సీత జోస్యం (Seeta josyam)

d”‘· CÀdü´+
Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄
SEETA JOSYAM - By Narla Venkateswara Rao
Á|ü#·Ts¡D HÓ+. : 2350/641
Á|ü‘·T\T : 600
Á|ü<eä∏ T eTTÁ<äD : &çX+¯ ãsY, 2016
f…Æ{Ï˝Ÿ : $»jYT
]»sY«&é
yÓ\ : 130/`
Á|ü‘·T\≈£î
$XÊ˝≤+Á<Ûä |ü_¢wæ+>¥ Vü≤Ödt $XÊ˝≤+Á<Ûä ãTø˘Vü≤Ödt
33`22`2, #·+Á<ä+ _*¶+>¥‡ $»j·Tyê&É, $XÊK|ü≥ï+,
#·T≥Tº>T∑ +≥, $»j·Tyê&É`520004 nq+‘·|⁄ü s¡+, >∑T+≥÷s¡T
bò˛Hé : 0866`2430302 ‹s¡T|ü‹, ø±øÏHê&É, ˇ+>√\T
(PDLOYSKSXEOLVK#JPDLOFRP lø±≈£îfi¯+, ø£&|É ,ü $»j·Tq>∑s+¡
ôV≤#·Ã]ø£ : á |ü⁄düÔø£+˝À @ uÛ≤>±HÓ’ïHê |üP]Ô>± ø±˙, bÕøÏåø£+>± ø±˙ ø±|”¬s’{Ÿ Vü≤≈£îÿ
ø£*–qyê] qT+&ç ˝Òø£ Á|ü#·Ts¡Dø£s¡Ô\ qT+&ç eTT+<äT>± sê‘·|üPs¡«ø£
nqTeT‹ bı+<ä≈£î+&Ü @ s¡÷|ü+>± yê&ÉT≈£îHêï ø±|”¬s’{Ÿ #·≥ºØ‘ê´ H˚s¡+.
eTTÁ<äD : $XÊ˝≤+Á<Ûä $C≤„q dü$T‹ eTTÁ<äD≤\j·T+ ` $»j·Tyê&É
eTT+<äTe÷≥
Ä+Á<Ûä<˚X¯+˝À |ü⁄sêD≤\qT ø=‘·Ô ø√D+˝À |ü]o*+∫q Á|üeTTKT\˝À
ø°ˆˆX‚ˆˆ Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄>±s¡T (1909`1985) mqï<ä–qyês¡T. sêe÷j·TD,
uÛ≤s¡‘·, uÛ≤>∑e‘ê~ |ü⁄sêD >±<∏ä\˙ï ø£*Œ‘· >±<∏ä˝Òq˙, #ê]Á‘·ø£ ÁbÕ<Ûëq´+ ø£*–q
s¡#q · \T ø±e˙ Vù ≤‘·Tã<äyΔ TÓ q Æ $|ü⁄©ø£sD ¡ \‘√ l Hês¡¢ yês¡T ìs¡÷|æ+#ês¡T. ªªC≤u≤*μμ,
ªªd”‘·CÀdü´+μμ, ªªqs¡ø£+˝À Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉTμμ, ªª|ü+#·sêÁ‘·+μμ (Á<Í|ü~) ‘·~‘·s¡ Hê{Ïø£\≈£î
$es¡D≤‘·àø£yÓTÆq $X‚¢wüD\‘√ Äj·Tq sêdæq |”]ƒø£˝Ò n+<äT≈£î Á|üuÛÑ\ ‘êsêÿD≤\T.
ªªeT‘·+ ø£+fÒ eTìwæ eTT+<äT— eTìwæ ø£+fÒ | Á øü è£ ‹ eTT+<äT— | Á øü è£ ‹øÏ eTT+<äT
yÓqTø£\T ˝Òe⁄— ... ì‘·´|ü]D≤eTo\‘· | Á øü è£ ‹ dü«uÛ≤e+. | Á øü è£ ‹ øÁ e
£ T+ qT+∫ eTìwæøÏ
\_Û+∫q Ä˝À#·HêÁø£eTy˚T ùV≤‘·Tyê<ä+μμ nì Äj·Tq $X¯«dæ+#ês¡T. ‘·T~XÊ«dü
es¡≈£L Ä $XÊ«dü+‘√H˚ nH˚ø£ s¡#·q\T #˚XÊs¡T.
|
Á øü è£ ‹˝À dü+uÛ$ Ñ +#˚ nH˚ø£ |òTü ≥q\≈£î »yêãT ø√dü+ Ä~eT düe÷»+ qT+&ç
Ç|üŒ{Ï es¡≈£î e÷qe⁄&ÉT Á|üj·T‹ïdü÷ÔH˚ ñHêï&ÉT. Ä~e÷qe⁄&ç C≤„Hêìø°, ‘·sêÿìø°
n+~q y˚Ts¡≈î£ düe÷<ÛëHê\T #Ó|ü ≈£îHêï&TÉ . »yêãT <=s¡øì £ yê{ÏøÏ }Vü‰>±Hê\T
#˚XÊ&ÉT. n˝≤+{Ï }Vü‰>±Hê\˙ï nb˛Vü≤˝…H ’ êsTT. Ä nb˛Vü≤˝Ò, ‘·<q ä +‘·s¡ ø±\+˝À
eT‘ê\j·÷´sTT. Á|üø£è‹ Äsê<Ûäq ≈£L&Ü n+<äT˝À uÛ≤>∑y˚T. Á|ü|ü+#·+˝Àì $$<Ûä
bÁ Õ+‘ê˝À¢ J$+∫q Ä~e÷qe⁄&çøÏ ny˚ | Á Xü ï¯\T m<äTs¬ H ’ êsTT. n+<ä]ø° n˝≤+{Ï
nqTuÛÑyê˝Ò e#êÃsTT. nsTT‘˚ me]øÏ ‘√∫q düe÷<ÛëHê\T yês¡T #Ó|ü≈£îHêïs¡T.
yê] C≤„q |ü]$T‹ $~Û+∫q y˚Ts¡≈î£ Ä }Vü≤\T kÕ>±sTT. me] }Vü≤˝À¢ yês¡T
≈£Ls¡T≈£îb˛j·÷s¡T. ny˚ yê]yê] eT‘ê˝…H ’ êsTT. Äj·÷ <˚XÊ˝À¢ì eT‘ê\≈£î dü÷‘Á ê\
H˚sŒ¡sT¡ ≈Ã î£ HêïsT¡ . Ä dü÷‘Á ê\T eT‘ê#ês¡ kÕ+Á|< ü ëj·÷˝…H’ êsTT. me] <˚e⁄fi¯q fl T yêfi¯ófl
düèwæ+º #·T≈£îHêïsT¡ . ˇø£ bÁ Õ+‘·+ <˚e⁄&ÉT eTs√ bÁ Õ+‘êìøÏ <äjT· ´+>± |ü]>∑D+Ï #ês¡T.
_Ûqï eT‘ê\ eT<Ûä´ X¯‘·è‘ê«˝Òs¡Œ&Ü¶sTT. eT‘· $XÊ«kÕ\ yÓqTø£ Ä]úø£ n+XÊ\÷
Áø£y˚T|” ø°\ø£yÓTÆHêsTT. n$ ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À j·TT<ëΔ\≈£î <ë]rXÊsTT.
|ü⁄sêD≤\ô|’ ‘=* düeTÁ>∑ $eTs¡Ù ÁbÕs¡+_Û+∫qyês¡T ø£$sêE Á‹|ü⁄s¡H˚ì
sêeTkÕ«$T>±s¡ì | Á r
ü ‹. |ü⁄sêD≤\ Ä<Ûës¡+>±H˚ Äj·Tq $eTs¡Ù kÕ–+~. Væ≤+<ä÷
eT‘·+˝À $XÊ«düeTT+∫, Væ≤+<äTe⁄>± ÁbÕs¡+_Û+∫q Äj·Tq |ü⁄sêD $eTs¡Ù
∫e]øÏ HêdæøÔ ‘£ «· +‘√ eTT>∑TdüT+Ô ~. nsTT‘˚ Hês¡>¢ ±] s¡#q · \T, |ü⁄sêD≤\ô|’ Äj·Tq
$eTs¡Ù\T ªªj·÷e‘Y Væ≤+<ä÷eT‘·μμ kÕVæ≤‘·´+ô|H ’ ˚ kÕ–q≥T¢ $E„\T | ù s=ÿ+≥THêïsT¡ .
Äj·Tq sêdæq bÂsêDÏø£ Hê≥ø±˝À¢, Á|ü‘˚´øÏ+∫ ªC≤u≤*μ, ªd”‘·CÀdü´+μ, ªqs¡ø£+˝À
Vü≤]X¯Ã+Á<äT&ÉTμ≈£î sêdæq |”]ƒø£˝À¢ n~ düŒwüº+>± e´ø£ÔeTe⁄‘·T+~.
Hês¡¢yê] |ü⁄sêD Hê≥ø±˝À¢ ªªd”‘·CÀdü´+μμ ¬s+&Ée~. bÕsƒ¡≈£î\ ÄyÓ÷<ä+ ø±ø£,
Ä˝À#·q ø±yê\˙, Á|üX¯+dü ø±≈£î+&Ü õC≤„dü ø±yê\˙, bÕ‘· $wüj·÷\qT ø=‘·Ô
<äèwæº‘√ #·÷&Ü\˙, bÕ‘· $XÊ«kÕ\≈£î ø=‘·Ô |üØø£å\T ô|{≤º\˙, bÕ‘· >±<∏ä\≈£î ø=‘·Ô
yêÚ≤´Hê\T #Ó|üø√yê\˙ ø√s¡T‘·÷ Hês¡¢yês¡T d”‘·CÀkÕ´ìøÏ |”]ƒø£ sêXÊs¡T. »q
u≤VüQfi¯´+˝À Á|ü‘˚´øÏ+∫ eT‘· $XÊ«kÕ\qT nqTø£]düTÔqï yê]˝À düÔã›‘· b˛yê\˙,
dü+#·\q+ sêyê\˙, ñ<ëd”q+ >∑‹+#ê\˙, ªª$dü‡qï\μμ, |ü≥¢, yê] ªªy˚<ë\μμ |ü≥¢
>ös¡e+ ‘·>±Z\˙ Äj·Tq Ä•+#ês¡T. e÷qdæø£ |ü]es¡Ôq, qe#Ó’‘·q´+, |ü⁄s√>∑‹H˚
Äj·Tq \øÏå+#ês¡T. C≤‹, eT‘·, ≈£î\ $uÛÒ<ë\˙ï düeTdæb˛yê\˙, düeT‘ê
kÕ«‘·+Á‘ê´\T düs¡«Á‘ê HÓ\ø=Hê\˙, <ë]Á<ä´+, <Ó’q´+ nH˚ uÛÑ÷‘ê\T eT≥Te÷j·TyÓTÆ
b˛yê\˙, $y˚ø£, $C≤„Hê\T e]ú˝≤¢\˙ Äj·Tq Ä |”]ƒø£ sêXÊs¡T.
ªd”‘·CÀdü´+μ |”]ƒø£˝À Äj·Tq #·]Ã+∫q n+XÊ\T, ˝ÒeHÓ‹Ôq Á|üX¯ï\T :
1) sêe÷j·TD >±<∏ä≈£îqï #ê]Á‘·ø£ Ä<Ûësê˝Ò$T{Ï? 2) sêeTTì eqyêdü+
@ ÁbÕ+‘·+˝À? 3) sêø£ådüT˝…es¡T? yê] dæú‹>∑‘·T˝Ò$T{Ï? 4) s¡Twüß˝…es¡T? j·T»„
j·÷>±<äT\ ÁbÕ<Ûëq´‘· m+<äT≈£î? 5) ÄHê{Ï Äj·TT<Ûë\T m˝≤+{Ï$?
sêe÷j·TD+˝À nH˚ø£ ø±ø£eTà ø£<\ä∏ THêïsTT. yê{Ïì q$Tà sêe÷j·TD ø±˝≤ìï
ìs¡ísTT+#·˝Ò+ n+{≤s¡T Hês¡¢>±s¡T. ˇø£#√≥ <ë«|üs¡+ eTs√#√≥ Á‘˚‘êj·TT>∑+,
Ç+ø=ø£#√≥ ø£*j·TT>∑ ÁbÕs¡+uÛÑeTì sêj·Tã&ç+~. sêeT sêeD j·TT<äΔ+ ø√{Ï
dü+ˆˆsê\ ÁøÏ‘·+ »]–+<äì ˇø£ |ü+&ç‘·T&ÉHêï&É≥! sêeDTìøÏ |ü~ ‘·\\T, Çs¡yÓ’
#˚‘·T\T, Vü≤qTeT+‘·TìøÏ ‘√ø£, n‘·&ÉT q÷s¡T jÓ÷»Hê\ düeTTÁ<ëìï ne©\>±
\+|òTæ +#ê&É˙, ≈£î+uÛ≈Ñ s£ T¡ ì
í ï ìÁ<˝ä |
Ò &
ü ÜìøÏ yÓsTT´ @qT>∑T\‘√ ‘=øÏÿ+∫q≥T¢ nH˚ø£
ø±ø£eTà ø£<∏ä\THêïsTT. Ä ø£<∏ä˝≤<Ûës¡+>± sêe÷j·TD ø±˝≤ìï ìs¡ísTT+#·˝Ò+ nì
Hês¡¢yês¡T n+{≤s¡T. ø£≥Tºø£<∏ä≈£î, >∑{Ïº #·]Á‘·≈£î uÛÒ<ä+ ‘Ó*j·Tì sêeTuÛÑ≈£îÔ\qT ˇø£
|üø£ÿ≈£îHÓ{Ïº, y˚<ë\qT #ê]Á‘·ø£ <äèwæº‘√ |ü]o*+#ê\+{≤s¡T. y˚<ë\˝À sêeTTì
Á|üdüøÏÔ ˝Ò<äT dü]ø£<ë ø£˙dü+ bÕDÏì yê´ø£s¡D+˝À ôd’‘·+ sêeTTì Á|üdüøÏÔ ˝Ò<äT nì
Hês¡¢>±s¡+{≤s¡T.
eTq |ü⁄sêD≤\ô|’ |ü]XÀ<Ûäq\T #˚dæqyê]˝À s¡y˚TXŸ #·+Á<ä<ä‘Y Á|üeTTKT&ÉT.
Äj·Tq n_ÛÁbÕj·T+˝À s¡Tπ>«<ä+˝Àì d”‘· e÷]b˛sTT, sêe÷j·TD+ d”‘·>±
ne‘·]+∫+<ä≥. s¡Tπ>«<ä+˝Àì d”‘· ˇø£ e´øÏÔ ø±<ä≥— Hêπ>{Ï #ê\T≈£î y˚<äs¡Twüß\T
#˚dæq s¡÷|üø£\ŒH˚! ˇø£ <˚e‘êeT÷]Ô>± Hêπ>{Ï #ê\TqT dü+uÛ≤$+#·Tø=ì, nH˚ø£
<˚e‘·\e˝… ÄyÓTqT düsTT‘·+ y˚<äø±\+˝À Äsê~Û+#ês¡ì <ä‘Y>±s¡Hêïs¡ì Hês¡¢yê]
n_ÛÁbÕj·T+. ø±\Áø£eT+˝À mH√ï ø£<∏ä\*¢, HêØ˝Àø±ìøÏ •s√eTDÏì #˚XÊs¡˙, ˇø£
eTVü‰ |ü⁄s¡Twüßì |ü⁄Á‹ø£qT #˚j·÷* >∑qTø£, ÄyÓT |æ‘·è‘ê«ìï ñ|üìwü‘·TÔ\ ø±\+˝À
sê»]¸>± Á|üU≤´‹ >±+∫q »q≈£îìøÏ n+≥>∑{≤ºs¡˙ <ä‘Y>±s¡qï≥T¢ Hês¡¢ n+{≤s¡T.
nsTT‘˚ s¡Tπ>«<ëìï, <ëì˝Àì Hêπ>{Ï #ê\TqT |üP]Ô>± rdæy˚j·T&ÜìøÏ M\T˝Ò<äT
>∑qTø£, Hêπ>{Ï #ê\T˝À »q≈£îìøÏ <=]øÏq •X¯óe⁄>± d”‘·qT n_Ûe]í+#ês¡T. d”‘·
eékÕsTTø£ <˚e‘· nsTT‘˚, eT] sêeTT&Óes¡T? <ä‘>Y ±] | Á øü ±s¡+ Äj·Tq ªªÇ+Á<Tä &ÉTμμ.
nsTT‘˚ |ü⁄sêD≤\ Á|üø±s¡+ sêeTT&ÉT leTVü‰$wüßíe⁄. y˚<äj·TT>∑+˝À Ç+Á<äT&˚
<˚yê~Û<e ˚ ⁄&ÉT. <Ûsä à¡ dü÷‘Á · yêvàj·T+ | Á øü ±s¡+ d”‘· Ç+Á<Tä ì uÛ≤s¡´. Ä ‘·sê«‘· Ç+Á<Tä &ç
kÕú H êìï $wü ß í e ⁄ ÄÁ ø £ $ T+#· T ø√e&É + ‘√ sêeTT&É T $wü ß í e ⁄ ne‘ês¡ + >±
e÷]b˛j·÷&ÉT. n|ü&ÉT d”‘· sêeTTì uÛ≤s¡´ nsTT+~. nsTT‘˚ á e÷s¡TŒ\˙ï
bÂsêDÏø£ j·TT>∑+ | Á y
ü •
˚ +∫q |æ<| ùä »]>±j·Tì <ä‘>Y ±s¡qï≥T¢ Hês¡y ¢ ês¡T n+{≤s¡T.
<ä‘Y |ü\T≈£î\˝À sêeTT&ÉT Ç+Á<äTìøÏ ªªˇø£ ø=‘·Ô e÷s¡TŒμμ.
d” ‘ êsêeTT\ e´øÏ Ô ‘ ê«\qT ≈£ L &Ü Hês¡ ¢ y ês¡ T $X‚ ¢ w æ + #ês¡ T . Äj· T q
n_ÛÁbÕj·T+˝À d”‘· e´øÏÔ‘·«y˚T >=|üŒ~. sêeTTì˝À BÛs¡>∑TD≤˝ÒM ˝Òe+{≤s¡T Hês¡¢.
‘·+Á&çì @&çŒ+#ê&ÉT— ‘·*¢ì @&çŒ+#ê&ÉT— uÛ≤s¡´qT @&çŒ+#ê&ÉT— ‘·eTTà\qT
@&çŒ+#ê&ÉT. ÄK]øÏ Ä≥$≈£î\qT ≈£L&Ü @&çŒ+#ê&ÉT. ∫e]øÏ düsj ¡ T· ÷ q~˝À
<ä÷øÏ Ä‘·àVü≤‘·´ #˚düT≈£îHêï&Éì Hês¡¢>±s¡+{≤s¡T.
|ü⁄sêD≤qTï+∫ #·]‘Á q · T y˚sT¡ #˚j÷ · *. eT‘·+ qT+∫ ˙‹ì $&ÉBj·÷*.
#·]Á‘· y˚wü+ y˚dæq |ü⁄sêD+ eTq y˚T<ÛëX¯øÏÔì ã\V”≤q|üs¡TdüTÔ+~. ùV≤‘·T<äèwæºì
eT+<ä–+|üCd Ò Tü +Ô ~. yêdü$ Ô ø£‘≈· î£ <ä÷s¡+ #˚d,æ yÓ]Á yÓTTÁ] ˝Àø±˝À¢ | Á yü X˚ |
ô¯ &ÉT‘·T+~.
eT‘·+ n+‘·ø£+fÒ <äTwüº+>± eéVü≤]düTÔ+~. $XÊ«dü+ ù|s¡ n~ eTÚ&ÛÜ´ìøÏ Áb˛~
#˚düTÔ+~. Ä#ês¡+ ù|s¡ <äTsê#êsê\qT HÓ\ø=\TŒ‘·T+~. dü+Á|ü<ëj·T+ ù|s¡
dü<ä«s¡ÔqqT #·+|æy˚düTÔ+~. ˙‹ nH˚ eTTdüT>∑T˝À eT‘·+ mìï <√cÕ˝…’Hê #˚düTÔ+~.
m{Ïº <äTwüÿè‘ê´\¬ø’Hê düqï<äΔeTe⁄‘·T+~. m+‘·{Ï <Ís¡®Hê´\HÓ’Hê »s¡T|ü⁄‘·T+~. n~
@ eT‘·yTÓ H Æ ê ø±ìe«+&ç— <ëì #·]‘Á · |ü⁄≥\T ø£˙ï{‘Ï √ ‘·&d ç æ e⁄+{≤sTT— Ä |ü⁄≥\˝À
|ü+≈£îÔ\T HÓ‘·TÔs¡T eTs¡ø£\ ø±s¡D+>± eTq+ #·<äe˝Òì rs¡T˝À ñ+{≤j·Tì Hês¡¢
n+{≤s¡T.
bÁ ÕNq ø±\+˝À eTqyês¡T nH˚ø£ XÊÅkÕÔ\qT sêXÊs¡ì eTq+ #Ó|ü ≈£î+≥THêï+.
‘·sÿ¡ , yê´ø£sD ¡ , <Ûsä à¡ , MTe÷+dü, yÓ< ’ ´ä XÊÅkÕÔ\qT, CÀ´‹wü, kÕeTTÁ~ø£, X¯≈î£ q XÊÅkÕÔ\qT
sêXÊs¡ì, n$ n+<ä]ø° nqTdüsD ¡ j° T· yÓTqÆ e˙, eTq kÕ+Á|< ü ëj·÷\T nø£ÿ&É qT+&˚
|ü⁄≥Tºø=#êÃj·T˙ Ç|ü&ÉT eTØ $|üØ‘· <Û√s¡DÏ˝À #Ó|ü≈£î+≥THêïs¡T.
Á|ü»\ eTH√uÛ≤yê\qT e÷s¡Ã&ÜìøÏ, yês¡T m<äTs=ÿ+≥Tqï ndü\T düeTdü´\qT
|üø£ÿ<√e\ |ü{Ïº+#·&ÜìøÏ Áã¨à‘·‡yê\T, j·T»„ j·÷>±<äT\T, |ü⁄wüÿsê\÷, >∑‘·+˝À
˝Òì ø=‘·Ô |ü+&ÉT>∑\T, >∑Tfi¯ófl >√|ü⁄sê\ ìsêàD+, eÅkÕÔ\ düeTs¡ŒD, rs¡ú Á|ükÕ<ë\
d”«ø£s¡D, C≤‘·s¡\T, ‹s¡THêfi¯ófl, neTàyês¡¢≈£î uÀHê\T e¬>’sê\qT Á|üuÛÑT‘ê«\T
|üì>∑≥Tºø=ì ìs¡«Væ≤düTÔHêïsTT. @ Hêj·T≈£î&çï #·÷dæHê s¡TÁ<ëø£åe÷\\T, n+Á‘·
‘·+‘Á ê\T ‘êj·T‘·T\Ô ‘√ <äsÙ¡ q$TkÕÔsT¡ . u§≥T¢, $uÛ÷ Ñ ~ sπ K\T düs«¡ kÕe÷qýÓTH Æ êsTT.
∫es¡≈£î sö&û\÷, >∑T+&Ü\T>± ]ø±s¡T¶\ ¬øøÏÿqyêfi¯ófl, Vü≤‘·´πødüT˝À¢ ì+<äT‘·T˝…’q
yês¡T á y˚wü<Ûës¡D‘√H˚ dü+#·]düTÔHêïs¡T. eTq~ ˝ÖøÏø£sê»´+ 6HFXODU nH˚
düŒèVü≤ ø√˝ÀŒsTT sêC≤´+>∑ j·T+Á‘êqï+‘ê düMTø£]+∫, ø√{≤qTø√≥¢ s¡÷bÕj·T\
Á|üC\ kıeTTàqT <äT]«ìjÓ÷>∑+ #˚düTÔHêïs¡T. eT÷&ÛÉqeTàø±\qT Áb˛‘·‡Væ≤düTÔHêïs¡T.
ø=<√› >=b˛Œ n_Ûeè~Δ nsTTq XÊg<äèwæºøÏ 6FLHQWLILF WHPSHU eT‘·$XÊ«kÕ\qT
CÀ&ç+∫ ªªdü÷&√ôd’Hé‡μμqT Áb˛‘·‡Væ≤düTÔHêïs¡T. eTq dü+düÿèr, dü+Á|ü<ëj·÷\≈£L ø=‘·Ô
nsêú*düTÔHêïs¡T. n+<äT˝À @$ eTè‘·ÁbÕj·TyÓTÆ, düe÷C≤ìøÏ qwüº<ëj·Tø£yÓTÆqy√,
yê{Ïì $dü]®+∫, düJeyÓTÆq $\Te\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#·&É+ ˝Ò<äT. XÊgC≤„Hêìï
ñ<˚›X¯ |üPs¡«ø£+>±H˚ >=+‘·TH=≈£îÿ‘·THêïs¡T. eT‘· kÕ+Á|ü<ëj·÷\qT s¡T<äT›‘·THêïs¡T.
kÕ+Á|<
ü ëj·÷\ | ù s¡T‘√, dü+düÿèr s¡ø≈å£ î£ \ |
ù s¡T‘√ eT‘√Hêà<äT\ | Á d
ü Tü ‘Ô · <äX˝¯ À
#˚düTÔqï kÕ+düÿè‹ø£ nsê#·ø±ìøÏ Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄>±s¡T |ü⁄sêD≤\ô|’ sêdæq
|ü⁄düÔø±\T >=|üŒ>± ñ|üø£]kÕÔj·TH˚ uÛ≤e+‘√ $XÊ˝≤+Á<Ûä |ü_¢wæ+>¥ Vü≤Ödt á
ø±s¡´øÁ e £ ÷ìøÏ |üPqT≈£îqï~. ‘Ó\T>∑T | Á »ü \ kÕ+düÿè‹ø£ Hê&çì $XÊ˝≤+Á<äÛ m\¢yfi˚ ˝¯ ≤
|ü{Ïº ñ+#·T‘·T+~. n<=ø£ ø£s¡Ôe´+>± uÛ≤$dü÷Ô düJeyÓTÆq, $\Te\‘√ ≈£L&çq
dü+düÿè‹ì Áb˛‘·‡Væ≤dü÷Ô eTT+<äT¬øfi¯óÔ+~.
n_Ûe+<äHê\‘√
$»j·Tyê&É, >∑&É¶+ ø√fÒX¯«s¡sêe⁄
1`8`2016. dü+bÕ<ä≈£î&ÉT
$XÊ˝≤+Á<Ûä |ü_¢wæ+>¥ Vü≤Ödt
$<ë«Hé $X¯«+ >±]øÏ
ù|ÁeT, >ös¡yê\‘√...
d”‘· CÀdü´+
|”]ƒø£
ñ|üÁø£eTDÏø£
ªªC≤u≤*μμ Hê sêe÷j·TD Hê≥ø±\˝À yÓTT<ä{~Ï ø±>±, á ªªd”‘C· Àdü´+μμ s¬ +&Ée~.
Ä yÓTT<ä{Ï Hê≥ø±ìøÏ $|ü⁄\yÓTqÆ |”]øƒ £ Áyêdü÷,Ô sêe÷j·TD≤ìøÏ dü+ã+~Û+∫q nH˚ø£
eTTU≤´+XÊ\qT <ëì˝À #·]Ã+#êqT. yê©àøÏ @ s¡÷|ü+˝À sêe÷j·TD≤ìï #Ó|æŒ
e⁄+&Ée#·TÃ? ‘·sê«‘· m|üŒ{Ï es¡≈£î <ëìï ô|+#ês¡T? @ y˚Ts¡≈£î ô|+#ês¡T?
Ä~ø±e´+˝Àì Á|üøÏåbÕÔ\qT |ü{Ïºy˚j·T>∑\e÷? yê{Ïì ‘=\–ùdÔ, yê©àøÏ s¡#·q>±
#Ó\T¢‘T· qï dü+düÿè‘· sêe÷j·TD+˝À @ bÕ{Ï $T>∑T\T‘·T+~? yê©àøÏ ‘·q ø±e´Hêj·T≈£îì
ì»+>±H˚ ˇø£ e÷qyêr‘· e´øÏÔ>± ∫Á‹+#ê&Ü? dü+düÿè‘· sêe÷j·TD≤ìøÏ, <ëì
nqTyê<ë\≈£î, ˝Ò<ë nqTdüsD¡ \≈£î @j˚T e´‘ê´kÕ\THêïsTT, mø£ÿ&Óøÿ£ &É e⁄HêïsTT?
dü+düÿè‘· sêe÷j·TD+ Á|üø±s¡+ <äXs¯ <¡ Tä∏ ìøÏ uÛ≤s¡´˝…+<äsT¡ ? sêeTT&ÉT @ø£|rü ïÁe‘·T&˚Hê?
\ø£åàDT&ÉT $yêVæ≤‘·T&Ü, n$yêVæ≤‘·T&Ü? eqyêkÕìøÏ yÓ[flqHê{ÏøÏ d”‘êsêeTT\
ej·TdüT‡˝…+‘·? @ |ü]dæ‘ú T· \˝À d”‘ê|üV≤ü s¡D+ »]–+~. \+ø±<äV≤ü q eè‘êÔ+‘·+
m+‘·es¡≈î£ $X¯«dæ+#·<–ä +~? sêe÷j·TDø±\+ Hê{Ï kÕ+|òTæ ø±#êsê ˝Ò$? ÄVü‰s¡
ìj·Te÷˝Ò$? d”‘êsêeT\ø£àå DT\T eT<äé÷+kÕ\qT eTT≥ºìyêsê? ` Ç{Ïº Á|üXï¯ \T
eT]j·TT ô|øÏÿ+{ÏøÏ ≈£L&Ü Ä |”]øƒ ˝£ À düe÷<ÛëHê\qT #Ó|Œü &ÜìøÏ H˚qT Á|üjT· ‹ï+#êqT.
á düe÷<ÛëHê\qT #Ó|Œü &É+˝À H˚qT }Vü≤ô|’ Ä<Ûës¡|&ü ˝É <Ò Tä . dü+düÿè‘· sêe÷j·TD+
qT+#˚ Hê düe÷<ÛëHê\ìï+{ÏøÏ kÕøå±´<Ûësê\qT #·÷|æ+#êqT— Hê yê<ëìï eT]+‘·
ã\|üs#¡ &· +É ø√dü+ sêe÷j·TD≤ìï $eTs¡ÙHê‘·àø£+>± |ü]o*+∫q C≤rj·T, $C≤rj·T
|ü+&ç‘T· \qT kÕ≈£îå \T>± |æ*#êqT.
Ä |”]øƒ ˝£ À dü$düsÔ +¡ >± #Ó|Œæ q $wüj÷· \qT ‹]– Bì˝À H˚qT ‘·&eÉ uÀe&É+
˝Ò<Tä . Çø£ÿ&É ø=‘·Ô $wüj÷· \H˚ ÁyêkÕÔqT. nsTT‘˚, á ªªd”‘C· Àdü´+μμ Hê≥ø±ìï, Bì
Á|ü<ëÛ qbÕÁ‘·\qT MTs¡T düe´+>± ne>±Vü≤q #˚dTü ø√yê\+fÒ, ªªC≤u≤*μμ |”]øƒ q£ T ˇø£kÕ]
#·<eä &É+ nedüse¡ Tì uÛ≤$düTHÔ êïqT.
Hê s¬ +&ÉT |”]øƒ \£ ˝À @B MT≈£î q#·Ãø£b˛e#·TÃ, Hê s¬ +&ÉT Hê≥ø±\˝À <˚˙ï MTs¡T
yÓT#·Ãø£b˛e#·TÃ. n+‘˚ »]–‘˚, n+<äT≈£î H˚ HÓ+‘· e÷Á‘·+ u≤<Û|ä &ü qÉ T. Hê≈£î ø±e\dæ+~
MT ÄyÓ÷<ä+ ø±<äT, MT˝À Ä˝À#·q— H˚qT ø√πs~ MT Á|üX+¯ dü ø±<äT, MT˝À õC≤„d,ü
m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT bÕ‘· $wüj÷· \qT ø=‘·Ô <äèwæ‘º √ #·÷&Ü¶ìøÏ eTq+ Á|üjT· ‹ï+#ê*, bÕ‘·
$XÊ«kÕ\qT ø=‘·Ô |üØø£å\≈£î ô|≥Tºø√yê*. bÕ‘· >±<∏ä\≈£î ø=‘·Ô yêÚ≤´Hê\qT
#Ó|ü ø√yê*. n|ü&ÉT >±ì eTq˝À ø=‘·Ô Ä˝À#·q\T sπ ø¬ ‘·eÔ ⁄— n|ü&ÉT >±ì eTq˝À
ø=‘·Ô #Ó‘’ q· ´+ ô|\T¢_ø£<Tä — n|ü&ÉT >±ì ø=‘·Ô ‘˚»düT‡˝À, z»düT‡‘√ ˇø£ C≤‹>±
eTq+ eTT+<äT≈£î kÕ>∑˝eÒ TT. eTq˝À düãÔ ‘Δ · b˛yê*, dü+#·\q+ sêyê*— eTq˝À
W<ëd”q´+ >∑‹+#ê*. @<√ ˇø£ |üø£å+ eVæ≤+#ê\qï |ü≥Tº<ä\ ô|s¡>±*. eTq˝À
ªª$dü‡qï\μμ |ü≥,¢ yê] ªªy˚<ë\μμ |ü≥¢ >ös¡e+ ‘·>±Z*, ‹]– ªªÁ|üXÀï|üìwü‘T· \Ô Tμμ $]$>±
yÓ\Te&Ü*. Hê≥ø±\qT >∑÷]Ã, yê{ÏøÏ |”]øƒ \£ qT #˚]Ã, H˚qT kÕ~Û+#·>√s¡T‘·Tqï~
á e÷qdæø£ |ü]es¡qÔ H˚, á qe#Ó‘’ H· ê´H˚ï, á |ü⁄s√>∑‹H˚. MT˝À ø=+<ä]øÏ ø£w+ºü
ø£*–+#·&+É <ë«sêH˚ Hê \øå±´ìï kÕ~Û+#·e\dæeùd,Ô n+<äT≈£î H˚qT yÓqTBj·T qq&ÜìøÏ
Hê Hê≥ø±˝Ò, yê{ÏøÏ Hê |”]øƒ ˝£ Ò ‘êsêÿD≤\T.
Hê~ Äs¡´, Äπs´‘·s¡ <äèwæº ø±<äT— Áu≤Vü≤àD, Áu≤Vü≤àDÒ‘s· ¡ <äèwæº ndü˝Ò ø±<äT. n$
dü+≈£î∫‘· <äèwüß\º T. n$ Hê≈£î+fÒ, qqTï #·÷∫ H˚H˚ dæ>T∑ |Z &ü Ü*. C≤‹eT‘· ≈£î\ es¡Z
$uÛ<Ò ë\˙ï düeTdæb˛yê*— düeT‘êkÕ«‘·+Á‘ê´\T düs«¡ Á‘ê HÓ\ø=Hê*— <ë]Á<ä´+, <Óq’ ´+
á uÛ÷Ñ ‘·\+ qT+∫ eT≥Te÷j·TyÓTbÆ ˛yê*— nD«Ádüj Ô T· T<ä+Δ <ë«sê qs¡C≤‹, <ëì
Hê>∑]ø£‘· düs«¡ HêX¯+ ø±>∑\ Á|üe÷<ä+ |üP]Ô>± ‘=\>±*— $y˚ø$£ C≤„Hê\T e]ú˝≤¢*—
e÷qe⁄ìøÏ n‘·&ç e÷qe‘·≈î£ |ü{≤º_ùÛ wø£+ »s¡>±* ` Ç<˚ Hê Äsê≥+, Ç+<äTøπ Hê
b˛sê≥+. á b˛sê≥+˝À MTs¡T Hê düsd¡ qü T ì*ùdÔ dü+‘√wækÕÔqT— Hê düeTTàK+˝À
ì*∫Hê dü+‘√wækÕÔqT— Ç<˚ MT≈£î Hê ÄVü‰«q+— Hê |üøÿ£ H√, Hê jÓT<äT≥H√ u≤s¡T
rs¡+&ç, b˛s¡T˝À <ä÷ø£+&ç!
Ç+‘·es¡≈î£ H˚qT Áyêdæ+~ 1965˝À. n+‘·≈î£ s¬ +&ÉT, eT÷&˚fifl¯ ≈£î eTT+<äT>±H˚
ªªC≤u≤*μμ, ªªd”‘C· Àdü´+μμ Hê≥ø±\‘√ bÕ≥T yê{Ï ø√eπø #Ó+~qyê{Ïì eT] eT÷&ç+{Ïì
düsTT‘·+ |üP]Ô #˚XÊqT. yê{Ïì n|üŒ{Ï˝À $»j·Tyê&É, >∑T+≥÷s¡T, ôV≤’ Á<ëu≤<äT, eTÁ<ëdüT,
q÷´&Û©ç ¢ q>∑sê\˝À Hê $TÁ‘·ãè+<ë\≈£î #·~$ $ì|æ+#êqT. ø±ì, yê{Ïì Á|ü#T· ]+#·&+É
»s¡>˝∑ <Ò Tä . Ç+<äT≈£î ø±s¡D+ Hê Hê≥ø±\ dü<eä >±Vü≤q≈£î düTBs¡È |”]øƒ \£ T eTTU≤édüse¡ Tì
uÛ≤$+∫q H˚qT yê{Ïì Áyêj·T˝Òø£ b˛e&ÉyT˚ . 1964 &çôd+ãs¡T˝À Hê≈£î s¬ +&Ée‘·÷]
>∑T+&Ób˛≥T ôV≤#·TÃ>± e∫Ãq|ü&ÉT, #·∫Ãb˛‘·Tqï≥Tº>± H˚qT q$Tàq|ü&ÉT, Hê≈£î ø£*–q
s¬ +&ÉT ∫+‘·\˝À ˇø£{`Ï ªªnjÓ÷´! Hê Hê≥ø±\qT neTTÁ~‘·+>± $&ç∫ yÓ[flb˛‘·THêïH˚!μμ
nì. nsTTHê, yê{Ï Á|ü#T· s¡D ø±s¡´Áø£eT+ Ç|üŒ{Ïø¬ H’ ê |üP]Ô ø±H˚˝<Ò Tä .
10 Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄
1964 Hê{Ï s¡T>∑à‘·qT+&ç |üP]Ô>± ø√\Tø=qø£eTT+<˚, m˝≤>√ z|æø£ ‘Ó#T· Ã≈£îì,
1965 y˚T, pHé HÓ\˝À ªªC≤u≤*μμ |”]øƒ q£ T Áyêdæ, yÓqTyÓ+≥H˚ ªªd”‘C· Àdü´+μμ |”]øƒ q£ T
yÓTT<ä\T ô|{≤ºqT. Ç+‘·˝À ‹]– Äs√>∑´+ #Ó&bç ˛sTT+<√, eTπs$T »]–+<√ Ç|ü&ÉT
C≤„|øü +£ ˝Ò<Tä >±ì, ÁbÕs¡+uÛ|Ñ Tüò ≥º+˝ÀH˚ n~ ì*∫b˛sTT+~. n+‘˚ ` Hê neTTÁ~‘·
Hê≥ø±\qT >∑T]+∫ ‹]– H˚qT ÁX¯<Δä eVæ≤+∫+~ qy√<äjT· Á|ü#T· s¡D dü+düú yê]
|ü≥Tº<ä\ô|’ 1974˝ÀH˚. Ä dü+e‘·‡s¡+˝À Hê ªªC≤u≤*μμì Á|ü#·T]+∫q MT<ä≥
ªªd”‘·CÀdü´+μμ Hê≥ø±ìï eTTÁ<äD≈£î dæ<äΔ|üs¡#·e\dæ+~>± yês¡T m+‘·>± b˛]Hê
Ç|üŒ{Ïes¡≈î£ (1976 y˚T HÓ\ es¡≈î£ ) n+<äT≈£î H˚qT ñ<ä´$T+#·HH’Ó ê ˝Ò<Tä . Hê\T¬><’ Tä
HÓ\\ ÁøÏ‘+· ‹]– >∑T+&Ób˛≥T e∫Ãq MT<ä≥ (n~ Hê\Ze‘·÷]) <ëìï ∫≥º∫e]
ªªyê]ï+>¥μμ>± |ü]>∑DÏ+#·ø£b˛‘˚, Hê Hê≥ø±\T eT] yÓ\T>∑TeTTK+ #·÷&ÉuÀeì
s¡÷&Û|É sü #¡ T· ø=qï+<äTH˚ 1965˝À ì*∫b˛sTTq |òTü ≥º+qT+∫ ªªd”‘C· Àdü´+μμ |”]øƒ q£ T
‹]– Ç|ü&ÉT Áyêj·TuÀ‘·THêïqT.
nsTT‘˚, |ü<fi˚ fl¯ Hê{Ï ø£+fÒ Ç|ü&ÉT Äs√>∑´+ ‘·≈î£ ÿe, <ës¡&Û ´+ ‘·≈î£ ÿe. n|üŒ{Ï
ªªô|{’ò +Ï >¥ eT÷&éμμ Ç|ü&ÉT ˝Ò<y˚ ÷Ó ≈£L&Ü! Ç+‘˚ø±ø£, sêe÷j·TD≤ìï >∑T]+∫ |ü<fi˚ fl¯ Hê&ÉT
#·~$q $wüj·÷\qT Ç|ü&ÉT HÓeTs¡T≈£î ‘Ó#·Ãø√e\dæ edüTÔqï~. á |ü<˚fi¯fl˝À
sêe÷j·TD≤ìï >∑T]+∫ yÓ\Te&çq ø=‘·Ô |ü]XÀ<Ûqä yê´kÕ\qT, Á>∑+<∏ë\qT #·<eä e\dæ
edüTqÔ ï~. n+<äTe\¢ @ y˚Ts¡≈î£ Hê ø£èwæ »j·TÁ|ü<+ä ø±>∑\<√ #Ó|Œü ˝ÒqT. nsTTHê,
X¯øÔÏ e+#·q˝Òì Á|üjT· ‘·ï+ #˚kÕÔqT.
á ªªd”‘C· Àdü´+μμ |”]øƒ ˝£ À H˚qT Á|ü‘´˚ øÏ+∫ #·]Ã+#·>√s¡T‘·Tqï eTTU≤´+XÊ*$ :
1. sêe÷j·TD>±<∏≈ä î£ #ê]Á‘·ø±<Ûës¡+ @ ø=+#Ó+>±HÓH’ ê e⁄qï<ë?
2. sêeTTì eqyêdü+ @ ÁbÕ+‘·+˝À?
3. sêø£då Tü ˝…es¡T? yê] dæ‹ú >∑‘T· ˝…{$ºÏ ?
4. ãTTwüß ˝…es¡T? ‘·eT j·T»„j÷· >±<äT\≈£î yês¡T »qkÕúHêìï mqTïø=q&É+ <˚ìøÏ?
5. sêe÷j·TDø±\+ Hê&ÉT me] Äj·TT<Ûë ˝…{$ºÏ ?
á nsTT<äT Á|üXï¯ \ #·sÃ¡ qT nsTT<äT Á|üøs£ D¡ \˝À »s¡T|ü⁄‘êqT. eTs=ø£ Á|üøs£ D¡ ≤ìï
Hê Hê≥ø£+˝Àì bÕÁ‘·\qT >∑T]+∫ #·s¡Ã≈£î $ìjÓ÷–kÕÔqT. Ç‘·s¡ $wüj·÷\qT
‘·&eÉ e\dæeùd,Ô n+<äT≈£î eTs=ø£, ˝Ò<ë eT]ø=ìï Á|üøs£ D¡ ≤\qT Á|ü‘´˚ øÏkÕÔqT. nsTT‘˚,
Ç{Ïº n>∑‘´· + ãVüQXÊ ø£\>∑<Tä .
d”‘· CÀdü´+ 11
sêe÷j·TD+˝À ì» yÓT+‘·?
sêe÷j·TD>±<∏ä≈£î #ê]Á‘·ø±<Ûës¡+ @ ø=+#Ó+>±HÓ’Hê e⁄qï<ë? ` á Á|üX¯ï
y˚jT· &ÉyT˚ ø√{≤qTø√≥¢ sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô <äèwæ˝º À ˇø£ ô|<ä› H˚s+¡ , ˇø£ |òTü Às¡ bÕ|ü+. á
Á|üXï¯ y˚ùd yêì Hê\ÿ N˝≤Ã*, >=+‘·T qT\e÷*, n‘·&ìç ì\Te⁄Hê bÕ‹ô|{≤º*.
sêe÷j·TD+ ì»+ ø±ø£b˛‘˚, @~ ì»+? m+‘· <ä÷s¡yÓ÷ b˛e&É+ <˚ìøÏ? ˇø£
≈£î{°sêìï y˚dTü ≈£îì, ø=+‘· ø±\+ bÕ≥T eTq uÛÁÑ <ë#·\+ düMTbÕq d”‘êsêeT\ø£àå DT\T
eqyêdü+ #˚dqæ +<äTH˚ Ä ÁbÕ+‘êìï áHê{Ïø° ªª|üsXí¡ Ê\μμ n+≥THêïs¡T. <ëì e<ä›
d”‘· ãTT‘·TkÕïHê\T #˚dqæ ñwüí >∑T+&Ü\T áHê{Ïø° e⁄HêïsTT. ã≥º\T ñ‘·T≈£îø=q&Üì¬ø’
ÄyÓT yê&çq sê‹ã+&É\qT Ç|üŒ{Ïø° nø£ÿ&É #·÷&Ée#·TÃ. ÄyÓT n|üVü≤s¡Dyês¡ÔqT
>∑T+≥÷s¡Tõ˝≤¢˝Àì ˇø£ ø=+&Ée<ä› yÓTT≥ºyÓTT<ä≥>± sêeTT&ÉT $qï+<äTH˚ <ëìøÏ
ªª$qTø=+&Éμμ nH˚ ù|s¡T e∫Ã+~. bÕwü+&ÉT\T @eTHêï, sêeD≤düTs¡Tì ø±wü̃ $T|üŒ{Ïø°
uÛ>Ñ u∑ >ÑÛ ∑ eT+&ÉT‘·÷H˚ e⁄qï~. Ç|ü&ÉT \+ø£qT leT‹ dæ]e÷y√ ã+&Üs¡THêj·Tøπ
|ü]bÕ*düTHÔ êï, $;ÛwDü T&ÉT Ä B$˝ÀH˚ mø£ÿ&√ ˇø£#√≥ Á|üdqü ï+>± ≈£Ls¡TÃì áHê{Ïø°
sêeTuÛ»Ñ q #˚d÷ü HÔ ˚ e⁄Hêï&ÉT. Äj·Tqe˝… Vü≤qTeT+‘·T&ÉT düsTT‘·+ ∫s¡+J$. Hêdæ≈Ô î£ \
bÕ|æwæ˜ ø£fi¯fl≈£î Äj·Tq ø£qã&Éø£b˛e#·TÃ>±ì, ªªlÄ+»H˚j·T+, Á|üdüHêï+»H˚j·T+,
Á|üu≤Û ~e´ø±j·T+, Á|üø]° ÁÔ |ü<ëj·T+, uÛCÑ Ò yêj·TT|ü⁄Á‘·+, uÛCÑ Ò yê\>±Á‘·+, uÛCÑ VÒ ≤ü +!μμ
n+≥÷ ÁbÕ]ú+∫q+‘·H˚ uÛ≈Ñ î£ \Ô s¡øDå£ ø¬ ’ áHê{Ïø° Äj·Tq ˇø£ >∑+‘·T˝À e∫Ã, uÛ÷Ñ ‘·
Áù|‘· |æXÊ#ê\qT N*Ã #Ó+&Ü&ÉT‘·THêï&ÉT.
bÕwü+&ÉT\T, Ç‘·s¡ Hêdæ≈Ô î£ \T qeTàø£b˛sTTHê, sêeT»qq+ <ë<ë|ü⁄ |ü~ \ø£\å
dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+ »]–+~. eT]+‘· ø£∫Ã‘·+>± #ÓbÕŒ\+fÒ, Áø°düTÔ≈£î |üPs¡«+
8,67,102 dü+e‘·‡sê\ Hê&ÉT Á‘˚‘êj·TT>∑+˝À »]–+~. sêe÷j·TD+˝ÀH˚ ˇø£#√≥
(ñ‘·Ôs¡ ø±+&É˝À 74e düs¡Z) sêeT»qq+ Á‘˚‘·˝À ø±<äì, <ë«|üs¡+˝À nì
e⁄qï<äqTø√+&ç. sêeD e<Ûëq+‘·s¡+ |üs¡y˚TX¯«s¡Tì yÓ+≥ sêeTTì e<ä›≈£î e∫Ãq
<äX¯s¡<∏äT&ÉT ªªø±Vü≤fi¯ó&ÉqT Áu≤Vü≤àDTì ncÕºeÁ≈£î&ÉT ‘·]+|üCÒdæq≥Tº ˙e⁄ Hê yêø£´
|ü]bÕ\q<ë«sê qqTï ‘·]+|üCXÒ Êe⁄μμ nì ncÕºeÁ≈£îì Á|üdøü ÔÏ ‘Ó∫Ãq≥Tº j·TT<äøΔ ±+&É˝À
(122e düs)Z¡ e⁄qï+<äTq sêeTT&ÉT ø£*j·TT>∑ ÁbÕs¡+uÛ≤ìøÏ #Ó+~qyê&Éì rsêàì+#·T
ø√yê\qTø√+&ç.1 nsTT‘˚, Ç$ bıs¡bÕ≥T e÷≥\T. sêeTTìøÏ, sêe÷j·TD≤ìøÏ
dü+ã+~Û+∫q+‘· es¡≈£î m+‘· yÓqø£≈£î yÓ&ç‘˚, ìC≤ìøÏ n+‘· #˚s¡Te>± eTq+
»s¡T>∑T‘êeTT! ‹s¡T>∑T˝Òì á dü÷Á‘êìï bÕ{Ï+#˚ ˇø£ CÀ´‹wüXÊÁdüÔ |ü+&ç‘·T&ÉT
sêeTsêeDj·TT<äΔ+ Áø°düTÔ≈£î |üPs¡«+ 1,25,67,101e dü+e‘·‡s¡+˝À »]–+<äì
#ÓbÕŒ&ÉT. ˇø£ $<Û+ä >± Ç~ ≈£L&Ü ‘·–q+‘·>± yÓqTø£≈î£ yÓfifl¯ &É+ ø±<äT. á uÛ÷Ñ $T
|ü⁄{Ïqº |ü&˚, Ä e÷≥≈£î eùd,Ô á uÛ÷Ñ $T |ü⁄≥ºø£ eTT+<˚, y˚<ë\THêïsTT. yê{Ï˝À
Çøå±«≈£îì ù|s¡T e⁄qï~. d”‘êsêeT\ø£àå DT\ ù|s¡T¢ e⁄HêïsTT. y˚<ë+>±˝…q’ Áu≤Vü≤àD≤\˝À,
ñ|üìwü‘T· \Ô ˝À $<˚V≤ü sêE »q≈£îì ù|s¡T e⁄qï~. øπ ø£jT· sêE nX¯«|ü‹ ù|s¡T e⁄qï~.
á <Û√s¡D˝Ï À sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô T @y˚TyÓ÷ #ÓãT‘·÷ b˛‘ês¡T. n+‘·÷bı+‘·÷ ˝Ò≈î£ +&Ü
#ÓãT‘·÷ b˛‘ês¡T. yê] e÷≥\≈£î $\Te sTTùd,Ô sêeDTìøÏ |ü~ ‘·\\ì, Çs¡y’Ó
#˚‘T· \ì qeTàe\dæ edüT+Ô ~— Vü≤qTeT+‘·TìøÏ ‘√ø£e⁄qï≥Tº, n‘·&TÉ q÷s¡T jÓ÷»Hê\
düeTTÁ<ëìï (ãVüQXÊ ‘·q ‘√ø£ ‘√&ÜŒ≥T‘√H˚) ne©\>± \+|òTæ +∫, \+ø£qT ‘·>\∑ u…{ºÏ
e∫Ãq≥Tº qeTàe\dæ edüT+Ô ~— ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ ìí ìÁ<äqT+∫ y˚T˝§ÿ\|ü&ÜìøÏ n‘·&ìç yÓsTT´
j˚TqT>∑T\‘√ sêeDT&ÉT ‘=øÏÿ+∫q≥Tº qeTàe\dæedüT+Ô ~— sêe÷j·TD+˝À ø√ø=\¢\T>±
e⁄qï Ç{Ïº ø±ø£eTà ø£<∏ä\ìï+{Ïì ø£&ç–b˛dæq dü‘ê´\T>± >∑T]Ô+#·e\dæ edüTÔ+~.
n+<äTe\¢ sêeTj·TD≤ì ≈£îqï #ê]Á‘·ø£ ÁbÕ‹|ü~ø£ $wüjT· yÓTÆ »]ù| #·sÃ¡ dü+<äs“¡ +¤ ˝À
sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô qT eTq <ä]<ë|ü⁄\¬øH’ ê #˚s˙¡ j·Tsê<äT. yê]ì, yê] k˛<ÓqT m+‘·e÷Á‘·+
|ü{Ïº+#·Tø√sê<äT.
ø£≥Tºø<£ ≈ä∏ î£ , >∑{ºÏ #·]Á‘·≈î£ uÛ<Ò +ä ‘Ó*j·Tì sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô qT ˇø£ |üøÿ£ ≈£î HÓ{,ºÏ y˚<ë\qT
#ê]Á‘·ø£ <äèwæ‘º √ |ü]o*ùd,Ô yê{Ï˝Àì Çøå±«≈£îìøÏ, sêe÷j·TD+˝Àì Çøå±«≈£îìøÏ @MT
dü+ã+<Û+ä ˝Ò<ìä ‘Ó\TdüT+Ô ~. ãTTπ>«<ä+˝À ˇø£kÕ], n<Ûsä «¡ Dy˚<+ä ˝À ˇø£kÕ], yÓTT‘·+Ô
s¬ +&ÉT kÕs¡T¢ y˚<ë\˝À Çøå±«≈£îì Á|üdøü ÔÏ e⁄qï~. nsTT‘˚, Ç‘·&TÉ yÓe’ dü«‘· eTqTe⁄
≈£îe÷s¡T&ÉT ø±&ÉT, sêeTTì e+XÊìøÏ eT÷\ |ü⁄s¡Twüß&ÉT ø±&ÉT. b˛‘˚, ãTTπ>«<ä+˝Àì
d”‘· Hêπ>{Ï#ê\T >±ì, sêe÷j·TD HêsTTø£ ø±<äT. ãTTπ>«<ä+˝ÀH˚ ˇø£ ãTT≈£îÿ˝À
d”‘· CÀdü´+ 13
ªªsêeTyéTμμ nH˚ e÷≥ ‘·–˝Òd]ü øÏ, ªªeT] dü+<˚V≤ü + <˚ìøÏ? Ç~>√! Çø£ÿ&É sêeTø£<ä∏
;»s¡÷|ü+˝À e⁄qï~μμ n+≥÷ l _.$. ø±y˚TX¯«s¡ nj·T´sY m–] >∑+‘·Ty˚XÊ&ÉT.2
nsTT‘˚ kÕj·THê#ês¡T´&ÉT á ªªsêeTyéTμμ |ü<ëìøÏ á dü+<äs¡“¤+˝À #Ó|æŒq ns¡ú+
ªªsêÁ‹μμ nì. dü]>± Ç<˚ nsêúìï ‘·q ãTTπ>«<ä+ nqTyê<ä+˝À ÄsY.{Ï.ôV≤#Y. Á–|ò‘æ Y
d”«ø£]+#ê&ÉT. ôV≤#Y. Á>±düàHé düsTT‘·+ ãTTπ>«<ëìøÏ ‘·q »s¡àHé nqTyê<ä+˝À Ç+‘˚
#˚XÊ&ÉT. Çø£, \ø£Då Tì Á|üdøü ÔÏ $T–*+~. ãTTπ>«<ä+˝Àì ªª\ø£àå Dμμ X¯ã+› ªªy˚~ø˘ Ç+&Óø‡˘ μμ
$es¡D Á|üø±s¡+ ˇø£ <ëqo* ‘·+Á&çù|s¡TqT dü÷∫düTqÔ ï~.3
Çø£ÿ&É eTs=ø£ $wüj÷· ìï ≈£L&Ü >∑eTì+#ê*. y˚<yä êvàj·T+˝À sêeTTì Á|üdøü ìÔÏ ,
Ç‘·s¡ sêe÷j·TDbÕÁ‘·\ Á|üdüøÏÔì rdüT≈£îsê>√]‘˚ Ä |üìì dü+<˚Vü‰ìøÏ ÄkÕÿs¡+
˝Ò≈î£ +&Ü #˚ùdyês¡T ø±<ë? ˇø£ sêeTTì #·÷∫, eTs=ø£ sêeTT&Éì bıs¡|&ü Ü¶ìøÏ m+‘·
e÷Á‘·+ M\T˝Ò≈£î+&Ü ªªsêeT W|ü‘·dæ«ìμμ ªªsêeTÁø±‘·TC≤‘˚j·TT&ÉTμμ, ªªsêeTe÷s¡Z
y˚j·TT&ÉTμμ n+≥÷ Áu≤Vü≤àD≤\˝À, ñ|üìwü‘·TÔ\˝À #Ó|æŒq≥Tº, ªªsêeT<ëX¯s¡~∏μμ nì
düŒwü+º >±, ìs¡«› +<ä«+>± #Óù|Œyês¡T ø±<ë?
y˚<ë\qT, y˚<øä ±˝≤ìï $&ç∫ô|≥º+&ç— ø£˙dü+ bÕDÏì yê´ø£sD¡ +˝ÀHÓH’ ê sêeTTì
Á|üdøü ÔÏ ˝Ò<Tä . Äj·Tq yêdüT<˚eø£èwüßìí ù|s¬ ‘êÔ&TÉ . j·TT~Ûwsæ̃ T¡ ì ù|s¬ ‘êÔ&TÉ , ns¡Tq® Tì
ù|s¬ ‘êÔ&TÉ , sêeTTì ‘·\eHÓH’ ê ˝Ò<Tä . Ç+‘˚ø±<äT. |ü‘+· »* s¡#q· \˝À düsTT‘·+ sêeTTì
}düT bıs¡bÕ≥T>±HÓH’ ê sê<äT. ndü\T Áø°dTü Ô X¯ø±ìøÏ |üPs¡«|ü⁄ @ XÊdüq+˝ÀqT sêeTTì
Á|üdøü ÔÏ ø£qã&É<ìä yÓ÷]{Ÿ‡ $+≥sYì{Ÿ‡4 ÁyêXÊ&ÉT.
nsTTHê, ãTTπ>«<ä+˝Àì ~y√<ëdüT, sêe÷j·TD+˝Àì <äXs¯ <¡ Tä∏ &ÉT düeTø±*≈£î\ì,
X¯+ãs¡Tìô|’ j·TT<ä+Δ ˝À ~y√<ëdüT≈£î <äXs¯ <¡ Tä∏ &ÉT u≤dü≥>± ì*#ê&Éì, á <Û√s¡D˝Ï À
@y˚TyÓ÷ |ü+&ç{Ÿ <ë«s¡ø± Á|ükÕ<é $TÁXÊ #ê˝≤ #ê˝≤ #ÓbÕŒ&ÉT.5 sê»ø°jT· s¡+>∑+˝Àì
‘·q ãT~Δ #ê‘·Tsê´ìï, ‘·q yê<äHÓ’|ü⁄D≤´ìï kÕVæ≤‘·´ s¡+>±ìøÏ e]Ô+|üCÒj·T&ÜìøÏ
áj·Tq >∑{Ïº Á|üj·T‘·ï+ #˚j·Tø£b˛˝Ò<äT >±ì, n~ πøe\+ ˇø£ ªªdüs¡ÿdt |ò”{Ÿμμ>±
|ü]D$T+∫+~.
@ ªªdüsÿ¡ dt |ò{” Ÿμμ #˚jT· ≈£î+&Ü sêe÷j·TD≤ìï $#·øDå£ ≤ |üPs¡«ø£+>± |ü]o*+∫q
C≤rj·T, $C≤rj·T |ü+&ç‘T· \T <ëìøÏ @ bÕ{Ï>± #ê]Á‘·ø±<Ûës¡+ ø£\<äqï $wüj÷· ìï
$_ÛHêï_ÛÁbÕj·÷\qT yÓ\&¢ +ç #ês¡T. yê{Ïì dü÷\ú +>± s¬ +&ÉTesêZ\ øÏ+<ä $uÛõÑ +#·e#·TÃ:
1. sêe÷j·TD+ |üP]Ô>± ø£*Œ‘·>±<∏.ä
2. sêe÷j·TD+˝À ndü+uÛÑe $wüj·÷\T, nuÛÑ÷‘·ø£\Œq\T ô|≈£îÿ\THêï, <ëìøÏ
#ê]Á‘·ø±<Ûës¡+ @ dü«\Œ+>±H√ ˝Òøb£ ˛˝Ò<Tä .
á s¬ +&ÉT esêZ\ n_ÛÁbÕj·÷\˝À ‹]– nH˚ø£ $uÛ<Ò ë\THêïsTT. yê{Ï˝À Á|ü<ëÛ qyÓTqÆ $$:
n. sêe÷j·TD>±<∏≈ä î£ eT÷\;»+ y˚<yä êvàj·T+˝À e⁄qï~.
Ä. ñ‘·sÔ ¡ uÛ≤s¡‘êìøÏ #Ó+~q ø=ìï uÖ<äΔ C≤‘·ø£ ø£<\ä∏ , <äøDåÏ uÛ≤s¡‘êìøÏ #Ó+~q
ø=ìï C≤q|ü<ä >±<∏\ä ø£\>± |ü⁄\>∑yT˚ sêe÷j·TD+.
Ç. m|ü&ÉT @ s¡÷|ü+˝À Ä$s¡“¤$+∫Hê sêe÷j·TD+ô|’ Á^ø˘ bÂsêDÏø£ >±<∏ä\
Á|üu≤Û e+ ã©j·T+>±H˚ e⁄qï~.
á. K>√fi¯ XÊÁkÕÔìï ø£<ë∏ s¡÷|ü+˝À #Ó|Œü &ÜìøÏ »]–q Á|üjT· ‘·ï |ò*ü ‘·yT˚ sêe÷j·TD+.
b˛‘˚ sêe÷j·TD≤ìøÏ m+‘√ø=+‘· #ê]Á‘·ø±<Ûës¡+ ˝Òøb£ ˛˝Ò<ìä #Óù|Œ yê]˝À`
m. ø=+<äsT¡ <ëìï dæ+Vü≤fi¯+ es¡≈î£ Äs¡´kÕÁe÷»´ $düsÔ D¡ >± ù|s=ÿ+{≤s¡T.
_. eT]ø=+<äsT¡ Äs¡Ć≤‹øÏ #Ó+~q sêeTTì C…Á’ ‘·j÷· Á‘· $+<Û´ä |üs«¡ ‘ê\qT <ë{Ï
yÓfifl¯ ˝Ò<ìä yê~kÕÔsT¡ .
dæ. y˚s=ø£ ø=+<äsT¡ Äs¡´ kÕÁe÷»´ $düsÔ D¡ j·T‘·ï+ m+‘· e÷Á‘·+ ˝Ò<ìä , Äs¡´
dü+düÿè‹ì, Hê>∑]ø£‘·qT <äøÏåD≤|ü<∏ëìøÏ yê´|æ+|üCÒj·T&ÜìøÏ e÷Á‘·y˚T ø£èwæ
»]–+<äì dæ<ëΔ+rø£]kÕÔsT¡ .
&ç. sêe÷j·TD≤ìøÏ s¡+>∑d\úü + Ç+&çj÷· ø±<äT, áõ|ü⁄º nì yê~+#˚ yês¡T düsTT‘·+
ø=+<äs¡THêïs¡T.
πøe\+ Ç$ e÷Á‘·y˚T ø±ø£, eT]ø=ìï dü÷#·q\THêïsTT, dæ<ëΔ+‘ê\THêïsTT.
yê<ë\THêïsTT. Á|ü‹yê<ë\THêïsTT. ˇπø s¡#·sTT‘· ªªÇ~ ø±e#·TÃ, n~ ø±e#·TÃ,
eTs=ø£{Ï ø±e#·TÃ, n˙ï ø±e#·TÃμμ nì #Ó|Œæ q dü+<äsê“¤\T düsTT‘·+ e⁄HêïsTT. yê{Ï
$esê\˝ÀøÏ H˚qT n+‘·>± yÓfifl¯ qT— $$<Ûä |ü+&ç‘T· \T, $_Ûqï |ü]XÀ<Û≈ä î£ \T yÓ\&¢ +ç ∫q
$s¡T<ëΔ_ÁÛ bÕj·÷\˝À ø=ìï+{Ïì e÷Á‘·yT˚ dü+Á>∑V≤ü +>± ìy˚~kÕÔqT.
sêe÷j·TD>±<∏äqT n+≈£îs¡ ÁbÕj·T+>± y˚<äyêvàj·T+˝À |ü]øÏ+#·e#·TÃqì
1872˝À »s¡à˙øÏ #Ó+~q dü+düÿè‘·|+ü &ç‘T· &ÉT Ä˝ŸÁu…øº̆ y˚ãsY dü÷∫+#ê&ÉT— ‘·sê«‘·
|ü<øä =+&ÉT dü+e‘·‡sê\≈£î eTq s¡yT˚ XŸ#+· Á<ä <ä‘Y Ç~ |üP]Ô>± ì»eTì ñ<ëÈ{+Ï #ê&ÉT.
á ‘·s¡+yê]øÏ <ä‘Y n|ü]∫‘·T&ÉT ø±e#·TÃ>±ì, ˇø£Hê&ÉT Äj·Tq eTq C≤rj·T
Hêj·T≈£î&ÉT. ◊.|æ.mdt.Ä|òd” sü >Y ± ñ<√´>∑J$‘êìï ÁbÕs¡+_Û+∫, ãs√&Ü ~yêqT|ü<$ä
düyT˚ ‘·+>±, ñqï‘·|<ü eä ⁄\qT ô|øÏÿ+{Ïì Äj·Tq ìs¡«Væ≤+#ê&ÉT. Ä]úø£ XÊÁdüyÔ ‘˚ >Ô· ±
ø=ìï Á>∑+<∏ë\T s¡∫+#ê&ÉT. ãVüQuÛ≤cÕ |ü+&ç‘·T&ÉT>± ãTTπ>«<ëìï u…+>±©˝ÀøÏ,
sêe÷j·TD, uÛ≤s¡‘ê\qT Ç+^¢wßü ˝ÀøÏ nqTe~+#ê&ÉT. ø£$‘·«+ #ÓbÕŒ&ÉT, qe\\T
ÁyêXÊ&ÉT. ø±+Á¬>dt≈î£ ˇø£kÕ] n<Û´ä ≈£îå &ÓH’ ê&ÉT. y˚ãsY $$<Ûä düeTj·÷\˝À sêe÷j·TD≤ìï
d”‘· CÀdü´+ 15
>∑T]+∫ $_ÛHêï_ÛÁbÕj·÷\qT yÓ\&¢ +ç #·>±, <ä‘Y ˇπø dü÷#·qqT düŒwü+º >± #˚XÊ&ÉT.
ìwüÿs¡¸>± #˚XÊ&ÉT. n+<äTe\¢ eTT+<äT>± Äj·Tq dü÷#·qqT $e]+#·&yÉ T˚ düeT+»dü+.
$|ü⁄\ |ü]XÀ<Ûqä ‘·sê«‘·, BsêÈ˝À#·q |æ<|ä ü <ä‘Y #˚dqæ dü÷#·q ` ãTTπ>«<ä+˝Àì
d”‘· e÷], e÷], sêe÷j·TD+ d”‘>· ± |ü]D$T+∫+<äì. ãTTπ>«<ä+˝Àì d”‘· ˇø£
e´øÏÔ ø±<äT, Hêπ>{Ï#ê\T≈£î y˚<ãä TTwüß\T #˚dqæ s¡÷|üø\£ Œq e÷Á‘·yT˚ .6 ˇø£ <˚e‘ê
eT÷]Ô>± Hêπ>{Ï#ê\TqT dü+uÛ≤$+#·Tø=ì, ‘·øÿÏ q nH˚ø£ <˚e‘·\qT e˝… ÄyÓTqT düsTT‘·+
y˚<øä ±\+˝À Äsê~Û+#ês¡T. ø±\Áø£e÷q ÄyÓTqT >∑T]+∫ mHÓïH√ï ø£<ä∏ \*¢, HêØ˝Àø±ìπø
•s√eTDÏ>± ÄyÓTqT #˚XÊs¡T. n+‘·{Ï HêØ •s√eTDÏì ˇø£ eTVü‰|ü⁄s¡Twüßì |ü⁄Á‹ø£qT
#˚j·÷* ø£qTø£, ÄyÓT |æ‘·è‘ê«ìï ñ|üìwü‘·TÔ\ ø±\+˝À sê»]¸>± Á|üU≤´‹q+~q
»q≈£îìøÏ n+≥>∑{≤ºsT¡ . nsTT‘˚ ãTTπ>«<ëìï, <ëì˝Àì Hêπ>{Ï#ê\T Á|üdøü ìÔÏ |üP]Ô>±
Á‘√dæy˚j·T&ÜìøÏ M\T˝Òø£, Hêπ>{Ï#ê\T˝À »q≈£îìøÏ <=]øÏq •X¯óe⁄>± d”‘·qT
n_Ûe]í+#ês¡T. Hêπ>{Ï#ê\T (eékÕj·T+) ñ‘·sÔ u¡ ≤Û s¡‘+· qT+&ç <äøDåÏ ≤|ü<ë∏ ìøÏ HÓeTà~>±
$dü]Ô +∫q|ü&ÉT d”‘q· T >∑T]+∫q ø£<\ä∏ T ∫\e\T, |ü\e\T y˚jT· &É+ düV≤ü »+>±H˚
»]–+~.
d”‘· yêékÕsTTø£ <˚e‘· nsTT‘˚, eT] sêeTT&Óes¡T? Ç+<äT≈£î s¡yT˚ XŸ #·+Á<ä‘Y
»yêãT ªªÄj·Tq Ç+Á<äT&˚μμ nì. |ü⁄sêD≤\ Á|üø±s¡+ sêeTT&ÉT leTVü‰$wüßeí ⁄ ø±ì,
Ç+Á<äT&ÉT ø±&ÉT. nsTT‘˚, y˚<j ä T· T>∑+˝À Ç+Á<äT&˚ <˚yê~Û<e˚ ⁄&ÉT— n|üŒ{Ï˝À $wüßeí ⁄kÕúq+
Ç+Á<äTì ‘·sê«‘· @&ÉT yÓqø£\T>±H˚. áHê&ÉT ãVüQfi¯ Á|ü»\≈£î ‘Ó*j·Tø£b˛e#·TÃ
>±ì, <Ûsä à¡ dü÷Á‘· yêvàj·T+ Á|üø±s¡+, d”‘· Ç+Á<äTìuÛ≤s¡´. ˇø£Hê{Ï ‘·q Á|ü<eä∏ T kÕúq+
qT+∫ Ç+Á<äT&ÉT øπ e\ yÓTTø£ ~ø±Œ\T&ÉT>± &çy÷Ó {Ÿ ø±e&É+, $wüßeí ⁄ Ç+Á<äTì kÕúHêìøÏ
Á|üy÷Ó {Ÿ ø±e&É+, sêeTT&ÉT $wü«í e‘ês¡+ ø±e&É+, d”‘· sêeTTì uÛ≤s¡´ ø±e&É+ ` á
e÷s¡TŒ\˙ï »]–+~ bÂsêDÏø£ j·TT>∑+ Á|üy•˚ +∫q |æ<|ä Hü .˚ nsTT‘˚, Ç{Ïº e÷s¡TŒ˝…ìï
»]–Hê, <ä‘Y |ü\T≈£î\˝À, sêeTT&ÉT Ç+Á<äTìøÏ ªªˇø£ ø=‘·Ô ≈£Ls¡TŒμμ (ªªq÷´ m&çwHü μé μ)
e÷Á‘·yT˚ — sêeTsêeD j·TT<ä+Δ Ç+Á<ä eèÁ‘êdüTs¡T\ j·TT<ëΔìøÏ ˇø£ ø=‘·Ô s¡÷|ü⁄ e÷Á‘·yT˚ .
á $wüj·÷\qT y˚ãsY ø±<äq&ÉT >±ì, Äj·Tq eT‘·+ Á|üø±s¡+ ãTTπ>«<ä+˝À
ø£+f… düŒwüº+>± ‘Ó’‹ÔØj·T Áu≤Vü≤àD+˝À sêe÷j·TD>±<∏ä ;C≤\qT #·÷&Ée#·TÃ. Ä
Áu≤Vü≤àD+˝Àì ˇø£ >±<∏ä˝À #·+Á<äTì|ü≥¢ d”‘· Áù|eT Á|üdüøÏÔ e⁄qï~. sêeTTì
ªªsêeT#·+Á<äT&ÉTμμ>± ≈£L&Ü ù|s=ÿq&É+ á >±<∏ä ø±s¡D+>±H˚ ø±e#·TÃqì y˚ãsY }Vü≤
#˚XÊ&ÉT. Ç~ |ü]o\HÓH’ ê ˝Ò≈î£ +&Ü Á‘√dæyj ˚ T· <ä>T∑ }Vü≤ø±<äT. ªªVü≤]μμ ≈£îqï HêHêsêú\˝À
ªª#·+Á<äTμμ &=ø£{.Ï Ç+‘˚ø±ø£, #·+Á<äTì ≈£îqï Hêe÷e[˝À ªªzwüBXÛ ó¯ &ÉTμμ nH˚~ ≈£L&Ü
e⁄qï~. n‘·&ÉT zwü<ÛäT\≈£î áX¯ó&Ó’q+<äTq, n‘·&çì d”‘· (yêékÕsTTø£ <˚e‘·)
Áù|$T+#·&+É düV≤ü »y˚T.
d”‘≈· î£ eékÕj·T+‘√ >∑\ düìïVæ≤‘· dü+ã+<ÛëìøÏ eTs=ø£ kÕø£´å +>± bÕs¡dÿü s¡
>∑èVü≤´dü÷Á‘êìï #·÷|æ+#·e#·TÃ. bı\+ ô|s’ T¡ ô|’ e⁄+&É>± ªªd”‘j · T· »„+μμ »s¡bÕ\ì n~
ìπs•› düTqÔ ï~. >∑èVü≤´dü÷Á‘ê\qT >∑T]+∫ Á|ü‘´˚ ø£ |ü]XÀ<Ûqä \T »]|æq &Üø£sº Y $.myéT.
Äù|º $e]+∫q≥Tº, á j·TC≤„ìøÏ dü+ã+~Û+∫q ˇø£ eT+Á‘·+ d”‘q· T Ç+Á<äTì uÛ≤s¡´>±
dü+uÀ~ÛdTü qÔ ï~.7 øπ e\+ >∑èVü≤´dü÷Á‘ê\˝ÀH˚ ø±ø£, C…q’ eT‘· Á>∑+<∏ë\˝À düsTT‘·+
ªªd”‘»· qà+μμ? Á|üdøü ÔÏ e⁄qï≥Tº »>∑BXŸ #·+Á<äCH’… é ÁyêXÊ&ÉT.8
ãTTπ>«<ä+ d”‘· ø±\Áø£e÷q sêe÷j·TD+ d”‘>· ± e÷]q≥Tº #Ó|Œæ qyê]˝À eTs=ø£
Á|üeTTKT&ÉT sêe÷j·TD≤ìï ≈£L\+ø£w+ü >± |ü]o*+∫q »s¡àHé |ü+&ç‘T· &ÉT ôV≤s¡àHé
j·÷ø√;. Äj·Tq Áyêdæq≥Tº, $wüßeí ⁄≈£î eTs=ø£ ù|s¡T ªªñù|+Á<äT&ÉTμμ (Ç+Á<äTì k˛<äsT¡ &ÉT).
ªªVü≤]μμ $wüßeí ⁄ e÷Á‘·yT˚ ø±<äT, Ç+Á<äT&ÉT ≈£L&Ü. Ç+<äTe\¢ ãTTπ>«<ä+˝Àì Ç+Á<äTìøÏ
dü+ã+~Û+∫q ô|≈£îÿ >±<∏\ä qT bÂsêDÏøj £ T· T>∑+˝À $wüßeí ⁄≈£î n+≥>∑&TÉ ‘·÷b˛j·÷s¡T.9
á $wüjT· +˝ÀøÏ eT]+‘· ˝À‘·T>± yÓ[fl, m.m. yÓTø√¶q˝Ÿ á øÏ+~ eTTU≤´+XÊ\qT
ù|s=ÿHêï&ÉT: eèÁ‘êdüTs¡TìøÏ ãTTπ>«<ä+˝À ˇø£ ù|s¡T ªªÇ+Á<äXÁ¯ ‘·Te⁄μμ. sêe÷j·TD+˝À
á ù|s¡T sêeDTìøÏ ˝Ò<Tä >±ì, n‘·ì ≈£îe÷s¡T\˝À ˇø£ìøÏ (ªªÇ+Á<äõ‘·T≈Ô î£ μμ) e⁄qï~.
eèÁ‘êdüTs¡T&ÉT #˚dqæ eTVü‰|üsê<Û+ä >√Á>∑V≤ü D+ ø±>±, sêeDT&ÉT #˚d+æ ~ d”‘ê|üV≤ü s¡D+.
eèÁ‘êdüTs¡Tì‘√ »]–q j·TT<äΔ+˝À Ç+Á<äTìøÏ ‘√&ÉŒ&çqyês¡T eTs¡T‘·TÔ\T ø±>±,
sêeDTìô|’ j·TT<ä+Δ ˝À sêeTTìøÏ ‘√&ÉŒ&çqyê&ÉT e÷s¡T‹.10 eèÁ‘êdüTs¡T&ÉT Vü≤]+∫q
>√e⁄\ C≤&ÉqT ‘Ó\TdüTø=q&ÜìøÏ Ç+Á<äTì ã+≥T>± düs¡eT (<˚e‘·\ X¯óqø£+)
‘√&ÉŒ&çq≥Tº>±, d”‘· C≤&ÉqT ‘Ó\TdüTø=q&É+˝À e÷s¡T‹ ‘√&ÉŒ&Ü¶&TÉ . ô|>’ ±, j·÷ø√;
dü+uÛ≤$+∫q≥Tº, Vü≤qTeT+‘·T&ÉT Ä~˝À <äøDåÏ ≤~yê]øÏ eékÕj·÷~Û<e˚ ‘· ø±e#·TÃ.
Ç+‘· >∑{>ºÏ ± ø±ø£b˛sTTHê, ãTTπ>«<ä+˝Àì d”‘· ø±\Áø£e÷q sêe÷j·TD+ d”‘>· ±
s¡÷bı+~ e⁄+&Ée#·TÃqì #ÓãT‘·÷, Ä~˝À <äXs¯ <¡ sä∏ êeTT&ÉT, Vü≤\<Ûsä T¡ &Óq’ ã\sêeTT&ÉT
ˇø£ÿsπ nsTTe⁄+&Ée#·TÃqì bÕ]Hé≈î£ #Ó+~q dü+düÿè‘· |ü+&ç‘T· &ÉT m. u≤sYÔ dü÷∫+
#ê&ÉT.11 Äj·Tq ø£+f… eTT+<äT>± y˚ãsY dü]>± Ç<˚ dü÷#·q #˚XÊ&ÉT.12 b˛‘˚, m._.
