Professional Documents
Culture Documents
PENGANTARPENGAJIANALSUNNAHALNABAWIYYAHOleh DR Syed Abdul Majid Ghouri
PENGANTARPENGAJIANALSUNNAHALNABAWIYYAHOleh DR Syed Abdul Majid Ghouri
net/publication/338989250
CITATIONS READS
0 1,292
1 author:
SEE PROFILE
Some of the authors of this publication are also working on these related projects:
All content following this page was uploaded by Syed ABDUL MAJID Ghouri on 03 February 2020.
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PENGANTAR PENGAJIAN
AL-SUNNAH
AL-NABAWIYYAH
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Hak cipta INSTITUT KAJIAN HADIS (INHAD), Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor
(KUIS).
Hak cipta terpelihara. Setiap bahagian daripada terbitan ini tidak boleh diterbitkan
semula, disimpan untuk pengeluaran atau dipindahkan kepada bentuk lain, sama ada
dengan cara elektronik, gambar, rakaman dan sebagainya, tanpa mendapat izin bertulis
daripada Penerbit INHAD terlebih dahulu.
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PENGANTAR PENGAJIAN
AL-SUNNAH
AL-NABAWIYYAH
Oleh
SYED ABDUL MAJID GHOURI
Terjemahan
Dr. Zulhilmi bin Mohamed Nor
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
ISI KANDUNGAN
Kata Penerbit………………………………………..………………………...……….11
Pendahuluan Kitab…………………………………………………………...………….13
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
BERSANAD....................................................................................59
BAHAGIAN PERTAMA: KITAB-KITAB AL-SUNNAH BERSANAD YANG
UTAMA ..........................................................................................................................61
Pertama: al-Sihah (
).................................................................................................61
Kedua: Al-Sunan (
).....................................................................................................67
Jami’ al-Usul Fi Ahadith al-Rasul ( ,-) ./ 01 2 ,3 45 6): Oleh al-Imam Ibn al-
Athir..................................................................................................................................83
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Al-Madrasah Al-‘Aqlaniyyah..........................................................................................167
Al-Madrasah al-Bid’iyyah..............................................................................................168
BAHAGIAN KEDUA: SYUBUHAT UTAMA TERHADAP PENGHUJAHAN AL-
SUNNAH DAN JAWAPAN KE ATASNYA..............................................................173
Syubuhat Pertama: al-Quran al-Karim Mengandungi Segala Sesuatu Yang
Menyebabkan Manusia Tidak Perlu Merujuk Kepada al-Sunnah..................................173
Syubuhat Kedua: Allah SWT Memberi Jaminan Untuk Menjaga Al-Quran Sahaja Dan
Tidak Diberikan Kepada al-Sunnah…………………………………...…………...…..175
Syubuhat Ketiga: Nabi SAW Tidak Memerintahkan Untuk Menulis Al-Sunnah, Maka Ia
Membatalkan Penghujahannya.......................................................................................176
Syubuhat Keempat: Pendalilan Hadith-Hadith Yang Menunjukkan Al-Quran Sahaja
Dijadikan Hujah Dan Dirujuk Tanpa Perlu Kepada Al-Sunnah.....................................178
BAHAGIAN KETIGA: USAHA PARA ULAMA MEMBENTERAS FITNAH
PENGINGKARAN AL-SUNNAH..............................................................................181
a ) Kitab Berkatan Pengumpulan Hadith Dan Penulisannya.........................................182
b ) Kitab Berkatan Mempertahankan Al-Sunnah...........................................................183
SENARAI RUJUKAN..................................................................................................189
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
70) 8) 9 7#
KATA PENERBIT
7:";<
5 =$5 )> @? A*# 3 =
)( B $;B AC =9 ,- DEF G? H JI H =9 ? %
:"# =
G LM ! 0N#
Segala puji bagi Allah SWT. Selawat dan salam ke atas penyudah para nabi dan
rasul, Nabi Muhammad SAW. Juga ke atas ahli keluarga baginda, seluruh para
sahabat dan sesiapa sahaja yang menuruti jejak langkah mereka dengan baik
hingga hari Pembalasan.
Buku ini antara karya yang diterbitkan oleh Institut Kajian Hadis dan
Akidah (INHAD), Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS)
menerangkan kepada setiap muslim berkaitan aspek terpenting bagi al-Sunnah
al-Nabawiyyah. Ia dibawakan dalam bentuk ilmiah dan mudah bersesuaian
dengan peredaran semasa dan kehendak masyarakat. Penulisnya al-Fadhil Dr.
Syed Abdul Majid Ghouri menghuraikan kedudukan al-Sunnah menurut
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Isi dan susunan buku yang amat teliti dilihat amat bermanfaat untuk
setiap muslim sebagai bacaan ilmiah bagi mengetahui tentang kedudukan al-
Sunnah al-Nabawiyyah dan kepentingannya dalam Islam serta pensyariatannya.
Ia juga bermanfaat bagi para penuntut universiti di Fakulti Pengajian Islam di
Malaysia kerana buku ini meringkaskan dan memberikan gambaran menyeluruh
tentang al-Sunnah yang telah mereka pelajari.
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
70) 8) 9 7#
PENDAHULUAN KITAB
2Q )(Q ;
Q S '
0 3 =
)RS
OQ - DEF G? H JI H
=$ " P > 9 ? O
7ZF# F/ =!Y 0N# 7:" ;<
5 =JQ ) ; A# 31 =JQ ) X
Q AC DEF =7W" ATQ EIR? =U5 V ATQ E R
.
G LM
Al-Sunnah al-Nabawiyyah memiliki kedudukan yang amat besar dalam
penentuan pensyariatan Islam. Martabat keutamaannya datang selepas daripada
al-Quran sebagai penerang dan penghurai kepada al-Quran yang
menjadikannya sumber kedua selepas al-Quran. al-Sunnah al-Nabawiyyah juga
adalah sumber bagi aqidah Islam selepas al-Quran. Maka, sesiapa yang meragui
keabsahan penghujahan al-Sunnah al-Nabawiyyah, sesungguhnya dia telah
terkeluar daripada ikatan Islam. Hal Ini kerana berpegang teguh dengan kedua-
duanya adalah sebab yang dapat menghalang seorang muslim daripada terjatuh
dalam penyelewengan memahami aqidah Islam. Al-Sunnah al-Nabawiyyah
juga yang mengikat teguh serta mempersatukan ummah dan tidak
memecahbelahkannya. Firman Allah SWT:
zÃÂÁÀ¿ ¾½{
Maksudnya: “Lalu sesiapa yang mengikut petunjukKu, dia tidak akan
sesat dan tidak akan celaka” (Surah Toha: 123).
Maka, setiap muslim tidak akan mampu meninggalkan serta
mengabaikan al-Sunnah al-Nabawiyyah dan hanya berpegang kepada al-Quran,
walau bagaimana sekalipun dakwaan-dakwaan yang penuh kesombongan
sebahagian manusia yang sesat serta menyesatkan dengan hujah mereka yang
hina; iaitu bahawa sesungguhnya Allah SWT tidak menjamin penjagaan dan
pemeliharaan al-Sunnah al-Nabawiyyah seperti jaminan Allah SWT terhadap
kitabNya. Sama sekali tidak benar, bahkan Allah SWT telah memberi jaminan
penjagaan dan pemeliharaan kedua-duanya. Penjagaan al-Quran bagi umat
Islam dengan usaha dan tenaga para huffaz dan al-Qurra’, manakala al-Sunnah
al-Nabawiyyah dipelihara dengan usaha gigih para muhaddithin dan ulama.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Hakikat ini tidak dapat dinafikan oleh sesiapa pun kecuali orang yang sudah
dibutakan oleh Allah SWT hatinya daripada kebenaran, ditahan petunjuk Allah
kepadanya dan ditutup penglihatannya melihat perkara yang hak.
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Fasal
Fasal Pertama
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Bahagian Pertama:
yang pelbagai dari sudut bahasa, antara yang masyhur adalah seperti
berikut:
1. Suatu Jalan Yang Lurus Serta Terpuji1 (J/^ T* T)B):
1
Lihat: Tahzib al-Lughah oleh al-Azhari: (12/210, 214), dan al-Misbah al-Munir oleh al-Fayyumi:
hlm. 292.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Tafsir al-Quran al-‘Azim: oleh Ibn Kathir: (2/295).
2
Diriwayatkan oleh Malik dalam al-Muwatta’, Kitab: al-Zakah, Bab: Jizyah Ahli al-Kitab wa al-
Majus, no hadith: 616. Daripada Abd al-Rahman bin ‘Auf RA.
3
Lihat: Lisan al-‘Arab oleh Ibn Manzur: (6/399), pada perkataan:
-
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Maksudnya:
Dan tiada suatu pun yang menghalang manusia daripada
beriman, ketika petunjuk telah datang kepada mereka, dan
memohon ampun kepada Tuhannya, kecuali (keinginan menanti)
datangnya hukum (Allah yang telah berlaku kepada ) umat-umat
terdahulu... (Surah al-Kahfi: 55).
1
Diriwayatkan oleh Muslim dalam Sahihnya, kitab: al-Zakah, Bab: Al-Hath ‘Ala al-Sadaqah, no:
(1017), dan di dalam kitab: al-‘Ilm, Bab: Man Sanna Sunnah Hasanah Aw Sayyiah, no: (2059).
2
Lisan al-‘Arab oleh Ibn Manzur: (13/225).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Sila lihat untuk lebih terperinci: Tarikh Mustalah al-Sunnah Wa Dilalatuhu oleh Dr Muhammad
Khayr ‘Ali Faraj.
2
Lihat: Manhaj al-Naqd Fi ‘Ulum al-Hadith oleh Dr Nur al-Din ‘Itr, hlm: 27, al-Sunnah al-
Nabawiyyah Wa Bayan Madluliha al-Syar’i oleh al-Sheikh ‘Abd al-Fattah Abu Ghuddah, hlm:
17 dan al-Ittijah al-‘Ilmaniy al-Mu’asir Fi Dirasat al-Sunnah al-Nabawiyyah: Dirasah
Naqdiyyah oleh Ustaz Ghazi al-Syamri, hlm: 48.
3
Lihat: Usul al-Hadith oleh Dr Muhammad ‘Ajaj al-Khatib, hlm: 27.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Contohnya sabda Nabi SAW:
Q # ,I FO M maksudnya: “Sesungguhnya setiap amalan-amalan
itu bermula dengan niat”. (Diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam muqaddimah kitab Sahihnya,
daripada ‘Umar bin al-Khattab RA). Hadis-hadis al-Qauliyyah (perkataan) amat banyak, malah ia
dianggap mewakili kebanyakan al-Sunnah, bahkan padanya berlegar pensyariatan Islam.
2
Contohnya: Pelaksanaan Baginda SAW mendirikan solat dengan cara yang dimaklumi, cara
berwuduk, pelaksanaan ibadah haji, dan sebagainya daripada perbuatan yang tidak bersifat tabi’i
atau perangai seseorang. Juga contohnya: kata-kata Abdullah bin Malik bin Buhaynah RA:
“Adalah Nabi SAW, sesungguhnya apabila Baginda solat, Baginda akan meluaskan ruang
antara tangan-tangan Baginda (dengan badan ketika sujud) sehingga menampakkan putihnya
ketiak Baginda”. (Diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam Sahihnya, Kitab: al-Solah, Bab: Yubdi
Dhab’ayhi Wa Yujafi Fi al-Sujud, no hadith: 390).
3
Ia adalah ungkapan yang bermaksud Nabi SAW berdiam diri daripada melarang perkataan atau
perbuatan para sahabat RA yang dilakukan di hadapan Baginda, atau ketika ketiadaannya, atau
pada zamannya. Nabi SAW mengetahui perkara tersebut dan mengakuinya dengan cara Baginda
membenarkannya, atau menyatakan kegembiraan Baginda atau menganggap elok atau dengan
tidak melarangnya. Contohnya: Hadith daripada Anas bin Malik RA:
" :O 7O ` = O)5? q 7O Èe = :OEm
? ) ! j =P)@ JQ H3 Ù;p =oO n
P )+I "#
O*" j 9 , - O:F DEF gEm
? >jI "
Maksudnya: “Kami bersolat di zaman Rasulullah SAW sebanyak dua rakaat selepas terbenam
matahari, iaitu sebelum solat maghrib, dan Baginda SAW melihat kami mendirikan solat
tersebut, Baginda tidak memerintahkan kami dan tidak pula melarang kami daripada
melakukannya”. (Diriwayatkan oleh Muslim dalam Sahihnya, Kitab: Solat Musafirin, Bab:
Istihbab Rak’atain Qabla Solat al-Maghrib, no. Hadith: 836). Nabi SAW tidak mengingkari
perbuatan para sahabat RA tersebut, diamnya Rasulullah SAW ini menunjukkan kepada
keharusan sesuatu perkataan atau perbuatan, kerana Nabi SAW tidak mendiamkan ke atas
sesuatu yang batil.
