Phan 3:

1. MÙt só khái niÇm

1.1. TGQ là khái niÇm triêt hÍc dùng é chi
hÇ thÑng các quan iém vê thà giói
và ve vj trí cüa con ngiudi trong thê giói ó.
-TGQTH là TGQ chung nhât, phô biên nhâ, có khå nng së dång trong moi ngành
khoa hÍc. Tri thée TH thê hiÇn quan niÇm vè th¿ giói durói d¡ng hÇ thông ph¡m tro,
quy lu-t, nguyên lý, giüp con ngudi nh-n théc thà giói tur giác. TH là hat nihân lý lu-n
cua TGQ-dËnh hróng cùng cô và phát triên TGQ.
TGQTH là công cå lý lu-n giúp con nguÝi nh-n théc thê giói ty giác
1.2. PPL làå hÇ thông lý lu-n vê các phuong pháp nh-n théc và ho¡t Ùng thåc tiên, là
he thông các quan dieêm, các nguyên tc tim kiêm, xây dung, lhra chon và v-n dung các
phuong pháp nh-n théc và ho¡t Ùng thåc tiên.
PPLTH là phuong pháp lu-n chung nhát, phÑ bi¿n nh¥t, có khâ nng duye sr
dung trong moi ngành khoa hÍc.
Vi du: PPLTH dúng và sai; V-n dång PPLTH úng và sai; TGQ và PPL DVBC
2. Vai trò cça TGQ và PPLTH ôi vói khoa hÍc
2.1. TH là co sö de giäi thich và inh hurómg nh-n thére và ho¡t Ùng cùa các khoa
hoc. Triêt hÍe có vai trò thúc ây ho·c kim h¥m su phát triên cça khoa hÍc.Triét
hÍc sáng suôt dân uÝng cho khoa hÍc, phát minh, sáng chê. Xem xét lich sir phát
triên tri thúe cça nhân loi, nhïng phát minh khoa hoc vach thÝi ¡i, èu bË änh huÛng
boi tur tuóng triêt hÍc nào ó dân uong. Ví då: A. Anhxtanh, Lý thuy t Menden -

Moocgan, Uu sinh hÍc (Eugenics), Châu Âu là trung tâm (Eurocentrism), Chauvinism

Truc giác, linh càm cça nhà khoa hÍc vê mÙt triêt hÍc sáng suõt ân duòng quyêt dinh
thành bai cça phát minh khoa hÍc.
Các nhà triêt hoc ckng có thê së dång các lo¡i triët hÍc khác nhu công cu dän duong
cho hoat dông chuyên môn cça minh, con khà näng i tói thành công còn phå thuÙc
vào tính sáng suôt, hãp lý cça sr úng dång.
2.2. Phuong pháp lu-n siêu hình c£n trÝ sy phát trién cûa khoa hÍc.
Triét hoc siêu hinh càn tro su phát triên cça khoa hÍc. Cách xem xét thÁ giói siêu hinh
cúa chù nghïa duy v-t siêu hinh máy móc thÝi c-n ¡i chi có thê thành công trong mÙt
sÑ linh vuc khoa hÍc cu thé. CuÙc khüng hoang v-t lý XIX-XX chúng minh ièu trên.
Ngày nay. Các nhà khoa hoc cân chú dÙng, phòng tránh, o¡n tuyêt vÛi phuong pháp
lu-n siêu hinh trong nghiên céu khoa hÍc.
 2.3. Nhà khoa hÍc không thê thi¿u phirong pháp lu-n sáng suôt dn urÝng.
Xác dinh tot dinh huóng nghiên céru à di tÛi phát minh, sáng che phù hop thyc tiÃn
và di thái dÙ cia nhà khoa hÍc nhur thé nåo, ho vän bi triét hÍc chi phói. Phurong pháp
lu-n cùa chú ngh+a duy v-t biÇn chirmg vâà chù nghïa duy vât ljch sir ã rút ra cho các
nhà khoa hÍc cái nhin chung nhât vê su v-n Ùng và phát triên cça thê giói.
1.4. Vai trò cça triêt hÍc Mác Lênin -

Triet hoc Mác Lénin là hÇ

-

thông quan diém biÇn chúng vé tu nhien, x hi và tu duy

do C. Mác Ph. Angghen xây
dung, V.I. Lê nin b£o vê và phát triên, là thê giói quan
-

phurong pháp luân khoa hoc, cách mang cia giai cáp cóng nhân và nhán dân lao
dong, là cong cu cho hogt ong nhân thtc và cài t¡o thê giói cça con ngutoi.
Triêt hÍc Mác -