ø°‘≈Y î£ dü+ã+~Û+∫q+‘· es¡≈î£ eékÕj·T>±<∏˝ä Ò e÷]e÷] ` ô|]– ô|]– ` ∫e]øÏ
sêe÷j·TD+>± |ü]D$T+#êsTT. sêe÷j·TD+ Ä$sê“¤e+ $wüjT· yÓTÆ »]–q $_Ûqï
dü÷#·q\˝À ªªÇ<˚ n‘·´+‘· $X¯«dü˙j·T yÓTqÆ ~μμ>± Äj·Tq uÛ≤$+#ê&ÉT.13
eékÕj·÷~Û <˚e‘·\T, yê]øÏ dü+ã+~Û+∫q ø£<\ä∏ T, >±<∏\ä T, yê]øÏ |üPC≤|ü⁄s¡
d”‘· CÀdü´+ 17
kÕÿsê\T ` Ç$ ø±qsêì ÁbÕNq dü+|òTü + ˝ÒH˚ ˝Ò<Tä . $˝Ÿ &É÷s¬ +{Ÿ $e]+∫q≥Tº,
‘·øÿÏ q »+‘·TC≤\+ qT+&ç y˚sT¡ |ü&,ç Hê>∑]ø£‘ê|ü<+ä∏ yÓ+≥ qs¡T&ÉT y˚dqæ ‘=* eT÷&É&TÉ
>∑T\˝À yÓTT<ä{~Ï yê≈£îÿ, s¬ +&Ée~ eékÕj·T+, eT÷&Ée~ *|æ.14 eékÕj·÷ìï
ø£qT>=q&ÜìøÏ eTT+<äT qs¡T&ÉT Ä≥$≈£î&ÉT, <˚X~¯ eTà]. mø£ÿ&É y˚≥≈£î »+‘·Te⁄\T
<=s¡ø£>∑\y√ nø£ÿ&çøÏ n‘·&ÉT ≈£~*b˛‘·÷ e⁄+&˚yê&ÉT— mø£ÿ&É |üX¯óe⁄\≈£î y˚T‘·
<=s¡ø>£ \∑ <√ nø£ÿ&çøÏ ‘·q ìyêdü+ n‘·&TÉ e÷s¡TÃ‘·÷ e⁄+&˚yê&ÉT. ˇπø#√≥ n‘·&TÉ
dæsú |¡ &ü +ç B, Hê>∑]ø£‘ê_Ûeè~Δ øπ $T, dü+düÿèr $ø±kÕì øπ $T eTTU≤édüsy¡ TÓ qÆ $uÛ÷Ñ ‹ì,
$sêe÷ìï n‘·&TÉ düeT≈£Ls¡TÃø=qïB eékÕj·T+ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ |æeTà≥H˚. Ä˝À#·Hê
|ò*ü ‘·+>± ø±ø£, Á|üj÷Ó >±\ |ò*ü ‘·+>± ø±ø£, eT{Ï˝º À e÷HÓ&TÉ –+»\T b˛ùd,Ô n$
|ü⁄f…&º TÉ ø±>∑\eqï dü+>∑‹ì Äπs&ÉT y˚\ dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘+· j·÷<äè∫Ã¤ø+£ >± áõ|ü⁄˝º À
qs¡T&ÉT ø£qT>=Hêï&ÉT.15 Ç~ n‘·&ç ø£+{ÏøÏ ˇø£ $+‘·>± ø£qã&ç+~, n‘·&ç ãT~ΔøÏ ˇø£
n‘·´<äT“¤‘· $wüjT· +>± ‘√∫+~. Bìï øπ e\+ @<√ ˇø£<e˚ ‘·, ˝Ò<ë ø=+<äsT¡ <˚e‘·\
eTVæ≤eT>± n‘·&ÉT $X¯«dæ+#ê&ÉT— á ÁbÕNq $XÊ«dü+ qT+∫ ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘·+˝À
eékÕj·÷~Û <˚e‘·\T>± Ç+Á<äT&ÉT, |üs¡®qT´&ÉT. n•«qT\T, eTs¡T‘·TÔ\T, ñ<ë›\
ø±X¯´|ü⁄&ÉT, kÕ«‹ø±], d”‘,· nqTeT‹ ` Ç+<äsT¡ <˚e‘·\T |ü⁄≥Tºø=#êÃs¡T.16 Ç+&çj÷· ˝ÀH˚
ø±<äT. <˚X¯<˚XÊ\˝À Ç+‘˚ »]–+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, áõ|ü⁄º˝À zôd’]Hé, ◊dædt
eTTqï>∑Tyês¡T eékÕj·÷~Û<˚e‘·\T— Á^düT˝À &Ó’jÓTHÓ’ôddt, &çMT≥sY, |ü¬s‡|òüì
eTTqï>∑Tyês¡T eékÕj·÷~Û <˚e‘·\T—17 XÊ≥s¡ïdt, ôdjYT, ôd>¬ {Ïj÷· , j·÷{Ïdt ‘·~‘·sT¡ \T
s√eTHé eékÕj·÷~Û <˚e‘·\T.18 M]˝À ø=+<ä] dü+Á|”‘´· s¡+ú ˇø£|ü &ÉT <˚X<¯ X˚ Ê\˝À
qs¡ã\T\T kÕ>∑T‘·÷ e⁄+&˚$. Á_{Ïwt yês¡T CÀø£´+ ø£*–+#·Tø=ì, <ëìï ìùw~Û+#·&ÜìøÏ
|üPs¡«+ eTq <˚X¯+˝À UÀ+&é ‘Ó>∑yês¡T, >√+&é ‘Ó>∑yês¡T qs¡ã* ‘·sê«‘·H˚ ø=‘·Ô
ô|s’ T¡ qT ô|&ÉT‘·÷ e⁄+&˚yês¡T. yê]˝À >√+&é C≤‹yê]øÏ Áu≤Vü≤àD u≤\Tì ã*ô|&ç‘,˚
|ü+≥ eT]+‘·>± sê\T‘·T+<äì ˇø£yÁÓ ] qeTàø£+ e⁄+&˚<≥ä .19 ‘Ó\T>∑T, ‘·$Tfi¯, ø£qï&É
Á>±e÷\˝À ˇø£|ü &ÉT ` #Ó<Tä s¡T>± ãVüQXÊ Ç|ü&ÉT ≈£L&Ü ` b˛‘·TsêE≈£î ã*>±
mqTuÀ‘·T\qT, y˚Tø£b˛‘·T\qT qs¡ø&£ +É n‘·&TÉ ô|s’ q¢¡ T ø±bÕ&É‘ê&Éqï $XÊ«dü+‘√H˚.20
Ç|ü&ÉT ‹]– ndü\T $wüj÷· ìøÏ eùd,Ô #Ó|Œü e\dæq e÷≥ *$— ãTTπ>«<ä+˝À
Hêπ>{Ï#ê\T≈£î Á|ü‹s¡÷|üyTÓ qÆ d”‘· eTVü‰uÛ≤s¡‘+· ˝À <Ûëq´\øÏàå >± e÷]+~.21 n+<äTe\¢
sêe÷j·TD+ |ü⁄≥Tº|Pü s√«‘·sÔ ê\qT >∑T]+∫ s¡yT˚ XŸ #·+Á<ä<‘ä Y Áyêdæq <ëìï ˇø£ Ä+>∑¢
e÷qdü|⁄ü Á‘·Tì yÓÁ]yÓÁ] Áù|˝≤|üq>± Á‘√dæ|⁄ü #·Ã&É+ kÕ<Û´ä + ø±<äT. y˚ãsY, j·÷ø√;,
u≤sY,Ô ø°‘Y eTTqï>∑T bÕXÊÃ‘·´ |ü+&ç‘T· \T #˚dqæ dü÷#·q\qT ªªá øÏsk¡ ÕÔ˙\T Ç+‘·ø+£ f…
@$T nq>∑\s¡T˝Ò!μμ nì ìs¡d+æ #·&ÜìøÏ düsTT‘·+ M\T˝Ò<Tä . y˚ãsYqT ã\|üsT¡ dü÷Ô
$+≥sY ì{Ÿ‡ nqï≥Tº— ãTTπ>«<ä+ d”‘≈· î£ , sêe÷j·TD+ d”‘≈· î£ ø=ìï jÓ÷»Hê\ <ä÷s¡+
e⁄+&Ée#·TÃ.22 nsTTHê, Ä d”‘*· <ä]› ø° m+‘√ ø=+‘· s¡øuÔ£ ≤+<Ûeä ´+ ìX¯Ãj·T+>± e⁄qï~.
‘·øÿÏ q bÕXÊÃ‘·´ |ü+&ç‘T· \qT #·T\ø£q #˚ùd eTq sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô T düsTT‘·+ e÷ø˘‡
eTT\¢sYqT yÓT#·TÃø=+{≤s¡T— e÷eT÷\T>± yÓT#·TÃø=q&ÉyÓTÆHê ø±<äT, ªªyÓ÷ø£åeTT\¢sYμμ
n+≥÷ HÓ‹qÔ ô|≥Tºø=+{≤s¡T. WqT! yê] <äèwæ˝º À Äj·Tq n+‘·>± >ös¡$+#·<>ä T∑ yê&˚!
düeTdüÔ $<ä´\≈£î, düs«¡ XÊÁkÕÔ\≈£î, düø\£ ø£fi\¯ ≈£î ÁbÕNq uÛ≤s¡‘+· ì\j·TeTì Äj·Tq
#Ó|üŒ˝Ò<ë? Hê>∑]ø£‘·qT Á|ü|ü+#êìøÏ _Ûø£å>± ô|{Ïº+~ uÛ≤s¡‘·<˚X¯y˚T nì Äj·Tq
#ê≥˝Ò<ë? uÛ≤s¡‘êeì|ü≥¢ ‘·q≈£îqï uÛøÑ ˝ÔÏ À X¯‘ê+X¯yTÓ HÆ ê ‘·q e÷‘·è<˚Xy¯ TÓ qÆ »s¡à˙
|ü≥¢ ‘·q≈£î ˝Ò<ìä Äj·Tq ñ<ëÈ{+Ï #·˝<Ò ë? n{Ïº ªªyÓ÷ø£å eTT\¢sμY μ sêe÷j·TD≤ìπø
ø±ø£, uÛ≤s¡‘êìøÏ ≈£L&Ü #ê]Á‘·ø±<Ûës¡+ ˝Ò<ìä ÁyêXÊ&É+fÒ, n~ eTq sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î
$<äT´<ë|ò÷ü ‘·+ ø±e#·TÃ. ø±ì, Äj·Tq n+‘˚ ÁyêXÊ&ÉT. áHê&ÉT H√eTT\, Áe‘ê\
dü+<äs¡“¤+˝À yê{Ïì »]|æ+#˚ |ü⁄s√Væ≤‘·T\T @y˚y√ ø£≥Tºø£<∏ä\T #Ó|üŒ&É+ ø£<äT›.
y˚<jä T· T>∑+˝À j·T»„ j·÷>±<äT\ dü+<äs“¡ +¤ ˝À ãTT‹«E\T Ç<˚ $<Û+ä >± ø£<\ä∏ T, >±<∏\ä T
ÄU≤´Hê\T, ñbÕU≤´Hê\T yÓTT<ä˝q’… yê{Ïì #Óù|Œyês¡ì, ny˚ n≥T‘·sê«‘· sêe÷j·TD,
uÛ≤s¡‘ê\ s¡÷bÕìï <Û]ä +#êj·Tì e÷ø˘‡eTT\¢sY dü÷∫+#ê&ÉT. dü]>±Z Çy˚ e÷≥\qT
yê&Éøb£ ˛sTTHê, Äj·Tq ‘ê‘·Œs¡´+ y˚<j ä T· T>∑+ Hê{Ï C≤q|ü<yä êvàj·T+ sêe÷j·TD,
uÛ≤s¡‘ê\ s¡÷|ü+˝À ø±e´ >ös¡yêìï dü+bÕ~+#·Tø=qï<äì.23
nsTT‘˚, m+<äs¡T |ü+&ç‘·T\T ` m+‘· f…+‘·{Ï $<ë«+düT\T ` sêe÷j·TD+
n+≈£îs¡ ÁbÕj·T+>± y˚<yä êvàj·T+˝ÀH˚ e⁄qï≥Tº #Ó|Œæ Hê, á $wüj÷· ìï >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ
|üP]Ô>± ìsêø£]+∫q uÛ≤s¡rj·T |ü]XÀ<Û≈ä î£ \˝À Á|ü<eä∏ T>∑DT´&ÉT ~H˚XŸ#+· Á<äùdHé. Äj·Tq
e+>∑ Á|ü»\qT >∑T]+∫, yê] C≤q|ü<ä kÕVæ≤‘ê´ìï >∑T]+∫, e+>∑u≤Û wüqT >∑T]+∫,
<ëì˝Àì yêvàj·÷ìï >∑T]+∫, #Ó‘’ q· T´ì >∑T]+∫, Äj·Tq eT‘êìï >∑T]+∫ nH˚ø£
Á>∑+<∏ë\qT s¡∫+∫ ø°]ø¬Ô øÏÿq yê&ÉT. e+>∑u≤Û wü˝Àì sêe÷j·TD≤\qT >∑T]+∫, eTTK´+>±
ø£è‹Ôyêq sêe÷j·TD≤ìï >∑T]+∫, ñ|üHê´kÕ\ s¡÷|ü+˝À ‘êqT Áyêdæq Á>∑+<∏+ä ˝À
yê©àøÏ sêe÷j·TD≤ìøÏ @bÕ{Ï #ê]Á‘·ø±<Ûës¡+ ø£\<äqï $wüj÷· ìï $|ü⁄\+>± #·]Ã+∫,
m+‘·e÷Á‘·+ ˝Ò<qä ï rsêàHêìøÏ Äj·Tq e#êÃ&ÉT.24 á dü+<äs“¡ +¤ ˝À Äj·Tq #˚dqæ
yê<ä+˝À Á|ü<ëÛ Hê+XÊ*$ :
1. eTTK´+>± <äXs¯ <¡ ä∏ C≤‘·øø£ <£ ,ä∏ ø=+‘· ‘·≈î£ ÿe kÕúsTT˝À kÕeT, yÓd‡ü +‘·s¡ C≤‘·ø£
ø£<\ä∏ T ` M{Ï ø£\>±|ü⁄\>∑yT˚ sêe÷j·TD+˝Àì u≤\, njÓ÷<Ûë´ ø±+&É\T.
d”‘· CÀdü´+ 19
2. Äs¡D´, düT+<äs¡ ø±+&É\≈£î eT÷˝≤<Ûës¡+ ˇø£Hê&ÉT eT<Û´ä nyÓT]ø±, »bÕHé yÓTT<ä˝q’…
ø=ìï ÁbÕ+‘ê\˝ÀqT, áHê{ÏøÏ düsTT‘·+ Ç+&çj÷· ˝ÀqT ãVüQfi¯ yê´|æ˝Ô À >∑\
Ä+»H˚j·÷sê<Ûäq.
3. b˛‘˚, j·TT<äøΔ ±+&É≈î£ , ñ‘·sÔ ø¡ ±+&É≈î£ ÁbÕ‹|ü~ø£\T sêeTTì‘√ @MT dü+ã+<Û+ä
˝Ò≈î£ +&Ü ˇø£|ü &ÉT sêeDTì >∑T]+∫ <äøDåÏ uÛ≤s¡‘+· ˝À Á|ü#ês¡+˝À>∑\ >±<∏\ä T.
~H˚XŸ#·+Á<ä ùdHé ù|s=ÿqï≥Tº, sêeTTì eqyêdü>±<∏ä≈£î, <äX¯s¡<∏ä C≤‘·ø£ ø£<∏ä≈£î
ø=+‘· ôV≤#·TÃ>±H˚ b˛*ø£\THêïsTT. nsTT‘˚, yê{Ï eT<Û´ä ø=ìï e´‘ê´kÕ\T ≈£L&Ü
e⁄HêïsTT. sêe÷j·TD≤ìøÏ eT÷˝≤<Ûësê\ #·sÃ¡ dü+<äs“¡ +¤ ˝À á C≤‘·ø£ ø£<ä∏ ≈£îqï
n~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq´+<äècÕº´ bÕ∞uÛ≤wü qT+∫ <ëìøÏ kÕ«$T •eX¯+ø£s¡XÊÁdæÔ düs¡fi¯yÓTÆq
uÛ≤wü˝À düT+<äs+¡ >± #˚dqæ Ä+Á<ÛëqTyê<ëìï á |”]øƒ £ ∫es¡ yÓTT<ä{Ï nqTã+<Û+ä >±
Á|ü#·T]düTÔHêïqT. <ëìï #·~$‘˚ yê©àø£+˝Àì sêeTTì eqyêdü>±<∏ä‘√ á øÏ+~
eTTU≤´+XÊ\‘√ n~ $uÛ~Ò düTqÔ ï≥Tº düŒwü|º &ü TÉ ‘·T+~ :
1. <äXs¯ <¡ Tä∏ &ÉT ø√dü\ <˚X+¯ sêE ø±&ÉT, ø±oÁbÕ+‘·+ sêE.
2. sêeT\ø£åàDT\ ù|s¡T¢ sêeT|ü+&ç{Ÿ, \ø£åàD ≈£îe÷s¡T&ÉT. d”‘· yê]<ä›] k˛<ä].
yês¡T eTT>∑TsZ T¡ <äXs¯ <¡ Tä∏ ì |ü≥|º ⁄ü <˚y]˚ dü+‘êq+.
3. |ü≥|º ⁄ü <˚y]˚ eTs¡D+Ï ∫q yÓqTø£H˚ <äXs¯ <¡ Tä∏ &ÉT s¬ +&Ée ô|[fl #˚dTü ≈£î+{≤&ÉT. ÄyÓT≈£î
ø£*–q ø=&ÉT≈£î uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT. (øödü\´, ø¬ øπ’ sTT ù|s¡T¢ C≤‘·øø£ <£ ˝ä∏ À ø±qsêe⁄. <ëì˝À
düT$TÁ‘·, X¯Á‘·T|òTü Tï\ Á|üdøü ÔÏ sêH˚sê<äT.)
4. Ä&çqe÷≥ ‘·|Œü sê<äqï u≤<Û‘ä √ ø±ø£, d”‘êsêeT\ø£àå DT\≈£î ø¬ øπ’ sTT e\¢ eTT|ü
ø£\>∑e#·TÃqqï uÛÑj·T+‘√H˚ <äX¯s¡<∏äT&ÉT |üHÓï+&ÉT dü+e‘·‡sê\bÕ≥T eqyêdü+
#˚j·Te\dæ+~>± yê]øÏ dü÷∫kÕÔ&ÉT. (CÀ´‹wüß\T eT] |üHÓï+&˚fi¯ófl e÷Á‘·y˚T
Äj·Tq≈£î Äj·TTsê›jT· eTì #Ó|Œæ Hês¡≥)
5. d”‘êsêeT\ø£àå DT\T eqyêkÕìøÏ yÓ[fl+~ <ä+&Éø±s¡D≤´ìøÏ ø±<äT, Væ≤e÷\j·÷\
ÁbÕ+‘êìøÏ.
6. |ü⁄Á‘·$jÓ÷>∑ <äT'K+‘√ <äX¯s¡<∏äT&ÉT yÓ+≥H˚ #·ìb˛&ÉT— sêeTT&ÉT eqyêkÕìøÏ
yÓ[flq ‘·sê«‘· ‘=$Tà<˚fifl¯ ‘·sê«‘·H.˚ n|ü&ÉT>±ì nqïe<ä≈› î£ yÓ[,¢ yÓqTø£≈î£ e∫Ã
|ü{≤º_ùÛ wø£+ #˚dTü ø=qe\dæ+~>± uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT nuÛ´Ñ ]ú+#·&TÉ .
7. ‘·+Á&ç eTs¡Dyês¡Ô $qï |æeTà≥ d”‘,· \ø£àå DT&ÉT yês¡D≤dæøÏ ‹]– e∫ÃHê, sêeT|ü+&ç
‘·T&ÉT e÷Á‘·+ yÓTT‘·+Ô |üHïÓ +&˚fió¯ fl eqyêdü+ #˚kÕÔ&TÉ . Ä >∑&TÉ e⁄ |æeTà≥ ‘·eT
sê»<Ûë˙ q>∑sêìøÏ ‹]–e∫Ã, d”‘q· T |ü]Dj·T eT+~, |ü{≤º_ùÛ wø£+ #˚dTü ø=+{≤&ÉT.
sêe÷j·TD>±<∏ä‘√ Çìï e´‘ê´kÕ˝Ò ø±ø£, ˇø£ yÓ’|üØ‘·´+ ≈£L&Ü á <äX¯s¡<∏ä
C≤‘·ø+£ ˝À e⁄+&É>±, Ç~ sêe÷j·TD+ Á|ü<eä∏ T uÛ≤>±ìøÏ Ä<Ûës¡u÷ÑÛ ‘·eTì #Ó|Œü &É+
ªªVü≤]Vü≤Ø m+‘·{Ï bÕ|ü|⁄ü e÷≥!μμ nì sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô T ˇ≈£îÿeTà&ç>± ô|ø’ Ï <ä÷≈£î‘ês¡
qTø√+&ç. ø±ì, ~H˚X#¯ +· Á<äùdHé ø£+f… ô|≈£îÿ <äXÊu≤›\≈£î eTT+<äT y˚ãsY Ç+‘˚ nHêï&ÉT—
Ç{°e\ düT˙‹≈£îe÷s¡ #Û≥· Ø® Ç+‘˚ n+≥THêï&ÉT. Ms¡T øπ e\+ <äXs¯ <¡ ä∏ C≤‘·øø£ <£ ä∏
MT<äH˚ Ä<Ûës¡|ü&ç‘˚, M] yê<ä+˝À |üdü ˝Ò<äì ø={ÏºbÕs¡y˚j·Te#·TÃ. ø±ì, <ëìøÏ
kÕeT, yÓd‡ü +‘·s¡ C≤‘·ø£ ø£<\ä∏ qT ø£*|æ‘,˚ sêe÷j·TD>±<∏ä Á|ü<eä∏ T|òTü {≤º\T dü÷\ú +>±
s¡÷bı+<äT‘êsTT.
nsTT‘˚, nqï#Ó˝fi¢… fl¯ ô|[fl yÓ|’ Øü ‘·´ y˚T$T≥qï Á|üXï¯ yÓ+≥H˚ edüT+Ô ~. ˇø£Hê&ÉT
áõ|ü⁄º sê»e+X¯+˝À Ç~ $|üØ‘·+ ø±<äT— u≤_˝Àìj·THé sê»e+X¯+˝À $|üØ‘·+
ø±<äT— Çsêìj·THé dü+|òüT+˝À $|üØ‘·+ ø±<äT— Ç+&çj·÷˝À XÊø£é+o≈£î\˝ÀHÓ’Hê
$|üØ‘·+ ø±<äT. >ö‘·eTãT<äTΔì |üPØ«≈£î\˝À nqï #Ó˝…¢fi¯fl≈£î ô|[flfi¯ófl |ü]bÕ{Ï>±
»s¡T>∑T‘·÷ e⁄+&˚e≥. $yêVü‰~ kÕ+|òTæ ø±#êsê\ $wüjT· +˝À ø±\+ qT+∫ ø±˝≤ìøÏ,
<˚X+¯ qT+∫ <˚XÊìøÏ, C≤‹qT+∫ C≤‹øÏ, ‘Ó>∑ qT+∫ ‘Ó>≈∑ î£ $~Û ìùw<Ûë\T e÷s¡&+É ø£<Tä .›
ˇø£]øÏ eTVü‰$|üØ‘·yÓTÆq~>± ‘√#˚ kÕ+|òæTø±#ês¡+ eTs=ø£]øÏ n‹düVü≤»yÓTÆq~>±
‘√#·&+É ø£<Tä .› m+‘· <ä÷s¡y÷Ó b˛e&É+ <˚ìøÏ? eTq<˚X+¯ ˝À Ç{°e* es¡≈î£ düV≤ü >∑eTq+
$<äT´ø£<Ô säÛ à¡ + ø±<ë? s¡»dü«˝≤q+‘·s¡ $yêVü≤+ bÕ|üùV≤‘·Te⁄ ø±<ë? $‘·+‘·T $yêVü‰\T,
esêí+‘·s¡ $yêVü‰\T ìwæ<ëΔ\T ø±yê? ø=+‘· yÓqTø£≈î£ yÓ&‘ç ,˚ uÛsÑ Ô¡ <ë«sê dü+‘êHêìï
bı+<ä˝øÒ £ b˛sTTq|ü&ÉT nq´|ü⁄s¡Twüßì <ë«sê bı+<ä&+É dü<ë#ês¡yT˚ ø±<ë? (Bìï
ªªìjÓ÷>∑+μμ nH˚yês¡T. ªªX¯u≤›s#ú¡ +· Á~ø£μμ $es¡D Á|üø±s¡+ ªªìjÓ÷>∑eTTμμ n+fÒ ªª|ü⁄Á‘·T\T
˝Òì $<Ûeä qT <˚es¡Tì e\qH√, dü|+æ &ÉTì e\qH√ |ü⁄Á‘·Tì |ü&j É T· T≥¬ø’ ìj·T$T+#·T≥μμ,
ªªX¯ãs› ‘¡ êïø£se¡ TTμμ á $es¡DqT <ë≥y˚jT· &ÜìøÏ ìjÓ÷>∑+ |ü≥¢ Ç|üŒ{Ï yÓe’ TTK´+
ø±s¡D+ ø±uÀ\T!)
<äXs¯ <¡ ä∏ C≤‘·øø£ <£ ä∏ qT+∫ sêe÷j·TD>±<∏ä |ü⁄≥º˝<Ò ìä , sêe÷j·TD>±<∏qä T dü«Á|üj÷Ó
»Hê\ ø√dü+ uÖ<äeΔ T‘·dTü \ú T $ø£è‘·+ #˚dôæ |{ÏHº ês¡ì dæ.$. yÓ<’ ´ä dæ<ëΔ+rø£]+#·&ÜìøÏ
Á|üj·T‹ï+#ê&ÉT.25 nsTT‘˚, Ç~ ìcÕŒøÏåø£ |ü]o\q≈£î ‘êfi¯>∑\ dæ<ëΔ+‘·+ ø±<äì
~H˚w#t +· Á<ä ùdHé s¡#q· qT #·~$‘˚ düŒwü|º &ü TÉ ‘·T+~. b˛‘˚ Hê <äèwæ˝º À C≤‘·ø£ ø£<\ä∏ qT
ãT<äTìΔ øÏ n+≥>∑≥&º +É Äj·Tq |ü≥¢ |òTü Àsê|ü#ês¡+ #˚jT· &ÉyT˚ ! yÓTT<ä{Ï qT+∫ ∫e]
es¡≈î£ n$ k˛«‘·ÿs¡¸‘√ ≈£L&çq ø£<˝ä∏ .Ò ‘·q |ü]ìsê«D düeTj·T+˝À ‘·q Á|æjT· •wüß´&ÉT
Äq+<äT&ÉT ‘·qqT k˛ÔÁ‘·+ #˚jT· &ÜìøÏ Á|üjT· ‹ï+#·>± ãT<äT&Δ TÉ n‘·ìì eTè<äTe⁄>±
d”‘· CÀdü´+ 21
eT+<ä*+#ê&ÉT. n{Ïº ãT<äTΔ&ÉT ‘·q |òüTq‘·qT ‘êH˚ #ê≥Tø=q&ÜìøÏ ø£≥Tºø£<∏ä\qT,
|æ≥øº <£ \ä∏ qT ø=ìï e+<ä\T ø£*Œ+∫ #ÓãT‘ê&Ü? Äj·Tq ‘·<qä +‘·s+¡ eT‹˝Òì Äj·Tq
•wüß´˝…es√ ÄHê&ÉT Á|üC≤ kÕe÷q´+˝À Á|ü#ês¡+˝À >∑\ C≤q|ü<>ä ±<∏\ä qT C≤‘·øø£ <£ \ä∏
ù|s¡T‘√ Äj·Tq≈£î n+≥>∑{≤ºsT¡ . uÖ<äΔ s¡#s· TT‘·\ |ü<‹Δä ˝À ÄHê{Ï C≤q|ü<ä >±<∏\ä ˝ÀH˚
ø=ìï+{Ïì yê©àøÏ ‘·q sêe÷j·TD+ ø√dü+ mqTïø=Hêï&Éì m+<äT≈£î nqTø√sê<äT?
ø£$ ø±ã{Ï,º Ä ø£<\ä∏ ≈£î M˝…q’ +‘·>± Äj·Tq yÓTs¡T>∑T\T ~~›Hê&Éì m+<äT≈£î nqTø√sê<äT?
@yÓTÆHê, ˇø£ C≤‹>± eTq <Ísê“¤>∑´+ C≤q|ü<ä >±<∏ä≈£î, #ê]Á‘·ø£ dü+|òüT≥q≈£î
e´‘ê´kÕìï, ÄHê&˚ ø±<äT, á Hê{Ïø° >∑T]Ô+#·˝øÒ b£ ˛e&ÉyT˚ !
b˛‘˚, ~H˚XŸ#·+Á<ä ùdHé $e]+∫q≥Tº, ˇø£|ü&ÉT yêqs¡ |üP» <˚X¯<˚XÊ\˝À
e⁄+&˚~.26 áõ|æ¸jT· qT\, u≤_˝Àìj·TqT\ <äèwæ˝º À yêqs¡+ ˇø£ |ü$Á‘·yTÓ qÆ »+‘·Te⁄.
‘·eT~ yêqs¡ e+X¯eTì {Ïu…≥qT\T >=|üŒ\≈£î b˛‘ês¡T. »bÕqT˝À ˇø£ yêqs¡
<˚yê\j·T+ e⁄qï~. eT<Ûä´ nyÓT]ø±˝À yêqs¡ $Á>∑Vü‰\ •s¡düT‡\T ø£ì|æ+#êsTT.
b˛‘˚, eTq<˚X+¯ ˝À, eTTK´+>± <äøDåÏ uÛ≤s¡‘+· ˝À sêe÷\j·÷\ ø£+f… Ä+CH˚jT· Tì
>∑T&ÉT˝Ò m≈£îÿe ñqï≥Tº #Ó|üŒe#·TÃ. nqï≥Tº Ä+»H˚j·TTìøÏ Ä\j·÷\Tqï$ ø±ì,
uÛÑs¡‘·TìøÏ ˝Òe⁄, \ø£åàDTìøÏ ˝Òe⁄— ø=+<äs¡T XË’e⁄\ $XÊ«dü+ Á|üø±s¡+ •e⁄&˚
Vü≤qTeT+‘·T&ÉT>± ne‘·]+#ê&ÉT. uÖ<äCΔ ≤‘·ø£ ø£<\ä∏ Á|üø±s¡+ ˇø£ |üPs¡«»qà˝À ãT<äT&Δ TÉ
yêqs¡T&ÉT. ìC≤ìøÏ yÓw’ eíü +˝ÀH˚ Ä+»H˚jT· Tì kÕúq+ ‘·≈î£ ÿe. <ëì˝À n‘·&TÉ sêeTTìøÏ
q$Tàq ã+≥T e÷Á‘·yT˚ . ~H˚XŸ #·+Á<äùdHé ø£+fÒ #ê˝≤ eTT+<äT>±H˚ Vü≤qTeT+‘·Tì
>∑T]+∫ düsY Ä˝ŸÁô|&ò é dæ. *jÓT˝Ÿ, ôV≤s¡àHé j·÷ø√;\T ø=ìï Ädüø<ÔÏ ëj·Tø£yTÓ qÆ $wüj÷· \T
ÁyêXÊs¡T. *jÓT˝Ÿ $e]+∫q≥Tº ø√‘·T\‘√ bÕ≥T ˇø£|ü &ÉT ô|<ä|› ⁄ü \T\qT, ‘√&˚fifl¯ qT
≈£L&Ü Ç+&çj÷· ˝À |üPõdü÷Ô e⁄+&˚yês¡T. M{Ïø+£ fÒ $Tqï>± Á‘ê#·TbÕeTT\qT |üPõdü÷Ô
e⁄+&˚yês¡T. Ç|ü&ÉT ô|<ä|› ⁄ü \T\, ‘√&˚fifl¯ |üP» Ä≥$ø£C≤‘·T\˝À ‘·|Œü $T>∑\˝Ò<y˚ ÷Ó !
bÕeTT\ |üP» Hê>∑T\#·$‹øÏ Á|üdüTÔ‘·+ $X‚wü+>± |ü]$T‘· eTÚ‘·Tqï~. b˛‘˚,
Vü≤qTeT+‘·Tì s¡÷|ü+˝À yêqs¡|Pü » e÷Á‘·+ HêHê{Ïø° ô|s¡T>∑T‘·Tqï~. Ç+&çj÷· ˝À
|üP»\+<äT≈£îqï »+‘·Te⁄\˝À nÁ>∑kÕúq+ yêqsêì<˚ nì *jÓT˝Ÿ q÷πsfi¯fl ÁøÏ‘·+
#Ó|Œæ q e÷≥ H˚&TÉ eT]+‘· ì»+.27
Ä~˝À Vü≤qTeT+‘·T&ÉT ìX¯Ãj·T+>± nHês¡T´\ y˚\TŒ. n‘·&ç |üP» sêeT|üP»ø£+f…
ø£˙dü+ ˇø£{Ï, ¬s+&ÉTy˚\ dü+e‘·‡sê\≈£î eTT+<äT>±H˚ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ e⁄+&Ée#·TÃ.
ãTTπ>«<ä+˝À ˇπø ˇø£#√≥ yêqs¡ Á|üdøü ÔÏ e⁄qï~. nø£ÿ&É (|ü<eä eT+&É\+˝À) Ç+Á<äTì
$TÁ‘·T&ÉT>± eèø£øå |£ ìæ ù|s=ÿq&É+ »]–+~. á eèø£øå |£ æ ø±\Áø£e÷q Vü≤qTeT+‘·T&ÉT>±
e÷] e⁄+&Ée#·TÃqì u≤sYÔ ÁyêXÊ&ÉT.28 Ç~ ns¡+ú ˝ÒìÁyê‘·. ãTTπ>«<äø±\+˝À ∫e]øÏ
>√e⁄HÓ’Hê Ç|üŒ{Ïe˝… |üPõ+#˚yês¡T ø±<äT. <ëìï #·ø£ÿ>± b˛wæ+#˚yês¡T. düTwüß˜>±
Äs¡–+#˚yês¡T. u≤sYÔ ñ<ëVü≤]+∫q ãTT≈£îÿ\˝ÀH˚ ùd$+#·&ÜìøÏ dæ<äΔ+>± e⁄qï
k˛eTs¡kÕìï bÕ&ÉT#˚dqæ eèø£øå |£ æ ‘·\qT ñ‘·]Ô +#ê\ì Ç+Á<ëDÏ nqï≥Tº>± e⁄qï~.
n|üŒ{Ï˝À yêqs¡|Pü » @ s¡÷|ü+˝À, m+‘· dü«\Œ+>± e⁄Hêï Ç+Á<ëDÏ H√≥ á e÷≥
e#˚Ã~ø±<äT >∑<ë! ô|>’ ±, j·÷ø√; <äèwæ˝º À á eèø£øå |£ æ ãTT≈£îÿ\T no¢\+>± e⁄HêïsTT,
ndüŒwüº+>±q÷ e⁄HêïsTT. u≤sYÔe˝… ø±ø£, *jÓT˝Ÿ dü]>± }Væ≤+∫q≥Tº, @<√ ˇø£
Ä≥$ø£ C≤‹˝À Vü≤qTeT+‘·T&ÉT ˇø£ Ms¡ |ü⁄s¡Twüß&ÉT nsTTe⁄+&Ée#·TÃ. n‘·&çøÏ
dü+ã+~Û+∫q Ms¡>±<∏\ä ≈£î, yêqs¡ |üP»≈£î dü+ã+~Û+∫q $XÊ«kÕ\≈£î \+¬ø @s¡Œ&ç
e⁄+&Ée#·TÃ. n+<äTMT<ä≥ ne‘ês¡ |ü⁄s¡Twüßì Á|ü‹|ü‹øÔ Ï n‘·&TÉ ô|]– e⁄+&Ée#·TÃ.29
Ç+‘·ø+£ f… eTT+<äT≈£î yÓ[fl, Á>±eTÁ>±eT+˝À Vü≤qTeT+‘·TìøÏ |üP» »s¡>&∑ ÜìøÏ
n‘·&ìç ùd<ë´ìøÏ, Á|ü‘´˚ øÏ+∫ ãTT‘·T|üeHê\≈£î, dü+ã+~Û+∫q <˚e‘·>± Á>±MTDT\T
uÛ≤$+#·&Éy˚T ø±s¡D+ ø±e#·TÃqì j·÷ø√; Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT. Vü≤qTeT+‘·Tì ≈£îqï
$$<Ûä HêeT<Û˚j·÷\˝À ªªbÕeìμμ nH˚~ ãTT‘·T|üeHê\‘√ n‘·&ç dü+ã+<Ûëìï
dü÷∫düTqÔ ï~. ãTT‘·T|üeHê\yÓ+≥ mìïe+<ä\, mìïy˚\ jÓ÷»Hê\ <ä÷s¡yTÓ HÆ ê y˚T|ò÷ü \T
ne©\>± |üjT· ìkÕÔsTT. áX¯øÔÏ Vü≤qTeT+‘·TìøÏ ≈£L&Ü e⁄qï~. y˚T|ò÷ü \T á ø£Då +˝À
ãèVü≤‘·Ôs¡ s¡÷|ü+˝À e⁄+&Ée#·TÃ. eTs¡Tø£åD+˝À n‹dü÷ø£åà s¡÷bÕìï <Ûä]+#·e#·TÃ.
Ç<˚ $<Û+ä >± Vü≤qTeT+‘·T&ÉT ø√]q s¡÷bÕìï <Û]ä +#·>\∑ &ÉT. á |ü<‹Δä ˝À eT]ø=ìï
X¯≈î£ \Ô qT, eTVæ≤eT\qT me]øÏ ‘√∫q≥Tº yês¡T Vü≤qTeT+‘·TìøÏ ÄbÕ~dü÷Ô b˛j·÷s¡T.30
esê¸~<Û e˚ ‘·>± n~es¡øπ Á>±MTDT\˝À, eTTK´+>± eékÕj·T<ës¡T\˝À, n‘·&|ç ≥ü ¢
e⁄qï uÛøÑ ÔÏ Á|ü|‘ü T· \Ô T sêe÷j·TD+˝À n‘·&ç Á|ü<ëÛ q bÕÁ‘· ‘·sê«‘· Çã“&ç>±, eTTã“&ç>±
ô|]–b˛j·÷sTT. n+<äTe\¢H˚ sêeTTìø£+f… $Tqï>± n‘·&çøÏ Á|üC≤kÕ«eT´+˝À
uÛ≈Ñ î£ \Ô THêïs¡T. n‘·&ç uÛ≈Ñ î£ \Ô ˝À Á|ü‘´˚ øÏ+∫ ù|s=ÿq<ä>T∑ yês¡T Væ≤+<ä÷ ekÕÔ<Tä \T.31
Hê~ ∫*|æe÷≥>± ø=+<ä]øÏ ‘√#·e#·TÃ>±ì, <ëìï nq≈£î+&Ü e⁄+&É˝øÒ b£ ˛‘·T
HêïqT. m|ü&ÉT, mes¡T, m+<äT≈£î, @ s¡÷|ü+˝À yêqs¡|Pü »qT ÁbÕs¡+_Û+∫Hê, Ç|üŒ{Ïø°
<ëìï »]ù| qs¡Tì e÷qdæø£ $ø±dü+ yêqs¡kÕúsTTì <ë{Ïb˛<äT, b˛˝Ò<Tä .
ñ‘·sÔ ê~ ø£≥Tº ø£<\ä∏ T ø=ìï, <äøDåÏ ≤~ |æ≥øº <£ \ä∏ T eT]ø=ìï, yê©àøÏ Ç+Á<äC≤\+‘√
sêe÷j·TD eTVü‰ø±e´+ s¡÷bÕìï <Û]ä +∫q≥Tº ~H˚XŸ#+· Á<äùdHé #Ó|Œü >±, á ø£<\ä∏ ˙ï
ÁbÕ#·úÛ≤s¡‘êìøÏ, Á|ü‘´˚ øÏ+∫ ìcÕ<äC≤‹yê]øÏ #Ó+~qeì düT˙‹ ≈£îe÷sY #Û≥· Ø® dü+uÛ≤$
d”‘· CÀdü´+ 23
düTÔHêï&ÉT.32 Äj·Tq eT‘·+ Á|üø±s¡+ yê©àøÏô|’ ëTsY ø±yê´\ Á|üu≤Û e+ ìX¯Ãj·T+>±
e⁄qï~.
sêe÷j·TD $wüjT· +˝À yÓTT≥ºyTÓ T<ä≥>± ëTsY Á|üdøü ÔÏ ‘Ó∫Ãqyê&ÉT y˚ãsY. <ëì
|ü⁄≥Tº |üPs√«‘·sÔ ê\qT >∑T]+∫ Äj·Tq #˚dqæ ìï dæ<ëΔ+‘ê\T eT¬se«s¡T #˚jT· ˝Ò<Tä .
yê{Ï˝À |üsd¡ Œü s¡ yÓs’ T¡ <Ûë´\T+fÒ yê{Ïì nìyês¡´+ #˚dqæ {Ï~º sêe÷j·TDy˚T. <ëì˝Àì
Á|ü‘·´ø£åsêìï |üs¡eT |ü$Á‘·yÓTÆq~>± ø£fi¯flø£<äT›ø=H˚ sêeTuÛÑ≈£îÔ\qT $&ç∫|ü⁄∫Ã‘˚,
düT+<äsø¡ ±+&ÉqT m+‘·>± bÕsêj·TD+ #˚ùdÔ dü«s¡<Z ë«sê\T n+‘· ìX¯Ãj·T+>± ‘·eTø√dü+
‘ÓsT¡ #·Tø=ì e⁄+{≤j·Tì qy˚Tàyê]ì $&ç∫|ü⁄∫Ã‘˚, sêe÷j·TD+˝À |üsd¡ Œü s¡ yÓs’ T¡ <Ûë´\T
mø£ÿ&É˝eÒ ⁄, m+‘·>±˝Òe⁄? yê{Ïì ø£|Œæ |ü⁄#·Ã&É+ ø√düyT˚ ‹\ø£, ø£‘ø· ,£ •s√eTDÏ, uÛ÷Ñ wüD≤~
yêÚ≤´Hê\qT Áyêdæq yês¡T ø£|Œü <ë≥T¢ y˚XÊs¡T, |”‘q· &Éø£ q&ç#ês¡T, |æ*¢ yÓTT>∑\Z T
y˚XÊs¡T, ø√‹ #˚w\ºü T #˚XÊs¡T, ø±øÏ>√\ ô|{≤ºsT¡ , ø=øÏÿsêsTT y˚cÕ\T y˚XÊs¡T, |ü&sÉ êì
bÕ≥T¢ eT¬sH√ï |ü&Ü¶s¡T. nsTTHê,sêeTuÛÑ≈£îÔ\T e÷Á‘·+ ªªÄVü‰!μμ, ªªz¨!μμ n+≥÷
yê]ì yÓT#·TÃø=+{≤s¡T. ˝Òøb£ ˛‘˚, ‘·eTqT bÕ|ü+ #·T≥Tºø√<ë, ‘êeTT qs¡ø±q |ü&bç ˛sê?
sêe÷j·TD>±<∏ä˝Àì Á|ü<∏äeT|òüT{≤º\≈£î eT÷\+ uÖ<äΔ C≤‘·ø£ø£<∏ä\T ø±>±,
<Ûqä Ts¡“+¤ >∑+, d”‘ê|üV≤ü s¡D+, \+ø£ô|’ <ä+&Éj÷· Á‘· Á^ø˘ |ü⁄sêD≤\qT+∫ yê©àøÏ |ü]Á>∑V≤æ +
∫q |òüT{≤º\T ø±e#·TÃqì y˚ãsY Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT.33 sêe÷j·TD+˝À ¬s+&ÉT#√≥¢
j·TeqT\ Á|üdøü ÔÏ edüT+Ô ~. yês¡T Á^düT≈£î #Ó+~qyês¡T ø±e#·TÃ, ø±ø£b˛e#·TÃ. eTq
ÁbÕNq Á>∑+<∏ë\˝À u≤Væ≤¢ø£ ÁbÕ+‘·+˝À (eT<Ûä´ Ädæj·÷) dæús¡|ü&çq Á^≈£î\qT
j·TeqT\H˚yês¡T— øπ e\+ Á^≈£î\H˚ ø±ø£, X‚«‘· C≤‹yês¡+<ä]˙ j·TeqT\qï dü+<äsê“¤\T
düsTT‘·+ ø=ìï ˝Òøb£ ˛˝Ò<Tä . @yÓTHÆ ê, sêe÷j·TD+˝À >∑\ j·TeqT\ Á|üdøü ìÔÏ e÷Á‘·yT˚
|ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì, ëTsY qT+∫ yê©àøÏ ø=ìï |òTü {≤º\qT |ü]Á>∑V≤æ +∫q≥Tº y˚ãsY
#Ó|Œü ˝Ò<Tä . nqTyê<ë\ s¡÷|ü+˝À ëTsY ø±yê´\T Ç+&çj÷· ˝À Á|ü#ês¡+˝À e⁄qï≥Tº
~jÓ÷Hé ÁøÏkÕdüeÔ THé, ø±¢&j ç T· Hé á*j·THé\T Áø°dTü XÔ ø¯ +£ Á|ü<eä∏ T X¯‘ê_›˝À ÁyêkÕs¡T.
M]e÷≥ m+‘·es¡≈î£ ì»yÓ÷ #Ó|Œü ˝ÒeTì y˚ãsY dü«j·T+>± >∑T]Ô+#ê&ÉT. ø±ì, Äj·Tq
}Vü≤ ëTsYqT >∑T]+∫, ëTsY ø±yê´\qT >∑T]+∫ yê©àøÏ ø£sêíø]£ >í ± $ìe⁄+&Ée
#·TÃqì. ‘·q }Vü≤qT ã\|üs¡#·&É+ø√dü+ d”‘ê|üVü≤s¡D≈£î, \+ø£ô|’ <ä+&Éj·÷Á‘·≈£î
ªªÇ*j·T&éμμ eT÷\+ ø±e#·TÃqì, •e<Ûqä Ts¡“+¤ >∑>±<∏ä ªªÄ&Ódμ” μ qT+∫ d”«ø£]+∫q{Ï~º
ø±e#·TÃqì Äj·Tq dü÷∫+#ê&ÉT.
nsTT‘˚ 1873 ˝ÀH˚ ¬ø.{Ï. ‘Ó˝≤+>¥ ‘·q dü$düÔs¡ düe÷<Ûëq+˝À ù|s=ÿqï≥Tº,
y˚ãsY dü÷#·q˝À ã\+ ˝Ò<Tä .34 <Ûqä Ts¡“+¤ >∑+, |üs<¡ ësê|üV≤ü s¡D ` Ç{Ïº dü+|òTü ≥q\T
Á^düT, Ç+&çj÷· \πø |ü]$T‘·+ ø±e⁄— nq´<˚XÊ\ #·]Á‘·\˝À düsTT‘·+ Ç{Ï$º ø±qekÕÔsTT.
Ç+‘˚ø±ø£, j·TT*dæH‘é √ sêeTTìøÏ b˛*ø£\T ‘·≈î£ ÿe— ôV≤˝…H‘é √ d”‘≈· î£ b˛*ø£\T eT]+‘·
‘·≈î£ ÿe. ìC≤ìøÏ d”‘· ø±*>√{Ïø¬ H’ ê ôV≤˝…Hé B≥Tsê<äT. ‘Ó˝≤+>¥‘√bÕ≥T j·÷ø√_,35,
$+≥sYì{Ÿ‡,36 yÓ<’ ´ä 37 ãT˝Òÿ38 á $wüjT· +˝À y˚ãsY yê<ëìï ‹s¡dÿü ]+#ês¡T.
Ç<ä›] s¡#·q\eT<Ûä´ b˛*ø£\T ø£qã&çq|ü&ÉT, yê]<ä›]˝À mes¡T @ ø±˝≤ìøÏ
#Ó+~qyês√ düŒwü+º >± ‘Ó*j·Tq|ü&ÉT, me]øÏ s¡TD|ü&eç ⁄Hêïs√ #Ó|Œü ˝ÒeTT. ëTsY
Á|üu≤Û e+ yê©àøÏô|’ n~Ûø+£ >± ø£qã&ÉT‘·Tqï≥Tº y˚ãsY Áyêj·T>±, yê©àøÏ sêe÷j·TD≤ìï
Áô|+ò ∫ uÛ≤wü˝ÀøÏ nqTe~+∫q Çb˛*{Ÿ b˛wt yê©àøÏqT+∫ ëTsY ø±|” ø={Ïqº ≥Tº
ã\¢>T∑ ~› yê~+#ê&ÉT. Äj·Tq yê<ä+ Á|üø±s¡+ m>∑yTÓ yéTqHé≈î£ düTÁê⁄ì‘√, ô|Á{≤¬øH¢ ≈é î£
\ø£àå DTì‘√, HÓdsºü ≈Y î£ C≤+ãe+‘·Tì‘√, ˇ&çdj æ T· ÷Hé≈î£ Vü≤qTeT+‘·Tì‘√ m+‘·{Ï <ä>]Z∑
b˛*ø£\THêïj·T+fÒ, Ä ëTsY bÕÁ‘·\qT á sêe÷j·TD bÕÁ‘·\≈£î Á|ü‹s¡÷bÕ\T>±
n_Ûe]í+#·e#·TÃ.39 nsTT‘˚, ø£\ø£‘êÔ˝Àì @wæj÷· {Ïø˘ kıôd{’ ˝° À Ç{°e\H˚ Á|üd+ü –dü÷,Ô
düT˙‹ ≈£îe÷sY #Û≥· Ø® ‘Ó˝≤+>¥qT ø±<äì, j·÷ø√;, $+≥sYì+{Ÿ‡\qT ø±<äì, yÓ<’ ´ä ,
ãT˝Òÿ\qT ø±<äì, y˚ãsY‘√40 |üP]Ô>± @ø°uÛÑ$+#ê&ÉT. yê©àøÏô|’ ëTsYÁ|üuÛ≤e+
n‘·´~Ûø+£ >± ø£\<äì Äj·Tq ñ<ëÈ{+Ï #ê&ÉT. Á^ø˘ |ü⁄sêD>±<∏\ä ˝Àì Áu…j ’ T˚ ]j·THé≈î£
j·÷uÛ’… ‘·\\T, q÷s¡T #˚‘T· \T+&É>±, sêeDTì $wüjT· +˝À yê©àøÏ yê{Ïì |ü~‘·\\≈£î,
Çs¡y’Ó #˚‘T· \≈£î ‘·–+Z ∫q≥Tº #ÓbÕŒ&ÉT. #Û≥· Ø® ãVüQ uÛ≤cÕø√$<äT&ÉT, eTVü‰|ü+&ç‘T· &ÉT,
nK+&É $C≤„ì. Äj·Tq dü«‘·+Á‘·+>± Ä˝À∫+#·>\∑ &ÉT, kÕVü≤k˛ù|‘·+>± Áyêj·T>∑\&ÉT.
nsTTHê, á$wüjT· +˝À Äj·Tq bıs¡|&ü TÉ ‘·Tqï≥Tº>± #Ó|Œü ø£ ‘·|Œü <äT.
Çø£, ÄsY. XÊéTXÊÁdæÔ yê<ä+ sêe÷j·TD+ n+fÒ ø£<ë∏ s¡÷|ü+˝À K>√fi¯XÊÁdüyÔ T˚
nì. sêeTT&ÉT dü÷s¡T´&ÉT ø±>±, uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT X¯óÁ≈£î&É≥, \ø£àå D X¯Á‘·T|òTü Tï\T ãèVü≤düŒ‹,
ãT<ÛTä \≥. nsTT‘˚, d”‘q· T e÷Á‘·+ eTs=ø£Á>∑V≤ü +>± e÷s¡Ãø£, Hêπ>{Ï #ê\T>±H˚ áj·Tq
$T–˝≤Ã&ÉT. dü÷sê´j·TD+‘√, Á>∑V≤ü #·\q+‘√ sêe÷j·TD+˝Àì Á|ü<ëÛ q |òTü {≤º\ìï+{ÏøÏ
@<√ ˇø£ eTT&çô|≥º&ÜìøÏ áj·Tq Á|üjT· ‹ï+#ê&ÉT. Ç+<äTø¬ ’ ‘êqT #˚dqæ yÓTT<ä{Ï
Á|üjT· ‘·ï+ ‘·qøπ q#·Ãq+<äTq áj·Tq s¬ +&Ée Á|üjT· ‘·ï+ #˚jT· >±, n~ düsTT‘·+
yÓTT<ä{<Ï ëìe˝… eè<∏ë ÁX¯eT>±H˚ |ü]D$T+∫+~.41 lXÊéTXÊÁdæÔ m+‘· |ü+&ç‘T· &ÓH’ ê
yÓ÷ø±{Ïø,Ï ã≥º‘\· ≈£î eTT&çyj ˚ T· ˝Ò&TÉ >∑<ë!
ø±>±, sêe÷j·TD≤ìøÏ #ê]Á‘·ø±<Ûës¡+ ìdü‡+<˚V≤ü +>± ø£\<äì yê~+#˚ yê]˝À
yê<äã\+ ø£+f… $XÊ«düã\+ ôV≤#·TÃ>± ø±qedüT+Ô ~. sêeTT&ÉT #ê]Á‘·ø£ |ü⁄s¡Twüß&Ó‘’ ˚
Äj·Tq @ ø±\+yê&ÉT? á $wüjT· yÓTÆ yê]eT<Û´ä @ø±_ÛÁbÕj·T+ ˝Ò<Tä . Äj·Tq Çøå±«≈£î
d”‘· CÀdü´+ 25
e+X¯eèø£å+ $wüj·TyÓTÆ ≈£L&Ü @ø±_ÛÁbÕj·T+ ˝Ò<äT. ÁbÕNq uÛ≤s¡‘· sê»e+XÊ\qT
>∑T]+∫ Á|ü‘´˚ ø£ |ü]XÀ<Ûqä \T #˚dqæ m|ò.t Ç. bÕ]®≥sY sêe÷j·TD+˝Àì Çøå±«≈£î e+X¯
eèø£+å ‘·|ü \‘·&øÉ >£ ± e⁄qï<äì, n+<äTe\¢ <ëìï Á‘√dæ|⁄ü ∫Ã, |ü⁄sêD≤\˝À >∑\<ëìï
d”«ø£]+#ê\ì Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT. ‘·q ø£<∏ëHêj·T≈£îì e+X¯eèø£å+ $wüj·T+˝ÀH˚
$X¯«dæ+#·sêì sêe÷j·TD≤ìï nq´$wüj÷· \˝À $X¯«dæ+#·e#·TÃHê? á Á|üXï¯ bÕ]®≥sY≈î£
‘√#·HH’Ó ê ˝Ò<Tä . ø£qTø£H˚ sêeTT&ÉT dæ+Vü≤fi¯+ es¡≈î£ yÓ[fl, <ëìì »sTT+∫q≥Tº Äj·Tq
ÁyêXÊ&ÉT.42 ôV≤#Y.ôV≤#Y.$\‡Hé ≈£L&Ü Ç+‘˚ ÁyêXÊ&ÉT.43 #·]Á‘·ø±s¡T\˝À dæ.$.yÓ<’ ´ä 44,
$.s¡+>±#ês¡´45, ÄsY.dæ.eTE+<ësY46, mHé.m. dæ<ëΔ+‘·47 yÓTT<ä˝q’… yês¡T ø=ìï ø=ìï
e+<ä\ eT+~ Ç+‘˚ ÁyêXÊs¡T. \+ø£ n+fÒ $~Û>± dæ+Vü≤fi¯yT˚ ø±ø£b˛e#·TÃqì yê]˝À
ˇø£]ø¬ H’ ê ‘√#·˝<Ò Tä . sêeTT&ÉT $+<Û´ä |üs«¡ ‘ê\qT <ë{Ï <äøDåÏ ≤|ü<+ä∏ ˝À n&ÉT>∑Tô|≥º˝<Ò ìä
#Ó|Œü &ÜìøÏ sêe÷j·TD+˝ÀH˚e⁄qï Á|üã˝≤<Ûësê\˝À ˇø£ÿf…HÆ ê yê]ø£+≥|ü&˝É <Ò Tä . á
$wüj÷· ìï eTs=ø£#√≥ #·]Ã+#·qTHêïqT ø£qTø£, Çø£ÿ&É eT] Bìï>∑T]+∫ Á|ükÕÔ$+#·qT.
b˛‘˚, sêeTT&ÉT ì»+>± $+<Ûä´|üs¡«‘ê\qT <ë{Ïe∫ÃHê, dæ+Vü≤fi¯+ es¡≈£î
|ü⁄s√>∑$T+∫Hê, øÏwÿæ +<Ûqä T ø±ì, \+ø£qT ø±ì ‘·q ø√dü\ sê»´+˝À Äj·Tq n+‘·sê“¤
>±\qT #˚dTü ø√˝Ò<Tä — yê*ì ≈£L\y˚dqæ ‘·sê«‘· øÏwÿæ +<Ûqä T düTÁê⁄ìøÏ, sêeDe<Ûë
q+‘·s+¡ \+ø£qT $;ÛwDü TìøÏ Äj·Tq n|üŒ–+#ê&ÉT. n+<äTe\¢ sêeTT&ÉT kÕ~Û+∫q~
\+ø£es¡≈î£ Äs¡´Hê>∑]ø£‘· $düèÔ ‹ì ø±ì, Äs¡´kÕÁe÷»´ $düsÔ D¡ ø±<äì ø=+<ä] eT‘·+.
M]˝À ˇø£ Á|üeTTKT&ÉT sê<Ûë≈£îeTT<é eTTKØ®.48
á $_Ûqï dæ<ëΔ+‘· sê<ëΔ+‘ê\‘√ bÕ≥T ‘·|Œü ø£ ù|s=ÿqe\dæq$ eT]ø=ìï≈£L&Ü
e⁄HêïsTT. yê{Ï˝À yÓTT<ä{~Ï |æ.{Ï. lìyêdü nj·T´+>±sY #˚dqæ $∫Á‘· dæ<ëΔ+‘·+.
y˚<øä ±\+˝À ˇø£yê©àøÏ e⁄+&˚yê&É≥— ‘·sê«‘· bÕDÏìøÏ düeTø±*≈£î&ÉT>± eTs=ø£ yê©àøÏ
e⁄+&˚yê&É≥. Ä yÓTT<ä{yÏ ê©àøÏ ø±e´+˝À á s¬ +&Éeyê©àøÏ #˚sT¡ Œ\T, e÷s¡TŒ\T #˚XÊ
&É≥. n+<äTe\¢ sêeTTì ø=ìï #√≥¢ ne‘ês¡eT÷]Ô>±, ø=ìï#√≥¢ e÷qee÷Á‘·T&ÉT>±
sêe÷j·TD+˝À eTq+ #·÷düTHÔ êïeT≥ !49 á ˇø£ÿ <Óã“‘√ sêe÷j·TD+˝Àì |üsd¡ Œü s¡
yÓs’ T¡ <Ûë´\ìï+{Ïì ‘êqT ‘=\–+∫ y˚dqæ ≥T¢ lìyêdü nj·T´+>±sY m+‘· dü+‘√wæ+#ê&√
eTq≈£î ‘Ó*j·T<äT >±ì, Äj·Tq yê<äq˝À |üdü ˝Ò<Tä . sêe÷j·TD≤ìï Áyêdæ+~ Ç<äs› T¡
yê©à≈£î\T ø±<äT— ˇø£ ndü\T yê©àøÏ‘√ bÕ≥T, ˇø£ q÷s¡T, ˝Ò<ë s¬ +&ÉT e+<ä\
eT+~ (Á|üøbåÏ ÕÔ\ bÕbÕìøÏ y=&ç>≥∑ Tºø=qï) qøÏ© yê©à≈£î\T!
|æ.{Ï. lìyêdü nj·T´+>±sY ‘Ó*$øÏ b˛‘˚, C…. {≤˝Ÿu≤jYTHé M\sY n‹ ‘Ó*$øÏ
b˛j·÷&ÉT. <äøDåÏ uÛ≤s¡‘+· ˝À Áu≤Vü≤àD, uÖ<äΔ eT‘ê\ dü+|òTü s¡¸DH˚ sêe÷j·TD j·TT<ä+Δ >±
yê©àøÏ ∫Á‹+#ê&Éì Äj·Tq dü÷∫+#ê&ÉT.50 Bì˝À ø=+‘· dü‘´· + e⁄+&Ée#·TÃqì
Ä~˝À q$Tàq y˚ãsY ‘·sê«‘· ‘·q eTqdüT‡ e÷s¡TÃø=Hêï&ÉT. ãT<äTìΔ |ü≥¢ <ä÷wüD
‹s¡kÕÿsê\T sêe÷j·TD+˝À ˇø£#√≥ ˝Òøb£ ˛˝Ò<Tä >±ì, nì yê©àøÏ s¡#q· ˝À me&√
‘·T+≥] <ä÷]Ãq ‘·÷\Te÷≥\T! uÖ<äeΔ T‘· $düsÔ D¡ qT Á|ü‹|òTü {Ï+#·&Üìπø Væ≤+<ä÷
eT‘·+˝À ne‘ês¡ dæ<ëΔ+‘êìï ˝ÒeHÓ‹HÔ ê s¡q&É+˝À dü+<˚V≤ü + ˝Ò<Tä — Ä dæ<ëΔ+‘êìï
ã\|üs#¡ &· Üìπø |ü⁄sêD≤\qT düèwæ+º #ês¡q&É+ ≈£L&Ü dü+<˚V‰ü ìøÏ ÄkÕÿs¡+˝Òì $wüjT· y˚T.
ø±ì, sêe÷j·TD+˝À sêeTTì ne‘ês¡eT÷]Ô>± ∫Á‹+#˚ uÛ≤>±\˙ï Á|üøbåÏ ÕÔ˝.Ò yê©àøÏ
ù|s¡T‘√ mes√ bò˛s¡Ø® #˚dqæ u≤\, ñ‘·sÔ ¡ ø±+&É\˝ÀH˚ n$ ø√ø=\¢\T>± e⁄HêïsTT.
y˚ãsY≈î£ düeTø±*≈£î&Óq’ ÁøÏdj
ºæ T· Hé ˝≤ôdHé sêe÷j·TDø±e´ |ü]D≤eT+˝À Hê\T>∑T
<äX\¯ qT >∑T]Ô+#ê&ÉT. yÓTT<ä{Ï <äX˝¯ À n~ Væ≤e÷\j·T ÁbÕ+‘·+˝À d”‘êsêeT\ø£àå DT\
eqyêkÕìøÏ, n+<äT≈£î <ë]rdæq |ü]dæ‘ú T· \≈£î e÷Á‘·yT˚ |ü]$T‘·+. s¬ +&Ée<äX˝¯ À
yê] eqyêdü+ >√<ëe] rsêìøÏ e÷]+~. eT÷&Ée <äX¯˝À <äøÏåD≤~yê]ì
˝§+>∑BdüTø=q&ÜìøÏ »]–q Á|üjT· ‘êï\T e∫Ã ø£*XÊsTT. b˛‘˚, Hê\Ze <äX¯ Hê{ÏøÏ
<äøDåÏ uÛ≤s¡‘· uÛÖ>√[ø£ |ü]C≤„q+ eT]+‘· ô|]–q+<äTq dæ+Vü≤fi¯ B«|ü+ô|’ <ä+&Éj÷· Á‘·qT
ø£\|ü&+É »]–+~. Bìï #·÷&É>± yÓTT<ä{Ï <äX≈¯ î£ dü+ã+~Û+∫q+‘·es¡≈î£ y˚ãsY‘√
˝≤ôdHé |üP]Ô>± @ø°u$ÑÛ +∫q≥Tº nì|æ+#·e#·TÃ. ø±ì, ˝≤ôdHé <äèwæ˝º À d”‘· sêeTTì
k˛<ä] ø±<äT— yê]<ä]› øÏ Ä dü+ã+<Ûëìï ø£*Œ+#·&+É ndü\T ø£<qä∏ T uÖ<äT\Δ T nbÕs¡+ú
#˚dTü ø=q&É+ e\¢H˚ dü+uÛ$Ñ +∫q≥Tº Äj·Tq uÛ≤$+#ê&ÉT.51
ø±>±, sêeTT&ÉT eT¬se«s√ ø±<äT, ÁbÕNqø±\+˝À áõ|ü⁄qº T |ü]bÕ*+∫q ù|sò √
sêE˝˝À n‹Á|üdæ<äTΔ&Ó’q ¬s+&Ée sêyéTôdCŸ nì Áyêdæq |òüTq‘· eTq Ä+Á<ÛäTì<˚.
Äj·Tq eT˝≤¢~ yÓ+ø£≥s¡‘ï· +. ‘·q dæ<ëΔ+‘· ìs¡÷|üD≈£î Äj·Tq s¬ +&ÉT dü+|ü⁄{≤\˝À
ªªsêeT, ~Áπ>f…dºt ù|sò √ Ä|òt áõ|tμº μ nì ˇø£ Á>∑+<∏ëìï 1934˝À Á|ü#T· ]+#ê&ÉT.52
sêe÷j·TD+˝Àì \+ø£ dæ+Vü≤fi¯+ ø±<äì ø=ø=ÿ+&É yÓ+ø£≥s¡‘ï· + |ü+‘·T\T ˇø£kÕ]
‘·q‘√ nHêï&É≥. n+<äTø¬ ’ á $wüjT· +˝ÀøÏ eT]+‘· ˝À‘·T>± yÓfi≤fl\qï ø√¬sÿ ‘·q≈£î
ø£*–+<ä≥. Ç~ ìdü‡+<˚V≤ü +>± yÓT#·Ã<ä>T∑ ø√¬sÿ. nsTT‘˚, Ç~ yÓ+ø£≥s¡‘ï· + $wüjT· +˝À
yÓÁ]‘·\\T y˚dæ+~. kÕøå±´<Ûësê\‘√ ˇø£ rsêàHêìøÏ sêe&ÜìøÏ e÷s¡T>±, ˇø£
rsêàHêìøÏ e∫Ãq MT<ä≥ <ëìï düeT]ú+#· >∑\ kÕøå±´<Ûësê\qT Äj·Tq yÓ‘ø· &£ +É
ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. ù|òs√sêE\˝À ô|≈£îÿeT+~ |ü≥º|ü⁄ <˚y˚s¡T\T yê] nø£ÿ\T, ˝Ò<ë
d”‘· CÀdü´+ 27
#Ó˝fi¢… ó¯ .¢ ù|sò √ sêE\ X¯yê\qT ªªeTMTàμμ˝ s¡÷|ü+˝À XÊX¯«‘·+>± |ü~\|üs#¡ y˚ ês¡T.
<äXs¯ <¡ ä∏ C≤‘·øø£ <£ ä∏ Á|üø±s¡+ d”‘· sêeTTì k˛<ä] . b˛‘˚, <äXs¯ <¡ Tä∏ ì X¯yêìï ` uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT
πøø£j·T|ü⁄s¡+ qT+∫ ‹]– e#˚Ães¡≈£î ‘Ó’\Á<√D+˝À |ü~\+ #˚XÊs¡T. á ¬s+&ÉT
$wüj÷· \≈£î ‘√&ÉT>± sêeTTì ù|s¡T≈£î sêyéTôdCŸ ù|s¡T≈£î <Û«ä ì kÕeT´+ n~Ûø+£ >±
e⁄qï~. nsTTq|ü&ÉT èT] dü+<˚Vü≤+ <˚ìøÏ? sêeTT&ÉT s¡÷&Ûç>± sêyéTôdCŸ
nsTTe⁄+&Ü*. sêyéTôdCŸ\T ˇø£s¡T ø±<äT, Ç<ä›s¡T ø±<äT, |üHÓï+&ÉT>∑Ts¡T. nsTT‘˚,
Ms¡+<ä]˝À m≈£îÿe Á|üd~æ Δ ø¬ øÏÿqyê&ÉT s¬ +&Ée sêyéTôdCŸ ø±ã{Ï,º Äj·TH˚ sêeTT &Éq&É+
düeTT∫‘·eTì yÓ+ø£≥s¡‘êïìøÏ ‘√∫+~!
øπ e\+ sêeTT&ÉT, sêyéTôdCŸ ù|s¡¢ eT<Û´ä H˚ ø±ø£, eT] ô|øÏÿ+{Ï˝À <Û«ä ì kÕe÷´ìï
>∑T]Ô+∫, sêe÷j·TD>±<∏˝ä À áõ|ü⁄øπº ø±ø£, ˝…ãHêHé, dæ]j·÷, ÇÁC≤jÓT˝Ÿ, |üsê¸´,
Á^düT yÓTT<ä˝q’… <˚XÊ\ìï+{ÏøÏ yÓ+ø£≥s¡‘ï· + eTT&çô|{≤º&TÉ . Äj·Tq yê<ä+ Á|üø±s¡+
sêeTT&ÉT sêyéTôdCŸ ø±>±, n>∑dTü ´Ô &ÉT n>∑dHºü é d”»sY— n>∑dTü ´Ô ì düreTDÏ ˝ÀbÕeTTÁ<ä
n>∑dHºü é d”»sY uÛ≤s¡´ *$j·÷— bÂ\düT´Ô &ÉT |ò˝æ d… Hº” .é njÓ÷<Û´ä ªªÄ>∑H¶ μé μ nH˚ áõ|æ¸jT· Hé
q>∑s+¡ (ˇø£|ü &ÉT áõ|ü⁄≈º î£ sê»<Ûëì>± e⁄qï yÓT+|òHæ ≈é î£ Á^≈£î\ eéVü‰s¡ HêeT+
Ä>∑¶Hé). >∑+>∑ n+fÒ $~Û>± Ç+&çj·÷˝Àì >∑+>±q~ e÷Á‘·y˚T ø±qø£ÿs¡˝Ò<äT— @
»\Á|üyêVü≤ yÓTHÆ ê >∑+>∑ ø±e#·TÃ, øπ e\+ »\yÓTHÆ ê >∑+>∑ ø±e#·TÃ, nsTT‘˚, eT] d”‘·
jÓTes¡T? ÄyÓT≈£î Á|ü‹>± $<˚XÊ\ #·]Á‘·qT+∫ ˇø£ÿs¬ H’ ê ø±qsêq+<äTq ø±uÀ\T,
d”‘≈· î£ düeTTÁ<ä rs¡+˝Àì ÁbÕ+‘·+>± yÓ+ø£≥s¡‘ï· + ns¡+ú #ÓbÕŒ&ÉT. ˝…ãHêHé≈î£ #Ó+~q
ˇø£ sêE s¬ +&Ée ôdCŸô|’ ‹s¡T>∑Tu≤≥T #˚d,æ düeTTÁ<ärs¡+˝Àì áõ|æ¸jT· Hé ÁbÕ+‘êìï
#˚õøÏÿ+#·T ø=q>±, n‘·&ôç |’ j·TT<äyΔ T˚ sêe÷j·TD j·TT<äeΔ THêï&ÉT. yÓTT<ä{Ï qT+∫
∫e] es¡≈î£ Ç+‘· ndü+ã<ä+Δ >± e⁄qï+<äTH˚ yÓ+ø£≥s¡‘êïìï >∑T]+∫ ø±ì, Äj·Tq
$X‚w+ü >± ÁX¯eT|ü&ç Áyêdæq Á>∑+<∏ëìï >∑T]+∫ ø±ì n+‘·>± |ü{+ºÏ #·Tø=qïyês¡T ˝ÒsT¡ .
eT˝≤¢~ yÓ+ø£≥s¡‘ï· + e˝… &Üø£sº Y ãT˝Òÿ Á¬ød’ eÔü ⁄&ÉT. Äj·Tq |üP]Ô ù|s¡T bòÕ<äsY
ø±$T˝Ÿ ãT˝Òÿ.Äj·Tq≈£î &Üø£sπº {Ÿ e∫Ã+~ sêe÷j·TD≤ìï >∑T]+∫ ªªsêyéTø£<μä∏ μ nH˚
ù|s¡T‘√ Væ≤+B˝À |ü]XÀ<Ûøä £ yê´dü+ Áyêdæq+<äT e\¢H˚ ø±e#·TÃ. ˇø£ Á¬ød’ eÔü ⁄&ÉT. ô|>’ ±
<äX¯s¡<∏äT&ÉT ø√dü\ <˚X¯|ü⁄ sêE ø±>±, <äX¯s¡<∏äTì |ü≥º|ü⁄ <˚y˚] øödü\´. πøø£j·T sê»|ü⁄Á‹ø£
¬ø’πøsTT nsTTq≥Tº, $<˚Vü≤ sê»|ü⁄Á‹ø£ yÓ’<˚Væ≤ nsTTq≥Tº, bÕ+#ê\ sê»|ü⁄Á‹ø£ bÕ+#ê* nsTTq≥Tº,
ø√dü\ sê»|ü⁄Á‹ø£ øödü\´ ø±yê*. nsTTq|ü&ÉT <äX¯s¡<∏äT&ÉT ‘·q y˚Tq‘·ÔqT, ˝Ò<ë k˛<ä]ì
$yêVü≤e÷&çq≥Tº rsêàì+#·Tø=qe\<ë? Hê≈£î ‘Ó*dæq+‘· es¡≈£î á $wüj·÷ìï >∑T]+∫
Á|ükÕÔ$+∫q yÓTT≥ºyÓTT<ä{Ï s¡#·sTT‘· m.¬ø. düTsY. áj·Tq Áyêdæq ªªôdø˘‡ n+&é e÷´πsCŸ ÇHé
Ç+&çj·÷μμ nH˚ Á>∑+<∏ä+ 52e |ü⁄≥qT #·÷&É+&ç.
ˇø£ ªªbòÕ<äsYμμ, sêe÷j·TD≤ìøÏ #ê]Á‹ø£ ÁbÕ‹|ü~ø£ ø£\<äì H=øÏÿ #Ó|æŒq ‘·sê«‘·
y˚ãsY, j·÷ø√; e¬>s’ ê\qT ‘·T+>∑˝À ‘=ø£ÿe\dæ+<˚ nqï <Û√s¡DìÏ m.&ç. |ü⁄kÕfiŸøs£ Y
ne\+_+#ê&ÉT.53
sêe÷j·TD≤ìøÏ #ê]Á‘·ø±<Ûës¡+ m+‘·es¡≈î£ ø£\<äqï #·sÃ¡ ˝À Ç{°e\ ø=+<äsT¡
|ü⁄sê‘·‘«Ô· XÊÁdüyÔ ‘˚ \Ô· T Á|üy•˚ +#ês¡T. Ç~ ÄVü‰«ì+#·<>ä T∑ |ü]D≤eTy˚T. Ç+‘·≈î£ eTT+<äT
á #·sÃ¡ dü+düÿè‘· uÛ≤cÕ|ü+&ç‘T· \≈£î, #·]Á‘·ø±s¡T\≈£î |ü]$T‘·yTÓ Æ e⁄+&˚~. eTq dü+düÿè‘·
uÛ≤cÕ |ü+&ç‘T· \≈£î dü+Á|ü<ëj·T+ |ü≥¢ uÛøÑ ÔÏ ÁX¯<\Δä T yÓT+&ÉT. ô|>’ ±, sêe÷j·TD+˝À
sêeTT&ÉT, uÛ≤s¡‘·+˝À ø£èwüßí&ÉT Á|üeTTKbÕÁ‘· eVæ≤kÕÔs¡T ø±ã{Ïº, yê]<ä›s¡T ne‘ês¡
|ü⁄s¡Twüß\ C≤_‘ê˝ÀøÏ møÏÿqyês¡T ø±ã{Ï,º sêe÷j·TD, uÛ≤s¡‘>· ±<∏\ä qT ‘ê]ÿø£ <äèwæ‘º √
|ü]o*+#·&ÜìøÏ yê]øÏ >∑T+&Ó\T #ê\e⁄. yê]˝À sêeTø£èwüí uÛ+Ñ &Üs¡ÿsY, düT˙‹ ≈£îe÷s¡
#Û·≥Ø®\qT b˛*q kÕVü≤k˛ù|‘· õC≤„düTe⁄\qT ãVüQ ø=~›eT+~ì $&ç∫|ü⁄∫Ã‘˚,
‘·øÿÏ qyês¡T sêe÷j·TD, uÛ≤s¡‘>· ±<∏\ä qT <ë<ë|ü⁄ |üP]Ô>± #ê]Á‘·ø£ dü+|òTü ≥q\T>±H˚
|ü]>∑DkÏ ÕÔsT¡ . b˛‘˚, eTq #·]Á‘·ø±s¡T\˝À n‘·´~Ûø£ dü+U≤´≈£î\≈£î düsTT‘·+ sêe÷j·TD,
uÛ≤s¡‘ê\ e<ä›≈£î e#˚Ãdü]øÏ eT‹ b˛‘·T+<˚yÓ÷ nì|ædüTÔ+~. yê]˝À q÷{ÏøÏ 99
eT+~øÏ H˚qT Ç+‘·≈î£ eTT+<äT ≈£L&Ü ˇø£kÕ] #Ó|Œæ q≥Tº ` sêeDTì \+ø£, Ç|üŒ{Ï
l\+ø£ ˇø£ÿfÒ nì #Ó|Œü >∑\e÷ nH˚ dü+<˚V≤ü yÓTHÆ ê sê<äT. ô|>’ ±, ˇø£ÿfÒ nì #Ó|Œü &ÜìøÏ
yês¡T |ü&ÉsêìbÕ≥T¢ |ü&É‘ês¡T. Ç{Ïºyê]˝À Á|ü‘˚´øÏ+∫ ù|s=ÿq<ä>∑T #·]Á‘·ø±s¡T\T
ùV≤eT#·+Á<äsêjYT #Í<ÛTä ]54, $.ÄsY. sêeT#·+Á<ä BøÏ‘å êsY55, $X¯ó<ëΔq+<é bÕ<∏øä ˘56,
eTq yÓC’ ≤„ìø£ XÊÁdüyÔ ‘˚ \Ô· ˝À ô|≈£îÿeT+~øÏ XÊÁd”j Ô T· <äèwæº HêeTe÷Á‘·yTÓ qÆ +<äTq,eTq
u≤u≤\T, uÛ>Ñ y∑ êHé\T ‘·eT bÕs¡˝ÖøÏø£ X¯≈î£ \Ô ‘√ X¯Sq´+qT+∫ ªªuÛ>Ñ e∑ BZ‘μ· μ Á|ü‘T· \‘√
bÕ≥T dæ«dt #˚‹ >∑&çj·÷sê\qT ì»+>±H˚ ‘Ó|æŒdüTÔqï≥Tº qeTTà‘·THêïs¡T. eTq
#·]Á‘·ø±s¡T\˝À #ê]Á‘·ø£ <äèwæº ãVüQdü«\Œ+ ø±ãfÒ,º sêeT#·+Á<äBøÏ‘å êsY Ç|üŒ{Ï l\+ø£
sêeDTì \+ø£ ø±<äqï |üø+å£ ˝À \+ø±|ü⁄]ô|’ <ä+&Éj÷· Á‘·≈î£ ‘·q≈£î <ë] ìe«q+<äT≈£î
düeTTÁ<äTìô|’ n*–, ÁbÕjÓ÷|üyX˚ +¯ ù|s¡T‘√ <äs“¡ X¤ j ¯ T· ´ô|’ sêeTT&ÉT eT÷&ÉTs√E\
bÕ≥T |üsT¡ +&É&+É , ˙\Tì ‘√&ÜŒ≥T‘√ \+ø£≈î£ yês¡~ìÛ Äj·Tq ø£≥&º +É yÓTT<ä˝q’…
|üse¡ T dü‘ê´\˙ï ns¡sú V¡ ≤æ ‘·yTÓ Æ b˛>∑\eì Áyêj·T>∑*>±&ÉT! düeTTÁ<äTì ô|’ sêeTT&ÉT
n\>∑&+É ªª≈£îÁs¡‘q· +μμ>± BøÏ‘å êsY≈î£ ‘√#·qfÒ,º Vü≤qTeT+‘·T&ÉT düeTTÁ<ä+ô|>’ ± m–]
yÓfifl¯ &É+ $&É÷s¶ +¡ >± bÕ<∏øä ≈˘ î£ ‘·≥˝º <Ò Tä . Ç{Ïº XÊÁdüE
Ô \„ T, Ç{Ïº #·]Á‘·ø±s¡T\T eTq
<˚X¯+˝À j·T÷ìe]Ù{° Ábıô|òdüs¡T¢>± e⁄qï+‘·es¡≈£î, Ç{Ïºyês¡T >ös¡e Á|ü‹wüº\T
bı+<äT‘·Tqï+‘·es¡≈î£ eTq≈£î Á|ü>‹∑ ˝Ò<Tä , uÛ$Ñ wü´‘·TÔ ˝Ò<Tä .
d”‘· CÀdü´+ 29
eTq |ü⁄sê‘·‘«Ô· XÊÁdüE Ô \„ ˝À düsTT‘·+ XÊÁd”j Ô T· <äèwæº Á|ü<]ä Ù+#·>\∑ yês¡T #ê˝≤
#Ó<Tä s¡T>±H˚ ø£qã&É‘ês¡T. yê]˝À ø=+<ä]~ Äs¡´<äèwæº ø±>±, eT] ø=+<ä]~ Á<ë$&É
<äèwæ.º yÓTT<ä{eÏ s¡+Z yês¡T Äπs´‘·sy¡ TÓ qÆ Á|ü‹<ëìï nHê>∑]ø£yTÓ qÆ <ëìï>± ø={Ïbº Õs¡yk˚ ÕÔsT¡ .
