweke isih ngglethak ing amben. “Faisal mboten purun sekolah
malih bu,” kandhane Faisal karo mulur.
Ibune bingung karo sikape Faisal, senajan dheweke bocah sing sregep lan pinter ing
sekolah. “Yen Faisal ora sekolah, sesuk arep dadi apa? Apa kowe ora mesakake ibumu?”
pitakone ibune. “Nanging pendhidhikan jaman saiki wis rusak, Bu, mung wong sugih sing
entuk layanan apik saka sekolah, dene wong mlarat kaya kita asring dianggep bodho lan
nakal. Beasiswa uga mung diparingake marang bocah-bocah sing pinter, mula tugas
pendhidhikan kanggo ngowahi sikap lan prilaku dadi luwih apik, mbak? Amarga biaya
pendidikan saiki akeh, akeh pejabat sing korupsi lan pungkasane bakal nglairake koruptor
anyar. Terus apa gunane budhal sekolah maneh, Bu?” Faisal mbantah.
“Dadi Faisal prihatin karo kahanan pendhidhikan saiki? Terus apa sing arep
ditindakake Faisal kanggo ngganti?”, pitakone ibu. “Nggih, Faisal kepengin ngrubah sistem
pendidikan ing negari menika, Bu”. “Lajeng kados pundi Faisal mujudaken cita-cita menika?”
Ibu takon maneh. “Inggih, kanthi sekolah ingkang sae, Bu,” wangsulane Faisal. "Wah, Faisal
ngerti. Saiki cepet-cepet adus lan mangkat sekolah, ya?"
Akhire Faisal arep sekolah. Ibune lega yen anake kepengin sekolah maneh. Pirang-
pirang menit Faisal wis siap-siap mangkat sekolah lan pamit karo ibune.
 NGAPRESIASI URIP

Ing sawijining dina ana wong enom kang urip dhewekan. Pendhidhikan kurang, urip
saka nyambut gawe dadi buruh tani duweke juragan sugih. Senajan uripe prasaja, nanging
nyatane bisa liwat urip saben dinane kanthi becik.
Ing sawijining wektu, wong enom iku ngrasa bosen karo uripe. Dheweke ora ngerti
apa sejatine urip ing donya iki. Saben dina nyambut gawe ing sawah golek pangan. Mung
liwat dina ngenteni mati. Nom-noman kasebut rumangsa kosong, ora duwe pangarep-arep, lan
ora ana gunane.
"Tinimbang ora ngerti apa sing kudu diuripake lan mung ngenteni mati, aku luwih
seneng mungkasi urip iki," ujare dhewe. Dheweke nyiapake tali lan dheweke arep gantung ing
wit.
Wit sing dituju, nalika weruh sikap sing kaya ngono, dumadakan diselani lirih. "Wong
enom sing ayu lan apik, aja nganti gantung diri saka cabang tuwaku. Mas, nalika dheweke
pecah. Sanadyan saben esuk akeh manuk-manuk sing ndemek ing kana, nyanyi kanthi riang
kanggo nyenengake sapa wae ing kene."
Karo grundelan, nom-noman mau banjur nerusake milih wit liyane, ora adoh saka
kono. Nalika lagi siyap-siyap, swara lirih wit mau maneh muni, “Heh wong enom. Sampeyan
ndeleng ing ndhuwur, ana susuhe tawon sing akeh tawon sing nyambut gawe kanthi sregep lan
sregep.
Yen sampeyan pengin mateni awak, pindhah menyang papan liya. Melasi marang
tawon lan manungsa sing wis kerja keras nanging ora bisa ngrasakake asile.”
Sepisan maneh, tanpa wangsulan, wong enom mlaku nggoleki wit liyane. Ukara-ukara
kang dirungokake ora beda-beda, “Para nom-noman, merga saka godong-godongku, akeh
wong lan kewan sing nggunakake kanggo ngaso utawa nginep ing ngisor godhongku.
Mangga, aja mati ing kene."
Sawise wit katelu, nom-noman kasebut mikir lan mikir, "Malah wit iku ngormati urip.
Padha tresna marang awake dhewe supaya ora rusak, ora keganggu, lan tetep teduh kanggo
njaga alam lan entuk manfaat kanggo makhluk liyane.