Lênin là su thÑng nhât giïa thà giói quan duy v-t và phurong pháp
luan biÇn chéng.
Triet hoc duy vât biÇn chéng duge thëa nh-n là mÙt dang triét hoc chung nhát, phò
bien nhât có thê áp dung råt hiÇu quà cho các
ngành khoa hoc cu the, nhung néu áp
dung máy móc các chi dän trièt hoc này cing thuÝng dân các nhà khoa hoc én thát
bgi. Cán phäi hiéu mÙt eách tong thé, inh huóng là quan diÃm vÁ tinh thóng nhát vât
chât cua thê giói, môi quan hÇ biÇn chímg gita v-t ch¿t và y thirc, nÙi dung vè các
nguyên lý, quy lu-t, ph¡m trù cça phép biÇn chirng duy v-t là co so phuong pháp lu-n
cua khoa hoc hiÇn ¡i, là công cy dé nh-n thére thé giói và cài t¡o thé giói, dinh huóng
phát triên khoa hoc, ché không phäi là chia khóa v¡n nng è giäi quyét moi khó khn
trong viÇc nghiên cru cça các khoa hÍc cu thÃ.
Näm v+îng nhïng phuong pháp lu-n khoa hÍc chung nhât cça triét hÍc Mác - Lênin
nhu: Nguyên tc toàn diÇn; Nguyên täc lich si - cu thé; Nguyên tác phát trien;

Nguyên tc tíich lky vê lugng à làm thay oi vè ch¥t; Nguyên tác phân ôi cái thóng
nhat và nh-n thúc các m·t dói l-p cça nó; Nguyên tác phù dËnh biÇn chímg; Nguyên
tc thong nhât giïa lý luan và thåc ti¿n, ... dã giúp các nhà khoa hÍc Ënh huÛng
nghiên ciru các vân Á mÙt cách khoa hÍc và hiÇu quà hon, ông thôi khi n¯m uçc
các quy lu-t xä hÙi cça chç nghïa duy v-t lËch së së trò thành co sß lý luân nên tàng và
khoa hoc giúp các nhà khoa hÍc x hÙi - nhân v n phân inh l+nh vrc, nÙi dung và

phrong pháp nghiên círu úng n.

2
Phân 4:
Cách mang KH&CN
1. Khái niÇm: CMKH&CN là quá trinh hop nhát cça CM trong KH, trong KT và
trong CN trong ó CMKH di truóc, giù vai trò quyêt dËnh các quá trinh CM trong
KT&CN, do dó cîng có vai trò d§n duöng vå quyét dËnh SXXH.
2. Lieh sr: Tiên trinh phát triÃn cça khoa hÍc, ký thu-tvà công nghÇ

Cách mang công Cách mang cong Cách mang cong

Cách m¡ng công
nghiep län thú nghiep làn thé hai: nghiÇp lånth ba: nghiep län thétr.
nhat: Co khi hóa Dong co dien và Kýnguyên máy Các he thong liên
voi máy ch¡y bng | dây chuyèn láp ráp, tinh vàtyÙng hóa kétthêgiói thye vå |
thiy luc và hoi sånxuâthàng lo¡t áo
nuóc