Á<ë$&˚‘s· y¡ TÓ qÆ <ëì |ü≥¢ s¬ +&Éees¡+Z yês¡T dü]>± Ç<˚ yÓK’ ]ì Á|ü<]ä ÙkÕÔsT¡ . n+<äTe\¢H˚
dæ+<ÛTä ˝Àj·T Hê>∑]ø£‘· $wüjT· yÓTÆ ˇø£sT¡ #Ó|Œæ q<ëìï eTs=ø£sT¡ ø±<ä+≥THêïs¡T— <ëìï
‘·eT Hê>∑]ø£‘>· ±H˚ »eTø£≥Tºø=q&ÜìøÏ ˇø£]‘√ ˇø£sT¡ >∑{>ºÏ ± b˛{° |ü&TÉ ‘·THêïs¡T.
sêe÷j·TD+ $wüj·T+˝À ≈£L&Ü yê] eT<Ûä´ >∑\ á Äs¡´, Á<ë$&É <äèwæº uÛÒ<ë\
<äTÁwüŒuÛ≤e+ $X‚w+ü >±H˚ e´ø£eÔ TÚ‘·Tqï~. @yÓTHÆ ê, Ç{°e\ ø=+<äsT¡ |ü⁄sê‘·‘«Ô· XÊÁdüE Ô \„ T
bÕøÏøå £ <äèwæqº T+∫ ø±ø£, düeTÁ>∑ <äèwæ‘º √, XÊÁd”j Ô T· <äèwæ‘º √ sêe÷j·TD >±<∏qä T @
y˚Ts¡≈£î #ê]Á‘·ø£ dü+|òüT≥q>± |ü]>∑DÏ+#·e#·TÃqqï $wüj·TyÓTÆ ÁX¯<ëΔdü≈£îÔ\qT
#·÷|ü⁄‘·THêïs¡T. yê]˝À _._. ˝≤˝Ÿ, ôV≤#Y.&ç. dü+ø±*j·÷\T eTTKT´\T. ‘·øÿÏ q yê]e˝…
sêe÷j·TD ø±e´+ô|’, Ç‘·s¡ ÁbÕNq s¡#·q\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç, M]<ä›s¡T @y√ ø=ìï
rsêàHê\≈£î sêe&É+ ˝Ò<Tä — nq´ kÕøå±´<Ûësê\≈£î Ms¡T ÁbÕ<Ûëq´ $TdüTHÔ êïs¡T. Ç~
düeT+»dü+. n~ sêe÷j·TD+ ø±ìe«+&ç, uÛ≤s¡‘+· ø±ìe«+&ç, ˝Ò<ë, n$ |ü⁄sêD≤\T
ø±ìe«+&ç, y˚<ä y˚<ë+>±˝Ò ø±ìe«+&ç— yê{Ï˝À ˇø£ÿf…HÆ ê @<√ ˇø£ ø±\+˝À mes√
ˇø£sT¡ Áyêdæq{Ï~º ø±<äT. ˇø£ s¬ es√ Áyêj·T>±, ô|≈£îÿeT+~ eT÷˝≤ìøÏ ‘·eT ∫‘·+Ô
e∫Ãq <ëìï #˚sT¡ Ã‘·÷ b˛j·÷s¡T, eT÷˝≤ìï e÷s¡TÃ‘·÷ b˛j·÷s¡T, yÓTT‘êÔìï ‹]–
≈£Ls¡TÃ‘·÷ b˛j·÷s¡T. n+<äTe\¢ ÁbÕNq Á>∑+<∏ë\T>± áHê&ÉT eTq<˚X+¯ ˝À #Ó\T¢‘T· qï
yê{Ï˝À Á|üøbåÏ ÕÔ\T ˝Ò≈î£ +&Ü @B eTqes¡≈î£ sê˝Ò<Tä .ô|>’ ±, á Á|üøbåÏ ÕÔ\T ø=ìï X¯‘êu≤›\
MT<ä »]>±sTT. n+<äTe\¢, eTq ÁbÕNq Á>∑+<∏ë\≈£îqï #ê]Á‘·ø£ ÁbÕe÷DÏø‘£ · n‹dü«\Œ+—
ø=ìï ø=ìïdü+<äsê“¤\˝À ndü˝Ò |üP»´+. nsTTq|ü&ÉT øπ e\+ kÕVæ≤‘·´ dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ
kÕøå±´<Ûësê\‘√ meπs$T #Ó|Œæ Hê, n~ dü+<˚V‰ü \qT $T>∑T\TÃ‘·T+~— ìC≤ìøÏ n~
‘=\–+#·>\∑ dü+<˚V‰ü \ø£+fÒ, ø£*–+#·>\∑ dü+<˚V‰ü ˝Ò ôV≤#·TÃ>± e⁄+{≤sTT.
dü]>± Ç<˚$<Ûyä TÓ qÆ dü+ø£≥|ü]dæ‹ú ˇø£|ü &ÉT $<˚XÊ\˝À düsTT‘·+ e⁄+&˚~. Á^dt
bÂsêDÏø£ >±<∏\ä ˝À m+‘· ì»+, m+‘· ø£\Œq? >∑‘· ø±˝≤ìï >∑T]+∫ V”≤sê&=≥dt,
<∏Tä dæ&&’Ó CÓ Ÿ eTTqï>∑T #·]Á‘·ø±s¡T\T Áø°dTü ≈Ô î£ |üPs¡«+ Áyêdæq #·]Á‘·\˝À m+‘· #·]Á‘·
e⁄qï~? u…_’ ˝Ÿ #ê]Á‘· ø±+XÊ\T>± $e]düTqÔ ï{Ï$º m+‘· es¡≈î£ yêdüeÔ +>± »]–q{Ï$º ?
á Á|üXï¯ \≈£î |üP]Ô>± ø±ø£b˛sTTHê, mqï<ä>T∑ y˚Ts¡≈î£ >∑{ºÏ dü+ã+<Ûë\qT #Ó|Œü &É+
≥Øÿ˝À, Á^dt˝À, Áø°{Ÿ˝À, Çsêø˘˝À, ÇsêHé˝À, ÇÁC≤jÓT˝Ÿ˝À, áõ|ü⁄˝º À bÕ‘·ø±\|ü⁄
eT{Ïº ~ã“\qT Á‘·$«q MT<ä≥H˚ kÕ<Ûä´|ü&ç+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î Væ≤Hé]#Y ôw©e÷Hé,
$˝ŸôV≤˝Ÿà &ÉsŒY ô|˝ò Ÿ,º düsY Äs¡sú Y C≤Hé myÓ+CŸ ≥Øÿ˝À, Áø°{Ÿ˝À, Á^dt˝À »]|æq Á‘·e«ø±\
‘·sê«‘·H˚ Á^ø˘ bÂsêDÏø£ >±<∏\ä ˝À ø=+‘· dü‘´· + ˝Òøb£ ˛˝Ò<ìä s¡÷&Û|É &ü +ç ~. düsY ndæHº é
ôV≤Á˙ ˝…jÓTsY¶, &É_¢j·TT.m+. |òæ¢+&ÉsY® Áô|Á{Ï, düsY >±¬s¶HÓsY $*ÿHédüHé, ø±sY¢ ]#Û·sY¶
˝…|dt j ” T· ÷dt, Á|üuèÑÛ ‘·T\T eT<Û´ä ÁbÕ#·´+˝À Á‘·e«ø±\T ø=qkÕ–+∫q |æeTà≥H˚ Áø°dTü ≈Ô î£
|üPs¡«+Hê{Ï #ê]Á‘·ø£ Á>∑+<∏ë\˝À ø=+‘·es¡≈î£ #·]Á‘· ø£\<äì, u…_’ ˝Ÿ˝Àì ø£<\ä∏ ˝À
#ê˝≤ uÛ≤>∑+ n*¢_*¢ ø£<˝ä∏ H’… ê, ø=ìï+{Ï˝À dü«\Œ+>± #·]Á‘· ˝Òøb£ ˛˝Ò<ìä Á<ÛTä e|ü&+ç ~.
eTq ÁbÕNq >±<∏˝ä ˝À #·]Á‘· @bÕ{Ï>± ø£\<√ ø£∫Ã‘·+>± ‘˚\TÃø=q&ÜìøÏ eTq
ÁbÕNq q>∑sê\T ø=ìï+{Ï˝ÀHÓH’ ê Á‘·e«ø±\T XÊÁd”j Ô T· |ü<‘Δä T· \˝À $düèÔ ‘·+>± »s¡>±*,
≈£îå Dí+>± »s¡>±*. sêe÷j·TD≤ìøÏ dü+ã+~Û+∫q+‘· es¡≈î£ eTTK´+>± njÓ÷<Û´ä ˝Àì
ªª»qàuÛ÷Ñ $Tμμ ~ã“qT Á‘·$« #·÷&Ü*— ªªø£qø£ uÛeÑ q+μμ ÁbÕ+‘·+>± Á|üdTü ‘Ô +· #Ó\T¢‘T· qï
ÁbÕ+‘êìï Á‘·$« #·÷&Ü*— d”‘êsêeTT\ eqyêdü ø±\+˝À ø√dü\ sêC≤´ìøÏ ‘ê‘êÿ*ø£
sê»<Ûëì>± ù|s=ÿqã&ÉT‘·Tqï q+~ Á>±e÷ìï ≈£L&Ü Á‘·$« #·÷&Ü*. Ç+‘˚ ø±ø£,
\ø£àå DTì‘√ düìïVæ≤‘· dü+ã+<Û+ä e⁄qï q>∑se¡ Tqï Á|ür‹ \ø√ï≈£î (<ëì ÁbÕNqHêeT+
\ø£àå D|ü⁄s¡eT≥) ø£\<äT ø±ã{Ï,º nø£ÿ&É düsTT‘·+ Á‘·e«ø±\T »s¡>±*. >∑TVüQì sê»<Ûëì
X¯è+–uÒs|¡ ⁄ü s¡+˝ÀqT, yê©àøÏ uÛsÑ <¡ ë«E\ ÄÁX¯e÷\ ÁbÕ+‘ê\˝ÀqT Á‘·e«ø±\T »s¡>±*.
ˇø£ÿ njÓ÷<Û´ä ˝À $Hê ‘·øÿÏ q á ÁbÕ+‘ê\˝À Ç+‘·es¡≈î£ Á‘·e«ø±\T »s¡>H∑ ˚ ˝Ò<Tä .
njÓ÷<Û´ä ˝À »]–q Á‘·e«ø±˝…H’ ê ù|s¡T≈£î e÷Á‘·yT˚ . uÛ≤s¡‘êìøÏ dü+ã+~Û+∫q eTTK´
ÁbÕ+‘ê\qT düsTT‘·+ Ç<˚ $<Û+ä >± ìs¡ø¢ ´å£ + #˚jT· &É+ dü+uÛ$Ñ +∫+~. sêe÷j·TD
uÛ≤s¡‘ê\qT eTq s¬ +&ÉT ø£fifl¯ ‘√ b˛*ø£ ô|≥º&+É ø£<Tä :› n$ ˝Òøb£ ˛‘˚ eTq≈£î >∑T&ç‘¶ q· +
‘·|Œü <äq&É+ ø£<Tä .› nsTTHê, yê{ÏøÏ dü+ã+~Û+∫q ÁbÕ+‘ê\qT Á‘·$« #·÷&É˝<Ò $˚ T?
@~ nã<äeΔ ÷&çHê, |ü⁄sê‘·‘«Ô· XÊÁdüyÔ ‘˚ #Ô· ‹˚ ˝Àì bÕs¡ nã<äeΔ ÷&É<Tä , |ü\T>∑T nã<äΔ
e÷&É<Tä , rsê njÓ÷<Û´ä , q+~Á>±eT+, \ø£àå D|ü⁄s¡+, Vü≤dæHÔ ê|ü⁄s¡+, ≈£îs¡Tøπ Áå ‘·+, eT<ÛTä s¡
yÓTT<ä˝q’… #√≥¢ Á‘·e«ø±\T »]|æ‘,˚ sêe÷j·TD, uÛ≤s¡‘· >±<∏\ä T ø£≥Tºø<£ \ä∏ T>± ‘˚*b˛e
#·TÃH˚y÷Ó nì uÛj Ñ T· |ü&qç +<äTe\¢H˚ Çø£ÿ&É »s¡>e∑ \dæq|ü]XÀ<Ûqä \T Ç+‘·≈î£ eTT+<äT
»s¡>˝∑ <Ò ìä nqTø√e˝…Hê?
Ç~es¡˝À @$T »]–Hê, ø=ìï HÓ\\ ÁøÏ‘+· _._.˝≤˝Ÿ |ü⁄Dé÷ nì sêe÷j·TD,
uÛ≤s¡‘· >±<∏\ä ˝À ÁbÕ<Ûëq´+ eVæ≤düTqÔ ï nìï ÁbÕ+‘ê\˝À Á‘·e«ø±\T ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ HÆ êsTT.
Ç$ |üP]Ô ø±e&ÜìøÏ nsTT<˚fió¯ fl |ü≥eº #·TÃ. n+<äTe\¢ eT] nsTT<˚fifl¯ bÕ≥T z|æø£
|ü&‘ç ,˚ eTq sêe÷j·TD, uÛ≤s¡‘· >±<∏\ä ≈£î #ê]Á‘·ø±<Ûësê\T @ bÕ{Ï>± ø£\y√ #ê˝≤es¡≈î£
‘˚*b˛>∑\<äT.
á˝À|ü⁄q ˝≤˝Ÿ, dü+ø±*j·÷\T sêe÷j·TD≤ìï >∑T]+∫ #ÓãT‘·Tqï e÷≥ n~
#ê˝≤es¡≈î£ |ü⁄øÏÿ{Ï |ü⁄sêDeTì— <ëì˝À \e˝ÒX+¯ >± #·]Á‘· e⁄+fÒ, n~ ˇø£ dü«\Œ
d”‘· CÀdü´+ 31
sêC≤´ìøÏ (ø√dü\ sêC≤´ìøÏ), ˇø£ kÕe÷q´ sê»≈£î≥T+u≤ìøÏ (<äXs¯ <¡ Tä∏ ì ≈£î≥T+u≤ìøÏ)
|ü]$T‘·yTÓ qÆ {Ï<º ìä . ø±>±, ˝≤˝Ÿ <äèwæ˝º À sêeTsêeD j·TT<ä+Δ ø£+fÒ ≈£îs¡Tøπ Áå ‘· dü+Á>±eTy˚T
ÁbÕNqyÓTÆq~. nqT´\T ô|≈£îÿeT+~ e˝… dü+ø±*j·÷ düsTT‘·+ á $wüj·÷ìï
n+^ø£]+#·&+É ˝Ò<Tä . ø±>±, dü+ø±*j·÷ |ü]XÀ<Ûqä \ Á|üø±s¡+, sêeDT&ÉT Á<ë$&É
C≤‹øÏ #Ó+~qyê&ÉT ø±&ÉT— sêeDTì sê»<Ûëì áHê{Ï l\+ø£ ø±<äT. M]<ä›]
n_ÛÁbÕj·÷\qT dü+<äsê“¤qTkÕs¡+>± eTTqTà+<äT $e]kÕÔqT. á˝À|ü⁄>± H˚qT
#Ó|Œü >√s¡T‘·Tqï~ Hê≈£î düsTT‘·+ á $wüjT· yÓTÆ ø=ìï n_ÛÁbÕj·÷\THêïj·Tì. n$ `
1) sêe÷j·TD+˝À q÷{ÏøÏ 75 e+‘·T\≈£î ô|>’ ± |ü⁄øÏÿ{Ï |ü⁄sêDy˚T.
2) ‘·øÏÿq 25 e+‘·T\ ø£<∏ä≈£î ø°\ø£+ ` dæ+Vü‰düHêìøÏ <ë<ë|ü⁄ nìï
sê»≈£î≥T+u≤\˝À ø=qkÕ>∑T‘·÷ e⁄+&˚ ≈£îÁ≥\T, ≈£îVü≤ø±\T e÷Á‘·yT˚ .
3) sêeTT&ÉT $+<Û´ä |ü]düsê\qT <ë{Ï sê˝Ò<Tä .
4) sêeDT&ÉT >√+&é sêE ø±e#·TÃ— ˝Ò<ë, eTs=ø£ Ä~yêdæ ‘Ó>∑ sêE ø±e#·TÃ.
5) sêeDTì \+ø£, áHê{Ï l\+ø£ ˇø£ÿ{Ï ø±e⁄.
6) sêeTsêeD j·TT<ëΔìï s¬ +&ÉT $_Ûqï C≤‘·T\eT<Û´ä dü+|òTü s¡¸D nq&É+ ø£+f…
ÄVü‰s√‘·Œ‹Ô eédü≈ú î£ (|ò⁄ü &é Ábı&Éø¸£ Hé mø±qMTøÏ), ÄVü‰s¡ ùdø£sD¡ eédü≈ú î£ (|ò⁄ü &é `
>π <ä]+>¥ mø±qMTøÏ) dü+|òTü s¡¸D nq&ÉyT˚ m≈£îÿe düeT+»dü+.
7) <ä+&Éø±s¡D´ ÁbÕ+‘êìøÏ eékÕj·T $düsÔ D¡ ‘√ sêeTTìøÏ ø=+‘· dü+ã+<Û+ä
ø£\<äT ø£qTø£, sêeTTì uÛ≤s¡´ ù|s¡T d”‘· ø£qTø£, y˚<øä ±\|ü⁄ d”‘· e÷] e÷], sêe÷j·TD+
d”‘>· ± |ü]D$T+∫q≥Tº #Ó|Œü &ÜìøÏ M\T ø£*–+~.
á n_ÛÁbÕj·÷\T eTÚ*ø£yTÓ qÆ $ ø±e⁄— sêe÷j·TD≤ìï ‘ê]ÿø£ <äèwæ‘º √ |ü]o*+∫q
yês¡T yÓ\&¢ +ç ∫q $_ÛHêï_ÛÁbÕj·÷\˝À Hê ãT~ΔøÏ düeT+»düyTÓ qÆ $>± ‘√∫qyê{Ïì
H˚qT d”«ø£]+#êqT. á |”]øƒ q£ T ∫e] es¡≈î£ #·<eä +&ç— MT≈£î q∫Ã‘˚, Hê e˝… MTs¡T
düsTT‘·+ M{Ïì d”«ø£]+#·+&ç, ˝Ò<ë Á‘√dæ |ü⁄#·Ã+&ç. @$T #˚dHæ ê, Ä˝À#·q‘√ #˚jT· +&ç—
uÛøÑ ÔÏ bÕs¡eX¯´+‘√ n+<ÛÁä bÕj·T+>± dü+#·]+#·ø+£ &ç. qs¡T&ÉT Ä˝À#·q #˚jT· >∑\&ÉT,
‘·øÿÏ q »+‘·Te⁄\T #˚jT· ˝Òe⁄. Ä˝À#·q #˚jT· >∑\ X¯øÔÏ yê{ÏøÏ ˝Òq+<äTH˚ n$ »+‘·Te⁄\T>±
$T–*b˛j·÷sTT.
@~ »qkÕúq+? mø£ÿ&ç~ \+ø£?
Ä˝À#·q #˚jT· >∑\ yê]ì sêe÷j·TD+ C≤Á>∑|”ò m+‘·>±HÓH’ ê ‹ø£eTø£ ô|&ÉT‘·T+~.
<ëì˝Àì Ç‘·s¡ $ø±sê\T ô|øÏÿ+{ÏøeÏ ˝… Ç+<äT≈£î ≈£L&Ü eT÷\ø±s¡D+ <ëì˝À
Á|üøbåÏ ÕÔ˝Ò nì #Ó|Œü e#·TÃ. eqyêkÕìøÏ njÓ÷<Û´ä ˝À ãj·T˝Ò]› q sêeTT&ÉT düTrø£åí eTVü≤]¸
ÄÁX¯e÷ìøÏ #˚sT¡ ø=q&ÜìøÏ @j˚T <ës¡T\yÓ+≥, @j˚T ~≈£îÿ\˝À |üjT· ì+#ê&√, @j˚T
qBq<ë\qT, @j˚T |üs«¡ ‘ê\qT, ˝Àj·T\qT <ë{ÏHê&√, e÷s¡eZ T<Û´ä +˝À mø£ÿ&Óøÿ£ &É,
m+‘· ø±\+ bÕ≥T $ÁX¯$T+#ê&√ á $esê\˝À <=dü>T∑ \T ˝Òe⁄. ñ‘·sÔ ,¡ yêj·Te´,
áXÊq´ uÛ≤s¡‘ê\≈£î dü+ã+~Û+∫q uÛÖ>√[ø£ $esê\T düsTT‘·+ yÓTT‘·+Ô ô|’ düe´+>±H˚
e⁄HêïsTT. nsTTq|ü&ÉT <äøDåÏ uÛ≤s¡‘+· e<ä≈› î£ e#˚Ãdü]øÏ ‘·|ü \T $X‚w+ü >± <=s¡&¢ +É
m+<äTe\¢ »]–+~? yê©àøÏ s¡#q· ≈£î ªªyÓTs¡T>∑T\Tμμ ~~›q Á|üãT<äT˝Δ Ò Ç+<äT≈£î u≤<ÛTä ´\qT
ø=q&ÜìøÏ ã©j·TyÓTqÆ ø±s¡D≤\T ø=ìï e⁄HêïsTT. <äøDåÏ uÛ≤s¡‘+· eTT≈£îÿeTTU≤˝…H’ ê
yê]øÏ dü]>± ‘Ó*j·Te⁄.nsTTHê, düs«¡ + ‘Ó*dæq≥Tº yês¡T yê©àøÏ s¡#q· ˝À y˚\T ô|{≤ºsT¡ .
yê] ø±s¡D+>± eTØ ôV≤#·TÃ>± ‘·|ü \T <=]¢+~. øÏwÿæ +<Ûë ø±+&É˝Àì 40, 41, 42,
43 düs¡Z\˝À. sêe÷j·TD≤ìï $eTs¡Ùø£ <äèwæº‘√ |ü]o*+∫q |ü+&ç‘·T\+<äs¡T Ç$
Á|üøbåÏ ÕÔ\ì ìs¡sí TT+#ês¡T. uÛ÷Ñ ˝Àø±ìï >∑T]+∫ e÷Á‘·yT˚ ø±ø£, Hê>∑˝Àø±ìï >∑T]+∫,
qs¡ø˝£ Àø±ìï >∑T]+∫, Ä~X‚wßü ì >∑T]+∫, ñ<äj÷· Á~, nkÕÔÁ<äT\qT >∑T]+∫ düTÁê⁄ì
#˚‘· M{Ï˝À ñ|üHê´dü+ #Ó|Œæ +#·&+É »]–+~ ø£qTø£, M{Ïì ªªdüTÁê⁄ì C≤Á>∑|”ò düsμZ¡ μ
\qe#·TÃ.
ˇø£ eTTK´ $wüj÷· ìï Çø£ÿ&É eTq+ >∑eTì+#ê*. d”‘q· T #Ósã¡ {Ïqº sêeDT&ÉT
<äøDåÏ +>± yÓ[flq≥Tº sêeT\ø£àå DT\≈£î »{≤j·TTe⁄ düŒwü+º >± #ÓbÕŒ&ÉT. (Äs¡D´ø±+&É,
d”‘· CÀdü´+ 33
68e düs¡Z). n+<äTe\¢H˚ yê]<ä›s¡T d”‘êH˚«wüD¬ø’ <äøÏåD≤_ÛeTTK+>± yÓfi≤fls¡T. n<˚
~X¯˝À >∑\ ãTTX¯éT÷ø£qT <ë{Ï sêeDT&ÉT yÓfifl¯ &Üìï ‘êqT #·÷∫q≥Tº düTÁê⁄&ÉT
dü«j·T+>± sêeTTì‘√ #ÓbÕŒ&ÉT. nsTTHê, d”‘êH˚«wüDø¬ ’ ‘·øÿÏ q eT÷&ÉT ~≈£îÿ\≈£î ≈£L&Ü
düTÁê⁄&ÉT ‘·q yêqs¡ ã\>±\qT m+<äT≈£î |ü+|æ+#ê*? n~ øπ e\+ eT‹˝Òì |üì
ø±ã{Ï,º <ëìï n‘·&TÉ #˚jT· ˝Ò<Hä ˚ eTq+ nqTø√yê*. ø±ì, yê©àøÏøÏ ªªyÓTs¡T>∑T\Tμμ
~~›qyê]øÏ ‘·eT uÛ÷Ñ ˝Àø£ |ü]C≤„Hêìï Á|ü<]ä Ù+#·T ø=q&ÜìøÏ ˇø£ kÕ≈£î ø±yê*. n~
á |ü≥Tº˝À <=s¡øH£ ˚ <=]øÏ+~ ø±ã{Ï,º <ëìï yês¡T |üP]Ô>± $ìjÓ÷–+#·Tø=Hêïs¡T.
@yÓTHÆ ê, düTÁê⁄ì C≤Á>∑|”ò Á|üø±s¡+ uÛ÷Ñ $T >∑T+Á&É+>± ˝Ò<Tä , #·<Tä qT>± e⁄qï~,
u§+>∑s+¡ e˝… X¯Sq´+˝À n~ –s¡–s¡ ‹s¡>&∑ +É ˝Ò<Tä , Ä~X‚wßü ì •s¡dTü ‡ô|’ dæsú +¡ >±
ì*∫e⁄qï~. ‘·÷s¡TŒ ~≈£îÿ>± eTq+ |üj·Tìdü÷Ô b˛>± b˛>±, ãj·T˝Ò›]q #√≥Tπø
eTq+ ‹]– sêeTT, Ç˝≤‘·\+ ‘·÷s¡TŒ bı*y˚Ts¡qT #˚sT¡ ø=+{≤eTT. Ä bı*y˚Ts¡˝À
>∑\ |üd&æ øç =+&Éô|’ ‘ê|”>± ≈£Ls¡TÃì, Ä~X‚wßü &ÉT uÛ÷Ñ uÛ≤sêìï yÓ÷dü÷Ô e⁄+{≤&ÉT. (eT]
Ä |üd&æ ç ø=+&É <˚ìô|’ u…s’ êƒ sTT+∫+<√!) |üd&æ øç =+&É q&çH‹Ó ìÔ ˇø£ |üd&æ ç ‘ê&ç#≥Ó Tº
e⁄qï~. <ëì$ eT÷&ÉT ‘·\\T. (<ëìï nø£ÿ&É bÕ‹+~ Ç~ ‘·÷s¡TŒ bı*y˚Ts¡ nì
#Ó|Œü &É+ ø√düeT≥— <ëìï bÕ‹q yês¡T ÁãVü≤à $wüßí eTùV≤X¯«s¡T\≥) Ä ‘ê{Ï#≥Ó Tº
es¡≈î£ yÓfifl‚ ˝À>± eTq+ dü>+∑ |ü⁄*s¡÷|ü+˝À e⁄qï qs¡T\qT #·÷kÕÔeTT— ˇ+{Ïø±*‘√
q&ç#y˚ ê]ì, ô|<äe⁄\˝À #Óe⁄\Tqïyê]ì, ñ≈£îÿø£+fÒ >∑{ºÏ eTTU≤\Tqï yê]ì #·÷kÕÔeTT.
|üs¡«‘· •Ksê\ qT+∫ ‘·\ÁøÏ+<äT\T>± Áy˚˝≤&ÉT‘·Tqï sêø£ådüT\qT #·÷kÕÔeTT. (Ä
sêø£då Tü \ ù|s¡T ªªeT+<˚VQü \Tμμ. Á|ü‹~q+ ns¡TD√<äjT· y˚fi¯ uÛ÷Ñ düTs√‘·eÔ TT\T »|ædTü qÔ ï
>±j·TÁreT+Á‘· Á|üu≤Û e+e\¢ eT+<˚VQü \T düeTTÁ<ä+˝À |ü&bç ˛‘·÷ e⁄+&Éã{Ïº eTq+
Áã‹øÏb˛‘·THêïeT≥— ˝Òøb£ ˛‘˚, yê]qT+∫ eTq≈£î |òTü Às¡ Á|üe÷<ë\T ‘·ù|Œ$ ø±e≥.)
b˛‘˚, á ‘·÷s¡TŒ ~X¯˝ÀH˚ eTq+ Ç≈£îå , \eD, ˝ÀVæ≤‘·, X¯ó<ä»Δ \, ø°så ¡ kÕ>∑sê\qT
#·÷kÕÔeTT. ø°ås¡kÕ>∑s¡+˝À »\Áø°&É ˝≤&ÉT‘·Tqï j·Tø£å >∑+<Ûäs¡« #ês¡D≤|ü‡sê~
˝≤eDé‘·T\qT #·÷kÕÔeTT.
‘·÷s¡TŒ ~≈£îÿ˝Àe˝… ‘·øÿÏ q eT÷&ÉT ~≈£îÿ\˝À düsTT‘·+ Ç+‘·{Ï $+‘·\qT, Ç+‘·≈î£
$T+∫q $&É÷s¶ ê\qT eTq+ #·÷&Ée#·TÃ. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, <äøDåÏ ≤q ˇø£ yÓ+&ç ø=q‘√,
ˇø£ ã+>±s¡+ ø=q‘√ ô|<ä› ø=+&É e⁄qï~. |ü•Ãe÷q ¬sø£ÿ\Tqï dæ+Vü‰\THêïsTT.
ñ‘·sÔ êq s¡+>∑T s¡+>∑T\ ã≥º\qT ø±ùd #Ó≥T¢, eTT‘ê´\, eÁC≤\ q>∑\qT ø±ùd #Ó≥T¢,
ã+>±s¡T bÕqTŒ\qT ø±ùd #Ó≥T¢ e⁄HêïsTT! düTÁê⁄ì ù|s¡ á C≤Á>∑|ì”ò düèwæ+º ∫q
Á|üãT<äT\Δ qT ªªá $+‘·\T, á $&É÷s¶ ê\T e÷ ø£+{ÏøÏ ø£qã&É y˚$T?μμ nì Á|ü•ï+#˚
yê] H√s¡T eT÷sTT+#·&ÜìøÏ ‹s¡T>∑T˝Òì düe÷<ÛëHêìï yês¡T eTT+<äT>±H˚ #Ó|Œæ y˚XÊs¡T.
Ç{Ï$º uÛ≈Ñ î£ \Ô øπ ‘·|Œü HÓqs¡T˝Òì yê]øÏ, Á≈£Ls¡T\≈£î, Hêdæ≈Ô î£ \≈£î ø£qã&Ée≥!
uÛøÑ øÔÏ Ï ÁbÕ‹|ü~ø£ eTÚ&Û´É + ø±ã{Ï,º eTÚ&Û´É + ô|+#·øb£ ˛‘˚ ø=+<ä]øÏ uÛTÑ øÏÔ »s¡><∑ Tä
ø±ã{Ïº, |ü⁄sêD≤\˝Àì ø£\¢u§\T¢\qT Çø£ÿ&É b˛>∑T #˚dæHê, ø£˙dü+ düTÁ|üdæ<äΔyÓTÆq
»q|ü<ë\qT >∑T]+∫, qBq<ë\qT >∑T]+∫, |üs«¡ ‘ê\qT >∑T]+∫ dü]>± #Ó|Œæ e⁄+fÒ,
n<=ø£ <ë]. ø±ì, n~ ≈£L&Ü ˝Ò<Tä . d”‘êH˚«wüD≈£î ‘·q yêqs¡ ã\>±\qT düTÁê⁄&ÉT
|ü+|æ+~ øÏwæÿ+<ÛäqT+∫. n~ $+<Ûä´ |üs¡«‘ê\≈£î <äøÏåD+>± e⁄qï≥Tº ãVüQ
»Hê_ÛÁbÕj·T+. ø±ì, sêe÷j·TD≤ìï ì•‘·+>± |ü]o*+∫q yê] yê<ä+ Á|üø±s¡+
$+<Û´ä |üs«¡ ‘ê\≈£î ñ‘·sÔ +¡ ˝ÀH˚ øÏwÿæ +<Ûä e⁄qï~. á $wüjT· yÓTÆ eT‘· uÛ<Ò ë\THêï,
$<˚Vü≤, e÷fi¯e, ø±• ø√dü\ ÁbÕ+‘ê\≈£î n~ <äøÏåD+>± e⁄qï<äq&É+˝À ñuÛÑj·T
esêZ\T @ø°uÛÑ$düTÔHêïsTT. nsTTq|ü&ÉT, Ä ÁbÕ+‘ê\qT #˚sê\+fÒ øÏwæÿ+<ÛäqT+∫
ñ‘·sÔ +¡ >± yÓfi≤fl*. ø±ì, düTÁê⁄ì C≤Á>∑|”ò Á|üø±s¡+ yê{Ïì #˚sê\+fÒ øÏwÿæ +<Ûqä T+∫
ñ‘·sÔ ¡ eTTK+>± ø±ø£, ˝Ò<ë |ü•ÃyÓ÷‘·sÔ +¡ >± ø±ø£, ‘·÷s¡TŒ>± yÓfi≤fl*!
‹]– n‘·&ç C≤Á>∑|”ò Á|üø±s¡+ øÏwÿæ +<Ûä qT+∫ <äøDåÏ +>± yÓ&‘ç ˚ ‘·–˝Ò ÁbÕ+‘ê\˝À
e+>∑, ø£[+>±\THêïsTT. n‘·&ç C≤Á>∑|˝”ò À qs¡à<ä ‘·sê«‘· ‘·|‹ü Á|üdøü ÔÏ sê<äT— ø£èwüí
‘·sê«‘· ‘·T+>∑uÁÑÛ <ä }düT ˝Ò<Tä . <ëì Á|üø±s¡+ øÏwÿæ +<Û≈ä î£ <äøDåÏ +>± ˇø£ ne+‹,
|ü•ÃeT+>± Ç+ø=ø£ ne+‹ e⁄qï~. á ‘·|ü \ìï+{Ïì #·÷∫q MT<ä≥, düTÁê⁄ì
ù|]≥ C≤Á>∑|ì”ò bò˛s¡Ø® #˚dqæ Á|üãT<äT\Δ T eT<Û´ä <˚XÊìøÏ, eTTK´+>± ≈£îs¡T ` bÕ+#ê\
ÁbÕ+‘êìøÏ, #Ó+~qyês¡T ø±e#·TÃqì ø=+<äsT¡ uÛ≤$düTHÔ êïs¡T. Ç<˚ Hê uÛ≤e+ ≈£L&Ü!
düTÁê⁄ì C≤Á>∑|”ò Á|üø±s¡+ sêeDTì \+ø£qT #˚sê\+fÒ øÏwÿæ +<Ûä qT+∫ <äøDåÏ +>±
ãj·T˝Ò›], $+<Ûä´ |üs¡«‘ê\qT <ë{≤*— qs¡à<ä, >√<ëe], eTVü‰q~, ø£èwüí, es¡<ä,
y˚TK\, ñ‘·ÿfi¯ q<äT\qT <ë{≤*— Ä+Á<Û,ä |ü⁄+Á&É, #√fi¯, bÕ+&É´ <˚XÊ\qT <ë{≤*—
ø±y˚]ì <ë{≤*— ‘êÁeT|ü]ìí <ë{≤*— n≥Tô|q’ q÷s¡T jÓ÷»Hê\T düeTTÁ<äj÷· q+
#˚j÷· *. nsTTHê, <äøDåÏ ~X¯≈î£ n+>∑<Tä ì Hêj·Tø£‘ê«q ãj·T˝Ò]› q yêqs¡T\T ∫e]øÏ
$+<Û´ä |üs«¡ ‘ê\HÓH’ ê <ë≥s¡T— düTÁê⁄&ÉT ô|{Ïqº ˇø£ HÓ\ >∑&TÉ e⁄ <ë{Ïb˛sTTHê, Ä
|üs«¡ ‘ê\˝ÀH˚ yês¡T ‹s¡T>∑T‘ês¡T. ~≈£îÿ‘√#·ø£ yê{ÏeT<Û´ä ‹s¡T>∑T‘·÷ e⁄+&É>± yê]øÏ
\+ø£ ñìøÏ ‘·q≈£î ‘Ó*j·T<äì sêeTTì‘√ ‘·q ‘=* düe÷y˚X¯+˝À |ü*øÏq düTÁê⁄&˚
(øÏwæÿ+<Ûëø±+&É, 7e düs¡Z) \+ø£ mø£ÿ&É ø£\<√ n≥T |æeTà≥ $e]kÕÔ&ÉT. (øÏwæÿ+<Ûëø±+&É, 41e
düs¡Z) me]øÏ ‘√∫q<ëìï yês¡T Áyêdæ, sêe÷j·TD+˝À <ä÷]Ãq+<äTH˚, <ëì˝À Ç{Ïº |üs¡düŒs¡
yÓ’s¡T<Ûë´\T ø=\¢\T>± ø£qã&É‘êsTT.
d”‘· CÀdü´+ 35
dü+bÕ‹ ‘·≥dü|ú &ü ‘É ê&ÉT. \+ø£ mø£ÿ&Ée⁄qï<√ Ä‘·&TÉ yê]øÏ $e]kÕÔ&TÉ . s¬ ø£ÿ\T ø±*q
|æ<|ä ü $+<Û´ä ÁbÕ+‘êìï ‘·q ìyêdükÕúq+>± #˚dTü ø=Hêïqì nH˚ø£ |üsê´j·÷\T ù|s=ÿqï
dü+bÕ‹ ˇπø ˇø£kÕ] ªª<äøDåÏ düeTTÁ<ärs¡+˝Àì $+<Û´ä |üs«¡ ‘· uÛ≤>∑+μμ Á|üdøü ìÔÏ ‘ÓkÕÔ&TÉ .
(øÏwÿü +<Ûëø±+&É, 60e düs)Z¡ eTq≈£î ‘Ó*dæq $+<Û´ä |üs«¡ ‘·ÁX‚DÏ <äøDåÏ düeTTÁ<ä+ es¡≈î£
$dü]Ô +#·<Tä ø±ã{Ï,º Ä rs¡+˝À eTs=ø£ $+<Û´ä |üs«¡ ‘·ÁX‚DÏ e⁄qï<äì nqTø√yê* ø±uÀ\T!
d”‘êH˚«wüDø¬ ’ n+>∑<Tä &ÉT, Vü≤qTeT+‘·T&ÉT, C≤+ãe+‘·T&ÉT yÓTT<ä˝q’… yês¡T yÓ[flq
<ë]yÓ+≥H˚ \+ø£ô|’ <ä+&Éj÷· Á‘·≈î£ sêeTT&ÉT yÓ[fl e⁄+&Ü* ø£<ë! nsTTHê, Äj·Tq
$+<Û´ä |üs«¡ ‘ê\qT <ë{Ïq≥Tº j·TT<äøΔ ±+&É eTq≈£î #Ó|Œü ˝Ò<Tä . qs¡à<ä, >√<ëe], ø£èwü,í
ø±y˚] eTTqï>∑T q<äT\qT <ë{Ïq≥Tº #Ó|Œü &É+ ˝Ò<Tä . düV≤ü ´ eT\j·T |üs«¡ ‘ê\qT <ë{Ï,
eTùV≤+Á<ä|sü «¡ ‘êìï #˚]q≥Tº>± e÷Á‘·yT˚ #ÓãT‘·Tqï~. (j·TT<äøΔ ±+&É, 4e düs)Z¡ . á
eTùV≤+Á<ä|sü «¡ ‘·+ düMT|ü+˝ÀH˚ düeTTÁ<ä rs¡+ e⁄qï<ä≥. Vü≤qTeT+‘·T&ÉT eTùV≤+Á<ä
|üs«¡ ‘· •Ks¡+ qT+#˚ \+ø£≈î£ m–] yÓfi≤¢&≥É (øÏwÿæ +<Ûëø±+&É, 67e düs)Z¡ . nsTTq|ü&ÉT,
<äøDåÏ düeTTÁ<ärs¡+˝Àì $+<Û´ä |üs«¡ ‘·ÁX‚D˝Ï À ˇø£ eT\j·T|üs«¡ ‘·+, düV≤ü ´|üs«¡ ‘· |ü+øÏ˝Ô À
eTs=ø£ eT\j·T|üs«¡ ‘·+ e⁄qï<äì eTq+ nqTø√e˝…Hê? Ç<˚ $<Û+ä >± s¬ +&ÉT Á|üÁdüeD
|üs«¡ ‘ê\ Á|üdøü ÔÏ ≈£L&Ü e⁄qï~. M{Ï˝À ˇø£ Á|üÁdüeD øÏwÿü +<Ûä düMT|ü+˝À e⁄+&É>±
(øÏwæÿ+<Ûëø±+&É, 27e düs¡Z), ¬s+&Ée~ düeTTÁ<ärs¡+˝À e⁄qï<ä≥ (øÏwüÿ+<Ûëø±+&É,
53e düs)Z¡ . ns¡D´ø±+&É Äs¡edüs˝Z¡ À |ü+|ü ˇø£ q~ ø±>±, 73e düs˝Z¡ À n~ ˇø£
düsd¡ Tü ‡, <ä+&Éø±s¡D´ n+#·T˝À ∫Á‘·≈L£ ≥ |üs«¡ ‘· |ü]düsê\˝Àì eT+<ëøÏ˙ q~ ø±ø£
(njÓ÷<Ûë´ø±+&É, 93 e düs¡Z), <ä+&Éø±s¡D´+˝À |ü+#·e{Ï <ä]<ë|ü⁄\˝À eTs=ø£
eT+<ëøÏì e⁄qï<ä≥. (Äs¡D´ø±+&É, 64 e düs)Z¡
á $<Û+ä >± sêe÷j·TD+˝Àì C≤Á>∑|,”ò eTTK´+>± <äøDåÏ uÛ≤s¡‘+· C≤Á>∑|,”ò mHÓïH√ï
dü+<˚V‰ü \T ø£*–düTqÔ ï~, Á|üXï¯ \qT sπ ø¬ ‹ÔdTü qÔ ï~. nsTT‘˚, dü+<˚V‰ü ˝…H’ ê, Á|üXï¯ ˝…H’ ê
Ä˝À#·Hê|üs¡T\πø, õC≤„düTe⁄\πø— sêeTuÛÑ≈£îÔ\≈£î á u≤<Ûä m+‘·e÷Á‘·+ ˝Ò<äT. uÛÑøÏÔ
bÕs¡eX¯´+ yê]ì Ä˝À#·Hê s¡V≤æ ‘·T\qT #˚dTü +Ô ~. n+<ÛÁä bÕj·TT\qT #˚dTü +Ô ~. ìC≤ìøÏ,
Ä y˚Ts¡≈î£ yÓfifl¯ ì~ dæd˝ü q’… uÛøÑ ÔÏ ø±H˚ ø±<äT! m|ò.t Ç.bÕ]®≥sY sêeTuÛ≈Ñ î£ &Ô TÉ ø±&ÉT >±ì,
bÂsêDÏø£ >±<∏\ä ˝À #ê]Á‘·ø£ dü‘ê´\T #ê˝≤ ôV≤#·TÃ>± <ë– e⁄Hêïj·Tì Äj·Tq >∑{ºÏ
qeTàø£+. n+<äTe\¢ sêe÷j·TD+ C≤Á>∑|˝”ò Àì neø£‘e· ø£\qT Äj·Tq m+‘· e÷Á‘·+
ø±q˝Òøb£ ˛j·÷&ÉT. 1894˝À ‘êqT Á|ü#T· ]+∫q ˇø£ |ü]XÀ<Ûøä y£ ê´dü+˝À eT<Û´ä , <äøDåÏ
uÛ≤s¡‘ê\≈£î dü+ã+~Û+∫q, dæ+Vü≤fi¯ B«bÕìøÏ dü+ã+~Û+∫q uÛÖ>√[ø£ $esê\qT
sêe÷j·TD ø±e´ø£sÔ¡ yÓTT‘·+Ô ô|’ ìs¡Tw› +ºü >± ù|s=ÿqï≥Tº Äj·Tq ÁyêXÊ&ÉT.1 á ÁbÕ+‘ê\˝À
|üs¡´≥q #˚dæ e⁄+&Éø£b˛‘˚, Ç+‘·{Ï düeTÁ>∑ uÛÖ>√[ø£ |ü]C≤„q+ Ä ø±e´ø£s¡Ô≈£î
\_Û+∫e⁄+&˚~ ø±<äì ÁyêXÊ&ÉT. bÕ]®≥sY bÕXÊÃ‘·T´&ÉT— ◊.dæ.j·Tdt. Ä|òd” sü Y ≈£L&Ü.
dü+düÿè‘·+ ≈£îå Dí+>± H˚sT¡ Ãø=qï{Ïº yê&ÉT. n{Ïº Á|üeTTKT&ÉT #Ó|Œæ q e÷≥qT, n+‘·{Ï
|ü+&ç‘T· &ÉT #˚dqæ rsêàHê\qT Á‘√dæyj ˚ T· &É+ ‘·|ü ø±<ë? bÕXÊÃ‘·´ |ü+&ç‘T· \+<ä]˙
qeTà&ÜìøÏ M\T˝Ò <äqTø√+&ç. yê]˝À ô|≈£îÿeT+~ C≤‘·´Vü≤+ø±s¡+ ø=B› eTq ÁbÕNq
#·]Á‘·qT, <ëì yÓu’ yÑÛ êìï #·T\ø£q #˚jT· &ÜìøÏ Á|üjT· ‹ïkÕÔsT¡ . b˛‘˚,bÕ]®≥sYqT b˛*q
Hê´j·÷_Û˝≤wüß\T, <Ûsä à¡ |üsT¡ \T q÷{ÏøÏ q÷s¡TbÕfi¯ófl ì»+ ÁyêkÕÔsT¡ . yê] Áyê‘·\qT
eTq+ ø£fifl¯ ø£<Tä ø› √yê*.
bÕ]®≥sY Áyê‘·\qT ø£fifl¯ ø£<Tä ø› =q&É+ »]–q+<äTe\¢H˚ sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô e˝… eTq dü+düÿè‘·
|ü+&ç‘T· \˝À, eTq #·]Á‘·ø±s¡T\˝À <ë<ë|ü⁄ q÷{ÏøÏ 99eT+~ sêeDTì \+ø£, áHê{Ï
l\+ø£ n_ÛqïyÓTqÆ eì ñ<ëÈ{dÏ Tü HÔ êïs¡T. bÕ]®≥sY yê<ä+˝Àì á ÁøÏ+~ eTTU≤´+XÊ\qT
düsTT‘·+ |üse¡ Tdü‘ê´\T>± yês¡T d”«ø£]düTHÔ êïs¡T :
1. ãfi≤fl]˝À, ˝Ò<ë <ëì düMT|ü+˝À øÏwÿæ +<Ûä e⁄+&˚~.
2. dü+bÕ‹ ªª<äøDåÏ $+<Û´ä \T>±μμ ù|s=ÿqï |üs«¡ ‘ê\T <äøDåÏ yÓTdÆ ÷ü s¡T˝Àì ø=+&É\T
nsTT e⁄+&Ü*.
3. á <äøDåÏ yÓTdÆ ÷ü s¡T ø=+&É\ düMTbÕq düeTTÁ<ä+ ˝Ò<qä Tø√+&ç. ø±ì, á ø=+&É\
es¡d\ü T ø¬ s¡{≤\qT »„|øÔæ Ï ‘Ód÷ü Ô e⁄+{≤sTT. n+<äTe\¢H˚ sêe÷j·TD ø£$ á
ø=+&É\Tqï ÁbÕ+‘êìï düeTTÁ<ä+‘√ b˛*Ã e⁄+&Ü*.
bÕ]®≥sY yê<ä+˝Àì ‘·øÏÿq $wüj·÷\ #·s¡Ã eT]ø=+‘·<ä÷s¡+ yÓ[flq ‘·sê«‘·
#˚kÕÔqT. á˝À>± eT‹>∑\ yê]øÏ me]¬øH’ ê ‘√#·e\dæq dü+<˚V≤ü + ˇø£{Ï e⁄qï~.
‘·eTTà&ÉT »{≤j·TTe⁄ eTs¡Dyês¡Ô $qï dü+bÕ‹ n‘·&ç Ä‘·àXÊ+‹¬ø’ bÕ]®≥sY ù|s=ÿ+≥Tqï
<äøDåÏ yÓTdÆ ÷ü s¡T ø=+&É\ e<ä› düeTTÁ<ä »˝≤\qT $&ÉTkÕÔ&TÉ . eT] n‘·&TÉ n\+ø±s¡
ÁbÕj·TyÓTqÆ düeTTÁ<ä+˝Àì n\+ø±s¡ ÁbÕj·T »˝≤\qT n\+ø±s¡ ÁbÕj·T+>± $&ç#ê&ÉT
ø±uÀ\T!
‘·eT $XÊ«kÕ\qT ã\|üsT¡ düTqÔ ï eqï ø±s¡D≤q bÕ]®≥sY Áyê‘·\qT ø£fifl¯ ø£<Tä ø› =qï
yês¡T bÕ]®≥sY ø£+f… ô|<ä› |ü+&ç‘T· &Óq’ j·÷ø√; ` bÕ]®≥sY ø£+f… ˇø£ dü+e‘·‡s¡+
eTT+<äT>± 1893˝ÀH˚ ªª\+ø£ mø£ÿ&ç~?μμ nH˚ Á|üXï¯ qT >∑T]+∫ »]|æq#·sÃ¡ qT2 >∑eTì+
#·HH’Ó ê ˝Ò<Tä . Ä #·sÃ¡ dü+<äs“¡ +¤ ˝À Äj·Tq eTq <äèwæøº Ï ‘Ó∫Ãq ø=ìï eTTU≤´+XÊ*$ :
1. dæ+Vü≤fi¯B«bÕìøÏ ÁbÕNqHêeT+ dæ+Vü≤fi¯+ø±<äT, ‘êÁeT|ü].í n˝…>±®+&ÉsY düeTø±*
≈£î\T <ëìï ªª‘êÁeT|üμμ nHêïs¡T— nXÀ≈£îìøÏ düsTT‘·+ n~ ªª‘êÁeT|ü]μí μ >±H˚ ‘Ó\TdüT.
d”‘· CÀdü´+ 37
2. n≥T|æeTà≥ {À˝…$Tø˘ (áõ|ü⁄º) sêE\ ø±\+˝À ªªdæ+Vü≤fi¯+μμ nH˚ ù|s¡T
Á|ü#ês¡+˝ÀøÏ e∫Ã+~. @<√ ˇø£ z&É sπ e⁄ ù|s¡T ªªdæ+Vü≤fi¯+μμ ø±>±, <ëìï yÓTT‘·+Ô
B$øÏ ù|s¡T>± ñ|üj÷Ó –+#·&+É á ø±\+˝À »]– e⁄+&Ée#·TÃ.
3. n≥T |æeTà≥ esêVü≤$TVæ≤s¡T&ÉT \+ø£qT, dæ+Vü≤fi≤ìï s¬ +&ÉT $&ç $&ç B«bÕ\T>±
ù|s=ÿHêï&ÉT. uÛeÑ uÛ÷Ñ ‹, eTTsê], sê»X‚Ks¡T&ÉT Ç+‘˚ #˚XÊs¡T.
4. dæ+Vü≤fi≤ìøÏ #Ó+~q ˇø£ ÁbÕNq uÖ<äΔ Á>∑+<∏+ä ªªB|üe+X¯μμ. (Bì s¡#q· Áø°dTü XÔ ø¯ +£
302`477 dü+e‘·‡sê\ eT<Ûä´). dæ+Vü≤fi≤ìøÏ |üsê´j·T|ü<ä+>± ªª\+ø£μμ nH˚
e÷≥qT á Á>∑+<∏+ä ˝À Á|üj÷Ó –+#ês¡T. nsTT‘˚, sêe÷j·TD+ Á|üu≤Û ey˚T á
Á|üj÷Ó >±ìøÏ Áù|s¡D ≈£L]Ãe⁄+&Ée#·TÃ.
5. @<√ |üs¡uÛ≤wü qT+∫ ªª\+ø£μμ dü+düÿè‘·+˝À Á|üy˚•+∫q X¯ã›+. n~ ‘Ó\T>∑T
e÷≥ ø±e#·TÃ. ªª\+ø£μμ≈£î dæ.|æ. ÁuÖHé ì|òTü +≥Te⁄˝À ªªB$, @{Ï q&ÉTeT ~ã“μμ
nH˚ nsêú\T ø£qã&É‘êsTT.
áHê{Ï l\+ø£ sêeDTì \+ø£ ø±ø£b˛e#·TÃqì dü÷∫+#·&+É ‘√H˚ dü]|ü⁄∫ÃHê&˚
‘·|üŒ, @~ \+ø± B«|üyÓ÷ ìsêú]+#·&ÜìøÏ j·÷ø√; Á|üj·T‹ï+#·˝Ò<äT. Ç+<äT≈£î
Á|üj·T‹ï+∫q yê]˝À $|üØ‘· dæ<ëΔ+‘ê\qT #˚dæq yês¡T ø=+<äs¡THêïs¡T. yê]˝À
nÁ>∑‘ê+ã÷˝≤ìï ~yêHé ãVü≤<ä÷sY dæ.mHé. yÓTVü≤‘ê≈£î n+~+#ê*. áj·Tq n<äT“¤‘·
|ü]XÀ<Ûäq\ Á|üø±s¡+ ÄÁùdº*j·÷˝À yÓT˝ŸuÀsYï <ä]<ë|ü⁄\˝À \+ø£ e⁄qï~. ˇø£
yÓ÷H√ù|H¢ ˝é À eT+≥\ u≤+ãT\qT <ä+&ç>± y˚dTü ø=ì, |üPØ »>∑Hêï<∏ëìøÏ, $»j·T
q>∑sêìøÏ eT<Û´ä ˝À >∑\ eTùV≤+Á<ä–] qT+∫ ãj·T˝Ò]› , n+&Ée÷Hé, ìø√u≤sY Be⁄\ô|>’ ±,
düT$TÁ‘ê, C≤yê\ ô|>’ ±, q÷´–˙ ô|>’ ±, \+ø± q>∑sêìøÏ Vü≤qTeT+‘·T&ÉT yÓfi≤¢&TÉ .
n~ eTVü‰X¯øÏÔ e+‘·yÓTÆq yÓ÷H√ù|¢Hé ø±ã{Ïº, dü÷s√´<äj·T+ y˚fi¯≈£î ãj·T˝Ò›]q
Vü≤qTeT+‘·T&ÉT dü÷sê´düeÔ Tj·÷ìøÏ eTT+<äT>±H˚ \+ø£qT #˚s>¡ *∑ >±&ÉT. ‘·q $e÷q+
qT+∫ eT+≥\ u≤+ãT\qT CÀs¡T>± $dæ], \+ø±|ü⁄]ì <Û«ä +dü+ #˚XÊ&ÉT. nsTT‘˚,
sêeTT&ÉT ‘·q yêqs¡ ôdH’ ê´ìï Ç+‘· <ä÷sêq e⁄qï \+ø£≈î£ m˝≤ ‘·s*¡ +#·>*∑ –Hê&Éqï
dü+<˚V≤ü + sêqø£ÿs¡˝<Ò Tä . Ç+&çj÷· qT+∫ ÄÁùd*º j·÷ K+&É+ es¡≈î£ ˇø£|ü &ÉT Á|üøè£ ‹
dæ<yΔä TÓ qÆ yês¡~Û (ªªj·÷&ÉyTé ‡ Á_&çμ® μ) e⁄+&˚~. nø£ÿ&Éøÿ£ &É <ëì˝À >∑\ >∑+&Éq¢ T |üP&çÃy˚d÷ü Ô
yêqs¡ ôd’q´+ ìsê≥+ø£+>± eTT+<äT≈£î kÕ–+~. sêe÷j·TD+, eTVü‰uÛ≤s¡‘·+,
|ü⁄sêD≤\T yÓTT<ä˝q’… eTq ÁbÕNq Á>∑+<∏ë\ e<ä≈› î£ e#˚Ãdü]øÏ eTq˝À ø=+<ä]øÏ m+‘·>±
eT‹b˛‘·T+<√ á s¡#q· qT3 ø=ìï ì$TcÕ\bÕ≥T ‹s¡>y∑ d˚ Hæ ê ‘Ó\TdüT+Ô ~.
sêeDTì \+ø£qT yÓTVü≤‘ê ÄÁùdº*j·÷ rsêìøÏ »s¡|ü>±, mHé.mHé. n~Ûø±]
düTeTÁ‘ê es¡≈î£ e÷Á‘·yT˚ <ëìï »]bÕ&ÉT.4 $.ôV≤#Y. e&ÓsY <ëìï eT]+‘· <ä>sZ∑ ≈¡ î£
‘Ó∫Ã, uÛ÷Ñ eT<Û´ä sπ K düMTbÕq, e÷©›e⁄\˝À n~ e⁄qï<äHêï&ÉT.5 b˛‘˚, &˚ìj·T˝Ÿ C≤Hé
sêeDTì \+ø£ Ç|üŒ{Ï l\+ø£ ø±<äì, l\+ø£≈î£ <äøDåÏ +>±, ˝Ò<ë Äπ>ïj·T+>± Væ≤+<ä÷
eTVü‰düeTTÁ<ä+˝À >∑\ B«bÕ\˝À ˇø£{Ï ø±e#·TÃqì dü÷∫+#ê&ÉT. Vü≤qTeT+‘·T&ÉT
$e÷q+˝À ø±ø£, ‘Ós#¡ ê|ü |ü&eÉ ˝À \+ø£≈î£ Á|üj÷· D+ #˚dqæ ≥Tº Äj·Tq ÁyêXÊ&ÉT.6
&É#Y |ü+&ç‘T· &ÉT s¡÷|òsü Y <äèwæ˝º À sêeDTì \+ø£ø√dü+ #·÷&Ée\dæ+~ eT˝Òdj æ ÷· ˝À.
<ëì ñìøÏ C§¨sY≈£î, dæ+>∑|üPsY≈£î eT<Ûä´ >∑\ düeTTÁ<ä+˝À. á n_ÛÁbÕj·÷ìï
yêj·TT|ü⁄sêD+ ã\|üsT¡ düTqÔ ï≥Tº ø¬ .$.˙\ø£+sƒ¡ XÊÁdæÔ $e]+#ê&ÉT.7 nsTT‘˚, Bìï
Äj·Tq ÄyÓ÷~+#·˝<Ò Tä .
b˛‘˚, mdt._. sêjYT dü]ø=‘·Ô dæ<ëΔ+‘·+ Á|üø±s¡+ \+ø£ n+fÒ eTπs<√ ø±<äT,
yÓTTVü≤+CÀ<ës√ e÷Á‘·yT˚ .8 Hê\T>∑T y˚\ dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘+· sêeTsêeD j·TT<ä+Δ
»]–+~. n|üŒ{Ï˝À ˇø£ \+ø£>± e⁄qï yÓTTôV≤+C≤<ës√˝ÀH˚. sêeDT&ÉT sêø£då sü êE.
n‘·&ç sê»´+ dæ+<ÛTä , ø£#,Y >∑T»sê‘Y ÁbÕ+‘ê\˝À e⁄+&˚~. yÓTTôV≤+CÀ<ës√ <ëì
sê»<Ûëì. sêeDTì á sêø£då ü sêC≤´ìøÏ ñ‘·sÔ ~¡ X¯˝À <ëqe sê»´+ e⁄+&˚~. Vü≤s¡|Œü
<ëì eTTK´|ü≥Dº +. á sêø£då ,ü <ëqe sêC≤´\≈£î ñeTà&ç ù|s¡T Vü≤s¡bÕŒ kÕÁe÷»´+.
Ä kÕÁe÷C≤´ìøÏ |ü•ÃeT+>± ã\÷∫kÕÔH˝é À øÏwÿü +<Ûä e⁄+&˚~. Ç|üŒ{Ï ø£˝≤‘Y ˇø£Hê{Ï
øÏwÿü +<Ûä ø±e#·TÃ. Ç+<äT≈£î Ä<Ûës¡+ |ü•ÃyÓ÷‘·sÔ ¡ uÛ≤s¡‘+· ˝À>∑\ »q|ü<ë\˝À ˇø£<ëìï>±
øÏwÿæ +<Ûqä T bÕDÏì ù|s=ÿq&ÉyT˚ .
sêjYT Á|ü‹bÕ~düTqÔ ï á q÷‘·q dæ<ëΔ+‘êìï Vü≤]¸d÷ü HÔ ˚ ø=+<äsT¡ bÕø˘ Ábıô|dò sü T¡ ¢
(ªªdüe÷#êsYμμ ø£<qä∏ + Á|üø±s¡+) Bì˝À ø=ìï dües¡D\T »s¡>±\+≥THêïs¡T. ôV≤’ <äsêu≤<é
(dæ+<ÛTä ) j·T÷ìe]Ù{°øÏ #Ó+~q Væ≤düØº Ábıô|dò sü T¡ ¢ eTT»|òsü Y Ä©, Ä© eTVü≤eTà<é
k˛ÁeT÷\ yê<ä+ Á|üø±s¡+ d”‘êsêeTT\T eqyêdü+ #˚d+æ ~ <ä+&Éø±s¡D´+˝À ø±<äT—
|ü•ÃyÓ÷‘·sÔ ¡ uÛ≤s¡‘+· ˝À. ø±yê\ì ø=+<äsT¡ Áu≤Vü≤àD |ü+&ç‘T· \T á dü‘ê´ìï eTs¡T>∑T
|ü]#ês¡T. sêe÷j·TD+ e]ídTü qÔ ï n‘·T´qï‘· Á|üe÷D≤\ Hê>∑]ø£‘· ÁbÕNq ø±\+˝À
ˇø£ÿ dæ+<Ûä÷ ˝Àj·T˝ÀH˚ e⁄+&˚~. Äs¡Ć≤‹øÏ #Ó+~q sêeTT&ÉT dü+|òüT]¸+∫+~
yÓTTôV≤+C≤<ës√ ` Vü≤s¡|Œü \ Hê>∑]ø£‘‘· √H˚ nsTT e⁄+&Ü*. nsTT‘˚, sêeDTì \+ø£
yÓTTVü≤+C≤<ës√ ø±<äT, bÕø˘ Á|ü<ëÛ ì uÛTÑ {Àº dü«dü\ú yÓTqÆ ˝≤sêÿHê. ∫Á‘·≈L£ ≥+ sêMq~
|ü]düsê\˝À, |ü+#·e{Ï, øÏwÿæ +<Û\ä T J\+ ` ∫HêuŸ q<äT\ eT<Û´ä ÁbÕ+‘·+˝À. njÓ÷<Û´ä
sê$ ` düfC¢… Ÿ q<äT\ eT<Û´ä ÁbÕ+‘·+˝À e⁄+&˚$. Ç+<äTe\¢ sêe÷j·TD≤ìøÏ s¡+>∑d\úü +
<ë<ë|ü⁄ |üP]Ô>± Ç|üŒ{Ï bÕøÏkÕÔHé nì #Ó|Œü e#·TÃ. ≈£îX¯\e⁄\T dü+kÕú|+æ ∫q s¬ +&ÉT
d”‘· CÀdü´+ 39
q>∑sê\T (˝≤¨sY, ø£dü÷sY\T) bÕøÏkÕÔHé˝ÀH˚ e⁄HêïsTT. á yê<ëìï yÓTT‘·Ô+ô|’
ã\|üs¡Tdü÷Ô, ô|cÕesY j·T÷ìe]Ù{°øÏ #Ó+~q Ábıô|òdüsY C…j·T÷sY ˇø£{Ï, ¬s+&ÉT
$wüj÷· \˝À e÷Á‘·+ ø=+‘· $uÛ~Ò +#ê&ÉT. áj·Tq n_ÛÁbÕj·T+ Á|üø±s¡+ njÓ÷<Û´ä
ø±ã÷˝Ÿ, ô|cÕesY\ eT<Û´ä mø£ÿ&√ e⁄+&˚~. á ÁbÕ+‘êq ªªnC≤«Héμμ nH˚ ù|s¡T‘√
Ç|ü&ÉTqï ≈£îÁ>±eTy˚T ÁbÕNq ø±\+˝À njÓ÷<Û´ä nsTT e⁄+&Ée#·TÃ. sêeTT&ÉT yêqs¡
ã˝≤\‘√ dæ+<ÛäT rs¡+˝Àì \+ø£ô|’ <ä+&Éj·÷Á‘· #˚dæ+~ ø±ã÷˝Ÿq~ |ü]düs¡
ÁbÕ+‘ê\qT+∫ ø±e#·TÃ. sêMq~ ÁbÕNq HêeT+ ªªsê$Tμμ. sêeTTì J$‘·+‘√ Á|ü‘´· ø£å
dü+ã+<Û+ä m+‘√ ø=+‘· e⁄qï+<äTH˚ <ëìøÏ á ù|s¡T e∫Ãe⁄+&Ü*.
sêe÷j·TD≤ìøÏ s¡+>∑düú\+ bÕøÏkÕÔHé nH˚ á yê<ä+ eTq≈£î m+‘·e÷Á‘·+
ÄX¯Ãsê´ìï ø£*–+#· qø£ÿs¡˝<Ò Tä . <∏ëjYT˝≤+&é˝À ˇø£ njÓ÷<Û´ä e⁄qï~. <ëì sêE\˝À
sêeTT\T nH˚≈î£ \THêïs¡T. ‘·eT~ Çqe+X¯eTì yês¡T #Ó|ü ø=+{≤πsyÓ÷ ≈£L&Ü! b˛‘˚,
Ç+&√˙dæjT· qT\T sêeTsêeD j·TT<ä+Δ ‘·eT <˚X+¯ ˝ÀH˚ »]–q≥Tº ñ<ëÈ{kÏ ÕÔsT¡ . Ç~
njÓ÷<Û´ä , n~ $T~Û\, Ç~ øÏwÿæ +<Û,ä n~ \+ø£ nì sêe÷j·TD q>∑sê\ìï+{Ïì
‘·eT <˚X+¯ ˝ÀH˚ yês¡T #·÷|ækÕÔsT¡ .
sêe÷j·TD+ $wüj·TyÓTÆ, n+‘·ø£+f… eTTK´+>± \+ø£ $wüj·TyÓTÆ »]–q `
»s¡T>∑T‘·Tqï ` á $_Ûqï yê<ë\˝À @B Hê≈£î q#·Ã˝Ò<Tä . Hê≈£î q∫Ãq yê<ä+ ` Ç<˚
me¬s’Hê ÁX¯<ëΔdü≈£îÔ\‘√ |ü]o*+#·<ä>∑T yê<ä+ ` sêeDTì \+ø£ $+<Ûä´ |üs¡«‘·
|ü]düsê\˝ÀH˚ mø£ÿ&ÉH√ e⁄qï≥Tº #Óù|Œ~ e÷Á‘·y˚T. á yê<ëìï #˚dæq yê]˝À
nÁ>∑>D∑ T´\T düsê›sY myéT.$. øÏu,Ò {Ï. |üse¡ T•e nj·T´sY, ôV≤#Y.&ç. dü+ø±*j·÷,
&ç.ÄsY. eTHéø&£ .é á q\T>∑T] yê<ä+‘√ ø=+‘·es¡≈î£ _Ûìï+∫Hê, sêeTT&ÉT $+<Û´ä
|üs«¡ ‘ê\qT <ë≥˝Ò<Hä ˚ |ü+&ç{Ÿ <ë«s¡ø± Á|ükÕ<é $TÁXÊ n_ÛÁbÕj·T+. M] yê<ë\qT
$e]+#·&ÜìøÏ eTT+<äT &ç.ÄsY. uÛ+Ñ &Üs¡ÿsY <ä+&Éø±s¡D´+ ñìøÏì >∑T]+∫ #Ó|Œæ q
$wüj÷· \qT ø=+‘· ‘·&yÉ ê*.
ªª@~ <ä+&Éø±s¡D´+?μμ nH˚ Á|üX¯ï≈£î ªªìdü‡+<˚Vü≤+>± n~ eTVü‰sêÁwüºμμ nì
uÛÑ+&Üs¡ÿsY Á|ü‘·T´‘·Ôs¡$T#êÃ&ÉT.9 eTVü‰sêÁwüß\º T dü+<Ûëé+<äq+ dü+<äs“¡ +¤ ˝À ªªndæàHé
<ä+&Éø±s¡D´Ò <˚Xμ‚ μ nì #ê≥Tø=+{≤s¡≥. Bìï ‘·q yê<ëìøÏ ‹s¡T>∑T˝Òì kÕø£´å +>±
Äj·Tq ù|s=ÿHêï&ÉT. Äj·Tq #Ó|Œæ q≥Tº, eTsêØƒu≤Û wü Á|ü#ês¡+˝À>∑\ ÁbÕ+‘·+ <ä+&Éø±
s¡D´+˝À uÛ≤>∑yTÓ Æ e⁄+&Ée#·TÃ. ø±ì, Ä uÛ≤cÕ ÁbÕ+‘êìπø <ä+&Éø±s¡D´+ |ü]$T‘·yTÓ Æ
e⁄+&˚<qä &É+ m+‘·es¡≈î£ düããT? <äøDåÏ uÛ≤s¡‘+· C≤Á>∑|”ò $wüjT· +˝À bÕ]®≥sY yê<ëìï
uÛÑ+&Üs¡ÿsY ã\|üs¡TdüTÔHêï&ÉT. Ä bÕ]®≥sY Áyê‘·\ Á|üø±s¡+ ñ‘·Ôsêq ãT+<˚˝ŸK+&é
qT+∫, <äøDåÏ ≤q ø£ècÕíqB rs¡+ es¡≈î£ yÓTT‘·+Ô uÛ÷Ñ uÛ≤>∑+ <ä+&Éø±s¡Dý˚T. ãT+<˚˝ŸK+&é
<ë<ë|ü⁄ n\Vü‰u≤<é e<ä› ÁbÕs¡+uÛÑeTÚ‘·Tqï~.10 b˛‘˚, ªª<äøÏåD≤q ø£ècÕíqB rs¡+
es¡≈î£ μμ n+fÒ, ø£s÷¡ ï\T, ãfi≤¢], sêj·T#·÷sY õ˝≤¢\ es¡≈î£ . nsTTq|ü&ÉT <ä+&Éø±s¡D≤´ìï
øπ e\+ eTsêr ÁbÕ+‘êìøÏ |ü]$T‘·+ #˚jT· &É+ düããT ø±<äT.
sêe÷j·TD+ Á|üø±s¡+ ñ‘·sÔ êq <ä+&Éø±s¡D´ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ nÁ‹ eTVü≤]¸ ÄÁX¯e÷ìï
<ë{Ïq+‘·H.˚ Äj·Tq ÄÁX¯eT+ ∫Á‘·≈L£ ≥ |üs«¡ ‘êìøÏ ˇø£Hê{Ï |üjT· q+˝À ñqï~.
n~ ø±*q&Éø£ |üjT· q+— ø±*u≤≥ yÓ+≥ |üjT· q+— ô|>’ ±, d”‘q· T b˛*q düT≈£îe÷]
yÓ+≥ sê>±, sêeT\ø£àå DT\T #˚dqæ |üjT· q+. n+<äTe\¢ ∫Á‘·≈L£ {≤ìøÏ nÁ‹ ÄÁX¯eT+11,
|üHÓï+&ÉT yÓTÆfi¯fl˝À e⁄+&˚<äì nqTø√e#·TÃ. |üs¡eT•e nj·T´sY n+#·Hê Á|üø±s¡+
d”‘êsêeT\ø£àå DT\T Á|üj÷· D e÷s¡+Z ˝À yês¡T >∑+>±q~ì <ë{Ïq ‘·sê«‘· 27 yÓTfiÆ fl¯ ˝À
j·TeTTq e⁄+&É>±, <ëì ‘·sê«‘· 29 yÓTfiÆ fl¯ ˝À ∫Á‘·≈L£ ≥ |üs«¡ ‘·+. <ëìøÏ |üHïÓ +&ÉT
yÓTfiÆ fl¯ ˝À nÁ‹ ÄÁX¯eT+ e⁄HêïsTT. Ç+<äT e\¢ >∑+>∑≈î£ 70 yÓTfiÆ ¢¯ ˝À|ü\H˚, j·TeTTq≈£î
45 yÓTfiÆ ¢̄ ˝À|ü\H˚ <ä+&Éø±s¡D´+ ÁbÕs¡+uÛeÑ TÚ‘·T+~.
ìC≤ìøÏ njÓ÷<Û´ä ≈£î, <ä+&Éø±s¡D≤´ìøÏ eT<Û´ä ÁbÕ+‘·+˝À ns¡D´+ ˝Ò<qä Tø=q&ÜìøÏ
m+‘· e÷Á‘·+ M\T˝Ò<Tä . j·TeTTHêq~ì <ë{Ïq yÓ+≥H˚ d”‘êsêeT\ø£àå DT\T HÓeTfi¯fl
>∑T+|ü⁄\‘√, ø√‘·T\‘√, @qT>∑T\‘√, y˚{≤&ç ‹q&ÜìøÏ ‘·–q eTè>±\‘√ ì+&ç e⁄qï
ø±qq+˝À Á|üy˚•+#ês¡T (njÓ÷<Ûä´ø±+&É, 55e düs¡Z). y˚≥≈£î yÓfi≤fl\+fÒ, ø√dü\
sêE\≈£î düsj ¡ T· ÷ qB rs¡+˝ÀH˚ ns¡D´+ e⁄+&˚~. bıs¡bÕ≥Tq n+<Ûeä TTì |ü⁄Á‘·Tì
<äXs¯ <¡ Tä∏ &ÉT #·+|æ+~ düsj¡ T· ÷qB rs¡+˝Àì ns¡D´+˝À y˚{≤&ÉT‘·÷H˚. (njÓ÷<Û´ä ø±+&É,
63e düs)Z¡ . sêeTT&ÉT düsTT‘·+ Ç<˚ ns¡D≤´ìøÏ y˚≥≈£î yÓ&TÉ ‘·÷ e⁄+&˚yê&ÉT. (njÓ÷<Û´ä
ø±+&É, 49e düs)Z¡ . Çø£ÿ&É eTs=ø£ $wüj÷· ìï ≈£L&Ü >∑Ts¡T≈Ô î£ ‘Ó#T· Ãø√yê*. ø¬ øπ’ sTT
ô|{Ïqº wüs‘¡ T· Á|üø±s¡+ sêeTT&ÉT yÓfifl¯ e\dæ+~ ns¡DýêkÕìøÏ. n+<äTø¬ ’ ãj·T˝Ò]› q
sêeTT&ÉT Ä~˝À ø=+‘·ø±\+ bÕ≥T ∫Á‘·≈L£ ≥ |üs«¡ ‘·+ e<ä› ìedæ+∫Hê&É+fÒ, n~
ns¡D´ ÁbÕ+‘·yTÓ Æ e⁄+&Ü* ø£<ë?
