CERKAK BAHASA JAWA

( KELOMPOK : LINGKUNGAN )

NAMA : INATHA YOSILVANA

KELAS : XII-MIPA 3
NO. ABSEN : 16

SMA NEGERI 1 NGORO

TAHUN AJARAN 2021 - 2022
 SIJI WIT KANGGO MAYUTA-YUTA URIP

Dina iki Mila mulih sekolah. Mila manggon ing kutha sing cukup padhet. Akeh
kendaraan bermotor sing liwat dalan gedhe. Suhu ing kutha rada panas nalika Mila mulih
sekolah. Sadawane dalan tumuju omahe mung katon kendharaan bermotor, mung sawetara
wit-witan sing katon Mila. Tekan ngomah, hawane padha karo ing dalan, panas nganti Mila
kringet banget. Dheweke langsung munggah lan ganti klambi. Sawise rampung, dheweke
lungguh ing kasur karo ngrasakake AC ing kamare.
Dudu hawane tambah adhem, malah tambah panas. Biasane hawa ing kamare Mila
tambah adhem. Akhire Mila banjur medun menyang pawon. Tekan, dheweke nggawe es teh
lan ngombe ing meja makan. Sanadyan mangkono, ing kono isih panas. Dumadakan, lawang
mbukak. Jebul sing teka iku Mama Mila.
"Sugeng siang, Bu!" ujare Mila.
“Sugeng siang. Kowe kok neng kene, ora neng kamarmu?” pitakone Mama Mila
sinambi lungguh ing ngarepe anake.
“Panas banget Bu, neng kamar. Becik kene, sampeyan bisa ngombe es teh,” ujare Mila
sinambi ngombe es teh maneh.
"Oh, mungkin iki efek omah kaca." jare Mama Mila. Mila ora ngerti apa efek omah
kaca.
"Apa efek omah kaca?" pitakone Mila.
Efek omah kaca yaiku mundhake suhu ing lumahing lemah, segara, lan hawa ing bumi.
Dadi tambah panas." piterange Mama Mila.
"Lha kok kedaden?" pitakone Mila maneh.
“Salah sijine amarga akeh bangunan lan bangunan. Kepriye kedadeyane? Amarga
bangunan-bangunan kasebut nggambarake panase srengenge, ora nyerep panase srengenge."
piterange Mama Mila. “Terus, apa asile uga kaya ngene ta, Ma? Panase tambah akeh?”
pitakone Mila maneh.
“Ya ora mung kuwi, efek omah kaca uga njalari gunung es mencair, mula banyu
segara mundhak. Mama Mila nerangake maneh.
Lajeng, carane ngatasi?" pitakone Mila maneh.
“Sampeyan bisa nindakake iki kanthi nandur wit. Wit-witan bisa ngiyubi dhaerah-
dhaerah sing ndadekake hawane adhem, uga bisa nyuda polusi udara ing kutha-kutha. Pemkot
saiki gawe taman kota supaya kutha kita luwih adhem.” jare Mama Mila.
“Wah, wit kuwi uga migunani ta, kanggo kabegjan kita,” ujare Mila sing saiki wis
paham.
“Ya akeh tangan bodho sing seneng negor wit. Dheweke ora ngerti, wit kasebut
migunani banget kanggo kita kabeh. Siji wit bisa urip mayuta-yuta nyawa. Mula kita kabeh
kudu njaga alam iki. Coba bayangake yen wit kasebut wis punah? Kepriye hawane wektu
kuwi ora panas,” kandhane Mama Mila.
“Inggih, inggih, Bu. Mila asring mirsani ing televisi menawi alas ing Indonesia asring
dipuntebangi kangge kepentingan piyambak. Akibate wilayah dadi garing lan uga akeh
bencana alam kayata banjir lan longsor.” ujare Mila.
“Pancen bener. Saiki, akeh wong sing mulai peduli karo alas ing Indonesia. Dheweke
nganakake demonstrasi nylametake alas ing Indonesia. Pamarentah Indonesia ugi nindakaken
reboisasi, inggih menika reboisasi hutan ingkang sampun dipunrusak wonten ing maneka
warni kawasan wana ingkang sampun wonten ing Indonesia. Mula Mila uga kudu melu njaga
alam Indonesia! Mila saged mbiyantu ngrumat wit-witan ing kutha menika.” Pesene Mama
Mila marang Mila. Mila manthuk lan janji badhe ngrumat wit-witan ing Indonesia. Mila boten
purun ngraosaken panasipun hawa menawi boten wonten wit-witan.
 PANGUWASA ALAM LAN MANUNGSA

