‫تحلیل کالن اقتصادی‬ ‫‪1‬‬

‫مقدمه‬ ‫‪1.1‬‬
‫آخرین پیش‌بینی بانک جهانی نشان‌دهنده‌ی آن است که باوجود ک ه رش د اقتص ادی منفی ای ران در س ال ‪ ،2020‬این‬
‫شاخص برای سال ‪ ۲۰۲۱‬برابر با ‪ 2‚1‬درصد شده و اقتصاد ایران به‌ت دریج وارد دوره رش د مثبت تولی د ناخ الص‬
‫داخلی خواهد شد‪ .‬چنین موضوعی هم‌زمان با رکود اقتصادی دنیا بوده اس ت به‌گ ونه‌ای که‪ :‬اقتص اد جه ان در س ال‬
‫‪ ۵.۲ 2020‬درصد کوچک‌شده است و اقتصاد ایران نیز در این سال رشد منفی ‪ ۵.۳‬درصدی را تجربه کرده است‪.‬‬
‫شکل‌گیری رشد اقتصادی منفی در سال ‪ 2020‬برای ایران نشان‌دهنده‌ی موقت بودن بسیاری از عوامل اثرگذار ب ر‬
‫رشد اقتصادی منفی آن است‪ .‬شیوع کرونا و تعطیلی گسترده کسب‌وکارها در کن ار س قوط قیمت نفت در بازاره ای‬
‫جهانی و اخالل در زنج یره ت أمین‪ ،‬ع واملی هس تند ک ه در مع ادالت تأثیرگ ذار اقتص ادی در س ال‌های آین ده نقش ی‬
‫نخواهند داشت‪ .‬بانک جهانی نه‌تنها انتظار دارد که عملکرد اقتصادی امس ال ای ران به‌م راتب از س ال گذش ته به تر‬
‫باشد‪ ،‬بلکه این سال آخرین سال رشد منفی دومین اقتصاد بزرگ خاورمیانه باشد و سال‌ آینده‪ ،‬اقتصاد ایران با رش د‬
‫مثبت ‪ ۲.۱‬درصدی به سه سال رشد منفی متوالی خود خاتم ه ده د‪ .‬اقتص اد ای ران ک ه در س ال گذش ته طب ق تخمین‬
‫بانک جهانی ‪ ۸.۲‬درصد کوچک شد‪ ،‬امسال ن یز رش د منفی ‪  ۵.۳‬درص دی را تجرب ه خواه د ک رد‪ .‬پیش از ش یوع‬
‫کرونا‪ ،‬بانک جهانی رشد اقتصادی ایران در سال جاری را صفر درصد پیش‌بینی کرده بود‪.‬‬
‫بااین‌حال تاب‌آوری اقتصاد ایران در سال ‪ 2020‬مثبت گزارش‌شده اس ت و پس از طی س ه س ال ب ا رش د اقتص ادی‬
‫منفی به‌صورت متوالی انتظار می‌رود‪ ،‬وضعیت اقتص اد ای ران در س ال ‪ 2021‬نس بت ب ه س ال گذش ته به تر باش د‪.‬‬
‫صنعت بانکداری یکی از صنایعی است که از این رشد اقتصادی منتفع شده و می‌تواند در س ال ‪ )1400( 2021‬از‬
‫مزایای آن بهره‌مند شود‪ .‬استفاده از رویکردهای بانکداری دیجیتال عالوه بر این‌که امکان جذب منابع س رگردان را‬
‫برای بانک افزایش می‌دهد می‌تواند به کاهش هزینه‌ی تمام‌شده‌ی پول نیز کمک نماید‪.‬‬