Ç+‘·>± ns¡D≤´\qT >∑T]+∫, yê{Ï $düÔè‹ì >∑T]+∫ H˚qT eTT#·Ã{Ï+#·&É+
sêeTTì ø±\+˝À ` <ëìï Áø°dTü ≈Ô î£ |üPs¡«+ |ü<eä X¯‘ê_›>± |ü]>∑D+Ï ∫Hê eTq <˚X+¯
n&Ée⁄\ eTj·TeTì #Ó|Œü &É+ ø√düyT˚ . Ä ø±\+˝À <ë<ë|ü⁄ Á|ü‹ »q|ü<+ä ns¡D´+
eT<Ûä´˝ÀH˚ e⁄+&˚<äì ◊‘·πsj·T Áu≤Vü≤àD+ dü÷∫düTÔqï≥Tº y˚<ä y˚<ë+>±\˝À
eTVü‰|ü+&ç‘T· &Óq’ mHé.myéT. ≈£î+πsƒ ÁyêXÊ&ÉT.12. ns¡D≤´\ eT<Û´ä ˝À >∑\ ãTTcÕ´ÁX¯e÷\˝À
s¡÷bı+~q$ ø£qTø£H˚ ø=ìï yÓ~’ ø£ Á>∑+<∏ë\≈£î ªªns¡D´ø±\Tμμ nH˚ ù|s¡T e∫Ã+~.
d”‘· CÀdü´+ 41
uÖ<äj Δ T· T>∑+˝À düsTT‘·+ ns¡D≤´\T $kÕÔs+¡ >±H˚ e⁄+&˚$. ãT<äTìΔ »qq+ \T+_˙
eq+˝À, Äj·Tq <Ûäs¡à #·Áø£Á|ües¡ÔqqT ÁbÕs¡+_Û+∫+~ eTè>∑<ëe+˝À, Äj·Tq
#ê‘·Tsêàdü´+ ‘·s#¡ T· >± CÒ‘êeq+˝À, Äj·Tq eTVü‰|ü]ìsê«D+ kÕ\eq+˝À ` á
$<Û+ä >± Äj·Tq J$‘·+˝Àì Á|ü‹ eTTK´ |òTü {≤ºìøÏ @<√ ˇø£ eq+‘√ Á|ü‘´· ø£å dü+ã+<Û+ä
e⁄qï~. ªªeq+μμ n+fÒ øπ e\+ ñ<ë´q+ ø±<äT. Ä |ü<ëìøÏ ªªX¯u≤›s#ú¡ +· Á~ø£μμ #ÓãT‘·Tqï
HêHêsêú\˝À yÓTT≥ºyTÓ T<ä{~Ï ªªn&É$μμ nì. uÖ<äj Δ T· T>∑+˝À ø£|\æ edüTÔ |ü]düsê\˝À
ˇø£ eTVü‰eq+, yÓX’ Ê* <ä]<ë|ü⁄\˝À eTs=ø£{Ï e⁄+&˚<ìä , Á|ü‹ Á>±eT+ #˚sT¡ e˝À
|üXó¯ e⁄\ y˚T‘·ø¬ ’ ∫qï<√, ô|<ä<› √ ˇø£ n&É$ e⁄+&˚<ìä ØHé &˚$&é® ÁyêXÊ&ÉT13. C≤‘·ø£
ø£<\ä∏ ˝À ns¡D≤´\ Á|üdøü ÔÏ |ü<˚ |ü<˚ ø±qedüTqÔ ï~. uÖ<äøΔ ±\+ Hê{Ï Ä]úø£ eédü˝ú À
n≥M dü+|ü<≈ä î£ qï ÁbÕ<ÛëHê´ìï dü+‘√wt≈î£ e÷sY <ëdt $X¯Bø£]+#ê&ÉT.14
yÓTT‘·+Ô <˚X+¯ Ç+‘·>± ns¡D≤´\‘√ ì+&çe⁄qï ø±\+˝À, ñ‘·sÔ ¡ <äøDåÏ uÛ≤s¡‘ê\
eT<Û´ä ªªø±≈£î\T <ä÷s¡ì ø±s¡&$É , NeT\T <ä÷s¡ì ∫≥º&$É μμ <Û√s¡D˝Ï À <ä+&Éø±s¡D´+
e⁄qï ø±\+˝À, sêeTT&ÉT (bÕ]®≥sY #Ó|Œü >±, uÛ+Ñ &Üs¡ÿsY ã\|üsT¡ düTqÔ ï≥Tº) ãfi≤¢] õ˝≤¢
es¡≈î£ e∫Ã düTÁê⁄ì ùdïVü≤+ #˚XÊ&Éì, \+ø£ô|’ <ä+&É j·÷Á‘·≈î£ eT]+‘· eTT+<äT≈£î
kÕ–b˛sTTHê&Éì m˝≤ nqTø√>∑\eTT? >∑+>∑≈î£ ñ‘·sÔ ¡ ~X¯˝ÀH˚, ø√dü\ sê»´+˝ÀH˚
n|üŒ{Ï˝À sê»e÷sêZ\T ãVüQdü«\Œ+. n$ düsTT‘·+ ù|s¡Tøπ sê»e÷sêZ\T. ãVüQXÊ
yê{Ïô|’ ˇπø ˇø£ s¡<+ä∏ <Ûësêfi¯+>± q&Ée >∑*>π ~. eqyêkÕìøÏ ãj·T˝Ò]› q sêeTT&ÉT
njÓ÷<Ûä´ qT+∫ X¯è+–uÒs¡|ü⁄s¡+ es¡≈£î (Ç+#·T$T+#·T>± q÷s¡T yÓTÆfi¯ófl) ˇπø ˇø£
s¡<+ä∏ ˝À Á|üj÷· D+ #˚XÊ&ÉT. düø\£ ã+<ÛTä $TÁ‘· |ü]yês¡+‘√ uÛsÑ ‘¡ T· ì Á|üj÷· D≤ìøÏ Ä
e÷sêZìï yÓ&É\TŒ #˚j·Te\dæ e∫Ã+~. Ç+<äTø√dü+ ø=ìïy˚\ eT+~ì uÛÑs¡‘·Tì
ñ‘·sÔ T¡ e⁄ô|’ ìjÓ÷–+#ês¡≥. (njÓ÷<Û´ä ø±+&É 80e düs)Z¡ . nsTTq|ü&ÉT ∫Á‘·≈L£ ≥
|üs«¡ ‘·+ qT+∫ dæ+Vü≤fi¯+ es¡≈î£ (n~ sêeDTì \+ø± B«|üyTÓ ‘Æ )˚ 1500 yÓTfiÆ fl¯ ≈£î
ô|>’ ± sêeTT&ÉT @ $<Û+ä >± |ü⁄s√>∑$T+#· >∑*>±&ÉT? Ç+‘·ø+£ fÒ ≈£L&Ü eTTKýÓTqÆ
Á|üXï¯ ` dæ+Vü≤fi¯ B«|ü+˝Àì sêeDT&ÉT 1500 yÓTfiÆ fl¯ ˝À >∑\ »qkÕúq+ô|’ ‘·q Ä~Û|‘ü ê´ìï
@ $<Û+ä >± dü+kÕú|+æ #·T ø=q>∑*>±&ÉT? dæ+Vü≤fi≤ìøÏ, »qkÕúHêìøÏ eT<Û´ä Ç‘·s¡ sêC≤´\T
˝Òyê? yê{Ïì $&É<=≈£îÿø=ì sêeDT&ÉT eTT+<äT≈£î m˝≤ yÓfi¯fl>∑*>±&ÉT? nXÀ≈£îì
kÕÁe÷»´+ HÓ\÷¢sT¡ <ë{Ï $dü]Ô +#·˝<Ò Tä — >∑T|ü,Ô Vü≤s¡¸ kÕe÷ÁC≤´\T qs¡à<ëq~HÓH’ ê
<ë≥˝Ò<äT. eT] eT÷&ÉTy˚\ j˚Tfi¯fl Hê&ÉT sêeDT&ÉT j·TeTTHêq~ es¡≈£î m˝≤
$dü]Ô +#·>*∑ >±&ÉT? sêeTT&ÉT dæ+Vü≤fi¯+ô|’ C…Á’ ‘·j÷· Á‘· m˝≤ »s¡|>ü *∑ >±&ÉT? á Á|üXï¯ \T
sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î, Äj·Tq uÛ»Ñ q|üsT¡ \≈£î ‘√#·øb£ ˛e#·TÃ. ø±ì, Ç$ ø£˙dü+ bÕ]®≥sY≈î£
‘√#·e\<ë? uÛ+Ñ &Üs¡ÿsY≈î£ ‘√#·e\<ë? á $wüjT· +˝À ≈£îe÷s¡TìøÏ ˝Òì ùV≤‘·T<äèwæìº
‘·+Á&ç #·÷|æ+#·&+É ˇø£ $X‚w+ü . &ç.ÄsY. uÛ+Ñ &Üs¡ÿsY |ü+#·e{Ï Hêdæø£ düMT|ü+˝À
e⁄+&˚<ìä #Ó|Œü >± 15, Äj·Tq ‘·+Á&ç ÄsY.õ. ã+&ÛÜs¡ÿsY yê©àøÏ ‘·q ø±e´ Hêj·T≈£îì
$+<Ûä´ |üs¡«‘· ÁbÕ+‘êìøÏ |ü•ÃeT+>± m+‘√ <ä÷sêq e⁄qï Hêdæø˘ es¡≈£î ‘Ó∫Ã
e⁄+&É&ìÉ ÁyêXÊ&ÉT16. ªªyê©àøÏ ‘·q ø±e´Hêj·T≈£îìμμ nH˚ e÷≥\qT ÄsY.õ.uÛ+Ñ &Üs¡ÿsY
ì]ï$T‘·Ô+>± yê&É˝Ò<äT.Äj·Tq <äèwæº˝À (ªªC≤u≤*μμ |”]ƒø£˝À H˚qT $e]+∫q≥Tº)
sêe÷j·TD+ ø±eý˚T ø±ì #·]Á‘· ø±<äT. @yÓTHÆ ê, Çs¡ejÓ÷´ X¯‘êã›+˝À ô|ø’ Ï e∫Ãq
uÛ≤s¡rj·T y˚T<Ûëe⁄\T |ü+<=$Tà<äe X¯‘êã›+ ñ‘·Ôsês¡ú+˝À ù|s=+~q y˚T<Ûëe⁄\T
#·÷|ü⁄‘·÷ e∫Ãq bÕ{Ï>±HÓH’ ê ùV≤‘·T<äèwæìº #·÷|ü˝øÒ £ b˛e&É+ eTq <˚X¯ <Ísê“¤>´∑ y˚T!
ˇø£ C≤‹>± eTq eTqdüT‡ $ø£dæ+#·&ÜìøÏ e÷s¡T>± eTT&ÉT#·T≈£îb˛‘·Tqï≥Tº>±
nqTe÷ì+#·e\dæ edüTqÔ ï~.
<ä+&Éø±s¡D´+˝À sêeTT&ÉT $&ç~ #˚dqæ ÄÁX¯e÷\ eT<Û´ä , Äj·Tq ìedæ+∫q
ÁbÕ+‘ê\ eT<Û´ä <ä÷sê\qT eT~+|ü⁄ #˚jT· &ÜìøÏ {Ï. |üse¡ T•e nj·T´sY {Àb˛ Á>±|òøæ ˝£ Ÿ
e÷´|ü⁄\ düV‰ü j·T+‘√ Á|üX+¯ kÕ bÕÁ‘·yTÓ qÆ Á|üjT· ‘·ï+ #˚XÊ&ÉT. Äj·Tq eT~+|ü⁄ Á|üø±s¡+
njÓ÷<Û´ä ≈£î 100 yÓTfiÆ fl¯ ˝À X¯è+–uÒs|¡ ⁄ü s¡+. 169 yÓTfiÆ fl¯ ˝À ∫Á‘·≈L£ ≥ |üs«¡ ‘·+, 179
yÓTfiÆ fl¯ ˝À nÁ‹ ÄÁX¯eT+, 185 yÓTfiÆ ˝¢̄ À X¯su¡ +ÑÛ >∑Tì ÄÁX¯eT+, 279 yÓTfiÆ fl¯ ˝À düTr≈£îå íì
ÄÁX¯eT+, 297 yÓTfiÆ fl¯ ˝À n>∑d´Ôü ÁuÛ≤‘· ÄÁX¯eT+, 306 yÓTfiÆ fl¯ ˝À n>∑dTü ´Ô ì ÄÁX¯eT+,
315 yÓTÆfi¯fl˝À |ü+#·e{Ï, 349 yÓTÆfi¯fl˝À eT‘·+>∑eq+, 373 yÓTÆfi¯fl˝À \+ø£
e⁄HêïsTT.(øö{Ï\T´ì ns¡Xú ÊÁdü+Ô Á|üø±s¡+ jÓ÷»q+ n+fÒ <ë<ë|ü⁄ Hê\T>∑Tqïs¡ yÓTfiÆ ó¯ fl,
Áø√X¯ó n+fÒ 2000 >∑C≤\T. Ç+<äT≈£î nqT>∑T D+>±H˚ sêe÷j·TD+˝Àì jÓ÷»Hê\qT,
Áø√X¯ó\qT |üse¡ T•e nj·T´sY yÓTfiÆ fl¯ ˝ÀøÏ e÷sêÃ&ÉT).
Çø£ÿ&É eTq+ s¬ +&ÉT $wüj÷· \qT Á|ü‘´˚ øÏ+∫ >∑eTì+#ê*. |üse¡ T•e nj·T´sY
n+#·Hê\ Á|üø±s¡+ njÓ÷<Û´ä ≈£î 190 yÓTfiÆ fl¯ ˝À|ü\H˚ <ä+&Éø±s¡D´+ ÁbÕs¡+uÛeÑ TÚ‘·T+~—
njÓ÷<Û´ä ≈£î 315 yÓTfiÆ fl¯ ˝À |ü+#·e{Ï e⁄qï~. á n+#·Hê\T ì»yÓT‘Æ ˚ (uÛ+Ñ &Üs¡ÿsY
#Ó|æŒq≥Tº) <ä+&Éø±s¡D´+ πøe\+ eTsêr uÛ≤cÕ ÁbÕ+‘êìøÏ |ü]$T‘·+ ø±e&ÜìøÏ
M\T ˝Ò<Tä — |ü+#·e{Ï Hêdæø˘ ÁbÕ+‘·+˝À e⁄+&É&ÜìøÏ düsTT‘·+ M\T ˝Ò<Tä .
b˛‘˚, Çø£ÿ&É >∑eTì+#·<>ä T∑ eTs=ø£ $wüjT· $T~— |üse¡ T •e nj·T´sY n+#·Hê
Á|üø±s¡+ njÓ÷<Û´ä ≈£î 373 yÓTfiÆ fl¯ ˝À \+ø£ e⁄qï~. |òTü Àsês¡D´ ÁbÕ+‘ê\ >∑T+&Ü 373
yÓTÆfi¯ófl Á|üj·÷D+ #˚j·T&É+ ì»+>± ˇø£ >=|üŒ $X‚wü+. nsTT‘˚ sêeT uÛÑ≈£îÔ\≈£î,
Äj·Tq uÛÑ»q |üs¡T\≈£î Ç~ #ê\<äT. n+<äTe\¢ Äj·Tq 1500 yÓTÆfi¯fl≈£î ô|’>±
d”‘· CÀdü´+ 43
|ü⁄s√>∑$T+∫q≥Tº yês¡T ñ<ëÈ{kÏ ÕÔsT¡ — yê]˝À dæ.mHé. yÓTVü≤‘êqT b˛*qyês¡T Äj·Tq
ÄÁùd*º j·÷ es¡≈î£ |ü⁄s√>∑$T+∫q≥Tº ã\¢>T∑ ~› yê~kÕÔsT¡ .
sêeDTì \+ø£ø√dü+ #·÷&Ée\dæ+~ $+<Û´ä |ü]düsê\˝ÀH˚ nì |üse¡ T•e nj·T´sY
ø£+f… eTT+<äT>± düsê›sY myéT.$. øÏuÒ #ÓbÕŒ&ÉT.ndü\T á dæ<ëΔ+‘êìï ˝ÒeHÓ‹+Ô <˚
Äj·Tq. <ëìï eTq dü+düÿè‘· |ü+&ç‘T· \T, eTq #·]Á‘·ø±s¡T\T |ü]o\HÓH’ ê ˝Ò≈î£ +&Ü
Á‘√dæyX˚ Ês¡T. ø±ì, sêe÷j·TD |ü]XÀ<Ûqä ˝À nÁ>∑>D∑ T´&Óq’ j·÷ø√; <ëìyÓ|’ ⁄ü yÓTT>∑TZ
#·÷|æ+#ê&ÉT. ªªsêeDTì \+ø£ nkÕ‡+˝À e⁄+&˚<ìä ˇø£|ü &ÉT H˚ qqTø=HêïqT.
Ç|ü&ÉT MT dæ<ëΔ+‘·yT˚ eT]+‘· düeT+»düyTÓ qÆ <äì Hê≈£î ‘√düTqÔ ï~μμ nH˚ <Û√s¡D˝Ï À
Äj·Tq øÏuùÒ |s¡ ˝ÒK ÁyêXÊ&ÉT ≈£L&Ü17. ‘·sê«‘· ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ C….dæ. |òTü Àwt18, &Üø£sº Y
V”≤sê˝≤˝Ÿ19, õ.sêeT<ëdüT20 eTTqï>∑T eT] ø=+<äsT¡ ≈£L&Ü øÏuqÒ T düeT]ú+#ês¡T.
sêeDTì \+ø£ $+<Û´ä |ü]düsê\˝À e⁄+&˚<qä ï $wüjT· +˝À @ø°u$ÑÛ +∫Hê, ‘·øÿÏ q
yê{Ï˝À |üse¡ T•e nj·T´sY, øÏu\Ò ≈£î n˙ï $_ÛHêï_ÛÁbÕj·÷˝Ò, e÷´|ü⁄\ CÀ*øÏ b˛≈£î+&Ü,
øπ e\+ sêe÷j·TD+ô|’ Ä<Ûës¡|&ü ç øÏuÒ y˚dqæ n+#·Hê\ Á|üø±s¡+ ∫Á‘·≈L£ ≥ |üs«¡ ‘êìøÏ,
øÏwÿæ +<Û≈ä î£ eT<Û´ä <ä÷s¡+ 96 yÓTfiÆ ó¯ fl ø±>±, øÏwÿæ +<Û≈ä î£ , \+ø£≈î£ eT<Û´ä <ä÷s¡+ @&ÉT
yÓTfiÆ ó¯ fl e÷Á‘·yT˚ . ∫Á‘·≈L£ ≥+ qT+∫ $+<Û´ä |üs«¡ ‘ê\T Ç+#·T$T+#·T 96 yÓTfiÆ fl¯ ˝ÀH˚
e⁄HêïsTT.n+<äTe\¢ øÏwÿæ +<Ûä $+<Û´ä |üs«¡ ‘ê\≈£î ñ‘·sÔ |¡ ⁄ü #·]j·T\˝À (ªªk˛¢|‡t μμ˝À) e⁄+&˚~—
\+ø£ yê{Ï <äøÏåD|ü⁄ #·]j·T\˝À e⁄+&˚~ ` Ç<˚ øÏuÒ dæ<ëΔ+‘·+. Bì düeTs¡úq¬ø’
Äj·Tq #Ó|Œæ q ø±s¡D≤\˝À eTTKýÓTqÆ $$ :
1. ∫Á‘·≈L£ ≥ ÁbÕ+‘êìï $&ç∫q |æeTà≥ |ü<fi˚ fl¯ bÕ≥T sêeTT&ÉT eqyêq+ #˚d+æ ~
düTrø£åí eTVü≤]¸ ÄÁX¯eT+˝À, ˝Ò<ë <ëì |ü]düsê\˝À. áHê{Ï dü‘êï˝À n~
e⁄+&˚~. eT<Û´ä Á|ü<X˚ Ÿ˝Àì ø£{ï° qT+∫ n\Vü‰u≤<é≈î£ s¬ \’ T Á|üj÷· D+ #˚dTü +Ô &É>±
<ë]˝À ‘·–˝Ò |ü≥Dº + dü‘êï.Çø£ÿ&É n‹ düT+<äsy¡ TÓ qÆ ˇø£ q~ e⁄qï~. á qB
rs¡+˝ÀH˚ düTr≈£îå íì ÄÁX¯eT+ e⁄+&˚~.
2. <äøDåÏ uÛ≤s¡‘+· ˝Àì >√<ëe] ø±ø£, $+<Û´ä |üs«¡ ‘ê\≈£î ñ‘·sÔ ¡ ~X¯˝À |ü+#·e{Ï
düMTbÕq <ë<ë|ü⁄ Ç<˚ ù|s¡T‘√ eTs=ø£q~ e⁄+&˚~. |ü⁄sê‘·‘«Ô· XÊÁdüyÔ ‘˚ Ô· V”≤sê˝≤˝Ÿ
$es¡D Á|üø±s¡+, á s¬ +&Ée q~ ªª>√<ëμμ.
3. $+<Û´ä |üs«¡ ‘·XÊK\˝À ˇø£<ëì ù|s¡T ªªøÏHE é yêμμ. <ëì |ü]düsê\˝Àì ns¡D≤´H˚ï
yê©àøÏ ªªÁøö+#ês¡D´+μμ nì e⁄+&Ée#·TÃ.
á e÷≥ øÏuÒ #Ó|üŒ˝Ò<äT >±ì, dü‘êï≈£î eTs=ø£ ù|s¡T ªªs¡|òüTT sê»q>∑sYμμ nì Ç+|”]j·T˝Ÿ
>¬ C…{°sY 12e dü+|ü⁄≥+ 130e |ü⁄≥˝À e⁄qï~.sêeTT&ÉT dü‘êï˝À |ü<˚fi¯ófl ìedæ+∫q+<äTH˚ <ëìøÏ
áù|s¡T e∫Ã+<ë?
4. esêVü≤$TVæ≤s¡T&ÉT uÛ≤s¡‘<· X˚ Êìï ‘=$Tà~ uÛ≤>±\T #˚XÊ&ÉT. (mì$T~ ~≈£îÿ\˝À
mì$T~ uÛ≤>±\T, yê{Ï eT<Û´ä ÁbÕ+‘·+˝À ‘=$Tà<äe uÛ≤>∑+). á ‘=$Tà<äe
<ëìøÏ Äπ>ïj·T uÛ≤>∑+˝À øÏwÿæ +<Ûä ø£\<äì Äj·Tq #ÓbÕŒ&ÉT. n~ Á‹|ü⁄s¡ düMT|ü+˝À
(»ã\÷ŒsY <ä]<ë|ü⁄\˝À) ø£\<äì dü÷∫+#ê&ÉT. Bì ‘ê‘·Œs¡´+ øÏwÿæ +<Ûä $+<Û´ä ≈£î
ñ‘·sÔ ~¡ X¯˝À ø£\<äì.
5. X¯ãs¡ uÛ≤wü˝À $X‚wü bÕ+&ç‘ê´ìï >∑&+ç ∫q õ. sêeT<ëdüT $es¡D Á|üø±s¡+,Ä
uÛ≤wü˝À ªª\+ø£μμ n+fÒ m‘·T,Ô m>∑Te, ø=+&É (dü«s¡+Z )— ªªC…‘’ êHéμμ n+fÒ ~>∑Te—
ªª<ä+&Éø+£ μμ n+fÒ »\eTj·T ÁbÕ+‘·+. m‘·sÔ TTq ø=+&Éô|’ e⁄qï+<äTH˚ sêeDTì
sê»<Ûëì ªª\+ø£μμ nsTT e⁄+&Ü*. Ä \+ø£≈£î ~>∑Te >∑\ ÁbÕ+‘·+ ù|s¡TqT
ªªC…‘’ êHéμμ qT+∫ »qkÕúHêìøÏ sêe÷j·TD s¡#s· TT‘· e÷]Ã e⁄+&Ü*. (m>∑Te
‹s¡T|ü‹, ~>∑Te ‹s¡T|ü‹ áHê&ÉT eTq≈£îqï |ü<‹Δä ˝À) b˛‘˚, \+ø£ düMT|ü+˝À
>∑\ ÁbÕ+‘·+˝À kÕ+Á<ës¡D´+‘√ bÕ≥T »˝≤X¯j÷· \T ô|≈£îÿ \Tqï+<äT e\¢H˚
<ëìïªª<ä+&Éø±s¡D´+μμ nH˚ ù|s¡T e∫Ã e⁄+&Ü*.
6. sêeDTì \+ø£ Á‹≈£L≥ |üs«¡ ‘·+ô|’ e⁄+&˚~. n~ Ç|üŒ{Ï ªªneTs¡ø+£ ≥ø£μμ |üs«¡ ‘·+.
BìøÏ @&ÉT yÓTfiÆ fl¯ <ä÷s¡+˝À Ç|ü&ÉT X¯ã] Hêsêj·TD nH˚ Á>±eT+ e⁄qï~.sêeTT&ÉT
X¯ã] qT+∫ Äs¡´È bÕ<ë´\qT d”«ø£]+∫+~ á Á>±eT+ ˝ÀH˚ ø±e#·TÃ.
7. ªªneTs¡ø+£ ≥ø£μμ nH˚ |ü<ëìøÏ sêeDTì e+X¯HêeTyÓTqÆ ªªkÕ\ø£≥+ø£≥μμ‘√ ø=+‘·
<Û«ä ìkÕeT´+ ø±qedüTqÔ ï~, ô|>’ ±, neTs¡ø+£ ≥ø£ ÁbÕ+‘·+˝À >∑\ Ä~yêdüT\T
‘êeTT sêeD e+oj·TT\eTì #Ó|ü ø=+{≤s¡T.
8. $+<Û´ä |üs«¡ ‘· ÁX‚D˝Ï À ø¬ e’ T÷sY nH˚ uÛ≤>±ìøÏ #Ó+~+~ neTs¡ø+£ ≥ø£. Çø£ÿ&É
ÁbÕNq ø±\|ü⁄ >∑TVü≤\THêïsTT— Ä >∑TVü≤\˝À ÁbÕNq ø±\|ü⁄ ≈£î&É´∫Á‘ê\THêïsTT,
ÁbÕNq »q|ü<ë\ ∫Vü‰ï\THêïsTT.
9. neTs¡ø+£ ≥ø£ |ü]düsê\˝À nH˚ø£ düsd¡ Tü ‡\THêïsTT. ªªkÕ>∑s+¡ μμ nH˚ ù|s¡T yê{Ï˝À
ø=ìï+{ÏøÏ e⁄qï~. q+<ä˝≤˝Ÿ &˚ $e]+∫q≥Tº ªªkÕ>∑s+¡ μμ nH˚ |ü<ëìøÏ düsd¡ Tü ‡,
düeTTÁ<ä+, eTVü‰düeTTÁ<ä+ nH˚ HêHêsêú\THêïsTT.
10. $;ÛwDü T&ÉT düeTTÁ<ä+ ne‘·* >∑≥TºqT+∫ >∑{>ºÏ ± e÷{≤¢&>É ±, Çe‘·* >∑≥Tºô|’
$&çdeæ ⁄qï yêqs¡ ùdHê Hêj·T≈£î\≈£î n‘·&ç e÷≥\T $qã&çq≥Tº j·TT<äøΔ ±+&É
17e düsZ¡ düŒwü+º #˚dTü qÔ ï~. n~ ì»+>± q÷s¡T jÓ÷»Hê\ yÓ&\É TŒ>∑\ kÕ>∑sy¡ TÓ ‘Æ ,˚
Ç~ »]π>~ ø±<äT >∑<ë?
VüQùd‡HékÕ>∑sY, ñkÕàHékÕ>∑sY, Væ≤e÷j·T‘Y kÕ>∑sY, ìC≤+ kÕ>∑sY, Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY `
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À Çìï kÕ>∑sê\THêïsTT. M{Ï˝À ˇø£ÿf…ÆHê düeTTÁ<ä+ ø±<äT.
d”‘· CÀdü´+ 45
11. Áø°dTü XÔ ø¯ +£ 1080 Hê{Ï ˇø£ dü+düÿè‘· ‘êÁeTXÊdüq+ Øyêdü+kÕúq+˝À <=]øÏ+~.
$+<Û´ä ÁbÕ+‘·+˝Àì ªª\eD≤ø£s+¡ μμ Á|üdøü ÔÏ Bì˝À e⁄qï~. Bìï ã{Ïº Ä ÁbÕ+‘·+˝Àì
ˇø£ ô|<ä› ˙{ÏeT&ÉT>∑T q&ÉTeT ñ|ü>∑ì e⁄+&˚<ìä eTq+ }Væ≤+#·e#·TÃ. sêeDTì
\+ø£ á eT&ÉT>∑T˝À e⁄+&˚<y˚ ÷Ó !
12. Øyê dü+kÕúq+˝À _˝≤dt|Pü sY, ø£{ï° \ eT<Û´ä ô|+ò Á&Üs√&é nH˚ s¬ \’ T ùdwº Hü ≈é î£
|ü~yÓTfiÆ fl¯ <ä÷s¡+˝À ˇø£ ø=+&ÉMT<ä ªªsêDÏ ãø±e[ø√≥μμ e⁄qï~. ªªuÛèÑ >∑TeTVü≤]¸
ÄÁX¯eT+μμ>± ù|s¡+~q dü\ú +qT+∫ á ø√≥ düŒwü+º >± ø£qã&ÉT‘·T+~.á ÄÁX¯eT+
qs¡à<ëq~ »qàkÕúHêìøÏ s¬ +&ÉT yÓTfiÆ fl¯ ˝À|ü\ e⁄qï~. Çø£ÿ&ç H˚\ u≤&Ée. Ç~
s=#·TÃ s=#·TÃ>± e⁄+≥T+~. <ë<ë|ü⁄ q÷≥ |ü<fi˚ fl¯ Hê&ÉT á u≤&Ée <ë{Ï ªªsêDÏ
ãø±e[ø√≥μμ≈£î yÓfi≤fl\ì düsY ]#·s¶Y f…+|ü⁄˝Ÿ Á|üjT· ‹ï+#ê&ÉT. ø±ì, }_˝À
~>∑ã&ç, ‘·q @qT>∑T eT] eTT+<äT≈£î q&Ée˝Òø£ b˛sTTq+<äTq, Ä Á|üjT· ‘êïìï
Äj·Tq $s¡$T+#·e\dæ e∫Ã+~. u≤&Ée áe* n+#·TqT+∫ ø√≥qT #·÷ùd,Ô
eT+#·T ‘Ós\¡ eT<Û´ä eTdüø£ eTdüø>£ ± m+‘√ <ä÷sêq e⁄qï≥Tº n~ ø£qã&ÉT‘·T+~.
Ç<˚ sêeDTì \+ø±|ü⁄] nsTTe⁄+&Ée#·TÃ.
düsê›sY øÏuÒ #˚dqæ á dæ<ëΔ+‘êìøÏ _Ûqï+>± yÓ[fl, Ç|üŒ{Ï »ã\÷ŒsY ` <ëyÓ÷
s√&ÉT¶ô|’>∑\ Ç+Á<ëHê |üs¡«‘·+ô|’ sêeDTì \+ø£ e⁄+&˚<äì |üs¡eT•e nj·T´sY
rsêàì+#ê&ÉT. qs¡à<ä, Væ≤s¡Hé (Væ≤s¡D´?) q<äT\ ˝Àj·T˝À>∑\ ªªVü≤y˚©μμ (yÓT<Æ ëq+)
qT+∫ á |üs¡«‘·+ 650 n&ÉT>∑T\ jÓT‘·TÔ≈£î ˝ÒdüTÔqï~. Bì eT÷&ÉT bÕsêÙ«\˝À
Væ≤s¡Hé Á|üeVæ≤düTqÔ ï~. esê¸ø±\+˝À Væ≤s¡Hé bı+– bıs¡*q|ü&ÉT Vü≤y˚© ˇø£ ô|<ä›
düeTTÁ<ä+ e˝… ø£qã&ÉT‘·T+~. sêe÷j·TD+ ù|s=ÿ+≥Tqï <äøDåÏ düeTTÁ<ä+ Ç<˚ ø±e#·TÃ.
Ç+Á<ëHê <ä]<ë|ü⁄\˝À düTy˚\ e⁄qï~. sêe÷j·TD+ ù|s=ÿ+≥Tqï düTy˚\ n<˚ ø±e#·TÃ.
(sêeDTì \+ø±|ü⁄] Á‹≈£L≥ |üs«¡ ‘·+ô|’ e⁄+&É>±, <ëì düeTTàK+˝À düTy˚\ nH˚
eTs=ø£ |üs«¡ ‘·+ ø£\<äì, düTy˚\ •Ks¡+ô|’ qT+∫ \+ø±|ü⁄]ì sêeTT&ÉT yÓTT≥ºyTÓ T<ä≥>±
#·÷∫Hê&Éì j·TT<äΔø±+&É 38e düs¡Z $e]düTÔqï~.) Ç+Á<ëHê |üs¡«‘· ÁbÕ+‘êìï
|ü•ÃyÓ÷‘·sÔ ¡ ~X¯qT+∫ #˚sê\+fÒ, $+<Û´ä |üs«¡ ‘· |ü+øÏÔ eT<Û´ä >∑\ ˇø£ dü+<äT>∑T+&Ü
yÓfi≤fl*. (Bìï Væ≤+B˝À ªªø£{≤yéμμ n+{≤s¡T) $+<Û´ä |üs«¡ ‘· |ü+øÏøÔ Ï #Ó+~q ø¬ e’ T÷sY
XÊK ø£≥+^ nH˚ Á|ü<X˚ ÊìøÏ ‘·÷s¡TŒ>± ˇø£ yÓT\Æ T˝À Vü≤sƒê‘·T>Ô ± ì*∫ b˛sTTq≥Tº
ø£qã&ÉT‘·T+~. á ø£≥+^ »ã\÷ŒsY ` <ëyÓ÷s√&ÉT˝¶ À Çs¡y’Ó Hê\Ze yÓT\Æ TsêsTT e<ä›
Ç~ Á|üdüTÔ‘·+ <ëì eéVü‰s¡ HêeT+. ndü\T ù|s¡T ªªÇ+Á<ëDÏ |üs¡«‘·+μμ ø±e#·TÃ.
e⁄qï~. $+<Û´ä |üs«¡ ‘·|+ü øÏ˝Ô À ø£≥+^ e<ä› >∑\ á ªªø£{≤yéμμH˚ sêe÷j·TD+ eTùV≤+Á<ä
|üs«¡ ‘· <ë«s¡+>± ù|s=ÿì e⁄+&Ü*. á |üs«¡ ‘· <ë«s¡+ >∑T+&Ü ø¬ s’ qY ~ Á|üeVæ≤düTqÔ ï~.
d”‘ê|üV≤ü s¡D ‘·sê«‘· sêeDT&ÉT \+ø£≈î£ ‹]– yÓ&TÉ ‘·÷ e⁄+&É>± eTùV≤+Á<ä |üs«¡ ‘·
<ë«s¡+ e<ä› #˚|ü\T |ü&ÉT‘·Tqï düTbÕs¡TÙ«&ÉT (dü+bÕ‹ ≈£îe÷s¡T&ÉT) \+ø±~Û|ü‹ì
#·÷∫q≥Tº sêe÷j·TD+˝À e⁄qï~ (øÏwÿæ +<Ûëø±+&É, 59 e düs)Z¡ . düTbÕs¡TÙ«&ÉT #˚|\ü T
|ü{+ºÏ ~ á ø¬ s’ Y q~˝ÀH˚ ø±e#·TÃ. sêe÷j·TD+ ù|s=ÿ+≥Tqï ãTTø£_å \+, ãTTX¯éT÷ø£,
|ü+|ü, øÏwÿæ +<Û,ä eTùV≤+Á<ä–], eT\j·T |üs«¡ ‘·+ yÓTT<ä˝q’… yê{Ïì ≈£L&Ü e÷´|ü⁄\
‘√&ÜŒ≥T‘√, >¬ õ{°s¢¡ ‘√&ÜŒ≥T‘√ >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ Ç<˚ <Û√s¡D˝Ï À |üse¡ T•e nj·T´sY
ªªsêe÷j·TD n+&é \+ø£μμ nH˚ ‘·q Á>∑+<∏+ä ˝À >∑{ºÏ Á|üjT· ‘·ï+ #˚XÊ&ÉT. Äj·Tq #˚dqæ
á Á|üjT· ‘·ï+ düsê›sY øÏuÒ #˚dqæ <ëì ø£+fÒ ÁX¯<>Δä ±, ≈£îå Dí+>± »]–q≥Tº ø£qã&ÉT‘·T+~.
Ç+<äTe\¢H˚ ø±e#·TÃ, øÏuÒ dæ<ëΔ+‘·+ yÓ|’ ⁄ü ≈£î ø±ø£, |üse¡ T•e nj·T´sY yê<ä+ yÓ|’ ⁄ü ≈£î
&ç.ÄsY. eTHéø£&é yÓTT>∑TZ #·÷|æ+#ê&ÉT. áj·Tq ù|s¡+~q dü+düÿè‘· $<ë«+düT&ÉT.
e\¢uŸÛ ` $<ë´q>∑s˝Y Àì $.|æ. eTVü‰$<ë´\j·÷ìøÏ Á|æH‡é bÕ˝Ÿ>± |üì#˚dqæ $<ëý˚‘.Ô·
ãs√&Ü $X¯«$<ë´\j·÷ìøÏ #Ó+~q z]j·T+≥˝Ÿ ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ j·÷»e÷Hê´q yê©àøÏ
sêe÷j·TD≤ìøÏ ÁbÕe÷DÏø£ bÕsƒêìï ìs¡sí TT+∫q |ü+&ç‘· es¡+Z ˝À áj·Tq düuTÑÛ ´&ÉT.
øÏwÿü +<Ûëø±+&É m&ç{+Ï >¥ u≤<Û´ä ‘·qT õ.ôV≤#Y.uÛ{Ñ Ÿ Hêj·Tø£‘ê«q áj·Tq m+‘√ düeTs¡+ú >±
ìs¡«Væ≤+#ê&ÉT. Hê≈£î Á|ü‘´˚ øÏ+∫ q∫Ãq{Ï~º øÏwÿæ +<Ûëø±+&É ÁbÕe÷DÏø£ bÕsƒ+¡ dü+|ü⁄{≤ìøÏ
áj·Tq Ç+^¢wüß˝À Áyêdæq |”]ƒø£. <ëì˝À áj·Tq dü«‘·+Á‘· Á|üeè‹Ô, áj·Tq
XÊÁd”j Ô T· <äèwæ,º áj·Tq dü‘´· Á|æjT· ‘·«+ $X‚w+ü >± >√#·]düTHÔ êïsTT.
eTHéø&£ é rs¡TŒ Á|üø±s¡+, ªªdüTÁê⁄ì C≤Á>∑|”ò düs\Z¡ Tμμ>± H˚qT ù|s=ÿqï Hê*Z+{Ï˝À
39,41,42 düs\Z¡ T <ë<ë|ü⁄ |üP]Ô>± yê©àøÏ ù|s¡T‘√ »]–q bò˛s¡Ø® \T. b˛‘˚, 40e
düs˝Z¡ À düsTT‘·+ (yê$fi¯flyê] s¡#q· sêe÷j·TD+˝À Ç~ 41e düs)Z¡ ˇø£≥e XÀ¢ø+£
qT+∫ mì$T<äe <ëì es¡≈£î, ‘=$Tà~qT+∫ |ü<äø=+&ÉT es¡≈£î, 21 qT+∫ 26
es¡≈î£ yê©àøÏ Áyêdæq$ ø±e#·TÃ— ‘·øÿÏ q$ ìX¯Ãj·T+>± Á|üøbåÏ ÕÔ˝.Ò d”‘ê|üV≤ü s¡D ‘·sê«‘·
<äøDåÏ ~X¯>± sêeDT&ÉT yÓfifl¯ &Üìï düTÁê⁄&ÉT dü«j·T+>± #·÷∫q MT<ä≥ d”‘êH˚«wüDø¬ ’
‘·øÿÏ q eT÷&ÉT ~≈£îÿ\≈£î n‘·&TÉ ‘·q yêqs¡ ãè+<ë\qT |ü+|æ+#·&+É eT‹˝Òì |üì
ø±ã{Ïº, n‘·&ÉT <ëìï #˚dæ e⁄+&É&Éì Hê e˝…H˚ eTHéø£&é n_ÛÁbÕj·T|ü&ÉT‘·THêï&ÉT.
n+>∑<Tä ì Hêj·Tø£‘ê«q <äøDåÏ ≤ìøÏ yÓ[flq ãè+<ëìøÏ düTÁê⁄&ÉT #Ó|Œæ q yÓTT<ä{Ï e÷≥
ªª<äøÏÿq+|ü⁄ yÓ’|ü⁄q≈£î ~]–q yÓ+≥H˚μμ y˚sTT •Ksê\Tqï $+<Ûä´ |üs¡«‘ê\T yê]øÏ
ø£qã&É‘êj·Tì, yê{Ïì <ë{Ïq yÓ+≥H˚ qs¡à<ëq~ ‘·>T∑ \T‘·T+<äì. Bìï ã{Ïº øÏwÿæ +<Ûä
d”‘· CÀdü´+ 47
$+<Û´ä ≈£î ñ‘·sÔ +¡ ˝ÀH˚ e⁄+&˚<ìä düŒwü+º >±H˚ ‘Ó*j·T&É+ ˝Ò<ë nì eTHéø&£ é Á|ü•ïdüTHÔ êï&ÉT.
eT‹>∑\yê]øÏ me]¬øH’ ê á Á|üXï¯ $~Û>± ‘√#ê*.
dü+düÿè‘· kÕVæ≤‘·´+˝À ‘·q≈£îqï Á|ü‘´˚ ø£ bÕ+&ç‘ê´ìï |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì ªªdüTÁê⁄ì
C≤Á>∑|”ò düs\Z¡ μμ ˝Àì XÀ¢ø±\˝À ô|øÏÿ+{Ïì eT‘·‡´|ü⁄sêD+ qT+∫ jÓT‹Ô, sêe÷j·TD+˝À
<ä÷]ÃHês¡ì eTHéø&£ é ìs¡÷|æ+#·>*∑ >±&ÉT. øπ e\+ Çø£ÿ&ÉH˚ ø±ø£, Ç‘·s¡ |òTü {≤º\˝À
düsTT‘·+ eT‘·‡´|ü⁄sêD+ qT+∫ #Ís¡´+ »]–+<äì Äj·Tq s¡TEe⁄ #˚XÊ&ÉT.
yêj·TT|ü⁄sêD+qT+∫, ÁãVü‰à+&É |ü⁄sêD+ qT+∫ Ç<˚ $<Û+ä >± eT]ø=+‘· #Ís¡´+
»]–q≥Tº Äj·Tq ìs¡÷|üD #˚XÊ&ÉT. yê©àøÏ ù|s¡ m+<äs¬ +<äs√ Çìï ‘·|ü &ÉT |üqT\T
#˚jT· ãfÒº Äj·Tq ù|s¡ #Ó\T¢‘T· qï dü+düÿè‘· sêe÷j·TD+ 24,000 XÀ¢ø±\≈£î ô|]–+~!
njÓ÷<Û´ä qT+∫ ∫Á‘·≈L£ ≥ |üs«¡ ‘·+, nø£ÿ&ç qT+∫ |ü+#·e{Ï, n≥Tô|q’ øÏwÿæ +<Û,ä
\+ø±|ü⁄s¡+, m+‘Ó+‘· <ä÷sê\˝À ø£\y√ sêe÷j·TD bÕsƒy¡ T˚ Ä<Ûës¡+>± #·]Ã+∫q
MT<ä≥, |üse¡ T•e nj·T´sY rsêàHê\‘√ eTHéø&£ é yÓTT‘·+Ô ô|’ @ø°u$ÑÛ düTHÔ êï&ÉT. ˇπø ˇø£
$wüjT· +˝À e÷Á‘·+ nj·T´sY‘√ áj·Tq $uÛ~Ò düTHÔ êï&ÉT.X¯su¡ +ÑÛ >∑Tì ÄÁX¯eT+qT+∫
düTr≈£îå íì ÄÁX¯e÷ìøÏ 94 yÓTfiÆ ó¯ fl nì nj·T´sY #Ó|Œü >±, Ç+‘· düŒwü+º >± #Ó|Œü &ÜìøÏ
‘·>T∑ Ä<Ûës¡+˝Ò<ìä ªªãVüQ<ä÷s¡+μμ nì e÷Á‘·yT˚ #Ó|Œü >∑\eTì eTHéø&£ é ÁyêdüTHÔ êï&ÉT.
@yÓTHÆ ê Ç+Á<ëHê |üs«¡ ‘·+ô|H’ ˚ \+ø±|ü⁄] e⁄+&˚<qä ï nj·T´sY yê<ëìï eTHéø&£ é |üP]Ô>±
ã\|üsT¡ düTHÔ êï&ÉT. Ç+Á<ëHê|üs«¡ ‘·+ e<ä› dæ+>∑˝ŸB|t nH˚ Á>±eT+ ø£\<äì #Ó|Œæ Hê
n~ Ç{°e* ø±\+˝À Ä Á>±e÷ìøÏ e∫Ãq ù|s¡T ø±e#·TÃqì nj·T´sY dü÷∫+#ê&ÉT.
ø±ì eTHéø&£ é <äèwæ˝º À dæ+Vü≤fi¯+ B«|ü+>± dü+bÕ‹ ù|s=ÿqï~ á Á>±eTy˚T ø±e#·TÃ.
Ç+‘˚ ø±ø£, Ç+Á<ëHê |üs«¡ ‘· ÁbÕ+‘·+˝À ªª‹≈£î&çμμ nH˚ eTs=ø£ Á>±eT+ e⁄qï~ BìøÏ
ªªÁ‹≈£L≥μμ‘√ >∑\ <Û«ä ìkÕeT´+ >∑eTHês¡ΩyTÓ qÆ <äì ≈£L&Ü eTHéø&£ é uÛ≤$düTHÔ êï&ÉT.21
eTHéø£&é e˝… dü+ø±*j·÷ düsTT‘·+ |üs¡eT•e nj·T´sYyÓ’|ü⁄≈£î Ä~˝À yÓTT>∑TZ
#·÷|æ+#ê&ÉT. nsTT‘˚, Ç{°e\ Ç+Á<ëHê|üs«¡ ‘· ÁbÕ+‘êìï |ü]o*+∫e∫Ãq MT<ä≥
ÁbÕNq ø±\+˝À Çø£ÿ&É »q|ü<ë\Tqï dü÷#·q\T m+‘·e÷Á‘·+ ‘·q≈£î ø±qsê˝Ò<ìä ,
n+<äTe\¢ \+ø£ø¬ ’ #·÷&Ée\dæ+~ »ã\÷Œs¡T ÁbÕ+‘·+˝À ø±ø£, qs¡à<ä≈î£ ñ‘·sÔ +¡ >±
eT<Û´ä Á|ü<X˚ Ÿ Äπ>ïj·TuÛ≤>∑+˝À, ˝Ò<ë <ëì bıs¡T>∑Tq e⁄qï ˇ]kÕ‡, Ä+Á<Ûä ÁbÕ+‘ê\˝À
nì Äj·Tq Á|üø{£ +Ï #ê&ÉT.22
$+<Û´ä |ü]düsê\˝ÀH˚ \+ø£ø¬ ’ #·÷&Ü\ì nH˚yês¡+<äsT¡ H=øÏÿ #Óù|Œ yÓTT≥ºyTÓ T<ä{Ï
dü+>∑‹ ` d”‘êH˚«wüDø¬ ’ ãj·T˝Ò]› q n+>∑<ä ãè+<ä+ ø±ì, d”‘q· T #·÷∫q ‘·sê«‘·
\+ø£ qT+∫ ‹]–e∫Ãq Vü≤qTeT+‘·T&ÉT ø±ì, yêqs¡ùdq‘√ \+ø£ô|’ <ä+&Ó‹Ô yÓ[flq
sêeTT&ÉT ø±ì qs¡à<ëq~ì <ë{Ïq≥Tº sêe÷j·TD+˝À ˝Òøb£ ˛e&ÉyT˚ . $+<Û´ä |üs«¡ ‘·|+ü øÏøÔ Ï
<äøÏåD+>±, <ëìøÏ nq‹<ä÷s¡+˝À qs¡à<ä Á|üeVæ≤düTÔqï~. nsTTq|ü&ÉT qs¡à<äqT
<ë≥≈£î+&Ü me¬sH’ ê <äøDåÏ düeTTÁ<ärsêìïm˝≤ #˚s>¡ \∑ s¡T? á Á|üXï¯ ≈£î <ë«s¡ø± Á|ükÕ<é
$TÁXÊ Á|ü‘T· ´‘·sÔ +¡ ªªì»y˚T, me¬sH’ ê qs¡à<äqT <ë≥≈£î+&Ü ñ‘·sÔ u¡ ≤Û s¡‘+· qT+∫ <äøDåÏ
düeTTÁ<ä rsêìï #˚s˝¡ sÒ T¡ . ø±ì, ‘·÷s¡TŒ düeTTÁ<ärsêìï #˚se¡ #·TÃμμ qì. ∫Á‘·≈L£ ≥+
qT+∫ dü‘êï, Øyê, X¯V≤ü &√˝Ÿ, _˝≤dt|Pü sY, sêj·T|üPsY, ãdüsÔ Y õ˝≤¢\ >∑T+&Ü Á|üj÷· D+
#˚dæ >√<ëe] >∑≥Tºô|’ _˝≤dt|Pü sY, sêj·T|üPsY, ãdüsÔ Y õ˝≤¢\>∑T+&Ü Á|üj÷· D+ #˚d,æ
>√<ëe]>∑≥Tºô|’ e⁄qï |ü+#·e{Ïì #˚s¡e#·TÃ. qs¡à<äqT <ë≥≈£î+&Ü >√<ëe]ì
#˚se¡ #·TÃqqï $wüj÷· ìï >∑T]ÔùdÔ øÏuÒ yê<ä+˝À |üdü ‘·>T∑ ‘Z T· +~, |üse¡ T•enj·T´sY
dæ<ëΔ+‘·+ <Óã“ ‹+≥T+~. ªªnsTT‘˚, eT] ÄÁX¯eT+qT+∫, ÄÁX¯e÷ìøÏ <ä÷sê\ ˝…øÿ£ \qT
Á‘√dæyj ˚ T· e\dæ+<˚Hê?μμ nì ì\Bùd,Ô ªªWμμqì düe÷<Ûëq+ #Ó|Œü &ÜìøÏ $TÁXÊ dü+<˚V≤æ +
#·&+É ˝Ò<Tä . Äj·Tqyê<ä+ Á|üø±s¡+ á <ä÷sê\ $wüjT· yÓTÆ sêe÷j·TD+˝À |üsd¡ Œü s¡
yÓs’ T¡ <Ûë´\T ø£qã&ÉT‘·THêïsTT. |ü<Tä Hê\Tπ>fi¯fl eqyêdü+˝À sêeTT&ÉT Á|ü<X˚ +¯ qT+∫
Á|ü<X˚ ÊìøÏ ‘·q ìyêkÕìï e÷sêÃ&ÉT. Ä Á|ü<X˚ Ê\eT<Û´ä <ä÷sê\ >∑T]+∫ me¬sH’ ê
ìsêúsD¡ >± @$T #Ó|Œü >∑\s¡T. m˝≤ #Ó|Œü >∑\s¡T? ô|>’ ±, sêeTT&ÉT @ ø±*u≤≥\ yÓ+≥
|üjT· ì+#ê&√ ‘Ó*j·T<äT. Äj·Tq ‹]–q Á|ü<X˚ Ê\T #ê˝≤es¡≈î£ áHê{Ï eT<Û´ä Á|ü<X˚ Ÿ≈î£
#Ó+~q eq&É+ ì»y˚T. n+<äTe\¢H˚ sêe÷j·TD≤ìøÏ dü+ã+~Û+∫q dü\ú |ü⁄sêD≤\T
eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ˝À ãVüQfi¯ Á|ü#ês¡+˝À e⁄HêïsTT. nsTT‘˚, Ç{Ïº |ü⁄sêD≤\T Ç+Á<ëHê
ÁbÕ+‘·+˝À Á|ü#ês¡+˝À ˝Òe⁄, neTs¡ø£+≥ø£ ÁbÕ+‘·+˝À düsTT‘·+ ˝Òe⁄. ô|’>±,
sêe÷j·TD+˝À >∑\ \eD düeTTÁ<ä+ Á|üdøü ìÔÏ Á‘√dæyj ˚ T· &ÜìøÏ m+‘·e÷Á‘·+ M\T˝Ò<Tä .
düeTTÁ<ä+ eT<Û´ä ˝ÀH˚ \+ø£ ãVüQXÊ e⁄+&˚~. Ä düeTTÁ<ä+ ã+>±fi≤U≤‘·+ ø±e#·TÃ.
ˇ]kÕ‡˝Àì eTVü‰q~ eTTK<ë«sêìøÏ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì >√<ëe] eTTK <ë«sêìøÏ
eT<Ûä´˝À mø£ÿ&ÉH√ ˇø£#√≥ n~ e⁄+&˚<äì nqTø√e#·TÃ. Vü≤qTeT+‘·T&ÉT \+ø£≈£î
yÓ[fl+~ eTùV≤+Á<ä–] qT+∫. >∑+C≤+ düMT|ü+˝À >∑\ ‘·÷s¡TŒ ø£qTeT\˝À ˇø£ uÛ≤>±ìï
Ç|üŒ{ÏøÏ düsTT‘·+ eTùV≤+Á<ä–] nH˚ |æ\TkÕÔsT¡ . Ç+‘˚ø±ø£, d”‘êH˚«wüDø¬ ’ sêeTT&ÉT
‹]–q ÁbÕ+‘ê\˝À X¯ãs¡T\ ìyêdükÕúq+ e⁄qï~. Ç|üŒ{ÏøÏ ≈£L&Ü X¯ãs¡C≤‹ yês¡T
ˇ]kÕ‡˝À ôV≤#·TÃ>± e⁄Hêïs¡T. ãdüÔsY˝À X¯ã] ù|s¡T‘√ ˇø£ q~ e⁄qï~. á
ø±s¡D≤\ìï+{Ï e\¢ sêeDTì \+ø£ø¬ ’ #·÷&Ée\dæ+~ eT<Û´ä Á|ü<X˚ Ÿ˝À ø±<äì, Ä+Á<Û,ä
ˇ]kÕ‡ sêÁcÕº\ dü]Vü≤<äT› ÁbÕ+‘ê\˝ÀH˚ nì $TÁXÊ >∑{>ºÏ ± qeTTà‘·THêï&ÉT.
ªªd”‘êH˚«wüDø¬ ’ yÓ[flq yêqs¡ãè+<ä+ ø±ì, \+ø£ô|’ <ä+&Ó‹qÔ sêeTT&ÉT ø±ì $+<Û´ä
d”‘· CÀdü´+ 49
|üs¡«‘· ÁbÕ+‘ê\qT <ë{Ïq≥Tº sêe÷j·TD≤ìï ì•‘·+>± |ü]o*+∫q yê¬se«s¡÷
nq˝ÒsT¡ . eT] MT yê<ä+ ì»yÓT‘Æ ,˚ Ä+Á<Ûä ˇ]kÕ‡\ dü]Vü≤<äT≈› î£ $+<Û´ä |üs«¡ ‘ê\qT
»s¡|eü \dæ edüT+Ô ~μμ nH˚ Äπø|å Dü ≈£î $TÁXÊ düe÷<Ûëq $T~: zÁ&ÛTÉ \T $+<Û´ä ÁbÕ+‘·+
Á|ü»\ì eT‘·‡´|ü⁄sêD+ #ÓãT‘·Tqï~. #Û√{≤Hê>∑|Pü sY˝Àì ø=+&É\qT ÁbÕNqø±\+˝À
$+<Ûä´ |üs¡«‘ê\ì nH˚yês¡≥. n+<äTe\¢ $+<Ûä´ |üs¡«‘ê\T eTùV≤+Á<ä–]es¡≈£î
$dü]Ô düTqÔ ï≥Tº>± ˇø£|ü &ÉT uÛ≤$+#˚yês¡ì m+<äT≈£î nqTø√sê<äT?23
$TÁXÊ‘√, |üP]Ô>± ø±ø£b˛sTTHê, #ê˝≤es¡≈î£ @ø°u$ÑÛ düTqÔ ï |ü]XÀ<Û≈ä î£ &ÉT ÄsY.mdt.
#·Áø£e]Ô. n+>∑<Tä ì Hêj·Tø£‘ê«q d”‘êH˚«wüDø¬ ’ yÓ[flq yêqs¡T\T ãTTø£_å \+˝À Á|üy•˚ +∫,
ø=+‘·<÷ä s¡+ yÓfifl¯ >±, yê]øÏ n‹düT+<äsy¡ TÓ qÆ ˇø£ ˝Àj·T ‘·>T∑ \T‘·T+~. Ç~ eTq
$XÊK õ˝≤¢˝Àì ns¡≈î£ ˝Àj·T nì #·Áø£e]Ô qeTàø£+. Ç<˚ dü«j·T+ Á|üuÑÛ nH˚ ‘ê|üdæ
ìyêdükÕúq+ (øÏwÿæ +<Ûë ø±+&É, 50`51 düs\Z¡ T). ns¡≈î£ ˝Àj·T≈£î yêj·TTe´+>± <ë<ë|ü⁄
q÷s¡TyÓTÆfi¯fl˝À >∑\ >√+&é ÁbÕ+‘·y˚T yêqs¡sê»´+. ns¡≈£î˝Àj·T≈£î áXÊq´+>±
q÷s¡TyÓTÆfi¯fl˝À|ü\ eTùV≤+Á<ä–] e⁄qï~. á |üs¡«‘êìøÏ ‘·÷s¡TŒ>± nq‹<ä÷s¡+˝À
‘·÷s¡TŒ düeTTÁ<ä+ (ã+>±fi≤ U≤‘·+) e⁄qï~. <ëìøÏ ñ‘·sÔ ~¡ X¯˝À s¬ +&ÉT e+<ä\ yÓTfiÆ fl¯
<ä÷sêq eT\j·T–] e⁄qï~. á eTùV≤+Á<ä, eT\j·T–s¡T\ eT<Ûä´ eTVü‰q~˝Àj·T
e⁄qï~. áHê{Ï ˇ]kÕ‡ e÷´|ü⁄˝À á ø=+&É\qT, á ˝Àj·TqT #·÷&Ée#·TÃ. ªªeT] Ä
e÷´|t˝À \+ø£ ˝Ò<$˚ T?μμ nì Á|üXï¯ (#·Áø£e]Ô <äèwæ˝º À) ns¡sú V¡ ≤æ ‘·+. sêeT, sêeDT\T
áHê{Ïyês√, ìqï{Ïyês√ ø±s¡T— ø=ìïy˚\ dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘+· yês¡T. á Bs¡øÈ ±\+˝À
düeTTÁ<ä+ m+‘·>±H√ eTT+<äT≈£î ø√düTø=ì e∫Ãe⁄+&Ée#·TÃ. n+<äTe\¢ sêeDTì
\+ø£ ø£qã&É≈î£ +&Ü b˛sTTe⁄+&Ée#·TÃ.24
\+ø£ø√dü+ #·÷&Ée\dæ+~ »ã\÷ŒsY |ü]düsê\˝À ø±<äqï rsêàHêìøÏ #˚dTü ø=qï
MT<ä≥, <ëì¬ø’ neTs¡ø£+≥ø£, ãdüÔsY ÁbÕ+‘ê\ eT<Ûä´ nH˚«wæ+#ê\qï ìs¡íj·÷ìøÏ
dü+ø±*j·÷ e#êÃ&ÉT. »ã\÷ŒsY Hê≈£î ø=‘·Ô ø±<äT. ìC≤ìøÏ, n~ Hê »qàkÕúq+.
eT<Û´ä Á|ü<X˚ Ÿ˝Àì ø£{ï° , dü‘êï e¬>s’ ê\T Hê≈£î ‘Ó*dæq |ü≥Dº ≤˝Ò. nsTT‘˚, sêe÷j·TD≤ìøÏ
á |ü≥Dº ≤\‘√, ˝Ò<ë á ÁbÕ+‘ê\‘√ @bÕ{Ï dü+ã+<Û+ä ø£\<äqï <äèwæ‘º √ yê{Ïì
H˚qT #·÷&É˝<Ò Tä .n+<äTe\¢ H˚qT >∑{>ºÏ ± @MT #Ó|Œü ˝ÒqT >±ì, »qkÕúq+, øÏwÿæ +<Û,ä
\+ø£ yÓTT<ä˝q’… $ áHê{Ï eT<Û´ä Á|ü<X˚ Ÿ, ˇ]kÕ‡, ;Vü‰sY, Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ\ ñeTà&ç dü]Vü≤<äT\›
ÁbÕ+‘ê\˝À Á|ü‘´˚ øÏ+∫ #Û√{≤ Hê>∑|Pü sY ÁbÕ+‘·+˝À e⁄+&˚eqï qeTàø£+ n+‘·ø+£ ‘·≈î£
Hê˝À ã\|ü&TÉ ‘·Tqï~. #Û√{≤Hê>∑|Pü sY˝À Ç|üŒ{ÏøÏ ≈£L&Ü q÷{ÏøÏ 38.04 e+‘·T\T
n&Ée⁄\eTj·T+. Ç~ eTT+&Ü, zs√Hé, dü+‘ê˝Ÿ, ¨, ndüTs¡ yÓTT<ä˝q’… Ä~yêdüT\≈£î
Á|ü<ëÛ q øπ +Á<ä+, ø=ìï ø=ìï ÁbÕ+‘ê\˝À á Ä~yêdüT\T yÓTT‘·+Ô »HêuÛ≤˝À q÷{ÏøÏ
<ë<ë|ü⁄ 66 e+‘·T\es¡≈î£ Hêïs¡T.25 @yÓTHÆ ê, ˇø£ÿ{Ïe÷Á‘·+ eTTe÷à{Ïø° ìX¯Ãj·T+.
sêeTT&ÉT qs¡à<ëq~ì <ë≥˝Ò<Tä . sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î, uÛ»Ñ q|üsT¡ \≈£î, d”‘êsêeTT\ u§eTà\≈£î
@&Ü~ ø=ø£kÕ] ô|[fl#˚d,æ dü«s¡<Z ë«sê\T ‘·eTø√dü+ ‘ÓsT¡ #·Tø=ì e⁄+&É>\∑ eì $X¯«dæ+#˚
Á|üãT<äTΔ\≈£î meπs$T #Ó|æŒHê, m+‘·>± #Ó|æŒq, n~ ø£+sƒ¡XÀwüe÷Á‘·y˚T ø±>∑\<äT.
n+<äTe\¢ yê]ì ñ<˚•› +∫ ø±ø£, Ä˝À#·Hê X¯øìÔÏ ø=+‘·>±HÓH’ ê $T>∑T\TÃø=qï yê]ì
ñ|ü\øÏå+∫, áHê{Ï l\+ø£ sêeDTì \+ø£ ø±e&ÜìøÏ m+‘·e÷Á‘·+ M\T˝Ò<äì
Áyêdæq {Ï. neTè‘·*+>∑+ yê<ä+˝Àì ø=ìï eTTU≤´+XÊ\qT ìy˚~+#·>√s¡T‘·THêïqT.
á neTè‘·*+>∑+ |üse¡ T•e nj·T´sY ‘·eTTà&ÉT. Ä~˝À áj·Tq >=|üŒ sêeTuÛ≈Ñ î£ &Ô TÉ .
ˇø£ |ü⁄D´Á>∑+<∏+ä >± sêe÷j·TD≤ìï bÕsêj·TD #˚d÷ü Ô e⁄+&˚yê&ÉT. nqï>±] |ü⁄düøÔ ±ìï
#·~$q MT<ä≥ Ä˝À#·q˝À |ü&,ç nqïqT $T+∫ áj·Tq #ê˝≤ <ä÷s¡+ yÓfi≤fl&ÉT.
áj·Tq≈£î sêeTT&ÉT <˚e⁄&ÉT ø±&ÉT, eTìwæ e÷Á‘·yT˚ . eTìwæ>±HÓH’ ê, uÛsÑ ‘¡ T· ì ‘·sê«‘·H.˚
Ç+‘˚ø±ø£, sêe÷j·TD yêÚ≤´‘· n+fÒ áj·Tq≈£î #Ó&É¶ ø£+≥–+|ü⁄— >√$+<äsêE
n+fÒ eT]+‘· ˇfi¯óe¢ T+≥. $wüeí ‘ês¡+>± sêeTTì ∫Á‹+#·&ÜìøÏ, XËe’ +ô|’ yÓw’ eíü +
Ä~Ûø´£ ‘·qT HÓ\ø=\Œ&ÜìøÏ >√$+<äsêE dæ>T∑ _Z &çj÷· \T m+‘· e÷Á‘·+ ˝Ò≈î£ +&Ü m+‘·
HêHéôdHé‡ ÁyêXÊ&√ neTè‘·*+>∑+ $e]+#ê&ÉT. sêe÷j·TD≤ìï >∑T]+∫ Áyêdæq yê]˝À
Ç+‘· ìwüÿs¡¸>±, Ç+‘· ìs¡“j ¤ T· +>±, Ç+‘·>± ì»+ eTTU≤ìï #·÷dü÷Ô Áyêdæqyês¡T
Hê≈£î ø£qã&É˝<Ò Tä . áj·Tq ªªsêe÷j·TD$eTs¡Ùμμ áj·Tq J$‘·ø±\+˝À n#·TÃø±ø£
b˛e&É+ XÀ#·˙j·T+. n≥T ‘·sê«‘·HH’Ó ê ìs¡Tw› +ºü >± ø±ø£, ø=ìïy˚\ n#·TÃ ‘·|ü \‘√
<ëì Á|ü#T· s¡D »s¡>&∑ +É eT]+‘· XÀ#·˙j·T+.26
sêe÷j·TD+˝Àì ÁbÕ+‘ê\˝À, <ëì˝Àì dü+|òTü ≥q\‘√ kÕ\eèøå±ì ≈£îqï
ÁbÕ<ÛëHê´ìï dü+ø±*j·÷ ø£+fÒ #ê˝≤ eTT+<äT>± >∑T]Ô+∫qyê&ÉT neTè‘·*+>∑+.
Äj·Tq $e]+∫q≥Tº, u≤\ø±+&É nsTT<äedüsZ¡ njÓ÷<Û´ä qT ªªkÕ\y˚TK˝≤yéTμμ nì
e]ídTü qÔ ï~, sê»>∑èVü≤+ qT+∫ njÓ÷<Û´ä ≈£î ‹]– edüTqÔ ï|ü&ÉT uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT kÕ\eHêìï
<ë≥‘ê&ÉT (njÓ÷<Ûë´ ø±+&É, 71e düs)Z¡ — ã+<ÛTä esêZìï |ü⁄s√Væ≤‘· ãè+<ëìï, ôdì’ ø£
<äfi≤\qT yÓ+≥u…≥Tºø=ì ∫Á‘·≈L£ ≥ |üs«¡ ‘êìï uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT düMT|ædTü qÔ ï |òTü ≥º+˝À ãj·T˝Ò]› q
ô|<ä› s=<äqT $ì, n+<äT≈£î ø±s¡D≤ìï ø£qT>=qe\dæ+~>± sêeTT&ÉT #Ó|Œæ q|ü&ÉT
\ø£àå DT &ÓøÿÏ +~ kÕ\eèøå±H˚ï (njÓ÷<Ûë´ ø±+&É, 96e düs)Z¡ — sêeTTì‘√ Ks¡<÷ä wüDT\T
eèø£å XÊÁdü+˝À Bìù|s¡T 6KRUHD5REXVWD
d”‘· CÀdü´+ 51
»]|æq j·TT<ä+Δ ˝À yês¡T kÕ\eèøå±\qT Äj·TT<Ûë\T>± ñ|üj÷Ó –+#ês¡T (ns¡D´ø±+&É,
25e düs)Z¡ — ãTTX¯éT÷ø£˝À sêeTTì‘√ ùdïVü≤+ #˚dqæ |ü&ÉT düTÁê⁄&ÉT ˇø£ kÕ\eèø£+å
XÊKqT $]∫, <ëì Ä≈£î\ô|’ ≈£Ls¡TÃ+&Ée\dæ+~>± ‘·q ø=‘·Ô $TÁ‘·Tì ÄVü‰«ìkÕÔ&TÉ
(øÏwæÿ+<Ûëø±+&É, 5e düs¡Z)— düTÁê⁄ìøÏ ‘·q Á|ü‘êbÕìï Á|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ sêeTT&ÉT
@&ÉT kÕ\eèøå±\qT ˇπø u≤D+‘√ N\TÃ‘ê&ÉT (øÏwæÿ+<Ûëø±+&É, 12e düs¡Z), yê*
düTÁê⁄\ j·TT<ä+Δ kÕ\eèøå±\‘√H˚ (n<˚ ø±+&É, n<˚ düs)Z¡ — nXÀø£eq+˝À Vü≤qTeT+‘·T&ÉT
#·÷∫q #Ó≥˝¢ À kÕ\eèøå±\THêïsTT (düT+<äsø¡ ±+&É, 14e düs)Z¡ — \+ø± <äV≤ü HêìøÏ
eTT+<äT sêeDTì ùdHêqT\‘√ ‘êqT #˚dqæ j·TT<ä+Δ ˝À Ä+CH˚jT· T&ÉT Äj·TT<Û+ä >±
$ìjÓ÷–+∫+~ kÕ\eèøå±H˚ï (düT+<äsø¡ ±+&É, 46e düs)Z¡ — sêe÷j·TD+˝À eT]ô|≈£îÿ
‘êe⁄\˝À düsTT‘·+ kÕ\eèø£+å Á|üdøü ÔÏ e⁄qï~.27 yê$fi¯flyê] sêe÷j·TD+˝À Bìï
ªªeT~›#≥Ó Tºμμ>± ‘Óì–+#ês¡T. ªªdü÷s¡´sêj·÷+Á<Ûä ì|òTü +≥Te⁄μμqT #·÷&É>± ªªeT~›μμ nH˚
e÷≥≈£î n~ #Ó|Œæ q ˇø£ ns¡+ú ªªkÕ\eTTμμ nì. ø±ì, eT~›#≥Ó Tº kÕ\eèø£+å ø±<äT.
eT~›˝À #ê˝≤ s¡ø±\Tqï≥Tº #Ó|Œæ , ªªÇqTeT~›μμ, ªª|üP&ÉTeT~›μμ, ªªns¡Tq® eTTμμ, qBdüse®¡ TTμμ
nH˚ yê{Ïì Hê*Z+{Ïì dæ.|æ. ÁuÖHé ù|s=ÿHêï&ÉT.28 eT~›, ªª‘Ó\¢eT~›, q\¢eT~›,
ø£s÷¡ Œs¡|⁄ü eT~› j·Tì Á‹$<Ûuä <ÒÛ eä TT\T >∑\~μμ nì <˚$&ç »MT+<ësY ÁyêXÊ&ÉT.29 eèø£+å
XÊÁdü+Ô ˝À ‘Ó\e¢ T~›ù|s¡T ªªf…]àHê*j·÷ ns¡Tq® μμ30 nsTTHê, kÕ\eèøå±ìï eT~›#≥Ó Tº>±
ù|s=ÿqï yê]øÏ Ä s¬ +&ÉT #Ó≥˝¢ À <˚ìï >∑T]+N ‘Ó*j·T<äì eTq+ nqTø√yê*.
eT~› <äøDåÏ uÛ≤s¡‘+· ˝À düeTè~Δ>± ô|s¡T>∑T‘·T+~— eT<Û´ä uÛ≤s¡‘+· ˝À ô|s¡T>∑T‘·T+~—
ñ‘·sÔ ¡ uÛ≤s¡‘+· ˝À njÓ÷<Û´ä es¡≈î£ ô|s¡T>∑T‘·T+~. njÓ÷<Û´ä ≈£î Äe\>± ñ‘·sÔ ~¡ X¯˝À,
|ü+C≤uŸ˝À, |ü•ÃyÓ÷‘·sÔ ¡ uÛ≤s¡‘+· ˝À Á|ü‘´˚ øÏ+∫ ÁX¯<Δä #·÷|æ‘H˚ ˚ ‘·|Œü , n~ ‘˚*ø£>±
jÓTøÏÿsê<äT.31 ø±>±, kÕ\eèø£+å Væ≤e÷\j·÷\˝À ô|s¡T>∑T‘·T+~— >∑+>∑, <ëì ñ|üq<äT\
˝Àj·T\˝À ô|s¡T>∑T‘·T+~— eT<Û´ä uÛ≤s¡‘+· ˝À ô|s¡T>∑T‘·T+~— dü+‘ê˝Ÿ,Øyê, #Û√{≤Hê>∑|Pü sY,
ˇ]kÕ‡\˝À ô|s¡T>∑T‘·T+~— ñ‘·sÔ ¡ düsêÿs¡˝¢ À ≈£L&Ü ô|s¡T>∑T‘√+~. ø±ì, $XÊKõ˝≤¢˝À
bÕ\ø=+&É nH˚ |üs«¡ ‘· |ü+øÏøÔ Ï <äøDåÏ ~X¯˝À n~ ô|s¡><∑ Tä .32 $XÊKõ˝≤¢≈î£ ~>∑Te
kÕ\eèø£yå T˚ ˝Òq|ü&ÉT áHê{Ï Vü≤+|æ ` $»j·Tq>∑s¡ ÁbÕ+‘·+˝À øÏwÿæ +<Ûä e⁄+&˚<ìä
$.ÄsY. sêeT#·+Á<äBøÏ‘å êsY Áyêj·T&É+ ‘·|ü ø±<ë?33 bÕ]®≥sY, BøÏ‘å êsY\T #Ó|Œæ q≥Tº
øÏwæÿ+<Ûä ãfi≤fl] õ˝≤¢˝ÀH˚ e⁄Hêï, Vü≤+|æ ` $»j·Tq>∑s¡+ e<ä› >±ø£, ‘·T+>∑uÛÑÁ<ä
m&ÉeT>∑≥Tºô|’ ÄHÓ>=+<Ó˝À e⁄+&˚<ìä &ç.ÄsY. uÛ+Ñ &Üs¡ÿsY rsêàì+#·&+É uÒdãü ãT ø±<ë?34
áHê{Ï l\+πø ˇø£Hê{Ï sêeDTì \+ø£ nì ùV≤eT#·+Á<äsêjYT #Í<ÛTä ] H=øÏÿ #Ó|Œü &É+
ªª|ü<äT>∑T sê&ÉT e÷≥μμH˚ e*¢+#·&É+ ø±<ë? Ms¡T eTT>∑TZs¡÷ Væ≤düºØ Ábıô|òdüs¡T¢>±
|üì#˚dæqyêπs! nsTT‘˚ e÷Á‘·y˚T$T? ¬s’‘·T>± ø=+‘· ø±\+, |”¢&És¡T>± ø=+‘·ø±\+
|üì#˚dqæ neTè‘·*+>∑+ #·÷|æqbÕ{Ï ùV≤‘·T<äèwæìº Ms¡T #·÷|ü˝øÒ £ b˛j·÷s¡T! kÕ\eèø£+å
ô|s¡>ì∑ #√≥T øÏwÿæ +<Ûä ø±uÀ<äì, \+ø£ ø±uÀ<äì M]øÏ nqTe÷qyÓTHÆ ê ‘√#·˝<Ò Tä .
Ç+Á<ëHê |üs«¡ ‘·ÁbÕ+‘·+ \+ø£ ø±e&ÜìøÏ M\T˝Ò<ìä eTT+<äT <ë«s¡ø± Á|ükÕ<é $TÁXÊ,
‘·sê«‘· dü+ø±*j·÷ #Ó|Œü &ÜìøÏ ˇø£ÿ Á|üã\ ø±s¡D+ nø£ÿ&É kÕ\eèøå±\T ˝Òøb£ ˛e&ÉyT˚ !
uÛ≈Ñ î£ ìÔ e˝… sêe÷j·TD≤ìï bÕsêj·TD+ #˚jT· &Üìï $s¡$T+∫, dü‘ê´H˚«wæ>± <ëìï
|ü]ƒ+#·&Üìï, |ü]o*+#·&Üìï ÁbÕs¡+_Û+∫q+<äTH˚ ªªÇ~ ùV≤eT+‘·s¡T‘·Te⁄ es¡íq.
BìøÏ Á|ü‘´˚ ø£ ÁbÕ<Ûëq´+ @MT ˝Òμμ<äì sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô T uÛ≤$+#˚ ˇø£ düs˝Z¡ À >∑\ (ns¡D´
ø±+&É,16e düs)Z¡ ˇπø ˇø£e÷≥˝À ` ªª|ü&eÉ T{Ï>±*μμ nH˚e÷≥˝À ` ˇø£ uÛÖ>√[ø£
dü‘ê´ìï neTè‘·*+>∑+ >∑T]Ô+#· >∑*>±&ÉT.35 eTq~ düT$XÊ\<˚X¯+— <ëìï ˇø£
ñ|üK+&É+ nqe#·TÃ.n+<äTe\¢ eTq <˚X¯+˝Àì nìï ÁbÕ+‘ê˝À ãTT‘·T|üeHê\T
ˇπøØ‹>± e⁄+&Ée⁄. eTq ‘Ó\T>∑T>∑&ô¶É |’ |ü&eÉ T{Ï >±* eT+&ÉT y˚d$ü ˝À, eTTK´+>±
s√Væ≤D°ø±¬s˝Ô À MdüT+Ô ~. e&É>±*, e&É>±&ÉT|ü⁄ nH˚$ <ëìøÏ eT] s¬ +&ÉT ù|s¡T.¢ ˇø=ÿø£ÿ
j˚T&ÉT n~ ì|ü\qT #Ós>¡ &∑ +É ø£<Tä .› á ªª|ü&eÉ T{Ï >±&ÉT|ü⁄μμ, ˝Ò<ë ªª>±&ÉTŒμμ≈£î ªª|ü&eÉ T{Ï
~≈£îÿ qT+∫ e#·TÃ >±*μμ, ªªy˚&>ç ±*μμ nì dü÷s¡´sêj·÷+Á<Ûä ì|òTü +≥Te⁄ nsêú\qT
#Ó|Œæ — ªªC≤Vü≤ïM e÷Vü‰‘·àéTTμμ qT+∫ ªª|ü&eÉ T{Ï >±&ÉT|ü⁄˝Ÿ $düs¬ u≤≥\eTT *«ø£d+æ #Óμμ
nH˚ Á|üj÷Ó >±ìï #·÷|ü⁄‘·Tqï~. eTq ‘Ó\T>∑Td”eTπø ø±ø£, $+<Û´ä <äøDåÏ ÁbÕ+‘·+
yÓTT‘êÔìøÏ |ü&eÉ T{Ï >±* y˚&>ç ±* ø±>±, $+<Û´ä ≈£î ñ‘·sÔ êq n~ #·\ì¢ >±*. nø£ÿ&É
n~ M#˚~ Á^wüà+˝À ø±<äT, ùV≤eT+‘·+˝À. n+<äTe\¢H˚ ùV≤eT+‘·sT¡ ‘·Te⁄ Á|üX+¯ dü
#˚d÷ü ,Ô ªªdü«uÛ≤e+ e\¢H˚ #·\H¢ q’Ó |ü•ÃeT yêj·TTe⁄, eT+#·T#˚ eT]+‘· #·\H¢ q’Ó +<äTq,
s¬ +&ç+‘·\T #·\<¢ qä +‘√ MdüTqÔ ïμμ<äì \ø£àå DT &É+{≤&ÉT. n‘·&TÉ á e÷≥\qï~ |ü+#·e{Ï
e<ä›. n~ $+<Ûä´ |üs¡«‘ê\≈£î ñ‘·Ôs¡+˝À ø±ø£, <äøÏåD+˝À e⁄+fÒ, ùV≤eT+‘·+˝À
|ü&eÉ T{Ï>±* M#˚~ ø±<äT— n~ #·\>¢ ± e⁄+&˚B ø±<äT. eTq #·]Á‘·ø±s¡T\≈£î, Ç‘·s¡
|ü]XÀ<Ûä≈£î\≈£î m+<äTe\¢H√ Ç{Ïº $wüj·÷\T düø£è‘·TÔ>± ‘·|üŒ düTŒ¤]+#·<äT. yê]
kÕ+Á|ü<ësTTø£ $XÊ«düã\y˚T Ç+<äT≈£î ˇø£ ø±s¡D+ ø±e#·TÃ. @yÓTHÆ ê, neTè‘·*+>∑+
e˝… Ç‘·s¡ sêe÷j·TD $eTs¡Ù≈£î\T ˇø£kÕ] Ç+|”]j·T˝Ÿ >¬ õ{°sqY T ‹s¡>y∑ d˚ æ e⁄+fÒ
ñ‘·sÔ ,¡ <äøDåÏ uÛ≤s¡‘ê\˝À |ü•ÃeT|üeq+ dü«uÛ≤e+˝À>∑\ á e´‘ê´kÕìï ‘Ó\TdüTø=q
>∑*– e⁄+&˚yês¡T36 sêe÷j·TD≤ìøÏ $+<Ûä´ <äøÏåD ÁbÕ+‘·+‘√ @MT dü+ã+<Ûä+
˝Ò<qä &ÜìøÏ á |ü•ÃeT yêj·TTe⁄ Á|üdøü ÔÏ ˇø£ÿfÒ ìC≤ìøÏ #ê\<ë?
d”‘· CÀdü´+ 53
Ç~ #ê˝<äH˚yê]øÏ neTè‘·*+>∑+ eT]ø=ìï kÕøå±´<Ûësê\qT #·÷|ædüTÔHêï&ÉT.