Ing jaman biyen, ana klompok sing bisa nggunakake unsur alam khusus lan manggon
ing alam bébas, padha duwe payon langit lan lemah bumi. Dheweke ramah karo alam kanthi
kekuwatan sing luar biasa. Dheweke biyen urip bebarengan karo manungsa. Manungsa asring
kerja sama karo dheweke.
Kathah suku ingkang kados makatên punika kanthi kabisan ingkang beda-beda. Ana
suku bangsawan angin, suku bangsawan laut, suku bangsawan kali, suku bangsawan alas, lan
liya-liyane. Padha nyaman banget urip ing bumi. Nganti sawijining dina, dheweke ora
kepenak maneh urip ing bumi iki.
Amarga akeh sampah sing kasebar ing alam, polusi udara, sampah, penebangan gedhe-
gedhe tanpa reboisasi sing ngganggu. Wiwitane padha ngerti nanging sawise sawetara wektu
dheweke banget pegel karo sifat manungsa iki. Banjur padha sambat marang Dewa Angkasa,
sing nguwasani kabeh unsur alam.
Dewa Angkasa sing wicaksana uga mudhun menyang bumi, lan menehi pitutur marang
manungsa.
Mangkene sarane:
1. Aja mbuwang sampah sembarangan
2. Aja mbuwang sampah menyang kali
3. Gunakake listrik sing cukup
4. Aja mburu kewan galak, malah gawe papan suci kanggo dheweke
5. Ngurangi kendaraan pribadi, nggunakake transportasi umum, nggunakake sepeda utawa
mlaku-mlaku
6. Nandur wit lan gawe reboisasi
7. Lan ngurangi panggunaan plastik, sedotan, lan liya-liyane
Nanging, manungsa ora gelem ngrungokake. Dewa Angkasa duka lan ngipat-ipati
wong-wong mau.
"Yen kowe ora nuruti pituturku, bumi bakal rusak." Kutukan Dewa Angkasa sinambi
bledheg lan udan langsung tiba, nyebabake banjir ing macem-macem wilayah uga tanah
longsor. Dewa Angkasa banjur dadi panas srengenge lan kedadeyan pemanasan global. Dewa
Angkasa banjur nransfer suku-suku panguwasa alam menyang planet liya, mrentah supaya
nggawe bumi anyar. Dewa Angkasa ninggal bumi, ninggal manungsa sing keduwung.
Nanging, sanajan getun ing dina iku, ing dina sabanjure, manungsa mbaleni tumindake, lan
kabeh iku bola-bali.
Lan saiki ayo padha gotong royong kanggo njaga lingkungan. Sumangga kita ngrumati
bumi kanthi nuruti pituturipun dewa angkasa supados nyegah laknatipun dewa angkasa. Ayo
padha njaga bumi kita bebarengan.
 PANGAREP-AREP GODHONG CILIK