‫نرخ تورم‬ ‫‪1.2‬‬

‫‪ ‬تورم در سال ‪ ۱۴۰۰‬توسط دولت و در بودجه ‪ ،1400‬ب ه م یزان ‪ ۲۲‬درص د مبن ا ق رار داده ش ده اس ت‪ .‬از س وی‬
‫دیگر افزایش حقوق کارکنان نیز به‌طور متوسط ‪ ۲۵‬درصد مبنا قرار داده ش ده اس ت‪ .‬ل ذا هدف‌گ ذاری دولت ب رای‬
‫افزایش حقوق‪ ،‬بیشتر از نرخ تورم سال آینده اس ت‪ .‬چ نین موض وعی نش ان از اف زایش اقب ال اف راد کم ریس ک ب ه‬
‫افزایش مانده حساب در سپرده‌های بانکی خواه د داش ت‪ .‬از س وی دیگ ر ک اهش ن رخ ت ورم ن یز می‌توان د خ ود ب ه‬
‫افزایش نقدینگی راکد منجر شود؛ زیرا در حال حاضر تورم متوسط ‪ ۲۶‬درصد بوده که این نرخ باید ب ه س طح ‪۲۲‬‬
‫درصد تا پایان سال برسد‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه ‪ ۳۴ /۴‬درصد گزارش‌شده که س طح نس بتا ً ب االیی‬
‫است و تالش دولت برای کاهش تورم در سال ‪ 1400‬می‌تواند به کاهش تورم نقطه‌به‌نقط ه ن یز منج ر ش ود‪ .‬ک اهش‬
‫تورم نقطه‌به‌نقطه نیز می‌تواند بر انباشت نقدینگی راکد اثرگذار باشد‪ .‬الیح ه بودج ه س ال ‪ ۱۴۰۰‬مط ابق ب ا برنام ه‬
‫کلی اصالح س اختار بودج ه‪ ،‬سیاس ت‌های اقتص اد مق اومتی و سیاس ت‌های ک اهش وابس تگی ب ه درآم دهای نف تی و‬
‫اقدامات اجرایی مربوطه و با رویکردهای رشد بلند‌مدت از طریق تمرک ز توس عه و ص ادرات غیرنف تی تدوین‌ش ده‬
‫اس ت‪ .‬چ نین موض وعی ب اعث پیش رفت مت وازن و فراگ یر اص الح س اختار بودج ه‪ ،‬انتظ ار از دولت و ص نعت‬
‫بانکداری در جهت رفع موانع تولید و تسهیل فضای کسب‌وکارهای مرتبط با تأمین کاالهای اساسی و توسعه الگوی‬
‫مشارکت عمومی‪-‬خصوصی خواهد شد‪.‬‬
 ‫نرخ ارز‬ ‫‪1.3‬‬
‫موارد متعددی باعث می‌شوند که انتظار کاهش شدید قیمت ارز در س ال ‪ 1400‬را علی‌رغم ح تی ک اهش تحریم‌ه ا‪،‬‬
‫غیرواقع‌بینان ه دانس ت‪ .‬این م وارد ب ه ت رتیب عبارت‌ان د از‪ -1 :‬ک اهش چش م‌گیر درآم دهای ارزی نف تی ‪ -2‬ک اهش‬
‫صادرات نفت در سال آینده ‪ -3‬تراز تجاری منفی ایران ‪-4‬خروج ارز به‌واسطه مهاجرت فعاالن اقتص ادی ب ه علت‬
‫کم‌ارزش شدن پول ملی ‪ -5‬کاهش تقاضای جهانی نفت ‪ -6‬باال بودن ضریب ریسک سرمایه‌گذاری در ای ران نس بت‬
‫به میانگین دنیا ‪ -7‬تصمیمات فدرال رزرو در جهت تقویت دالر ‪ -8‬رشد نرخ نقدینگی با مقداری حدود ب االتر از ‪8‬‬