1784 1862 Dàu thé ký XX Cuoi thé ký XX

3. Dac diem và ban chát
Cách mang khoa hÍc i truóc quyét Ënh cách mang trong KT&CN, dân Án quyêt
dinh sån xuât x hÙi. Và chúng tác Ùng biÇn chénmg vÛi nhau.
KH-KT-CN phát triên theo dang théc tiên hóa và d¡ng théc cách mang.
Ngày nay, KH-KT-CN phát triên theo dang thúrc cách m¡ng, thà hiÇn bàn chât tiên bÙ
cùa su phát triên tri thérc.
4. Tác ng cùa cách mang KH&CN.
*Doi voi chính KH-KT-CN: Rút ngän thÝi gian hiÇn thuc hóa ý turong khoa hÍe vào
thuc tien (ví då: diÇn tho¡i 74 nm, ài phát thanh 38 nm, truyên hinh 13 näm,
internet 3 nm). ua dên su tích hop khoa hÍc vÛi khoa hÍc, vÛi ký thu-t, vÛi công
nghe, vói công nghiÇp, vói sån xuât. Làm xuât hiÇn nhïng ngành khoa hÍc mói.
Doi vói ho¡t Ùng sán xuât x hÙi : Phát minh, sáng chê cùa khoa hÍc và công
nghê tao coa sß cho nhiêu ngành sán xuât mói ra doi; ura thông tin và tri théc thâm
nh-p nhanh chóng vào sån xuât; Chuyên biên nên công nghiÇp ca khi máy móc thành
nen công nghiÇp công nghÇ cao; Chuyên sän xuåt ai trà sang sån xuât theo nhu càu
cá nhân dÙc dáo, duy nh¥t; Thuc hiÇn hiÇn dg¡i hóa kêt câu h¡ tâng cçüa xå hÙi; Thúc
dày toàn câu hóa t¡o ra nên sån xuât và kinh tê mói (h-u công nghiÇp).
Doi vi nguöi lao Ùng và con ngudi : Giäi phóng nguoi lao Ùng khói chire nng
thrc hien, kiêm tra, quån lý các quá trinh sån xuât; Biên con nguoi thành chç thé cça
quá trinh sån xuât, thúc ây nng luc sáng t¡o cça nguoi lao Ùng; Thúc dây con

3
 nguoi phát trien, tao ra an sinh xã hÙi tôt hon, thay dôi các môi quan hÇ x hÙi cça con
nguroi.
* Doi vói quan hÇ sän xuât và trao ôi: T¡o så thay dôi dân quan hÇ sß hïu, sò hïu

thong tin, kien thrc quan trong hon so hïu tu b£n; Tao ra hinh thére tiên tÇ mÛi: tiên tÇ
diçn tir; Làm thay ôi quan he gita hai khu vuc cça nèn sán xuât xh. (v-t chât và con
nguroi).
*Doi vói linh vre vn hóa - xã hÙi: Tao nên bÙ nhÛ x hÙi diÇn tù, c£i biên dÝi
song tinh thân. phrong thére tur duy, nng lurc bao quát; Ta¡o công cy, phuong tiçn luru
tr, giao luru, trao ôi vn hóa to£n càu; T¡o nên quá trinh tích hãp các phuong diÇn
khác nhau cça oi sông xâ hÙi.
5. Thành tyu cça nên KH&CN ViÇt Nam.
5.1: KHXH&NV: Kê thira thành tyu trróc dây, cung câp lu-n cír cho viÇc ho¡ch Ënh
durong lói, chù truong, chính sách cça ang và nhà nuóc. Làm rö co chê nên KKTT
theo dinh huóng XHCN; tiêu chi cça nuóc công nghiÇp theo huóng hiÇn ¡i; khäng
dinh he giá trË và bàn sc vän hóa Vit Nam; khng inh chù quyên quôc gia, ...
5.2. KHTN: Hinh thành nên mÙt só l+nh vyc KH&CN mang tinh a ngành mói (vü
tru, y sinh, tinh toán, môi truròng, nano, h¡t nhân, ..). Làm rõ giá trË tài nguyên thiên
nhiên, dieu kiÇn tr nhiên, môi truÝng. Góp phân dr báo và h¡n chê h-u quà cça thiên
tai và biên dôi khi h-u.
Xét các l+nh vrc cu the:
*Y hÍc: thành công trong l+nh vyre ghép tang và da t¡ng trên nguÝi, nÙi soi dân âu
khu vuc, làm chù quá trinh phän l-p, b£o quan të bào gôc, nghiên ciu và sán xuåt
nhièu lo¡i v c xin chông bÇnh hiem nghèo (mÛi nhât là v c xin Rotavin - ngra tiêu

chày).
Khoa hÍc ký thu-t và công nghÇ: Thúc ây úng dung và ôi mói công nghÇ trong
các ngành, các linh vre cùa kinh té x hÙi. Sô lugng sáng ché däng ký bàohÙ cúa
nguoi ViÇt Nam gia t ng nm 1996 - 2000 là 304, còn n m 2001-2001 là 945. Thi