Ç|üŒ{Ï l\+ø£H˚ sêeDTì \+ø£>± $X¯«dæ+#˚yês¡T sêeTT&ÉT •e*+>±ìï sêy˚TX¯«s¡+˝À
dü«j·T+>± Á|ü‹wæ+º ∫q≥Tº #ÓãT‘ês¡T. ø±ì, sêy˚TX¯«s¡+ Áø°dTü Ô ‘·sê«‘· |ü~, |ü<eä T÷&ÉT
X¯‘êu≤›\ eT<Û´ä Ä$s¡“$¤ +∫q øπ Áå ‘·+. eTVü‰uÛ≤s¡‘+· ˝À ø£˙dü+ eT÷&ÉT #√≥¢ |ü⁄D´πøÁå ‘ê\
|ü{≈ºÏ \£ THêïsTT. Ä eT÷&ç+{Ï˝À sêy˚TX¯«s¡+ ù|s¡T ø£qã&É<Tä . ø£+∫, ls¡+>∑+, eT<ÛTä s¬ ,’
∫<ä+ãs¡+, ‹s¡T|ü‹ yÓTT<ä˝q’… yê{Ï Á|üdøü ÔÏ düsTT‘·+ yê{Ï˝À ø±qsê<äT. <äøDåÏ uÛ≤s¡‘êìøÏ
dü+ã+~Û+∫q+‘· es¡≈î£ |ü•ÃeT düeTTÁ<ä rs¡+˝Àì ˇø£ B$˝À >∑\ >√ø£sí¡ øπ Áå ‘êìï,
ªªdüeTTÁ<ä rs¡+˝Àì ø£Hê´rsêúìïμμ e÷Á‘·yT˚ eTVü‰uÛ≤s¡‘+· ù|s=ÿ+≥Tqï~. á ªªø£Hê´rs¡+ú μμ
Ç|üŒ{Ï ªªø£Hê´≈£îe÷]μμ nsTT e⁄+&Ü*. sêe÷j·TD≤ìï e˝… uÛ≤s¡‘êìï ≈£L&Ü ô|+∫
ô|+∫, eTVü‰uÛ≤s¡‘+· øÏ+<ä e÷sêÃs¡T. <ëìï ô|+#·&+É Áø°dTü XÔ ø¯ +£ nsTT<äe X¯‘ê_›
es¡≈î£ »]–+~. nsTTHê, eTVü‰uÛ≤s¡‘+· ˝À sêy˚TX¯«s¡+ Á|üdøü ÔÏ ˝Ò<+ä fÒ n~ Áø°dTü XÔ ø¯ +£
nsTT<äe X¯‘ê_›Hê{ÏøÏ ñ<ä“$¤ +#·˝<Ò ìä rsêàì+#·Tø√e\<ë? nsTT<äe X¯‘êã›+ e÷≥
$&ç∫ |ü⁄#·Ã+&ç— |ü~, |ü<øä =+&Ée X¯‘êu≤›\˝À |ü⁄{Ïqº |ü⁄sêD≤\T düsTT‘·+ sêy˚TX¯«s¡+
ù|s¬ ‘·&Ô +É ˝Ò<Tä . n+<äTe\¢ |ü<øä =+&ÉT, |ü<eä T÷&ÉT X¯‘êu≤›\ eT<Û´ä ø±\+˝À #√fi¯sêE\T
sêy˚TX¯«s¡ <˚yê\j·÷ìï ì]à+#ês¡ì $~Û>± rsêàì+#·Tø√yê*. #√fi¯ sêE\T XËe’ ⁄\T,
sêy˚TX¯«s¡+˝À •e*+>±ìï yês¡T Á|ü‹wü˜ #˚sTT+∫ q+<äTq, $wüßíuÛÑ≈£îÔ\T eT]+‘·
<äøDåÏ ≤ìøÏ yÓ[fl, <Ûqä Tc˛ÿ{Ïì yÓw’ eíü øπ Áå ‘·+>± ô|+bı+~+#ês¡T.
neTè‘·*+>∑+ yê<ä+ Á|üø±s¡+ Áø°düTÔX¯ø£+ |ü~, |ü<äeT÷&ÉT X¯‘êu≤›\eT<Ûä´
‘·$Tfi¯ó\T düeTTÁ<ë+‘·s¡ <˚XÊ\qT »sTT+#ês¡T. dæ+Vü≤fi¯+ ñ‘·sÔ u¡ ≤Û >∑+˝À, <ëì áXÊq´
uÛ≤>∑+˝À yês¡T ‘·eT e\düøπ +Á<ë\qT HÓ\ø=˝≤Œs¡T. n|üŒ{Ï˝À yê] ÁbÕã\´+ Á‹+ø√eT©
es¡≈î£ $dü]Ô +∫+~. Á‹≈£L≥≈£î, Á‹+ø√eT©øÏe⁄qï <Û«ä ì kÂeT´+e\¢H˚ sêeDTì Á‹≈£L≥
|üs¡«‘·+ dæ+Vü≤fi¯+˝À e⁄+&˚<äqï ÁuÛÑeT Á|üã* e⁄+&Ée#·TÃ. nsTT‘˚, sêe÷j·TD+
Á|üø±s¡+ Á‹≈£L≥|üs«¡ ‘·+ \+ø£ n+#·T˝ÀH˚ (ø√kÕÔô|H’ )˚ e⁄+&Ü*. ø±ì, áHê{Ï l\+ø£˝À
ñ‘·sÔ r¡ s¡+ qT+∫ <ë<ë|ü⁄ q÷s¡TyÓTfiÆ ó¯ fl yÓ[flq MT<ä≥H˚, nqTsê<Û|ä ⁄ü sêìï #˚]q MT<ä≥H˚,
eTq≈£î yÓTT≥º yÓTT<ä{Ï |üs«¡ ‘·+ ‘·>T∑ \T‘·T+~. nsTTq|ü&ÉT áHê{Ï l\+ø£qT sêeDTì
\+ø£>± |ü]>∑D+Ï #·&+É sêe÷j·TD≤ìøÏ $s¡T<ä+Δ >± yÓfifl¯ &ÉyT˚ ø±<ë?
e÷qe*¢ sêeTø£èwüí ø£$ |ü]wüÿ]+∫ Á|ü#·T]+∫q Á|ü#·T]+∫q ªªøöeTTB
eT¨‘·‡e+μ37 neTè‘· *+>∑+ <äèwæøº Ï sê˝Ò<ìä nqTø√yê*. ˝Òøb£ ˛‘˚ |ü+bÕ düs√es¡+
$+<Û´ä |üs«¡ ‘· ÁbÕ+‘·+˝ÀH˚ e⁄+&˚<ìä #Ó|Œü &ÜìøÏ Ä Hê≥ø±ìï ˇø£ kÕøå±´<Ûës¡+>±
Äj·Tq #·÷|æ+∫ e⁄+&˚yê&ÉT. <ëìï Áyêdæ+~ Ád”ÔjÓ÷, |ü⁄s¡Twüß&√ düŒwüº+>±
#Ó|üŒ˝Ò≈£îHêïs¡T. sêeTø£èwüíø£$ düy˚T‘·+>± |ü+&ç‘·T\˝À ô|≈£îÿ eT+~ <ëìï $õ®ø£
s¡#q· >± uÛ≤$düTHÔ êïs¡T. ‘·øÿÏ q yê]˝À ø=+<äsT¡ <ëìï nq+‘· Hêsêj·TD s¡#q· >±
|ü]>∑D+Ï #·>±, eT]ø=+<ä sπ yÓ÷ ªªø±<äT, ˙\ø£+sƒø¡ $£ <ëìï ÁyêXÊμμ &Éì yê~düTHÔ êïs¡T.
@yÓTHÆ ê, ìX¯Ãj·T+>± n~ ÁbÕNq s¡#q· . XË*’ ì ã{Ïº n~ Áø°dTü XÔ ø¯ +£ nsTT<äe, ˝Ò<ë
Äs¡e X¯‘êã›+ Hê{Ï s¡#q· ø±e#·TÃqì yÓTT‘·+Ô ô|’ n+<äsT¡ |ü+&ç‘T· \T n+^ø£]düTHÔ êïs¡T.
|ü+bÕdüs√es¡+ $+<Ûä´ |üs¡«‘· ÁbÕ+‘·+˝À e⁄+&˚<äì ªªøöeTTB eT¨‘·‡e+μμ
ìs¡«› +<ä«+>± ù|s=ÿ+≥Tqï~. Ä düs√esêìøÏ düMT|ü+˝ÀH˚ yê´<Ûøä wÏ ÿæ +<Ûä e⁄+&˚<ìä
n~ düŒwüº+ #˚düTÔqï~. nø£ÿ&çøÏ #˚s¡Te˝ÀH˚ ªª$+<Ûä´ yêdæìμμ <˚yê\j·T+ düsTT‘·+
e⁄+&˚<ìä n~ $e]düTqÔ ï~. |ü+bÕdüs√es¡+, yê´<Ûä øÏwÿü +<Û,ä $+<Û´ä yêdæì <˚yê\j·T+
` Ç$ ã+<ëõ˝≤¢˝Àì ∫Á‘·≈L£ ≥ |üs«¡ ‘êìøÏ @eT+‘· n~Ûø£ <ä÷s¡+˝Àì$ ø±e≥.
ªªøöeTTB eT¨‘·‡e+μμ øÏwÿæ +<Ûä $wüjT· yÓTÆ #ÓãT‘·Tqï<ëìï yêj·TT, e÷s¡ÿ+&˚jT·
|ü⁄sêD≤\T ã\|üs¡TdüTÔHêïsTT. yê{Ï Á|üø±s¡+ ªªøÏwæÿ+<Ûä≈£î\Tμμ nH˚ ˇø£ ‘Ó>∑yês¡T
$+<Û´ä |üs«¡ ‘· ÁbÕ+‘·+˝À ìedæd÷ü Ô e⁄+&˚yês¡T. øÏwÿæ +<Ûä ñ»®sTTìøÏ Äπ>ïj·T+˝À e⁄qï≥Tº
esêVü≤$TVæ≤s¡T&ÉT Áyêj·T>±, n~ bÕ+#ê\ <˚XÊìøÏ Äπ>ïj·T+>± e⁄qï≥Tº sê»X‚Ks¡T&ÉT
#ÓbÕŒ&ÉT. ø±>±, düsY n˝…>±®+&ÉsY ø£ìï+>¥ Vü‰+ n_ÛÁbÕj·T+ Á|üø±s¡+ eTq≈£î ‘Ó*dæq
>√<ëe] ø±ø£, ∫Á‘·≈L£ ≥ |üs«¡ ‘êìøÏ HÓs’ T¡ ‹~X¯˝À ‘=$Tà~ yÓTfiÆ fl¯ <ä÷sêq ˇø£ >∑TVü≤˝À
|ü⁄{Ïº ªª>∑T|üÔ >√<ëe]μμ nH˚ ˇø£ ôd\j˚Ts¡T Á|üeVæ≤dü÷Ô e⁄+&˚~.38 Bìï ã{Ï,º |ü+#·e{Ï
>√<ëeØ rsêq Hêdæø£ e<ä› ø±ø£, $+<Ûä´ |üs¡«‘· |ü+øÏÔøÏ ñ‘·Ôs¡~X¯˝À >∑\ ªª>∑T|üÔ
>√<ëe]μμ >∑≥Tºq e⁄+&˚<ìä nqTø√e#·TÃ.
\+ø£ ø√düyTÓ HÆ ê eTq+ #·÷&Ée\dæ+~ $+<Û´ä |üs«¡ ‘ê\≈£î <äøDåÏ ÁbÕ+‘·+˝À ø±<äì
Ç{°e* ø±\+˝À <=]øÏq s¬ +&ÉT XÊdüHê\T dü÷∫düTHÔ êïsTT. M{Ï˝À ˇø£{Ï Áø°dTü XÔ ø¯ +£
1703 Hê{Ï XÊdüq+. n+<äTe\¢ <ëìï |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø√qø£ÿs¡˝<Ò Tä . b˛‘˚, s¬ +&Ée~
Áø°dTü XÔ ø¯ +£ |ü<eä X¯‘êã›+ Hê{Ï XÊdüq+. <ëìï y˚sTT+∫qyê&ÉT >∑T|üÔ sêE\ e+XÊìøÏ
#Ó+~q k˛y˚TX¯«s¡T&ÉT. n‘·&TÉ <ëìï y˚sTT+∫+~ düTes¡|í ⁄ü s¡+˝À. Ç|ü&É~ ãdüsÔ ˝Y Àì
k˛Hé|Pü sY. á ÁbÕ+‘·+ Á|üuTÑÛ e⁄qT ªª|ü•ÃeT \+ø±~Û|‹ü μμ>± á XÊdüq+ ù|s=ÿ+≥Tqï~.39
‘·øÿÏ q $wüj÷· \ìï+{Ïì $&ç∫ |ü⁄∫Ã, øπ e\+ kÕ+|òTæ ø±#êsê\H˚ |ü]>∑Dq˝ÀøÏ
rdüTø=Hêï, øÏwÿæ +<Ûøä ±ì, \+ø£ ø±ì <äøDåÏ ≤Á~˝À e⁄+&˚$ ø±eì rsêàì+#·Tø√yê*
ôV≤#Y.&ç. dü+ø±*j·÷40 $e]+∫q≥Tº, sêe÷j·TD+ eT÷\s¡#s· TT‘·≈î£ e˝…, <ëì˝À
d”‘· CÀdü´+ 55
Á|üøbåÏ ÕÔ\qT Á|üyX˚ ô¯ |{Ïqº yê]øÏ ≈£L&Ü <äøDåÏ uÛ≤s¡‘· Á|ü»\ Ä#ês¡ eéVü‰sê\T
m+‘· e÷Á‘·+ ‘Ó*j·Te⁄. Bìï ìs¡÷|æ+#·&ÜìøÏ ˇπø ˇø£ ‘êsêÿD+ #ê\Tqì #Ó|Œæ ,
dü+ø±*j·÷ ñ‘·sÔ ¡ <äøDåÏ uÛ≤s¡‘ê\˝À ÁbÕNqø±\+Hê{Ï n+‘·´ÁøÏjT· \qT ù|s=ÿHêï&ÉT.
>√<ëe]øÏ ~>∑Te yÓTT‘·+Ô <äøDåÏ uÛ≤s¡‘+· ˝À Áø°dTü Ô X¯ø+£ eT÷&Ée X¯‘ê_›øÏ |üPs¡«+
Kqq+ ‘·|Œü , <äV≤ü q+ ˝Ò<Tä . nsTTHê, yê* <äV≤ü qÁøÏjT· es¡qí ≈£î øÏwÿæ +<Ûøä ±+&É˝À
ˇø£ düs≈Z¡ î£ düsZ¡ (25e düs)Z¡ |üP]Ô>± Á|ü‘´˚ øÏ+#·ã&ç+~!
Ç+‘·≈î£ H˚qT eT]+‘· ÁyêdæHê, sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô $XÊ«kÕ\T e÷s¡uÀeì Hê≈£î ‘Ó\TdüT.
b˛‘˚, $#·øDå£ ≤<äèwæìº , Ä˝À#·HêX¯øìÔÏ ‘·eT eT‘· eTÚ&ÛÜ´\≈£î ã* ô|≥ºìyês¡T »qkÕúq+
e˝…, |ü+#·e{Ïe˝…, øÏwÿæ +<Ûeä ˝… \+ø£ düsTT‘·+ $+<Û´ä |üs«¡ ‘· |ü+øÏøÔ ,Ï qs¡à<ëq~øÏ
ñ‘·sÔ ~¡ X¯˝ÀH˚ mø£ÿ&ÉH√ e⁄+&˚<qä ï rsêàHêìøÏ e∫Ã e⁄+&Ü*. @yÓTHÆ ê, ø=‘·Ô $wüj÷· \qT
eT] #Ó|üŒ&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#·ø£, Ç+‘·es¡≈£î #Ó|æŒq yê{Ïì dü+øÏå|üÔ+>± |ü⁄qX¯Ãs¡D
#˚d,æ á Á|üøs£ D¡ ≤ìï eTT–kÕÔqT.
1. ¬s+&ÉT, ¬s+&ÉTqïs¡ y˚\ dü+e‘·‡sê\ Hê{Ï Á^ø˘ s¡#·sTT‘·\T dæ+Vü≤fi≤ìï
ªª‘êÁeT|ü]μí μ>± ù|s=ÿHêïs¡T, \+ø£>± ø±<äT.
2. nXÀ≈£îì ø±\+ Hê{Ï uÛ≤s¡rj·TT\≈£î ‘Ó*dæ+~ ≈£L&Ü ªª‘êÁeT|ü]μí μ e÷Á‘·yT˚ —
\+ø£ ø±<äT.
3. Áø°dTü XÔ ø¯ +£ Äs¡e X¯‘ê_›øÏ #Ó+~q uÛ≤s¡rj·T K>√fi¯ XÊÁdüE Ô &„ TÉ esêVü≤$TVæ≤s¡T&ÉT
\+ø£qT, dæ+Vü≤fi≤ìï s¬ +&ÉT $&ç $&ç B«bÕ\T>± ù|s=ÿHêï&ÉT. Ç+‘˚ø±ø£, øÏwÿæ +<Ûä
ñ»®sTTìøÏ Äπ>ïj·T~X¯˝À e⁄+&˚<ìä Äj·Tq ÁyêXÊ&ÉT— |ü<eä X¯‘ê_›øÏ #Ó+~q
$U≤´‘·ø£$, Hê≥ø£ø£s¡Ô sê»X‚Ks¡T&ÉT n~ bÕ+#ê\ <˚XÊìøÏ Äπ>ïj·T~X¯˝À
ø£\<äHêï&ÉT.
4. ªª\+ø£μμ ‘Ó\T>∑T˝À qT+∫ dü+düÿè‘·+˝ÀøÏ yÓ[flq e÷≥ nì uÛ≤cÕXÊÁdüyÔ ‘˚ \Ô· T
n_ÛÁbÕj·T |ü&TÉ ‘·THêïs¡T.
5. d”‘êH˚«wüDø¬ ’ n+>∑<Tä ì Hêj·Tø£‘ê«q ãj·T˝Ò]› q yêqs¡ ãè+<ä+ ø±ì, sêeTTì
Hêj·Tø£‘ê«q \+ø£ô|’ <ä+&Ó‹Ôq yêqs¡ùdq\T ø±ì, $+<Ûä´ |üs¡«‘· |ü+øÏÔì
<ë{Ïq≥Tº, qs¡à<ë q~ì <ë{Ïq≥Tº sêe÷j·TD+ #Ó|Œü &É+ ˝Ò<Tä .
6. kÕ\eèøå±\T ˝Òì #√≥ øÏwæÿ+<Ûä e⁄+&É&ÜìøÏ M\T˝Ò<äT, \+ø£ e⁄+&É&ÜìøÏ
M\T˝Ò<Tä . >√<ëe] q~øÏ ~>∑Te˝À kÕ\eèøå±\T ô|s¡T>∑e⁄.
7. ªªøÏwÿæ +<Û≈ä î£ \Tμμ $+<Û´ä ñ‘·sÔ ¡ ÁbÕ+‘êìøÏ #Ó+~q yês¡ì yêj·TT, e÷s¡ÿ+&˚jT·
|ü⁄sêD≤\T #ÓãT‘·THêïsTT.
8. $+<Û´ä ≈£î <äøDåÏ ≤q |ü&eÉ T{Ï >±* e&É>±&ÉTŒ ø±>±, ñ‘·sÔ êq n~ #·\ì¢ >±*,
|ü+#·e{Ï e<ä› |ü&ÉeT{Ï >±*ì #·\¢ì >±*>± sêe÷j·TD+ ù|s=ÿ+≥Tqï~
ø±ã{Ï,º n~ $+<Û´ä ≈£î ñ‘·sÔ ¡ ~X¯˝À >∑\ ÁbÕ+‘·yTÓ Æ e⁄+&Ü*.
9. Áø°düTÔX¯ø£+ nsTT<äe, ˝Ò<ë Äs¡e X¯‘êu≤›ìøÏ #Ó+~q ªªøöeTTB eT¨‘·‡e
Hê≥ø£+μμ øÏwÿæ +<Û,ä |ü+#·e{Ï yÓTT<ä˝q’… e˙ï $+<Û´ä |üs«¡ ‘· ÁbÕ+‘·+˝À e⁄qï≥Tº
$e]düTÔqï~.
10. Áø°düTÔX¯ø£+ nsTT<äe X¯‘ê_› es¡≈£î e÷s¡TŒ\T #˚s¡TŒ\T »s¡T>∑T‘·÷ b˛sTTq
eTVü‰uÛ≤s¡‘+· ˝À sêy˚TX¯«s¡+ Á|üdøü ÔÏ ˝Ò<Tä . <ëì˝À <Ûqä Tc˛ÿ{Ï Á|üdøü ÔÏ düsTT‘·+
˝Ò<äT.
11. \+ø±|ü⁄] düeTTÁ<ärsêq Á‹≈£L≥ |üs¡«‘·+ô|’ e⁄qï≥Tº>± sêe÷j·TD+
$e]düTqÔ ï~. dæ+Vü≤fi¯+ ñ‘·sÔ r¡ s¡+˝À ˇø£ÿ |üs«¡ ‘·yTÓ HÆ ê ˝Ò<Tä .
dæ+Vü≤fi¯+ sêeDTì \+ø£ ø±<äq&ÜìøÏ Çìï ø±s¡D≤\T ø£ì|ædTü HÔ êï, M{Ïì ø±<äH˚
yê] $wüjT· +˝À H˚qT #˚jT· >∑*–+~ ªªnj·T´˝≤sê! MT≈£î |ü~y˚\ qeTkÕÿsê\T!μμ
n+≥÷ Hê <ë]ì H˚qT eTT+<äT≈£î kÕ>∑&yÉ T˚ !!
d”‘· CÀdü´+ 57
sêø£ådüT ˝…es¡T?
ãTTπ>«<ä+˝À, n<Ûäs¡«y˚<ä+˝À, eT]ø=ìï yÓ’~ø£ Á>∑+<∏ë\˝À sêø£ådüT\ Á|üdüøÏÔ
$X‚wü+>± e⁄qï~. Bìï n$HêX¯#·+Á<ä <ëdt ªªãTTπ>«~ø˘ ø£\ÃsYμμ1 nH˚ Á>∑+<∏ä+˝À
Áø√&ûø]£ +#ês¡T. Äj·Tq Áø√&ûøs£ D¡ Á|üø±s¡+, sêø£då Tü \T ≈£îø£ÿ\, sêã+<äT\, >∑T&É>¢ ÷∑ ã\
Äø£è‘·T\˝À e⁄+{≤s¡T. ˇø£ #√≥TqT+∫ eTs=ø£ #√≥T≈£î |æ≥\º e˝… yês¡T m–]b˛‘·÷
e⁄+{≤s¡T. k˛<äsT¡ ìs¡÷|ü+, uÛsÑ Ô¡ s¡÷|ü+, Á|æjT· Tì s¡÷|ü+ <Û]ä +∫ Ád”\Ô qT düMT|æ+∫,
yê] dü+‘êHêìï sêø£då Tü \T HêX¯q+ #˚d÷ü Ô e⁄+{≤s¡T. ø£|sæ ÷¡ |ü+˝À, ˝Ò<ë X¯óqø£s÷¡ |ü+˝À
Ád”Ô\¬ø’ yês¡T bı+∫ e⁄+&É&É+ ø£<äT›. >∑s¡“¤e‘·T˝…’ e⁄qï|ü&ÉT, Á|üdüe düeTj·T+˝À
Ád”Ô\≈£î eT]+‘· Á|üe÷<äø£s¡+>± yês¡T |ü]D $TkÕÔs¡T. |üX¯ó|üøå±´<äT\ s¡÷bÕ\qT
n|ü&É|ü &ÉT <Û]ä +∫Hê, e÷qyêø£è‹˝ÀH˚ yês¡T n~Ûø+£ >± e⁄+{≤s¡T. nsTT‘˚, @<√
ˇø£ yÓø’ \£ ´+ ‘·|Œü <äT, $ø±s¡+ ‘·|Œü <äT, yÓ|’ Øü ‘·´+ ‘·|Œü <äT. yê]˝À ø=+<ä]øÏ eT÷&ÉT
‘·\\T, ø=+<ä]øÏ ¬s+&ÉT H√fi¯ófl, ø=+<ä]øÏ Hê\T>∑T ø£fi¯ófl, ø=+<ä]øÏ m\T>∑T>=&ÉT¶
yÓT&É, ø=+<ä]øÏ nsTT<äT ø±fi¯ófl, ø=+<ä]øÏ #˚‘T· \ô|’ ø=eTTà\T! j·T»„j÷· >±<äT\qT
sêø£då Tü \T <Û«ä +dü+ #˚kÕÔsT¡ — <äTsê“¤w\ü ≈£î, <äTX¯Ãs¡´\≈£î yê]øÏ ô|{Ï+º ~ ù|s¡T. Äe⁄
bı<äT>∑T qT+∫ bÕ\qT <=+>∑#ê≥T>± yês¡T ‘ê– y˚kÕÔsT¡ , |ü∫Ã e÷+dü+ ‹+{≤s¡T.
qs¡e÷+kÕìï eT]+‘· |üd+ü <äT #˚kÕÔsT¡ . qs¡T\qT #·+|æ ‹q&Üì¬ø’ yê]˝À Á|üy•˚ kÕÔsT¡ .
ˇø£ÿ n–ï <˚e⁄&É+fÒH˚ sêø£då Tü \≈£î #Ó&¶É uÛj Ñ T· +. sêø£då Tü \ |”&É ‘·|Œæ +#·&Üì¬ø’ n–ï<˚e⁄ìøÏ
#ê*q yê&ÉT eT] ˝Ò&TÉ .
sêø£då Tü \≈£î C≤„‘T· \T>± #Ó|Œü <ä>T∑ yês¡T |æXÊ#·T\T. yês¡T X¯yê\qT ‹+{≤s¡T.
ãTTπ>«<ä+˝À |æXÊ#·T\ Á|üdøü ÔÏ ˇπø ˇø£ #√≥ e⁄Hêï, n<Ûsä «¡ y˚<+ä ˝À, ‘Ó‹’ ØÔ j·T dü+Væ≤‘·˝À
yês¡T ôV≤#·TÃ>± ‘ês¡d\æ T¢‘ês¡T. sêø£då Tü \≈£î e˝… |æXÊ#·T\≈£î ªªÁø£yê´<äT\Tμμ |üsê´j·T|ü<+ä
ø±e&É+ ñuÛj Ñ T· esêZ\ yê]øÏ qs¡e÷+dü+ |ü≥¢ >∑\ Á|”‹e\¢H.˚
ªªndüTs¡Tμμ \H˚ yês¡T sêø£ådüT\≈£î, |æXÊ#·T\≈£î nqï\e+{Ïyês¡T. ndüTs¡T\≈£î
yÓs’ +¡ <˚e‘·\‘√, sêø£då Tü \≈£î $s√<Û+ä qs¡T\‘√, |æXÊ#·T\≈£î yÓe’ Tqdü´+ |æ‘s· T¡ \‘√,
M] qT+∫ |”&É‘=\–+#·&Üìπø X¯yê\qT <äVü≤q+ #˚j·T&É+. ô|’>±, eTè‘·<˚Vü‰ìï
<äV≤æ +∫y˚ùd,Ô #ÓiqT+∫ ãj·T≥ |ü&qç rs¡T˝À, Ä‘·à |ü⁄D´˝Àø±\≈£î düTHêj·÷dü+>±
#˚sT¡ ø√>∑\T>∑T‘·T+~! nHÓï+ |ü⁄HÓï+ ‘Ó*j·Tìyês¡T ø±ã{Ï,º •X¯óe⁄\ eTè‘·<V˚ ‰ü \qT
∫‹ô|’ ô|≥ºqø£ÿs¡˝<Ò Tä — n]wü&«É sêZ\qT »sTT+∫qyês¡T ø±ã{Ï,º düs«¡ dü+>∑ |ü]‘ê´>∑T\≈£î
düsTT‘·+ <äV≤ü q dü+kÕÿs¡+‘√ ì$T‘·+Ô ˝Ò<Tä .
sêø£då Tü \≈£î, |æXÊ#·T\≈£î C≤„‘T· \kÕúHêìøÏ ndüTs¡T\qT ~>∑Bj·T&ÜìøÏ eTT+<äT
$TÁ‘·, es¡TDT\qT ndüTs¡T\T>± Äs¡T´\T Á|üX+¯ dæ+#ês¡T. á <˚e‘· *<ä]› ì @ø£+
#˚d,æ ªª$TÁ‘·ès¡TDμμ nH˚ ù|s¡T‘√ ø=ìï #√≥¢ dü+dü$Ô +#ês¡T. ªndüTs¡μμ nH˚ |ü<ëìï
<äTcÕºs¡ú+˝À ãTTπ>«<ä+˝À Á|üjÓ÷–+∫+~ (s¡y˚TXŸ #·+Á<ä<ä‘Y $e]+∫q≥Tº2) <ëì
∫≥º∫e] eT+&É\+˝ÀH˚. Äs¡T´\˝À Ç+&çj÷· ≈£î #˚]q XÊKyê]øÏ ªªndüTs¡μμ X¯ã+›
<äTwüyº TÓ qÆ ~>± e÷]b˛sTTq ‘·sê«‘· ≈£L&Ü ÇsêHé˝À dæsú |¡ &ü qç XÊK yê]øÏ ªªnVüQs¡μμ
nH˚ ù|s¡T‘√ ndüTs¡T&ÉT <˚yê~Û <˚e⁄&ÉT>±H˚ ì*#ê&ÉT.3 (Çsêìj·THé <˚Xd¯ Tü \ú T ªªdüμμqT
ªªVü≤μμ>± |ü\T≈£î‘ês¡T. ‘·eT≈£î ‘Ó*dæq uÛ≤s¡‘<· X˚ Êìï ` dü|Ôü dæ+<ÛTä ÁbÕ+‘êìï yês¡T
ªªVü≤|üÔ Væ≤+<äTμμ nH˚yês¡T. ªªÇ+&çj÷· μμ nH˚ e÷≥ Ä ªªVü≤|üÔ Væ≤+<äTμμ qT+∫ e∫Ãq{Ï<º )˚
nq+‘·Á|ükÕ<é u…qØ® XÊÁdæÔ yê<ëìï ÄyÓ÷~düTÔqïyês¡T Á|üdüTÔ‘·+ <ë<ë|ü⁄>± ˝Òs¡T
>±ì, <ëì Á|üø±s¡+ Ç+&çj÷· ≈£î ‘=*>± e\düe∫Ãq Äs¡T´\T ‘·eT es¡TD <˚e⁄ì
#·\e‘√ düeTTÁ<äe÷s¡+Z yÓ+≥ e#êÃs¡T— yês¡T e∫Ã+~ nd”]j·÷ qT+∫ ø±ã{Ï,º
yê]øÏ ªªndüTs¡Tμμ \H˚ ù|s¡T e∫Ã+~— yês¡T ì]à+∫q ndüTs¡Hê>∑]ø£‘˚ Vü≤s¡|Œü , yÓTTôV≤+C§
<ës√\T Á|ü<ëÛ q øπ +Á<ë\T>± dæ+<ÛTä ˝Àj·T˝À |ü]&Û$É *¢+~. Äj·Tq #˚dqæ á yê<ä+
|ü≥¢ ÄdüøÔÏ >∑\ yês¡T ªªndüTs¡ Ç+&çj÷· μμ4 nH˚ ù|s¡T‘√ Äj·Tq Áyêdæq Á>∑+<∏ëìï
#·<äee#·TÃ.
ndüTs¡T\T Äs¡Ć≤‹øÏ #Ó+~q ˇø£ XÊKyê s¬ q’ |üŒ{Ïø,° sêø£då Tü \T e÷Á‘·+ ìX¯Ã\+>±
@<√ ˇø£ C≤‹øÏ, ˝Ò<ë <ëì XÊK≈£î #Ó+~q Á|ü»\T m+‘· e÷Á‘·+ ø±s¡T. Ç<˚ e÷≥
|æXÊ#·T\≈£î e]ÔdüTÔ+~.5 |üs¡C≤‘·T\ yê] |ü≥¢ Äs¡T´\ yÓ’s¡$<˚«cÕ\ qT+∫, yê]
uÛj Ñ T· $ÁuÛ≤+‘·T\ qT+∫ |ü⁄≥Tº≈î£ e∫Ãq yêπs sêø£då Tü ˝…H’ ê, |æXÊ#·T˝…H’ ê, y˚<øä ±\+
Hê{Ï Äs¡T´\T n+‘·≈î£ |üPs¡«y˚T Çø£ÿ&É dæsú |¡ &ü qç $$<Ûä C≤‘·T\yê]‘√ ¨sê¨Ø>±
d”‘· CÀdü´+ 59
dü+|òTü ]¸+#· e\dæ e∫Ã+~. Äj·TT<Ûãä \+˝À Ä~Ûø´£ + ‘·eT<˚, j·TT<ä|Δ <ü ‘Δä T· \˝À ô|#’ s˚ TT
‘·eT<˚. nsTT‘˚, dü+U≤´ã\+ ‘·≈î£ ÿe. n+<äTe\¢ ô|ø’ Ï m+‘· <Ûs’Ó ´¡ +>± ø£qã&çHê,
˝À˝À|ü\ uÛj Ñ T· + yê]ì |”&dç ÷ü HÔ ˚ e⁄+&˚~. Ä uÛj
Ñ ÷· ìï ‘·–+Z #·Tø=q&Üìπø eTTbıŒ<äT\›
yês¡T k˛eTs¡kÕìï ùd$dü÷Ô e⁄+&˚yês¡ì nqTø√e#·TÃ— Ä uÛj Ñ ÷· ìï ‘=\–+#·Tø=q&Üìπø
ªªndüTs¡T&ÉTμμ>± ‘êeTT ˇø£|ü &ÉT dü+dü$Ô dü÷Ô e∫Ãq es¡TD <˚e⁄ì yÓqTø£≈î£ HÓ{,ºÏ
‘·eT e˝…H˚ ø£&eÉ \ ø=\~ k˛eTs¡kÕìï >∑&>É &∑ É ‘ê–, ø£j÷· ´ìøÏ ø±\T<äTy˚« Ç+Á<äTì
<˚yê~Û<˚e⁄ì>± mqTïø=Hêïs¡ì ≈£L&Ü nqTø√e#·TÃ. #ê]Á‘·ø£ e´≈£îÔ\˝À ãTTπ>«<ä+
Ç+Á<äTì b˛\Ãe\dæ+~ ø±*>¥ j·T÷˝§‘√, C…+|òTæ dt U≤Hé‘√, Ä{Ï˝≤‘√, Hê~sYcÕ‘√,
Væ≤≥¢s‘Y √, @ø√XÊHê n‘·&øç Ï <äj÷· <ëøÏDå ≤´\T ˝Òe⁄. >∑s“¡ e¤ ‘·T\ düyT˚ ‘·+>± nHês¡Ć≤‘·T
\≈£î #Ó+~q Äu≤\>√bÕ˝≤ìï n‘·&TÉ }#·ø√‘· ø√ùdyê&ÉT. |ü⁄sê\≈£î |ü⁄sê\H˚ H˚\eT≥º+
#˚d,æ ªª|ü⁄s¡+<äsT¡ &ÉTμμ nH˚ _s¡T<äHêe÷ìï n‘·&TÉ >∑&+ç #·Tø=Hêï&ÉT. ãTTπ>«<ä ø±\+˝À
ªªÇ+Á<äT&ÉTμμ nH˚ ù|s¡T‘√ ˇø£ ªªyêsY ˝≤sY¶ (j·TT<äΔ Hêj·T≈£î&ÉT) e⁄+&˚yê&√, ˝Òø£ ‘êeTT
<˚yê~Û <˚e⁄ì>± mqTïø=qï Ç+Á<äTì ù|s¡T‘√ Vü≤‘ê´ø±+&ÉqT ãTTπ>«<äø±\+ Hê{Ï
Äs¡T´\T dü«j·T+>± ø=qkÕ–+#˚yês√ #Ó|üŒ˝ÒeTT. @yÓTÆHê ùV≤‘·T<äèwæº‘√, #ê]Á‘·ø£
<äèø£Œ<∏+ä ‘√ ãTTπ>«<ëìï |ü]o*+#·>\∑ yê]øÏ <ëì˝À ø=≥ºe∫Ãq≥Tº ø±qe#˚Ã$ <ës¡Ùìø£
dü‘ê´\T ø±e⁄, Vü≤‘·´\ Á|üX+¯ dü\T, Vü≤+‘·≈î£ \ dü+düyÔ ê\T e÷Á‘·yT˚ .
ne<ÛTä ˝…sT¡ >∑ì Áøös¡´+ <ë«sê nqĆ≤‘·T\yê]ì »sTT+#· >√]q|ü&ÉT, yê]ì
∫Á‘·e<Ûä #˚d,æ yê] <˚XÊìï uÛTÑ ø£+Ô #˚dTü ø=q >√]q|ü&ÉT, Ä C≤‘·T\ yê]ì ndüV≤æ ´+#·T
ø√yê*. øπ e\+ ndüV≤æ ´+#·Tø=q&ÉyTÓ HÆ ê #ê\<äT, yê]|ü≥¢ E>∑T|ü‡ ô|+#·Tø√yê*.
Ç~ e÷qe dü«uÛ≤e+. Ç+<äT≈£î nqT>∑TD+>±H˚ ãTTπ>«<ä ø±\+Hê{Ï Äs¡T´\T
Á|üe]Ô+#ês¡T. ‘·eT‘√ b˛*Ãq|ü⁄&ÉT Çø£ÿ&ç nHês¡Ć≤‘·T\yêπs nìï $<Ûë\ m≈£îÿe
Hê>∑]≈£î\T.nsTTHê, ˝Òìb˛ì |òüTq‘·qT ‘·eT≈£î ‘êy˚T ÄbÕ~+#·Tø=ì, Çø£ÿ&çyê]
s¡÷|ü⁄sπ K\qT, y˚wuü ≤Û wü\qT, Ä#ês¡ eéVü‰sê\qT, yê]øÏ dü+ã+~Û+∫q düeTkÕÔ˙ï
ìs¡d+æ #ês¡T. ì+~+#ês¡T. Çø£ÿ&ç yês¡T q\¢ìyês¡≥— yê]$ #=≥º eTT≈£îÿ\≥. yê]
uÛ≤wü njÓ÷eTj·TyÓTqÆ <ä≥— yês¡T j·T»„ j·÷>±<äT\qT #˚jT· s¡≥— yês¡T •X¯ï <˚e⁄ì
Äsê~ÛkÕÔs¡≥— @ $<Ûä+>± #·÷∫Hê, yês¡T ˙#· »qT\≥, ìø£èwüº e÷qe⁄\≥—
e÷qe⁄\T>± dü+uÛ≤$+#·&Üì¬øH’ ê ‘·>ì∑ yês¡≥!
ªªndüTs¡TμμìøÏ ˇø£ |üsê´j·T|ü<ä+ ªª|üPs¡«<˚e⁄&ÉTμμ. Ç+Á<äTì Á|ü<∏äeT kÕúHêìøÏ ªªÁ|üyÓ÷{Ÿμμ
#˚j·T&ÜìøÏ eTT+<äT Äs¡T´\T es¡TDTì <˚yê~Û<˚e⁄ì>± dü+uÛ≤$+#˚yês¡q&Üìï Ç~ dü÷∫düTÔqï~.
Äs¡T´\T e\dü≈î£ sêe&ÜìøÏ |üPs¡«+ Çø£ÿ&É dæsú |¡ &ü qç yê]˝À ˙Á>√ \THêïs¡T,
ìcÕ<äT\THêïs¡T, øÏsê‘·≈î£ \THêïs¡T, Á<ë$&ÉT\THêïs¡T. Ms¡+<ä]˙ ø£\>± |ü⁄\>∑+ #˚d,æ
<ëdüT\ì, <ädTü ´\ì M]øÏ Äs¡T´\T HêeTø£sD¡ + #˚XÊs¡T. ªª<ëdüT&ÉTμμ nH˚ |ü<ëìøÏ
Áø£eT+>± ªªu≤ìdüμμ. ªªX¯SÁ<äT&ÉTμμ nH˚ nsêú˝sÒ Œ¡ &çHêsTT— ªª<ädTü ´&ÉTμμ nH˚ <ëìøÏ ªªX¯Á‘·Te⁄μμ,
ªª#√s¡T&ÉTμμ nH˚ nsêú˝sÒ Œ¡ &çHêsTT. Äs¡T´\T Çø£ÿ&çøÏ #˚sø¡ e£ TT+<˚ ˙Á>√\T (ãVüQXÊ
ìcÕ<äT\ #˚‹˝À) |üsêdüT˝Ô ,’… q÷´–˙øÏ, |ò*æ |”ŒHé‡≈£î, eT\j·÷ |”su¡ƒ ÷ÑÛ eTT\≈£î n+&Ée÷Hé
Be⁄\≈£î ‘·s*¡ b˛j·÷s¡T. Ç+&çj÷· q&ç>&∑ ô¶É |’ áHê{Ïø° yês¡T düøè£ ‘·T>Ô ± $T–*+~
ø=∫ÃHé, ‹s¡Tyêq÷ÿsY ø=+&É\˝À. Ç+‘˚ø±ø£, yÓH’ ê&é ÁbÕ+‘·+˝Àì Çs¡T˝≤ ‘Ó>y∑ ê]˝ÀqT,
Hê>∑u÷ÑÛ $T˝Àì n+>±e÷ Hê>∑C≤‹ yê]˝Àì yês¡T #Ó<Tä s¡T>± ø£qã&É‘ês¡T.6
Çø£ÿ&É ø±\÷q&ÜìøÏ øÏsê‘·T\ô|’ ø£+f…, Á<ë$&ÉT\ô|’ ø£+f… ìcÕ<äT\ô|’ eT]+‘·
;ÛwDü +>±, eT]+‘· Bs¡øÈ ±\+bÕ≥T Äs¡T´\T b˛sê&Ée\dæ e∫Ãq≥Tº nqTø√yê*. á
ø±s¡D≤H˚ ø±e#·TÃ ` sêø£då Tü \T>±, |æXÊ#·T\T>± yês¡T e]í+∫q yê]˝À ìcÕ<äT\
ø£e[ø£\T ôV≤#·TÃ>± ø£qã&É‘êsTT. Ç~ Hê e÷≥ ø±<äT— eTÚ*ø£ ∫+‘·q #˚dqæ e÷qe
$ø±dü XÊÁdüÔy˚‘·Ô sêeTÁ|ükÕ<é #ê+<ë e÷≥\T.7 yÓ’~ø£ yêvàj·T+ ìcÕ<äT\T>±
ù|s=ÿqïyês¡T $+<Û´ä |ü]düsê\˝À, #Û√{≤ Hê>∑|Pü sY ÁbÕ+‘·+˝À, ãdüsÔ ˝Y À, ˇ]kÕ‡˝À,
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ áXÊq´ ~X¯˝À ìedædTü qÔ ï eT÷+&Ü, >√+&é, dües¡, dü+‘ê˝Ÿ, Ee+>¥,
ø=sê«, #Ó+#·T, |üsê®, UÀ+&é eTTqï>∑T ‘Ó>\∑ yês¡T— <äøDåÏ ≤~˝Àì ‘√&Ü\T, ã&É>±\T
yÓTT<ä˝q’… yês¡T.8 Çs¡T>∑T bıs¡T>∑Tyê]‘√ kÕVü≤#·s´¡ + e\¢ á ‘Ó>\∑ yê]˝À ø=+<äsT¡
Äs¡´, Á<ë$&É ≈£î≥T+u≤\ uÛ≤wü\qT (‘·eT ‘·eT j·÷dü\‘√) e÷{≤¢&TÉ ‘·THêï, ‘·øÿÏ q
yê]$ dü«uÛ≤wü˝.Ò yê{Ï ù|s¡T¢ ` eTT+&ÜØ, ¨, ø=s¡Tÿ, dües¡, >∑&ãÉ e¬>s’ ê\T.
y˚<øä ±\+ Hê{Ï Äs¡T´\ ñ<ä‹Δ bÂsêDÏø£ ø±\+Hê{ÏøÏ düqï–*+~. nHê>∑]≈£î\T>±
e∫Ãq yê]øÏ, Çø£ÿ&çøÏ #˚]q |æ<|ä ,ü Hê>∑]ø£‘ê yêdüq\T ø=+‘·es¡≈î£ n+≥&ÉyT˚
Ç+<äT≈£î Á|ü<ëÛ q ø±s¡DeTì #Ó|Œü e#·TÃ. @yÓTHÆ ê bÂsêDÏø£ ø±\+ Hê{ÏøÏ nqĆ≤‘·T\yê]
$wüjT· yÓTÆ ` eTTK´+>± ìcÕ<äT\ $wüjT· yÓTÆ ` uÛj Ñ T· + ô|]–q+<äTe\¢H˚ ø±e#·TÃ,
sêø£ådüT\qT >∑T]+∫ n‹>± ø£<∏ä\\¢&É+, n‹ ;Ûø£s¡T\T>± yê]ì ∫Á‹+#·&É+
‘·≥dæ+ú ∫+~. sêe÷j·TD≤H˚ï #·÷&É+&ç. <ëì˝Àì sêø£då Tü \˝À ˇø£&TÉ Ks¡T&ÉT (>±&Ó<)ä ,
ˇø£&TÉ <ä÷wüDT&ÉT (ã+&Éã÷‘·T\T ‹fÒyº ê&ÉT). ˇø£&TÉ eTø£sê≈£îå &ÉT (yÓTTdü* ø£qTï\yê&ÉT).
ˇø£&TÉ eT¨<äsT¡ &ÉT (u≤qbı≥ºyê&ÉT),ˇø£&TÉ Á‹•s¡T&ÉT (eT÷&ÉT ‘·\\yê&ÉT), ˇø£sT¡ øÔ £
$ø£≥, ˇø£sT¡ øÔ £ <äTs¡Tàœ, ˇø£sT¡ øÔ £ nC≤eTTœ (y˚Tø£eTTK+ e⁄qï{Ï~º ). Ç+‘·{‘Ï √ dü]|ü⁄#·Ãø£
sêe÷j·TD+˝À sêeDTìøÏ |ü~ ‘·\\T, Çs¡y’Ó #˚‘T· \T ô|{≤ºsT¡ — ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ ìí øÏ |üs«¡ ‘êìï
d”‘· CÀdü´+ 61
b˛*q ø±j·÷ìï, ã+&ç #·Áø±\ e+{Ï ô|<ä› ø£fifl¯ qT ô|{≤ºsT¡ — ø£ã+<ÛTä ìøÏ jÓ÷»q+
ì&ç$ >∑\ #˚‘T· \‘√ bÕ≥T ø£&TÉ |ü⁄˝ÀH˚ ˇ+{Ï ø£+{Ïì, ô|<äH› √{Ïì ô|{≤ºsT¡ . Ç.&É_j ¢ T· T.
Vü‰|tøÏHé‡ ªªm|æø˘ yÓTÆ<∏ë\Jμμ˝À $e]+∫q≥Tº, eTVü‰uÛ≤s¡‘·+˝Àì sêø£ådüT\‘√
b˛*Ãq|ü&ÉT, sêe÷j·TD+˝Àìyêπs ø=+‘· qj·T+.9 ñ<ëVü≤s¡D≈£î, uÛ≤s¡‘·+˝Àì
ãø±düs¡T&ÉT qs¡e÷+dü uÛÑø£å≈£î&ÉT. n‘·&ç ‹+&çøÏ s√E≈£î ˇø£ eTìwæ ø±yê*.
Væ≤&ç+u≤düTs¡T&ÉT düsTT‘·+ qs¡e÷+dü uÛøÑ ≈å£ î£ &˚.
ø±>±, |ü⁄sêD≤\˝À sêø£då Tü \qT eT]+‘· |òTü Às¡+>± ∫Á‹+#ês¡T. ‘ês¡ø±düTs¡Tì~
@qT>∑T‘·\ ø±>±, n‘·ì ‘·eTTàì~ dæ+Vü≤+ H√s¡T. ø±s¡MÔ sê´s¡Tq® Tì$ y˚sTT #˚‘T· \T.
u≤\ø£èwüßìí #·+|ü&ÜìøÏ Á|üjT· ‹ï+∫ yê]˝À |üP‘·q‘√bÕ≥T ‘·èD≤es¡T&Ô TÉ , X¯ø{£ ≤düTs¡T&ÉT
yÓTT<ä˝…’q sêø£ådüT\T ô|≈£îÿeT+~ e⁄Hêïs¡T. M]ì >∑T]+∫ Á|ü#ês¡+˝À e⁄qï{Ïº$
ø£≥Tºø<£ \ä∏ ì, |æ≥º ø£<\ä∏ ì eTq yÓT<ä&TÉ ≈£î @ ø=~› bÕ{Ï>± |üì ô|{ÏHº ê düŒwü|º &ü TÉ ‘·T+~.
á |üì {Ï.ø¬ . yÓ+ø£≥sêeTHé ø=+‘·es¡≈î£ #˚XÊ&ÉT.10 düTÁX¯ó‘·T&ÉT ù|s=ÿqï≥Tº, ªª|üP‘·qμμ
ˇø£ u≤˝≤]wü+º . <ëì qT+∫ ø£èwüßìí øÏ ÁbÕD≤bÕj·T+ ‘·|Œü &ÉyT˚ ªª|üP‘·qμμ nH˚ sêø£då æ
e∫Ã, #·qT u≤*e«&É+ ø£≥Tºø<£ >ä∏ ± e÷s¡TŒ #Ó+~q≥Tº nqTø√e#·TÃ. b˛‘˚, •X¯óbÕ\T&ÉT
ˇø±H=ø£ dü+<äs“¡ +¤ ˝À m‹Ôbı&ç∫q≥Tº, ø£èwüß&í TÉ ˇø£ ã+&çì ‘·qï&É+, ˇø£ sêã+<äTqT
#·+|ü&+É sêø£då Tü \qT dü+Vü≤]+#·&+É ø±qø£ÿs¡˝<Ò Tä . sêeTT&ÉT ˇø£ ø±øÏì #·+|ü&yÉ TÓ HÆ ê
ø±ø±düTs¡Tì e~Û+#·&+É ø±qø£ÿs¡˝<Ò Tä . nìï bÕbÕ\qT sêø£då Tü \ HÓ‹qÔ s¡T<ä&› Üìπø
yê]ì e÷j·÷e⁄\q&É+, n+<äTøπ yês¡T ø±eTs¡÷|ü<ëÛ s¡T\q&É+!
sêø£då Tü \ |ü⁄≥Tº|Pü s√«‘·sÔ ê\qT >∑T]+∫, j·T≈£îå \‘√ yê] u≤+<Ûyä ê´ìï >∑T]+∫,
<ëqe⁄\‘√, <Ó‘’ T· ´\‘√ yê] düyTÓ øÆ ´£ ‘·qT >∑T]+∫, ndüTs¡T\‘√ yê] Äràj·T‘·qT
>∑T]+∫ sêe÷j·TD uÛ≤s¡‘ê\˝À, uÛ≤>∑e‘ê~ |ü⁄sêD≤\˝À ˇø£ \ø£å ø£≥Tº ø£<\ä∏ THêïsTT.
ªªneTs¡ø√X¯+μμ yÓTT<ä\Tø=ì, ªªÄ+Á<Ûä yê#·dŒü ‘·«+μμ es¡≈î£ ì|òTü +≥Te⁄\T yês¡+<ä]˙
ø£\>±|ü⁄\>∑+ #˚dTü HÔ êïsTT. Ä $esê\˝ÀøÏ H˚qT Á|üy•˚ +#·qT. n{Ïº bıs¡bÕ≥T |üì#˚ùd,Ô
Ä ø±s¡&$É ˝À qT+∫ H˚qT ãj·T≥ |ü&˝É qÒ T. á $wüj÷· \qT >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=q>√πs
yês¡T Ç+‘·≈î£ eTT+<äT H˚qT ù|s=ÿqï ªªm|æø˘ yÓT<Æ ë∏ \Jμμì #·÷&Ée#·TÃ. n+‘·{‘Ï √
‘·è|æÔ|ü&Éì yês¡T á eT<Ûä´H˚ <ë«s¡ø± Á|ükÕ<é $TÁXÊ Á|ü#·T]+∫q ªªdüº&ûdt ÇHé ~
Áb˛{À Væ≤düºØ Ä|òt Ç+&çj·÷μμ11 #·<äee#·TÃ. áHê{Ï eT<Ûä´ Ädæj·÷ ˇø£Hê{Ï
<˚e˝Àø£eTì $TÁXÊ qeTàø£+. <˚e˝Àø£+ô|’ Ä~Û|‘ü ê´ìøÏ ø£X´¯ |ü Á|üC≤|ü‹ dü+‘êq+
eT<Û´ä »]–qy˚ <˚yêdüTs¡. j·TT<ëΔ\ì Äj·Tq qeTàø£+. Ä j·TT<ëΔ\˝À ~‹≈£îe÷s¡T\T
(<Ó‘’ T· ´\T), <äqTe⁄ ≈£îe÷s¡T\T (<ëqe⁄\T) @ø£yTÓ ,Æ ‘·eT düe‹‘·*¢ n~‹ |ü⁄Á‘·T\‘√
(<˚e‘·\T>± #Ó*¢q Ä~‘·T´\‘√) nH˚ø£ j·TT<ëΔ\T kÕ–+#ês¡≥. n~‹ |ü⁄Á‘·T\‘√
|üsê»j·T+ #Ó+~q <Ó‘’ T· ´˝Ò, <ëqe⁄˝Ò (yê] ñeTà&çù|s¡T ªªndüTs¡T\Tμμ) <˚e˝Àø£+
qT+∫ ‘·s*¡ e∫Ã, Vü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘q· T ô|+bı+~+#ês¡≥. á <Û√s¡D˝Ï À kÕ–+~
$TÁXÊ s¡#q· .
uÛ≤s¡rj·T Hê>∑]ø£‘· ªªÄs¡T´\ _Ûøμå£ μ nH˚ <äTs¡_ÁÛ bÕj·T+ ˇø£|ü &ÉT ã\+>± e⁄+&˚~.
ãTTπ>«<ä ø±˝≤ìøÏ |üPs¡«+ Ç~ nHê>∑]ø£ <˚Xe¯ Tqï <äTs¡_ÁÛ bÕj·T+ eT]+‘· ã\+>±
e⁄+&˚~. Vü≤s¡|üŒHé Hê>∑]ø£‘· neX‚cÕ\T ãj·T\Œ&É¶+‘√ ãTTπ>«<äø±˝≤ìøÏ nH˚ø£
X¯‘êu≤›\≈£î |üPs¡«y˚T Çø£ÿ&É ˇø£ >=|üŒ Hê>∑]ø£‘· |ü]&Û$É *¢q≥Tº düŒwü|º &ü +ç ~. ø=H˚ïfi¯fl
ÁøÏ‘+· á Hê>∑]ø£‘· øπ e\+ dæ+<ÛTä ˝Àj·T≈£î |ü]$T‘·yTÓ Æ e⁄+&˚<ìä nqTø=Hêïs¡T. Ç{°e*
ø±\+˝À »]–q ‘·e«ø±\ ‘·sê«‘· ˇø£ yÓ|’ ⁄ü q »eT÷à es¡≈î£ , eTs=ø£y|’Ó ⁄ü q >∑T»sê‘Y
es¡≈î£ , y˚s=ø£y|’Ó ⁄ü q Vü≤sê´Hê, sê»kÕúH\é es¡≈î£ Ç~ $dü]Ô +∫ e⁄+&˚<ìä ‘Ó*dæe∫Ã+~.
Ç+‘˚ø±<äT nVü≤eTà<éq>∑sY õ˝≤¢˝Àì >√<ëe] ñ|üqBrs¡+ es¡≈£î Ç~ bÕøÏq≥Tº
ø=‘·>Ô ± ‘Ó*dæ+~.12 eT]+‘·>± |ü]XÀ<Ûqä \T »]–‘˚, eT]+‘· y˚Ts¡≈î£ Ç~ $dü]Ô +∫q≥Tº
s¡TEe⁄ ø±e#·TÃqì |ü⁄sê‘·‘·Ô« XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T $X¯«dædüTÔHêïs¡T. Vü≤s¡|üŒHé Hê>∑]ø£‘·
yÓ\T>∑T˝ÀøÏ e∫Ã, Äs¡´Hê>∑]ø£‘· ã+&Üsêìï ãj·T≥ ô|≥º&+É Äsê´_Ûe÷qT\≈£î u≤<Ûä
ø£*–+∫+~. n+<äTe\¢ Vü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘· ìsêà‘·\T düsTT‘·+ Äs¡T´\qï yê<ëìï
yês¡T ˝ÒeHÓ‘êÔs¡T. yê]˝À ø=+<äπsyÓ÷ ˇø£ÿkÕ]>± ø±ø£, <äbòÕ\ yêØ>± Äs¡T´\T
Çø£ÿ&çøÏ e\dü e#êÃs¡ì, ‘=*<äX˝¯ À Çø£ÿ&çøÏ e∫Ãq yêπs Vü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘· ìsêà‘·\ì
#ÓãT‘·THêïs¡T. $T–*q yês¡T ªªVü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘· ìsêà‘·\T Äs¡T´\T ø±ø£b˛e#·TÃ
qì, yê] C≤„‘T· ˝…q’ ndüTs¡Tμμ \ì yê~düTHÔ êïs¡T. á ndüTs¡T\T nd”]j·÷ qT+∫
e∫Ãq≥Tº u…qØ® ` XÊÁdæÔ m\T¬>‹Ô #ê≥>±, ªªø±<äT, eT<Ûä´ Ädæj·÷ qT+∫!μμ nì
<ë«s¡ø±Á|ükÕ<é $TÁXÊ ã\¢ >∑T<äT‘› T· Hêï&ÉT. Ms¡TuÛj Ñ T· T\ ‘ê|üÁ‘·jT· + Äs¡T´\ Ä~Ûø´£ ‘·qT
m˝≤¬>H’ ê ì\u…{≤º\H˚! Mπs ø±<äT, eT] ô|≈£îÿeT+~ ≈£L&Ü Vü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘· ìsêà‘·\T
Á<ë$&ÉT\qï bÕXÊÃ‘·´ |ü⁄sê‘·‘«Ô· y˚‘\Ô· dæ<ëΔ+‘êìï K+&çdTü HÔ êïs¡T— ø£˙dü+ n~ @<√
ˇø£ nHês¡´ C≤‹ ìsêàDeTqï Á|ü‹bÕ<äqqT düsTT‘·+ Á‘√dæ|⁄ü #·TÃ‘·THêïs¡T.
Äs¡T´ ˝…es¬ H’ ê, <ëdüT\qT Äs¡T´\ì <ë«s¡ø±Á|ükÕ<é $TÁXÊ nquÀ&ÉT, u…qØ® `
XÊÁdæÔ nquÀ&ÉT, Äsê´_Ûe÷Hêìï Á|ü<]ä Ù+#˚ nqT´˝…H’ ê nquÀs¡T. Ç<˚ Ø‹>± <ädTü ´\T
Äs¡T´\ì yês¡T nquÀs¡T. nsTTq|ü&ÉT ãTTπ>«<ä+˝À |ü⁄sê\ Á|üdøü ÔÏ mø£ÿ&É e∫ÃHê,
n$ <ëdüT\y˚ m+<äT≈£î ø±yê*, <ädTü ´\y˚ m+<äT≈£î ø±yê*? <äTsêZ\ Á|üdøü ÔÏ mø£ÿ&É
e∫ÃHê, n$ ‹]– yê]y˚ m+<äT≈£î ø±yê*? dæ]dü+|ü<\ä Á|üdøü ÔÏ mø£ÿ&É e∫ÃHê n$
d”‘· CÀdü´+ 63
düsTT‘·+ <ëdü<dä ´ü »qT\≈£î #Ó+~qy˚ m+<äT≈£î ø±yê*? |æÁ|ü⁄ nH˚ <äd´ü Hêj·T≈£îìøÏ
‘=+uÛ’… ‘=$Tà~ |ü⁄sê\T, X¯+ãs¡ nH˚ <äd´ü Hêj·T≈£îìøÏ q÷s¡T |ü⁄sê\T e⁄+&˚eì
ãTTπ>«<ä+ #ÓãT‘·Tqï~. M]<ä]› ‘√bÕ≥T>± <ÛTä ì, X¯ówü,í #·TeT] nH˚ <ëdü<dä Tü ´\≈£î
mHÓïH√ï <äTsêZ\T e⁄+&˚eì n~ #ÓãT‘·Tqï~. ‘·q kÕïHêìøÏ ˙¬sH’ ê ø£sT¡ e⁄ ø±>±,
≈£îej·T nH˚ <ëdüTì uÛ≤s¡´\T bÕ\˝À z\˝≤&ÉT ‘·THêïs¡ì ≈£î‘·‡n+–s¡düT&ÉT
yêb˛sTTq≥Tº n~ #ÓãT‘·Tqï~. X¯+ãs¡Tì <äTsêZ\T uÛ≤>∑´sêdüT\‘√ eT÷\TZ‘T· qï≥Tº
n~ #ÓãT‘·Tqï~.13 Bìï ã{Ïº Vü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘· <ëdüT\T>± ãTTπ>«<ä+ ìs¡d+æ ∫q,
<ädTü ´\T>± n~ ì+~+∫q nHês¡Ć≤‘·T\˝À @<√ ˇø£{Ï ` ˝Ò<ë, @y√ ø=ìï `
düèwæ+º ∫q{Ï<º ˚ nì $~‘·+ ø±e&É+ ˝Ò<ë?
Vü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘≈· î£ dü+ã+~Û+∫q ªªd”˝Ÿ‡μμ (eTTÁ<ä\T) ø=ìï e+<ä\T <=]ø±sTT.
yê{Ï˝À ˇø£ÿ<ëìô|’ HÓ’Hê Ç+Á<äT&ÉT ˝Ò&ÉT n–ï, es¡TD≤~ <˚e‘·\T ˝Òs¡T— Äs¡T´\
yÓ+≥ e∫Ãq >∑Ti¿+ düsTT‘·+ ˝Ò<äT. ø±>±, yê{Ïô|’ Á<ë$&ÉT\≈£î <˚e⁄&Ó’q •e⁄&ÉT
|üXó¯ |ü‹ s¡÷|ü+˝À e⁄Hêï&ÉT. nq´ Á<ë$&É <˚e‘·\THêïs¡T. á ø±s¡D≤\qT ã{Ïº ≈£L&Ü
Vü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘· Äπs´‘·sy¡ TÓ qÆ <äì rsêàì+#·Tø=qe\<ë?
nsTT‘˚, n~ Vü≤s¡|üŒHé Hê>∑]ø£‘· ø±ìe«+&ç— nø£ÿ&çj·THé, düTy˚T]j·THé,
u≤_˝Àìj·THé, áõ|æ¸jT· Hé, Áø°≥Hé, bòıìdæjT· Hé, Væ≤f…{Æ Ÿ Ä~>±>∑\ ÁbÕNqHê>∑]ø£‘\· ˝À
eTπs<ÓH’ ê ø±ìe«+&ç— Ä ø±˝≤ìøÏ n$ >=|üŒ Hê>∑]ø£‘˝· H’… ê, yê{ÏøÏ áHê{Ï Hê>∑]ø£‘·
e÷q<ä+&Ü\qT e]Ô+|ü CÒjT· sê<äT.14 n$ •˝≤j·TT>∑+ ∫e]<äX˝¯ Àì Hê>∑]ø£‘\· T,
˝Ò<ë ˝ÀVü≤j·TT>∑+ ÁbÕs¡+uÛ<Ñ Xä ˝¯ Àì Hê>∑]ø£‘\· T. n+<äTe\¢ yê{Ï $düèÔ ‹ e˝… yê{Ï
yÓu’ eÑÛ + ãVüQ|ü]$T‘· yÓTqÆ {Ï~º . Áø°dTü ≈Ô î£ 3000 dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘+· düTy˚T]j·÷˝Àì
ñsY q>∑s+¡ $d”sÔ +í¡ 200 mø£sê\T, Áø°dTü ≈Ô î£ 1500 dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘+· nd”]j·÷
sê»<Ûëì ndüTsY $d”sÔ +í¡ 120 mø£sê\T.15 ëTsY ø£$ e]í+∫q Á{À»Hé j·TT<ëΔìøÏ
øπ +Á<äyTÓ qÆ Á{≤jYT $d”sÔ +í¡ ˇø£ n+#·Hê Á|üø±s¡+16 ˇø£{qÏ ïs¡ mø£sê\T ø±>±, eTs=ø£
n+#·Hê Á|üø±s¡+17 <ë<ë|ü⁄ Hê\T >¬ ø£sê\T. $<˚XÊ\ qT+∫ eTq <˚XÊìøÏ eùd,Ô
Áø°dTü ≈Ô î£ 2500 dü+e‘·‡sê\≈£î |üPs¡«+ yÓTTôV≤+C§<ës√ $d”sÔ +í¡ ˇø£ #·<sä |¡ ⁄ü yÓT\Æ T18
ñsY, Á{≤jYT e¬>s’ ê\‘√ b˛*Ãq|ü&ÉT Ç~ ø=+‘· ôV≤#·TÃ>± ø£qã&ÉT‘·THêï, Ç|üŒ{Ï
nH˚ø£ Á>±e÷˝Ò Ç+‘·ø+£ f… $d”sÔ yí¡ TÓ qÆ $ ø±yê?
á #ê]Á‘·ø£ dü‘ê´\qT <äèwæ˝º À ô|≥Tºø=qï|üø+å£ ˝À Äs¡T´\qT ÄX¯Ãs¡´ #·ø‘Ï T· \qT
#˚dqæ ` ndü÷j·÷|üsT¡ \qT #˚dqæ ` Vü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘· düeTø±*ø£ Á|ü|+ü #·+˝Àì
>=|üŒ Hê>∑]ø£‘\· ˝À ˇø£fHÆ… ê, á ø±\|ü⁄ Á|üe÷D≤\ Á|üø±s¡+ n~ Ä≥$ø£ kÕúsTTøÏ
Hê\T¬>’<äT yÓT≥T¢ ô|’øÏ møÏÿe∫Ãq{Ïº~ e÷Á‘·y˚T. nsTT‘˚, Äs¡T´\ ø£fi¯fl≈£î n<˚
eTVü‰yÓu’ yÑÛ √ù|‘·yTÓ qÆ ~>± ø£qã&ç+~— øπ e\+ e÷j·÷C≤\+ e˝…H˚ n~ yê]øÏ ‘√∫+~.
n|üŒ{ÏøÏ yês¡+‘·{Ï nHê>∑]≈£î\T! ‘·øÿÏ q $wüj÷· \T $&ç∫ |ü⁄#·Ã+&ç, |ü∫Ã Ç≥Tø£\T
#˚jT· &ÉyTÓ HÆ ê n|üŒ{ÏøÏ yê]øÏ ‘Ó*j·T<äT. ≈£î<äTs¡T>± ˇø£#√≥ ì\eø£, ÁbÕ+‘·+qT+∫
ÁbÕ+‘êìøÏ, <˚X+¯ qT+∫ <˚XÊìøÏ ‘·eT Ä\eT+<ä\ yÓ+≥ ‘·s*¡ yÓ&TÉ ‘·Tqï ø±\+˝À
ãVüQXÊ yês¡T #·T≥Tº >∑T&çôd\˝À, |üP] bÕø£\˝À ø±\πø|å +ü #˚d÷ü Ô e⁄+&˚yês¡T. n≥T
‘·sê«‘·HH’Ó ê yê]øÏ #˚‘H· q’Ó $<ä´ eT{Ï‘º √, ø£\|ü‘√ Çfi¯ó¢ ø£≥Tºø=q&ÉyT˚ . eTVü‰uÛ≤s¡‘·
ø±\+ Hê{Ïø¬ H’ ê yêdüT$Ô <ä´˝À yês¡T Á|üMDT\T ø±˝Ò<Tä Ç+<äTe\¢H˚ bÕ+&Ée⁄\T ‘·eT
Ç+Á<äÁ|üd+úü ìsêàD≤ìøÏ eTj·TT&ÉH˚ <Ó‘’ T· ´ì ìj·T$T+#ês¡T.
nsTT‘˚, eTj·TdüuqÑÛ T >∑T]+∫ eTVü‰uÛ≤s¡‘+· ˝À #Ó|Œæ q$ q÷{ÏøÏ q÷s¡T bÕfi¯ófl
n‘·T´≈£î˝Ô —Ò sêe÷j·TD+˝À njÓ÷<Û´ä qT >∑T]+∫ #Ó|Œæ q$ ‹]– q÷{ÏøÏ q÷s¡TbÕfi¯ófl
n‹X¯j÷Ó ≈£î˝Ô .Ò njÓ÷<Û´ä ì&ç$ |üHïÓ +&ÉT jÓ÷CHê \≥, yÓ&\É TŒ eT÷&ÉT jÓ÷»Hê
\≥! (u≤\ø±+&É, nsTT<äe düs)Z¡ . Áø°dTü XÔ ø¯ +£ ˇø£≥e X¯‘ê_›˝À n˝…>±®+Á&çj÷· $d”sÔ +í¡
2250 mø£sê\T e÷Á‘·+— n|üŒ{Ï˝À ˇø£ eTVü‰ kÕÁe÷C≤´ìøÏ sê»<Ûë˙ q>∑sy¡ TÓ qÆ
s√+ $d”sÔ +í¡ 3600 mø£sê\T e÷Á‘·+.19 eT] Ç+<äT≈£î ø£˙dü+ yÓsTT´ dü+e‘·‡sê\≈£î
|üPs¡«+ yÓ\dæq njÓ÷<Û´ä $d”sÔ +í¡ 36 #·<sä |¡ ⁄ü jÓ÷»Hê\+fÒ, Bìï ì»eTì ‘·\
\÷|ü>\∑ yês¡T sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô T e÷Á‘·yT˚ , |ü⁄sêD≤\˝Àì nã<ëΔ\qT, nuÛ÷Ñ ‘· ø£\Œq\qT
‹s¡T>∑T˝Òì ìC≤\T>± W<ä\ <ë\Ã>∑\ |üse¡ T#Ûê+<ädTü \T e÷Á‘·yT˚ .
Vü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘· Ä$sê“¤e+ e˝… <ëì n_Ûeè~Δ düsTT‘·+ q>∑sê\˝ÀH˚. nsTT‘˚
yê{Ïì ãTTπ>«<äø±\+ Hê{Ï Äs¡T´\T <Û«ä +dü+ #˚dqæ +<äTq ‹]– eTq<˚X+¯ ˝À q>∑sê\T
HÓ\ø=q&É+ ø=ìï X¯‘êu≤›\ ‘·sê«‘· >±ì »s¡>∑˝Ò<äT. njÓ÷<Ûä´ $d”Ôsêíìï >∑T]+∫
sêe÷j·TD+˝Àì e÷≥e˝… $T~Û\, yês¡D≤dæ, Ç+Á<äÁ|üd+úü $d”sÔ êí\qT >∑T]+∫ C≤‘·ø£
ø£<∏ä\˝Àì e÷≥\T ≈£L&Ü ªª˝Ò‘· kıs¡ø±j·T ø√‘·\Tμμ>± ø={Ïºy˚j·T<ä–qeì Á|üdæ<äΔ
|ü⁄sê‘·‘·Ô« XÊÁdüÔy˚‘·Ô m. |òüTÀwt ‘Ó>∑y˚dæ #ÓbÕŒ&ÉT.20
njÓ÷<Û´ä $d”sÔ +í¡ 36 #·<sä |¡ ⁄ü jÓ÷»Hê\ì #Ó|Œæ q sêe÷j·TDy˚T <ëì˝À s¡‘êï\‘√
bı~–q sê»ÁbÕkÕ<ë\T e⁄qï≥Tº #Ó|Œæ +~. (u≤\ø±+&É, nsTT<äe düs)Z¡ . ø±ì, njÓ÷<Ûë´
ø±+&É≈î£ yÓ&‘ç ,˚ n$ s¡‘êï\T bı~–q ~e´Vü≤sêà´\T ø±eì, eT{Ï‘º √ yÓT‹Ôq $T<Ó\› ì
nqTe÷ì+#· e\dæ edüTÔ+~. ‘·q ≈£îe÷s¡Tì ¬ø’πøsTT eqyêkÕìøÏ |ü+|ædüTÔqï≥Tº
$qï+‘·H˚ øödü\´ düŒèVü≤ ‘·|Œæ |ü&bç ˛‘·T+~. ‹]– ‘Ó*$ sê>±H˚ $#êsêìï |ü≥˝º øÒ £
H˚\ô|’ <=s¡T‘¢ ÷· s√~düT+Ô ~. ªª$X‚weü TT>∑ H˚\MT<ä u§s¡*qμμ MT<ä≥ ªª˝Ò∫, <äT'K|ü&TÉ
d”‘· CÀdü´+ 65
#·T+&ÉTq~j·TT, $X‚weü TT>∑ ãs¡Te⁄ y˚dæ yÓ÷sTT+∫q j·÷&ÉT >∑Ti¿eTT e˝… &Éd‡æ q~j·TT,
H˚\MT<äã&ç bıs¡\T≥#˚ H=&É \+‘·j·TT <äTeTà+≥Tø=qï~j·TTHÓ’q ‘·q ‘·*¢j·T>∑T
øödü\´qT (sêeTT&ÉT) ˝ÒeHÓ‹Ô ≈£Ls¡TÃ+&Éu{… ºÏ jÓTT&É* <äTeTà+‘·jT· T <äT&ç#qÓ Tμμ (njÓ÷<Ûë´
ø±+&É, 20e düs)Z¡ . n~ >∑#T· ÃH˚\ düsTT‘·+ ˝Òq{Ïº eT{Ï$º T<Ó› ø±ø£b˛‘˚, n~ ‹yêN\T
H˚\MT<ä |üse¡ ì #êe&ç ø±ø£b˛‘˚, øÏ+<ä|&ü ç <=]¢q+‘·e÷Á‘êq m+‘√ãs¡Te⁄‘√ H˚\MT<ä
bı]¢q >∑Ti≤¿ìøÏ n+≥Tø=qï+‘· <äTeTTà øödü\´≈£î n+≥Tø=ì e⁄+&˚<ë? ôV≤#Y.&ç.
dü+ø±*j·÷ dü]>± Ç<˚ Á|üXï¯ y˚d,æ ÁbÕNq ø±\|ü⁄ Äs¡´q>∑sê\qT mø£ÿ&É ‘·$«#·÷∫Hê,
eT{Ïº $T<Ó›˝Ò ãj·T\Œ&çq≥Tº $e]+#ê&ÉT. |ü⁄Hê<äT\≈£î ø=+&Ésê‹ì ¬s+&ÉT #√≥¢
yê&çHê, nø£ÿ&É düsTT‘·+ >√&É\T sê‹‘√ ø£{qºÏ $ ø±e≥— yÓ<Tä s¡T n*¢øô£ |’ eT{Ï–º ˝≤u≤‘√
@s¡Œs¡∫q{Ïeº ≥, ø£|ü Ä≈£î\‘√H√, >∑&‘¶ç √H√ ≈£L]Ãq{Ï<º ≥ä .21
ˇø£|ü &ÉT yêdüTÔ XÊÁdü+Ô ˝À, Ç‘·s¡ $<ä´\˝À mqï<ä>T∑ Á|üMDT˝…H’ ê, Äs¡T´\ #˚‹˝À
|üsê»j·T |üs+¡ |üs¡ ‘·sê«‘·, ÁbÕ+‘·+qT+∫ ÁbÕ+‘êìøÏ |ü˝≤j·Tq+ ‘·sê«‘·, |üs«¡ ‘·+
|ü+≈£îÔ\ eT<Ûä´, <äTs¡Ze÷s¡D≤´\ eT<Ûä´ dæús¡|ü&É e\dæ e∫Ãq Vü≤s¡|üŒHé Hê>∑]ø£‘·
ìsêà‘·\T ‘·eT |üPs¡« $<ä´\qT eTs¡∫b˛sTT e⁄+&Ü*. yê{Ï˝À ‘·eT ÁbÕMD≤´ìï
ø√˝ÀŒsTT e⁄+&Ü*. Hê>∑]ø£ •_s¡+ qT+∫ nHê>∑]ø£ kÕúsTTøÏ ~>∑C≤] b˛e&ÜìøÏ
Hê\T¬><’ Tä ‘·sê\T #ê\T. *|æ˝ìÒ , Á>∑+<∏ë\T ˝Òì ø±\+˝À Ç+<äT≈£î ãVüQXÊ s¬ +&ÉT,
eT÷&ÉT ‘·sê˝…H’ ê dü]b˛j˚T$. ìcÕ<äT\T Vü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘· ìsêà‘·\T ø±ø£b˛e#·TÃ.
ø±ì, ˇø£|ü &ÉT Ä≥$≈£î\ dæ‹ú øÏ ø=ìïyÓT≥T¢ ô|>’ ±H˚ yês¡T Áã‘·T≈£î‘·÷ e⁄+&˚yês¡T.
yê]ì dæ+<ÛTä , >∑+>∑, j·TeTTq |”su¡ƒ ÷ÑÛ eTT\ qT+∫ |üs«¡ ‘· ÁbÕ+‘ê\≈£î, ø±qHê\
eT<Ûä´≈£î Äs¡T´\T ‘·]$T ø={Ïºq |æ<ä|ü yês¡T ‘·«]‘·>∑‹ì Ä≥$≈£î\ dæú‹øÏ
~>∑C≤]b˛sTTq≥Tº yê]ì >∑T]+∫ Á|ü‘˚´ø£ |ü]XÀ<Ûäq\T #˚dæq X¯s¡‘Y#·+Á<äsêjYT
ÁyêXÊ&ÉT.22
sêe÷j·TD≤ìï #·÷ùd,Ô njÓ÷<Û´ä ø£+fÒ \+ø±|ü⁄] eT]+‘· <Û>ä <∑ >äÛ ±j·T e÷q+>±
e⁄+&˚<qä ï n_ÛÁbÕj·T+ ø£\T>∑T‘·T+~. sêeDTì q>∑sT¡ (n+‘·'|ü⁄s¡+) bı&Ée⁄ ˇø£
jÓ÷»q+, yÓ&É\TŒ ns¡ΔjÓ÷»q+, <ëì˝Àì$ ªªyês¡T¸ø£y˚T|òüTeTT e˝… ‘˚»]\T¢
uÛeÑ q|ü+≈£î\Ô Tμμ Ä uÛeÑ Hê˝˝Àì$ yÓ+&ç, ã+>±sê\ dü+Ô uÛ≤\T, |ü#Ã· \T bı~–q øÏ{øÏ \° T,
|üdæ&ç yÓT≥T¢, ˙˝≤\T |ü]∫q ‹HÓï\T e¬>’sê\T, e¬>’sê\T (düT+<äs¡ø±+&É, @&Ée
düs)Z¡ . |ü⁄sê‘·‘«Ô· XÊÁdü+Ô <äèwæ˝º À Ç~ dü«#·Ãy¤ TÓ qÆ ªªHêHéôdHé‡μμ. ÁbÕNq ø±\+˝À Ç{Ïº
uÛeÑ Hê\T, Ç{Ïº q>∑sT¡ \T á Á|ü|+ü #·+˝À ˝ÒH˝˚ eÒ ⁄. Áø°dTü ≈Ô î£ 2500 dü+e‘·‡sê\≈£î
|üPs¡«+ yÓTTVü≤+C§<ës√˝À leT+‘·Tì uÛeÑ q+ ì&ç$ 97, yÓ&\É TŒ 83 n&ÉT>∑T\T
(¬s+&ÉT n+‘·dTü \Ô T), Áø°dTü ≈Ô î£ 2000 dü+e‘·‡sê\≈£î |üPs¡«+ ñsYq>∑s+¡ ˝À n{Ïº uÛeÑ q+
ì&ç$ 40, yÓ&\É TŒ 33 n&ÉT>∑T\T (eT+&ÉTyê≈£î q\T>∑&\É ˝À @&ÉT >∑<Tä \T)— Áø°dTü ≈Ô î£
600 dü+e‘·‡sê\≈£î |üPs¡«+ u≤_˝Àìj·÷˝À <ëì ì&ç$ 98, yÓ&\É TŒ 82 n&ÉT>∑T\T
(q&ÉTeT eT+&ÉTyê‘√ 19 >∑<äT\T). Ç$ leT+‘·Tì uÛÑeHê˝Òø±ì, sêDà+~sê\T
ø±e+fÒ, mwt qTHêï nH˚#√≥ ˇø£ ÁbÕNq sêDà+~s¡+ ø£qã&ç+~. Ç~ Áø°dTü ≈Ô î£
|üPs¡«+ 2300 dü+e‘·‡sê\ Hê{Ï~. Bì ì&ç$ 230, yÓ&\É TŒ 85 n&ÉT>∑T\T. Bì˝À
>∑<äT\T, eT+&ÉTyê\T ø£*|æ, yÓTT‘·Ô+ 36 e÷Á‘·+ e⁄HêïsTT.23 düT+<äs¡ø±+&ÉqT
bÕsêj·TD+ #˚ùdÔ dü«s¡<Z ë«sê\T ‘·eTø√dü+ ‘Ós#¡ T· ø=ì e⁄+&É>\∑ eì >∑{>ºÏ ± qy˚Tàyê]
ø√dü+ á $esê\qT ù|s=ÿq˝Ò<Tä — Ä˝À#·HêX¯øìÔÏ , $»„‘ê<äèwæìº ø√˝ÀŒeì yê]ø√düyT˚ .