‫درصد نسبت به سال ‪ 1398‬که تقاضای سفته‌بازی در بازار ارز را افزایش می‌دهد ‪ -9‬وابستگی بیش از ‪ 50‬درصد‬
‫هزینه‌های تولید به نرخ دالر ‪ -10‬کسری تراز تجاری و نا ترازی ارزی ‪ .11‬کس ری بودج ه و اث ر آن ب ر اف زایش‬
‫رشد نقدینگی‪ ،‬تورم و تقاضای سفته‌بازی ‪-12‬دیپلماسی اقتصادی ضعیف کشور که اساسا ً هیچ برنامه‌ی روش نی در‬
‫جهت کاهش وابستگی کش ور ب ه واردات نداش ته و همچن ان ب ر مح ور ک اهش تحریم‌ه ا خ وش‌بین اس ت‪-12 .‬نگ اه‬
‫مونتاژمحور به تولید ‪ -13‬وجود رفتار سفته‌بازی در فروش مازاد تقاضا که همچنان در مقابل کاهش قیمت‌ها مقابله‬
‫می‌نمایند‪ -13 .‬افزایش هزینه‌های عملیاتی کوتاه‌مدت بنگاه‌ها‪ ،‬زی را ک اهش یکب اره و بیش‌ازح د ن رخ ارز می‌توان د‬
‫هزینه‌های عملیاتی بنگاه‌ها را در کوتاه‌مدت افزایش دهد‪ .‬مابه‌التفاوت نرخ تولی د و ن رخ ف روش ب اعث می‌ش ود ک ه‬
‫ک اهش قیمت ارز به‌ص ورت یک‌ب اره موجب ات اف زایش ب دهی بنگاه‌ه ا ش ود‪ .‬همچ نین ک اهش قیمت ارز می‌توان د‬
‫بسیاری از صنایع ارزآور را دچار زیان انباشته نماید‪.‬‬
‫قیمت نفت به‌عن وان یکی از عوام ل اثرگ ذار ب ر قیمت ارز در کش ور ب ا ک اهش تقاض ا و ک اهش قیمت به‌ص ورت‬
‫هم‌زمان روبرو شده است‪ .‬می انگین قیمت ه ر بش که نفت ب رنت در س ال ‪ ۶۴ ،2019‬دالر ب ود و این رقم در س ال‬
‫‪ 2020‬تقریبا ً ‪ 41‬دالر است که بیش از ‪ ۲۰‬دالر در هر بشکه (حدود ‪ 30‬درصد) پایین‌تر از قیم تی اس ت ک ه ب رای‬
‫قیمت نفت در سال ‪ 2020‬پیش بینی شده بود‪ .‬ضمنا ً تولید نفت اوپک هم به دلیل ک اهش تولی د داوطلبان ه پ ایین‌تر از‬
‫مقدار پیش بینی شده بوده است‪ .‬طبق ارزیابی اداره اطالعات انرژی آمریکا‪ ،‬تولی د نفت اوپ ک در س ال ‪ ۲۰۲۰‬ب ه‬
‫‪ ۳۰.۷‬میلیون بشکه در روز بالغ می‌شود که ‪ ۳.۹‬میلیون بشکه در روز در مقایسه ب ا می انگین تولی د ‪ ۳۴.۵‬میلی ون‬
‫بش که در س ال ‪ ۲۰۱۹‬کم تر خواه د ب ود‪ .‬عالوه ب ر این ش یوع بیم اری کرون ا (کووی د ‪ )۱۹‬اقتص ادهای هم ه‬
‫تولیدکنندگان بزرگ نفت را به‌شدت کند کرده و ریزش قیمت نفت که بخشی از آن ناش ی از جن گ قیمت کوتاه‌م دت‬
‫میان عربستان سعودی و روسیه در آوریل بود‪ ،‬درآمدهای نفتی اقتصادهای وابس ته ب ه نفت در خاورمیان ه و آفریق ا‬
‫را به‌شدت کاهش داده است‪.‬‬