trrong KH&CN và dËch vy cça chúng buóe âu hinh thành và héa hen tiêm nng lón.
Kinh té: Tu lyc xây dung nhà máy thùy diÇn Son La 2.400MW lón nhât Dông Nam
Á. Làm chù thi¿t kà và ché t¡o giàn khoan dâu khi tu nâng 90 m nuóc, 120 m nuóc,.
Công nghiÇp CNTT và vi¿n thông phát triên vugt bâc (xêp thé 13 ß châu Á)- Vinasat
I và Vinasat 2. Khoa hÍc ViÇt Nam làm chù công nghÇ tiên tiên trong thiêt kê thi công
các cong trinh giao thông, xây dung.
*Ap dyng nhiu thành tyu KH-KT-CN vào nông nghiÇp.
Làm chu công nghÇ thi¿t k¿, chê tgo và sir dyng vü khi, phrong tiÇn hiÇa dai
bao ve quôe phòng an ninh.
4
 WIPO ( Tó chéc sß hïu trí tuÇ thê giói) x¿p h¡ng ViÇt Nam dúng 76/142 ve
trinh dÙodoi mói sáng t¡o.
tác vói trên 70
*Trong quan hÇ quôc tê vê KH&CN: ViÇt Nam có quan hÇ hop
nuóc, to chúc quôc tê và vùng lnh thô. Là thành viên 100 cça tô chéc quôc tê và khu
vuc ve KH&CN. BÙ KH&.CN có d¡i diÇn ß 12 nuóc có trinh dÙ phát triên cao.
6/5/2014, Vit Nam ký HiÇp Ënh hop tác h¡t nhân dân sr vói Hoa Ký.
5.3. Tièm lye KH&CN: ViÇt Nam có 4,28tr nguöi có trinh dÙ cao däng, d¡i hoc tro
lên, trong dó có 24,3 nghin ti¿n si, 101 nghin th¡c sù, trên 62 nghin ngurÝi làm trong
linh vrc nghien céu và phát triên.
*Nguôn lyc tài chính dành cho KH&CN:
Duy tri múc 2% tông chi ngân sách nhà nuóc, tông âu tu toàn xâ hÙi 1,2%
(2013), nguôn chi tù các doanh nghiÇp, phát triên các khu công nghÇ cao (3
khu quoc gia, 8 khu công viên phàn mèm, 12 khu nông nghiÇp íng dung công
nghÇ cao).
Nên tàng pháp lý cho ho¡t Ùng KH&CN ViÇt Nam vê co bàn dä duoc hoàn

thiÇn.
20-NO/TW 6 khóa XI ngày 31/10/2012, Lu-t KH&CN nm 2013.
5.4. Nhïng h¡n chê, yêu kém cça KH&CN ViÇt Nam.
Con trâm lng, chua thuc su trß thành Ùng lrc phát triên kinh tê - x hÙi.
Du tu thâp và hiÇu quå së dång chra cao.
Dào tao, trong dång, däi ngô CBKH còn nhiêu bât câp.
Cong tác quy hogch, kê ho¡ch phát triên KH&CN chura gn ch·t vÛi yêu câu
phát triên kinh tê - xä hÙi.

Co chê tài chinh chua hgp lý.

ThË truong KH&CN phát triên ch-m.
Hop tác quóc tà thiêu dinh huóng chiên lugc, hiÇu quà thâp.
Thyc té KH&CN chua th-t sr là quoc sách hàng dâu, chra th-t su trÝ thành
Ùng lyc cça su phát triên, chra xúng tâm vÛi vË thê dáng phài cóó cça nó, chra
gán két vói thårc tiên, chua mÛ duòng cung câp nguôn lyc cho su phát triên
kinh te - x hÙi.
5.5. Nhïng nguyên nhân
Thành tyru KH&CN:
Tâm nhin và ho¡ch djnh chinh sách
Su no luc cça Ùi ngû CBKH
Su quan tâm âu tu cho KH&CN
Xu thê phát triên chung cça thê giói và khu vyre

5
Han che và y¿u kém cça KH&CN:
Cham dôi mÛi tu duy trong quàn lý ho¡t Ùng KH&CN cça co quan quan lý và
Ùi ngû CBKH
Chra giai phóng duçc tiêm nng bên trong và thu hút tiêm näng bên ngoài.
Dâu tu cho khoa hÍc và công nghÇ côn
thâp
DÙi ngk CBKH dâu àn xuât sc còn råt thieu
Các ca so nghiên círu chra có tàm co quóc té
Cáctrrong DH ang câp quóc tê chura có
Nhà khoa hÍc chua có iêu kiÇn nh-p chura hop lý,
nghiên céru phù hãp, thu
nguôn nhân lyc khoa hoc trè chua ugc th-t su chú trong.
KHXH&NV vëa kém, thieu hut và l¡c h-u.
ThË truong KH&CN con so khai.