4
Iaitu: Dinisbahkan kepada akhlaq, seperti kata-kata ‘Ali bin Abi Talib RA:
."...r n5 s =rP F s =rP X3
s =YtOEQ+̀ s t
u ` # o =' v
` =wEIX
? ÙO:- =)On; 7 x/ ! j"
Maksudnya: “Seorang yang sentiasa memberi khabar gembira, mudah berurusan dengannya,
lemah lembut, tidak keras dan kasar, bukan seorang yang keras suaranya, tidak suka
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
:OÈF
yF = :# OVI
< =
OQ :O
OQ zQ ) |{ `È?X I -? =Og*Q
? # 7O VI OÈF»
«~}6 #
Maksudnya: “Hendaklah kamu semua berpegang dengan
sunnahku, dan sunnah al-Khulafa al-Rasyidin al-Mahdiyyin,
berpeganglah dengannya, gigitlah ia dengan gerahammu6”.
mengaibkan orang lain, tidak kedekut dengan manusia...”. (lihat: Jami’ al-Tirmizi, Abwab al-
Manaqib, bab: Ma Jaa Fi Sifat al-Nabiy SAW, no: 3642).
1
Iaitu: Sesuatu yang berkaitan dengan jasad, seperti kata-kata Hind binti Abi Halah RA (ketika
menyifatkan sifar Rasulullah SAW:
."...
O;V̀O $# 5 O" #? =
OO" `zO 1 P (O 1̀ =)@O
0 =QmE ) "O z / -1 =& ; z =?P) p1 ,OB LM ( =d" #O !` j"
Maksudnya: Sesungguhnya Baginda Rab’ah, iaitu lebih hampir kepada tinggi, amat putih,
janggut yang hitam, cantik al-Thaghr (gigi hadapannya), Ahdab1 kedua-dua bulu matanya, agak
jauh di antara kedua bahu1 Baginda...” (Diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam al-Adab al-
Mufrad, bab: Iza Iltafata Iltafata Jami’an, no: 1155).
2
Seperti ibadah Baginda SAW di Gua Hira’.
3
Lihat: Usul al-Hadith oleh Dr Muhammad ‘Ajaj al-Khatib, hlm: 23.
4
Lihat: al-Wasit Fi ‘Ulum Wa Mustalah al-Hadith oleh al-Sheikh Abu Shuhbah, hlm: 14.
5
Diriwayatkan oleh Abu Dawud dalam sunannya, kitab: al-Sunnah, bab: Luzum al-Sunnah, no:
(4607), ‘Irbad bin Sariah RA, hadith sahih.
6
}6 (Al-Nawajiz) adalah jamak bagi }6 yang bermaksud: Gigi yang terakhir. Manusia memiliki
empat al-Nawajiz di hujung dalam gigi, juga dinamakan gigi mimpi; kerana ia tumbuh selepas
seseorang itu baligh dan telah sempurna pemikirannya, disebut: Dia telah ketawa sehingga
menampakkan Nawajiznya. (Sila lihat: Mukhtar al-Sihah oleh al-Razi, fasal Jim).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Lihat: Al-Muwafaqat oleh al-Syatibi: (4/3-5).
2
Manhaj al-Naqd Fi ‘Ulum al-Hadith oleh Dr Nur al-Din ‘Itr, hlm: 28.
3
Lihat: Irsyad al-Fuhul oleh al-Syaukani, hlm: 67.
4
Lihat: Manhaj al-Naqd Fi ‘Ulum al-Hadith oleh Dr Nur al-Din ‘Itr, hlm: 28.
5
Lihat: Sumber sebelum.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Bahagian Kedua:
1
Lihat: Dirasat Fi ‘Ulum al-Quran al-Karim oleh Dr Fahd al-Rumi, hlm: 191.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
〈 3“uθà)ø9$# ߉ƒÏ‰x© …çµuΗ©>tã ∩⊆∪ 4yrθムÖóruρ ωÎ) uθèδ ÷βÎ) ∩⊂∪ #“uθoλù;$# Çtã ß,ÏÜΖtƒ $tΒuρ
1
Ma’alim al-Tanzil (Dinamakan dengan Tafsir al-Baghawi) oleh al-Imam al-Husayn bin Mas’ud al-
Baghawi: (5/21).
2
Al-Hafiz Ibn Kathir berkata dalam tafsirnya berkaitan ayat ini: “Kemudian Kamilah yang akan
menerangkannya”. Iaitu: Selepas menghafal dan membacanya, maka Kami akan menerangkan,
menghuraikan dan mengilhamkan maknanya kepadamu sebagaimana yang Kami kehendaki dan
mengikut syariat… berkata Ibn Abbas, ‘Atiyyah al-‘Aufi dan Qatadah: firman Allah SWT:
“Kemudian Kamilah yang akan menerangkannya”. Iaitu: Keterangan tentang halal dan haram.
(Lihat: Tafsir al-Quran al-Azim oleh Ibn Kathir: 4/578).
3
Ia adalah Jibril AS, pengajar al-Quran al-Karim yang dibawa daripadaTuhan yang Maha Mulia,
hebat dengan kekuatannya dari sudut ilmu dan amal.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam al-Sahih, Kitab: al-Wadu’, Bab: Min al-Kabair An La
Yastatir Min Baulihi, no: (216), daripada Abdullah bin Abbas r.a.
2
Maksudnya: Seseorang yang tidak menutup auratnya ketika kencing dan tidak sempurna suci
daripada kotoran najis tersebut.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
perkataan V
Q (al-Hikmah) dengan al-Quran yang bermaksud al-
Sunnah. Contohnya:
Firman Allah SWT:
Þ Š3
〈.Ο Å s
y 9ø #$ “â ƒ•Í èy 9ø #$ M y Ρ¨ )Î 4 Ν
| Ρ&r 7 ö κÍ .jÏ “t ƒã ρu πs ϑ õ tÏ :ø #$ ρu =
y 3 Å 9ø #$
| ≈Gt 3
ß =n è÷ ?s #( θçΡθ3
t θϑ
〈.β ä ?s Ν
ö 9s $Β¨ Ν3
ä ϑ
ß =kÏ èy ƒã ρu πs ϑ
y ò6tÏ :ø #$ ρu = Å 9ø #$ Ν
| ≈Gt 3 ã 6
à ϑ
ß =kÏ èy ƒã ρu
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
telah mendengar orang yang aku iktiraf dari kalangan ahli ilmu tentang
al-Quran. Beliau berkata: al-Hikmah: Sunnah Rasulullah SAW...1.
1
Al-Risalah: hlm: 78.
2
Diriwayatkan oleh al-Darimi dalam Mukaddimah al-Sunan, Bab: al-Sunnah Qadiyah ‘Ala al-
Kitab, (1/152) no: (594).
3
Suatu tempat yang berhampiran dengan Mekah. Ia terletak dalam kawasan tanah halal dan miqat
untuk memulakan ihram. (al-Nihayah Fi Gharib al-Hadith wa al-Athar: Oleh Ibn al-Athir,
1/269).
4
Bermaksud: Dipenuhi.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
<Q) O F? gQe 4O 3
O 7 I = :FO
O è I ;
? 51̀ .Y)5
` H
` ` A? E
{ + è
# \Q} '
? OBm 51̀»
« 0 gQe 4?
O < j̀
“Minyak wangi yang melekat pada tubuhmu, hendaklah dibasuh
sebanyak tiga kali. Jubah itu hendaklah kamu tanggalkan, kemudian
lakukanlah dalam umrahmu sepertimana kamu lakukan dalam hajimu2”.
1
Bersuara dan nafas berbunyi dari dalam hidung Baginda SAW.
2
Sahih al-Bukhari, kitab: Fadail al-Quran, bab: Nuzul al-Quran Bi Lisan Quraisy wa al-‘Arab,
no: (4985).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Diriwayatkan oleh al-Tirmizi dalam al-Jami’, Fadail al-Quran, Bab: Ma Jaa Fi Man Qaraa
Harfan Min al-Quran, no: (2910), daripada Muhammad bin Ka’ab al-Qurazi RA.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Bahagian Ketiga:
PENGHUJAHAN AL-SUNNAH
DAN DALIL-DALIL KEABSAHANNYA
Keseluruhan ulama bersepakat mengatakan bahawa al-Sunnah adalah
hujah atau dalil: Ia seperti al-Quran dalam meletakkan hukum halal atau
mengharamkan sesuatu yang haram. Ia merupakan sumber kedua bagi
hukum agama selepas al-Quran. Mereka menegaskan bahawa wajib
mengambil al-Sunnah dan menjadikannya sebagai hujah sepertimana
wajib mengambil al-Quran dan menjadikannya hujah serta beramal
dengannya secara keseluruhan. Penghujahan ini bersandarkan kepada
dalil daripada al-Quran dan hadith Rasulullah SAW. Berikut beberapa
dalil yang dinyatakan:
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
〈 tÍÏ'≈s3ø9$# -=Ïtä† Ÿω ©!$# ¨βÎ*sù (#öθ©9uθs? βÎ*sù ( š^θß™§9$#uρ ©!$# (#θãè‹ÏÛr& ö≅è%
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
&óx« ’Îû ÷Λäôãt“≈uΖs? βÎ*sù ( óΟä3ΖÏΒ Í-ö∆F{$# ’Í<'ρé&uρ tΑθß™§9$# (#θãè‹ÏÛr&uρ ©!$# (#θãè‹ÏÛr& (#þθãΨtΒ#u tÏ%©!$# $pκš‰r'¯≈tƒ
.〈.¸ξƒÍρù's? ß|¡ômr&uρ ×2öKyz y7Ï9≡sŒ 4 ÌÅzFψ$# ÏΘöθu‹ø9$#uρ «!$$Î/ tβθãΖÏΒ÷σè? ÷ΛäΨä. βÎ) ÉΑθß™§9$#uρ «!$# ’n<Î) çνρ–Šãsù
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
al-Ahzab: 21).
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
«A; ` -? 9
{ P
*jQ :d#1̀ O Ey
Q <
O Èe AQ # 7O *?O
*FO !Q M 5 7O VI OeQ
? j ) < O p̀ gO M»
1
Diriwayatkan oleh Abu Dawud dalam Sunan, Kitab: al-Sunnah, bab: al-Nahyu ‘An al-Jadal Fi
al-Quran, no: (4604), hadith sahih.
2
Diriwayatkan oleh al-Hakim dalam al-Mustadrak, kitab al-‘Ilm, (1/171) no: (318), dan beliau
mensahihkannya.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
〈 íΟŠÏ9r& ë>#x‹tã öΝåκz:OÅÁム÷ρr& îπuΖ÷FÏù öΝåκz:ŠÅÁè? βr& ÿÍνÍ-ö∆r& ôtã tβθà'Ï9$sƒä† tÏ%©!$# Í‘x‹ósuŠù=sù
1
Ihkam al-Ahkam: (2/80).
2
Sumber yang sama.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Bahagian Keempat:
KEDUDUKAN AL-SUNNAH
MENURUT AL-QURAN
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
«9
{ ,I O -? d
5? ! 1 =9 s M A M s̀ ! 1 :?: n
O i);OT̀ gQe ÙQh-? M 7? EQ
O ? »
Maksudnya: “Seorang muslim apabila ditanya di dalam kubur;
dia akan bersyahadah dan menyaksikan: Bahawa tiada Tuhan yang
berhak disembah melainkan Allah, dan sesungguhnya Muhammad itu
pesuruh Allah”. Hadith ini adalah tafsiran bagi ayat:
〈 (#ρ߉àfó™$#uρ (#θãèŸ2ö‘$#
Maksudnya: “Rukuk dan sujudlah kamu semua” (Surah al-Hajj: 77).
Dan firman Allah SWT:
1
Sila lihat: Sahih al-Bukhari, kitab: al-Tafsir, Surah Ibrahim AS, no: (4699).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
〈 nο4θx.¨“9$# (#θè?#uuρ
Maksudnya: “Dan tunaikanlah zakat” (Surah al-Baqarah: 43).
Tidak disebutkan kadarnya, harta jenis mana yang dikeluarkan
zakat, bilakah diwajibkan dan ke atas siapakah ia diwajibkan. Al-Sunnah
menerangkan dengan mendalam semua yang disebutkan secara umum di
dalam al-Quran.