‫نرخ بیکاری‬ ‫‪1.4‬‬

‫مطابق اطالعات مندرج در مرکز ملی آمار ایران‪ ،‬طی ‪ 10‬سال گذشته‪ ،‬حدود ‪ 8‬میلی ون نف ر ب ه جمعیت در ب ازه‌ی‬
‫سنی تعریف شده برای انجام کار اضافه‌شده‌اند‪ ،‬اما در بهترین حالت ح دود یک‌میلی ون (کمی بیش تر از یک‌میلی ون)‬
‫شغل ایجادشده است‪ .‬به بیان ساده‌تر‪ ،‬تنها برای حدود ‪ 16‬درصد از میزان ورودی ب ه ب ازار ک ار‪ ،‬ش غل مهی ا ش ده‬
‫است‪ .‬مطابق آخرین آمار ارائه‌شده‪ ،‬تعداد بیکاران در کشور حدود ‪ 3‬میلیون و ‪ 174‬هزار و ‪ 42‬نفر است‪ .‬علی‌رغم‬
‫نقش بانک‌ها در کاهش نرخ بیکاری از طریق سرمایه‌گذاری در طرح‌های تولیدی و عم رانی‪ ،‬همچن ان من ابع الزم‬
‫از س وی دولت‪ ،‬در اختی ار بانک‌ه ا ق رار نگرفت ه اس ت‪ .‬از س وی دیگ ر تخص یص نادرس ت من ابع الزم جهت‬
‫اشتغال‌زایی در کشور‪ ،‬باعث می‌ش وند ک ه من ابع اش تغال‌زایی توس ط بانک‌ه ا ب ه س مت «ح رکت من ابع ب ه س مت‬
‫بنگاه‌ه ای متروک ه»‪« ،‬ته اتر وام ب ا ب دهی‌های مع وق بنگاه‌ه ا» و «نب ود اعتبارس نجی و‪ ‬کارشناسی‪ ‬نامناس ب»‬
‫هدایت‌شده است‪ .‬به همین دلیل میزان اشتغال‌زایی حاصل شده اثرات اقتصادی مؤثر در اف زایش به ره وری ن یروی‬
‫کار را به همراه ندارد‪ .‬بانک‌ها در سطحی فرات ر از تخص یص من ابع م الی‪ ،‬می‌توانن د ب ا شناس ایی بخش‌ه ای پیش‬
‫روی اشتغال‌زا‪« ،‬طراحی سازوکار تأمین مالی توسعه‌ای» و توسعه‌ی خدمات بانک داری ش رکتی و حض ور بیش تر‬
‫در عرصه‌ی بانکداری اجتماعی به رونق کسب‌وکارها کمک نمایند‪.‬‬

‫کسری بودجه‬ ‫‪1.5‬‬

‫یکی از مشکالت کنونی اقتصادی که مقام معظم رهبری نیز بارها به آن اش اره داش ته‌اند‪ ،‬نق دینگی زی اد در کش ور‬
‫رشد بی‌محابا پایه پولی اس ت‪ .‬درحالی‌ک ه عام ل اص لی رش د پای ه پ ولی و پس‌ازآن نق دینگی‪ ،‬کس ری بودج ه دولت‬
‫است‪ ،‬بدون کنترل کسری بودجه دولت و پیش‌بینی روش‌ه ای غ یر ت ورم‌زا ب رای ت أمین کس ری بودج ه‪ ،‬نمی‌ت وان‬
‫انتظارات تورمی و تورم را کنترل کرد‪ .‬دولت برای جبران کاهش درآمدهای نفتی و به‌تبع آن جبران کسری بودجه‬
‫می‌تواند به‌جای اتخاذ سیاست‌های انقباضی با همکاری بانک‌ها در می‌تواند با افزایش پایه‌ه ای مالی اتی‪ ،‬مولدس ازی‬
‫دارایی‌ها‪ ،‬جلوگیری از فرارهای مالیاتی‪ ،‬مشارکت بانک‌ها در مدیریت به تر مب ادی گم رکی و اف زایش به ره‌وری‬
‫ترخیص کاالها و ‪ ...‬بپردازد‪ .‬همچنین بانک‌ها می‌توانند به‌عنوان بازوی اقتصادی دولت در موض وع جلوگ یری از‬
‫هدررفت منابع و کنترل هزینه‌ه ا ورود پی دا کنن د‪ .‬در این راس تا می‌ت وان ب ه راهکاره ایی ازجمل ه تعری ف شناس ه‬
‫پرداخت و پرداخت ب ه ذینف ع نه ایی‪ ،‬مح دود نم ودن هزین ه مع امالتی دس تگاه‌ها ب ه درج م وارد در س امانه س تاد‪،‬‬
‫ممنوعیت افزایش پرداختی و حقوق در شرکت‌های دولتی‪ ،‬افزایش شفافیت بودجه و ‪ ...‬اشاره نمود‪.‬‬