Ç+‘· <ä÷s¡+ e∫ÃHê, sêø£då Tü ˝…es√ H˚qT ‘˚*Ã #Ó|Œü ø£b˛e&ÜìøÏ ø±s¡D+ `
ø£∫Ã‘·+>± #Ó|Œü >∑*–+~ @MT ˝Òøb£ ˛e&ÉyT˚ . nsTT‘˚, ˇø£{Ï e÷Á‘·+ ìX¯Ãj·T+. yês¡T
Äs¡T´\T ø±s¡T. sêeDTì bÂ\düT´Ô &Éq&É+ ø£\¢ — n‘·&TÉ y˚<ä y˚<ë+>±\˝À |ü+&ç‘T·
&Éq&É+ u§\T¢— n‘·&ìç e~Û+∫q+<äTq ‘·q≈£î #·T≥Tºø=qï ÁãVü≤àVü≤‘·´ bÕ|ü|]ü Vü‰s¡+
ø√düyT˚ sêeTT&ÉT sêy˚TX¯«s¡+˝À •e*+>∑ Á|ü‹wü̃ #˚XÊ&Éq&É+ ø±ø£eTàø£<.ä∏ ˇø£ yÓ|’ ⁄ü q
sêø£ådüT\qT, sêø£åùdX¯«s¡T\qT e÷j·÷e⁄\ì, Á≈£Ls¡T\ì ì+~dü÷ÔH˚, eTs=ø£ yÓ’|ü⁄q
yê]‘√ @<√ bı‘·TÔ ø£*Œ+#·Tø=q&ÜìøÏ Äs¡T´\T m+<äT≈£î Á|üjT· ‹ï+#ês¡T? á Á|üjT· ‘·ï+
yÓqTø£>\∑ ∫‘·eÔ è‹Ô <äTs¡÷Vü≤ýÓTqÆ ~ ø±<äT, ø±qø£ÿs¡˝<Ò Tä . m+‘√<ä÷s¡+ b˛e&É+ <˚ìøÏ?
eTq s¡øÔ£ e÷+kÕ\qT |”\TÃ≈£î ‹+≥THêïs¡ì ˇø£ yÓ|’ ⁄ü q Ä+π>j ¢ T· T\ì ì+~dü÷HÔ ,˚
eTs=ø£ yÓ’|ü⁄q ¬s’\T ã+&ç, f…*Á>±|òt, f…*bò˛Hé, yÓ÷{≤s¡T ø±s¡T yÓTT<ä˝…’q yê{Ïì
ªª‘Ó˝À¢&ç e÷j·Tμμ \ì yÓT#·TÃø=qïyês¡T q\uÛ,’… j·÷uÛ’… j˚Tfi¯flHê&ÉT eTq˝À m+<äsT¡
˝ÒsT¡ ? ªªe÷ e˝… MTs¡T ≈£L&Ü Äs¡Ć≤‹øÏ #Ó+~qyêπs!μμnì düsY $*j·T+ CÀHé‡,
e÷ø˘‡ eTT\¢sY eTTqï>∑Tyês¡T #Ó|æŒq|ü&ÉT eTT]dæb˛sTTq yês¡T eTq˝À m+<äs¡T
˝ÒsT¡ ? n+‘·{‘Ï √ Ä>∑ø£ eTq y˚<ë\qT, nq´ ÁbÕNq Á>∑+<∏ë\qT ‘·dÿü ]+∫, yê{Ï
düV‰ü j·T+‘√H˚ s¬ \’ T, $e÷q+ e¬>s’ ê\qT ‘Ó\y¢ ês¡T ø£ìô|≥º>*∑ –Hês¡ì #ê{Ïq yês¡T
m+<äsT¡ ˝ÒsT¡ ? ÁbÕNq ø±\|ü⁄ Äs¡T´\T düsTT‘·+ nHês¡Ć≤‘·T\ ã\<äsêŒ\≈£î, yê]
Á|üC≤„ÁbÕuÛyÑ ê\≈£î eT÷\+ ÁãVü≤à$wüßí eTùV≤X¯«s¡T\ qT+∫ yês¡T bı+~q esê˝Ò nì
#ÓbÕŒs¡T, y˚<yä <˚ ë+>±\˝À yê] bÕ+&ç‘´· y˚T nì #ÓbÕŒs¡T!
sêø£ådüT\T Äs¡T´\T ø±s¡+fÒ, eT] yê¬ses¡T? Äs¡éT‘êìï, dü+Á|ü<ëj·÷\qT
d”‘· CÀdü´+ 67
e´‹πsøÏ+∫q+<äTq, Äs¡´dü+|òTü + qT+∫ yÓ*y˚jT· ã&çqyêsê? Ç{Ïyº ê]øÏ Áyê‘·T´\H˚
yês¡T, Áyê‘·T´\qT m+‘·>± $<˚«wæ+∫Hê, yê]ì sêø£då Tü \T>± e]í+∫qyês¡T ˝ÒsT¡ .
b˛‘˚, Çø£ÿ&ç Ä~yêdüT\˝À yÓTT≥ºyTÓ T<ä{yÏ ês¡T>± ù|s=ÿqã&ÉT‘·Tqï ˙Á>√ C≤‹yês¡T
sêø£ådüT\T ø±e&ÜìøÏ M\T˝Ò<äT. Äs¡T´\qT ndü÷j·÷|üs¡T\qT #˚dæq+‘·{Ï >=|üŒ~
sêø£då ü Hê>∑]ø£‘.· düT+<äsø¡ ±+&ÉqT #·<Tä e⁄‘·÷ e⁄+fÒ, \+ø±|ü⁄] eTT+<äT njÓ÷<Û´ä
yÓ\yÓ\ uÀ‘·÷ e⁄qï≥Tº ø£qã&ÉT‘·T+~. ˇø£ÿ sêe÷j·TDy˚T ø±<äT, ‘·øÿÏ q ÁbÕNq
Á>∑+<∏ë\T düsTT‘·+ Äs¡´Hê>∑]ø£‘· ø£+fÒ sêø£då Hü ê>∑]ø£‘· ` ø£˙dü+ dæ]dü+|ü<\ä ≈£î
dü+ã+~Û+∫q+‘· es¡≈î£ eT¨»«\yÓTqÆ <äì >∑T]ÔdTü HÔ êïsTT. Ä Hê>∑]ø£‘· ˙Á>√C≤‹
düèwæº ø±H˚s<¡ ìä ìwüÿs¡¸>± #Ó|Œü e#·TÃ.
˙Á>√\ø£+f… øÏsê‘·T\T Hê>∑]ø£‘˝· À ø=+‘·es¡≈î£ eTT+<äT≈£î yÓ[flq{Ïyº ês¡T. yê]ì
>∑T]+∫, yê]Hê>∑]ø£‘q· T >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=q>√πs yês¡T ªªøÏsê‘·»qø£è‹μμ nH˚ ù|s¡T‘√
düT˙‹ ≈£îe÷s¡ #Û≥· Ø® Ç+^¢wßü ˝À Áyêdæq |ü⁄düøÔ ±ìï #·<eä e#·TÃ.24 Äs¡T´\ ‘·sê«‘·H˚
øÏsê‘·≈î£ \T Çø£ÿ{ÏøÏ e\düe∫Ãq≥Tº nqTø=q&ÜìøÏ neø±X¯+ ø£\<äì #Û≥· Ø® dü÷∫düTÔ
Hêï&ÉT. ô|>’ ±, øÏsê‘·T\ #·]Á‘·˝À düTÁ|üd<æ Δä |òTü {≤º\T Áø°dTü XÔ ø¯ +£ |ü<ëÛ ï\Ze X¯‘êã›+
nq+‘·s¡ ø±˝≤ìøÏ #Ó+~qeì Äj·Tq $e]düTHÔ êï&ÉT. Ç+‘˚ø±ø£, øÏsê‘·T\ eTTK´
kÕúesê\T Ç+&çj÷· ‘·÷s¡TŒ,ñ‘·sÔ ¡ dü]Vü≤<äT› ÁbÕ+‘ê\T. n$ C≤rj·T Jeq Ádüe+‹øÏ
düT<ä÷s¡+˝À >∑\ ÁbÕ+‘ê\T. á ø±s¡D≤\ìï+{Ïe\¢ sêe÷j·TD uÛ≤s¡‘ê˝Ò$T, uÛ≤>∑e
‘ê~ |ü⁄sêD≤˝Ò$T sêø£då Tü \T>± e]í+∫q{Ïº yês¡T øÏsê‘·T\T ø±e&ÜìøÏ M\T ˝Ò<Tä .
Ç|ü&çø£ $T–*q yês¡T ìcÕ<äT\T, Á<ë$&ÉT\T e÷Á‘·yT˚ . sêe÷j·TD≤ìï $eTs¡Ùø£
<äèwæ‘º √, |ü]o*+∫q yê]˝À n~ ù|s=ÿ+≥Tqï sêø£då Tü \T Á<ë$&ÉT\T ø±e#·TÃqì
n~Ûø£ dü+U≤´≈£î\T, ªªø±<äT, ìcÕ<äTμμ\ì ‘·øÏÿq yês¡T rsêàìdüTÔHêïs¡T. á n~Ûø£
dü+U≤´≈£î\ <äèwæ‘º √ dæ+Vü≤fi¯B«|üyT˚ sêeDTì \+ø£. nsTTq|ü&˚ Á<ë$&ÉT\T, ˝Ò<ë
Á<ë$&ÉT\˝À ˇø£ ‘Ó>y∑ êπs, sêø£då Tü \ì Ms¡T rsêàì+#·&+É düV≤ü »y˚T.
nsTT‘˚, Á<ë$&ÉT\˝À sêø£ådüT˝…es¡T? á Á|üX¯ï≈£î dæ.$. yÓ’<ä´ düe÷<Ûëq+
ªª‘Ó\T>∑Tyêμμ s¡ì! |ü+#·e{Ï Hêdæø˘ e<ä› e⁄+&˚<ë, ˝Òø£ uÛÁÑ <ë#·\+ e<ä› e⁄+&˚<ë?
mø£ÿ&Ó’Hê, n~ >√<ëe] rs¡+˝ÀH˚ e⁄+&˚<ä≥. sêø£ådü sê»´+ >√<ëe]rsêìøÏ
düMT|ü+˝ÀH˚, <ëìøÏ <äøDåÏ ~X¯˝À ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj˚T´ <ä≥. Hêdæø˘ ÁbÕ+‘·+ yês¡T Äs¡úÛ≤cÕ
≈£î≥T+u≤ìøÏ #Ó+~q eTsêrì e÷‘·èuÛ≤wü>± #˚dTü ø=qï yês¡T ø±ã{Ï,º yês¡T sêø£då Tü \T
ø±e&ÜìøÏ M\T ˝Ò<≥ä . b˛‘˚, ‘Ó\T>∑T yê]~ Á<ë$&Éu≤Û wü ø±ã{Ï,º yêπs sêø£då Tü \T
ø±yê\≥! nsTT‘˚, eTq≈£î mø£ÿ&É ø√|ü+ sê>∑\<√ nì ø±uÀ\T, Äj·Tq ˇø£ e÷≥
ø£\T|ü⁄‘·THêï&ÉT. ‘Ó\T>∑Tyês¡T sêø£ådü dü+‘·‹ yê¬s’Hê, Ç|ü&ÉT e÷Á‘·+ sêø£ådüT\T
ø±s¡≥.25
yÓ<’ ´ä n_ÛÁbÕj·÷ìï düTs¡es¡|⁄ü Á|ü‘ê|üs¬ &ç¶ ã\|üsT¡ düTHÔ êï&ÉT. n<Ûsä «¡ D ø±]ø£\
Á|üø±s¡+ sêeDT&ÉT Ä+Á<ÛäT&É≥. ÁbÕNHê+Á<Ûä ˝ø£åDy˚‘·Ô\˝À ãèVü≤düŒ‹, ø£DT«&ÉT,
ùV≤eT#·+Á<äT&ÉT, |ü⁄wüŒ<ä+‘·T&ÉT, >ö‘·eTT&ÉT, <Ûsä à¡ sêE\‘√ bÕ≥T sêeDT&ÉT düsTT‘·+
e⁄Hêï&É≥. Bì Á|üø±s¡+ \+ø±~Û|‹ü Ä+Á<ÛTä &ÓH’ ê, ªªsêeDT&ÉTμμ nH˚ |ü<+ä ªªãVüQXÊ
ù|s¡T ø±<˚yÓ÷!μμ nH˚ dü+<˚Vü‰ìï ªªsêe÷j·TD $X‚wüeTT\Tμμ nH˚ ‘·eT Á>∑+<∏ä+˝À
Äj·Tq yÓ\&¢ +ç #ê&ÉT. Äj·Tq eT‘·+ Á|üø±s¡+ ‘·$Tfi¯+˝À ªªÇ¬sy’ êHéμμ n+fÒ <˚e⁄&ÉT
ø±e#·TÃ, sêE ø±e#·TÃ. <ëìï dü+düÿèrø£]+#·>± e∫Ãq<˚ ªªsêeDμμ X¯ã+› ø±e#·TÃ.b˛‘˚,
ªªs√μμ ˝Òø£ ªª¬sμ’ μ n+fÒ ‘Ó\T>∑T˝À ªª<Ûqä +μμ. ªª¬sy’ êHéμμ n+fÒ <Ûqä e+‘·T&ÉT ø±e#·TÃ, sêE
ø±e#·TÃ. á ªª¬sy’ êHéμμ |ü<+ä qT+#˚ ªªsêeDμμ |ü<+ä e∫Ã e⁄+&Ée#·TÃ— á #·sÃ¡ eT]ø=+‘·
kÕ–+∫q ‘·sê«‘· Äj·Tq ‘˚*Ãq kÕsê+X¯ $T~— ªªÁbÕNHê+Á<Ûä yê´ø£s\Ô¡ ˝À ì‘·&=ø£&ìÉ
Á|ür‹ j·TT+&ÉT≥#˚‘· (sêeDT&ÉT) Ä+Á<ÛTä &˚ jÓTÆ j·TT+&ÉT qqT≥≈£î ø=+‘· j·÷<Ûës¡
yÓT≈£îÿe>± qTqï~.μμ (sêe÷j·TD $X‚weü TT\T, |ü⁄≥\T 315`16). sêø£då Tü ˝…es¡qï
Á|üXï¯ qT eTs=ø£ #√≥ #·]Ã+∫, Äj·Tq #Ó|Œæ q e÷≥*$: ªª$+<Û´ä qT+&ç <äøDåÏ ≤|ü<ä∏
eT+‘·jT· T qT+&çq nHês¡T´\˝Àì ˇø£ ‘Ó>j ∑ TÓ sêø£då Tü \ ‘Ó>.∑ μμ
Çø£, sêe÷ÁX¯jT· X¯sà¡ yê<ä+ Á|üø±s¡+ sêø£då Tü \˝À s¬ +&ÉT esêZ\ yês¡T+&˚yês¡T.
ˇø£ es¡+Z yêπsyÓ÷ »qàe\¢ sêø£då Tü ˝…q’ yês¡T. s¬ +&Ée es¡+Z yês¡T @<√ XÊ|ü+ e\¢
sêø£ådüT˝…’qyês¡T! XÊbÕ\˝À qeTàø£+ e⁄qïá s¡#·sTT‘· n_ÛÁbÕj·÷\qT H˚qT
#·]Ã+#·uÀqT. yê{Ï|≥ü ¢ ÄdüøÔÏ >∑\yês¡T yê©àøÏ sêe÷j·TD+ $e]düTqÔ ï kÕ+|òTæ ø£,
sê»ø°jT· eédü\ú qT >∑T]+∫ áj·Tq Áyêdæq $|ü⁄\ Á>∑+<∏ëìï |ü]+ƒ #·e#·TÃ.26 Ç{Ïº
Á>∑+<∏ë\qT eT] s¬ +&ç+{Ïì ≈£L&Ü H˚qT ‹s¡>y∑ X˚ ÊqT. yê{Ï˝À yÓTT<ä{~Ï ≈£îe÷]
|æ.dæ. <Ûäs¡às¡#·q27— s¬ +&Ée~ &Üø£sº Y mdt.mdt. yê´dt s¡#q· .28 Ms¡T Ä<ÛTä ìø£ j·TT>∑+
yês¡T— Ä<ÛTä ìø£ $<ä´ düu´ÑÛ dæ+∫qyês¡T. nsTTHê, M] ∫‘·eÔ è‹Ô e÷Á‘·+ Ä<ÛTä ìø£yTÓ qÆ ~
ø±<äT. Ç{Ïyº ê] dü+K´ ‘·s>¡ &∑ ÜìøÏ e÷s¡T>± HêHê{ÏøÏ ô|s¡>&∑ +É eTq <˚X¯ <Ísê“¤>´∑ +!
H˚qT Ä˝À∫+#· >∑*–q+‘·es¡≈î£ sêø£då Tü \T @<√ ˇø£ ‘Ó>≈∑ î£ , ˝Ò<ë ÁbÕ+‘êìøÏ
#Ó+~q yês¡T ø±s¡T. mø£ÿ&É yÓs’ $¡ <˚«cÕ\T+fÒ, mø£ÿ&É uÛj Ñ T· $ÁuÛ≤+‘·T\T+fÒ, nø£ÿ&É
sêø£då Tü \T+{≤s¡T. á $wüj÷· ìï >∑T]Ô+∫q|ü&ÉT sêe÷j·TD, uÛ≤s¡‘ê\˝Àì, uÛ≤>∑e‘ê~
|ü⁄sêD≤\˝Àì sêø£då Tü \T ˇπø ÁbÕ+‘·+yês¡T ø±qø£ÿs¡ ˝Ò<Tä , ˇπø ‘Ó>≈∑ î£ #Ó+~qyês¡T
d”‘· CÀdü´+ 69
düsTT‘·+ ø±qø£ÿs¡˝<Ò Tä . ô|>’ ±, sêø£då Tü \T <˚X<¯ X˚ Ê\ yê] ≈£îHêïs¡T. sêeDTì$ |ü~
‘·\\T ø±>± ≥÷{Àìø˘ |ü⁄sêD≤\ ˝Àì {ÏsY Hêj·TqeTà$ 900 ‘·\\T— Á^ø˘
|ü⁄sêD≤\˝Àì Áø√qdt ‘·q _&É\¶ qT ‘êH˚ ‹ì y˚XÊ&ÉT— u≤_˝Àìj·THé |ü⁄sêD≤\˝Àì
Çj·÷ bÕeTT\T, yÓTTdüfió¯ fl, ≈£îø£ÿ\T e¬>s’ ê\qT ø£ì+~—29 düTyÓT]j·÷Hé |ü⁄sêD≤\˝À
ñ&ÉT>¥ nH˚ ù|s¡T‘√ n‹ uÛj Ñ T· +≈£sT¡ ˝…q’ dü|Ôü sêø£då Tü \THêïs¡T.30
Ç|ü&ÉT eTq+ y˚dTü ø=q e\dæq Á|üXï¯ : sêe÷j·TD+ sêø£då Tü \T mø£ÿ&çyês¡ì?
dæ+Vü≤fi¯ B«|ü+ sêeDTì \+ø£ ø±<äqï $wüj·÷ìï >∑T]ÔùdÔ sêø£ådüsê»´+ ø√dü+
#·÷&Ée\dæ+~ $+<Û´ä |üs«¡ ‘ê\≈£î ñ‘·sÔ ¡ ~X¯˝À, ˝Ò<ë Ä |üs«¡ ‘ê\ |ü]düs¡ ÁbÕ+‘ê\˝À.
á |”]øƒ £ eT÷&Ée Á|üøs£ D¡ ˝À H˚qT $e]+∫q≥Tº, myéT.$. øÏu,Ò õ.mHé. V”≤sê˝≤˝Ÿ,
{Ï. |üse¡ T•e nj·T´sY, {Ï. neTè‘·*+>∑+, &ç.ÄsY. eTHéø&£ é Á|üuèÑÛ ‘·T\T Ç+‘˚ #˚XÊs¡T.
ns¡TD≈£îe÷sY |òüTÀwt n_ÛÁbÕj·T+ ≈£L&Ü sêe÷j·TD+˝Àì sêø£ådüT\T eT<ÛäúÛ≤s¡‘·
ÁbÕ+‘êìøÏ #Ó+~qyês¡H.˚ áj·Tq $es¡D Á|üø±s¡+, Áø°dTü ≈Ô î£ |üPs¡«+ nsTT<äe X¯‘ê_›
ÁbÕ+‘ê\˝ÀH˚ Äs¡T´\T <äøDåÏ uÛ≤s¡‘+· ˝À ø±\÷q >∑*>±s¡T. n+‘·≈î£ ø=ìï X¯‘êu≤›\≈£î
|üPs¡«y˚T sêeTsêeD j·TT<äΔ+ »]– e⁄+&Ü*. ô|’>±, dæ+Vü≤fi¯+ ÁbÕNq #·]Á‘·qT
‘Ó*ù| ªªeTVü‰e+X¯μμ˝À sêeDTì Á|üdøü ÔÏ ˝Ò<Tä . sêe÷j·TD+˝Àì n‹X¯j÷Ó ≈£î\Ô qT,
nuÛ÷Ñ ‘· ø£\Œq\qT ‘=\–ùdÔ ˇø£ ø√dü\ sê≈£îe÷s¡TìøÏ, ˇø£ nHês¡Ć≤‹ sêE≈£î
»]–q j·TT<ëΔìøÏ dü+ã+~Û+∫q{Ï<º ˚ sêe÷j·TD+ eT÷\>±<∏.ä 31
sêe÷j·TD j·TT<ëΔìøÏ s¡+>∑+ eT<Û´ä uÛ≤s¡‘· eTì, Á|ü‘´˚ øÏ+∫ $+<Û´ä |ü]düs¡
ÁbÕ+‘·eTì >∑T]Ô+∫qHê&ÉT Ä j·TT<äΔ+ »]–+~. ìcÕ<äC≤‹øÏ #Ó+~q @<√ ˇø£
‘Ó>‘∑ √ nì dü+uÛ≤$+#·&ÜìøÏ m≈£îÿe neø±XÊ\THêïsTT. ˇø£|ü &ÉT ñ‘·sÔ ¡ uÛ≤s¡‘+· ˝À
n~Ûøu£ ≤Û >∑+ ìcÕ<äT\ ÄÁø£eTD˝À e⁄+&˚~. n|üŒ{Ï˝À yê]ì eT÷&ÉT ù|s¡‘¢ √ |æ*#˚yês¡T.
yê{Ï˝À yÓTT<ä{Ï~ ìcÕ<äT\T ø±>±, ¬s+&Ée~ X¯ãs¡T\T, eT÷&Ée~ |ü⁄*+<äT\T.
Áø°dTü XÔ ø¯ +£ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ‘·sê«‘· yê] Á|üd<æ Δä Hêe÷\T _Û\T¢\ì, ø√\¢\ì. Çø£ÿ&É Äs¡T´\
‘êøÏ&øç Ï ‘·≥Tºø√˝Òø£ yês¡T yÓT\˙dæj÷· ≈£î, b˛*˙dæj÷· ≈£î, ÄÁùd*º j·÷≈£î, q÷´õ˝…+&é≈î£ ,
Ç+&√˙dæj÷· ≈£î, |ò*æ |”ŒHé‡≈£î, eT\j·÷≈£î, Ç+&√`#ÓH’ ê≈£î, ãsêà≈£î, ìø√u≤sY Be⁄\≈£î,
eT]ø=ìï <ä÷s¡ ÁbÕ+‘ê\≈£î ‘·s*¡ b˛j·÷s¡T. ‘·s*¡ b˛sTTqyês¡T b˛>±, $T–*qyês¡T
$+<Û´ä |ü]düs¡ ÁbÕ+‘ê\˝À ‘·\<ë#·Tø=Hêïs¡T.32 Äs¡T´\ #˚‹˝À <Óã“ ‘·sê«‘· <Óã“‹ì
#Ó˝≤¢ #Ó<Tä s¡Tø±ø£ eTT+<äT uÛ≤s¡rj·T dü+düÿè‹ô|’ ìcÕ<äT\T ‘·eT eTTÁ<äqT ã\+>±H˚
y˚XÊs¡T. ø√X¯\`‘√X¯\, n+>∑è+>∑, ø£*+>∑`Á‹*+>∑, ñ‘·ÿ\`y˚Tø£\, |ü⁄*+<ä`≈£î*+<ä
nH˚ ù|s¡q¢ T eTq<˚X+¯ ˝À ø=ìï ÁbÕ+‘ê\≈£î ô|{Ïqº yês¡T ìcÕ<äT˝Ò. »+≥ e÷≥\T>±
e⁄+&˚ ø=ìï C≤‘·T\ ù|s¡T¢ ≈£L&Ü (ñ<ëVü≤s¡D≈£î n#·Ã,¤ e#·Ã,¤ ‘·ø√ÿ\`ø£ø√ÿ\ yÓTT<ä˝q’… $)
yês¡T ô|{Ïºqy˚.33 nqï≥Tº, Çø£ÿ&É eTs=ø£e÷≥ #ÓbÕŒ*. ø√dü\ ˇø£|ü&ÉT ìcÕ<ä
ÁbÕ+‘·+. Çø£ÿ&É es¡í kÕ+ø£s´¡ + ø=+‘·es¡≈î£ »]– e⁄+&Ü*. n+<äTe\¢H˚ Äs¡Ć≤‹øÏ
#Ó+~q sêeTTìøÏ q\¢ ìs¡+>∑Te∫Ã e⁄+&Ü\ì ns¡TD≈£îe÷sY |òTü Àwt ÁyêXÊ&ÉT.34 es¡í
kÕ+ø£s´¡ +‘√ bÕ≥T ≈£î\ kÕ+ø£s´¡ + düsTT‘·+ ø√dü\˝À e⁄+&˚<ìä nqTø√yê*. düTÁ|üd<æ Δä
kÕ+|òTæ ø£ XÊÁdüyÔ ‘˚ Ô· õ.mdt.|òTü Tπs« $es¡D Á|üø±s¡+ <äXs¯ <¡ Tä∏ ì uÛ≤s¡´ düT$TÁ‘· X¯SÁ<ë+>∑q.35
eTq <˚X+¯ ˝À ø=ìï ÁbÕ+‘ê\≈£î, C≤‘·T\≈£î e÷Á‘·yT˚ ø±ø£, ø=ìï |üqT\≈£î düsTT‘·+
yê{Ï ù|s¡T¢ ìcÕ<äT\T ô|{Ïqº {Ïyº .˚ Çø£ÿ&É ˇø£ q~øÏ ªª>∑+>∑μμ nì yês¡T ù|s¡T ô|≥ºãfÒ,º
Çø£ÿ&É qT+∫ yê]˝À Ç+&√`#ÓH’ ê≈£î e\dü yÓ[q¢ yês¡T nø£ÿ&É ˇø£ q~øÏ ªªyÓTø±+>¥μμ
(e÷`>∑+>∑) nì ù|s¡T ô|≥º&+É »]–+~. ø±>±, düT˙‹ ≈£îe÷s¡ #Û≥· Ø® n_ÛÁbÕj·T+
Á|üø±s¡+ ø£sà¡ dæ<ëΔ+‘·+, »qà, |ü⁄qs¡q® à\ dæ<ëΔ+‘·+ ìcÕ<äT\qT+∫ Væ≤+<ä÷eT‘·+
d”«ø£]+∫q{Ïº$.36
ìcÕ<äT\˝À ˇø£ ‘Ó>y∑ ê¬sq’ UÀ+&é\ eT<Û´ä (M]øÏ ªª≈£LsT÷μμ\ì eTs=ø£ ù|s¡T
≈£L&Ü e⁄qï~) nH˚ø£ dü+e‘·‡sê\bÕ≥T ìedæ+∫, yê] y˚wü uÛ≤wü\qT >∑T]+∫,
Ä#ês¡ eéVü‰sê\qT >∑T]+∫ |ü]XÀ<Ûqä \T #˚dqæ õ.sêeT<ëdüT |ü+‘·T\T sêeDT&ÉT
á ‘Ó>≈∑ î£ #Ó+~q yê&Éqï rsêàHêìøÏ e#êÃ&ÉT. á ‘Ó>y∑ ê] }s¡T yÓ\T|ü\ ªªìXÊHé
ô|qTïμμ nH˚ <˚$ e⁄+≥T+<ä≥. Äs¡T yÓTT<ä\T ‘=$Tà~ n+>∑Tfi≤\ sêsTTì ` ø√&ç
>∑T&ÉTq¶ T b˛*q sêsTTì ` á <˚M eT÷]Ô>± ˇø£ #Ó≥Tºø+Ï <ä Á>±eT<ë«s¡+ e<ä› Á|ü‹wü˜
#˚kÕÔs≥¡ . Ç~ |ü–*b˛sTTHê, Bìï me¬sH’ ê <ëì kÕúq+ qT+∫ ‘=\–+∫Hê, ‘·eT≈£î
ø°&ÉT ø£\>∑>∑\<äì UÀ+&ÉT\T qeTTà‘ês¡≥. á qeTàø£+ ‘Ó*dæqyê&ÉT ø±ãfÒº
Vü≤qTeT+‘·T&ÉT \+ø£˝À Á|üy•˚ dü÷Ô á sêsTTì ø£~*+∫ e⁄+&Ü\≥. \+ø±<˚$‘√
Vü≤qTeT+‘·Tì dü+|òTü s¡¸D>± sêe÷j·TD+ e]í+∫q{Ï~º á dü+|òTü ≥H˚ ø±e#·TÃq≥.
j·TT<ëΔìøÏ ãj·T˝Òs› T¡ ‘·÷ UÀ+&ÉT\T uÛj Ñ T· +ø£s+¡ >± ø£qã&É+¶ ø√dü+ eTè>±\ eTTU≤\qT
(e÷s¡T eTTU≤\T>±) ‘·–*+#·T ø=+{≤s¡≥. sêø£då Tü \qT $ø£è‘·s÷¡ |ü⁄\T>± sêe÷j·TD+
e]í+#·&+É Ç+<äTe\¢H˚ »]– e⁄+&Ée#·TÃq≥. UÀ+&ÉTuÛ≤wü˝À ~j·T ` ê n+fÒ
∫ø±≈£î |üs#¡ &· +É , <äX`¯ ê n+fÒ ø°&TÉ #˚jT· &É+, y˚|`ü ^|ü n+fÒ ø=≥º&+É , #·+|ü&+É .
á uÛ≤wü˝Àì ªª<äX`¯ êμμqT sêe÷j·TD+˝À ªª<äXÁ¯ ê⁄&ÉTμμ >± e÷s¡Ã&É+, sêeDTìøÏ
|ü~ ‘·\\ì #Ó|Œü &É+ »]– e⁄+&Ée#·TÃq≥. sêe÷j·TD+˝Àì sêø£då Tü \T UÀ+&ÉT\T
d”‘· CÀdü´+ 71
ø±e#·TÃqì #Ó|Œü &ÜìøÏ Ç{Ïº $esê\qT ô|øÏÿ+{Ïì sêeT<ëdüT |ü+‘·T\T Á|ü#T· ]+#ê&ÉT.37
sêe÷j·TD+˝Àì sêø£ådüT\T UÀ+&é ‘Ó>∑yês¡T ø±ø£b˛‘˚ yê]øÏ düìïVæ≤‘·T˝…’q
>√+&é ‘Ó>y∑ ês¡T ø±e#·TÃqì sêeT<ëdüT dü÷∫+#ê&ÉT. Ä ‘Ó>y∑ ês¡T sêeDTì uÛøÑ ÔÏ
>ös¡yê\‘√ dü+düà]kÕÔs≥¡ — |üPs¡«ø±\+˝À ‘·eT Á|üuTÑÛ e⁄>± n‘·&ìç ø°]kÔ ÕÔs≥¡ . >√+&é
C≤‹ yês¡T Á|ü‹ eTTK´ Á|ü<X˚ Êìï ªª\ø£ÿμμ n+{≤s¡≥. BH˚ï sêe÷j·TD+ ªª\+ø£μμ>±
e÷]Ã e⁄+&Ée#·TÃqì >√+&é C≤‹yê] eT<Ûä´ <ë<ë|ü⁄ ˇø£ J$‘·ø±˝≤ìï >∑&ç|æq
$.mdt. |ü≥«s¡Hú é dü+ø±*j·÷≈£î #Ó|Œæ Hê&É≥.38
Ç+<äsT¡ |ü+&ç‘T· \T, Ç+<äsT¡ |ü]XÀ<Û≈ä î£ \T, Ç+<äsT¡ $_Ûqï XÊÁdüyÔ ‘˚ \Ô· T #Ó|Œæ q
á $wüj÷· \qT ªªÇ$ Hêdæ≈Ô î£ \ Áù|˝≤|üq\Tμμ >± ø={Ïº bÕs¡yj ˚ T· >∑\ yês¡T m+<ä
s¬ +<äs√ e⁄+&É>\∑ s¡ì Hê≈£î ‘Ó\TdüT. Ç~es¡ ø=ø£kÕ] M]øÏ |ü~y˚\ qeTkÕÿsê\T
#Ó|Œæ q≥TºHêïqT— ákÕ] \ø£å qeTkÕÿsê\T #Ó|Œæ , Hê <ë]ì H˚qT eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘êqT.
ãTTwüß ˝…es¡T ?
ì»y˚T ` ˇø£ ˝Àø√øÏÔ ôV≤#·Ã]düTqÔ ï≥Tº, ãTTwæeT÷˝≤ìï $#ê]+#·sê<äT. Ä |üì
#˚ùd,Ô ø£qã&˚~ @<√ ã÷‘·T, ˝Ò<ë @<√ u§+≈£î! á s¬ +&ç+{Ï˝À ˇø£{Ï ø±ø£b˛‘˚,
ø£˙dü+ <ä+uÛ+Ñ ø£qã&ÉT‘·T+~, ˝Ò<ë <äsŒ¡ + ø£qã&ÉT‘·T+~! ˇø£ÿ eTq<˚X+¯ ˝ÀH˚ ø±<äT,
nìï <˚XÊ\˝À ` ˇø£ÿ eTq Hê>∑]ø£‘˝· ÀH˚ ø±<äT, nìï Hê>∑]ø£‘\· ˝À ` eT+Á‘·y‘˚ \Ô· T>±
#Ó*q¢ yê] $wüjT· +˝À. #Ó\T¢‘T· qï yê] $wüjT· +˝À Hê e÷≥\T q÷{ÏøÏ q÷s¡T
bÕfi¯ófl ì»+.
eT+Á‘ê\≈£î ∫+‘·ø±j·T\T sê\ì~ Ç|ü&˚ ø±<äT, m|ü&ÓH’ ê, mø£ÿ&ÓH’ ê ø±ì,
n$ sê\‘êj·Tqï qeTàø±ìï Á|ü»\˝À bÕ<äTø=\|üøb£ ˛‘˚, eT+Á‘·y‘˚ \Ô· ≈£î Ä~Ûø´£ ‘·
<äøÿ£ <äT dü]>∑<ë, nqïbÕ˙j·÷˝…H’ ê <äøÿ£ e⁄. n+<äTe\¢ mHÓïH√ï y˚cÕ\T yês¡T y˚j÷· *,
yÓ÷kÕ\T #˚j÷· *, >=|üŒ\T #Ó|ü ø√yê*, |òTü q‘·\T ÄbÕ~+#·Tø√yê*.
nsTT‘˚, Ç<˚ düeTj·T+˝À ˇø£ dü‘ê´ìï H˚qT >∑T]ÔkÕÔqT. <˚X<¯ X˚ Ê\ Hê>∑]ø£‘\·
#·]Á‘·\qT #·~$q H˚qT <ëìï >∑T]Ô+#·øb£ ˛‘˚, n~ ø£$å T+#·sêì ‘·|Œæ <äyT˚ ø±>∑\<äT.
áHê&ÉT eTq+ &Üø£sº T¡ >¢ ±, Ç+»˙s¡T>¢ ±, mÁkÕºqeTsY‡>± (K>√fi¯ XÊÁdüE Ô \„ T>±), Ç‘·s¡
ôdH’ {é dÏ Tü \º T>± #Ó|ü ø=+≥Tqï yês¡T ˇø£Hê&ÉT eT+Á‘·y‘˚ ˝Ô· .Ò e÷qe #·]Á‘·˝À |üXó¯
b˛wüD eédü,ú yêékÕsTTø£ eédüú ˇø£<ëì ‘·sê«‘· eTs=ø£{Ï HÓ\ø=qï+‘·H,˚ $<ë´
yÓ’C≤„ìø£ $wüj·÷\qT >∑T]+∫ Ä˝À#·q\T #˚j·T&ÜìøÏ, |ü]XÀ<Ûäq\T »s¡|ü&ÜìøÏ
ø=+<ä]øÏ $sêeT+ \_Û+∫+~. M]˝À n~Ûø£ y˚T<Ûëe⁄˝…q’ yêπs <˚e‘·\≈£î |üPC≤s¡T˝…H’ ês¡T,
sêE\≈£î |ü⁄s√Væ≤‘·T˝…H’ ês¡T, nÁ>∑esêí\ ˝Ò<ë esêZ\ bÂs¡T\≈£î $<ë´>∑Ts¡Te⁄˝…H’ ês¡T.
Mπs eTq≈£î ‘=* ôdH’ {é dÏ Tü \º T. ì|üqT s¡>\∑ Ã&É+ yÓTT<ä\Tø=ì ≈£î+&ÉqT #ÓjT· ´&É+
d”‘· CÀdü´+ 73
es¡≈î£ — ≈£îø£ÿqT, Äe⁄qT, >∑Ti≤¿ìï eT∫Ãø£#j ˚ T· &É+ yÓTT<ä\Tø=ì Hê>∑*ì ø£ìô|≥º&+É
es¡≈î£ — m|ü&ÉT es¡<ä bı&Ée>∑\<√ #Ó|Œü &É+ yÓTT<ä\Tø=ì, m|ü&ÉT Á>∑V≤ü D+ e<ä\>∑\<√
dü÷∫+#·&+É es¡≈î£ ` n˙ï ˇø£Hê&ÉT $|üy¢ ê‘·àø£yTÓ qÆ yÓC’ ≤„ìø£, kÕ+πø‹ø£ $»j·÷˝Ò.
M{Ïì <ë<ë|ü⁄ |üP]Ô>± kÕ~Û+∫qyês¡T <˚e‘·\ |üPC≤s¡T˝Ò, sêE\ |ü⁄s√Væ≤‘·T˝Ò.
nÁ>∑esêí\, ˝Ò<ë esêZ\ $<ë´>∑Ts¡Te⁄˝Ò. nsTT‘˚, Á|üC≤u≤VüQfi≤´ìøÏ dü+ã+~Û+∫q+‘·
es¡≈î£ ‘·eT≈£î ‘Ó*dæq $<ä´\qT Ms¡T >∑T|ü+Ô >± e⁄+#ês¡T. ‘·eT Á|ü<ëÛ q b˛wü≈î£ \≈£î
düsTT‘·+ ‘·eT≈£î ‘Ó*dæq düeTkÕÔ˙ï $&ÉeT]Ã #Ó|üŒ˝Ò<äT. BìøÏ‘√&ÉT Ms¡T ‘·eT≈£î
düs«¡ »„‘q· T ÄbÕ~+#·Tø=Hêïs¡T, ‘·eT≈£î n˝ÖøÏø£ X¯≈î£ \Ô Tqï≥Tº, nyÓ÷|òTü eTVæ≤eT\Tqï≥Tº
ø£|≥ü q≥q #˚XÊs¡T. n+<äTe\¢H˚ yÓC’ ≤„ìø£, kÕ+πø‹ø£ XÊÁkÕÔ\ |ü⁄s√>∑‹ <˚X<¯ X˚ Ê\˝À
ø=ìïy˚\ dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T dü+Ô _Û+∫b˛sTT+~. ø=‘·Ô dü‘ê´\qT ø=‘·yÔ ês¡T ø£qT>=q
>∑*–‘˚, ‘·eT |òTü q‘· mø£ÿ&É <Óã“‹q>∑\<√ nì, ‘êeTT bı+<äT‘·Tqï >ös¡e eTsê´<ä\T
mø£ÿ&É ‘·–bZ ˛>∑\y√ nì ªªm+<äTe\¢?μμ nH˚ Á|üXï¯ ô|H’ ˚ Ms¡T Ä+ø£å y˚XÊs¡T.
<˚X¯ <˚XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫q á |üPC≤]es¡+Z yÓK’ ]øÏ, á |ü⁄s√Væ≤‘·es¡+Z es¡qÔ ≈£î
_ÛqïyÓTqÆ ~ ø±<äT eTq ãTTwüß\ q&Ée&ç. ªªãTTwæμμ nq>±H˚ n‘·&TÉ ªªdüs«¡ dü+>∑ |ü]‘ê´–μμ
nì eTq+ uÛ≤$kÕÔeTT. Ç~ eTq bÂsêDÏø£ ãTTwüß\ $wüjT· +˝Àe˝… eTq yÓ~’ ø£
ãTTwüß\ $wüjT· +˝À düsTT‘·+ m+‘·e÷Á‘·+ ì»+ ø±<äT. n+–s¡dTü &ÉT, n>∑dTü ´Ô &ÉT,
uÛèÑ >∑T&ÉT, uÛsÑ <¡ ë«E&ÉT, edædTü &˜ TÉ , $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT yÓTT<ä˝q’… yês¡T y˚<yä <˚ ë+>±\˝Àe˝…
|ü⁄sêDÒ‹Vü‰kÕ\˝À eTq≈£î ‘·>∑T\T‘ês¡T. Ç$ e+X¯ Hêe÷\T ø±ã{Ïº, M]øÏ
dü+ã+~Û+∫q @ eè‘êÔ+‘·yTÓ HÆ ê, @ $X‚wyü TÓ HÆ ê ˇπø e´øÏøÔ Ï dü+ã+~Û+∫+~ ø±e&ÜìøÏ
M\T ˝Ò<Tä . @yÓTHÆ ê, M] |ü⁄≥Tº|Pü s√«‘·sÔ ê\qT >∑T]+∫ eTq |ü⁄sêD≤\˝À>∑\ ø£<\ä∏ qT
|ü⁄D´>±<∏ä\T>± uÛ≤$+#˚ yê] e÷qìø£kÕ«kÕú´ìï X¯+øÏ+#·e\dæ e⁄+≥T+~. Hê
|ü\T≈£î\T ãTTwüß\ |ü≥¢ <˚«wü+‘√ ≈£L&çq$ ø±eì s¡TEe⁄ #˚j·T&ÜìøÏ yê]øÏ
dü+ã+~Û+∫ |ü⁄sêD≤\˝À>∑\ ø=ìï >±<∏\ä qT (nsTTwü+º >±H˚) Çø£ÿ&É ù|s=ÿqø£ ‘·|Œü <äT.
n>∑düTÔ´ìøÏ, edæwüß˜ìøÏ ‘·*¢ }s¡«• ø±>±, ‘·+Á&ÉT\T $TÁ‘·es¡TDT\T. á
ªªC≤sTT+{Ÿμμ ‘·+Á&ÉT\T }s¡«• <ë«sê ‘·eT düT|ü⁄Á‘·<«ä j·÷ìï ˝Àø√<äsΔ D¡ ø¬ ’ @ rs¡Tq
Á|ükÕ~+#ês√ Ä ø£<ä∏ ndüV≤ü »yÓTqÆ <˚ø±<äT, no¢\yÓTqÆ ~ ≈£L&Ü. Ç+<äT≈£î @eT+‘·
_ÛqïyÓTÆq~ ø±<äT |òüTTè‘ê∫ ‘·*¢>±, uÛÑs¡<ë«E&ÉT ‘·+Á&ç>± Á<√D≤#ês¡T´ì »qq+.
@y√ eTVæ≤eT\ì, @y√ esê\ì ªªeTdæ|Pü dæ e÷πs&ÉT ø±j·Tμμ #˚jT· &ÜìøÏ Á|üjT· ‘·ï+
»s¡>∑ø£b˛˝Ò<äT >±ì, eT‘·‡´>∑+~Û‘√ |üsêX¯s¡T&ÉT »]|æq{Ïº~ |ü∫Ã e´_Û#ês¡+. á
e´_Û#ês¡+ <ë«sê »ìà+∫q y˚<yä ê´düT&ÉT e+XÀ<äsΔ D¡ ù|s¡T‘√ n+_ø£, n+u≤*ø£\‘√
bı‘·TÔ ø£*|æ, <Ûèä ‘·sêÁwüº bÕ+&ÉTsêE\qT ø£Hêï&ÉT— yê] <ëdæ‘√ ø£‘T· Ô ø£*|æ, $<äTs¡Tì
ø£Hêï&ÉT! <˚e‘·\øπ >∑Ts¡TyÓq’ ãèVü≤düŒ‹ uÛ≤s¡´ ‘ês¡qT #·+Á<äT&ÉT ‘·>T∑ \Tø=q>±, ‘·q
k˛<äsT¡ ì uÛ≤s¡´ eTeT‘·qT (ÄyÓT ì+&ÉT >∑s“¡ e¤ ‹>± e⁄qï<äqï dü+ø√#·yTÓ HÆ ê ˝Ò≈î£ +&Ü)
ãèVü≤düŒ‹ ªªπs|tμμ #˚XÊ&ÉT. á $<ÛäyÓTÆq ø£<∏ä\qT ô|øÏÿ+{Ïì #·~$q MT<ä≥H˚ ªª@
|ü⁄sêDyÓTqÆ @eTTqï <ä+<äT˝À ˙‹eTTdüT>∑T‘√&É ã÷‘·Tø±ø£?μμ nì H˚qT Ç~es¡˝À
ÁyêXÊqT. á ªªã÷‘·Tμμ |üqT\˝À Væ≤+<äTe⁄\ ãTTwüß\‘√ yê] <˚e‘·\T >∑{Ïº>±
b˛{°|&ü qç ≥Tº #Ó|Œü e#·TÃ. Ç{Ïº ø£<\ä∏ ‘√ ≈£L&çq ˇø£ dü+ø£\q+ ªª˝Ödt Ä|òt Væ≤+<ä÷
>±&é‡ n+&é ùdC…dμt μ1 nH˚ ù|s¡T‘√ Ç{°e\ yÓ\Te&ç+~. eT]+‘· $es¡+>± á ø£<\ä∏ T
y˚eT÷] lìyêdüsêe⁄ dü+ø£\q+ #˚dqæ ªª|üPs¡« >±<∏ë\Vü≤]μμ˝À e⁄HêïsTT.
ø±eT$ø±sê\qT, Á|üø√bÕ\qT $&ç∫ |ü⁄#·Ã+&ç— nq´$<Ûë\ #·÷∫Hê ãTTwüß\qï
yê]˝À n\Œ‘·«+ $X‚w+ü >±H˚ >√#·]düT+Ô ~. <äTsê«düTìøÏ eTT≈£îÿô|’ ø√|ü+— ø£~*Hê,
yÓT~*Hê n‘·&TÉ ˇø£ XÊ|ü+ ‘·–*+#˚yê&ÉT. edæwßü ì˜ øÏ, $XÊ«$TÁ‘·TìøÏ eT<Û´ä |ü#Ã· >∑&¶ç
y˚ùdÔ uÛ>Ñ T∑ qZ eT+&˚~. >ö‘·eTTì dü+|ü<ä #·÷∫ ndü÷j·÷|üsT¡ ˝…q’ nq´ãTTwüß\T n‘·ìøÏ
e÷jÓ÷bÕj·T+ <ë«sê >√e<Ûä bÕbÕìï n+≥>∑{≤ºsT¡ . uÛèÑ >∑T&ÉT ÁuVü≤àqT, •e⁄ì X¯|+æ ∫q
‘·sê«‘·, $wüßeí ⁄qT eø£då \úü +ô|’ ‘·Hêï&ÉT.
b˛˙, Ç$ |ü⁄sêD≤\≈£î dü+ã+~Û+∫q ø±ø£eTà ø£<∏ä\ì Á‘√dæy˚j·T&ÜìøÏ
y˚<äãTTwüß\qï yês¡T Ç+‘·ø£+f… @eT+‘· _ÛqïyÓTÆq yês¡T ø±s¡T. ãTTπ>«<äø±\+
ÁbÕs¡+uÛ<Ñ Xä \¯ ˝À j·TC≤„\T, j·÷>±\T ô|<ä› jÓT‘·TqÔ »]π>$ ø±e⁄— »]–Hê, me]øÏ
yês¡T yê{Ïì dü«j·T+>± »s¡T|ü⁄ø=H˚ yês¡T. ø±\Áø£e÷q eT+Á‘· Á<äw\ºü eTqï |òTü q‘·‘√
ˇø£ ãTTwæes¡+Z @s¡Œ&ç+~. Ms¡T j·T»„ j·÷>±\ dü+K´qT ô|+#ês¡T. yê{Ï ø±\|ü]$T‹ì
ô|+#ês¡T. ªªÄ+Á<Ûä yê#·dŒü ‘·éTTμμ $es¡D Á|üø±s¡+ bÕø£ j·TC≤„\T @&ÉT— Vü≤$s¡Ć≤„\T
@&ÉT, k˛eTj·TC≤„\T @&ÉT. Ç$ ø±ø£, nX¯«y˚T<Ûj ä ÷· >∑+, sê»dü÷j·T+, bÂ+&ÉØø£+,
ãèVü≤düŒ‹düe+, #Óq’ +, yÓTT<ä˝q’… Á|ü‘´˚ ø£ j·TC≤„\T nH˚ø+£ e⁄+&˚$. ªyÓTT<ä˝q’… μ nH˚
eTTdüT>∑T øÏ+<ä ªªÄ+Á<Ûä $C≤„qeTTμμ eTuÛ´Ñ |üs∫¡ q j·TC≤„\˝À ˇø£{.Ï ªª|ü⁄s¡Twü y˚T<Û+ä μμ.
ã*|üXó¯ e⁄>± qs¡Tì qs¡ø&£ ÜìøÏ Ç~ |òTü q+>± <Û«ä ì+#˚ ù|s¡T. y˚<øä ±\+ ÁbÕs¡+uÛ<Ñ Xä \¯ ˝À
(‘·øÿÏ q ÁbÕNq <˚XÊ\˝À e˝…) Çø£ÿ&É ≈£L&Ü |ü⁄s¡TwüyT˚ <Ûë\T »s¡T>∑T‘·÷ e⁄+&˚eì
Áyêdæ+~ ˇø£ y˚T#¢ T· Ã¤&TÉ ø±&ÉT, ˇø£ Væ≤+<ä÷ |ü+&ç‘T· &˚. Äj·Tq sêCÒ+Á<ä˝≤˝Ÿ $TÁ‘·.2
n~ @ j·T»„yTÓ HÆ ê, j·÷>∑yTÓ HÆ ê k˛eTs¡d+ü ˝Ò≈î£ +&Ü ãVüQXÊ »]π>~ ø±<äT.
ø±>±, Á|ü‘´˚ øÏ+∫ k˛eTj·TC≤„˝q’… @&ç+{Ï˝À k˛eTs¡kÕìøÏ nÁ>∑ÁbÕ<Ûëq´+ e⁄+&˚<ìä
#Ó|Œü qø£ÿs¡˝<Ò Tä . á |”]øƒ £ Hê\Ze Á|üøs£ D¡ +˝À ãTTπ>«<ä+˝À ªªø=≥ºe∫Ãq≥Tº>± ø±qe#˚Ã$
d”‘· CÀdü´+ 75
<ës¡Ùìø£ dü‘ê´\T ø±e⁄. Vü≤‘·´\ Á|üX+¯ dü\T, Vü≤+‘·≈î£ \ dü+düyÔ ê\Tμμ nì H˚qT ÁyêXÊqT.
yê{Ï ‘·sê«‘· ãTTπ>«<ä+˝À ÁbÕ<Ûëq´+ eVæ≤+#˚$ k˛eTs¡d+ü dü+ø°sqÔ¡ ˝Ò, k˛eT j·TC≤„\
eTVæ≤eT˝Ò! Ç~ øπ e\+ Hê e÷≥ e÷Á‘·yT˚ ø±<äT, m._. ø°‘Y e÷≥ ≈£L&Ü. ãTTπ>«<ä+
‘=$Tà<äe eT+&É\+ |üP]Ô>± k˛eTj·TC≤„ìï >∑T]+#˚. ‘·øÿÏ q eT+&É˝≤\˝À Äs¡T #√≥¢
<ëì Á|ükÕÔeq e⁄qï~. ô|’>±, Ç+Á<äTì‘√ ø£*|æ, n–ï<˚e⁄ì‘√ ø£*|æ, |üPwüßì‘√
ø£*|æ, s¡TÁ<äTì‘√ ø£*|æ k˛eTk˛ÔÁ‘ê\T ô|≈£îÿ#√≥¢ e⁄HêïsTT. Ç~ k˛eT<˚e⁄ì (#·+Á<äTì)
>∑T]+∫ k˛ÔÁ‘ê\T ø±e#·TÃ, ˝Ò<ë k˛eTs¡kÕìï >∑T]+∫q$ ø±e#·TÃ. á ø±s¡D≤q
ãTTπ>«<ä+˝À yÓTT‘·Ô+ mìï#√≥¢ k˛eTs¡dü+ Á|ü‘·´ø£åeTÚ‘·Tqï<√ ‘˚*Ã #Ó|üŒ˝ÒeTqï
rsêàHêìøÏ ø°‘Y e#êÃ&ÉT.3
k˛eT\‘·, ˝Ò<ë k˛eTe*¢ @<√ ìsêúsD¡ >± áHê&ÉT eTq≈£î ‘Ó*j·T<äT. e÷ø˘‡
eTT\¢s,Y s¡÷&É˝ŸŒ,¤ bòÕHé sê˝Ÿ, C….õ.uÒøs£ Y eTTqï>∑Tyês¡T 1884˝À á $wüjT· yÓTÆ Bs¡È
#·sÃ¡ »]|æ, @ø±_ÛÁbÕj·÷ìøÏ sê˝Òøb£ ˛j·÷s¡T.4 ÁøÏdj ºæ T· Hé ˝≤ôdHé, Ä˝Ÿ Áô|&ò é Væ≤˝ŸÁu≤+{Ÿ,
sêCÒ+Á<ä˝≤˝Ÿ $TÁ‘ê Á|üuèÑÛ ‘·T\ eT<Û´ä ≈£L&Ü á $wüjT· yÓTÆ $_ÛHêï_ÛÁbÕj·÷˝Ò. Ç+<äTe\¢
Á|üdTü ‘Ô +· k˛eTe*¢ì >∑T]Ô+#·&+É ãVüQXÊ kÕ<Û´ä + ø±<äqï n_ÛÁbÕj·÷ìøÏ yÓTø=¶H˝Ó Ÿ,
ø°‘\Y T e#êÃs¡T.5 nsTT‘˚, eTq ‘Ó\T>∑T ì|òTü +≥Tø±s¡T\T e÷Á‘·+ (ˇø£ÿ dæ.|æ.ÁuÖHé
$TqVü‰>±) Bìï >∑T]+∫ >∑{>ºÏ ± Ä˝À#·HH’Ó ê #˚jT· ≈£î+&Ü ªª‹|üŒr>∑μμ, ªªbıqï>∑+{Ïμμ
nH˚ nsêú\T ÁyêdæyX˚ Ês¡T.
k˛eTe*¢ ãTTπ>«<äø±\+˝ÀH˚ |ü⁄wüÿ\+>± >±ì, düT\uÛ+Ñ >± >±ì \_Û+#˚~ ø±<˚y÷Ó !
n+<äTe\¢H˚ <ëìøÏ Á|ü‘´˚ ø£|⁄ü $\Te e⁄+&˚<y˚ ÷Ó ! n~ |üs«¡ ‘· ÁbÕ+‘ê\˝ÀH˚ (eTTK´+>±
Væ≤e÷\j·÷\˝ÀH˚) @|ü⁄>± ô|]π><ä≥. <ëìï øÏsê‘·T\qT+∫ Äs¡T´\T ø=+≥÷ e⁄+&˚
yês¡≥. øÏsê‘·T\qT V”≤q+>± #·÷∫Hê, yê]|ü≥¢ ùV≤j·T+>± Á|üe]Ô+∫Hê, yê] qT+∫
ø=qï k˛eTe*¢ì Äs¡T´\T eTVü‰ |ü$Á‘·yTÓ qÆ <ëìï>± |ü]>∑D+Ï #˚yês¡T. nq+‘·, neTè‘·,
Ç+<äT˝ÒK, ≈£î+&É*, ≈£î\«, #·+Á~ø£, #·Áø£\ø£Då , ∫Ûqï, ∫Ûqïs¡TVü≤, Je+‹, ‘·+Á‹ø£,
<˚eì]à‘·, ìs¡s® ,¡ eT<ÛTä ø£, eT<ÛTä |ü],® e‘ê‡<äì, ej·Tdü,ú $X¯˝≤´~ |òTü Hê‹|òTü qyÓTqÆ
ù|s¡‘¢ √ |æ\Tdü÷,Ô <ëìïyês¡T ø£fifl¯ ≈£î n<äTø› =+≥÷ e⁄+&˚yês¡T.
m+‘ÓH’ ê yÓ∫Ã+∫, @<√ ˇø£ $<Û+ä >± k˛eTe*¢ì ø=qe\dæ+<˚— <ëìï $ìjÓ÷
–+∫, Á|ü‹>∑èVü≤düTú ‘·q X¯ø´Ô£ qTkÕs¡+ @<√ ˇø£ j·TC≤„ìï »]|æ+#·e\dæ+<˚. Á|ü‘´˚ øÏ+∫
k˛eTj·TC≤„\T @&ÉT e⁄+&˚$. n$ : ` n–ïc˛ºeT+, n‘·´–ïc˛ºeT+, ñø£âÔéTT, c˛&Éd,æ ,
n‹sêÁ‘·+, Äb˛ÔsêéT+, yê»ù|j·T+, M{Ïø£+fÒ sê»dü÷j·T+, nX¯«y˚T<Ûä+ >=|üŒ
j·TC≤„\T ø±ã{Ï,º M{Ï dü+<äs“¡ +¤ ˝À j·÷»≈£î ˝Ò$T, ãTT‹«E ˝Ò$T k˛eT+˝À z\˝≤&˚
yês¡ì nqTø√e#·TÃ.
k˛eT+ eT<ä´+ ø±<äì ø=+<ä] yê<ä+. y˚<øä ±\+˝À eT<ë´ìï ªªdüTs¡μμ nH˚yês¡≥.
ˇø£ düTs¡ e÷Á‘·y˚T ø±<äT, <ëì‘√bÕ≥T ªªeT<ÛäTe⁄μμ6 e⁄+&˚~. ªªbÕq+μμ7 e⁄+&˚~,
ªª|ü]ÁdüT‘·μμ8 e⁄+&˚~. ªªkÂMs¡+μμ y˚<äø±\+˝À ˝Ò<äqTø=+fÒ, |ü⁄sêDø±˝≤ìøÏ n~
yê&ÉTø£˝ÀøÏ e∫Ã+~. @<√ ˇø£ dü+<äs“¡ +¤ ø£*Œ+#·Tø=ì, á eT<ë´\ìï+{Ïì ùd$dü÷HÔ ˚
e⁄+&˚yês¡T. ‘·øÿÏ q yê{ÏøÏ ˝Òì |òTü q‘· @<√ k˛e÷ìøÏ e⁄+&˚~. <ëìï ˙fi¯fl‘√, bÕ\‘√,
ô|s¡T>∑T‘√, H˚‹‘√, ‘˚H‘Ó √ ø£*|æ ‘ê>∑T‘·÷ e⁄+&˚yês¡T.n+<äTe\¢ n~ düTs¡e˝… m≈£îÿe
eT‘·TÔ ø£*–+#˚~ ø±<äì nqTø√yê*. <ëìï b˛\Ãe\dæ+~ ãVüQXÊ ;sY, yÓH’ ,é cÕ+ù|Hé
e¬>s’ ê\‘√— $d”ÿ, Áu≤+B, s¡yTé , y√&Üÿ e¬>s’ ê\‘√ ø±<äT. düTs¡qT ãTTπ>«<ä+˝À ø=ìï
#√≥¢ Á|üX+¯ dæ+#ês¡T. ø=ìï#√≥¢ ìs¡d+æ #ês¡T. <ëìï ìs¡d+æ #·&ÜìøÏ ˇø£ eTTK´ ø±s¡D+
<ä÷´‘· >∑èVü‰\˝À (M{Ïì ªªdüu\ÑÛ Tμμ nH˚yês¡T) <ëìï $T‹MT] ùd$+#·&+É ø±e#·TÃ.
nsTT‘˚, ø=ìï j·TC≤„\˝À k˛eT+‘√ bÕ≥T düTs¡≈£î kÕúq+ e⁄+&˚~— kÂÁ‘êeTDÏ
j·T»„+˝À øπ e\+ düTs¡H˚ $ìjÓ÷–+#˚yês¡T.9
e÷+dü+ ˝Òì<˚ eT<ä´+ s¡T∫ dü>+∑ #·dTü +Ô ~. @<√ ˇø£ s¡÷|ü+˝À eT<ä´bÕq+
$X‚wü+>± »]–q y˚<äø±\+˝À e÷+düuÛÑø£åD düsTT‘·+ $X‚wü+>± ø=qkÕ–+<äì
Á|ü‘˚´øÏ+∫ #Ó|üŒqø£ÿs¡ ˝Ò<äT. >√e÷+dü+ düy˚T‘·+>± nìï e÷+kÕ\qT n|üŒ{Ï˝À
Äs¡–+#˚yês¡T. Ç$ ˇø£ bÕwü+&ÉTì bÕ|ü|⁄ü e÷≥\T ø±e⁄— dæ. ≈£îqΩHé sêC≤ Áyêdæq
e÷≥\T. Äj·Tq øπ s¡fi¯ sê» ≈£î≥T+u≤ìøÏ #Ó+~q yê&ÉT. kÕ+Á|ü<ësTTø£ |ü<‘Δä T· \˝À
dü+düÿè‘·+˝À bÕ+&ç‘´· + dü+bÕ~+∫q |æeTà≥, eTÁ<ëdüT, Äø˘‡|òsü ¶Y j·T÷ìe]‡{°\˝À
#·~$, &Üø£sπº {Ÿ bı+~q{Ïyº ê&ÉT. yÓ~’ ø£ yêvàj·T+˝À Á|ü‘´˚ ø£ |ü]XÀ<Ûqä \T »]|æ, ø°]Ô
Á|ü‹wü̃\T ‘Ó#T· Ãø=qï{Ïº yê&ÉT. eTÁ<ëdüT, Ä+Á<Ûä $X¯«$<ë´\j·÷\˝ÀH˚ ø±ø£, f…V≤ü sêHé
j·T÷ìe]‡{°˝À ôd‘’ +· dü+düÿè‘·+ Ábıô|dò sü >Y ± |üì#˚dqæ {Ïº yê&ÉT. y˚<ë\qT >∑T]+∫,
y˚<øä ±\+ Á|ü»\qT >∑T]+∫ $T&ç$T&ç C≤„q+‘√ e÷{≤¢&y˚ ê] e÷≥\≈£î $s¡T<ä+Δ› >±,
Äs¡¸$C≤„Hêìï >∑T]+∫, <ëì˝À >∑\ Ä<Ûë´‹àø£ dü+|ü<qä T >∑T]+∫ ˝Òìb˛ì >=|üŒ\≈£î
b˛j˚Tyê] Áyê‘·\≈£î e´‹πsø£+>±, Äj·Tq nH˚ø£ $wüj÷· \T ÁyêXÊs¡T. Äj·Tq Áyêdæq
Á|ü‹ <ëì‘√ H˚qT @ø°uÛÑ$+#·˝ÒqT >±ì, ø=ìï ìC≤\qT ≈£î+&É ã<ä›\>={Ïºq≥Tº
#Ó|Œæ q+<äT≈£î Äj·TqqT H˚qT Vü≤]¸kÕÔqT. yê{Ï˝À (Äj·Tq |ü\T≈£î\˝ÀH˚) ˇø£ ì»
$T~— ªªyês¡T (y˚<øä ±\+ Hê{Ï yês¡T) ‹H˚yês¡T, ‘êπ>yês¡T— yês¡T e÷+dü+ ‹H˚yês¡T,
eT<ä´+ ‘êπ>yês¡T, >√e÷+kÕìï ≈£L&Ü yês¡T ‹H˚yês¡Tμμ 10
d”‘· CÀdü´+ 77
‘·øÏÿq yês¡T ‘·è|æÔ>± ‹q>±, ãTTwüß ˝ÒyÓ÷ düTwüß˜>± ‹H˚yês¡T— ‘·øÏÿq yês¡T
‘·è|æÔ>± ‘ê>∑>±, ãTTwüß ˝ÒyÓ÷ eTdüTÔ>± ‘êπ>yês¡T. eTTK´+>± k˛eTbÕq+ yê]øÏ
ªªeTÚH˚j·T ñHêà<ä+μμ ø£*–+#˚~. ‘Ó’‹ÔØjÓ÷|üìwü‘·TÔ <ëìï ªªÁãVü‰àq+<ä+μμ>±
n_Ûe]í+∫+~.11 n+<äTe\¢H˚ ø±e#·TÃ, y˚<ë\qT ªªnbÂs¡Tùwj·÷μμ \Hêïs¡T. nqï≥Tº,
|üsy¡ T˚ X¯«s¡T&ÉT #Ó|Œæ q <ëìï ãTTwüß\T #Ó$ <ë«sê $ì, H√{Ï yÓ+≥ |ü*øπ yês¡T ø±s¡≥—
ø£+{Ï <ë«sê #·÷∫, H√{Ï yÓ+≥ |ü*øπ yês¡≥. n+<äTe\¢H˚ yês¡T ªªeT+Á‘·Á<äwμºü μ\≥—
n+<äTe\¢H˚ yê] <ë«sê eTq≈£î dü+Áø£$T+∫q{Ï$º ªª<ës¡Ùìø£ XÊÁkÕÔμμ\≥!
@yÓTHÆ ê, ÁãVü‰àq+<ä+˝À |ü&,ç ãTTπ>«<ä ãTTwüß\T ø√]+~ eTTøÏìÔ ø±<äT, uÛTÑ øÏHÔ —˚
yÓ÷øå±ìï ø±<äT, yÓ÷<ëH˚ï— »qàsêVæ≤‘ê´ìï ø±<äT,»>∑‹˝À düs«¡ kÂU≤´qT uÛ÷Ñ ‹H˚.‹]–
Ç$ Hê e÷≥\T ø±e⁄— ≈£îq¸Hsé êC≤ e÷≥\T. ªªÇ~ Á<äe´+ (e÷´≥sY), n~ Ä‘·à
(dæŒ]{Ÿ)μμ nH˚ $uÛ<Ò ëìï ãTTπ>«<ä+ #˚jT· ˝Ò<ìä Äj·Tq $e]+#ê&ÉT. ªªJe+‘√ ≈£L&çq
Á<äeý˚T, ˝Ò<ë Á<äe´+‘√ ≈£L&çq Jey˚Tμμ ãTTπ>«<ëìøÏ ‘Ó\TdüTqì Äj·Tq
$X¯Bø£]+#ê&ÉT. á »>∑‘T· ˝Ô ÀH˚ e÷qe⁄&ÉT »qàkÕ|ò˝ü ≤´ìï bı+<ä>\∑ &Éì, Ç+<äTø√dü+
|üs˝¡ Àø±\≈£î |üjT· ì+#· qø£ÿs¡˝<Ò ìä Äj·Tq ñ<ëÈ{+Ï #ê&ÉT. ªªy˚<ä dü+düÿè‹ kÕsê+XÊìï
#Ó|Œü e\dæ+~>± qqTï Á|ü•ïùdÔ Hê Á|ü‘T· ´‘·sÔ +¡ : ªªá düT+<äs¡ »>∑‘T· ˝Ô À düTKeTj·TJ$‘·+μμ
nì Äj·Tq ñ<√Èw+æ #ê&ÉT.12
≈£îq¸Hé sêC≤ #Ó|Œü &É+ <˚ìøÏ? ãTTπ>«<ëìï ˇø£kÕ] ‹s¡>y∑ ù˚ dÔ eTqπø ‘Ó\TdüT+Ô ~.
ãTTwüß\ j·TC≤„\T, j·÷>±\T, Áø£‘T· e⁄\T yÓTT<ä˝q’… e˙ï ◊X¯«s¡´+ ø√düeTì, Äs√>∑´+
ø√düeTì, Äj·TTsê›jT· + ø√düeTì, ◊X¯«sê´ìï ø√]q|ü&ÉT yês¡T Äe⁄\T ø±yê\Hêïs¡T,
>∑Ti≤¿\T ø±yê\Hêïs¡T, bÕ&ç ø±yê\Hêïs¡T, |ü+≥ ø±yê\Hêïs¡T, dü+‘êq+ ø±yê\Hêïs¡T,
nÁdüXÔ Á¯ kÕÔ\T ø±yê\ Hêïs¡T, s¡<ë∏ \T ø±yê\Hêïs¡T, nìï+{Ïø+£ fÒ eTTK´+>± <ëdüT\qT,
<ädTü ´\qT, |üDT\qT, ndüTs¡T\qT, nqT´\qT e~Û+∫, yê] dæ]dü+|ü‘T· \Ô qT <√#·Tø√>∑\
ã\<äsêŒ\T ø±yê\Hêïs¡T. Äs√>∑´+ $wüj·T+˝À nìï s¡T>∑à‘·\qT+∫ s¡ø£åD
ø±yê\Hêïs¡T. eÁ»<˚V‰ü \T ø±yê\Hêïs¡T, n];Ûøs£ ‘¡ «· + ø±yê\Hêïs¡T. Äj·TTsê›j÷· ìï
ø√]q|ü&ÉT ªªq÷s¡T Væ≤e÷\μμbÕ≥T J$‘·+ ø±yê\Hêïs¡T. n+‘˚ ‘·|Œü ªªá »>∑+
$T<Ûä´μμ nq˝Ò<äT. ªªá Áã‘·T≈£î ãT<äT“¤<äÁbÕj·T+μμ nq˝Ò<äT. Ä dæ<ë›+‘ê\qT
Á|ü‹bÕ~+∫q yês¡T ñ|üìwü‘T· \Ô ãTTwüß\T. yê]˝À n‹ eTTKT´&Óq’ j·÷»„e\Tÿ´&ÉT
bÕs¡e÷]úød£ ‘ü ´· +>± ªªÄ‘˚à düs«¡ dü«+μμ nì »qø£eTVü‰sêE≈£î uÀ~Û+#ê&ÉT. nsTT‘˚,
bÕs¡e÷]úø£ dü‘´· + ø£&TÉ |ü⁄ ì+|ü<Tä ø±ã{Ï,º yêéVü‰]ø£ dü‘ê´ìï bÕ{Ï+∫, Ä eTVü‰sêE
qT+∫ |ü~y˚\ >√e⁄\qT <ëq+>± |ü⁄#·TÃø=Hêï&ÉT. yê{Ïì ñ‹ÔH˚ |ü⁄#·TÃø=q&ÉyTÓ HÆ ê
ø±<äT, ˇø=ÿø£ÿ ø=eTTà≈£î |ü<d˚ æ |üd&æ ç e÷&É\T ø£{+ºÏ #·Tø=ì eTØ |ü⁄#·TÃø=Hêï&ÉT! ªª‘·q
ø±\+˝À j·÷»„e\Tÿ´ì $T+∫q y˚<ë+‹ ˝Ò&ÉT— n‘·&çì $T+∫q <ÛäHêXÊ|üs¡T&ÉT
düsTT‘·+ ˝Ò&TÉ μμ nì <˚MÁ|ükÕ<é #·{ÀbÕ<Ûë´j·T Áyêdæ+~ nø£så ê˝≤ dü‘´· +.13
ù|s¡T≈£î ñuÛÑj·TT\÷ ãTTwüß˝Ò nsTTHê, ãTTπ>«<ä ø±\+Hê{Ï ãTTwæ ‘ê‹Ô«ø£
<äèø£Œ<∏ëìøÏ, ñ|üìwü‘T· \Ô ø±\+ Hê{Ï ãTTwæ <äèø£Œ<∏ëìøÏ $X‚wü e´‘ê´dü+ >√#·]düT+Ô ~.
|ü⁄sêD≤\ ø±\+ Hê{ÏøÏ á e´‘ê´dü+ eT]+‘· ô|s¡T>∑T‘·T+~. Ä]úø£, kÕ+|òæTø£
eédü\ú ˝À e∫Ãq $düèÔ ‘· |ü]D≤e÷\T Ç+<äTø=ø£ ø±s¡D+! Äπs´‘·sT¡ \‘√ Äs¡T´\
ì‘·´ dü+|òTü s¡¸De˝… ì‘·´ kÕVü≤#·s´¡ + eTs=ø£ ø±s¡D+. Çø£ÿ&çøÏ e∫Ãq|ü&ÉT Äs¡T´\T
>√bÕ\≈£î\T. <Ûqä eT+fÒ yê]øÏ >√<Ûqä y˚T. >√e⁄˝Ò yê]øÏ ªªø£s¬ ˙‡μμ n+fÒ ÄX¯Ãs¡´+>±
‘√#·e#·TÃ. >±ì n~ #ê]Á‘·ø£ dü‘´· +. ªª>√|ü‹μμ n+fÒ yê]øÏ ÄuÀ‘·T e÷Á‘·yT˚ ø±<äT,
uÛÑ÷|ü‹‘√bÕ≥T dü÷s¡´#·+Á<äT\T, eT]ø=+<äs¡T <˚e‘·\T ≈£L&Ü. ªª>√y˚T<∏ä+μμ n+fÒ
j·T»„+. ªª>√|òTü Tï&ÉTμμ n+fÒ n‹~∏. ªª>√Á‘·+μμ n+fÒ Ä~˝À >√>∑D+ ˝Ò<ë >√XÊ\,
ø±\Áø£e÷q ≈£î\+, e+X¯+, ãTTwæ dü+‘·‹ <ëìøÏ s¡÷&ÛÜsêú\T>± |ü]D$T+#êsTT.
ãTTπ>«<äø±\+ ÁbÕs¡+uÛÑ <äX\¯ ˝À >√bÕ\q≈£îqï ÁbÕ<ÛëHê´ìøÏ Ç{Ïº ì<äsÙ¡ Hê\T ø=ìï
e+<ä\T #·÷|æ+#·e#·TÃ. ñ|üìwü‘·TÔ\ ø±˝≤ìøÏ <ÛäqeT+fÒ πøe\+ >√<Ûäqy˚T ø±ø£,
ã+>±s¡+ ≈£L&Ü. n+<äTe\¢H˚ »qø£eTVü‰sêE qT+∫ |ü~y˚\ >√e⁄\‘√ bÕ≥T, Çs¡y’Ó
y˚\ |üd&æ ç e÷&É\qT ≈£L&Ü j·÷»„e\Tÿ´&ÉT <äøDåÏ >± |ü⁄#·TÃø=Hêï&ÉT. Hê{ÏøÏ >√bÕ\q
ÁbÕ<ÛëHê´ìï eékÕj·T+ ø=+‘·es¡≈î£ ‘·–+Z ∫+~. mø£ÿ&É |ü∫Ãø£ ;&ÉT\T+fÒ nø£ÿ&çøÏ
‘·eT ìyêkÕ\qT e÷s¡Ã&Üìï Äs¡T´\T ‘·–Z+#ês¡T— Á>±e÷\˝À dæús¡|ü&çb˛e&É+
kÕ–+#ês¡T— Á>±e÷\T |ü≥Dº ≤\T>± ô|+bı+<ä&+É ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. ∫qï ‘Ó>\∑ T ô|<ä›
‘Ó>\∑ T>± ø£*j·T&É+, ô|<ä› ‘Ó>\∑ T $&ç$&ç sêC≤´\T>± HÓ\ø=q&É+ yÓTT<ä˝q’… e÷s¡TŒ\T
≈£L&Ü »]>±sTT.
Ä]úø,£ kÕ+|òTæ ø£ eédü\ú ˝À á |ü]es¡qÔ \ düsd¡ Hü ˚ uÛ≤edüs[¡ ˝À düsTT‘·+ ø=‘·Ô
<Û√s¡DT\T <√´‘·ø£ yÓTHÆ êsTT. ãTTπ>«<äø±\+ Hê{Ï eT‘·+ (e÷qe $ø±dü XÊÁdüE Ô \„
|ü]uÛ≤wü˝À) ªªe÷´õø˘μμ. y˚≥qT >∑T]+∫q ∫Á‘ê\qT ‘·q >∑TVü≤˝À ∫Á‹ùd,Ô y˚{≤&É&ÜìøÏ
‘·q≈£î m≈£îÿe>± »+‘·Te⁄\T <=s¡ø>£ \∑ eì Ä~e÷qe⁄&ÉT $X¯«dæ+#˚yê&ÉT. ãTTπ>«<ä
ø±\+Hê{Ï Äs¡T´\T n+‘·ø+£ fÒ Hê>∑]ø£‘˝· À ø=ìï yÓT≥T¢ ô|ø’ Ï yÓ[flq{Ïº yês¡T. ˇø=ÿø£ÿ
Á|üøè£ ‹X¯øøÔÏ Ï ˇø=ÿø£ÿ <˚e‘·>± s¡÷|üø\£ Œq #˚dTü ø=q&É+— eT+Á‹X¯ø‘ÔÏ √ ø√]q <˚e‘·\qT
ÄyêVü≤q #˚jT· >∑\eTì, eT<ä´ e÷+kÕ\ HÓy’ <˚ ´ä +‘√ dü+‘·è|æ|Ô sü ∫¡ , yê]#˚‘· n;Ûwºü
ø±sê´\ìï+{Ïì #˚sTT+#·Tø=q>∑\eTì qeTà&É+ ` Ç+‘·es¡≈î£ yês¡T m~–e#êÃs¡T
d”‘· CÀdü´+ 79
e÷qe Hê>∑]ø£‘· #·]Á‘·qT |ü]XÀ~Û+∫q ô|≈£îÿ eT+~ |ü+&ç‘T· \ rsêàq+ Á|üø±s¡+,
Äs¡T´\ eT‘· $XÊ«kÕ\≈£î |üP]Ô>± _ÛqïyÓTqÆ {Ï$º yês¡T Çø£ÿ&çøÏ #˚]q|ü&ÉT nHês¡´
C≤‘·T\˝À Á|ü#ês¡+˝À e⁄+&˚$. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, ≈£sà¡ dæ<ëΔ+‘·+ Äπs´‘·s+¡ — »qà |ü⁄qs¡q® à\
dæ<ëΔ+‘·+ Äπs´‘·s¡+— düs¡«dü+>∑ |ü]‘ê´>∑+ Äπs´‘·s¡+— j·T‘·T\ eédüú Äπs´‘·s¡+,
‘·|dü Tü ‡ Äπs´‘·s+¡ — jÓ÷>∑XÊÁdü+Ô Äπs´‘·s+¡ — ‘ê+Á‹ø£ $<ä´\T Äπs´‘·s+¡ — |ò\ü , |üÁ‘·,|ü⁄wüŒ,
‘√j·÷\‘√ |üPC≤$~Û Äπs´‘·s+¡ — <˚yê\j·÷\T, $Á>∑V‰ü sê<Ûqä Äπs´‘·s+¡ — ne‘ês¡
dæ<ëΔ+‘·+ Äπs´‘·s¡+— ˇø£ÿ e÷≥˝À áHê&ÉT Væ≤+<ä÷eT‘·+˝À eTTU≤´+XÊ\T>±
#Ó\T¢‘·Tqï nH˚ø£ $XÊ«kÕ˝Ò$T, <ëìøÏ Á|ü<ÛëHê+>±\T>± #Ó\T¢‘·Tqï nH˚ø£ Ä#ês¡´
eéVü‰sê˝Ò$T Äπs´‘·s+¡ . Çø£ÿ&çøÏ e∫Ãq ø=‘·˝Ô À Äπs´‘·sy¡ TÓ qÆ Á|ü‹<ë˙ï Äs¡T´\T
ìs¡d+æ ∫Hê, ì+~+∫Hê, ìs¡÷à*+#·&ÜìøÏ Á|üjT· ‹ï+∫Hê, HÓeTà~ HÓeTà~>± Äπs´‘·s¡
$XÊ«kÕ\qT, J$‘· $<ÛëHêìï |ü+#·Tø=q&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. j·T‘·T\ô|’ Ç+Á<äT&ÉT
‘·q ≈£îø£ÿ\qT ñdæ>=*|æ, yê]ì #·+|æ+∫q≥Tº ãTTπ>«<ä+ #ÓãT‘·Tqï~.14 sêe÷j·TD
ø±\+ es¡≈î£ j·T‘·T\ |ü≥¢ Äs¡´ ãTTwüß\≈£î yÓs’ u¡ ≤Û e+ düeTdæ b˛˝Ò<ìä , X¯+ãT≈£î&ÉT
j·T‹ ø£qTø£H,˚ n‘·&ìç sêeTTì#˚ yês¡T ∫Á‘·e<Ûä #˚sTT+#ês¡ì H˚qT qeTTà‘·THêïqT.
@yÓTHÆ ê, ˇø£{Ï e÷Á‘·+ ìX¯Ãj·T+, yÓ~’ ø£ ãTTwüß\‘√ W|üìwü<ä ãTTwüß\≈£î, yê]‘√
bÂsêDÏø£ ãTTwüß\≈£î kÕeT´+ #ê˝≤ es¡≈î£ ˇø£ÿ ù|s¡T˝ÀH˚ :
bÂsêDÏø£ ãTTwüß \+<ä]ì >∑T]+∫ ø±ø£, sêe÷j·TD ãTTwüß\qT >∑T]+∫ e÷Á‘·yT˚
ø=+‘· Á|ükÕÔ$+∫, á Á|üøs£ D¡ ≤ìï eTT–kÕÔqT. ãTTπ>«<ä+˝À eTq≈£î ‘·–˝Ò n>∑dTü ´Ô &ÉT,
edæwßü &˜ TÉ . sêe÷j·TD+˝À Á|üeTTK bÕÁ‘· eVæ≤kÕÔsT¡ . nsTT‘˚, yêπs Ms¡T ø±s¡T— Ä
eT÷\ |ü⁄s¡Twüß\ e+XÊìøÏ #Ó+~q yês¡T. Ä eT÷\ |ü⁄s¡Twüß*<ä]› »qq eè‘êÔ+‘·+
Á|üdøü ìÔÏ Ç+‘·≈î£ eTT+<äT ˇø£ #√≥ H˚qT ‘Ó#êÃqT.no¢\yÓTqÆ ~>± ‘√#˚ Ä eè‘êÔ+‘·+
yÓqTø£ ˇø£ #ê]Á‘·ø£ dü‘´· + <ë– e⁄qï≥Tº &ç.&ç. ø√XÊ+_ ÁyêXÊ&ÉT. düTy˚T]j·THé,
u≤_˝Àìj·THé, nd”]j·THé Hê>∑]ø£‘\· ˝À e˝… Vü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘˝· À düsTT‘·+ <˚e‘·\
ùde¬ø’ <˚e<ëd”\qT ìjÓ÷–+#˚yês¡≥. n|üŒ{Ï˝À yê]ì n|ü‡s¡dü \H˚yês¡≥. ‘·+Á&ç
mes√ ìsêúsD¡ >± ‘Ó*j·Tq|ü&ÉT á n|ü‡s¡d\ü dü+‘êHêìï ªª≈£î+uÛdÑ +ü uÛeÑ ⁄μμ \H˚yês¡≥.