〈 tβρ߉tGôγ•Β Νèδuρ ßøΒF{$# ãΝßγs9 y7Íׯ≈s9'ρé& AΟù=ÝàÎ/ ΟßγuΖ≈yϑƒÎ) (#þθÝ¡Î6ù=tƒ óΟs9uρ (#θãΖtΒ#u t
y Ï%©!$#
itu secara umum atau mengikut zahir. Hal ini amat menyukarkan
mereka. Lalu para sahabat pergi menemui Rasulullah SAW dan
bertanya: “Siapakah di kalangan kami yang tidak mencampurkan
imannya dengan kezaliman? Sabda Nabi SAW:
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
〈 Ìôfx'ø9$# zÏΒ ÏŠuθó™F{$# ÅÝø‹sƒø:$# zÏΒ âÙu‹ö/F{$# äÝø‹sƒø:$# ãΝä3s9 t¨t7oKtƒ 4®Lym (#θç/u2õ°$#uρ 4(#θè=ä.uρ
1
Sahih al-Bukhari, kitab: Ahadith al-Anbiya’, bab: Qaul Allah Ta’ala: V% ! T <C T , no:
(3429).
2
Mauqif al-Madrasah al-‘Aqlaniyyah Min al-Sunnah al-Nabawiyyah: Oleh Ust al-Sadiq al-Amin
al-Sadiq (1/44).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Antara contohnya:
Ayat al-Quran yang hanya menyatakan tangan pencuri mesti dipotong
tanpa sebarang batasan atau syarat, seperti firman Allah SWT:
1
Diriwayatkan oleh Muslim dalam Sahih, kitab: al-Hudud, bab: Had al-Sariqah wa Nisabuha, no:
(1684), daripada Aisyah r.a.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
〈 ( «!$# Î2öKtóÏ9 ϵÎ/ ¨≅Ïδé& !$tΒuρ ̓̓ΨÏ‚ø9$# zΝóss9uρ tΠ¤$!$#uρ sπtGøŠyϑø9$# ãΝà6ø‹n=tæ tΠ§ym $yϑ¯ΡÎ)
tÎ/tø%F{$#uρ Ç÷ƒy‰Ï9≡uθù=Ï9 èπ§‹Ï¹uθø9$# #·2öKyz x8ts? βÎ) ßNöθyϑø9$# ãΝä.y‰tnr& u2|Øym #sŒÎ) öΝä3ø‹n=tæ |=ÏGä.
1
Diriwayatkan oleh Ibn Majah dalam al-Sunan, Abwab: al-At’imah, bab: al-Kabid wa al-Tihal,
no: (3314), hadis sahih.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
harta, agar berwasiat untuk kedua ibu bapanya dan kaum kerabat
dengan cara yang baik, sebagai suatu kewajipan bagi orang-orang yang
bertaqwa”. (Surah al-Baqarah: 180).
Ayat ini sebagai dalil pemberian wasiat kepada kedua ibu bapa
dan kedua-duanya pula termasuk dalam golongan orang yang mewarisi
harta si mati. Maka, kedua ibu bapa mempunyai hak yang telah
ditetapkan serta dimaklumi (walaupun tanpa diwasiatkan). Kemudian al-
Sunnah memansuhkan hukum pemberian wasiat kepada setiap pewaris,
iaitu hadith Nabi SAW:
«
Y Q ` 3
QH
` è =?AT 0 w 0 \
O Q Um VI Q DB̀OF1̀ O p̀ 9
! M»
Maksudnya: “Sesungguhnya Allah telah memberikan bagi
setiap yang berhak itu haknya (tersendiri), maka tidak boleh berwasiat
1
untuk orang yang mewarisi” .
Ayat ini telah dinasakhkan oleh al-Sunnah yang pasti2.
1
Diriwayatkan oleh Abu Dawud dalam al-Sunan, kitab: al-Wasaya, bab: Ma Jaa Fi al-Wasiah Li
al-Warith, no: (2870), dan dalam kitab: al-Buyu’, bab: Fi Tadhmin al-‘Ariyah, no: (3565),
daripada Abu Umamah RA, hadis sahih.
2
Mauqif al-Madrasah al-‘Aqlaniyyah Min al-Sunnah al-Nabawiyyah: Oleh Ust al-Amin al-Sadiq
al-Amin: (1/45).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Contohnya:
Pengharaman dikumpulkan (sebagai isteri) antara wanita dengan ibu
saudaranya (sebelah bapanya) atau wanita dengan ibu saudaranya
(sebelah ibunya), seperti dalam hadith:
«J)RQ S 2 A?
;E
O Èè O
2 ) O)
o
;`
O 5 »
Maksudnya: “Sesiapa yang memakai sutera di dunia, dia tidak
4
akan sekali-kali memakainya di akhirat ”.
Dan hukum-hukum lain yang tidak disebutkan di dalam al-
Quran, tetapi dijelaskan oleh al-Sunnah al-Nabawiyyah. Hukum-hukum
ini walaupun termasuk dalam sesuatu yang ditambah selain daripada al-
1
Diriwayatkan oleh Muslim di dalam al-Sahih, kitab: al-Nikah, bab: Tahrim al-Jam’u Bayna al-
Mara’h wa Ammatiha, no: (1408), daripada Abu Hurairah.
2
Bermaksud: untuk golongan kuffar dan musyrikin.
3
Diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam al-Sahih, kitab: al-Libas, bab: lubs al-Harir wa Iftirashihi Li
al-Rijal, no: (5831), daripada Huzaifah bin al-Yaman r.a.
4
Diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam al-Sahih, kitab: al-Libas, bab: lubs al-Harir wa Iftirashihi Li
al-Rijal, no: (5832), daripada Anas bin Malik r.a.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
〈.$ZàŠÏ'ym öΝÎγøŠn=tæ y7≈oΨù=y™ö‘r& !$yϑsù 4’¯<uθs? tΒuρ ( ©!$# tí$sÛr& ô‰s)sù tΑθß™§9$# ÆìÏÜム¨Β
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Bahagian Kelima:
1
Mereka menamakan kumpulan mereka dengan al-Quraniyyin. Untuk mengetahui hakikat
kumpulan ini, boleh dirujuk kepada kitab “al-Qurniyyun Wa Syubahatuhum Hawla al-Sunnah
oleh Dr Khadim Husyn Bakhs. Ia adalah kitab yang terbaik yang menolak dakwaan mereka yang
sesat dan batil
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
P
? *jQ 7O VI O# O# :,I O TI è OgQOQ 0
O 5Q .
Y OQ
#
I ? AQ *QV̀O 1̀ DÈF dhVQ *5? UI 6? )
? zQ O ?»
5 ! M s̀1̀ =f? 5O ) 0 Gr ) 0
O 5Q AQ OeQ O 6 5 =f? E È
O *-O ,r H ` 0
O 5Q AQ OeQ O 6 è =9 {
«9 G ) 0 5 UI 5Q 9 { ,I O -? G ) 0
Maksudnya: “Hampir-hampir seorang lelaki yang bersandar di
atas (arikat1)nya menyampaikan dengan suatu hadith daripada
hadithku, lantas dia berkata: ‘Di antara kami dan kamu semua adalah
Kitab Allah, apa yang kami dapati di dalamnya sesuatu yang halal,
maka kami akan halalkannya, dan apa yang kami dapati di dalamnya
sesuatu yang haram, maka kami akan mengharamkannya’, ketahuilah
1
Diriwayatkan oleh Abu Daud dalam al-Sunan, Kitab: al-Sunnah, Bab: al-Nahy ‘An al-Jadal Fi
al-Quran, no (4604), dan al-Tirmizi dalam al-Jami’, Abwab al-‘Ilm, Bab: Ma Nuhiya ‘Anhu An
Yuqal ‘Inda Hadith Rasulillah SAW, no (2664), dan Ibn Majah dalam Muqaddimah al-Sunan,
Bab Ta’zim Hadih Rasulillah SAW Wa al-Taghliz ‘Ala Man “aradhahu. No (12), dan lafaz
daripadanya, ia adalah hadith hasan.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
zÐÏÎ ÍÌËÊÉ{
Maksudnya: “...tetapi membenarkan (kitab-kitab) sebelumnya
dan menjelaskan segala sesuatu, sebagai petunjuk dan rahmat bagi
kaum yang beriman”. (surah Yusuf: 111).
1
Al-Arikah bermaksud: Hamparan dan katil yang lembut, dihiasi dengan perhiasan dan kain-kain
lain. Ia diletakkan di bawah kubah atau binaan seumpama kerusi yang menjadi perhiasan para
pengantin.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Lihat: Nazarat Fi al-Hadith oleh al-Sheikh Abu al-Hasan al-Nadwi, hlm: 29, 30.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Al-Islam ‘Ala Muftaraq al-Tariq: Oleh Muhammad Asad, hlm: 85.
2
Al-Mizan al-Kubra oleh al-Sya’rani: (1/51).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Sumber yang sama: (1/50).
2
Siyar A’lam al-Nubala: Oleh al-Zahabi: (10/35).
3
Miftah al-Jannah Fi al-Ihtijaj Bi al-Sunnah: Oleh al-Suyuti, hlm: 244, 245.
4
Manaqib al-Imam Ahmad: Oleh Ibn al-Jauzi, hlm: 182.
5
Athar al-Hadith al-Syarif Fi Ikhtilaf al-Aimmah al-Fuqaha’: Oleh al-Sheikh Muhammad
‘Awwamah, hlm: 26, 27.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Lihat: Fi al-Hadith al-Nabawi oleh al-Sheikh Mustafa al-Zarqa’, hlm: 26, 28. Semua kata-kata
yang dinukilkan adalah daripada sumber ini.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Fasal Kedua
KITAB-KITAB
AL-SUNNAH AL-NABAWIYYAH
TERPENTING YANG BERSANAD DAN YANG
TIDAK BERSANAD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Bahagian Pertama:
KITAB-KITAB AL-SUNNAH
BERSANAD YANG UTAMA
Pertama: al-Sihah (
):
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
al-‘Aini (w 855H).
1
Ini mengikut apa yang dinyatakan oleh al-Hafiz Ibn Hajar. Manakala mengikut pengiraan al-
Ustaz Fuad ‘Abd al-Baqiy, bilangannya adalah sebanyak 7563 buah hadith.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
dan Fath al-Mulhim (7: E ? *e) oleh al-Sheikh Syabbir Ahmad al-
‘Uthmani (w 1369H).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
3. Sahih Ibn Khuzaimah ( O R? # 3): Oleh: al-Imam Abu Bakr
7E- AEF 9
DE3
F ).
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
terkenal:
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Kedua: Al-Sunan (
):
Al-Sunan (
) adalah perkataan jamak bagi al-Sunnah (
). Ia adalah
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Saharanfuri (w 1346H).
2. Sunan al-Tirmizi (\
}Q 5Q )O *
-? ): Oleh al-Imam Abu ‘Isa
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
6. Sunan al-Daraqutni (gB pI -? ): Oleh al-Imam Abu al-Hasan
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Al-Muwattaat ( ? ) adalah perkataan jamak bagi al-Muwatta’ (q ? ).
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
- ): Oleh al-Imam Ibn ‘Abd al-Barr Abu Yusuf bin ‘Abdullah al-
1
Kitab ini disusun mengikut nama para guru al-Imam Malik, maka agak sukar bagi pembaca untuk
mendapatkan hadith-hadith al-Muwatta’ yang disyarahan di dalamnya.
2
Kitab ini dihasilkan sebagai pelengkap kepada kitab al-Tamhid, penulis amat menitikberatkan
aspek fiqh al-Hadith dan hukum hakam.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Keempat: al-Musannafat ( `
? ):
Al-Musannafat (
? ) adalah perkataan jamak bagi al-Musannaf
1
Maksudnya adalah hadith-hadith yang mempunyai bilangan perawi hanya tiga orang, iaitu di
antara penulis dengan Nabi SAW, dan ia antara sanad yang paling tinggi.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Kitab ini dianggap sebagai sumber asas yang perlu dirujuk untuk
mengetahui hadith dan athar disebabkan banyaknya nas yang
dihimpunkan di dalamnya. Penulis menyusun kitabnya mengikut
kitab-kitab (topik utama) feqah dan diletakkan di bawahnya
beberapa bab. Manakala di bawah setiap bab, disebutkan
beberapa nas. Bilangan nas di dalam kitab Musannaf Ibn Abi
Syaibah adalah sebanyak 39098 buah nas yang bersanad sama
ada marfu’, mauquf dan maqtu’. Antara keistemewaan kitab ini
ialah, penulis sedaya upaya mengumpulkan sebanyak mungkin
nas-nas yang bertepatan dengan tajuk yang telah diberikan,
tanpa melihat kepada sahih atau daifnya sesuatu nas tersebut,
kecuali jika jelas kepalsuannya (maka tidak akan disebutkan
oleh penulis).