‫تراز تجاری‬ ‫‪1.6‬‬

‫آمار تجارت خارجی گمرکی طی اردیبهشت‌ماه نش ان می‌ده د ک ه تج ارت خ ارجی کش ور مت أثر از مح دودیت‌های‬
‫ناشی از کرونا هنوز در سطح پایینی قرار دارد‪ .‬مجموع تجارت خارجی کشور در دوماهه ابت دای س ال ح دود ‪3.9‬‬
‫میلیارد دالر بوده که این رقم نسبت به زمان مش ابه س ال قب ل ح دود ‪ 39‬درص د کم تر ب وده اس ت‪ .‬در کن ار م یزان‬
‫تجارت خارجی‪ ،‬ترکیب تجارت نیز به شکلی بوده که تجارت غیرنفتی (صادرات غیرنفتی منه ای واردات) کش ور‬
‫در دوماهه ابتدای سال ‪ 99‬به رقم منفی ‪ 700‬میلیون دالر رس یده اس ت‪ .‬ت داوم رون د ت راز تج اری منفی کش ور ب ه‬
‫معنای پیشی گرفتن تقاضای مصرفی ارز بر عرضه ارز است‪.‬‬

‫سبک زندگی‬ ‫‪1.7‬‬

‫آمارها نشان‌دهنده‌ی آن است که کشور به سمت زندگی فردگرایانه در ح ال ح رکت اس ت‪ 10.‬میلی ون و ‪ 500‬ه زار‬
‫واح د مس کونی از س ال ‪ 85‬ت ا ‪ 95‬ساخته‌ش ده اس ت درحالی‌ک ه ‪ 2‬میلی ون و ‪ 400‬ه زار واح د آن در اختی ار‬
‫مصرف‌کننده قرارگرفته است؛ بقیه ‪ 7‬میلیون و پانصد هزار واحد دست افراد تأثیرگذار در بازار مسکن است‪ .‬ع دم‬
‫قدرت خرید مسکن در سال‌های آینده به‌مراتب می‌تواند اثرگذاری بیشتری بر زندگی فردگرایانه اف راد داش ته باش د‪.‬‬
‫جدید‌ترین بررسی‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد ایران تا سال ‪ ۱۴۳۰‬با محتمل‌ترین فرضیه به جمعی تی ح دود‬
‫‪ ۱۰۱‬میلیون نفر می‌رسد‪ .‬قطعا ً یکی از دغدغه‌های این جمعیت مسکن و اطمینان خاطر از داش تن ی ک س کونت‌گاه‬
‫است‪ .‬موضوع دیگری که موجبات نگرانی در رابطه با چنین افزایش جمعیتی را فراهم می‌س ازد‪ .‬چ الش ت أمین آب‬
‫است‪ .‬ایران در حال حاضر به سمت شرایط نیمه‌خشک حرکت می‌کند و همه آمارهای رسمی تأیید می‌کند منابع آبی‬
‫کشور رو به کاهش اس ت و خط ر خشک‌س الی ای ران را تهدی د می‌کن د‪ .‬یکی دیگ ر از دالیلی ک ه نش ان می‌ده د در‬
‫شرایط کنونی افزایش جمعیت ب دون برن امه‌ریزی ممکن اس ت کش ور را وارد بح ران کم‌آبی و بی‌آبی کن د ش اخص‬
‫«فالکن مارک» اندیشمند سوئدی است‪ .‬بنابر این شاخص؛ اگر در کشوری مقدار سرانه آب تجدید پ ذیر س االنه بیش‬
‫از ‪ ۱۷۰۰‬مترمکعب باش د؛ در آن ص ورت ازنظ ر آب هیچ‌گون ه مش کلی نخواه د داش ت‪ .‬ب ر پای ه ش اخص ف الکن‬
‫مارک‪ ،‬ایران در مرحله تنش آبی قرار دارد‪ ،‬زیرا میزان آب تجدید پذیر کشور از پنج هزار و ‪ ۵۰۰‬م ترمکعب در‬
‫سال ‪ ۱۳۴۲‬به ‪ ۱۷۰۰‬مترمکعب در س ال ‪ ۱۳۹۰‬ک اهش پی داکرده و پیش‌بی نی می‌ش ود این رقم در س ال ‪ ۱۴۰۰‬ب ه‬
‫د‪.‬‬ ‫ر برس‬ ‫ر نف‬ ‫ه ازای ه‬ ‫ترمکعب ب‬ ‫تر از ‪ ۱۲۰۰‬م‬ ‫کم‬
‫این موضوع حکایت از آن دارد که در کمتر از یک دهه دیگر‪ ،‬کشور با روند کنونی وارد مرحله‌ای س خت از تنش‬
‫آبی می‌شود‪.‬‬