ø√XÊ+_ $es¡D Á|üø±s¡+, yÓTTôV≤+C§<ës√ Á‘·e«ø±\˝À ãj·T\Œ&çq{Ïº~ πøe\+
kÕïq bÕHê<äT\¬ø’ ñ<˚•› +#·ã&çq ‘·{≤ø£+ ø±<äT— n~ eT‘·d+ü ã+<Ûyä TÓ qÆ |ü⁄wüÿ]DÏ.
<ëì n+#·T\˝Àì >∑<Tä \T n|ü‡s¡d\ü X¯j÷· éT+~sê\T. n>∑d´Ôü edæwßü \˜ »qà kÕúHê\T
Ä eT+~sê˝Ò nì ø√XÊ+_ #˚dæq dü÷#·q ndü+ã<äΔyÓTÆq~>± Hê eT≥Tº≈£î Hê≈£î
m+‘·e÷Á‘·+ nì|æ+#·&É+ ˝Ò<äT.15 Vü≤s¡|üŒHé Hê>∑]ø£‘·≈£î dü+ã+~Û+∫q •˝≤Œ\T
ãVüQ dü«\Œ+>±H˚ \_Û+#êsTT. yê{Ï˝À ˇø£{Ï |üPC≤] •\Œ+ ø±e&É+, eTs=ø£{Ï
n|ü‡s¡dü •\Œ+ ø±e&É+ Á|ü‘´˚ øÏ+∫ >∑eTHês¡ΩyTÓ qÆ $wüjT· +>± ø√XÊ+_ dü÷#·qqT
#·~$q MT<ä≥ Hê≈£î düTŒ¤]düTqÔ ï~.
$XÊ«$TÁ‘· e+XÊìøÏ eT÷\ |ü⁄s¡Twüßì >∑T]+∫ ≈£L&Ü ø√XÊ+_ eTÚ*ø£yÓTÆq
ø=ìï uÛ≤yê\qT yÓ\¢&ç+#ê&ÉT. yê{Ï $esê\˝ÀøÏ yÓfi¯flø£, ˇπø ˇø£ÿ e÷≥ #Ó|æŒ
dü]|ü⁄#·TÃ‘êqT. ø√XÊ+_ |ü]XÀ<Ûqä \ Á|üø±s¡+ >√Á‘·ãTTwüß\T mì$T~ eT+~˝À ˇø£ÿ
$XÊ«$TÁ‘·T&˚ dü«#·Ãy¤ TÓ qÆ Äs¡T´&ÉT— ‘·øÿÏ q yês¡T nHês¡T´\T, ˝Ò<ë Äs¡´, nHês¡´ C≤‘·T\
yê] $TÁX¯eT dü+‘êq+.16 >√Á‘ê\ ã+&Üsêìï ãj·T≥ ô|&ÉT‘·÷ eT]+‘· $|ü⁄\+>±
Äj·Tq Áyêdæq ˇø£ |ü]XÀ<Ûøä £ yê´dü+ e⁄qï~. ø√]qyês¡T <ëìï ≈£L&Ü #·<Tä e⁄ø√e#·TÃ.17
n>∑d´Ôü , edæw,ü̃ $XÊ«$TÁ‘·T\T >±ì, nÁ‹, uÛsÑ <¡ ë«E\T >±ì düHê´düT\T ø±s¡T,
dü+kÕs¡T˝Ò. X¯su¡ +ÑÛ >∑T&ÉT, düTr≈£îå &í TÉ , düT<äsÙ¡ qT&ÉT, <Ûsä à¡ uÛèÑ ‘·TÔ eTTqï>∑Tyês¡T dü+kÕs¡T\ì
sêe÷j·TD+ düŒwüº+>± #Ó|üŒø£ b˛sTTHê, yês¡T düsTT‘·+ düHê´düT˝…’q≥Tº ‘√#·<äT.
y˚<ë\˝À>±ì, Áu≤Vü≤àD≤\˝À >±ì, <äXÀ|üìwü‘T· \Ô ˝À >±ì ªªdüHê´dæμμ,ªª|ü]Áyê»≈£î&ÉTμμ
nH˚ e÷≥\T ø£qã&Ée⁄. n|üŒ{Ï˝À esêí\T Hê\T¬>H’ ê, ÄÁX¯e÷\T eT÷&ÉT e÷Á‘·yT˚ .
‘·q J$‘·+ ∫e]|òTü ≥º+˝À dü+kÕsêìï eT] $&ç∫ ô|≥º >√]q|ü&ÉT j·÷»„e\Tÿ´&ÉT
‘·q uÛ≤s¡´ *<ä›]‘√ ` yÓTÆÁ‘˚sTT‘√, ø±‘ê´sTTì‘√ ` ‘êqT düHê´kÕÁX¯eT+˝À
Á|üy˚•+#·uÀ‘·Tqï≥Tº #Ó|üŒ&ÉT. uÖ<äΔeT‘êìï n]ø£≥º&ÜìøÏ ø£*Œ+#·ã&çq{Ïº<˚
düHê´kÕÁX¯eT+.18
@yÓTHÆ ê nÁ‹, n>∑kÕÔ´<äT\ $wüjT· +˝À sêe÷j·TD+ ªªãTTwæμμ, ªªeTTìμμ, ªª‘ê|üdμæ μ
nH˚ yê{Ïì |üsê´j·T|ü<ë\T>± Á|üj÷Ó –+∫+~. á |ü<ë\ eT<Û´ä ns¡ú uÛ<Ò ë\T ˝Òyê?
πøe\+ ãTTwæH˚ rdüTø=Hêï, y˚<ë\ ø±\+˝À n‘·&ÉT j·TC„j·÷>±\qT #˚ùdyê&ÉT—
ñ|üìwü‘T· \Ô ø±\+ e#˚Ãdü]øÏ j·T»„j÷· >±\qT $s¡$T+∫, yê<√|üyê<ë\ |ü≥¢ Á|ü‘´˚ ø£
ÁX¯<äΔ eVæ≤+#ê&ÉT. (j·T÷s√|æj·THé ‘·‘·Ô«XÊÁdüÔ |ü]uÛ≤wü˝À ñ|üìwü‘·TÔ\ ãTTwüß\T
ªªk˛|òædüTº\Tμμ) ø±>± eTTqT\H˚ yês¡T eTÚHêìï bÕ{Ïdü÷Ô, @<√ eT+Á‘êìï »|ædü÷Ô
b˛j˚Tyês¡T— ‘ê|üdTü \H˚yês¡T X¯Øs¡ øπ X¢ Ê\ <ë«sê ì]¢|‘Ôü q· T kÕ~Û+#·&ÜìøÏ j·T‹ï+#˚
yês¡T. $_ÛqïyÓTqÆ á Ä<∏ë´‹àø£ kÕ<Ûqä \qT |ü] bÕ*+#˚yê]ì ªªˇπø ø±&çø+Ï <ä ø£≥&º +É μμ
m+‘· es¡≈î£ uÛ≤e´+? Ç+‘˚ø±ø£, <ä+&Éø±s¡D´+˝Àì Äs¡T´\qT yêqÁ|üdTü \ú T>± ô|≈£îÿ#√≥¢
sêe÷j· T D+ ù|s=ÿ+≥Tqï~. yêq Á|ü k Õú Á X¯ e ÷ìï eHê\˝ÀH˚ >∑ & É b Õ\+fÒ ,
Äs¡´ÁbÕ+‘ê\˝À n$ ˝Òq≥Tº <ä+&Éø±s¡D≤´ìπø m+<äT≈£î yÓfi≤fl*? ‘·eT ø£<qä∏ + Á|üø±s¡yT˚
d”‘· CÀdü´+ 81
nø£ÿ&çyês¡T |òTü Às¡ sêø£då Tü \T, qs¡e÷+dü uÛ≈Ñ ≈å£ î£ \T, yê] eT<Û´ä ≈£î ø±yê\ì yÓfifl¯ &É+
<˚ìøÏ? ÁbÕD≤bÕj·÷ìï ÄVü‰«ì+#·&+É <˚ìøÏ?
Çìï Á|üXï¯ \≈£î neø±X¯ $Te«&É+‘√ bÕ≥T, <ä+&Éø±s¡D´+˝Àì ãTTwüß\qT >∑T]+∫
sêe÷j·TD+ $+‘·\qT, $&É÷s¶ ê\qT ô|øÏÿ+{Ïì ù|s=ÿ+≥Tqï~. yÓU’ ≤düqT\H˚ ãTTwüß\T
ÁãVü≤à<˚e⁄ì >√fi¯fl qT+∫ |ü⁄{Ïºqyês¡≥— yê\œ\T´\T Äj·Tq s√e÷\qT+∫
|ü⁄{Ïºqyês¡≥. b˛‘˚, ø=+<äs¡T ãTTwüß\T #·+Á<ädü÷s¡T´\ øÏs¡D≤\H˚ <ëVü≤+>±
|ü⁄#·TÃø=+{≤s¡≥. ø=+<äsT¡ Ä≈£î\H˚ ÄVü‰s¡+>± $ìjÓ÷–kÕÔs≥¡ . ø=+<äsT¡ >=+‘·Tes¡≈î£
˙fi¯fl˝À ì\ã&ç ‘·|dü Tü ‡ #˚jT· >±, eT]ø=+<äsT¡ m\¢|ü &ÉT ‘·&ãç ≥º\‘√H˚ e⁄+{≤s¡≥.
ø=+<äsT¡ ndü\T ìÁ<äb˛s¡≥— eT]ø=+<äsT¡ s=eTTàô|ø’ ,Ï ˝Ò<ë uÛTÑ C≤\ô|ø’ Ï ‘·\yê*Ã
ìÁ<äb˛‘ês¡≥. ø=+<äsT¡ |ü+#ê>∑Tï\ eT<Û´ä ˝À ‹wü̃yd˚ æ ‘·|dü Tü ‡ #˚kÕÔs≥¡ (Äs¡D´ ø±+&É,
Äs¡e düs)Z¡ .
Ä<Ûë´‹àø√qï‹ì ø√], Çìï ø£sƒ√s¡ kÕ<Ûäq\qT #˚dæHê, Ms¡T Äj·TT<Ûë\qT
$dü]+® ∫q≥Tº ø£qã&É<Tä . $XÊ«$TÁ‘·TìøÏ ‘Ó*j·Tì nÁdüÔ X¯ÁkÕÔ\T ˝Òe≥. ø±yê\+fÒ,
ø=‘·Ô yê{Ïì Äj·Tq |ü⁄{Ï+º #· >∑\&É≥ (u≤\ø±+&É, 21e düs)Z¡ . n>∑dTü ´Ô &ÉT $wüßeí T÷]Ô
$\T¢qT. ÁãVü≤à<˚e⁄ì u≤D≤\qT, Ç+Á<äTì ø£‹ìÔ , neTTà\ bı<äT\qT sêeTTìøÏ ãVüA
ø£]+#ê&É≥ (Äs¡D´ø±+&É, 12e düs)Z¡ . ô|>’ ±, düø\£ ~e´X¯≈î£ \Ô T á ãTTwüß\≈£îHêïsTT.
yês¡T Á‹ø±\E„\T. m+‘·{Ï XÊ|üyÓTÆHê ‘·–*+#·>∑\s¡T? nsTTq|ü&ÉT sêø£ådüT\≈£î
@<√ XÊ|ü+ ‘·–*ùd,Ô ‘·eT≈£î yê] |”&É e~˝Ò~ ø±<ë? Ä |üì #˚jT· ø£ sêeTTì s¡øDå£
ø√s¡&+É <˚ìøÏ? #˚‘T· \T CÀ&ç+∫, ªªz $kÕÔs¡ ø°]Ô >∑\ sêeTT&Ü! eTeTTà q+<äiqT
˙e⁄ s¡ø+åÏ #·T yê&Ée⁄ >±e⁄q, e÷#˚ ã÷õ+|üqT >±s¡$+|üqT <ä–q yê&Ée⁄. sêE
<äTwüß\º qT •øÏ+å ∫, •wüß\º qT u≤*+#·Tyê&ÉT >±q <ä+Á&ç‘√ düe÷qT&ÉT. qèbÕ\T&ÉT
<˚y+˚ Á<äTì Hê\Ze j·T+X¯eTTq≈£î, ‘·øÿÏ q ˝Àø£bÕ\Ts¡ j·T+X¯eTTqqT ãT{Ïº »qT\qT
u≤*+#·T#·THêï&ÉT >±e⁄q, qèbÕ\T&ÉT »qT\ bı>∑&ÉÔ\ ¬>’ø=qT#·T y˚T* uÛÀ>∑eTT\
qqTuÛÑ$+#·T#·THêï&ÉT. nfÒ¢ ˙ <˚X¯yêdüT\yÓTÆq y˚TeTT ˙#˚ >±bÕ&É <ä–qyês¡eTT.
düø\£ »qeTT\ u≤*+#·T ˙ es¡Dýêdæyq’Ó qT— |ü⁄s¡yêdæyq’Ó qT e÷ j˚T*ø£e⁄. y˚T
eTqïH√ j·÷j·TT<Ûeä TT\qT $&ç∫, ø√|üeTT q&É#T· ø=ì, sTT+Á~j·TeTT\ >¬ *Ãq yês¡yTÓ ,Æ
‘·|ùü d‡ <Ûqä eTT>± HÓ+∫, j·÷ ‘·b˛<Ûqä eTTqT >∑&+ç #·T#·THêïs¡eTT. y˚TeTT MT _&É\¶ e+{Ï
yês¡eTT. ø±ã{Ïº ˙e⁄ eTyÓTà\¢|ü &ÉT s¡ø+åÏ |üe\j·TTqTμμ nì m+<äT≈£î yÓTTs¡ ô|≥Tºø√yê*?
(Äs¡D´ø±+&É, ˇø£≥e düs)Z¡ . Ç+‘·{‘Ï √ dü]|ü⁄#·Ãø£ ªªeTeTTà\qT dü+s¡ø+åÏ #·&+É ˝À ˙
<Ûsä êàìï ˙e⁄ |ü]bÕ*ùd,Ô e÷‘·|'ü |ò\ü +˝À Hê\Zee+‘·T ˙≈£î <ä≈î£ ÿ‘·T+~μμ nì m+<äT≈£î
ÄX¯ #·÷|æ+#ê*? (Äs¡D´ ø±+&É. Äs¡e düs)Z¡ . ∫Á‘·≈L£ ≥ |üs«¡ ‘·+ e<ä› d”‘êsêeT
\ø£àå DT\T Á|üXÊ+‘·+>± ø±\+ >∑&TÉ |ü⁄‘·÷ e⁄+&É>± ªªMT ]ø£ÿ&É e⁄+fÒ, e÷≈£î sêø£då Tü \
|”&É ôV≤#·Ã>∑\μμ<äì #Ó|Œæ , yê]ì eT]+‘· <äøDåÏ ~X¯≈î£ (eT]+‘·>± sêø£då Tü \ eT<Û´ä ≈£î)
m+<äT≈£î |ü+|æ+#ê*? Bì˝À ô|<ä› ≈£îÁ≥ ˝Ò<ë? á ≈£îÁ≥qT Ks¡<÷ä wüDT\ e<Ûëq+‘·s+¡
ãTTwüß\T dü«j·T+>±H˚ yÓ\¢&ç+#·˝Ò<ë?Ä dü+<äs¡“¤+˝À yê] |ü\T≈£î*$: ªªsêe÷!
sTTø±ÿs¡éTT ì$T‘·Ôy˚T, |ü⁄s¡+<äs¡T&ÉT, bÕø£XÊdüqT&ÉT, >=|üŒ yÓ\T>∑T >∑\yê&ÉT HÓ’q
<˚y+˚ Á<äT&ÉT |ü⁄HÓïeTT\ H=dü>T∑ X¯su¡ +ÑÛ >± ÁX¯eTeTTq≈£î e∫Ã j·TT+&ÓqT. z sê|òTü yê!
bÕ|ü+|ü⁄ ãqT˝§qs¡TÃ ˙ Á≈£Ls¡ sêø£då Tü e<Ûeä TT ì$T‘·yÔ T˚ eTVü≤s¡T¸\+ <äiT ìqTï
bÕj·TeTT#˚ ì#·Ã{ÏøÏ CÒsT¡ q{§¢q]Ã]. z <äXs¯ <¡ qä∏ +<äHê! y˚TeTT ‘·\ô|{Ïqº sTTø±ÿs¡´
MT&˚]q <äjTÓ ´qT. Çø£ eTVü≤s¡T¸© <ä+&Éø£ j·T+<ä* j·÷ÁX¯eTeTT \+<äT dü«$Væ≤‘·
ø£è‘·éTT\ ì+|ü⁄>± CÒjT· >∑\s¡T?μμ á |ü\T≈£î\qT |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì ∫Á‘·≈L£ ≥+ qT+∫
|ü+#·e{ÏøÏ sêeTTì ‘·s*¡ +#·&+É ˝À ãTTwüß\T ô|<ä› ≈£îÁ≥ |üìïHês¡ì neTè‘·*+>∑+
#˚dqæ Äs√|üD |üP]Ô>± düùV≤‘·Tø£yTÓ qÆ ~ ø±<ë?19
uÛÑ≈£îÔ\e˝… ø±ø£, y˚T<Ûëe⁄\ e˝… sêe÷j·TD≤ìï #·<äe>∑\ yê]øÏ ˇø£ eTTK´
$wüj·T+ Äø£[+|ü⁄≈£î sêø£e÷q<äT. eTqô|’ sêe÷j·TD Á|üuÛ≤e+ ‘·>∑Zq+‘· es¡≈£î
eTq eT<Û´ä u≤u≤\T, uÛ>Ñ y∑ êHé\T, neTà\T, neTàeTà\T ‘·\jÓT‘·T‘Ô ÷· H˚ e⁄+{≤s¡T—
eT÷&ÛeÉ ÷s¡+Z yÓ+≥ eTqqT q&ÉT|ü⁄‘·÷, ì\Te⁄ <√|æ&û #˚d÷ü HÔ ˚ e⁄+{≤s¡T.
d”‘· CÀdü´+ 83
ãTTwüß\≈£îÁ≥˝À sêeTTì bÕÁ‘·
ªªãTTwüß ˝…es¡T?μμ nH˚ Á|üøs£ D¡ +˝ÀH˚ j·T»„ j·÷>±<äT\ HÓ|+ü ‘√ yês¡T <ä+&Éø±s¡
D´+˝À ÄÁX¯e÷\qT m+<äT≈£î HÓ\ø=˝≤Œs√ $e]+#ê\ì Ä~˝À H˚ qqTø=HêïqT.
ø±ì, Ä |òTü {≤ºìï #˚sπ dü]øÏ <ëìï >∑T]+∫ #Ó|Œü e\dæ+~ #ê˝≤ e⁄qï≥Tº ‘√∫+~.
n+<äTe\¢ ˇø£ Á|üøs£ D¡ ≤ìï n+<äT≈£î Á|ü‘´˚ øÏdTü HÔ êïqT.
>∑Ti≤¿\qT |üPìÃq s¡<ë∏ \‘√, ø=‘·Ô ‘·sV¡ ‰ü >=&Éfi¶ fl¯ ‘√ Çø£ÿ&É≈î£ #˚]q Äs¡T´\T
<Û«ä +dü+ #˚d+æ ~ Vü≤s¡|Œü Hé Hê>∑]ø£‘≈· î£ #Ó+~q |ü⁄sê\qT e÷Á‘·yT˚ ø±<äT, <ëì yêékÕ
sTTø£ eédüqú T ≈£L&Ü. n+<äTe\¢H˚ yê] <˚yê~Û<e˚ ⁄&Óq’ Ç+Á<äTìøÏ ªª|ü⁄s¡+<äsT¡ &ÉTμμ
nH˚ <ëì‘√ bÕ≥T ªªeèÁ‘·VQü &ÉTμμ nH˚~ ≈£L&Ü ˇø£ _s¡T<äHêeT yÓT+Æ ~. ªª|ü⁄s¡+<äs'¡ μμ
nH˚ |ü<ëìøÏ ªªX¯Á‘·T|ü⁄s¡eTT\qT Áeø£ÿ*+∫q yê&ÉTμμ nì ªª>∑Ts¡Tu≤\ Á|üuÀ~Ûìμμ düŒwü+º >±
ns¡+ú #ÓãT‘·Tqï~. Ç+Á<äT&ÉT Áeø£ÿ*+∫q{Ï$º Vü≤s¡|Œü , yÓTTôV≤+C§<ës√, #êHéVQü <ës√,
ø±∞ã+>∑H,é ˝À<∏ë˝Ÿ yÓTT<ä˝q’… |ü⁄sê\T. M{Ï˝À ‘·øÿÏ q$ Vü≤s¡|Œü , yÓTTôV≤+C§<ës√\
e˝… ô|<ä$› ø±ø£b˛e#·TÃ >±ì, n$ düsTT‘·+ |ü⁄sê˝Ò. Ç+Á<äT&ÉT HêX¯q+ #˚dqæ {Ïº
|ü⁄sê\˝À ˇø£{>Ï ± ãTTπ>«<ä+ ù|s=ÿ+≥Tqï ªªVü≤]j·T÷|æj÷· μμ nH˚~ Vü≤s¡|Œü ø±e#·TÃ—
n–ï<˚e⁄&ÉT uÛdÑ à” |ü≥\+ #˚dqæ ≥Tº ãTTπ>«<äyT˚ #ÓãT‘·Tqï ªªHê]àDÏμμ yÓTTôV≤+C§<ës√
ø±e#·TÃ.1 nqï≥Tº ªªdü÷s¡´sêj·÷+Á<Ûä ì|òüT+≥Te⁄μμ Á|üø±s¡+, ªª|ü⁄s¡+<äs¡Tμμ &É+fÒ
Ç+Á<äTì‘√ bÕ≥T n–ï<˚e⁄&ÉT ≈£L&Ü. |ü⁄sê\ $<Û«ä +düq ø±s¡´Áø£eT+˝À yê ]<äs› T¡
>∑{>ºÏ ± b˛{° |ü&ç e⁄+&Ü*.
q>∑s¡ dü+ã+<ÛäyÓTÆq~ Hê>∑]ø£‘·. Ä≥$≈£î\≈£î q>∑s¡+ q#·Ã<äT. Hê>∑]ø£‘·
n+‘·ø+£ fÒ q#·Ã<äT >√&É\+fÒH˚ yê]øÏ ø£+|üs+¡ . n$ yê]øÏ >√]ì >∑Ts¡T≈Ô î£ ‘ÓkÕÔsTT.
ø£|ü øÏ+<ä yê]øÏ XÊ«dü dü]>± Ä&É<Tä . n+<äTe\¢ q>∑sê\T ‘·eT #˚õøÏÿ‘˚, yês¡T #˚ùd
yÓTT≥ºyÓTT<ä{Ï |üì yê{Ïì H˚\eT≥º+ #˚j·T&É+! y˚<äø±\+ Hê{ÏøÏ Hê\T¬>’<äT y˚\
dü+e‘·‡sê\T yÓqø£≈î£ yÓfifl¯ e\dæq |üì ˝Ò<Tä . Áø°dTü XÔ ø¯ +£ nsTT<äe X¯‘ê_›˝À Hê{ÏøÏ
‘Ó*dæq Á|ü|ü+#·+˝À n~Ûø£uÛ≤>±ìï »sTT+∫q VüADT\T q>∑sê\qT <Ûä«+dü+#˚dæ,
Äs¡Tãj·T≥ &˚sê\T y˚dTü ≈£îì, yê{Ï˝À Áã‘·T≈£î‘·÷ e⁄+&˚yês¡T.2 q>∑sêìøÏ, q>∑sy¡ êkÕìøÏ
yês¡T n\yê≥T |ü&Ü¶ìøÏ #ê˝≤ø±\+ |ü{+ºÏ ~. ãTTπ>«<äø±\+˝À Çø£ÿ&çøÏ e\dü e∫Ãq
Äs¡T´\T Ä≥$≈£î\T ø±ø£b˛e#·TÃ>±ì, Ä≥$ø£ dæú‹øÏ ˇø£{Ï, ˝Ò<ë yÓT≥T¢ ô|’>±
e⁄qï{Ïyº ês¡T. n+<äTe\¢ Vü≤s¡|Œü Hé q>∑sê\qT yês¡T qT>∑T#Z j ˚ T· &É+ $+‘· ø±<äT— q>∑sê\T
πø+Á<ë\T>± es¡Ôø£ yê´bÕsê\qT ø=qkÕ–+#˚ eDÏ≈£îÿ\qT (ãTTπ>«<ä+˝À M]ì
ªeDTμμ\Hêïs¡T) }#·ø√‘· ø√j·T&É+ $&É÷s¶ +¡ ø±<äT. ø±ì, yêékÕsTTø£ eédüqú T yê
s¬ +<äT≈£î HêX¯q+ #˚XÊs¡T? á Á|üXï¯ ≈£î Á|ü‘T· ´‘·sÔ +¡ ªªeèÁ‘·VQü &ÉTμμ nH˚ |ü<+ä ˝À <ë–
e⁄qï~. ªª>∑Ts¡Tu≤\Á|üuÀ~Ûìμμ Ä<Ûës¡+>± ªªeèÁ‘·VQü &ÉT ` eèÁ‘·+ Vü≤‘·yêHé ` eèÁ‘êdüT
s¡Tì »+|æqyê&ÉTμμ nì dü]ô|≥Tºø=q&ÜìøÏ M\T ˝Ò<äT. ªªeèÁ‘·eTTμμ nH˚ |ü<ëìøÏ
ªªXÊ´$Tø£μμ (Nø£{)Ï , ªªVæ≤e÷\j·T+μμ (ø=+&É) nH˚ ÄsêΔ\T eTq ì|òTü +≥Te⁄\˝À e⁄HêïsTT.
ø±>±, dü+düÿè‘·u≤Û wü˝À >=|üŒ |ü+&ç‘T· ˝…q’ yês¡T ªªeèÁ‘·eTTμμ nH˚ e÷≥≈£î ªªnes√<Û+ä μμ,
ªªÄqø£≥ºμμ nH˚ nsêú\qT ≈£L&Ü #Ó|üŒe#·TÃqHêïs¡T. M] yê<ëìï ã\|üs¡#·&ÜìøÏ
ãTTπ>«<ä+˝ÀH˚ ˇø£#√≥ ø£èÁ‹eT s√<Ûdä Tü ‡\qT (>∑≥T¢, >√&É\T, #Ó*j·T*ø£≥\º T eTTqï>∑T
yê{Ïì) Ç+Á<äT&ÉT ‘Ó>∑>=≥º>±, yê{Ï sêfi¯ófls¡<∏ä #·Áø±\e˝… <=s¡T¢≈£îb˛sTTq$, qB
C˝≤\T ‹]– ìsê≥+ø£+>± Á|üeVæ≤+#êj·Tì düŒwüº+>± e⁄qï~. nsTTq|ü&ÉT
ªªeèÁ‘·VQü &ÉTμμ n+fÒ düs¬ q’ ns¡+ú ªªÄqø£≥\º qT ‘Ó>>∑ ={Ïqº yê&ÉTμμ nì ‘·|Œü eTs=ø£{Ï
ø±e&ÜìøÏ M\T ˝Ò<Tä .3 eèÁ‘êdüTs¡T&ÉT ø=+&É #·]j·Tô|’ q\¢ì Á‘ê#·TbÕeTTe˝… |üsT¡ +&ç
e⁄+&É>± Ç+Á<äT&ÉT n‘·&çì e~Û+#ê&Éì ãTTπ>«<ä+ #Ó|üŒ&É+ ‹]– á rsêàHêH˚ï
ã\|üs¡TdüTÔqï~.
Äqø£≥\º ô|’ Äs¡T´\≈£î ìs¡ï$T‘·+Ô >± ÄÁ>∑V≤ü + ø£\>∑˝<Ò Tä . Ç|ü&ÉT eTq+ #˚dTü qÔ ï~
yÓT≥ºkÕ>∑T, ˝Ò<ë |ü\+¢ kÕ>∑T. Vü≤s¡|Œü Hé s¬ ‘’ T· \T #˚dqæ kÕ>∑T≈£î á s¬ +&ÉT ù|s¡˝¢ À @B
e]Ô+#·<äT — <ëìï ˇø£ ø=‘·Ô ù|s¡T‘√ ` ªªes¡<äkÕ>∑Tμμ nH˚ ù|s¡T‘√ ` |æ\yê*.
n|üŒ{Ï˝À Çq|üøi£ T¿ Hê>∑fió¯ fl˝Òe⁄— ÇqTy˚T ˝Òq|ü&ÉT Çq|üøi£ T¿ Hê>∑fió¯ ¢ m˝≤ e⁄+{≤sTT?
n|üŒ{Ï Hê>∑fifl¯ ≈£î #Ó≈î£ eTTøÏ sêfi¯fl ø£iT¿\T+&˚eì4 ø=+<äsT¡ #Ó|Œü >±, n|üŒ{Ï˝À Hê>∑fió¯ fl
˝Òeì, >∑døæ \£ H˚ ñ|üj÷Ó –+#˚ yês¡ì5 eT]ø=+<äsT¡ n_ÛÁbÕj·T|ü&TÉ ‘·THêïs¡T. @yÓTHÆ ê,
n|üŒ{Ï˝À H˚\qT u≤>± ‘·&|ç ,æ @<√ ˇø£ rs¡T˝À <ëìï <äeTTà #˚jT· e\dæ e#˚Ã~.
d”‘· CÀdü´+ 85
Ç+<äTø√dü+ q<äT\≈£î, yê>∑T\≈£î mø£ÿ&çø£ø£ÿ&É Äqø£≥º\T ø£{Ïº, yê{Ï Á|üyêVü‰\qT
bı˝≤\ô|ø’ Ï eT[fl+∫ ø=ìï s√E\ bÕ≥T H˚\qT es¡<˙ä {Ï˝À Hêq ì#˚Ãyês¡T. n+<äTøπ
Hê{Ï eékÕj·÷ìï ªªes¡<kä Õ>∑Tμμ nq&É+! áHê{ÏøÏ ≈£L&Ü ã\÷#Y ÁbÕ+‘·+˝À dü>≥∑ Tq
300 >∑C≤\ bı&Ée⁄‘√, mì$T~ n&ÉT>∑T\ yÓ&\É TŒ‘√ mH√ï Äqø£≥\º neX‚cÕ\T
ø£qã&ÉT‘·THêïsTT. Vü≤s¡|Œü Hé ø±\+Hê{Ï Äqø£≥\º T Ç˝≤π> e⁄+&˚eì nqTø√e#·TÃ.
Á|üdTü ‘Ô +· M{Ï ù|s¡T ªª>∑ãsY ã+<é\Tμμ.6
|üs>¡ D∑ ≤\≈£î |üs>¡ D∑ ≤˝Ò es¡<˙ä {Ï˝À eTTì–e⁄+fÒ, Ä\eT+<ä\T mø£ÿ&É y˚TkÕÔsTT?
n+<äTe\¢ |üXó¯ bÕ\q Á|ü<ëÛ q J$ø£>± >∑\ Äs¡T´\T Äqø£≥\º qT ‘Ó>>∑ =fÒyº ês¡T. e+<ä\,
y˚\dü+K´˝À >∑\ á Äqø£≥\º qT (Vü≤s¡|Œü Hé s¬ ‘’ T· \T n&ÉT|¶ &ü TÉ ‘·T+&É>±) ‘Ó>>∑ =≥º&+É
Äs¡T´\≈£î ˇø£ >∑&TÉ ¶ düeTdü´>± |ü]D$T+∫ e⁄+&Ü*. Ç+<äTe\¢H˚ ø±e#·TÃ. ãTTπ>«<ä+
yÓTT‘·+Ô 70 kÕs¡T¢ ªªeèÁ‘·VQü &ÉTμμ>± Ç+Á<äTì k˛ÔÁ‘·+ #˚dTü qÔ ï~. á $<Û«ä +düq ø£èwæ˝À
Ç+Á<äTìøÏ düV‰ü j·T |ü&qç +<äT≈£î, ø=ìï ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À dü«j·T+>±H˚ ø±s¡úÛ≤sêìï
eVæ≤+∫ q+<äT≈£î n–ï, dü÷s¡´, k˛eT <˚e⁄\qT, $wüßeí ⁄qT, n•«qT\qT, eTs¡T‘·T\Ô qT
ãTTπ>«<ä+ Á|üX¯+dædüTÔqï~.7 á <˚e‘·\˝À ø=+<äs¡T eèÁ‘êdüTs¡Tì &ÛÜø£≈£î ‘êfi¯˝Òø£
|ü˝≤j·Tq+ ∫‘·–Ô +∫q≥Tº ãTTπ>«<ä+ dü«j·T+>±H˚ #Ó|Œü &Üìï ã{Ïº ‘·eT Äqø£≥\º qT
ø±bÕ&ÉTø=q&ÜìøÏ m+‘· |ü≥Tº<ä\‘√ Vü≤s¡|üŒHé ¬s’‘·T\T b˛sê&çHês√ eTq+
}Væ≤+#·Tø√e#·TÃ.
ô|’ > ± eèÁ‘êdü T s¡ T &É T π ø e\ yÓ T Tø£ sêø£ å d ü T &Ó ’ ‘ ˚ , n‘· & ç ì e~Û + #· & ÜìøÏ
Äs¡´<˚e>∑D+˝Àì eTTKT´\+<äsT¡ m+<äT≈£î s¡+>∑+˝ÀøÏ ~>±*? n‘·&ìç ‹]– ‹]–
e~Û+#·e\dæe∫Ãq<äqï n_ÛÁbÕj·÷ìï m+<äT≈£î ø£*–+#ê*? ˇø=ÿø£ÿ Äqø£≥º Äs¡T´\
ø£fifl¯ ≈£î ˇø£ q\¢ì Á‘ê#·TbÕeTT e˝… ø£qã&ç e⁄+&Ü*— ˇø=ÿø£ÿ{Ï ˇø£ eèÁ‘êdüTs¡Tì
e˝… yê]ì ø£\es¡ô|{Ïº e⁄+&Ü*.
ãTTπ>«<ä ø±\+ ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À ªªeèÁ‘êVüQμμ &Ó’q Ç+Á<äT&ÉT n≥T |æeTà≥
ªªX¯óHêos¡Tμμ &ÓH’ ê&ÉT. ªªmeì e\¢ Hê>∑fió¯ fl ø£<Tä \T#·Tqïy√ n‘·&TÉ X¯óHêos¡Tμμ &Éì
ªª>∑Ts¡Tu≤\ Á|üuÀ~Ûìμμ $e]düTqÔ ï~. |üXó¯ b˛wüD qT+∫ eékÕj·÷ìøÏ Äs¡T´\T Áø£eT+>±
e÷s¡&Üìï Ç~ dü÷∫düTqÔ ï~ ãTTπ>«<ä ø±\+ ñ‘·sÔ ês¡+ú ˝ÀH˚ á e÷s¡TŒ »]– e⁄+&Ée#·TÃ.
Ç+<äT≈£î ã\yÓTqÆ kÕøå±´<Ûësê\T ø=ìï ãTTπ>«<ä+˝ÀH˚ e⁄HêïsTT. eT]ø=+‘· <ä÷s¡+
yÓ[flq ‘·sê«‘· yê{Ïì ù|s=ÿ+{≤qT.
|üXó¯ b˛wüD ø√dü+ ˇø£ |òTü ≥º+˝À Äqø£≥\º qT ‘Ó>>∑ ={Ïqº Äs¡T´\T eTs=ø£ |òTü ≥º+˝À
eékÕj·T $düÔs¡D ø√dü+ n&Ée⁄\qT ‘·>∑\u…≥º&É+ yÓTT<ä\T ô|{≤ºs¡T. dü|üÔdæ+<ÛäT
ÁbÕ+‘·+˝À dæsú |¡ &ü qç ‘·sê«‘· yê] »q dü+K´ ô|]– e⁄+&Ü*. Ç+‘˚ ø±ø£, yê]
C≤‹øÏ #Ó+~q eT]ø=ìï ‘Ó>\∑ T Çø£ÿ&çøÏ e\dü e∫Ã e⁄+&Ü*. n+‘·≥ dü|dÔü +æ <ÛTä
ÁbÕ+‘·+ qT+∫ nq´ÁbÕ+‘ê\≈£î $dü]Ô +#·&+É yê]øÏ nìyês¡ýÓTÆ e⁄+&Ü*. yês¡T
$dü]Ô +#·>*∑ –+~ Á|ü<ëÛ q+>± ÁbÕ–›Xøπ̄ . n~ >∑+>±j·TeTTq\ ÁbÕ+‘·+— es¡¸bÕ‘·+
(dü|dÔü +æ <ÛTä ÁbÕ+‘·+˝À ø£+f…) m+‘√ n~Ûø+£ >± e⁄qï ÁbÕ+‘·+— ø°ø±s¡D≤´\‘√ ì+&çe⁄qï
ÁbÕ+‘· + . nø£ ÿ &É eékÕj· T + yÓ T T<ä \ T ô|{≤º \ Hêï, nø£ ÿ &É dæ ú s ¡ ìyêdü +
@s¡Œs¡#T· ø=qe˝…qHêï, n+<äT≈£î eTTqTà+<äT>± ` ‘·|Œü ìdü]>± ` #˚jT· e\dæq |üì
nø£ÿ&ç n&Ée⁄\qT ‘·>\∑ u…≥&º yÉ T˚ . eTs=ø£ $<Û+ä >± Ä |üì #˚jT· &ÜìøÏ ` ãT˝Ÿ&√»s¡¢
e÷≥ $&ç∫ |ü⁄#·Ã+&ç ` ø£˙dü+ Çq|ü >=&Éfi¶ ó¯ ¢ nsTTHê Hê&ÉT ˝Òe⁄. n+<äTe\¢ n–ï
<˚e⁄ì düV‰ü j·÷ìï Ä]ú+#·ø£ ‘·ù|Œ~ ø±<äT.
ø=ìï y˚\ dü+e‘·‡sê\ yÓqTø£≈î£ yÓfifl¯ &É+ <˚ìøÏ? q\uÛ’… j˚Tfi¯flHê&ÉT uÛÁÑ <ë#·\+
düMT|ü+ ˝Àì ns¡D≤´\˝À ø=+‘· uÛ÷Ñ $Tì ùdø£]+∫q ˇø£ $TÁ‘·Tì ªªÁ|üdTü ‘Ô +· @$T
|ü+&çdTü HÔ êïs¡T?μμ nì H˚qT Á|ü•ï+#·>± ªªÇ+ø± ô|s’ T¡ ¢ ô|≥º&+É es¡≈î£ sê˝Ò<Tä — n&É$ì
‘·>\∑ u…&TÉ ‘·THêïqTμμ nì »yêãT #ÓbÕŒ&ÉT. ªª‘·>\∑ u…≥&º ÜìøÏ ã<äT\T #Ó≥q¢ T ø={Ïùº d,Ô
ø£\|üqT neTTàø=qe#·TÃ>∑<ë! ø£˙dü+ ø£f˝º… H’… ê neTTàø√e#·TÃ>∑<ë!μμ nì H˚ qq>±,
ªªn~ ≈£L*<ä+&ÉT>∑|ìü ø±>∑\μμ <äHêï&ÉT.
1969˝À n+&Ée÷Hé, ìø√u≤sY Be⁄\˝À |üs´¡ ≥q ì$T‘·+Ô bÕs¡y¢ TÓ +{Ÿ düuTÑÛ ´\
ãè+<ä+˝À ˇø£ düuTÑÛ ´ì ¨<ë˝À H˚qT yÓ[flq|ü&ÉT nø£ÿ&ç ñ<√´>∑T\T e÷≈£î #Ó|Œæ q
ˇø£ e÷≥ á dü+<äs“¡ +¤ ˝À C≤„|øü ±ìøÏ edüTqÔ ï~. ‘·÷s¡TŒ u…+>±˝Ÿ qT+∫ (Ç|üŒ{Ï
ã+>±¢<X˚ Ÿ qT+∫) ‘·s*¡ e∫Ãq ø±+~o≈£î\qT ø=+<ä]ì *{Ï˝Ÿ n+&Ée÷Hé B$øÏ
#˚]Ã, nø£ÿ&É yê] ìyêdü+ ø√dü+ n&É$˝À ø=ìïy˚\ mø£sê\ y˚Ts¡qT ãT˝Ÿ&√»s¡‘¢ √
#·<Tä qT #˚XÊs¡T. ãT˝Ÿ&√»s¡T¢ ô|ø£*+∫q #Ó≥¢ yÓTT<äfifl¯ qT u≤<äT\ øÏ+<ä ø√dæ >∑T≥º\T
>∑T≥º\T>± ù|sêÃs¡T. Çø£ÿ&É eTq¬ø‘’ ˚ Ä ø£\|ü y˚T*$T ã+>±s¡+‘√ düe÷q+. ø±ì,
nø£ÿ&ç yê]øÏ <ëì‘√ |üì ˝Ò<Tä . nø£ÿ&çqT+∫ <ëìï ‘·s*¡ +#·&ÜìøÏ M\THêï, n+<äT≈£î
$|üØ‘·+>± Ks¡TÃ #˚jT· e\dæ edüT+Ô ~. @ eTÁ<ëdüT sπ e⁄ø√, ø£\ø£‘êÔ sπ e⁄ø√ #˚sÃ¡ &É+
e÷≥ $&ç∫ ô|≥º+&ç, b˛sYuº s¢… TTsY≈î£ #˚]ÃHê, n~ <ä+&ÉT>∑ uÒsy¡ T˚ ne⁄‘·T+~. mø£ÿ&çø°
ø£<\ä Ã≈£î+&Ü Ä ø£\|ü >∑T≥º\qT nø£ÿ&ÉH˚ $T>∑\Ã>±, yê{Ï˝À m\Tø£\T, |ü+~ø=≈£îÿ\T
m≈£îÿe>± #˚], ô|s’ ≈¢¡ î£ #ÓsT¡ |ü⁄ #˚dTü HÔ êïsTT. á |ü]dæ‹ú ˝À n–ï<˚e⁄ì düV‰ü j·÷ìï
‘êeTT Ä]ú+#·ø£ ‘·|Œü <˚y÷Ó nì ‘êeTT uÛ≤$düTqÔ ï≥Tº Á|üuTÑÛ ‘ê«~Ûø±s¡T\T e÷≈£î #ÓbÕŒs¡T.
ìsêΔsD¡ >± Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT >±ì, ∫e]øÏ Ä <˚e⁄&˚ ~≈£îÿ nsTTHê&˚y÷Ó !
d”‘· CÀdü´+ 87
n+&Ée÷Hé, ìø√u≤sY Be⁄\˝À H˚qT #·÷∫q n&Ée⁄\qT b˛*qy˚ ˇø£ Hê&ÉT
>∑+>± j·TeTTq\ |”sƒ¡uÛÑ÷eTT\˝À e⁄+&˚$. yê{Ï˝Àì #Ó≥T¢ q÷s¡T, q÷≥ j·÷uÛ…’
n&ÉT>∑T\ jÓT‘·TÔ es¡≈£î ô|s¡T>∑T‘êsTT. ø=ìï+{Ï yÓTT<äfi¯fl ¬ø’yês¡+ |ü~, |ü~ùV≤qT
n&ÉT>∑T\qT $T+∫ b˛‘·T+~. ∫≈£îÿ s=≈£îÿs¡T>± ô|]–q Ä #Ó≥¢ ø=eTà\>∑T+&Ü, Ä
ø=eTà\ô|’øÏ <ä≥º+>± m>∑u≤øÏq r>∑\ >∑T+&Ü yÓ\T‘·Ts¡T øÏ+~øÏ ~>∑˝Ò<äT. Ç{Ïº
ø°ø±s¡D≤´\˝À ø±\T ô|≥º&+É ‘·eT≈£î kÕ<Û´ä + ø±ø£ b˛sTTq+<äTH˚ dü|dÔü +æ <ÛTä ÁbÕ+‘·+˝Àì
Äs¡T´\T >∑+>±j·TeTTq\ |”su¡ƒ ÷ÑÛ eTT\˝ÀøÏ düsêdü]>± $dü]Ô +#·˝<Ò Tä . Ä |”su¡ƒ ÷ÑÛ eTT\≈£î
ñ‘·sÔ ~¡ X¯˝À (Væ≤e÷\j·T |üs«¡ ‘· |ü+øÏøÔ Ï ø=+#Ó+ ~>∑Te˝À) ns¡D≤´\ kÕ+Á<ä‘· ‘·≈î£ ÿe
ø±ã{Ï,º Ä ÁbÕ+‘·+>∑T+&Ü H˚bÕ˝Ÿ es¡≈î£ eTT+<äT≈£î #=#·TÃ≈£îb˛j·÷s¡T. nø£ÿ&É qT+∫
<äøÏåD ~X¯≈£î eTs¡*, Áø£e÷qT>∑‘·+>± >∑+>±j·TeTTq\ rsê\≈£î #˚sês¡T.8 ns¡D´
ÁbÕ+‘·+ qT+∫ ns¡D´ÁbÕ+‘êìøÏ á |ü⁄s√>∑eTq+˝À yê]øÏ u≤dü≥>± ì*∫qyê&ÉT
n–ï<˚e⁄&˚!
Ç+‘·≈î£ |üPs¡«y˚T H˚qT dü÷∫+∫q≥Tº, dü|dÔü +æ <ÛTä ÁbÕ+‘·+qT+∫ Äs¡T´\ $düsÔ D¡ ≈£î
n–ï<˚e⁄&ÉT $X‚w+ü >± düV‰ü j·T |ü&qç ≥Tº #Ó|Œü &ÜìøÏ ãTTπ>«<ä+˝ÀH˚ nH˚ø£ kÕøå±´<Ûësê
\THêïsTT. yê{Ï˝À ˇø£<ëìï e÷Á‘·yT˚ Çø£ÿ&É ù|s=ÿ+{≤qT. ãVüQXÊ H˚bÕ˝Ÿ ~X¯˝À
$düÔ]düTÔqï ø±\+˝À ãTTπ>«<äãTTwüß\T Ä\eT+<ä q&ÉTeT>∑\ ÄuÀ‘·T‘√ ns¡D´+
eT<Û´ä >∑\ n–ï<˚e⁄ì b˛˝≤Ãs¡T. yêj·TT<˚e⁄ì Áb˛‘ê‡Vü≤+‘√ eT]+‘·>± n‘·&TÉ ‘·q
Á|ü‘êbÕìï #·÷|ædTü HÔ êï&ÉHêïs¡T. n‘·&ç Hê\ÿ\T ø=&Éefi¯fle˝… m+&ÉT#Ó≥q¢ T <Û«ä +dü+
#˚düTÔqï eHêïs¡T. n‘·&ÉT q&ç∫q <ë] ø±s¡Tq\¢>± e÷]b˛‘·Tqï <äHêïs¡T.9 Ç~
ns¡D≤´\qT <ä>+Δ∑ #˚jT· &Üìï >∑T]+∫q ø£$‘·«y˚T ø±<ë?
eT]ø=+‘· ø±\+ ‘·sê«‘· ns¡D≤´\qT eT]+‘·>± <ä>+Δ∑ #˚d÷ü Ô ‘·÷s¡TŒ ~≈£îÿ≈£î
Äs¡T´\T @ $<Û+ä >± $dü]Ô +#ês√ X¯‘|· <ü ä∏ Áu≤Vü≤àD+˝Àì ˇø£ |òTü ≥º+ $X¯Bø£]düTqÔ ï~.10
düs¡dü«r qBrs¡+ qT+∫ ‘·÷s¡TŒ>± eTT+<äT≈£î kÕ–b˛‘·÷ ‘·q <ë]˝À >∑\
ÁbÕ+‘ê\ìï+{Ïì n–ï<˚e⁄&ÉT |ü$Á‘·+ #˚XÊ&É≥. ø±ì, dü<ë˙s¡ nH˚ q~ì <ë{Ï
eTT+<äT≈£î yÓfifl¯ ˝Òøb£ ˛j·÷&É≥. (ø√dü\, $<˚V≤ü sêC≤´\ dü]Vü≤<äT› ˝Àì~ á q~).
n+‘·≥ $<˚|Tüò e÷<Ûeä ⁄&ÉH˚ sêE e∫Ã, q~ì <ë≥&É+˝À n–ï<˚e⁄ìøÏ Ädüsê>±
ì*#ê&É≥. n–ï<˚e⁄ì düŒs¡Ù ‘·>∑\q+<äTq n|ü$Á‘·yÓTÆ q~>± $T–*b˛sTTq<äqï
ø±s¡D≤q n+‘·≈î£ eTT+<äT dü<ë˙s¡≈î£ ‘·÷s¡TŒ~X¯˝À Áu≤Vü≤àDT\T ìedæ+#˚yês¡T ø±s¡≥.
n–ï dü+kÕÿs¡+‘√ |ü$Á‘· yÓTqÆ ÁbÕ+‘·+>± n~ e÷]q+‘·H˚ nø£ÿ&É yês¡T ì•Ã+‘·>±
dæús¡|ü&çHês¡≥. ø=‘·Ôe\dü ÁbÕ+‘ê\qT HÓ\ø=\Œ&ÜìøÏ eTT+<äT nø£ÿ&ç ø±qHê\qT
ø£Áå ‹j·TT\ düV‰ü j·T+‘√ Áu≤Vü≤àD√‘·eÔ TT\T, ãTTwæd‘ü eÔ· TT\T <ä>+Δ∑ #˚ùdyês¡q &ÜìøÏ
Bìïˇø£ ‹s¡T>∑T˝Òì ‘êsêÿD+>± ù|s=ÿqï~ ˇø£ÿ m.m˝Ÿ.ãwü+ e÷Á‘·y˚T ø±<äT,11
uÛ≤s¡rj·T #·]Á‘·ø±s¡T\T ô|≈£îÿeT+~ ≈£L&Ü e⁄Hêïs¡T.
ø√dü\ qT+∫ ‘·÷s¡TŒ ~≈£îÿ≈£î Äs¡T´\T $düÔs¡D |òüT≥º+˝À $<˚|òüT e÷<Ûäe⁄ì
bÕÁ‘·≈£î ‘·T\ýÓTÆq<˚ ø√dü\+ qT+∫ HÓ’ãTT‹~X¯˝À yê] |ü⁄s√>∑eTq |òüT≥º+˝À
njÓ÷<Ûë´sêeTTì bÕÁ‘·. Bì $X¯Bø£s¡D≈£î |üPs¡«+ #Ó|üŒe\dæq $X‚cÕ\T ø=ìï
e⁄HêïsTT. eTÚs¡T´\ø±˝≤ìøÏ ø=+#Ó+ eTT+<äTes¡≈î£ ns¡D≤´\qT <ä>+Δ∑ #˚jT· &É+ <ë«sê
eékÕj·T øπ Áå ‘ê\ $düsÔ D¡ ø=qkÕ–+~. eékÕj·÷_Ûeè~Δ ø√dü+, j·T»„ j·÷>±<äT\
ø√dü+ ns¡D≤´\˝À >∑\ |òü\|ü⁄wüŒ uÛÑ]‘· eèøå±\HÓ’Hê sêE <ä>∑Δ+ #˚sTT+#·&É+
m+‘·e÷Á‘·+ <√wü+ ø±<äì edæwü̃ <Ûsä à¡ dü÷Á‘ê\T ñ<√Èwdæ Tü HÔ êïsTT.12 ø±>±, eTVü‰uÛ≤s¡‘·
ø±\+˝À U≤+&Ée<äVü≤q+ »]–+~ n–ï<˚e⁄ì nJs¡íyê´~Û ìyês¡Dø√dü+ ø±<äT.
ns¡sú ê»´+ ù|s¡T‘√ <Ûèä ‘·sêÁwüß&º TÉ bÕ+&Ée⁄\ øÏ∫Ãq{Ï~º Ç|üŒ{Ï &Û©ç ¢ |ü]düsê\˝Àì
U≤+&Ée eHêìï. <ëìï U≤+&Ée Á|üd+úü nì ≈£L&Ü nH˚yês¡T. n|üŒ{Ï˝À Hê>∑C≤‹
yê]øÏ n~ ìyêdükÕúq+. Ç+Á<äÁ|üd+úü sê»<Ûë˙ q>∑s+¡ >± nø£ÿ&É ‘·eT sê»´dü+kÕú|qü
ø√dü+ bÕ+&Ée⁄\T #˚dqæ yÓTT≥º yÓTT<ä{|Ï ìü U≤+&ÉeeHêìï ‘·>\∑ u…≥&º +É ˇø£ $<Û+ä >±
n~ |òTü Às¡ Vü≤‘ê´ø±+&É. ˇø£ |üø+å£ s√E\bÕ≥T n~ ø=qkÕ–+~. ∫≥º∫e]øÏ <ëì
qT+∫ ÁbÕD≤\‘√ ãj·T≥|ü&+ç ~ ‘·ø≈å£ î£ &ÉT, j·TeTT&ÉT, Hê\T>∑T |æ#T· Ãø£\T e÷Á‘·yT˚ .
eTj·TT&ÉT ndüTs¡T&ÉT ø±>±, ‘·ø≈å£ î£ &ÉT Hê>∑C≤‹yê&É≥. U≤+&Éeeq <äV≤ü q dü+<äs“¡ +¤ ˝À
‘·q C≤‹yê]ì düs«¡ HêX¯q+ #˚dqæ +<äTøπ Áu≤Vü≤àDy˚w+ü ‘√ |üØøÏ‘å T· Ô sê»ÁbÕkÕ<ä+˝À
Á|üy•˚ +∫ n‘·&ìç ‘·ø≈å£ î£ &ÉT #·+|æe⁄+&Ü*. Ç+<äTô|’ »qy˚T»j·TT&ÉT Hê>∑C≤‹yê]ô|’
<ä+&Ó‹Ô yê]ì ∫Á‘·e<Ûä #˚XÊ&ÉT. (áHê{Ï eTq Hê>∑ düeTdü´ áHê{Ï~ ø±<äì,
eTVü‰uÛ≤s¡‘· ø±\+Hê&˚ Ç~ ‘·\jÓT‹Ô+<äì á dü+|òTü ≥q\T dü÷∫düTHÔ êïsTT)
m+‘·{Ï Áøösê´ì¬øH’ ê, ne÷qTwü‘ê«ì¬øH’ ê dü+dæ<|Δä &ü ,ç ns¡D≤´\qT dü«Á|üj÷Ó C≤ì¬ø’
Äs¡T´\T <ä>∑Δ+ #˚j·T&É+ ì*∫b˛sTT+~ ãVüQXÊ nXÀ≈£îì ø±\+˝ÀH˚ ø±e#·TÃ.
j·T»„j÷· >±<äT\‘√ bÕ≥T ns¡D≤´\qT uÛdÑ à” |ü≥\+ #˚jT· &Üìï Äj·Tq ìùw~Û+#ê&ÉT.
n&Ée⁄\qT eT] ø±*Ãy˚ùd,Ô <˚XÊìøÏ nqsêú\T ‘·|Œü ì |ü]dæ‹ú n|üŒ{ÏøÏ @s¡Œ&ç e⁄+&Ü*.
n+<äTe\¢H˚ U≤+&Éeeq <äVü≤Hêìï ˇø£ <˚e‘êø±s¡´+>± ˇø£#√≥ n_Ûe]í+∫q
eTVü‰uÛ≤s¡‘y· T˚ n&Ée⁄\≈£î ∫#·TÃ ô|≥º&+É eTVü‰bÕ|ü eTì eTs=ø£#√≥ ôV≤#·Ã]+∫+~.
á ôV≤#·Ã]ø£ ;Ûwàü |üs«¡ +˝À e⁄qï~. á |üsê«ìï eTVü‰uÛ≤s¡‘+· ˝À <ä÷]Ã+~ >∑T|üsÔ êE\
ø±\+˝À ø±e#·TÃ. esêíÁX¯eT eédüúqT ã\|üs¡#·&Üìπø Bì bò˛s¡®Ø »]–+~.
d”‘· CÀdü´+ 89
Áu≤Vü≤àD≤~Ûø´£ ‘·qT >∑T]+∫ #Ó|Œü <ä\#·Tø=qï ≈£îVü≤Hê <Ûsä à¡ dü÷Á‘ê\qT ˇø£ ø£Áå ‹j·TTì
H√≥ #Ó|Œæ +#·&+É á bò˛s¡Ø® ø√s¡T\ >∑&dÉ ]ü ‘·Hêìï ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqï~.
Ç|ü&ÉT ‹]– yÓqTø£≈î£ yÓ[fl ù|s=ÿq<ä>T∑ $wüjT· $T~. áHê{Ïø° eT‘· dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ
@<√ ˇø£ Ä#êsêìï, ˝Ò<ë dü+Á|ü<ëj·÷ìï bÕ{Ï+#·≈î£ +&Ü ùd<ë´ìï ÁbÕs¡+_Û+#·sT¡ .
|üPs¡« ø±\+˝À bÂs¡T\ ì‘·´J$‘·+‘√ eT‘êìøÏ eT]+‘·>± Á|üy˚Tj·T+ e⁄+&˚~.
ãTTwüß\Tqï yês¡T eT<ë´ìï (k˛eTs¡kÕìï) dæ<äΔ|üs¡∫, <ëìï ùd$+#·&ÜH˚ï ˇø£
eT‘ê#ês¡+>± e÷s¡Ã˝Ò<ë? k˛eTj·TC„eTì <ëìøÏ ô|<ä› ù|s¡T ô|≥º˝<Ò ë? @&ÉT $<Ûë\T>±
<ëìï »]ù|yês¡T ø±<ë? eT+Á‘ê\‘√, ‘·+Á‘ê\‘√ m+‘· n≥ºV‰ü dü+>± <ëìï »]|æ‘˚
n+‘· |òTü q‘· ‘·eT≈£î <äøÿ£ >∑\<äì uÛ≤$+#˚ yês¡T ø±<ë? nsTTq|ü&ÉT ø=‘·Ô e\dü
ÁbÕ+‘ê\qT HÓ\ø=\Œ&ÜìøÏ eTT+<äT ø=‘·Ô eékÕj·TπøåÁ‘ê\qT dü+kÕú|æ+#·&ÜìøÏ
eTT+<äT, @<√ ˇø£ ô|<ä› ‘·+‘·TqT yês¡T »s¡|&ü +É düV≤ü »y˚T ø±<ë? j·T»„j÷· >±<äT\qT
ìùw~Û+∫q nXÀ≈£î&ÉT dü]>± n<˚ düeTj·T+˝À ns¡D´ ÁbÕ+‘ê\qT <ä>+›∑ #˚jT· &É+ô|’
≈£L&Ü Ä+ø£å $~Û+#·&+É Á|ü‘´˚ øÏ+∫ >∑eTHês¡ΩyTÓ qÆ $wüjT· +. uÛ>Ñ e∑ BZ‘q· T bò˛s¡Ø® #˚dæ
eTVü‰uÛ≤s¡‘+· ˝À <ä÷]Ãqyêπs ;Ûwàü |üsê«ìï ≈£L&Ü <ëì˝À Á|üø|åÏ +Ôü #˚dæ e⁄+&Ée#·TÃ.
j·T»„ j·÷>±<äT\qT uÛ>Ñ e∑ BZ‘· ìs¡d+æ #·>±, ns¡D≤´\qT uÛdÑ à” |ü≥\+ #˚jT· &É+ bÕ|ü
ø£è‘·éTì ;Ûwàü |üs«¡ + ôV≤#·Ã]düTqÔ ï~. Ç~ ≈£L&Ü Á|ü‘´˚ øÏ+∫ >∑eTHês¡ΩyTÓ qÆ $wüjT· y˚T!
Çø£ÿ&É H˚qT H=øÏÿ #Ó|Œü >√s¡T‘·Tqï~ sêe÷j·TD+˝À eTq≈£î ‘·–˝Ò $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT,
uÛsÑ <¡ ë«E&ÉT, nÁ‹, X¯su¡ +ÑÛ >∑T&ÉT, düTr≈£îå &í TÉ , düT<äsÙ¡ qT&ÉT, n>∑dTü ´Ô &ÉT eTTqï>∑T ãTTwüß\T
ÄÁX¯e÷\ ù|s¡T‘√ <ä+&Éø±s¡D´+˝À eékÕj·T πøåÁ‘ê\qT HÓ\ø=*ŒHês¡ì, yê{Ïì
HÓ\ø=\Œ &ÜìøÏ eTT+<äT j·T»„j÷· >±<äT\ ù|s¡T‘√ <ä+&Éø±s¡D´+˝À $XÊ\ÁbÕ+‘ê\qT
<ä>+Δ∑ #˚XÊs¡ì, Ç~ øπ e\+ Hê }Vü≤ ø±<äì X¯‘|· <ü Áä∏ u≤Vü≤àD≤ìï $eTsêÙ‘·àø£ <äèwæ‘º √
|ü]o*ùdÔ MTπø ‘Ó\TdüTÔ+~. @ j·T»„yÓTÆHê, @ j·÷>∑yÓTÆHê, <ëì˝À @y√ ø=ìï
ã÷‘·Te÷≥\T ‘·|Œü e⁄, ã÷‘·T|üqT˝…H’ ê ‘·|Œü e⁄. M{ÏøÏ Ä<ÛTä ìø£ uÛ≤s¡rj·TT&ÉT dæ>T∑ ‘Z √
‘·\e+#·Tø√yê\ì mHé.myéT. ≈£î+πsqƒ T b˛*q eTVü‰|ü+&ç‘T· &ÉT ÁyêXÊ&ÉT. ø±ì, Ç+<äT≈£î
dü+ã+~Û+∫q #·sÃ¡ ˝ÀøÏ Çø£ÿ&É eTq+ ~>∑qø£ÿs¡˝<Ò Tä . Çø£ÿ&É >∑eTì+#·<>ä T∑ $wüjT· +
yê»ù|j·T+ Ä~˝À |üP]Ô>± nqïbÕ˙j·÷\≈£î dü+ã+~Û+∫q j·T»„eTì. Ç~
e÷qe⁄\πø ø±ø£, <˚e‘·\≈£î nqï+ ô|≥º>\∑ j·T»„eTì Á|üC≤|ü‹ #ÓbÕŒ&É≥. á j·T»„
dü+<äs“¡ +¤ ˝À eTs¡T‘·T\Ô k˛ÔÁ‘·+ »s¡T>∑T‘·T+~. eTs¡T‘·T\Ô T ø£s¸¡ ≈î£ \ì, ø£s¸¡ ≈î£ ˝Ò nqï<ë‘·\ì
X¯‘|· <ü ä∏ Áu≤Vü≤àD+ düŒwü+º #˚dTü qÔ ï~.13
Ç+‘·es¡≈î£ H˚qT Áyêdæq $wüj÷· \˝À @ø°u$ÑÛ +#·>\∑ yês¡T sêeTsêeD j·TT<ëΔìøÏ
#ê]Á‘·ø±<Ûës¡+ m+‘√ ø=+‘· e⁄+fÒ, <ëìï ÄVü‰s¡ùdø£s¡D, ÄVü‰s√‘·Œ‹Ô eédüú\
dü+|òTü s¡¸D>± Hêe˝… ‘êeTT düsTT‘·+ >∑T]Ô+#·>\∑ T>∑T‘ês¡T. nsTT‘˚, Ç~ Hê ªª&çdÿü eØμμ
ø±<äT— Ç~es¡˝ÀH˚ ø=+<äsT¡ dü]>± Ç<˚ rsêàHêìøÏ e#êÃs¡T. n{Ïyº ê]˝À s=$T˝≤
<∏ë|üsqY T Á|ü‘´˚ øÏ+∫ ù|s=ÿHê*. >∑+>±q~ ˝Àj·T≈£î #Ó+~q ÄVü‰s√‘·Œ‹Ô esêZ\≈£î,
$+<Ûä´ |üs¡«‘·ÁbÕ+‘ê\˝Àì ÄVü‰s¡ ùdø£s¡D esêZ\≈£î eT<Ûä´ »]–q dü+|òüTs¡¸DÒ
sêeTsêeD j·TT<ä+Δ ø±e#·TÃqì ÄyÓT Áyêdæ+~. á j·TT<ëΔìï $+<Û´ä ÁbÕ+‘·+ qT+∫
eT]+‘· <äøÏåD+>± dæ+Vü≤fi≤ìøÏ »s¡|ü&É+ sêe÷j·TD≤ìï ‹|æŒ Áyêdæqyê] |üì
ø±e#·TÃqì ÄyÓT n_ÛÁbÕj·T|ü&+ç ~.14
Hê>∑]≈£î&ÉT ø±e&ÜìøÏ eTT+<äT e÷qe⁄&ÉT s¬ +&ÉT eédü\ú >∑T+&Ü |üjT· ì+#ê*.
yê{Ï˝À yÓTT<ä{~Ï ÁbÕø£è‘êedüú (XÊy˚»Ø)— s¬ +&Ée~ ãs¡“sêedüú (u≤s¡“]»+) Ç+ø±
yÓTT<ä{Ï eédüqú T <ë≥ì yês¡T Á|ü|+ü #·+˝À nø£ÿ&Éøÿ£ &É ø=~› eT+~ e⁄Hêïs¡T— s¬ +&Ée
eédüú˝À $T–*q yês¡T mqï<ä>∑T dü+K´˝ÀH˚ e⁄Hêïs¡T. <ä+&Éø±s¡DýêdüT\qT
(sêø£ådüT\qï ù|s¡T‘√) ÁbÕø£è‘·eédüúqT <ë≥ì yês¡T>± ø=ìï#√≥¢ sêe÷j·TD+
dü÷∫düTqÔ ï~— yês¡T njÓ÷<Ûë´ yêdüT\qT $T+∫b˛>∑\ Hê>∑]≈£î˝…q’ ≥Tº eT] ø=ìï#√≥¢
ù|s=ÿ+≥Tqï~. ø±ì, ìC≤ìøÏ nø£ÿ&ç yês¡T ãs¡“sêedü≈ú î£ #Ó+~q yês¡T, ÁbÕø£è‘êedü≈ú î£
#Ó+~q yê¬s’‘˚, yês¡T qs¡e÷+düuÛÑ≈£å≈£î\T ø±yê*. ø±ì, qs¡e÷+dü uÛÑø£å≈£î\T>±
sêe÷j·TD+ $düŒwü+º >± ù|s=ÿqï{Ïº yês¡T $s¡<TäÛ &ÉT, Ç\«\T&ÉT, yê‘ê|æ, ø£ã+<ÛTä &ÉT
e÷Á‘·y˚T. nsTT‘˚, á q\TZ]øÏ dü+ã+~Û+∫q ø£<∏ä\T πøe\+ |ü⁄øÏÿ{Ï |ü⁄sêD≤\ì
yê{Ï eTTU≤H˚ Áyêdæô|{Ïº e⁄qï~. ‘·q j·T»„sø¡ Då£ ≈£î sêeT\ø£àå DT\qT |ü+|æ+#·e\dæ+~>±
ø√s¡&ÜìøÏ <äXs¯ <¡ Tä∏ ì e<ä≈› î£ e∫Ãq $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT sêø£då Tü \qT >∑T]+∫ #˚dqæ ì+<ä\˝À
qs¡e÷+dü uÛøÑ Då£ ˇø£{Ï ø±<äT (njÓ÷<Ûë´ø±+&É, 19e düs)Z¡ . ∫Á‘·≈L£ ≥+ e<ä› ìedædTü qÔ ï
ãTTwüß\T sêø£då Tü \ô|’ sêeTTìøÏ #˚dqæ |òsæ ê´<äT\˝À qs¡e÷+dü uÛøÑ Då£ ˇø£{Ï ø±<äT
njÓ÷<Ûë´ ø±+&É, 116e düs)Z¡ . X¯su¡ +ÑÛ >±ÁX¯e÷ìøÏ sêeTTìe<ä≈› î£ sêj·Tu≤s¡+ e∫Ãq
ãTTwüß˝…’Hê sêø£ådüT\T ‘·eTqT ø£ã[düTÔqï≥Tº #Ó|üŒ˝Ò<äT (Äs¡D´ø±+&É, Äs¡e düs¡Z).
sêeDTì q>∑sT¡ ˝À Vü≤qTeT+‘·T&ÉT #·÷∫q e+≥ bÕÁ‘·\˝À ªª‘˚H‘Ó √ e+&çq, eT<ä´+‘√
‘·&|ç qæ μμ e+≥ø±˝Ò e⁄HêïsTT ø±ì, qs¡e÷+dü+ ˝Ò<Tä (düT+<äsø¡ ±+&É, Äs¡e düs)Z¡
ìÁ<äqT+∫ y˚T˝§ÿq>±H˚ ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ &í TÉ ‹q&Üì¬ø’ sêdüT\T>± b˛dæq uÛÀ»q |ü<ësêú\˝À
e⁄qï~ |ü+~e÷+düy˚T, <äTqï e÷+düy˚T, qs¡e÷+dü+ ø±<äT (j·TT<äΔø±+&É, 60e
d”‘· CÀdü´+ 91
düs)Z¡ . Ç+<äTe\¢ sêø£då Tü \T qs¡e÷+dü uÛøÑ ≈å£ î£ \q&É+, yês¡T ÁbÕø£è‘êedü≈ú î£ #Ó+~q
yês¡q&É+ ìsê<Ûës¡yTÓ qÆ ì+<ä\T e÷Á‘·yT˚ .
sêe÷j·TD≤ìï ‹]– C≤Á>∑‘>Ô· ± |ü]o*ùd,Ô <ä+&Éø±s¡D´+˝Àì yês¡T ÄVü‰s¡ùdø£sD¡
eédü≈ú î£ #Ó+~q yês¡ì ‘Ó\TdüT+Ô ~. |æq‘·*¢ ø¬ øπ’ sTT ø√¬sÿ Á|üø±s¡+ ‘êqT eqyêkÕìøÏ
b˛qTqï≥Tº ‘·*¢ øödü\´≈£î #ÓãT‘·÷, sêeTT&Éqï e÷≥ <ä+&Éø±s¡D´+˝À ‘êqT ªª‘˚H,Ó
>∑&\¶É T, <äT+|ü\T, |ü+&ÉTμ¢ μ ‹+≥÷ ø±\πø|å +ü #˚jT· uÀ‘·THêïqì (njÓ÷<Ûë´ ø±+&É,
20e düs¡Z). dü]>± Ç<˚ e÷≥qT sêeTT&ÉT >∑TVüQìøÏ düsTT‘·+ #ÓãT‘ê&ÉT
(njÓ÷<Ûë´ø±+&É, 50e düs)Z¡ . >∑+>±q~ì <ëfÒd]ü øÏ Äø£*>=qï sêeT\ø£àå DT\T y˚{≤&ç
‹qï~ |ü+~ì, eTqTuÀ‘·TqT, <äT|æŒì, q\¢#ês¡\ <äT|æŒì (njÓ÷<Ûë´ ø±+&É, 52e
düs)Z¡ . ns¡DýêkÕìï >∑&|É &ü ÜìøÏ ∫Á‘·≈L£ ≥ |üs«¡ ‘· ÁbÕ+‘·+ ñ‘·eÔ TyÓTqÆ <äì, ªªMT≈£î
ø±e\dæq ‘˚H,Ó <äT+|ü\T, |ü+&ÉTμ¢ μ nø£ÿ&É düeTè~Δ>± \_ÛkÕÔjT· ì sêeTTìøÏ uÛsÑ <¡ ë«E&ÉT
#ÓãT‘ê&ÉT (njÓ÷<Ûë´ø±+&É, 54e düs)Z¡ . sêeTT&ÉT <ä+&Éø±s¡D´+˝À Á|üy•˚ +#·>±H˚
nø£ÿ&ç ãTTwüß\T Äj·Tq≈£î n‹~∏ dü‘êÿs¡+>± n+~+∫q{Ï$º ªªeqéTT˝…q’ ø£+<äeT÷\
|ò\ü eTT\T, eTiÏjT· T eqeTTq <=s¡≈î£ HêHê $<Ûë Vü‰s¡eTT\Tμμ e÷Á‘·yT˚ (ns¡D´ø±+&É,
ˇø£≥e düs)Z¡ . |ü+bÕdüs√esêìï Á|üX+¯ dæd÷ü ,Ô ø£ã+<ÛTä &ÉT sêeTTìøÏ #Ó|Œæ q e÷≥*$:
ªªsê|òTü yê! j·÷ düsd¡ Tü ‡ q+<äT sêj·T+#·\T, ˙s¡Tø√fi¯ófl, Áøö+#·eTT\T, \≈£îeTTøÏ|≥æ \º T
˙{ÏjT· +<äT <˚\T#·T ì+|ü⁄>± >∑÷j·TT #·T+&ÉTqT. Ä |ü≈îå£ \T ‹qïì dü«uÛ≤eeTT>∑\$jÓTÆ ,
e<Ûeä Tq HÓ{<ºÏ √ jÓTiT>∑e⁄ >±q e÷qe⁄\qT p∫ j·T$ uÛj Ñ T· |ü&eÉ ⁄. H˚‹eTT<ä\› +
uÀ˝…&ç j·÷ ã*dæq |ü≈îå£ \qT ~q>∑\s¡T. \ø£àå DT&ÉT ˙jÓT&É uÛøÑ ÔÏ >∑\yê&ÉT >∑qTø£,
eT+∫$j·TT, #·s¡àeTT i…ø£ÿ\T ˝Òì$j·TT, ã*dæq$j·TT, eTT+&ÉT¢ ˝Òì$j·TTHÓ’q
>∑+&ÉT#˚|\ü qT, #=i#˚|\ü qT, s=j·T´#˚|\ü qT u≤DeTT\#˚ >={Ï,º yêì ìqT|üX˝¯ ≤ø£≈î£
Á>∑T∫Ã, ø±*Ã ˙≈£î <Ó∫Ã sT÷>∑\&ÉT. ˙yê #˚|\ü qT |ü+bÕrs¡eTTq >∑÷s¡TÃ+&ç uÛøÑ +åÏ #·T
#·T+&É>±....μμ (ns¡D´ø±+&É, 73e düs)Z¡ . ø±>±, yêqs¡T\ ÄVü‰s¡+ düsTT‘·+ ø£+<äeT÷\
|òü˝≤\ì øÏwæÿ+<Ûëø±+&É (37e düs¡Z) ù|s=ÿ+≥Tqï~. Á|ü‘˚´øÏ+∫ á$wüj·TyÓTÆ
sêe÷j·TD≤ìï |ü]o*+∫q <˚esêE #Ûq· ï rsêàq+ Á|üø±s¡+ \+ø£˝À nHêïìï >∑T]+∫
#Ó<Tä s¡Tyê≥T>± ø£qã&˚ Á|ükÕÔeq\T Á|üøbåÏ ÕÔ˝.Ò \+ø£˝À eékÕj·T+ ˝Ò<Tä , |üXó¯ b˛wüD
˝Ò<Tä . Ç+‘˚ø±<äT, nø£ÿ&É #ê‘·Ts¡«s¡´í + ˝Ò<Tä , es¡≈Ô î£ \T ˝ÒsT¡ , $|üDT\T ˝Òe⁄, y˚XÊ´+>∑q\T
˝ÒsT¡ . sêeDTì sê»<Ûëìì ˇø£ |ü⁄s¡+>± sêe÷j·TD+ e]ídTü HÔ êï, n~ @<√ ˇø£
Ä≥$≈£î\ ‘Ó>≈∑ î£ #Ó+~q ÄyêdüeTì #Ó|Œü &ÜìøÏ nHê´<Ûësê\T <ëì˝À ô|≈£îÿ\THêïsTT.15
1969˝À H˚qT #·÷dæq ø±sY ìø√u≤sY B$øÏ ø±düÔ ≈£î&çjTÓ &É+>± sêeDTì \+ø£
ãVüQXÊ e⁄+&˚~. á B$˝À Äe⁄\T ˝Òe⁄, ãi…\¿ T ˝Òe⁄, y˚Tø£\T, >=i…˝¿ H’… ê ˝Òe⁄.
nø£ÿ&çyês¡T bÕ\T, ô|s¡T>∑T, yÓqï, H˚sTT ñ|üj÷Ó –+#·sT¡ . Ç+&çj÷· q&ç>&∑ ô¶É |’ |ü&eÉ T{Ï
qT+∫ ‘·÷s¡TŒ yÓ[flq ø=B›, ñ‘·sÔ +¡ qT+∫ <äøDåÏ ≤ìøÏ yÓ[flq ø=B› bÕ\T, ô|s¡T>∑T,
yÓqï, H˚sTT ñ|üj÷Ó >∑+ ‘·>T∑ ‘Z T· +~, e+≥ q÷HÓ\ ñ|üj÷Ó >∑+ ô|s¡T>∑T‘·T+~. e÷qe
$ø±düXÊÁdüyÔ ‘˚ Ô· ìs¡à˝Ÿ ≈£îe÷sY uÀdt #Ó|Œæ q≥Tº, Äs¡T´\≈£î H˚sTT ˝Òøb£ ˛‘˚ »s¡T>∑<Tä ,
nHês¡T´\≈£î q÷HÓ e⁄+fÒ #ê\T.16 ø±sY ìø√u≤sY˝Àì yês¡T ìcÕ<äT\≥. Ç+&çj÷·
q&ç>&∑ ô¶É |’ Ç|ü&ÉTqï ìcÕ<ä C≤‹ ‘Ó>\∑ ˝À ˇø£<ëì ù|s¡T ªªø√˝Ÿμμ. M]øÏ á ù|s¡T
sêe&ÜìøÏ ø√˝≤ìï (|ü+~ì) Ms¡T n_Ûe÷ì+#·&yÉ T˚ ø±e#·TÃ.17 @yÓTHÆ ê, ø±sY ìø√u≤sY
B$˝À e⁄qï$ |ü+<äT\T e÷Á‘·yT˚ . yê{Ï e÷+kÕH˚ï nø£ÿ&ç yês¡T ‹+{≤s¡T. nHêïìøÏ
ã<äT\T ªªÁu…&é Á|òPü {Ÿμμ nH˚ <ëìï ‹+{≤s¡T. b˛‘˚, yÓTT‘·+Ô Bìì ˇø£ ø=ã“] ‘√≥>±
#Ó|Œü e#·TÃ, ø=ã“πs yê]øÏ |ò\ü Vü‰s¡+, ø=ã“] ˙fi‚fl yê]øÏ bÕ\T, ø=ã“]q÷H˚ yê]øÏ
H˚sTT. Hê>∑* yê]øÏ ‘Ó*j·T<äT— ùd<ä´+‘√ yê]øÏ ì$T‘·+Ô ˝Ò<Tä . sêe÷j·TD ø±\+˝À
<ä+&Éø±s¡D´+˝Àì nHês¡T´\T (yês¡T ìcÕ<äT\qTø=q&ÜìøÏ m≈£îÿe Ä<Ûësê\THêïsTT)
áHê&ÉT ø±sY ìø√u≤sY B$˝Àì yê]e˝… ÄVü‰s¡ ùdø£sD¡ eédü≈ú î£ #Ó+~q yêπs nì
ìdü‡+<˚V≤ü +>± #Ó|Œü e#·TÃ.
ÄVü‰s√‘·Œ‹Ô eédü˝ú À eTìwæøÏ mø£sy¡ TÓ HÆ ê #ê\T, ÄVü‰s¡ùdø£sD¡ eédü˝ú À <ë<ë|ü⁄
ˇø£ #·<sä |¡ ⁄ü yÓT\Æ T ø±yê*, ø=ìï ø=ìï ÁbÕ+‘ê\˝À n+‘·ø+£ fÒ ôV≤#·TÃ>± ≈£L&Ü
ø±yê*, ø±sY ìø√u≤sY˝À #·<sä |¡ ⁄ü yÓT\Æ T≈£î dü>≥∑ T »HêuÛ≤ j·÷uÛ.’… Ç+<äT≈£î ø±s¡D+
` Ç+‘·≈î£ eTT+<äT H˚qT ù|s=ÿqï≥Tº, Ä B$ <ë<ë|ü⁄ ˇø£ ø=ã“]‘√≥ ø±e&ÉyT˚ .