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Al-Masanid (O
) adalah perkataan jamak bagi al-Musnad (
O ? ). Ia
Kitab ini adalah kitab yang paling masyhur dan besar di antara
kitab al-Masanid secara mutlak. Penulis menyusun hadith
mengikut susunan para sahabat RA. Beliau memulakan dengan
Masanid sepuluh orang sahabat yang dijanjikan syurga dan
didahului dengan Abu Bakar al-Siddiq RA, kemudian ‘Umar bin
al-Khattab RA, ‘Uthman bin ‘Affan RA dan ‘Ali bin Abi Talib
RA. Seterusnya baki tujuh orang sahabat RA lain. Kemudian
Masanid Ahli Keluarga Nabi SAW, serta beliau menyebutkan
hadith-hadith mereka.
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
g ;On
U;0
# 81 G 5c 5? ) oleh al-Sheikh Ahmad ‘Abd al-Rahman
Zakhkhar (? R
)?
O ;): Oleh al-Imam al-Bazzar, Abu Bakar,
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Penulis telah menghasilkan dua buah karya iaitu: Kabir (;j) dan
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Bahagian Kedua:
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Mistu.
Antara kitab syarah yang terpenting: Dalil al-Falihin ($Q UI /)
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
'()* '+)*):
3) Al-Targhib Wa al-Tarhib ('()* '+)* Oleh al-Hafiz al-
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Fasal Ketiga
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Bahagian Pertama:
ILMU-ILMU AL-SUNNAH
YANG TERPENTING
Membentuk kefahaman yang terbaik terhadap al-Sunnah al-
Nabawiyyah, mengetahui makna dan tujuannya memerlukan kepada
pengetahuan terhadap ilmu-ilmu al-Sunnah itu sendiri. Antara ilmu al-
Sunnah yang penting ialah:
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Sebagai tambahan dan maklumat yang lebih lengkap, sila rujuk kitab ‘Ilm Mustalah al-Hadith:
Nasyatuhu Wa Tatawwaruhu Wa Takamuluhu, juga oleh pengarang, dicetak di Dar Ibn Kathir,
Damsyik.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
2. ‘Ilm al-Rijal (, 6 ) 7? E FQ ):
Ia adalah suatu ilmu yang membantu mengetahui para perawi di
kalangan para sahabat, tabiin, tabi al-tabiin, para perawi thiqah
dan daif, al-Mukhtalitin dan al-Mudallisin, al-Wuhdan, al-
Mubhamin dan al-Muhmalin. Ia juga memberikan maklumat
berkaitan para perawi yang disifatkan sebagai al-Akabir dan al-
Asagir, al-Sabiq dan al-Lahiq, al-Ikhwah dan al-Ukhuwat. Ilmu
ini turut membincangkan berkaitan biodata para perawi
merangkumi kelahiran dan kewafatan mereka, nama, gelaran,
nasab dan panggilan. Di samping menghuraikan ilmu tentang
para perawi yang disifatkan sebagai al-Mukhtalif dan al-
Muktalif, al-Muttafiq dan al-Muftariq dan al-Mutasyabih. Al-
Imam ‘Ali bin al-Madini (w234H) pernah mengungkapkan kata-
kata yang amat bernilai berkenaan kepentingan ‘Ilmu al-Rijal:
“Memahami makna-makna hadith adalah sebahagian daripada
ilmu, manakala sebahagian yang lain pula pada mengetahui
tentang para perawi1”.
1
Al-Muhaddith al-Fasil Bayna al-Rawi Wa al-Wa’i: Oleh al-Ramahurmuzi, hlm: 320.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
bagi perawi yang memiliki dua sifat iaitu al-‘adalah1 (` " ) dan
al-dabt2 (;Oy
). Lafaz soleh (Q 3) bagi perawi yang zahir
1
Ia bermaksud suatu kemampuan yang membawa seseorang individu muslim, baligh dan berakal
untuk sentiasa melazimi taqwa, menjauhi segala perkara keji daripada amalan buruk seperti
syirik, fasiq dan bidaah, juga menjauhi segala perkara yang mencalarkan maruah pada pandangan
manusia, seperti: Makan di jalanan, kencing di jalanan, bersahabat dengan orang-orang yang
memiliki sifat keji, melampau dalam bergurau dan ketawa dan sebagainya.
2
Ia bermaksud kesedaran seorang perawi dan hafalannya terhadap hadith-hadith yang didengari
daripada sheikh (guru), dimana dia mampu untuk mengingatkan kembali pada bila-bila masa
yang dikehendaki. Iaitu dari tempoh perawi tersebut mendengar hadith-hadith sehinggalah dia
menyampaikan kepada murid-muridnya melalui hafalan. Jika dia menyampaikan hadith melalui
kitab, maka sifat al-dabt bermaksud bagaimana dia menjaga kitab dan memeliharanya daripada
dimasuki sesuatu yang mengubah isi di dalamnya. Iaitu dari tempoh perawi tersebut mendengar
hadith-hadith dan memperelokkannya (membaiki kesalahan dan sebagainya) sehinggalah dia
menyampaikannya kepada orang lain.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Terutama sekali nota kaki yang ditulis oleh Muhaqqiq al-Sheikh ‘Abd al-Fattah Abu Ghuddah (w
1417H) RH.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Terdapat juga beberapa karya penting oleh para ulama kontemporari yang mengupas berkaitan
ilmu ini serta amat baik untuk dipelajari, antaranya: Mukhtalif al-Hadith Bayna al-Muhaddithin
Wa al-Usulliyyin Wa al-Fuqaha (| :T $3 $ ^ $# .% E*) oleh Dr Usamah bin ‘Abdullah
al-Khayyat dan Mukhtalif al-Hadith Bayna al-Fuqaha Wa al-Muhaddithin ( | :T $# .% E*
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Begitu juga karya-karya bermanfaat yang dihasilkan oleh ilmuan kontemporari dalam ilmu ini,
antaranya: ‘Ilm Asbab Wurud al-Hadith ( .% / P ;-1 7EF ) oleh Dr As’ad Halimi al-As’ad dan
Asbab Wurud al-Hadith: Dawabit Wa Ma’alim ( 7Q "5 #¡ :.% / P ;-1 ) oleh Dr Muhammad
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Bahagian Kedua:
ISTILAH-ISTILAH HADITH
TERPENTING
Para ulama hadith telah meletakkan istilah-istilah penting yang dapat
membezakan status dan keadaan hadith sama ada sahih, hasan dan daif.
Istilah-istilah ini agak banyak, cukup di sini untuk dinyatakan takrifan
sebahagian yang penting1 daripadanya. Ia adalah istilah yang seharusnya
diketahui oleh para penuntut ilmu al-Sunnah al-Nabawiyyah, antaranya:
(/ 0S .
I 0 ):
1
Ia ringkasan daripada kitab al-Muyassar Fi ‘Ilm Mustalah al-Hadith oleh pengarang.
2
Ia bermaksud: Mustahil berlakunya persepakatan para perawi untuk berdusta, begitu juga
mustahil berlakunya kesilapan tanpa sengaja dari mereka semua. Maksud ‘Mustahil dari segi
adat’: Untuk mereka bersepakat menipu sama ada sengaja atau tidak.
3
Ia bermaksud: Sandaran kepada sesuatu khabar adalah daripada pancaindera sama ada penglihatan
atau pendengaran. Seperti kata-kata mereka: O ( z bermaksud: kami saksikan, O1̀ bermaksud:
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
kami lihat, "O Q - bermaksud: kami dengar… Syarat ini mengeluarkan sesuatu khabar yang
bersandarkan aqal atau logik, seperti kata-kata: ‘Satu adalah sebahagian daripada dua, atau ‘alam
ini baharu’. Maka khabar seperti ini tidak dinamakan mutawatir.
1
Mukaddimah Sahih Muslim ; Bab Taghlizh al-Kazb ala Rasulillah, no:.3.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Hukumnya:
Wajib beriktiqad akan kesahihannya, sepertimana beriktiqad
kesahihan al-Quran. Mengingkari al-Hadith al-Mutawatir boleh
membawa kepada kekufuran.
2. Hadith al-Ahad ( / 0 S .
I 0 ):
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Iaitu: Setiap daripada perawinya mengambil hadith secara langsung daripada perawi di atasnya
dari awal sanad sehinggalah ke akhir, selamat dari sebarang ketiadaan atau keguguran seorang
perawi atau lebih.
2
Iaitu: Setiap daripada perawinya bersifat dengan sifat berikut: Muslim, baligh, berakal, tidak
bersifat pendusta, fasiq atau tidak dikenali, juga bukan seorang yang tercalar maruahnya.
3
Iaitu: Setiap daripada perawinya memiliki kemampuan akal, bersifat dengan kebolehan
membezakan antara yang baik dan sebaliknya, memiliki kekuatan ingatan serta tidak lalai. Al-
Dabit adalah semua yang berkaitan dengan kefahaman yang baik, hafalan dan kesedaran.
4
Iaitu: Hadith tersebut tidak bertentangan dengan hadith-hadith sahih dan thabit yang lain yang
diriwayatkan oleh para perawi thiqah.
5
Iaitu: Hadith tersebut tidak memiliki unsur atau sesuatu yang bersifat samar serta tersembunyi
yang mencacatkan kesahihan hadith, di mana secara zahirnya hadith kelihatan selamat dan sahih.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Hukumnya:
Wajib beramal dengan hadith sahih dan menjadikannya hujah. Ia
adalah antara hujah-hujah syarak.
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
2. Al-Hadith al-Hasan (
.% ):
Hukumnya:
Ia adalah hadith yang diterima di sisi keseluruhan fuqaha untuk
dijadikan hujah dan beramal dengannya. Begitu juga pandangan
kebanyakan muhaddithin dan ahli usul (Usul Fiqh) kerana para
perawinya diketahui memiliki sifat al-Sidq (benar) dan
dinukilkan dengan baik berasaskan sanad. Adapun kekurangan
sifat al-Dabit tidak mengeluarkan perawi tersebut daripada
seseorang yang berkeahlian untuk menyampaikan apa yang
didengarinya.
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Jenis-jenisnya:
Al-Hadith al-Da’if dipecahkan kepada banyak jenis mengikut
kepada gugur perawi dalam sanad atau terputus, atau disebabkan
salah seorang perawi yang ditohmah. Berikut antara jenis yang
terpenting:
Al-Mursal (U- )O ? ), al-Munqati’ (4BQ T̀O? ), al-Mu’dhal (Uy
"O ? ), al-
(PO EIT ), al-Mu’al (U± " ? ). Takrif secara ringkas akan dinyatakan
kemudian.
Hukumnya:
Keputusan di sisi ulama hadith ialah hadith daif tidak boleh
dijadikan pegangan. Ia tidak boleh dijadikan sebagai hujah
dalam menetapkan hukum-hakam syarak dan pengeluaran
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
"y
): Oleh al-Imam Ibn al-Qayyim al-Jauziyyah al-
Dimasyqi (w 751H).
2. Silsilah al-Ahadith al-Da’ifah Wa al-Maudu’ah (È
E -Q
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
diriku.
Hukumnya:
Al-Hadith al-Qudsi boleh menjadi sahih mengikut kewujudan
syarat-syarat sahih, berkemungkinan ia adalah al-Hasan
mengikut kepada syarat-syarat hadith hasan yang ada, dan
berkemungkinan ia adalah daif, jika tiada salah satu daripada
syarat hadith sahih, dan begitu juga berkemungkinan ia adalah
palsu jika terdapatnya kepalsuan.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Hukumnya:
Al-Hadith al-Mauquf boleh menjadi sahih jika terhimpun
padanya kesemua syarat hadith sahih. Ia boleh menjadi hasan,
jika terhimpun padanya semua syarat hadith hasan, dan akan
menjadi da’if jika tiada padanya syarat hadith sahih dan hasan.
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Hukumnya:
Al-Hadith al-Maqtu’ tidak boleh dijadikan hujah pada mana-
mana hukum syarak walaupun nisbahnya kepada tabiin yang
melafazkannya adalah sahih. Ini kerana ia adalah kata-kata atau
perbuatan salah seorang dari kaum muslimin1.
5. Al-Hadith al-Musnad (
O ? .%):
Hukumnya:
Al-Hadith al-Musnad berkemungkinan hadith sahih, hasan, dan
daif berpandukan kepada syarat yang dimilikinya. Ia boleh
menjadi sahih jika terhimpun padanya kesemua syarat hadith
sahih. Ia boleh menjadi hasan, jika terhimpun padanya semua
syarat hadith hasan, dan akan menjadi da’if jika tiada padanya
syarat hadith sahih dan hasan.