‫بازار سرمایه‬ ‫‪1.8‬‬

‫‪  ‬آمارها نشان از ورود بازار سرمایه به زندگی روزمره افراد است‪ .‬ازاین‌رو باید از فرصت کن ونی ب ازار س رمایه‬
‫استفاده کرد و نهاد‌هایی که ش رکت‌هایی را در زیرمجموع ه خ ود دارن د ب ا بهره‌ب رداری از این فرص ت و عرض ه‬
‫بخشی از سهام شرکت‌های خود‪ ،‬برای طرح‌های ناتمام خود ت أمین م الی کنن د و این طرح‌ه ا را ب ه پای ان برس انند‪.‬‬
‫بانک‌ها می‌توانند با ارائه‌ی خدمات جامع به‌صورت ترکیبی از خدمات بورس‪ ،‬بان ک و بیم ه ب ه اش خاص حقیقی و‬
‫حقوقی از فرصت پیش‌آمده استفاده کنند‪ .‬همچنین مشارکت بانک‌ها در ایجاد مکمل‌هایی برای فراهم‌سازی بسترهای‬
‫سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیرتر نظیر صندوق‌های مرتبط با صندوق‌های پژوهش و فن اوری و ص ندوق‌های زمین و‬
‫ساختمان نقدینگی‌های سرگردان را ج ذب نم وده و ح داکثر بهره‌ب رداری را از آن‌ه ا داش ت‪ .‬در این ح الت‪ ،‬ارزش‬
‫دارایی سرمایه‌گذار حفظ‌شده و نقدینگی به س مت تولی د می‌رود‪ .‬بانک‌ه ا به‌عن وان نهاده ای اثرگ ذار در بازاره ای‬
‫پولی و مالی می‌توانند نقش اثرگذاری بر مدیریت و هدایت نقدینگی با استفاده از ابزارهایی مانند سهام خزانه داش ته‬
‫باشند‪.‬‬