Kahanane tambah panas. Gambar cilik babagan carane dhuwur suhu digawe dening
srengenge panas ing lingkungan kasebut. Ora ana swasana urip ing kana. Kaya-kaya kabeh
organisme sing ana wis ilang saka panase srengenge. Sanadyan isih ana sing isih kari,
mesthine padha golek cara supaya bisa slamet saka panyiksa. Leres, penyiksaan awujud suhu
lingkungan panas ingkang tansah kedadosan saben ganti kalender Gregorian.
Kosok baline, wit-witan sing rimbun uga semak-semak sing subur wis kuning. Ijo-ijo
sing asline wis ilang. Sing mung kari pang-pange wit-witan sing rapuh sing ora kuwat nahan
angin kenceng sing nyebul.
“Klekk..” Swara wit-witan sing patah banter. Sanadyan mung pange wit-witan sing
ukurane kaya driji cilik bocah cilik. Ana walang sing nyuwil pange wit. Ora preduli cabang
wit sing patah, walang terus mlumpat nerusake lakune. Nanging ora let suwe, Si Belalang
mandheg ana ing salah sijine pang-pang wit sing rada kuwat. Ing kana, ora dinyana-nyana,
dheweke weruh isih ana godhong cilik sing ijo lan godhonge isih nempel ing pange wit. Si
walang gumun, jroning atine mikir kenapa godhonge bisa urip. Banjur walang nyedhaki
godhong.
"Nyuwun sewu godhong cilik, apa sing sampeyan tindakake ing kene?" Takon walang
“Temtu kula tansah mriki, Pak Belalang. Aku ora kaya kowe sing bisa pindah
panggonan sak karepmu." Temenan godhong
"Nanging kowe kok ora mudhun mrana karo kanca-kancamu?" Si walang takon karo
nunjuk lemah.
“Yen ngono, aku ora ngerti kapan arep mudhun mrana. Kabeh mau isih dadi rahasia
kanggoku. Lan mesthi, aku uga bakal mudhun karo wong-wong mau." Maneh godhong
kasebut nerangake kanthi lengkap marang walang. Sanalika, Si Belalang meneng sawise
krungu jawaban saka godhong cilik. Dheweke nyoba mangertos makna sing ana ing statement
godhong cilik sawetara detik kepungkur.
Sawetawis dinten, pandonga saha pangajeng-ajeng godhong dipun tampi dening Gusti.
Saka langit sing kasaput mega ireng abu-abu, udan sing wis diarep-arep dening godhong lan
kabeh organisme ing lingkungan garing lan tandus tiba. Mangkono urip lan ijo ing lingkungan
bisa diwiwiti maneh. Nanging, yen wesi sing landhep isih ora bisa dijinakkan, kabeh
pengorbanan lan pangarep-arep godhong lan kanca-kancane bakal muspra.
 LINGKUNGAN SEKOLAH

Lingkungan kita kudu tetep resik, asri lan ora sampah, kudu mbuwang sampah ing
panggonane. Supados lingkungan kita resik lan asri menawi sampah boten dipunbucal wonten
ing papanipun supados lingkunganipun mboten reged, lan mboten pareng mbuwang sampah
wonten ing pundi kemawon, tuladhanipun kali-kali badhe banjir ing lingkungan kita, saluran-
saluran punika. uga diresiki supaya ora reged lan ora dadi sarang lelara, tong sampah uga
diresiki, amarga supaya ora dadi sarang laler, amarga laler iku pembawa kuman, yaiku diare
lan gatel. Dadi yen sampeyan mbuwang sampah, sampeyan kudu nyelehake ing panggonane,
ta? nek dibuwang nang endi-endi mambune ora enak, kudu njaga lingkungan supaya
nyaman.Dedik, kanca kelase sing ora disiplin lan ora tau nggatekake wejangane guru.
Dheweke senengane ngombé.Nalika ngombé mesthi didukani bapak utawa ibuné,
kanca-kancane uga tansah nggugah Dedik, nanging Dedik ora tau nggatekake, Ora ana siji
dina Dedik tuku es teh sing dilebokake ing kantong plastik. Sawise omben-ombene entek,
banjur bungkus plastik kasebut dibuwang sembrono senajan isih ana es batu, Jaga lingkungan
sekolah. sekolah resik, banjur siswa sinau kanthi kepenak, siswa bakal nampa pelajaran kanthi
apik. Amargi siswa kados panjenengan punika generasi bangsa ingkang badhe mbangun
bangsa lan negara kanthi sregep sinau, lan ngrumati lingkungan kanthi sae.
 NJOGO HUTAN