1
Tetapi jika terdapat bukti yang menunjukkan hadith maqtu’ dirafa’kan kepada Nabi SAW,
seperti kata-kata sebahagian perawi ketika menyebut nama tabiin: A"? è)O (dirafa’kannya). Maka ia
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Hukumnya:
Jika pada hadith muttasil itu didapati semua syarat hadith sahih,
maka hadith itu dihukumkan sebagai hadith sahih. Jika terdapat
kekurangan dari aspek ketepatan riwayat (;Oy
) pada salah
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Sahih al-Bukhari, Kitab al-Solah, Bab Ma Yuzkar Fi al-Fakhiz, hlm: 85.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
6. Al-Hadith al-Syaz ( n
.% ) dan al-Hadith al-Mahfuz ( .%
´^ ):
)" .%):
( .%
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Ia bermaksud sebab yang samar dan tersembunyi yang mencacatkan kesahihan hadith.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Jenis ini adalah jenis yang terburuk dari kalangan al-Hadith al-
Da’if, dengan sebab itu, ia disebut di akhir jenis-jenis hadith
daif.
«$
#Q V̀ ? 0 1̀ :? è =P}Q j̀ A? 1̀ ¤) (? = dQ0 gF ¤
O 5 »
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Maksudnya:
“Sesiapa yang meriwayatkan daripadaku suatu hadith dan dia
mengetahuinya bahawa ia dusta, maka dia adalah salah
1
seorang daripada pendusta” .
1
Diriwayatkan oleh Ahmad dalam Musnadnya, (30/121, 122), no hadith (18184), daripada al-
Mughirah bin Syu’bah RA.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
3. Al-Musalsal (UI
E
? ):
,T dHe
? "O Q - :,T (aku mendengar si fulan berkata, aku
Hukumnya:
Tidak semua hadith musalsal dihukumkan sebagai sahih, bahkan
ada di antara musalsal yang sahih, hasan atau daif. Ia kembali
kepada kewujudan syarat-syarat yang muktabar di sisi ulama
hadith untuk menghukumkan sesuatu hadith itu sabagai sahih.
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
.«P %
Q #
O < M P
) @O g ; 45 gmE
? jI »
Maksudnya: “Kami menunaikan solat bersama Nabi s.a.w solat
1
maghrib setelah matahari dilindungi.”
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Fasal Keempat
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam al-Sahih, Kitab al-‘Ilm, Bab Man Yurid Allahu Bihi
Khayran Yufaqqihu Fi al-Din, no (71), dan Muslim di dalam al-Sahih, Kitab al-Zakah, Bab al-
Nahy ‘An al-Masalah, no (1037), daripada Mu’awiyyah RA.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Diriwayatkan oleh Sa’id bin Mansur dalam al-Sunan, Kitab al-Tafsir, (2/270).
2
Diriwayatkan oleh Ibn Abi Syaibah dalam al-Musannaf, (8/415) dan (10/456).
3
Dengan perubahan, penambahan dan pengurangan daripada kitab: Manhajiyyah Fiqh al-Sunnah
al-Nabawiyyah: Qawa’id Wa Muntalaqat Nazariyyah Wa Amthilah Tadbiqiyyah oleh al-Sheikh
‘Abdullah bin Dayf Allah al-Ruhayli, Fiqh al-Sunnah: Qawa’id Wa Dawabit oleh Dr Ahmad al-
Qarni, (diterbitkan di dalam Jurnal al-Hadith, bil 10, tahun 1437H/2015M), hlm: 45, 74, dan
Mabadi’ al-Ta’amul Ma’a al-Sunnah al-Nabawiyyah oleh pengarang, hlm: 135, 201.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Ayat dan hadith ini serta nas-nas lain daripada al-Quran dan al-
Sunnah yang seumpama dengannya, semuanya menunjukkan kepada
kewajipan untuk mengambil al-Quran (sebagai hujah) dan al-Hadith
secara sama rata. Tiada beza antara sesuatu yang diperintahkan oleh
Allah SWT dengan sesuatu yang diperintahkan oleh Rasulullah SAW
dalam kewajipan beramal dan mentaatinya.
1
Diriwayatkan oleh Ibn Majah dalam Mukadimah al-Sunan, Bab Ta’zim Hadith Rasulillah SAW
Wa al-Taghliz ‘Ala Man ‘Aradhahu, no (12).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
«
Y pQ1̀ O `
O 5Q O ` =?
Q
5 5Q | O ¡
? ? »
“Berwuduk dengan sebab (memakan) sesuatu yang dibakar
1
dengan api, walaupun daripada secebis aqit (keju)” .
1
Al-Aqit: Susu yang dikeringkan serta agak keras, digunakan untuk dimasak. (Sila lihat: al-
Nihayah Fi Gharib al-Hadith oleh Ibn al-Athir: 1/68)
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Diriwayatkan oleh al-Tirmizi di dalam al-Sunan, Abwab al-Taharah, Bab Ma Jaa Fi al-Wudu’
Min Ma Ghayyarat al-Nar, no (79), dan ia adalah hadith hasan.
2
Lihat: Tuhfah al-Ahwazi oleh al-Mubarakfuri: (1/215).
3
Sahih Ibn Hibban: (1/205).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Beliau adalah Abu Musa al-Asy’ari RA.
2
Al-Subatah ( ; ) adalah al-Kunasah ( - V ): Iaitu tempat yang dikumpulkan padanya tanah,
kotoran serta yang dibuang daripada rumah. Lihat: al-Nihayah FI Gharib al-Hadith oleh Ibn al-
Athir (1/749).
3
Diriwayatkan oleh al-Imam Muslim dalam al-Sahih, Kitab al-Taharah, Bab al-Mash ‘Ala al-
Khuffain, no (273).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Fath al-Bari: oleh Ibn Hajar: (1/330).
2
Diriwayatkan oleh Abu Daud dalam al-Sunan, Kitab: al-Jihad, Bab: al-Nahy ‘An al-Qatl Man
I’tasama Bi al-Sujud, no (2645), dan al-Tirmizi di dalam al-Jami’, Abwab: Al-Siyar, Bab: Ma Jaa
Fi Karahiyyah al-Muqam Bayna Azhur al-Musyrikin, no: (1604), daripada Jarir bin Abdullah RA,
hadith yang sahih.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
«
OjQ ) n
O ? ) :? ¶ 1̀
O# 7? OTQ ? 7r EQ
O 5? mUjI
O 5Q |· \)# 1»
Maksudnya: “Aku berlepas diri daripada setiap muslim yang
menetap dalam kalangan orang musyrikin”.
Mereka bertanya: Wahai Rasulullah, mengapakah sedemikian? Sabda
Nabi SAW:
1
Gelaran bagi kabilah ‘Adnaniyyah.
2
Iaitu: Menyelamatkan diri mereka dengan sujud dan mereka semua bersujud.
3
Iaitu: Membunuh mereka dalam keadaan mereka sujud.
4
Al-‘Aql adalah diyat, asalnya seseorang yang membunuh mestilah mengumpulkan diyat daripada
kumpulan unta. (sila lihat: al-Nihayah Fi Gharib al-Hadith, pada perkataan: (UTF ).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Lihat: Mabadi al-Ta’amul Ma’a al-Sunnah al-Nabawiyyah oleh pengarang, hlm: 177, 179.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
〈 tβρ߉tGôγ•Β Νèδuρ ßøΒF{$# ãΝßγs9 y7Íׯ≈s9'ρé& AΟù=ÝàÎ/ ΟßγuΖ≈yϑƒÎ) (#þθÝ¡Î6ù=tƒ óΟs9uρ (#θãΖtΒ#u t
y Ï%©!$#
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Tidak syak lagi bahawa tiada niat lain bagi mengikut al-Sunnah kecuali
semata-mata bertujuan melakukan ibadah kepada Allah. Di sana terdapat
tujuan lain daripada mengikut al-Sunnah, iaitu untuk menghapuskan
bid’ah. Al-Hafiz Ibn Qayyim al-Jauziyyah berkata: “Adapun halangan-
halangan itu merupakan jenis-jenis pertentangan sama ada zahir atau
batin; semuanya menyekat perjalanan hati menuju Allah dan
memutuskan jalannya. Ia (halangan) terdiri daripada tiga perkara: Syirik,
bid’ah dan maksiat. Halangan syirik dapat dileraikan dengan tauhid yang
sebenar, halangan bid’ah dapat dibuang dengan melaksanakan al-
Sunnah, manakala halangan maksiat akan terhapus dengan membetulkan
taubat3”.
1
Sahih al-Bukhari, Kitab Ahadith al-Anbiya’, Bab Qaul Allah SWT: ` V
Q !` T I O<C O T̀` , no (3429).
2
Mauqif al-Madrasah al-‘Aqlaniyyah Min al-Sunnah al-Nabawiyyah: oleh al-Ustaz al-Sadiq al-
Amin al-Sadiq (1/44).
3
Al-Fawaid oleh Ibn Qayyim al-Jauziyyah, hlm: 154.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Perkataan, perbuatan dan niat tidak akan diterima (di sisi Allah
SWT) kecuali jika bertepatan dengan al-Sunnah. Setiap amalan yang
tidak didasari dengan al-Sunnah akan tertolak. Asas kepada perkara ini
adalah hadith Ummu al-Mukminin al-Sayyidah ‘Aisyah RA berkata:
Sabda Rasulullah SAW:
1
Diriwayatkan oleh Muslim di dalam al-Sahih, Kitab al-Aqdhiyyah, Bab Naqdh al-Ahkam al-
Batilah Wa Rad Muhdathat al-Umur, no (1718), daripada ‘Aisyah RA
2
Syarah Usul I’tikaq Ahl al-Sunnah Wa al-Jama’ah oleh al-Lalakai: (1/64)
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
l
«A? ? xQ
F D<µO <? ! 1̀ '
Q ? j̀ A?
? R ? D<Oµ<? ! 1̀ '
Q ? 9
! M»
Maksudnya: “Allah SWT amat suka diambil kelonggaran
(Rukhsah) yang diberikanNya sepertimana Allah SWT suka hambaNya
melaksanakan kewajipan (yang telah ditentukanNya)”.
1
Diriwayatkan dengan lafaz ini oleh Ibn Hibban di dalam al-Sahih (2/69), al-Bayhaqi dalam al-
Sunan al-Kubra (3/200) no (5415). Ia adalah hadith sahih.
2
Lihat hadith ‘Aisyah RA, diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam al-Sahih, Kitab al-Tayammum, no
(334) dan Muslim di dalam al-Sahih, Kitab al-Haidh, Bab al-Tayammum, no (367)
3
Lihat hadith al-Mughirah bin Syu’bah RA, diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam al-Sahih, Abwab
al-Solah Fi al-Thiyab, Bab al-Solah Fi al-Jubbah al-Syamiyyah, no (363), dan Muslim di dalam
al-Sahih, Kitab al-Taharah, Bab al-Mash ‘Ala al-Khuffain, no (274), dan lafaz baginya.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Lihat: Tashih al-Du’a oleh al-Sheikh Bakr bin ‘Abdullah Abu Zayd, hlm: 43.
2
Al-Fatawa al-Kubra: oleh Ibn Taymiyyah, (2/246) dengan sedikit perubahan.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
I’lam al-Muwaqqi’in ‘An Rabb al-‘Alamin oleh Ibn Qayyim al-Jauziyyah: (2/209).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Lihat: al-Jami’ Li Akhlaq al-Rawi oleh al-Khatib al-Baghdadi: (2/212), dan Ma’rifah ‘Ulum al-
Hadith oleh al-Hakim al-Naysaburi, hlm: 91.
2
Al-Jami’ Li Akhlaq al-Rawi oleh al-Khatib al-Baghdadi: (2/212).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
"Jk
&)*F j =È;OTQ $# A# ¡
) *"?5 1 =UOE
5 gmE
? ! j g ; ! 1"
Maksudnya: “Nabi SAW mendirikan solat di tengah malam,
manakala aku berbaring bertentangan dengannya dan kiblat (berada di
tengah-tengah antara Nabi SAW dan kiblat), seumpama baringnya
jenazah” 2.
Dan selainnya daripada al-Athar, banyak hadith dan athar yang
menunjukkan bahawa solat tidak diputuskan oleh sesuatu pun. Inilah
pandangan yang dipilih oleh jumhur ulama dan mereka mentarjihkannya
(ke atas pandangan yang lain)3.
1
Diriwayatkan oleh Muslim dalam al-Sahih, Kitab al-Solah, Bab Qadr Ma Yasturu al-Musalli, no
(511).
2
Diriwayatkan oleh Muslim dalam al-Sahih, Kitab al-Solah, Bab Qadr Ma Yasturu al-Musalli, no
(512)
3
Al-Minhaj Syarah Sahih Muslim bin al-Hajjaj Oleh al-Imam al-Nawawi, (4/450, 451).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Lihat: Mabadi’ al-Ta’amul Ma’a al-Sunnah al-Nabawiyyah oleh pengarang, hlm: 163, 169.