‫فرصت‌های سرمایه‌گذاری‬ ‫‪1.9‬‬

‫اقتصاد غیر نفتی‪ :‬برخالف باور بسیاری از افراد‪ ،‬اقتص اد ای ران فرات ر از بخش نفت و گ از اس ت‪ .‬ش رایط تح ریم‬
‫باعث شده است که ایران حداقل وابستگی به نفت خام را بین کشورهای عمده‌ تولیدکننده‌ نفت خاورمیانه داشته باشد‪.‬‬
‫در سال‌های اخیر‪ ،‬درآمدهای دولت ایران از نفت و گاز کمتر از درآم دهایش از س ایر درآم دهای مالی اتی ب ود‪ .‬این‬
‫رقم را می‌توان با ‪ 30‬درصد در امارات متحده عربی‪ 40 ،‬درصد در عربس تان ص عودی‪ 50 ،‬درص د در ک ویت و‬
‫‪ 51‬درصد در قطر مقایسه کرد‪ .‬اقتصاد ای ران از ی ک بخش ق وی برخ وردار اس ت ک ه ‪ 50‬درص د از اقتص اد این‬
‫کش ور را ب ه خ ود اختص اص می‌ده د‪ .‬بخش‌ه ای عمده‌فروش ی و خرده‌فروش ی ب ه هم راه بخش‌ه ای امالک‪  ‬و‬
‫ساخت‌وساز نسبت بیشتری نسبت به نفت و گاز را در مع ادالت کالن اقتص ادی ای ران ب ه خ ود اختص اص داده‌ان د‪.‬‬
‫تولیدات کارخانه‌ای هم حدود ‪ 10‬درصد از سهم اقتصادی ایران را به خود اختصاص داده‌اند‪ .‬نتیجه این ک ه بیش از‬
‫‪ 50‬درص د از اقتص اد ای ران را خ دمات متن وع‪ ،‬ازجمل ه عمده‌فروش ی و خرده‌فروش ی‪ ،‬امالک و مس تغالت و‬
‫ساخت‌وساز تشکیل می‌دهد که سهم بیشتری از نفت و گاز را در اقتصاد به خود اختصاص می‌دهد‪.‬‬
‫ن یروی ک ار ارزان‌قیمت بین‌المللی‪ :‬تع داد مهندس ان فارغ‌التحص یل از دانش گاه‌های ای ران ب ا تع داد مهندس ان‬
‫فارغ‌التحصیل از دانشگاه‌های ایاالت‌متحده براب ر اس ت‪ .‬آماره ا نش ان می‌دهن د ک ه ‪ 36‬درص د از فارغ‌التحص یالن‬
‫دانشگاهی ایران در سال ‪ 2013‬مدرک مرتبط با مهندسی دریافت کرده‌اند که ایران را بین پنج کش ور ب االی جه ان‬
‫از منظ ر تع داد فارغ‌التحص یالن مهندس ی ق رار داده‌ اس ت‪ .‬م یزان باس وادی اف راد بین ‪ 15‬ت ا ‪ 24‬س ال در ای ران‪،‬‬
‫مقداری در حدود ‪ 98‬درصد است‪ .‬درصورتی‌که این جمعیت به سمت مهارت محوری در یادگیری ح رکت نماین د‪،‬‬
‫ب ا توج ه ب ه ارزش پ ول ملی کش ور می‌توانن د درزمینه‌ی مش ارکت در انج ام کاره ای بین‌المللی ح رکت ک رده و‬
‫ارزآوری مناسبی برای کشور به همراه داشته باشند‪.‬‬
‫اقتصاد دیجیتال‪ :‬با توجه به جمعیت باالی ایران و تنوع نیازها و خواس ته‌ها و همچ نین تن وع ک اربران فرص ت‌های‬
‫زیادی در جهت توسعه‌ی تج ارت الکترونی ک و اقتص اد دیجیت ال وج ود دارد‪ .‬ازجمل ه ش رکت‌هایی چ ون ش یپور‪،‬‬
‫ایسام‪ ،‬کافه‌بازار‪ ،‬کلوب و یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های تجارت الکترونیک در خاورمیانه‌ به نام دیجی‌ک اال ک ه در‬
‫سال ‪ 2006‬تأسیس شد و هرماه حدود ‪ 4.2‬میلیون نفر بازدید جدید دارد‪.‬‬
‫موقعیت مکانی و منطقه‌ای‪ :‬ایران می‌تواند دوباره به مرکزی برای تجارت در منطقه تبدیل شود؛ زیرا ایران دارای‬
‫مرزهای مشترک با هفت‌کشور دیگر با جمعیتی حدود ‪ 430‬میلیون نفر است‪ .‬کشورهای همسایه ایران چیزی حدود‬
‫به ‪ 40‬میلیون خانوار مصرفی را تشکیل می‌دهند که پیش‌بینی می‌شود تا سال ‪ 2025‬حدود ‪ 2.5‬درصد رش د نماین د‪.‬‬