Nganti saiki, alas kita tetep lestari lan apik banget. Ana ewonan tanduran lan kewan
sing urip bebarengan. Alas ora mung dadi papan kanggo tanduran lan kewan, nanging uga
minangka sumber penting kanggo urip manungsa. Alas sing menehi panganan. Kéwan lan
tetuwuhan sing manggon ing kono dadi sumber pangan tanpa wates kanggo kita.
Alas ora mung dadi sumber pangan, nanging uga dadi mata pencaharian kanggo
sawetara wong. Dheweke bisa nggunakake kayu lan sawetara tanduran ing alas kanggo didol.
Malah alas nduweni peran wigati minangka panyedhiya hawa resik kanggo manungsa. Awit
saking punika, alas ugi dipunsebat paru-paru donya, ingkang nyediakaken oksigen kangge kita
sedaya ambegan.
Nanging saiki alas wis ilang kelestariane. Padha dirusak lan malah diilangi kanthi dadi
perkebunan lan pemukiman. Iki disebabake dening wong sing rakus. Wong-wong mau
ngeksploitasi alas kanthi sembarangan, nebang wit-witan lan mburu kewan kanggo
keuntungan pribadi lan ngisi kanthonge.
Akibat saka tumindak nggegirisi iki, alas saiki wis ilang fungsine. Alas wis ora dadi
habitat kanggo tetanduran lan kéwan. Malah ana sing tiwas amarga kelangan omah. Alas uga
wis ora dadi sumber pangan kanggo manungsa. Sumber daya ing alas wis entek dadi wong ora
bisa nggunakake maneh.
Sumber banyu saiki wis ilang amarga wit-witan ing alas rusak, nyebabake kekeringan
ing endi-endi. Alas wis ora dadi paru-paru donya sing menehi hawa resik amarga wit-witan
ing alas wis ilang.
Saiki alas kuwi katon nesu karo wong. Dheweke ora pengin kekancan maneh. Akibaté,
bencana alam sing nggegirisi kaya tanah longsor lan kekeringan ing endi-endi. Apa kita ora
krungu jeritan dheweke, apa ora bisa ngurus? Ayo padha kekancan maneh kanggo njamin
slamet masa depan lan anak lan putu.
 Lingkungan Kita Ayu

Ngresiki omah iku penting banget, omah kita kudu diresiki, amarga yen ora bisa dadi
penyakit, saliyane ing njero omah ing njaba omah uga kudu diresiki, contone ngresiki talang,
ngresiki got ing omah kudu resik. , yen ora resik omah kita katon reged lan reged Yen reged
bakal dadi sarang nyamuk.
Warga ing sakiwa tengenipun ugi kedah resik-resik lingkungan, warga gotong royong
supados lingkungan ing sakiwa tengenipun papan panggenan.Ngresiki papan ingkang reged
ing sakiwa tengenipun papan panggenan kadosta selokan, tong sampah, lsp badhe njalari
penyakit malaria.
Ngresiki sekolah supaya resik, ngresiki lingkungan sekolah supaya ora dadi papan sing
reged, saben warga sekolah kayata guru, siswa, karyawan, guru ing lapangan, lan liya-liyane
kudu njaga karesikan sekolah. Saben warga sekolah uga tansah mbuwang sampah
sembarangan, lan tansah nyapu sawah ing sekolahan, sekolah njagi karesikan lingkungan lan
ora reged.
Saben lingkungan kudu resik ing omah, ing kompleks omah, ing sekolah, lan ing
ngendi wae.Lingkungan sing resik yaiku lingkungan sing bebas saka penyakit lan sehat, mula
kudu njaga lingkungan supaya ora reged lan dadi sumber. saka penyakit, reged iku malaria.
Jaga lingkungan supaya ora dadi penyakit.