2
Diriwayatkan oleh Ibn Abi Syaibah dalam al-Musannaf (13/282), dan al-Lalakai dalam Syarah
Usul I’tiqad Ahl al-Sunnah Wa al-Jama’ah (8/1480).
3
Tafsir al-Sam’ani: (1/295).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
«A? z s M |¹ gO z
O 5Q
?
O? s̀ =?Ak s M |¹ gO z gQe !I O VI s̀ w e ) ! M»
Maksudnya: “Sesungguhnya al-Rifq, tidak akan berada pada
sesuatu pun, kecuali akan menghiasnya, dan tidak ditarik daripada
sesuatu, kecuali dia akan memburukkannya”2 .
«I
O
I Q O
»
5
Maksudnya: “al-Hanifiyyah3 al-Samhah4” .
1
Diriwayatkan oleh Ahmad dalam al-Musnad (20/346), no (13052), daripada tariq ‘Abdullah bin
‘Amr bin al-‘As RA, berkata Muhaqqiqnya al-Sheikh Syu’aib al-Arnaut: Hadith hasan dengan
syawahidnya.
2
Diriwayatkan oleh Muslim dalam al-Sahih, Kitab al-Birr Wa al-Silah, Bab Fadlh al-Rifq, no
(2594), daripada tariq ‘Aisyah RA.
3
Al-Hanifiyyah adalah nisbah kepada al-Hanafiyyah yang merupakan agama Islam anutan Nabi
Ibrahim AS serta para Nabi AS yang lain. Allah SWT memerintahkan NabiNya Muhammad
SAW dan orang yang beriman untuk mengikut agama ini, firman Allah dalam Muhkam
TanzilNya:
〈 tÏ.Î2ô³çRùQ$# zÏΒ tβ%x. $tΒuρ $Z'‹ÏΖym tΛÏδ≡tö/Î) s'©#ÏΒ (#θãèÎ7¨?$$sù 3
Maksudnya: “Maka ikutilah agama Ibrahim yang al-hanif (lurus), dan tidak dia dari kalangan
orang musyrik”. (Ali ‘Imram: 95).
Al-Hanif bermaksud al-muslim, dinamakan sedemikian kerana kecenderungannya dan terpesong
daripada syirik dan perkara-perkara Jahiliyyah kepada mentauhidkan Allah SWT, akhlak para
pemilik al-Hanifiyyah al-Samhah adalah amat sesuai dengan fitrah kejadian manusia, tidak
dicemari dengan sikap melampau serta mengabaikan.
4 Al-Samhah: bermaksud mudah.
5
Diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam al-Adab al-Mufrad, Bab Husn al-Khuluq Iza Faqihu, no
(287), Ahmad dalam al-Musnad (4/17), no (2107), dan ia hadith sahih.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
«I
O
I Q O
:AQ E D`M
'
0 1̀»
Maksudnya: “Agama yang paling disukai oleh Allah adalah al-
1
Hanifiyyah al-Samhah” .
1
Diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam al-Sahih secara Ta’liq, Kitab al-Iman, Bab al-Din Yasir, no
(39), dan disambungkan sanadnya dalam al-Adab al-Mufrad, Bab Husn al-Khuluq Iza Faqihu, no
(287), dan ia hasan.
2
Perkara ini boleh dirujuk di dalam kitab al-Hadith al-Da’if Wa Hukm al-Ihtijaj Bihi oleh al-
Sheikh ‘Abd al-Karim al-Khudair.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Diriwayatkan oleh Ibn Battah dalam al-Ibanah (4/136), Ibn Hazm dalam al-Ihkam Fi Usul al-
Ahkam (6/181) dan Ibn ‘Abd al-Barr dalam Jami’ Bayan al-‘Ilm Wa Fadhlihi (2/168).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Al-I’tisam oleh al-Syatibi (3/109).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
(D` " <), atau Subhanahu Wa Ta’ala (SWT) (D` " < A?
;O-? ), atau
Tabaraka Wa Ta’ala ( D` " < ;< ), atau Jalla ZikruHu (f)? j Q U 6 ),
tersebut.
3) Jika tertinggal tulisan selawat ke atas Nabi SAW dalam sesuatu
riwayat, tidak seharusnya dia meninggalkan sebutannya secara
lisan.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Fasal Kelima
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Bahagian Pertama:
7O VI OÈF :I,O TI AQ *QV̀O 1̀ DÈF !I ";Oz U 6? ? zQ O ? s̀1 !A? " 5 A? È5Q P *VQ ? O<QO 1I gM =s̀1»
«f? O 5? )
è Gr )0
O 5Q AQ OeQ 7O <?O 6 5 =?fO E0Q q̀è ,r H
` 0
O 5Q AQ OeQ 7O <?O 6 è =Q!CO)TI }:#
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
=?AOF
? O: O 1̀ AQ #
? )O 5 1̀ 5Q \)5O 1̀
O 5Q )? O5 AQ O<Qq =QA*QV̀1̀ DÈF dhQV*5? 7O jI 0 1̀
Q 1I s̀»
«f? "O ;< 9 { P *jQ gQe O 6 5 \ O O s̀ ,I O TI è
Maksudnya: “Janganlah aku dapati salah seorang daripada
kamu bersandar di atas kerusinya, datang kepadanya salah satu
arahanku daripada yang aku perintahkan atau yang aku larang, lantas
dia berkata: Kami tidak mengetahuinya, apa yang kami dapati di dalam
kitab Allah, kami akan ikuti”2 .
Inilah yang telah dikhabarkan oleh Nabi SAW dalam dua hadith
bentuk kemungkaran yang mesti dijauhi. Ia adalah antara tanda
kenabiannya yang sudah pun berlaku. Para pengkeji al-Sunnah al-
Nabawiyyah telah banyak menampakkan diri mereka, begitu juga para
pengingkarnya di pelbagai zaman dan tempat. Golongan yang menjadi
topik perbincangan dalam bahagian ini di samping kupasan mengenai
aliran mereka dahulu dan masa kini adalah para pengingkar al-Sunnah
tersebut.
1
Diriwayatkan oleh Abu Daud dalam al-Sunan, Kitab al-Sunnah, Bab al-Nahy ‘An al-Jadal Fi al-
Quran, no (4604), daripada toriq al-Miqdam bin Ma’dikarib RA, ia hadith sahih.
2
Diriwayatkan oleh Abu Daud dalam al-Sunan, Kitab al-Sunnah, Bab Fi Luzum al-Sunnah, no
(4605), daripada toriq Abu Rafi’ daripada bapanya RA, ia hadith sahih.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Jami’ Bayan al-‘Ilm Wa Fadhlihi oleh Ibn ‘Abd al-Barr: (2/331) no (2348).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Al-Kifayah Fi Ma’rifah Usul ‘Ilm al-Riwayah oleh al-Khatib al-Baghdadi, hlm: 16.
2
Al-Sunnah Wa Makanatuha Fi al-Tasyri’ al-Islami oleh Dr Mustafa al-Siba’I, hlm: 160.
3
Dirasah Fi al-Hadith al-Nabawi Wa Tarikh Tadwinihi oleh Dr Mustafa al-A’zumi (1/22).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1. Al-Khawarij (
? X
):
Mereka adalah dari kelompok pembantu ‘Ali bin Abi Talib RA.
Mereka mengambil al-Sunnah al-Nabawiyyah dan beriman
dengannya sebagai sumber asas pengsyariatan Islam. Mereka juga
meletakkan hukum al-‘Adalah kepada keseluruhan para sahabat RA.
Kecuali sesuatu yang dinukilkan tentang mereka berkaitan
penolakan beberapa hadith yang diriwayatkan oleh sebahagian
sahabat RA, terutamanya selepas peristiwa al-Tahkim1, iaitu ketika
mereka mengingkari beberapa individu yang meletakkan hukuman
1
Maksud al-Tahkim: Iaitu selepas pertembungan antara tentera ‘Ali bin Abi Talib RA dengan
tentera Mu’awiyah bin Abi Sufyan RA di Siffin, telah berlaku antara kedua-dua kumpulan suatu
peperangan yang besar. Hampir-hampir ‘Ali RA dan tenteranya berjaya mengatasi Mu’awiyah
dan tenteranya. Maka Mu’awiyah mengutuskan seorang lelaki membawa mushaf al-Quran
kepada ‘Ali RA, seraya berkata kepadanya: Antara kami dan kamu semua Kitab Allah. Berkata
‘Ali RA: “Aku lebih utama untuknya, antara kami adalah Kitab Allah”. ‘Ali melantik Abu Musa
al-Asy’ari RA sebagai wakil untuk urusan al-Tahkim ini, manakala Mu’awiyah melantik ‘Amr
bin al-‘As RA. Mereka berbincang di Daumah al-Jandal, perbincangan tersebut turut dihadiri
oleh sekumpulan sahabat RA. Tetapi al-Tahkim tersebut tidak berjaya, memandangkan
kesukaran untuk menyelesaikan perbezaan antara kedua belah pihak dan keengganan mereka
untuk mencapai kata sepakat, juga ketidakmampuan dua orang hakim yang dilantik sebagai wakil
untuk berhadapan dengan tentangan kuat golongan yang ingin menggagalkan al-Tahkim tersebut.
Untuk perincian, sila lihat: ‘Asr al-Khilafah al-Rasyidah oleh Dr Akram Diya’ al-’Umari, hlm:
472-477.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Zawabi’ Fi Wajh al-Sunnah: Qadiman Wa Hadithan oleh al-Ustaz Salah al-Din Maqbul Ahmad,
hlm: 51.
2
Ia adalah nama bagi peperangan yang tercetus di Basrah pada tahun 36H di antara tentera ‘Ali
bin Abi Talib RA dengan tentera yang dipimpin oleh Talhah bin ‘Ubayd Allah dan al-Zubair bin
al-‘Awwam RA – di samping Ummu al-Mukminin ‘Aisyah RA, yang dikatakan bahawa beliau
(‘Aisyah RA) datang bersama tentera al-Madinah di dalam khemah tertutup (haudaj) diperbuat
daripada besi dan diletakkan di atas belakang unta. Peperangan ini dinamakan al-Jamal sebagai
nisbah kepada unta tersebut.
3
Al-Sunnah Wa Makanatuha Fi al-Tasyri’ al-Islami oleh Dr al-Siba’I, hlm: 149.
4
Zawabi’ Fi Wajh al-Sunnah: Qadiman Wa Hadithan oleh al-Ustaz Salah al-Din Maqbul Ahmad,
hlm: 63.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Mereka adalah golongan yang menyokong ‘Ali bin Abi Talib secara
khusus, berpendirian bahawa beliau RA yang paling layak menjadi
imam (pemimpin) dan khalifah, sebagai ganti kepada Nabi SAW
(tanpa selainnya) sama ada melalui nas yang jelas atau tersirat.
Mereka beriktikaq bahawa kepimpinan tidak akan terkeluar daripada
anak-anaknya, jika terlepas kepada selain daripada anak-anaknya,
maka ia diambil dengan zalim oleh orang lain atau hanya sebagai al-
Taqiyyah (kepura-puraan dan bukan perkara sebenar) daripadanya,
dan sebagainya daripada pegangan-pegangan al-Syi’ah3.
1
Kitab ini adalah milik al-Imam al-Rabi’ bin Habib al-Farahidi (w 170H) salah seorang ulama al-
Ibadhiyyah. Beliau menulis Musnad mengikut susunan nama para sahabat. Kemudian disusun
kembali oleh al-Imam Abu Ya’qub Yusuf bin Ibrahim al-Warajlani (w 570H) mengikut bab-bab
feqah, ditambah di dalamnya hadith-hadith berkaitan aqidah dan sebagainya, seterusnya
dinamakan dengan al-Jami’ al-Sahih. (Lihat: Abu al-Layth al-Khayraabadi, Ittijahat Fi Dirasat
al-Sunnah Qadiman Wa Hadithan, hlm: 30).
2
Dirasah Fi al-Hadith al-Nabawi Wa Tarikh Tadwinihi oleh Dr Mustafa al-A’zumi (1/23).
3
Lihat: al-Mausu’ah al-Muyassirah Fi al-Adyan Wa al-Mazahib Wa al-Ahzab al-Mu’asarah oleh
Dr Mani’ bin Hammad al-Juhani, (1/51).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Dirasah Fi al-Hadith al-Nabawi Wa Tarikh Tadwinihi oleh Dr Mustafa al-A’zumi (1/25).
2
Zawabi’ Fi Wajh al-Sunnah: Qadiman Wa Hadithan oleh al-Ustaz Salah al-Din Maqbul Ahmad,
hlm: 63.