‫موسسه‌ جهانی مکنزی پیش‌بینی کرده که مرکز ثقل اقتصادی جهان در سال ‪ 2025‬در مرز کشورهای شرق آسیا و‬
‫با محوریت چین و هند استقرار خواهد ی افت ک ه پتانس یلی حم ل و نق ل وج ود می‌آورد ت ا ای ران به‌عن وان ی ک پ ل‬
‫ارتباطی بین شرق و غرب عمل کند‪ .‬ایران همچنین در موقعیت مکانی خوبی برای تجارت منابع طبیعی قرارگرفته‬
‫است‪ .‬مرزهای آبی در جنوب این کشور‪ ،‬مناطقی همچون خلیج‌فارس و تنگه‌ هرم ز ب رای تج ارت نفت خ ام بس یار‬
‫حیاتی هستند‪ .‬به‌رغم کاهش مب ادالت م رزی ای ران طی س ال‌های اخ یر‪ ،‬ام ا همچن ان س هم این مب ادالت از ‪GDP‬‬
‫رقمی در حدود ‪ 30‬درصد است‪.‬‬
‫نتیجه این‌که ایران می‌تواند به شکل بهینه‌تری از منابع خود نظیر نفت‪ ،‬گاز و منابع غیر معدنی استفاده کند‪ .‬همچنین‬
‫توده‌های شهری‪ ،‬سرمایه‌ انسانی باکیفیت و قدرت کارآفرینی همچنان فرصت مناس بی ب رای س رمایه گ ذاری ایج اد‬
‫می‌نماید‪ .‬پتانسیل سرمایه‌گذاری‪ ،‬فرصتی بزرگ برای کسب‌وکارهای جهانی و اقتصاد بین‌المللی است‪ .‬ایران ب رای‬
‫تحقق بخشیدن به این فرصت‌ها نیازمن د دس تیابی ب ه اقتص ادی توانمن د و پوی ا اس ت ک ه بتوان د س رمایه‪ ،‬فن اوری و‬
‫روش‌های مدیریت نوین را به شکل بهتری جذب کند‪ .‬بازار نیروی انسانی ایران دارای افرادی ماهر و منعط ف ب ا‬
‫نرخی ارزان نسبت به نیروی انسانی بین المللی است که امکان شروع کسب‌وکارهای جدید را با نرخ کمتری نسبت‬
‫ب ه اس تانداردهای بین المللی محق ق می‌نمای د‪ .‬همچ نین ای ران نیازمن د سیس تم م الی قدرتمن دی اس ت ک ه امک ان‬
‫سرمایه‌گذاری مولد در آن‌ وجود داشته باشد‪ .‬بهره‌گیری از این فرصت‌ها باید به‌روزرسانی شوند‪ .‬همچنین ش فافیت‪،‬‬
‫نقش قانون حاکمیت شرکتی و روش‌های کسب‌وکار باید بهبود پیدا کنن د و همه‌ این تغی یرات بای د در محی ط اقتص اد‬
‫کالن مطلوبی انجام شوند که در آن‌ تورم قابل مدیریت است‪ ،‬نرخ تبادل ارز ثابت بوده و سیاست‌های مالی جوابگ و‬
‫و پایدار هستند‪ .‬برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی این تغییرات و تبدیل‌ش دن ای ران ب ه ی ک اقتص اد م درن و مول د نیازمن د‬
‫صرف زمان و همکاری مکمل دولت و بانکهای کش ور به‌ص ورت داخلی و بین‌المللی اس ت در حوزه‌ه ای مختل ف‬
‫خصوصا ً حوزه‌های بخش انرژی هستند‪ .‬این حوزه‌ها مرتب ط ب ا پیش ران‌هایی ب رای نوس ازی ص نایع نفت و گ از و‬
‫توس عه بیش تر تخص ص داخلی در تم امی بخش‌ه ای این ص نایع‪ ،‬ک اهش م یزان مص رف ان رژی و اف زایش س هم‬
‫انرژی‌های تجدید پذیر در تأمین من ابع موردنی از اقتص اد اس ت‪ .‬اولویت‌ه ای دیگ ر همک اری بانکه ا‪ ،‬ش امل بهب ود‬
‫مدیریت اقتصاد کالن‪ ،‬افزایش موجودی و استقالل صندوق توسعه ملی و تقویت سیستم مالی است‪ .‬عوام ل دیگ ری‬
‫مانند ایجاد محیط تنظیم مقررات (رگوالتوری) و جذاب برای کسب‌وکار‪ ،‬اصالح بازار کار برای تق ویت اش تغال و‬
‫بهره‌وری و بازسازی ساختار بخش م الی نقش اص لی را در بهب ود رش د اقتص ادی ن یز در زم ره‌ی م وارد مهم در‬
‫توسعه‌ی بانکداری است‪.‬‬