3
Lihat: al-Mausu’ah al-Muyassirah Fi al-Adyan Wa al-Mazahib Wa al-Ahzab al-Mu’asarah oleh
Dr Mani’ bin Hammad al-Juhani, (1/64).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
.%
Q EQ*X5? ) oleh al-Imam Ibn Qutaybah al-Daynawari Abu
1
Ihtimam al-Muhaddithin Bi Naqd al-Hadith Sanadan Wa Matnan oleh Dr Muhammad Luqman
al-Salafi, hlm: 453.
2
Zawabi’ Fi Wajh al-Sunnah: Qadiman Wa Hadithan oleh al-Ustaz Salah al-Din Maqbul Ahmad,
hlm: 63.
3
Dirasah Fi al-Hadith al-Nabawi Wa Tarikh Tadwinihi oleh Dr Mustafa al-A’zumi (1/24, 25).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Ihtimam al-Muhaddithin Bi Naqd al-Hadith Sanadan Wa Matnan oleh Dr Muhammad Luqman al-
Salafi, hlm: 453. Dengan sedikit ubah suai dan penambahan.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
a. Golongan Orentalis:
Orentalis adalah golongan yang mengkaji perkara-perkara berkaitan
dengan bangsa timur, agama mereka, ilmu pengetahuan, sejarah, adab-
adab dan bahasa mereka. Orentalis telah mempengaruhi persepsi
masyarakat barat terhadap timur secara umumnya, dan alam Islam
secara khusus, dengan gambaran kemunduran dan pertembungan
tamadun antara keduanya1. Golongan orentalis pada peringkat
permulaan kemunculannya begitu mengambil berat peranan al-Sunnah.
Mereka mengetahui bahawa ia memiliki martabat yang amat tinggi dan
kedudukan yang mulia di dalam Islam. Ini kerana al-Sunnah adalah
sumber pensyariatan yang kedua selepas al-Quran al-Karim, al-
Sunnahlah yang mentafsir dan menghuraikan al-Quran. Oleh kerana itu,
fokus mereka terhadap al-Sunnah adalah dengan cubaan menghina,
merendahkan kedudukannya dan mencetuskan keraguan padanya. Ini
semua untuk memudahkan mereka mempergunakan al-Quran al-Karim,
mereka boleh memberi takwilan yang menyokong mereka, cenderung
kepada nafsu jahat mereka2. Orentalis mula bergerak menyerang dengan
hebat dan meruntuhkan al-Sunnah serta karya-karyanya dari pelbagai
1
Lihat: al-Mausu’ah al-Muyassirah Fi al-Adyan Wa al-Mazahib Wa al-Ahzab al-Mu’asarah oleh
Dr Mani’ bin Hammad al-Juhani, (2/687).
2
Lihat: al-Istisyraq Wa al-Mustasyriqun Wujhah al-Nazar oleh al-Ustaz ‘Adnan Muhammad
Wazzan, hlm: 49, dan Al-Sunnah Wa Makanatuha Fi al-Tasyri’ al-Islami oleh Dr Mustafa al-
Siba’I, hlm: 177, 179.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Banyak telah disebut oleh Dr Abu al-Layth al-Khayraabadi dalam kitabnya Ittijahat Fi Dirasat
al-Sunnah Qadimuha Wa Hadithuha, lihat dari hlm: 49 hingga 79.
2
Mafhum Tajdid al-Din oleh Dr Muhammad Sa’id Bistami, hlm: 96, 97.
3
Ittijahat Fi Dirasat al-Sunnah Qadiman Wa Hadithan oleh Dr Muhammad Abu al-Layth al-
Khayraabadi, hlm: 81.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Universiti ini dikenali dengan nama Universiti Islam Aligarh, dianggap sebagai universiti terbesar
di India. Oleh kerana itu, Dr Ahmad Amin (w1373H) memasukkannya (al-Sayyid Ahmad Khan)
antara pemimpin pembaharuan di zaman moden, bahkan menyifatkan peranannya di India
seumpama peranan al-Sheikh Muhammad Abduh di Mesir yang melakukan perubahan pemikiran
dengan mengukuh, mempertahan dan menyusun peranan akal. (Lihat: Zu’ama’ al-Islah Fi al-
‘Asr al-Hadith oleh Ahmad Amin, hlm: 130, 131). Manakala dari sudut kedalaman ilmu syariat
dan amalan beragama (al-Sayyid Ahmad Khan), berkata ahli sejarah al-Sheikh ‘Abd al-Hayyi al-
Hasani (w1341H): “Dia tidak mendalami apa-apa ilmu pun, karyanya menjadi saksi kepada
perkara tersebut. Jika kamu melihat karya-karyanya, pasti kamu akan tahu bahawa dia seorang
yang memiliki akal yang besar tetapi amat sedikit ilmu. Di samping itu – semoga Allah
mengampunkannya – amalannya amat sedikit, kebiasaannya dia tidak solat serta tidak berpuasa”.
(Lihat: Nuzhah al-Khawatir Wa Bahjah al-Masami’ Wa al-Nawazir oleh al-Sheikh ‘Abd al-
Hayyi al-Hasani: 8/1175).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Zu’ama’ al-Islah Fi al-‘Asr al-Hadith oleh Ahmad Amin, hlm: 130, 131.
2
Lihat: Kifah al-Muslimin Fi Tahrir al-Hind oleh Dr ‘Abd al-Mun’im al-Namir, hlm: 44 dan
Zawabi’ Fi Wajh al-Sunnah: Qadiman Wa Hadithan oleh al-Ustaz Salah al-Din Maqbul Ahmad,
hlm: 94.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Al-Quraniyyun Wa Syubahatuhum Haula al-Sunnah oleh Dr Khadim Husain Ilahi Bakhsy, hlm:
100.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Lihat Mukaddimah al-Sheikh Syed Sulayman al-Nadwi bagi kitab Tadwin al-Hadith oleh al-
Sheikh Munazir Ahsan al-Kilani, hlm: 23.
2
Zawabi’ Fi Wajh al-Sunnah: Qadiman Wa Hadithan oleh al-Ustaz Salah al-Din, hlm: 94.
3
Ihtimam al-Muhaddithin Bi Naqd al-Hadith Sanadan Wa Matnan oleh Dr Luqman al-Salafi, hlm:
457, 458. Dengan sedikit ubah suai dan penambahan.
4
Lihat: Al-Quraniyyun Wa Syubahatuhum Haula al-Sunnah oleh Dr Khadim Husain, hlm: 25, 32.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Zawabi’ Fi Wajh al-Sunnah: Qadiman Wa Hadithan oleh al-Ustaz Salah al-Din, hlm: 98.
2
Lihat: Al-Quraniyyun Wa Syubahatuhum Haula al-Sunnah oleh Dr Khadim Husain, hlm: 33, 39.
3
Lihat: Sumber yang sama, hlm: 41, 45.
4
Lihat: Sumber yang sama, hlm: 54.
5
Makanah al-Sunnah al-Tasyri’iyyah oleh al-Sheikh Abu al-A’la al-Maududi, hlm: 16.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Ihtimam al-Muhaddithin Bi Naqd al-Hadith Sanadan Wa Matnan oleh Dr Luqman al-Salafi, hlm:
458, 459. Dengan sedikit ubah suai.
2
Fi Hiwar Hadiy Ma’a Muhammad al-Ghazali oleh Dr Salman bin Fahd al-‘Uwdah, hlm: 9.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Ittijahat Fi Dirasat al-Sunnah Qadiman Wa Hadithan oleh Dr al-Khayraabadi, hlm: 81.
2
Akidah mereka yang batil sudah dinyatakan penolakannya oleh al-Ustaz Ihsan Ihali Zahir (w
1407H) dalam kitabnya al-Baraylawiyyah: ‘Aqaid Wa Tarikh.
3
Pengikut kumpulan ini bermazhab Hanafi, dan al-Imam al-Hanafi amat jauh daripada akidah
mereka yang penuh dengan khurafat serta perbuatan mereka yang bertentangan dengan ahli
Sunnah.
4
Contoh pendirian kumpulan dan gerakan lain terhadap al-Sunnah, yang telah dihuraikan
sebahagian daripadanya.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Lihat: al-Baraylawiyyah: ‘Aqaid Wa Tarikh oleh al-Ustaz Ihsan Ihali Zahir hlm: 102.
2
Sudah dinyatakan takhrijnya.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
)? 5O 1̀ g <Qq ½
0 =O7:? ` ` R O 1̀ 7O :? `}` R
O 5 7O (?
)y
? s̀ ={9 ) 5O q̀# xQ p̀ gQ*5 1I
O 5Q ` Qx ` ,I
< s̀»
«² DÈF !` O )? (Q `¶ 7O (? 9 {
Maksudnya: “Akan sentiasa (wujud) sekumpulan daripada
umatku, yang akan melaksanakan perintah Allah, tiada yang mampu
memudharatkan mereka sama ada tidak memberikan bantuan mahupun
menentang mereka, sehinggalah datangnya perintah Allah, dan mereka
tetap muncul di dalam kumpulan manusia” 1.
1
Diriwayatkan oleh Muslim dalam al-Sahih, Kitab al-Imarah, Bab Qaul SAW: gQ*5 1I
O 5Q ` xQ ` ,I
< s̀
w
DEF
)( ¶ , no (1037), daripada Mu’awiyah RA.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Diriwayatkan oleh al-Khatib al-Baghdadi dalam Syaraf Ashab al-Hadith, hlm: 53, dan al-‘Ala’I
dalam Bughyah al-Multamis Fi Suba’iyyat Hadith al-Imam Malik bin Anas, hlm: 34, dan
menghukumkannya sebagai hasan dengan kata-katanya: Hadith ini hasan gharib sahih.
2
Al-Sunnah Wa Makanatuha Fi al-Tasyri’ al-Islami oleh Dr al-Siba’I, hlm: 3, 4.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Bahagian Kedua:
zdcba`_{
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
zvutsrqp{
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Fath al-Qadir oleh al-Imam Muhammad bin ‘Ali al-Syaukani: (3/224).
2
Lihat: Jami’ al-Bayan ‘An Takwil Ayy al-Quran, dinamakan dengan Tafsir al-Tabari oleh al-Imam
Abu Ja’far al-Tabari: (4/3174).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Dirwayatkan oleh Muslim dalam al-Sahih, Kitab al-Zuhd, Bab al-Tathabbut Fi al-Hadith, no
(3004).
2
Diriwayatkan oleh Abu Daud dalam al-Sunan, Kitab al-‘Ilm, Bab Fi Kitab al-‘Ilm, no (3646), dan
ia hadith sahih.
3
Diriwayatkan oleh al-Bukhari dalam al-Sahih, Kitab al-‘Ilm, Bab Kitabah al-‘Ilm, no (113).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Lihat perinciannya: Hujjiyyah al-Sunnah oleh al-Sheikh ‘Abd al-Ghani ‘Abd al-Khaliq, hlm: 392,
483, dan Difa’ ‘An al-Sunnah oleh Dr Abu Syuhbah, hlm: 19, 21.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Pertama: Hadith:
? Q X? gF 7O jI <1̀ 5 =gF :? è !` CO)TI w? eQ? 7O jI <1̀ è =gF O n
? - `.OQ
! M»
«gF o OÈè !` CO)TI
Maksudnya: “Sesungguhnya hadith akan didatangkan
daripadaku, apa yang datang kepada kamu bertepatan dengan al-
Quran, maka ia adalah daripadaku, apa yang datang kepada kamu
1
bertentangan dengan al-Quran, maka ia bukan daripadaku” .
Kedua: Hadith:
7O Èè
` R ! M =?A*?E pI q̀è 9
{P
*Qj w è ! Nè ={9 P
*jQ DÈF f? O ¡
? ) FO è g>F 7O jI <1̀ 5»
«A? E pI1̀
Maksudnya: “Apa yang datang daripadaku, maka
bandingkanlah dengan Kitab Allah, jika ia bertepatan dengan Kitab
Allah, maka aku lah yang mengungkapkannya, jika ia bertentangan
dengannya, maka aku tidak mengungkapkannya”2 .
1
Diriwayatkan oleh al-Bayhaqi dalam Ma’rifah al-Sunan Wa al-Athar, Bab al-Hujjah Fi Tathbit
Khabar al-Wahid: (1/9).
2
Diriwayatkan oleh al-Bayhaqi dalam Ma’rifah al-Sunan Wa al-Athar, Bab al-Hujjah Fi Tathbit
Khabar al-Wahid: (1/8).
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Jami’ Bayan al-‘Ilm Wa Fadhlihi oleh Ibn ‘Abd al-Barr: (2/330) no (2347).
2
Al-Risalah oleh al-Imam al-Syafie, hlm: 225.
3
Lihat: Dirasat Usuliyyah Fi al-Sunnah al-Nabawiyyah oleh Dr Muhammad Ibrahim al-Hafnawi,
hlm: 36 dan al-Sunnah al-Nabawiyyah: Hujjiyatuha Wa Tadwinuha: Dirasah ‘Ammah oleh
pengarang, hlm: 45, 46.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Bahagian Ketiga:
1
Sudah disebutkan oleh pengarang sebelum ini di dalam kitabnya: al-Manhaj al-Mufid Li Talib
‘Ilm al-Hadith, lihat hlm: 113, 117.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Telah dicetak di Pusat Pengurusan Penyelidikan (RMC), dan Institut Kajian Hadis (INHAD),
Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS), tahun 2017.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
1
Telah dicetak di Pusat Pengurusan Penyelidikan (RMC), dan Institut Kajian Hadis (INHAD),
Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS), tahun 2017.
2
Telah dicetak di Pusat Pengurusan Penyelidikan (RMC), dan Institut Kajian Hadis (INHAD),
Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS), tahun 2017.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
ÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀÀ
!Q H
` j A?5H- A?<H3 =fO
5 ÁI eQ V̀? =A" gQe? dO0 =d)RQ C sd > 1 9 ? %
.$"Â1 A# 31 AC 5? - DEF
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
SENARAI RUJUKAN
1) Al-Ittijah al-‘Ilmaniy al-Mu’asir Fi Dirasah al-Sunnah al-Nabawiyyah:
Dirasah Naqdiyyah: Oleh al-Ustaz Ghazi Mahmud al-Syammarrai. Dar al-
Nawadir – Beirut. C1 – 1433H/2012M.
2) Ittijahat Fi Dirasat al-Sunnah Qadimuha Wa Hadithuha: Oleh Dr. Abu al-
Layth al-Khayraabadi. Dar al-Syakir – Kuala Lumpur (Malaysia). C1 - 1432H.
3) Athar al-Hadith al-Syarif Fi Ikhtilaf al-Fuqaha’: Oleh al-Sheikh Muhammad
‘Awwamah. Dar al-Minhaj – Jeddah. C1 – 1434H/2013M.
4) Ihkam al-Ahkam Fi Usul al-Ahkam: Oleh al-Imam Ibn Hazm. Dar al-Hadith –
Kaherah. C1 – 1404H.
5) Al-Adab al-Mufrad: Oleh al-Imam Muhammad bin Isma’il al-Bukhari. Tahqiq:
al-Sheikh Muhammad Nasir al-Din al-Albani. Dar al-Siddiq – al-Jubail. C5 –
1430H.
6) Irsyad al-Fuhul Ila Tahqiq al-Haq Min ‘Ilm al-Usul: Oleh al-Imam
Muhammad bin ‘Ali al-Syaukani. Matba’ah Mustafa al-Babi al-Halabi –
Kahera. C1 – 1356H.
7) Al-Istisyraq Wa al-Mustasyruqun Wijhah Nazar: Oleh ‘Adnan Muhammad
Wazan. Rabitah al-‘Alam al-Islamiyyah - Mekah al-Mukarramah. C1 –
1404H/1984M.
8) Al-Islam ‘Ala Muftaraq al-Turuq: Oleh al-Ustaz Muhammad Asad.
Terjemahan: ‘Umar ‘Abdullah Farrukh. Dar al-‘Ilm Li al-Malayin – Beirut. C5
– 1391H.
9) Al-Isabah Fi Tamyiz al-Sahabah: Oleh al-Hafiz Abu al-Fadl Ahmad bin ‘Ali
bin Hajar al-‘Asqalani, tahqiq: Dr. ‘Abdullah bin ‘Abdullah al-Muhsin al-Turki.
Markaz al-Buhuth Wa al-Dirasat al-‘Arabiyyah Wa al-Islamiyyah – Kaherah.
C1 – 1429H/2008M.
10) Usul al-Hadith ‘Ulumuhu Wa Mustalahuhu: Oleh Dr. Muhammad ‘Ajaj al-
Khatib. Dar al-Manarah. C7 – 1417H.
11) Al-I’tisam: Oleh al-Imam Ibrahim bin Musa al-Syatibi. Dar Ibn al-Jauzi –
Riyadh. C1 – 1429H.
12) I’lam al-Muwaqqi’in Min Rabb al-‘Alamin: Oleh al-Imam Ibn Qayyim al-
Jauziyyah Syams al-Din Muhammad bin Abu Bakr. Tahqiq: Raid bin Sabri bin
Abu ‘Alfah. Dar Tayyibah – Riyadh. C1 – 1420H.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
41) Sunan Abi Daud: Oleh al-Imam Abu Daud Sulayman bin al-Asy’ath al-
Sijistani. Dar al-Salam – Riyadh. C1 – 1420H.
42) Sunan Ibn Majah: Oleh al-Imam Abu ‘Abdullah Muhammad bin Yazid al-
Rib’iy bin Majah al-Qazwini. Dar al-Salam – Riyadh. C1 – 1420H.
43) Sunan al-Tirmizi: Oleh al-Imam Abu ‘Isa Muhammad bin ‘Isa bin Saurah al-
Tirmizi. Dar al-Salam – Riyadh. C1 – 1420H.
44) Sunan al-Darimi: Oleh al-Imam Abu Muhammad ‘Abdullah al-Darimi.
Tahqiq: Dr. Mustafa Dib a-Bugha. Dar al-Qalam – Damsyik. c2 – 1417H.
45) Al-Sunan al-Kubra: Oleh al-Imam Ahmad bin al-Husayn bin ‘Ali bin Musa
al-Bayhaqi. Tahqiq: Muhammad ‘Abd al-Qadir ‘Ata’. Dar al-Kutub al-
‘Ilmiyyah – Beirut. c1 – 1424H/2003M.
46) Sunan al-Nasai: Oleh al-Imam Abu ‘Abd al-Rahman Ahmad bin Syu’aib al-
Nasai. Dar al-Salam – Riyadh. C1 – 1420H.
47) Al-Sunnah al-Nabawiyyah Tadwinuha Wa Hujjiyatuha: Dirasah ‘Ammah:
Oleh Syed ’Abd al-Majid al-Ghouri. Dar Ibn Kathir – Damsyik. c1 – 1430H.
48) Al-Sunnah al-Nabawiyyah Wa Bayan Madluliha al-Syar’i: Oleh al-Sheikh
‘Abd al-Fattah Abu Ghuddah. Maktab al-Matbu’at al-Islamiyyah – Halab. C1
– 1412H/1992M.
49) Siyar A’lam al-Nubala’: Oleh al-Hafiz Abu ‘Abdullah Syams al-Din al-
Zahabi. Muassasah al-Risalah – Beirut. c1 – 1401H.
50) Syarah Usul I’tiqad Ahl al-Sunnah Wa al-Jama’ah: Oleh al-Imam Hibah
Allah bin al-Hasan bin Mansur al-Lalakai. Tahqiq: Ahmad bin Sa’ad al-
Ghamidi. Dar Tayyibah – Riyadh. C8 – 1423H.
51) Syarah al-Nukhbah: Oleh al-Hafiz Ibn Hajar al-‘Asqalani. Tahqiq: Dr. Nur al-
Din ‘Itr. Cetakan penulis sendiri – Damsyik. c3 – 1421H.
52) Syaraf Ashab al-Hadith: Oleh al-Hafiz al-Khatib al-Baghdadi Abu Bakr
Ahmad bin ‘Ali bin Thabit. Tahqiq: Muhammad Sa’id Khatib Ughlu. Kulliyah
al-Ilahiyyat – Ankara. C1 – 1971M.
53) Al-Sahih: Oleh al-Imam Abu ‘Abdullah Muhammad bin Isma’il al-Bukhari.
Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah – Beirut. c5 – 1428H/2007M.
54) Al-Sahih: Oleh al-Imam Abu al-Husayn Muslim bin al-Hajjaj al-Qusyairi. Dar
al-Salam – Riyadh. C1 – 1419H/1998M.
55) Sahih Ibn Hibban. Oleh al-Imam Muhammad bin Hibban al-Busti. Tahqiq: al-
Sheikh Syu’aib al-Arnaut. Muassasah al-Risalah – Beirut. c2 – 1414H.
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
70) Kifah al-Muslimin Fi Tahrir al-Hind: Oleh Dr. ‘Abd al-Mun’im al-Namir.
Maktabah Wahbah – Kaherah. C1 – 1384H.
71) Al-Kifayah Fi Ma’rifah Usil ‘Ilm al-Riwayah: Oleh al-Hafiz Abu Bakr ‘Ali
bin Thabit al-Khatib al-Baghdadi. Dar al-Kutub al-Hadithah – Kaherah. C1 –
1972M.
72) Lisan al-‘Arab: Oleh Ibn Manzur Abu al-Fadhl Jamal al-Din al-Ifriqi. Dar
Sadir – Beirut. c1 – 1474H.
73) Mabadi’ al-Ta’amul Ma’a al-Sunnah al-Nabawiyyah: Oleh Syed ‘Abd al-
Majid al-Ghouri. Ma’had Dirasat al-Hadith al-Nabawi – Selangor (Malaysia).
C2 – 1437H/2015M.
74) Majma’ al-Zawaid Wa Manba’ al-Fawaid: Oleh al-Hafiz Nur al-Din al-
Haythami. Dar al-Kitab al-‘Arabi – Beirut. c3 – 1402H.
75) Al-Muhaddith al-Fasil Bayna al-Rawi Wa al-Wa’i: Oleh al-Imam Hasan bin
‘Ali bin ‘Abd al-Rahman al-Ramahurmuzi. Tahqiq: Dr. Muhammad ‘Ajaj al-
Khatib. Dar al-Fikr – Damsyik. c3 – 1410H.
76) Mukhtar al-Sihah: Oleh Muhammad bin Abu Bakr bin ‘Abd al-Qadir al-Razi.
Al-Maktabah al-‘Asriyyah – Beirut. c5 – 1420H/1999M.
77) Al-Mustadrak ‘Ala al-Sahihain: Oleh al-Hakim Abu ‘Abdullah al-Naysaburi.
Tahqiq: Mustafa ‘Abd al-Qadir ‘Ata. Dar al-Kutubal-‘Ilmiyyah – Beirut. c2 –
1422H/2002M.
78) Al-Musnad: Oleh al-Imam Ahamd bin Muhammad bin Hanbal a-Syaibani.
Muassasah al-Risalah – Beirut. c1 – 1411H.
79) Musnad al-Humaydi: Oleh al-Imam ‘Abdullah bin al-Zubair al-Qurasyi al-
Humaydi. Tahqiq: al-Sheikh Habib al-Rahman al-A’zumi. ‘Alam al-Kutub Wa
Maktabah al-Mutanabbi – Beirut. c1 – 1382H.
80) Al-Misbah al-Munir Fi Gharib al-Syarah al-Kabir: Oleh Ahmad bin
Muhammad bin ‘Ali al-Fayumi. Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah – Beirut. tc.
81) Al-Musannaf: Oleh al-Imam Ibn Abi Syaibah Abu Bakr ‘Abdullah bin
Muhammad al-Kufi. Tahqiq: al-Ustaz Kamal Yusuf al-Hut. Maktabah al-
Rusyd – Riyadh. C1 – 1409H.
82) Al-Musannaf: Oleh al-Imam Abu Bakr ‘Abd al-Razzaq al-Sa’ani. Tahqiq: al-
Sheikh Habib al-Rahman al-A’zumi. Al-Maktab al-Islami – Beirut. c2 –
1403H.
83) Ma’alim al-Tanzil (dinamakan juga dengan Tafsir al-Baghawi): Oleh al-
Imam Abu Muhammad al-Husayn bin Mas’ud al-Baghawi. Tahqiq:
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
hange E hange E
XC di XC di
F- t F- t
PD
PD
or
or
!
!
W
W
O
O
N
N
Y
Y
U
U
B
B
to
to
ww
ww
om
om
k
k
lic
lic
C
C
.c
.c
w
w
tr re tr re
.
.
ac ac
k e r- s o ft w a k e r- s o ft w a
Pengarang Kitab:
Syed Abdul Majid Ghouri: Pengarang, penulis, dan
penyelidik yang memiliki kepakaran dalam pengajian ilmu
hadis. Memperolehi Ijazah Sarjana Muda dan Sarjana
dalam bidang Pengajian Islam dan Bahasa Arab, Universiti
Nadwatul Ulama Luchknow (India). Kemudian mengambil
kepakaran dalam ilmu hadis di salah satu universiti
cawangan al-Azhar di Damsyiq (Syria). Pengarang
memiliki ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana dalam bidang
yang sama (Hadis) dari Universiti Islam Antarabangsa
Malaysia (UIAM).