ìø√u≤sY B«|ü düeT÷Vü‰ìøÏ #Ó+~q eT] ø=ìï+{Ï˝À yê{Ï $d”sÔ êíìø°, »qdü+K´≈£L
ìwüŒ‹Ô Ç+‘·≈î£ #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, *{Ï˝Ÿ ìø√u≤sY yÓX’ Ê\´+ 57 #·<sä |¡ ⁄ü
yÓTfiÆ ó¯ fl ø±>±, »HêuÛ≤ (1960 Hê{Ï ˝…øÿ£ \ Á|üø±s¡+) 182 e÷Á‘·+— Áπ>{Ÿ ìø√u≤sY
yÓX’ Ê\´+ 333 #·<sä |¡ ⁄ü yÓTfiÆ ó¯ fl ø±>±, <ëì »HêuÛ≤ 203 e÷Á‘·yT˚ ,18 ÄVü‰s¡ùdø£sD¡
eédü˝ú À eTìwæøÏ ø£˙dü+ mø£s+¡ #=|üq ø±yê\qï >∑T]Ô+|ü⁄‘√H˚ kÂ‘Y n+&Ée÷Hé
B$˝À (b˛sYº u…s¢ TTsY |ü]düsê\˝À) »s¡e ‘Ó>y∑ ê]øÏ 350 #·<sä |¡ ⁄ü yÓTfiÆ fl¯ n&É$ì
Á|ü‘˚´øÏ+#ês¡T.19 me«]‘√q÷ Ms¡T ø£\es¡T, ‘·øÏÿq Á|ü|ü+#·+‘√ m{Ïº dü+ã+<Ûä+
ô|≥Tºø√s¡T. Ms¡T qs¡e÷+dü uÛÑø£å≈£î\T ø±s¡T >±ì, ˇ+≥]>± me¬s’Hê ‘ês¡dæ*¢‘˚
u≤D≤\‘√ ø={Ïº #·+|ü⁄‘ês¡T. M]ì n+¬ø≈£î rdüT≈£î sêe&É+ Ç~es¡˝À Á_{Ïwt yê]øÏ
#˚‘ø· ±˝Ò<Tä — Ç|ü&ÉT eTq Á|üuTÑÛ ‘ê«ì¬øH’ ê #˚‘ø· ±e&É+ ˝Ò<Tä . n+<äTe\¢ »s¡e\ ø√dü+
d”‘· CÀdü´+ 93
350 #·<sä |¡ ⁄ü yÓTfiÆ ó¯ fl n&É$ì Á|ü‘´˚ øÏ+∫, <ëìøÏ q\T>∑&\É ˝À Ç~es¡˝À e˝… Ç|ü&ÉT
≈£L&Ü b˛©düT ` #Óøb˘ ˛düT\º T ô|{Ï,º yê] qT+∫ eTT|ü sê≈£î+&Ü ø±bÕ&ÉTø=q&É+
»s¡T>∑T‘·Tqï~. Á|üdTü ‘Ô +· »s¡e\ dü+K´ m+‘√ me«]ø° >∑{>ºÏ ± ‘Ó*j·T<äT >±ì, ãVüQXÊ
eT÷&ÉT e+<ä\≈£î $T+#·<ìä }Væ≤düTHÔ êïs¡T— ìC≤ìøÏ n+‘·ø+£ f… ‘·≈î£ ÿe ø±e#·TÃ.
ÄVü‰s¡ ùdø£sD¡ eédü˝ú À J$+#·&ÜìøÏ ø±e\dæq{Ïº düT$XÊ\ ÁbÕ+‘ê\T $~Û>±
$|æq Á|ü<˚XÊ˝Ò nsTTe⁄+&Ü*. ˝Òø£b˛‘˚, ‘·e⁄«ø=ì ‹q&ÜìøÏ <äT+|ü\T <=s¡ø£e⁄.
ø√düT≈£î ‹q&ÜìøÏ |üfió¯ fl <=s¡øe£ ⁄, |ü≥Tº≈î£ ‹q&ÜìøÏ #˚|\ü T <=s¡øe£ ⁄. y˚{≤&ç ‹q&ÜìøÏ
|æ≥\º T, ≈£î+<˚fió¯ fl, |ü+<äT\T, ˝Òfió¯ fl, õ+ø£\T, <äT|ü\T e¬>s’ ê\T <=s¡øe£ ⁄, |æ+&ÉTø=ì
‘ê>∑&ÜìøÏ ‘˚H|Ó ≥ü Tº\T <=s¡øe£ ⁄, ˇø£ÿ e÷≥˝À Áã‘·Tøπ >∑&eÉ <äT. ÄVü‰s√‘·Œ‹Ô eédü≈ú î£
#Ó+~q yê]øÏ ªªÇ~ ≈£L&Ü ˇø£ Áã‘·Tøπ Hê!μμ nì|æ+#·e#·TÃ. ø±ì, me] J$‘· $<Ûëq+
yê]øÏ ñ‘·ÔeTyÓTÆq~ >±H˚ ‘√düTÔ+~. Áô|dæ&Ó+{Ÿ>± sêCÒ+Á<äÁ|ükÕ<é ø±sY ìø√u≤sY
B$øÏ yÓ[flq|ü&ÉT ªªH˚qT MT≈£î #˚jT· >∑\ düV‰ü j·T+ @<ÓH’ ê e⁄qï<ë?μμ nì Äj·Tq
Á|ü•ï+#·>± nø£ÿ&ç Á|ü»\ |üø±å q ªªe÷ |ü<‘›ä T· \ Á|üø±s¡+ eTeTTà Áã‘·øì£ e«+&ç— n<˚
MTs¡T e÷≈£î #˚jT· >∑\ >=|üŒ düV‰ü j·TμμeTì _wü|t ]#Ûs· d¶Y Hü é düe÷<Ûëq+ #ÓbÕŒ&ÉT.
Äj·TqqT ˝Àø˘düuÛÑ düuÛÑT´ì>± Hê$TH˚{Ÿ #˚j·T>±, ‘·q≈£î &Ûç©¢ yê‘êes¡D y˚T$T,
n+‘·ø+£ f… eTTK´+>± nø£ÿ&ç J$‘· $<Ûëqy˚T$T, m+‘·e÷Á‘·+ eTqdüÿ]+#·&+É ˝Ò<ìä
‘·q düu´ÑÛ ‘ê«ìï n‹‘·«s¡˝ÀH˚ Äj·Tq $&ç∫ô|{≤º&TÉ — H˚qT #·÷dæq|ü&ÉT _wü|t ]#Ûs· d¶Y Hü é
ej·TdüT‡ mquÛ’… dü+e‘·‡sê\≈£î ô|>’ ±, e÷ bÕs¡y¢ TÓ +≥Ø ãè+<ä+˝Àì düuTÑÛ ´\+<ä]˝À
m+<äTe\¢H√ H˚qT Äj·Tq≈£î m≈£îÿe>± q#êÃqT. ‘·øÿÏ q yês¡+<ä]ø° n‹~∏ dü‘êÿs¡+>±
Äj·Tq s¬ +&˚d,æ eT÷&˚dæ ô|<ä› >∑e« *e«>±, Hê øπ yÓ÷ ˇø£ >∑T&Éd¶ +ü ∫˝À ô|{Ïº ˇø£
&É»qT≈£î ô|>’ ± yê{Ï ì#êÃ&ÉT. ‘·q J$‘· #·]Á‘· Á|ü‹ì düsTT‘·+ ãVüAø£]+#ê&ÉT.
Hê‘√ »]|æq dü+uÛ≤wüD˝À ªªHê>∑]ø£‘· nH˚ C≤&É´+ Çø£ÿ&çøÏ $dü]Ô +#·&ÜìøÏ eTT+<äT
Çø£ÿ&É nu<ëΔ˝≤&˚ yês¡T ø±<äT, <=+>∑‘H· ê\T+&˚$ ø±e⁄, ø={≤¢≥\T kÕπ>$ ø±e⁄.
MT≈£î ÄX¯Ãs¡´+>± ‘√#·e#·TÃ>±ì, e÷ uÛ≤wü˝À j·TT<ëΔìï dü÷∫+#·&ÜìøÏ |ü<yä TÓ HÆ ê
˝Òμμ <äì Äj·Tq #ÓbÕŒ&ÉT. sêe÷j·TDø±\+˝À <ä+&Éø±s¡D´ ÁbÕ+‘·+˝Àì ìcÕ<äT\T
ãVüQXÊ Ç{Ïyº êπs ø±e#·TÃqì Hê≈£î nì|æd÷ü Ô e⁄+≥T+~.
` á |òTü ≥º+˝À <ë<ë|ü⁄ ˇø£{qÏ ïs¡ dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘+· á |”]øƒ £ ‹]– Vü≤sƒê‘·T>Ô ±
ì*∫b˛sTT+~. Ç+<äT≈£î ô|≈£îÿ ø±s¡D≤\THêïsTT. ‘·\#·Tø=q&Üì¬øH’ ê u≤<Ûëø£s¡ yÓTqÆ $
ø±ã{Ï,º Çø£ÿ&É yê{Ïì $e]+#·&ÜìøÏ Á|üjT· ‹ï+#·qT. ø±>±, H˚qT $~Û>± #Ó|Œü e\dæq
s¬ +&ÉT e÷≥\THêïsTT. q÷≥j·÷uÛ’… ù|J\≈£î ô|>’ ± n#·TÃ y˚dqæ MT<ä≥ á Hê≥ø£
Á|ü#T· s¡Dø¬ ’ Hê ø±s¡D≤q Ç+‘·ø±\+ bÕ≥T qy√<äjT· |ü_w¢ sü ‡Y y˚∫ e⁄+&Ée\dæe∫Ã+~.
Hê |ü≥¢ Áù|eT >ös¡yê\‘√ á Bs¡È $\+ãqqT düV≤æ +∫q+<äT≈£î Ä dü+düú ìsê«Vü≤≈£î\≈£î,
Hê qeTkÕÿsê\T. á |”]øƒ ˝£ À Ç+‘·≈î£ eTT+<äT H˚qT ù|s=ÿqïyê]˝À Ç<äs› T¡ Á|üeTTKT\T
eT] ˝ÒsT¡ . Ç+#·T$T+#·T @&Ü~ ÁøÏ‘+· H˚wqü ˝Ÿ Ábıô|dò sü Y düT˙‹≈£îe÷sY #Û≥· Ø® ø±\<Ûsä à¡ +
#Ó+<ä>±, nsTT<ës¡T HÓ\\ Hê&ÉT _wü|t ]#Ûs· d¶Y Hü é ø£qTï eT÷XÊ&ÉT. (H˚qT Bìï ÁyêdüTqÔ ï~
1978 &çôd+ãsY s¬ +&Ée yês¡+˝À). yê]<ä]› düàè‹øÏ Hê Áù|e÷+»*.
|ü<ì›Ó $T~ HÓ\\ Hê&ÉT á |”]øƒ £ Vü≤sƒê‘·T>Ô ± ì*∫b˛sTT+~. _wü|t ]#Ûs· d¶Y Hü é
$wüj·TyÓTÆ H˚qT Á|ükÕÔ$dü÷Ô e⁄+&É>±. <ë<ë|ü⁄ eT÷&ÉTy˚\ dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·+
<ä+&Éø±s¡D´+˝Àì ìcÕ<äT\T düsTT‘·+ ` ìcÕ<äT\T ø±ø£b˛‘˚, eTs=ø£ C≤‹øÏ #Ó+~q
Ä≥$≈£î\T ` ‘·eT |ü<‹Δä Á|üø±s¡+ ‘êeTT Áã‘·ø±\ì e÷Á‘·yT˚ ø√s¡Tø=ì e⁄+&Ü*.
ø±ì, yê] ø√¬sÿqT Äs¡´ãTTwüß\T kÕ>∑ìe«˝Ò<Tä . >∑+>± j·TeTTq\ ÁbÕ+‘·+ qT+∫
<äøÏåD≤~øÏ Áø£eT Áø£eT+>± yês¡T $düÔ]+#ês¡T— <ä+&Éø±s¡D´+˝À ÄÁX¯e÷\qT `
ªªÄÁX¯j÷· \Tμμ ãVüQXÊ yê{ÏøÏ eT]+‘· kÕs¡øú £ HêeT+: ` kÕú|+æ #ês¡T— j·T»„j÷· >±<äT\
ù|s¡T‘√ $düÔè‘· ÁbÕ+‘ê\qT <ä>∑Δ+ #˚XÊs¡T— <ä>∑Δ+ #˚dæq ÁbÕ+‘ê\qT eékÕj·T
πøåÁ‘ê\ øÏ+<ä e÷sêÃs¡T— eékÕj·÷ìøÏ ø±e\dæq |üX¯ódü+|ü<äqT sêE\ qT+∫
>√<ëq+ s¡÷|ü+˝À dü+bÕ~+#ês¡T— eékÕj·÷ìøÏ ø±e\dæq ø±]à≈£î\qT #ÛêÁ‘·T\
s¡÷|ü+˝À düMTø£]+#ês¡T. ãTTcÕ´ÁX¯e÷\˝À #ÛêÁ‘·T\ Á|ü<eä∏ T ø£seÔ¡ ´+ |üXó¯ bÕ\qy˚T,
yê] Á|ü<ëÛ q yê´dü+>∑+ nq´ $<Ûë\ ÄÁX¯e÷~Û|‘ü T· \ ø√dü+ ø±j·Tø£w+ºü #˚jT· &ÉyT˚ .
@yÓTHÆ ê, Çø£ÿ&É >∑T]Ô+#·<>ä T∑ eTTK´ $wüjT· $T~— <ä+&Éø±s¡D≤´ìøÏ e\dü e∫Ãq yê]
Ä]úø£ eédüú kÕúì≈£î\ eédü≈ú î£ |üP]Ô>± $_Ûqï yÓTqÆ {Ï~º , $s¡T<äyΔ TÓ qÆ {Ï~º . e\düe∫Ãq
yês¡T ns¡D≤´\qT <ä>+Δ∑ #˚j÷· *— ˝Òøb£ ˛‘˚, ‘êeTT ø√]q≥Tº ÄVü‰s√‘·Œ‹Ôì yês¡T
ø=qkÕ–+#· ˝ÒsT¡ . kÕúì≈£î\T ns¡D≤´\ <ä>øΔ∑ ±+&ÉqT ìs√~Û+#ê*— ˝Òøb£ ˛‘˚, ÄVü‰s¡
ùdø£sD¡ yê]øÏ nkÕ<Û´ä + ø±>∑\<äT. á $_Ûqï J$‘· $<ÛëHê\T eT<Û´ä >∑\ á yÓw’ eü T´+,
yê] $s¡T<äΔ Ä]úø£ eédü\ú eT<Û´ä >∑\ á $s√<Û+ä yê] eT<Û´ä dü+|òTü s¡¸DqT nìyês¡´+
#˚dTü +Ô ~. á dü+|òTü s¡¸D˝À sêeTTì düV‰ü j·T+ bı+<ä&Üì¬ø’ ãTTwüß\T Ä&Éì nã<ä+Δ
˝Ò<Tä , |üqïì ≈£îÁ≥ ˝Ò<Tä , #˚jT· ì bÕ&ÉT |üì ˝Ò<Tä .
<ä+&Éø±s¡D´+ ãTTwüß\qT H˚qT nø±s¡D+>± ìs¡d+æ #·&+É ˝Ò<Tä . nqedüs+¡ >±
ì+~+#·&+É ˝Ò<Tä . sêe÷j·TD≤ìï (<ëì nqTyê<ë\qT ø±<äT, nqTdüsD¡ \qT ø±<äT,
yê©àøÏ ø£è‹>± Á|ü#ês¡+˝À >∑\ dü+düÿè‘· sêe÷j·TD≤ìï) uÛ≈Ñ î£ \Ô e˝… ø±ø£, $E„\
e˝… #·~$‘˚, ãTTwüß\qT Hê ø£+f… rø£+íå >± MTπs ìs¡d+æ |üe#·TÃ, Hêø£+fÒ rÁe+>±
d”‘· CÀdü´+ 95
MTπs ì+~+#·e#·TÃ. Hê e÷≥πø$T— MT e÷≥πø$T? kÕøå±‘·TÔ Ä d”‘ê<˚$ @eTqï<√
ˇø£kÕ] >∑eTì+#·+&ç. á Ä≥$≈£î\T eTq≈£î @$T n|üø±s¡+ #˚dTü HÔ êïs¡ì uÛsÑ qÔ¡ T
ì>∑BZ dæ+~. á kÕúì≈£î\qT #·+|ü&yÉ T˚ |üì>± ô|≥Tºø=q&É+ MT≈£î ‘·>T∑ Hê nì dü÷{Ï>±
Á|ü•ï+∫+~. ªª‘·|ü ˝Òì »qT\qT Væ≤+dæ+#·T≥μμ |òTü Às¡eTì ‘Ó>y∑ d˚ æ #Ó|Œæ +~. eTq‘√
ªªyÓ’s¡eTT ˝Òø£ <ä+&Éø±s¡DéTTq qTqï yê]ì,μμ ‘·eT Áã‘·T≈£î ‘êeTT HÓeTà~>±
Áã‘·T≈£î‘·Tqï yê]ì #·+|ü&É+ n‹ |òüTÀs¡eTì ôV≤#·Ã]+∫+~. u§+≈£î˝≤&É&É+
eTVü‰bÕ‘·ø+£ ø±>±, |üs<¡ ësê_Û>e∑ Tq+, yÓs’ +¡ ˝Ò≈î£ +&Ü dü+Vü‰s¡+ eT]+‘· ìø£èwüyº TÓ qÆ
bÕbÕ\ì, á ∫e] bÕbÕH˚ï MTs¡T #˚dTü HÔ êïs¡ì uÛsÑ Ô¡ eTTK+ô|H’ ˚ nìy˚d+æ ~. Ç+‘·ø+£ f…
$|ü⁄\+>±, Ç+‘·ø+£ f… ìwüÿs¡¸>± ÄyÓT e÷{≤¢&+ç ~. ÄyÓT e÷≥\qT MTs¡T |üP]Ô>±
‘Ó\TdüTø=q&ÜìøÏ M\T>± Ä ns¡D´ø±+&É˝Àì ¬s+&ÉT düs¡Z\≈£î (‘=$Tà<äe, |ü<äe
düs¡Z\≈£î) düs¡dü«‘·T\ düTã“sêeTXÊÁdæÔ >±] ‘Ó\T>∑Tùd‘·qT á |”]ƒø£≈£î ¬s+&Ée
nqTã+<Û+ä >± eTTÁ~düTHÔ êïqT. <ëìï ÁX¯<>Δä ± #·~$‘˚, Hê ªªd”‘· CÀdü´+μμ Hê≥ø£+˝Àì
eTTK´ uÛ≤>±\T, Á|ü‘´˚ øÏ+∫ <ëì˝Àì d”‘· |ü\T≈£î\T, dü+düÿè‘· sêe÷j·TD≤ìøÏ m+‘·
#˚sT¡ e⁄>± e⁄HêïjÓ÷ MT≈£î ‘Ó*dæedüT+Ô ~.
d”‘· |ü\T≈£î\≈£î sêeTT&ÉT #Ó|Œæ q ` #Ó|Œü >∑*–q ` Á|ü‘T· ´‘·sÔ +¡ ªªH˚qT ÁbÕD≤˝HÓH’ ê
$&ÉTkÕÔqT. ìqTï $&ÉTkÕÔqT, \ø£àå DTì $&ÉTkÕÔqT, n+‘˚ ‘·|Œü ãTTwüß\øÏ∫Ãq e÷≥\qT
$&ÉeqTμμ nì e÷Á‘·y˚T! ãTTwüß\≈£î ‘êì∫Ãq e÷≥ Á|üø±s¡+ ªªyÓ’s¡eTT ˝Òø£μμ
<ä+&Éø±s¡D´+˝À e⁄qï yê]ì sêeTT&ÉT #·+|ü⁄‘÷· b˛sTT+~ ˇø£ @&Ü~ ø±<äT, s¬ +&˚fió¯ fl
ø±<äT, es¡Tdü>± |ü<˚fi¯fl bÕ≥T, ãTTcÕ´ÁX¯eT+ qT+∫ ãTTcÕ´ÁX¯e÷ìøÏ ìyêkÕìï
e÷s¡TÃ‘·÷ kÕúì≈£î˝…q’ Ä≥$≈£î\qT |ü<fi˚ fl¯ bÕ≥T Äj·Tq #·+|æq MT<ä≥H˚ (Äs¡D´ø±+&É,
11e düs)Z¡ , n>∑dTü ´´ì dü÷#·q Á|üø±s¡+ eT]+‘· <äøDåÏ +>± <ä+&Éø±s¡D´+˝ÀìøÏ Äj·Tq
#=#·TÃ≈£î yÓ[flq MT<ä≥H˚ Äj·Tq rÁe Á|ü‹|òTü ≥qqT m<äTs=ÿq&É+ ‘·≥dæ+ú ∫+~.
Ä{$≈£î˝…’q yês¡T, ÄVü‰s¡ùdø£s¡D ÁbÕ‹|ü~ø£ ø±>∑\ Ä]úø£ eédüú≈£î #Ó+~q
yês¡T m|ü&ÓH’ ê ` mø£ÿ&ÓH’ ê ` XÊ+‹H˚ n_Û\wækÕÔsT¡ , kÕeTs¡d´ü |üPs¡«ø£+>±H˚ J$kÕÔsT¡ .
Ç~ #ê]Á‘·ø£ dü‘´· +.20 yê] J$‘êedüsê\T ãVüQ dü«\Œ+. kı+‘· ÄdæbÔ ÕdüT\Ô qT
≈£L&Éu≥… Tº ø=Hê\qï ‘ê|üÁ‘·jT· + yê]˝À e⁄+&É<Tä . n+<äTe\¢ yê] eT<Û´ä yê]øÏ
#Ó<Tä s¡T>± ‘·|Œü $yê<ë\T sêe⁄. Çø£ |üsêsTTyê]‘√ yês¡T b˛s¡T≈£î ~>∑&+É ndü˝Ò
»s¡><∑ Tä . yê] Áã‘·T≈£î yês¡T Áã‘·ø≈£ î£ +&Ü |üsT¡ \T n&ÉT|¶ &ü qç |ü&ÉT e÷Á‘·yT˚ yês¡T
b˛s¡T≈£î dæsú |¡ &ü ‘É ês¡T. ñ‘·sÔ ¡ nyÓT]ø± K+&É+˝Àì Ä~yêdüT\T #ê˝≤ es¡≈î£ ÄVü‰s¡
ùdø£s¡D eédüú≈£î #Ó+~qyêπs. yê]øÏ eékÕj·T+ ndü\T ‘Ó*j·Tø£ b˛<äT >±ì,
<ëìï øπ e\+ ‹+&ç –+»\ ø√dü+ ø=~›bÕ{Ï>± kÕ–+#˚ yês¡T— n&Ée⁄\˝ÀH˚ yês¡T
Áã‘·T≈£î‘·÷ e⁄+&˚yês¡T— n&É$ ãi…\¿ ô|H’ ˚ yê] Ä]úø£ eédüú ôV≤#·TÃ>± Ä<Ûës¡|&ü ç
e⁄+&˚~. Ç+^¢wßü yês¡T |ü~ùV≤&Ée X¯‘ê_› ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À ‘·eT K+&É+ ‘·÷s¡TŒ rsêìøÏ
e\dü≈î£ sêe&Üìï ÁbÕs¡+_Û+∫q|ü&ÉT ñ‘·sÔ ¡ nyÓT]ø± Ä~yêdüT\T (¬s&é Ç+&çjT· Hé\T)
yê]øÏ Ä‹<∏ä´$T#êÃs¡T, nq´ $<Ûë\ Ä<ä]+#ês¡T. n|üŒ{Ï˝À ‘·eT≈£î Ä~yêdüT\T
#˚<√&ÉT, yê<√&ÉT>± ì*∫ e⁄+&Éø£b˛‘˚, Ç+^¢wüß yês¡T Äø£*øÏ eT\eT\ e÷&ç
#·∫Ãb˛sTT e⁄+&˚yêπs! nsTT‘˚, Bì Á|ü‹|ò\ü + n+‘·ø+£ ‘·≈î£ ôV≤#·TÃeT+~ e\dü≈î£
sêe&É+, n+‘·ø£+‘·≈£î ôV≤#·TÃ>± Ä~yêdüT\qT ne‘·*øÏ ‘·]$T ø=≥º&É+, yê]
n&Ée⁄\qT q]øÏ y˚jT· &É+, yê] n&É$ ãi…\¿ qT y˚\ dü+K´˝À y˚{≤&ç #·+|ü&+É ,
Ç‘·s¡ <äTsê>∑‘ê\≈£î, <Ís¡H® ê´\≈£î ~>∑&+É ` Ç+‘˚! á |òTü Às¡øè£ ‘ê´\T ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ
‘·sê«‘·H˚ >∑‘´· +‘·s+¡ ˝Òø£ s¬ &é Ç+&çjT· Hé\T b˛s¡T≈£î düqï<äΔ |ü&eÉ \dæ e∫Ã+~.Äj·TT<Ûä
ã\+ ˝Òq+<äTq yê]øÏ |üsê»j·T+ ‘·|üŒ˝Ò<äT, <ë<ë|ü⁄ düs¡«HêX¯qy˚T ‘·|üŒ˝Ò<äT.
ñ‘·Ôs¡ nyÓT]ø± K+&Üìï ` eTTK´+>± |ü•ÃeT uÛ≤>±ìï ` ÄÁø£$T+#·Tø=q&É+˝À
bÕXÊÃ‘·T´\T »]|æq ∫Á‘·e<Û≈ä î£ <ä+&Éø±s¡D´ ÁbÕ+‘·+˝Àì Äs¡´ ãTTwüß˝Ò$T, yê]ì
düeT]ú+∫q ø£Áå ‹j·TT˝Ò$T ø=qkÕ–+∫q ∫Á‘·e<Û≈ä î£ $düèÔ ‹˝À >±ì, Áøös¡´+˝À >±ì
@eT+‘· uÛ<Ò +ä ø±qsê<äT. Hê eT≥Tº≈î£ Hê≈£î &û. ÁuÖHé s¡∫+∫q ªªãØ yÓTÆ Vü‰sYº m{Ÿ
eP+&Ó&é ˙μμ nH˚ Á>∑+<∏ëìøÏ,21 yê©àøÏ sêe÷j·TD+˝À ns¡D´, øÏwÿæ +<Û,ä j·TT<äøΔ ±+&É\≈£î
ø=ìï <ä>]Z∑ b˛*ø£\T ø£ìŒ+#êsTT.
#Ó|Œæ q e÷≥H˚ eTs¡\ #Ó|Œü &ÉyTÓ HÆ ê, sêe÷j·TD≤ìï #·<eä e\dæ+~ uÛøÑ ÔÏ uÛ≤e+‘√
ø±<äT, $#·øDå£ ≤ <äèwæ‘º √. Ä |üì #˚dqæ |ü&ÉT sêe÷j·TD+˝À Hê≈£î e˝… MT≈£î ≈£L&Ü
ÄVü‰s¡ ùdø£s¡D, ÄVü‰s√‘·Œ‹Ô eédüú\ eT<Ûä´ dü+|òüTs¡¸D düŒwüº+>±H˚ >√#·]düTÔ+~—
n|ü&ÉT Hêe˝… MTs¡T ≈£L&Ü <ä+&Éø±s¡D´+˝Àì ãTTwüß\ ≈£îÁ≥˝À sêeTTì bÕÁ‘·qT
dü]>±Z ns¡+ú #˚dTü ø√ >∑\T>∑T‘ês¡T.
d”‘· CÀdü´+ 97
Äj·TT<Ûë\ Á|üX¯ï
ªªsêe÷j·TDø±\+˝À me] Äj·TT<Ûë ˝…{Ïº$?μμ nH˚ Á|üX¯ï˝À ˇø£ uÛ≤>±ìøÏ
Á|ü‘·T´‘·Ôsêìï yÓ+≥H˚ #Ó|üŒe#·TÃ. sêeTTìøÏ dü+ã+~Û+∫ q+‘·es¡≈£î Äj·Tq
Á|ü<ëÛ Hêj·TT<Û+ä ` ø√<ä+&É+. n+<äTe\¢H˚ ªªø√<ä+&É sêeTT&ÉTμμ Äj·Tq _s¡T<äHêeT+.
ø√<ä+&É+‘√ bÕ≥T Äj·Tq K&ÜZìï ≈£L&Ü $ìjÓ÷–dü÷Ô e⁄+&˚yê&ÉT. nsTT‘˚, <ëì
$ìjÓ÷>∑+ ãVüQ düøè£ ‘·T>Ô ±H˚.
ø√<ä+&É+, ø±s¡Tàø£+, nÁdüeÔ TT, ÇcÕ«düeTT, #ê|üeTT, <Ûqä Te⁄, <Ûqä «eTT, <Ûqä TdüT‡,
dæ+–DÏ, dæ+>±DÏ, $\T¢ yÓTT<ä˝q’… $ øπ e\+ |üsê´j·T|ü<ë\T ø±ø£ b˛e#·TÃ. ñ<ëVü≤s¡D≈£î,
ªªø±s¡Tàø£+μμ nH˚ |ü<ëì≈£îqï HêHêsêú\˝À ªªyÓ<äTs¡Tμμ ≈£L&Ü e⁄qï~. Bìï ã{Ïº
yÓ<äTs¡Tã<ä›‘√ #˚dæq $\T¢ ªªø±s¡Tàø£+μμ nì rsêàì+#·T ø=qe#·TÃH˚yÓ÷! ªª<ÛäqTe⁄μμ
≈£îqï HêHêsêú\˝À ˇø£{Ï ªªHê\T>∑T eT÷s¡\ ø=\~μμ Bìï ã{Ïº Hê\T>∑T eT÷s¡\
ì&ç$ø£\ $\T¢ ªª<Ûqä Te⁄μμ nqTø√e#·TÃH˚y÷Ó ! b˛‘˚, ªªdæ+–DÏμμ n+fÒ ªªø=eTTà‘√ #˚dqæ
$\T¢μμ nì ªªX¯u≤›s¡ú#·+Á~ø£μμ düŒwüº+>±H˚ #ÓãT‘·Tqï~. yê{Ï rs¡T‘ÓqTï\qT ≈£L&Ü
<Ûqä TdüT‡\≈£î yπ̊s«s¡T ù|s¡T¢ e∫Ã e⁄+&Ée#·TÃ. <˚$&ç »$T+<ësY ªªÄ+Á<Ûä $C≤„qeTTμμ
Á|üø±s¡+ ªª<Ûqä TdüT‡ Á‹$<Ûeä TT ` ≥+ø±s¡ <Ûqä Te⁄, s¡a+ø±s¡ <Ûqä Te⁄, eTVü‰<Ûqä Te⁄ nì,
≥+ø±s¡ <Ûqä TdüT‡ e+ø£s\¡ T ‹]– j·TT+&ÉTq~. s¡a+ø±s¡ <Ûqä TdüT‡ e+ø£s\¡ T ˝Òø,£
‹qï>∑ qT+&ç, X¯sd¡ +ü <Ûëq yÓTTqs¡TÃ‘·iÏ ì+#·Tø£ e+–j·TT ‹]– ‹qï>± q>∑T#·T+&ÉTqT.
eTVü‰<Ûqä TdüT‡ $\T¢e˝… e+–j˚T j·TT+&ÉTqT.μμ @yÓTHÆ ê, á $wüjT· yÓTÆ kÕ~Ûø±s¡+>±
Áyêj·T>∑\ yês¡T edæwüß˜ì <ÛäqTπs«<ä dü+Væ≤‘·qT ≈£åîDí+>± #·~$q{Ïºyêπs. nqï≥Tº,
Äj·TT<Ûë\≈£î, Äj·TT<Ûä Á|üj÷Ó >±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q XÊÁkÕÔìøÏ ªª<Ûqä Tπs«<ä dü+Væ≤‘·μμ
nì ù|s¡T sêe&É+ yÓqTø£{Ï ø±\+˝À <Ûqä Te⁄≈£î j·TT<ä+Δ ˝À >∑\ ÁbÕ<ÛëHê´ìï dü÷∫düTqÔ ï~.
≥+ø±s¡, s¡a+ø±s¡, eTVü‰<Ûqä Te⁄\˝À @<√ ˇø£<ëìï sêeTT&ÉT $ìjÓ÷–+#˚yê&√,
˝Òø£ nedüsêìï ã{Ïº eT÷&ç+{Ï˙ $ìjÓ÷–+#˚yê&√ sêe÷j·TD+ eTq≈£î düŒwü|º sü #¡ &· +É
˝Ò<Tä . @yÓTHÆ ê, ˇø£{eÏ ÷Á‘·+ ìX¯Ãj·T+. $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT sêeTTìøÏ @y√ ~yê´ÁkÕÔ\qT
eT+Á‘√|ü<X˚ +¯ <ë«sê n+<äCdÒ Hæ ê &Éq&É+ (u≤\ø±+&É, 27e düs)Z¡ qeTà<ä>T∑ $wüjT· +
ø±<äT, Ç<˚ $<Û+ä >± n>∑dTü ´Ô &ÉT $wüß<í e˚ ⁄ì $\T¢qT, ÁãVü≤à<˚e⁄ì neTTà\qT, <˚y+˚ Á<äTì
neTTà\ bı~ì sêeTTìøÏ ãVüAø£]+∫Hê &Éq&É+ düsTT‘·+ (Äs¡D´ø±+&É, 12e
düs¡Z) $X¯«dü˙j·T+ ø±<äT. eTq≈£î ì»+>± ~yê´ÁkÕÔ\T+fÒ, eTq<˚X¯+ô|’ »]|æq
<ä+&Éj÷· Á‘·\˝À ` ˇø£{,Ï s¬ +&ç+{Ï˝À ‘·|Œü ` es¡d>ü ± eTq+ m+<äT≈£î <Óã“ ‹HêïeTT?
Áø°dTü ≈Ô î£ |üPs¡«+ Äs¡e X¯‘ê_›˝À |üs¸¡ ´Hé #·Áø£e]Ô ôds’ d¡ t ~ Áπ>{Ÿ Ç+&çj÷· |ü•ÃyÓ÷‘·sÔ ¡
ÁbÕ+‘êìï »sTT+∫q≥Tº ø=+<äsT¡ ÁbÕNq #·]Á‘·ø±s¡T\T Áyêj·T>± Ä Á|üjT· ‘·ï+˝À
Äj·Tq eTs¡D+Ï ∫q≥Tº eT]ø=+<äsT¡ ÁyêXÊs¡T.1 nsTT‘˚, Äj·Tq n\T¢&TÉ &Ü]j·THé ~
Áπ>{Ÿ ìX¯Ãj·T+>± Ä ÁbÕ+‘êìï ‘·q kÕÁe÷»´+˝À ø£\T|ü⁄ø=Hêï&ÉT.2 ‘·sê«‘·
yÓTôd&√ìjÓTT #·Áø£e]Ô n˝…>±®+&ÉsY ~ Áπ>{Ÿ Áø°dTü ≈Ô î£ |üPs¡«+ Hê\Ze X¯‘ê_›˝À n<˚
ÁbÕ+‘êìï kÕ«BÛq+ #˚dTü ø=Hêï&ÉT.3 eTq ÁãVü‰àÁkÕÔ\T, bÕX¯ó|ü‘êÁkÕÔ\T, nq´ ~yê´ÁkÕÔ\T
&Ü]j·THé, n˝…>±®+&És\Y C…Á’ ‘·j÷· Á‘·\qT m+<äTe\¢ ìs√~Û+#·˝øÒ £ b˛j·÷sTT? á
$<Ûyä TÓ qÆ Á|üXï¯ ‘·|Œü ø£ edüT+Ô <äì eTq bÂsêDÏ≈î£ \≈£î ‘Ó\TdüT. n+<äTe\¢H,˚ ≈£îs¡Tøπ Áå ‘·
dü+Á>±e÷q+‘·s¡+ ø£*j·TT>∑+ Á|üy˚•+∫+<äì, á bÕ&ÉT ø£*ø±\+˝À eT+Á‘ê\T
nyÓ÷|òTü +>± |üì #˚jT· eì ˇø£ kÕ≈£îqT eTT+<äT>±H˚ yÓ‘ø· Ï ô|{≤ºsT¡ .
nsTT‘˚, ~yê´ÁkÕÔ\˝À Hê>±Ádü+Ô e⁄+&˚<y˚ ÷Ó ! ø=q≈£î $wü+ |üPdæq u≤D+ Á|üdøü ÔÏ
ãTTπ>«<ä+˝À e⁄qï~.4 <ëìH˚ n≥T ‘·sê«‘· Hê>±ÁdüÔeTH˚ yêπsyÓ÷! ø±>±, u≤D+
ø=dü≈î£ $düTŒ¤*+>±ìï ø£{qºÏ {Ï~º Äπ>ïj·÷Ádü+Ô ø±e#·TÃH˚y÷Ó ! Bì Á|üdøü ÔÏ n<Ûsä «¡ y˚<+ä ˝À
ø£qã&ÉT‘·Tqï~.5 $wü|ü⁄ u≤D≤\, n–ïu≤D≤\ Á|üjÓ÷>±ìï ªªeTqT<Ûäs¡àXÊÁdüÔ+μμ
ìùw~ÛdTü qÔ ï~— ªª˙‹Á|üø±•ø£μμ düsTT‘·+ M{Ïô|’ Ä+ø£å $~ÛdTü qÔ ï~. nsTT‘˚ ªªX¯óÁø£˙‹kÕs¡+μμ
j·TT<ä+Δ ˝À $»j·TkÕ<Ûqä ≈£î n<Ûsä à¡ j·TT<äΔ |ü<‘Δä T· \qT $T+∫q$ ˝Òeì ñ<√Èwdæ Tü qÔ ï~.
n+‘˚ø±<äT. sêeTT&ÉT, ø£èwüß&í TÉ , Ç+Á<äT&ÉT n<Ûsä à¡ j·TT<ëΔìï #˚dqæ {Ïyº ês¡ì yê] ù|s¬ ‹Ô
#ÓãT‘·Tqï~— yês¡T eTT>∑TsZ T¡ es¡d>ü ± yê*ì, ø±\j·TeqTì, qeTT∫ì n<Ûsä à¡ j·TT<ä+Δ
<ë«sêH˚ e~Û+∫q≥Tº $e]düTqÔ ï~.6
<Ûsä êà<Ûsä à¡ j·TT<ëΔ\ #·sÃ¡ ˝ÀøÏ yÓfifl¯ ≈£î+&Ü, ‹]– <Ûqä TdüT‡ dü+>∑‹ jÓT‘·TøÔ =qï+‘·H˚
#Ó|Œü e\dæq yÓTT<ä{Ï e÷≥ ` <Ûqä T]«<ä´˝À uÛ≤s¡rj·TT\≈£î ˇø£|ü &ÉT $X‚w$ü U≤´‹
d”‘· CÀdü´+ 99
e⁄+&˚<ìä . yê] $U≤´‹ì |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=H˚ &Ü]j·Tdt ≈£îe÷s¡T&ÉT »sYÿôdCŸ Á^düTô|’
<ä+&Éj·÷Á‘· »]|æq dü+<äs¡“¤+˝À Ç+&çj·÷qT+∫ <ÛäqTsêΔs¡T\ <äfi≤ìï ˇø£<ëìï
s¡|æŒ+#·Tø=Hêï&ÉT.7 $\T$<ä´˝À uÛ≤s¡rj·TT\ á |òüTq‘·≈£î ˇø£ ø±s¡D+, $\T¢qT
‘·j÷· s¡T #˚jT· &É+˝À yê] H˚sT¡ Œ ø±e#·TÃ— s¬ +&Ée ø±s¡D+, <ëìï Á|üj÷Ó –+#·&+É ˝À
yê] #êø£#ø· ´£ + ø±e#·TÃ— eT÷&Ée ø±s¡D+, u≤D≤\ eTT≈£îÿ\≈£î yês¡T ñ≈£îÿqT yê&Éø+£
#˚jT· &É+ ø±e#·TÃ. $\T¢qT ‘·j÷· s¡T #˚jT· &ÜìøÏ yÓ<Tä s¡T‘√ bÕ≥T y˚Á‘êìï(ù|eTT)
yê&˚yês¡T, ø=eTTà‘√ bÕ≥T >∑+<Û+ä , kÕ\+, #·+Á&É, eT~› #Óøÿ£ \qT yê&˚yês¡T. Ç+‘·{‘Ï √
Ä>∑ø,£ ã+>±s¡+, yÓ+&ç, sê– ÇqT+ yÓTT<ä˝q’… ˝ÀVü‰\qT düsTT‘·+ $ìjÓ÷–+#˚yês¡T.
ÁX‚wyü̃ TÓ qÆ $\T¢ ì&ç$ Hê\T>∑T eT÷s¡\T. ø±>±, eT<Û´ä s¡ø+£ $\T¢ ì&ç$ eT÷&ÉTqïs¡
eT÷s¡\T. u≤D≤ìï Á|üj÷Ó –+#·&ÜìøÏ $+{Ï Á‘ê{Ïì j·TeqT\e˝… #ÛêryÓ|’ ⁄ü ≈£î ø±ø£,
#Ó$ yÓ|’ ⁄ü ≈£î eTqyês¡T ˝≤π>yês¡T.8 u≤D+ eTT≈£îÿqT y˚T˝…q’ ñ≈£îÿ‘√ #˚ùdyês¡T. ˇø£Hê&ÉT
eTq ñ≈£îÿ≈£î #ê*+~ Á|ü|+ü #·+ yÓTT‘·+Ô MT<äH˚ <=]πø~ ø±<äT. bÂs¡e⁄ì »sTT+∫q
n˝…>±®+&ÉsY Äj·Tq e<ä› qT+∫ nìï+{Ïø+£ fÒ $\TyÓq’ q»sêHê>± |ü⁄#·TÃø=qï{Ï~º
30 bÂqT\ ñ≈£îÿH˚.9 Ç+&çj·÷ ñ≈£îÿ≈£î <ë<ë|ü⁄ eT<Ûä´j·TT>∑+ es¡≈£î á Á|üdæ~Δ
$T–*+~. Äs¡uŸ <˚XÊ\˝À ø£‹ìÔ ªª»yêuŸ`Ç`Væ≤+<éμμ nH˚yês¡T. Ç+&çj÷· ñ≈£îÿ‘√
#˚dqæ ø£‹‘Ô √ #Óù|Œ »yêãT≈£î ‹s¡T>∑T˝Ò<ìä yê] ‘ê‘·Œs¡´+.10
nsTT‘˚, ñ≈£îÿqT ‘·j·÷s¡T #˚j·T&É+˝À Ç+&çj·÷ yÓTT<ä{Ï kÕúHêìøÏ m|ü&ÉT
#˚s¡T≈£îqï<√ ø£∫Ã‘·+>± #Ó|üŒ˝ÒeTT. ÇqTeTTqT, ñ≈£îÿqT ñ‘·Œ‹Ô #˚ùd |ü<äΔ‘·T\qT
Ä~˝À ø£ìô|{Ïqº yês¡T ÄØàìj·THé ÁbÕ+‘·+˝Àì Ä~yêdüT\≥. yê]ì øÏCŸe<äqT\H˚
yês¡≥. yê] qT+∫ Ä |ü<‘Δä T· \qT $T≥˙ï\T yÓTT<ä≥ ‘Ó\TdüTø=q>±, $T≥˙ï\qT+∫
Væ≤≥ºsTT{Ÿ\T ‘Ó\TdüTø=Hêïs¡T. yês¡TuÛÑj·TT\T Äs¡Ć≤‹øÏ #Ó+~q ‘Ó>∑\yêπs!
yês¡TuÛj Ñ T· T\T |ü•Ãe÷dæj÷· ˝À ˇø£] ‘·sê«‘· eTs=ø£sT¡ eTVü‰sêC≤´\qT dü+kÕú|+æ ∫q
yêπs. ‘·eTqT, ‘·eT sêC≤´\qT, ‘·eT ÁbÕã˝≤´ìï ø±bÕ&ÉT ø=q&ÜìøÏ, ÇqTeTT ñ≈£îÿ
ñ‘·Œ‹Ô|<ü ‘Δä T· \qT yês¡TuÛj Ñ T· T\T #ê˝≤ ø±\+ bÕ≥T >∑T|ü$Ô <ä´\T>± e⁄+#ês¡T. ‘·eT≈£î
ÇqTeTT ø±yê\Hêï, ñ≈£îÿ ø±yê\Hêï, ‘·øÿÏ q sêE\T yê]ì ÁbÕ<Ûj ˚ T· |ü&eÉ \dæ e#˚Ã~.
Áø°düTÔ≈£î |üPs¡«+ |ü<Ûëï\Ze X¯‘êã›+˝À áõ|ü⁄º≈£î #Ó+~q ˇø£ bòÕs√ sêE ø=+‘·
ñ≈£îÿqT ñbÕj·Tq+>± ø√s¡>± ªªÇ<äT>√! n<äT>√μμ n+≥÷ ø±\j·÷|üq #˚d,æ Væ≤≥ºsTT{Ÿ\T
∫e]øÏ yÓTT+&ç#sÓ TT´ #·÷|æ+#ês¡T.11 n|üŒ{Ï˝À Äj·TT<Ûë\H˚ ø±ø£, ÄuÛsÑ D¡ ≤\qT düsTT‘·+
ÇqTeTT‘√, ñ≈£îÿ‘√ #˚ùdyês¡T— n|üŒ{Ï˝À yê{Ï<säÛ ¡ ã+>±s¡+<Ûsä ¡ ø£+f… ãVüQXÊ ôV≤#·TÃ.
@ $<ä´˝…H’ ê, yê{ÏøÏ ãVüQfi¯ Á|üj÷Ó »q+ e⁄qï|ü&ÉT, ì‘·´J$‘·+‘√, n+‘·ø+£ f…
eTTK´+>± j·TT<ä+Δ ‘√ yê{ÏøÏ Á|ü‘´· ø£å dü+ã+<Û+ä e⁄qï|ü&ÉT, yê{Ïì >∑T|üÔ $<ä´\T>±
$T>∑\Ã&É+ m+‘√ ø±\+bÕ≥T kÕ<Û´ä +ø±<äT. nDTXÊÁkÕÔìï >∑T|ü$Ô <ä´>± nyÓT]ø± m+‘·
ø±\+ bÕ≥T $T>∑\Ã>∑*–+~? ÇqTeTT, ñ≈£îÿ ñ‘·Œ‹Ô |ü<‘Δä T· \˝À düsTT‘·+ Ç+‘˚
»]–+~. Væ≤≥ºsTT{Ÿ\ ôd’ìø£ <äfi≤\˝À nHê>∑]ø£ C≤‘·T\yês¡T ø=+<äs¡T πøe\+
uÛÑTøÏÔø√dü+ #˚s¡T‘·÷ e⁄+&˚yês¡T. á Äj·TT<Û√|ü Je⁄\ <ë«sê ÇqTeTT, ñ≈£îÿ
ñ‘·Œ‹Ô|<ü ‘Δä T· \qT ˇø£{,Ï s¬ +&ÉT X¯‘êu≤›\T »]π>dü]øÏ Ç‘·s¡ sêC≤´\yês¡T ‘Ó\TdüTø√>∑*
>±s¡T. nsTT‘˚, Áø°dTü ≈Ô î£ |üPs¡«+ |üHïÓ +&Ée X¯‘ê_› es¡≈î£ ÇqTeTT, ñ≈£îÿ ñ‘·Œ‘·T\Ô T
ãVüQ|ü]$T‘·+>± ø=qkÕ>∑T‘·÷ e⁄+&˚$— |ü<eä X¯‘ê_›Hê{ÏøÏ yê{Ï ñ‘·Œ‘·T\Ô T mqï<ä>T∑
y˚Ts¡≈£î ô|]–Hê, mì$T<äe X¯‘ê_›˝ÀH˚ Äj·TT<Ûë\ ìsêàD≤ìøÏ yê{Ïì $]$>±
$ìjÓ÷–+#·&+É kÕ<Û´ä |ü&+ç ~.12
$T≥˙ï\≈£î, Væ≤≥ºsTT{Ÿ\≈£î C≤„‘T· ˝…q’ Äs¡T´\T dü|dÔü +æ <ÛTä ÁbÕ+‘·+˝À m|ü&ÉT
bÕ<ä+ ô|{ÏHº ês√ ìsêúsD¡ >± #Ó|Œü ˝ÒeTT >±ì, Çø£ÿ&çøÏ #π̊sHê{Ïøπ ÇqTeTTqT, ñ≈£îÿqT
ñ‘·Œ‹Ô #˚ùd |ü<‘Δä T· \T yê]øÏ ‘Ó\TdüTqì nqTø√e#·TÃ. ªªnj·TdüT‡μμ Á|üdøü ,ÔÏ <ëì Á|üX+¯ dü
ãTTπ>«<ä+˝À ô|≈£îÿ#√≥¢ ø£qã&ÉT‘·T+~. >∑{ºÏ ‘·q+‘√, ø£sT¡ ≈£î‘·q+‘√ ªªnj·TdüT‡μμ ≈£î
ãTTπ>«<ä+ ‘·s#¡ T· \+¬ø ô|&ÉT‘·T+~ ø±ã{Ïº n~ ÇqT+ nsTTe⁄+&Ü*, ˝Ò<ë ñ≈£îÿ
nsTT e⁄+&Ü*.13 nsTT‘˚, dü|dÔü +æ <ÛTä ÁbÕ+‘·+˝À eTT&çsTTqT+ <=s¡ø<£ Tä . y˚<øä ±\+
Hê{Ï Äs¡T´\T eT>∑<äÛ ÁbÕ+‘êìøÏ $dü]Ô +#·&+É ˝À |ü≥Tº<\ä #·÷|ü&+É øπ e\+ $|æq
ÁbÕ+‘ê\qT eékÕj·T øπ Áå ‘ê\ øÏ+<ä e÷s¡Ã&É+ ø√dü+ ø±<äT— nø£ÿ&ç eTT&çsTTqT+
ø√dü+ ≈£L&Ü ø±e#·TÃ.14
sêeTT&ÉT ªªã+>∑sT¡ eTT\T≈£î\T>∑\ j˚T&ÉeTTà\ Hê ø£sêí+‘· MT&çÃ j˚TôdqTμμ nì
Äs¡D´ø±+&É eT÷&Ée düs˝Z¡ À e⁄qï~. ªªH˚ H˚jT· T ã+>±s¡T ‘=&Ée⁄\T <ä÷]Ãq u≤DeTT\T
ìqTï uÛ~Ò +#·Tø=ì j·÷e*øÏ uÀe⁄qTμμnì sêeTT&ÉT Ks¡Tì‘√ |ü*ÿq≥Tº n<˚ ø±+&É
29e düs˝Z¡ À e⁄qï~. ‹]– 31e düs˝Z¡ À ªª|üd&æ ç eTT\T≈£î\μμ u≤D≤\ Á|üdøü ÔÏ e∫Ã+~.
j·TT<äøΔ ±+&É≈î£ yÓ[fl‘˚, á ªª|üd&æ ç eTT\T≈£î\μμ Á|üj÷Ó >∑+ eT]+‘· ôV≤#·TÃ>± ø±qedüT+Ô ~.
sêeTT&ÉT ì»+>±H˚ |üdæ&ç eTT\T≈£î\ neTTà\qT yê&ç e⁄+fÒ, n$ X¯Á‘·Te⁄\qT
ªªuÛ~Ò +#·Tø=ì, j·÷e*øÏ uÀe⁄μμ≥ m+‘·es¡≈î£ »]π><√ dü+<˚V≤ü y˚T! ˇ+≥]>± ì*∫
b˛sê&çHê, sêeTT&ÉT m+<äs¬ +<ä]H√ #·+|ü>\∑ >∑&+É ñ≈£îÿ eTT\T≈£î\ neTTà\qT yê&çq+
<äTe\¢H,˚ ~≥ºyTÓ qÆ $\T¢‘√ #êø£#ø· ´£ +>± yê{Ïì yê&çq+<äTe\¢H!˚ nsTT‘˚, ˇ+≥]>±H˚
Äj·Tq y˚\ eT+~ì, \ø£\å eT+~ì #·+|æq≥Tº #Ó|Œü &É+ nã<ä+Δ ‘·\<äqï >∑\ n‘·T´øÏÔ
d”‘· CÀdü´+ 101
e÷Á‘·yT˚ ! y˚\T, \ø£\å T, ø√≥T¢, y˚\ø√≥T¢, \ø£\å ø√≥T¢` Ç{Ïº dü+K´\qT sêe÷j·TD+˝À
n‹yÓÁ]>± yê&çHê s¡q&É+ ‘·÷\Te÷≥ ø±<äT. düTÁê⁄&ÉT ø£ãTs¡T ô|≥º>± e∫Ãq
yêqs¡Ms¡T\T <ë<ë|ü⁄ ø√{Ï ø√≥¢ y˚Ts¡≈î£ ! (øÏwÿü +<Ûëø±+&É, 39e düs)Z¡ . 1976 Hê{ÏøÏ
Á|ü|+ü #·+ »HêuÛ≤ 400 ø√≥¢≈î£ ø=+#Ó+ ‘·≈î£ ÿe>±H˚. »HêuÛ≤ ì|ü⁄DT\ n+#·Hê\
Á|üø±s¡+ Áø°dTü Ô X¯ø+£ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À Á|ü|+ü #·+ CHêuÛ≤ 25ø√≥T¢ e÷Á‘·yT˚ . |üHïÓ +&ÉTqïs¡
ø√≥¢ qT+∫ 25 ø√≥¢≈î£ Á|ü|+ü #·+ »HêuÛ≤ ô|s¡>&∑ ÜìøÏ Áø°dTü Ô X¯ø±ìøÏ |üPs¡«+ <ë<ë|ü⁄
37,000 dü+e‘·‡sê\T |ü{+ºÏ <ä≥. Áø°dTü Ô X¯ø+£ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ ‘·sê«‘· ≈£L&Ü 1650
es¡≈î£ Á|ü|+ü #·+ »HêuÛ≤ ô|s¡T>∑T<ä\ @eT+‘· ‘·«]‘·+>± »s¡>˝∑ <Ò Tä . Áø°dTü XÔ ø¯ +£ ˝Àì
yÓTT<ä{Ï 1650 dü+e‘·‡sê\˝À <ëì ô|s¡T>∑T<ä\ 25 ø√≥¢ qT+∫ 50 ø√≥¢ es¡≈î£
e÷Á‘·yT˚ . #·ø#£ ø· £ »HêuÛ≤ ô|s¡T>∑T<ä\ |ü+<Û=$Tà<äe X¯‘ê_› ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ |æeTà≥H˚.15
Ç+&çj÷· $wüjT· +˝À ≈£L&Ü dü]>± Ç<˚ <Û√s¡DÏ ø±qedüT+Ô ~. Ødt &˚$&é® n+#·Hê
Á|üø±s¡+ Áø°dTü ≈Ô î£ |üPs¡«+ @&Ée X¯‘ê_›˝À yÓTT‘·+Ô ñ‘·sÔ ¡ uÛ≤s¡‘+· »HêuÛ≤ ãVüQX¯
ˇø£{qÏ ïs¡, s¬ +&ÉTø√≥¢qT $T+#·˝<Ò Tä .16 <äøDåÏ ≤|ü<ëÛ ìï ø£\T|ü⁄ø=+fÒ n~ eT÷&ÉT ø√≥¢qT
<ëfÒ~ ø±<˚yÓ÷! &ÉãT¢´j·TT.ôV≤#Y.yÓ÷sY˝≤´+&é n+#·Hê Á|üø±s¡+ nø£“sY ø±\+˝À
(Áø°düTÔX¯ø£+ 1556`1605) Ç+&çj·÷ yÓTT‘·Ô+ »HêuÛ≤ |ü~ ø√≥T¢ e÷Á‘·y˚T.17
yÓTT≥ºyTÓ T<ä{Ï kÕ]>± 1872˝À Ç|üŒ{Ï bÕøÏkÕÔH,é ã+>±¢<X˚ Ÿ, ãsêà\qT ≈£L&Ü ø£\T|ü⁄ø=ì
Ç+&çj÷· ñ|üK+&É+ »HêuÛ≤ ˝…øÿ£ \qT rj·T>±, n|üŒ{Ï »HêuÛ≤ Çs¡y’Ó ø√≥T¢ e÷Á‘·yT˚ .18
nsTTq|ü&ÉT sêe÷j·TDø±\+˝À ` n~ Áø°dTü ≈Ô î£ |üPs¡«+ |ü<eä X¯‘êã›eTì uÛ≤$ùdÔ `
Ç+&çj÷· yÓTT‘·+Ô »HêuÛ≤ ˇø£ ø√{Ï ø±e#·TÃ, ø√{Ïqïs¡ ø±e#·TÃ. nsTTq|ü&ÉT, \+ø£ô|’
<ä+&Éj÷· Á‘·ø¬ ’ düTÁê⁄&ÉT ªªø√!μμ nì ≈£L‘·yj ˚ T· >± y˚\ø√≥¢ yêqs¡T\T e∫ÃHês¡q&É+
ªªu§+ø£sê, u§+ø£sê, b˛*>±!μμ n+fÒ ªª≥+>∑T≥÷s¡T $T]j·÷\T ‘ê{Ïø±j·T\+‘·μμ
nqï≥Tº>± e⁄qï~. b˛‘˚, \+ø£˝Àì sêø£då Tü \ dü+K´ ªª\ø£å ø√≥¢ eT÷&ÉT \ø£\å j·TiTe~
y˚e⁄]ø£+fÒ ôV≤#·TÃμμnì #Ó|Œü &Üìï (øÏwÿæ +<Ûëø±+&É, 35e düs)Z¡ @eTqe˝…H√ Hê≈£î
‘√#·&+É ˝Ò<Tä !! Ä yêqs¡T\T, á sêø£då Tü \T ì\ã&Ü¶ìø¬ H’ ê á uÛ÷Ñ eT+&É\+ #ê\<äT!
Ç{Ïº ø±ø£eTà ø£<\ä∏ qT n*¢qyês¡T sêeTT&ÉT »qkÕúq+˝À ˇ+≥]>± ì*∫ kÕ–+∫q
b˛s¡T˝À Ks¡<÷ä wüDT\ düyT˚ ‘·+>± |ü<ëÛ ï\T>∑T y˚\eT+~ì #·+|æq≥Tº #Ó|Œü &É+ (ns¡D´
ø±+&É, 30e düs)Z¡ nãT“s¡e÷? ãVüQXÊ Äj·Tq #·+|æqyês¡T |ü<ëÛ ï\T>∑Ts¡T ø±e#·TÃ.
@yÓTHÆ ê Ç{Ïº yÓÁ] yÓTTÁ] ø£<\ä∏ qT ˇø£ |üøÿ£ ≈£î HÓ{ºÏ y˚ùd,Ô yêqs¡T\qïyês¡T, ãTTø£eå TT
\qïyês¡T, sêø£då Tü \qï yês¡T ∫qï ∫qï ‘Ó>\∑ yês¡ì, ãVüQXÊ ˇø=ÿø£ÿ ‘Ó>˝∑ À ø=ìï
e+<ä\ eT+~, ˝Ò<ë, ˇø£{Ï s¬ +&ÉT y˚\ eT+~ e⁄+&˚yês¡ì rsêàì+#·Tø=q e\dæ
edüT+Ô ~. ø¬ ô|Hº é ≈£îø˘ |ü<ì›Ó $T<äe X¯‘ê_› ñ‘·sÔ ês¡+ú ˝À ÄÁùd*º j·÷qT dü÷\ú +>± düsπ «
#˚dqæ |ü&ÉT Ä K+&É+ yÓTT‘·+Ô »HêuÛ≤ s¬ +&ÉTqïs¡ \ø£\å qT $T+#·øb£ ˛e#·TÃqì n+#·Hê
y˚XÊs¡T. Ä s¬ +&ÉTqïs¡ \ø£\å eT+~ 2500 ‘Ó>\∑ ≈£î #Ó+~q{Ïyº ês¡T.19 Bì ‘ê‘·Œs¡´+
ˇø=ÿø£ÿ ‘Ó>˝∑ À dü>≥∑ Tq e+<äeT+~ $T+∫˝Òsì¡ . sêeTTìø±\+˝À <ä+&Éø±s¡D´+˝À
s¬ +&ÉTqïs¡ y˚\ ‘Ó>\∑ T ø±ø£b˛‘˚, ø£˙dü+ @ e+<ä, ˝Òø£ s¬ +&ÉT e+<ä\ ‘Ó>\∑ T e⁄+&˚eì
K∫Ã‘·+>± nqTø√e#·TÃ. á Hê{Ïø¬ H’ ê áXÊq´ uÛ≤s¡‘+· ˝ÀH˚ mìï ø=+&É C≤‘·T\T
˝Òe⁄? nø£ÿ&ç ˇø£ÿ Hê>∑C≤‹˝ÀH˚ ‹]– mìï ‘Ó>\∑ T ˝Òe⁄?
\+ø£ô|’ <ä+&Éj÷· Á‘·˝À sêeTT&ÉT b˛]+~ ø=ìï ø√≥¢ eT+~‘√ ø±<äT, \ø£\å
eT+~‘√ ø±<äT, y˚\eT+~‘√ HÓH’ êø±<äT, øπ e\+ ø=ìï e+<ä\ eT+~‘√ ø±e#·TÃ.
yê]ì Äj·Tq >¬ \e>∑*–+~ ãVüQXÊ yê]øÏ $\¢+ãT\T ˝Òøb£ ˛sTTq+<äTH˚ ø±e#·TÃ.
yêqs¡T\≈£î n$ ˝Òeì sêe÷j·TD+ ô|≈£îÿ#√≥¢ düŒwü+º >± #ÓãT‘·Tqï~. yês¡T b˛s¡T
»]|æ+~ #Ó≥q¢ T ô|]øÏ, ø=eTà\qT $]∫, ã+&É\qT <=]¢+∫, sêfi¯flqT $dæ]— ˝Ò<ë,
>√fi¯fl‘√ s¡øÿÏ , |üfifl¯ ‘√ |”ø,Ï ø±fi¯fl‘√ ‘·ìï, yÓ÷ø±fi¯fl‘√ ≈£î$Tà, |æ&øç fiÏ fl¯ ‘√ yÓ÷~. Ç+‘˚
‘·|Œü >∑<,ä K&É+Z , X¯S\+ yÓTT<ä˝q’… Äj·TT<Ûë\HÓH’ ê yês¡T yê&É˝<Ò Tä !
b˛‘˚, sêø£då Tü \¬øH’ ê $\¢+ãT\Tqï≥Tº >∑{>ºÏ ± #Ó|Œü ˝ÒeTT. n$ yê]≈£î+fÒ X¯Ss¡ŒDK
‘·q≈£î »]–q |òTü Àsêee÷Hêìï >∑T]+∫ Ks¡Tì‘√ yÓTTs¡ô|≥Tºø=q&ÜìøÏ yÓ[flq|ü&ÉT
ªªsêeTTì, yêì ‘·eTTàì ˇø£ÿ u≤D+‘√ #·+|ü⁄‘êqTμμ nì ø±ø£, ªªÇ<äT>√! yê]ì
>=&É*¶ ‘√ qs¡T≈£î‘êμμ qì n‘·&ìÉ e⁄+&˚yê&Ü? (Äs¡D´ø±+&É, 22e düs)Z¡ . Ks¡Tì
ùdHêqT\˝À eTVü‰ ø£bÕ\T&ÉT X¯S˝≤ìï, dü÷ú˝≤≈£åî&ÉT n&É¶ø£‹Ôì, Á|üe÷~Û >=&É¶*ì
|ü⁄#·TÃø=ì, b˛s¡T˝À <ä÷øπ yêsê? Ks¡T&ÉT, eT]ø=+<äsT¡ $\¢+ãT\qT yê&Éøb£ ˛˝Ò<Tä
>±ì, n‘·&ç ôdì’ ≈£î\T ≈£î]|æ+∫+~ u≤D≤\ esê¸ìïø±<äT, #Ó≥y¢ êqH˚, sê\yêqH˚.
(Äs¡D´ø±+&É, 25e düs)Z¡ . $\T¢ #˚jT· &ÜìøÏ yÓ<Tä s¡Tã<ä› #ê\T, u≤D+ #˚jT· &ÜìøÏ
yÓ<Tä s¡T|ü⁄\¢ #ê\T. nsTTq|ü&ÉT, $\¢eTTà\qT Ks¡<÷ä wüDT\≈£î #Ó+~q Á|ü‹ ôdì’ ≈£î&ÉT
m+<äT≈£î düeT≈£Ls¡TÃø=q˝Ò<äT? \+ø£˝À »]–q j·TT<äΔ+˝ÀHÓ’Hê ‹]– Ç<˚ Á|üX¯ï
m<äTsö‘·Tqï~. sêeT\ø£àå DT\ô|’ j·TT<ä+Δ ˝À Ç+Á<äõ‘·TÔ Á|üj÷Ó –+∫q Á|ü<eä∏ ÷j·TT<Û+ä
Hê>∑bÕX¯+.n~ yê]ì |ü&É>={Ïº, #˚‘·T\qT ø£{Ïºy˚dæ+<ä≥.(j·TT<äΔø±+&É, 45, 46e
düs\Z¡ T) á bÕXÊìï sêe÷j·TD+˝ÀH˚ eTs=ø£#√≥ j·TeTbÕX¯+‘√ b˛\Ã&É+ »]–+~.
n+<äTe\¢ Ç~ ªª˝≤k˛μμ ø±e#·TÃ. Bìï –s¡–s¡ $dü] bı>∑sT¡ uÀ‘·T ÄuÀ‘·T\HÓH’ ê,
nXÊ«\HÓH’ ê |ü≥Tºø√e#·TÃ. Ç+Á<äõ‘·TÔ sêeT\ø£àå DT\ô|’ Á|üj÷Ó –+∫+~ á ªª˝≤k˛μμj˚T
d”‘· CÀdü´+ 103

ø±e#·TÃ. b˛‘˚ ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ &í TÉ j·TT<ëΔìøÏ ãj·T˝Ò]› +~ $\¢eTTà\‘√ ø±<äT, yÓTTqyê\T‘√.
n‘·ì yÓ+≥ j·TT<ëΔìøÏ yÓ[flq ôd’ì≈£î\T |ü⁄#·TÃø=ì yÓ[flq$ s√ø£fi¯ófl, >∑T~j·T\T
(j·TT<äøΔ ±+&É 65e düs)Z¡ . s√ø£fifl¯ ‘√bÕ≥T, >∑T~j·T\‘√ bÕ≥T, yês¡T áf…\T, >∑<\ä T,
>=&Éfi¶ ó¯ fl, |ü≥dº eü TT\T, X¯≈î£ \Ô T, Á‹X¯S˝≤\T, K&ÜZ\T, #·Áø±\T, yÓTT<ä˝q’… yê{Ïì yê&çq≥Tº
j·TT<äøΔ ±+&É $e]düTqÔ ï~. nø£ÿ&Éøÿ£ &É $\¢+ãT\ Á|üdøü ÔÏ e⁄Hêï, n~πøe\+ ø=+<äsT¡
Hêj·T≈£î\ $wüj·T+˝ÀH˚. yêqs¡T\ e˝… sêø£ådüT\T düsTT‘·+ <ÛäqTsê“¤D≤\qT
$ìjÓ÷–+#˚yês¡T ø±πsyÓ÷ nì Bìïã{Ïº nqTe÷ì+#· e\dæedüTÔqï~. Ç<˚
nqTe÷Hêìï dæ.$. yÓ<’ ´ä düsTT‘·+ yÓ\&¢ +ç #ê&ÉT.20 ˇø£yfi˚ ¯ yê]øÏ <∏qä TdüT‡ \T+fÒ,
n$ X¯øeÔÏ T+‘·yTÓ qÆ $ ø±ø£b˛e#·TÃ— yê] u≤D≤\ eTT≈£îÿ\T ñ≈£îÿ‘√ ø±ø£, sê‹ eTTø£ÿ\‘√
#˚dæq{Ïº$ ø±e#·TÃ. Äj·TT<Ûë\ $wüj·T+˝À á $<ÛäyÓTÆq Ä~Ûø£´+ @<√ ˝Òø£b˛‘˚,
sêeT\ø£åàDT\T <ä+&Éø±s¡D´+˝Àì Ä≥$≈£î\qT, dü+U≤´ã\+ yê] |üøå±q e⁄Hêï,
»sTT+#· >∑*>π yês¡T ø±<äT! Á|ü|+ü #·#]· Á‘·qT |ü]o*ùd,Ô ø=~›eT+~ ãVüQfi¯ »qT\qT
j·TT<ä+Δ ˝À »sTT+ #·&+É m|ü&ÉT ` mø£ÿ&É ` »]–Hê n~ q÷‘·Hêj·TT<Ûë\e\¢,
˝Ò<ë q÷‘·q j·TT<äΔ |ü<‘Δä T· \e\¢, ˝Ò<ë ø=ìï ø=ìï dü+<äsê“¤\˝À á s¬ +&ç+{Ï düyT˚ àfi¯q+
e\¢ »]–q≥Tº ø±qedüT+Ô ~.
eT<Û´ä •˝≤j·TT>∑+Hê{Ïøπ ` <ë<ë|ü⁄ |ü~y˚\ dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘+· Hê{Ïøπ ` $\T¢qT
ø£ìô|≥º&+É »]–+~. Ä~˝À $\T¢ ˇø£ Ä≥edüTeÔ ⁄— |æeTà≥ ˇø£ dü+^‘· kÕ<Ûqä +.21
‘·+ãTs¡, MD yÓTT<ä˝q’… $ $\T¢qT+∫ ø±\Áø£e÷q s¡÷bı+~q{Ïyº .˚ áHê{ÏøÏ ≈£L&Ü
ÄÁ|òøæ ±≈£î #Ó+~q \÷p ‘Ó>y∑ ês¡T $\T¢qT dü+^‘·kÕ<Ûqä +>±H˚ yê&É‘ês¡T.22 $\T¢≈î£
neTTàqT ‘√&ÉT#˚ùddü]øÏ n<˚ y˚≥≈£î ñ|üøs£ D¡ >± e÷]+~. ‘·sê«‘· n‹ ‘·«s¡˝ÀH˚
n~ j·TT<äkΔ Õ<Ûqä +>± yê´|æ˝Ô ÀøÏ e∫Ã+~. Ç+‘·{Ï |ü⁄sê‘·q ø±\+˝ÀH˚ yê´|æ˝Ô ÀøÏ
e∫Ãq $\¢eTTà\≈£î <ä+&Éø±s¡D´ ÁbÕ+‘êìøÏ #Ó+~q ‘Ó>∑\yês¡T (yêqs¡T\T>±,
ãTTø£eå TT\T>±, sêø£då Tü \T>± sêe÷j·TD+ ù|s=ÿ+≥Tqïyês¡T) m+<äT≈£î n|ü]∫‘·T\T
ø±yê*? á Á|üXï¯ ≈£î Á|ü‘T· ´‘·Ô sêì¬ø’ |üd|æ øæò ˘ düeTTÁ<ä+˝Àì yÓT*˙C…H,é b˛*˙C…Hé
Be⁄\≈£î yÓfi¯flø£ ‘·|üŒ<˚yÓ÷! Ä Be⁄\˝À nsTT~+{Ïì $TqVü‰sTTùdÔ ‘·øÏÿqyê{ÏøÏ
#Ó+~qyês¡T $\¢+ãT\‘√ b˛s¡T »s¡|&ü Üìï ø±yê\H˚ $s¡$T+#ês¡T. yê] <äèwæ˝º À
>∑<ë j·TT<äyΔ T˚ Ms√∫‘·yTÓ +Æ ~. n+<äTe\¢ <äqTsê“¤D≤\ $ìjÓ÷>±ìï Áø°&Ü $H√<ë\≈£î,
eT‘ê‡´\, |ü≈îå£ \, eT÷wæø±\ y˚≥≈£î yês¡T |ü]$T‘·+ #˚XÊs¡T.23 p\÷\ <äèwæ˝º À

≈£L&Ü <Ûqä Tsê“D≤\T ;ÛsT¡ \≈£î ‘·>T∑ Äj·TT<Ûë˝Ò!24 <ä+&Éø±s¡D≤´ìøÏ #Ó+~q ‘Ó>\∑ yê]øÏ
≈£L&Ü $\¢+ãT\ $wüjT· yÓTÆ Ç{Ïº q÷´quÛ≤ey˚T e⁄+&˚<y˚ ÷Ó ! ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ ìí $wüjT· +˝À
Ç~ nø£så ê˝≤ ì»+. ‘êqT ªªyê&ç j·TeTTà\‘√μμ j·TT<ëΔìøÏ nsTTwüß&º qÉ ì sêeDTì‘√
n‘·&TÉ düŒwü+º >± #Ó|Œü H˚ #ÓbÕŒ&ÉT (j·TT<äøΔ ±+&É, 63e düs)Z¡ .
@yÓTHÆ ê, Äj·TT<Ûãä \+ ‘·≈î£ ÿyÓq’ +<äTe\¢H˚ sêø£då Tü \T>± sêe÷j·TD+ ù|s=ÿqïyês¡T
ªª¬>]˝≤¢μμ j·TT<äΔ |ü<‘Δä T· \qT nqTdü]+#·e\dæ e#˚Ã~. m<äT{ ì*∫ b˛sê&Ü¶ìøÏ M\T
˝Òq|ü&ÉT #ê≥T qT+∫ <Óã“rj·Tø£ ‘·|Œü <äT— |ü>\∑ T <ë&ç »s¡|&ü ÜìøÏ M\T˝Òq|ü&ÉT
Nø£{Ï eTs¡T>∑Tq eTT≥º&+ç #·ø£ ‘·|Œü <äT— nedüsy¡ TÓ qÆ |ü&ÉT e÷s¡Ty˚cÕ\qT y˚dTü ø=ì
|ü>∑‘·Ts¡ô|’ <ä÷ø£ø£‘·|üŒ<äT. sêø£ådüT\qïyês¡T á $<ÛäyÓTÆq ¬>]˝≤¢ j·TT<äΔ|ü<äΔ‘·T\qT
nqTdü]+#˚yês¡T ø£qTø£H˚ yê]øÏ ªªìXÊ#·sT¡ μμ\ì, ªªø±eTs¡÷|ü⁄μμ\ì, ªªe÷j·÷e⁄μμ\ì
yê] $s√<ÛTä \T @y˚y√ #Ó&ù¶É |s¡T¢ #ê˝≤ ô|{≤ºsT¡ .
eTs=ø£ÿe÷≥ #Ó|æŒ, á Á|üø£s¡D≤ìï eTT–kÕÔqT. eTq bÂsêDÏ≈£î\qT $&ç∫
|ü⁄#·Ã+&ç— eTq #·]Á‘·ø±s¡T˝…H’ ê e÷qe $ø±dü XÊÁkÕÔìøÏ DQWKURSRORJ\ ‘ê $Te«<ä>T∑
ÁbÕ<Ûëq´ $Te«s¡T. Ä XÊÁkÕÔìï ìs¡ø¢ ´å£ + #˚dqæ |ü&ÉT @ ÁbÕNq dü+|ò÷ü ìï >∑T]+∫, @
|ü⁄sê‘·q dü+|òTü ≥qqT >∑T]+∫ düeTT∫‘ê_ÛÁbÕj·÷\qT @s¡Œs¡#T· ø=q&É+ kÕ<Û´ä |ü&<É Tä .
nìï dü+|òü÷\e˝… eTq~ ≈£L&Ü e÷qe $ø±dü #·]Á‘·˝Àì <äX¯\ìï+{Ï <ë«sê
|üjT· ì+∫q{Ï<º !˚ ÁãVü≤àeTTK+ qT+∫ eTq+ düsêdü]>± }&ç |ü&˝É <Ò Tä !!
d”‘· CÀdü´+ 105

d”‘êsêeTT\T
|ü<fi˚ fl¯ Hê&ÉT eTÁ<ëdüT˝À Hê ªªd”‘C· Àdü´+μμ Hê≥ø±ìï Hê $TÁ‘·ãè+<ëìøÏ #·~$
$ì|æ+∫q ‘·sê«‘· ˇø£ |ü+&ç‘· $TÁ‘·T&ÉT ∫s¡Tø√|ü+‘√ #˚dqæ $eTs¡Ù ªªá d”‘· e÷
<äèwæ˝º Àì d”‘· ø±μμ<äì. ∫s¡Tqe⁄«‘√ Äj·Tq≈£î H˚qT #Ó|Œæ q düe÷<Ûëq+ ªªáyÓT MT
<äèwæº˝Àì d”‘· ø±ø£b˛e#·TÃ >±ì, yê©àøÏ <äèwæº˝Àì d”‘·μμ nì. Ç|üŒ{Ï¬ø’Hê Hê
|ü+&ç‘$· TÁ‘·T&ÉT Hê‘√ @ø°u$ÑÛ +#·ø£ b˛e#·TÃ. Äj·Tq e˝… m+<äs¬ +<äs√ @ø°u$ÑÛ +#·ø£
b˛e#·TÃ. nsTTHê, Ç~es¡˝À e˝… Ç|üŒ{Ïø° ` m|üŒ{Ïø° ` Hê qeTàø£+ yê©àøÏ d”‘H· ˚
j·T<∏ë‘·<+ä∏ >± H˚qT Hê Hê≥ø£+˝À Á|üyX˚ ô¯ |{≤ºqì.
yê©àøÏì dü]>± #·<eä ø£, #·~$Hê düe´+>± ns¡+ú #˚dTü ø=q˝Òø,£ ô|≈£îÿ eT+~
dü+uÛ≤$düTÔqï≥Tº, d”‘· H√≥ Hê\ÿ˝Òì |ü‹Áe‘ê •s√eTDÏ ø±<äT. nedüs¡yÓTÆq&ÉT
uÛsÑ ‘Ô¡ √ ÄyÓT ìwüÿs¡¸>± e÷{≤¢&~˚ , >∑‘´· +‘·s+¡ ˝Òq|ü&ÉT |üsT¡ wü+>±HÓH’ ê e÷{≤¢&~˚ .
nqTyê<ë\‘√ dü]|ü⁄#·Ãø£, yê©àøÏ sêe÷j·TD+ Äs¡D´ø±+&É˝Àì |ü<eä düsqZ¡ T #·<eä +&ç.
(n~ á |”]øƒ £ ∫es¡ s¬ +&Ée nqTã+<Û+ä ˝À e⁄qï~). <ëìï #·~$‘˚ ªªÄj·TT<Ûä yÓTø£ÿ&É,
Äs¡Dýêdü yÓTø£ÿ&Éμμ nì $uÛTÑ ì ÄyÓT dü÷{Ï>± Á|ü•ï+∫q≥Tº ‘Ó\TdüT+Ô ~. ªªX¯ÁdüeÔ TT\T
#˚|≥ü Tº≥ e\¢ bÕ|ü ãT~Δ|⁄ü ≥TºqTμμ nì <Ûeä ⁄ì ÄyÓT >∑{>ºÏ ± ôV≤#·Ã]+∫q≥T¢>± ‘Ó\TdüT+Ô ~.
ªª|ü>∑ ˝ÒøH£ ˚ jÓTTø£ÿ]ì »+|ü⁄≥μμ eTVü‰bÕ‘·øe£ Tì ô|ì$T{Ï‘√ ÄyÓT ìwüÿs¡¸>± |ü*øÏq≥Tº
‘Ó\TdüT+Ô ~. b˛‘˚, njÓ÷<Ûë´ø±+&É˝À 30e düsqZ¡ T #·<eä +&ç. ns¡DýêkÕìøÏ ‘·qyÓ+≥
sêe\<äì uÛsÑ Ô¡ >∑{>ºÏ ± #Ó|Œæ q|ü&ÉT |ü≥˝º ìÒ ø√|ü+‘√ ‘·q‘·+Á&ç e÷≥>± ªªHê n\T¢&TÉ
Ád”jÔ T˚ ø±ì |ü⁄s¡Twüß&ÉT ø±&ÉT. |ü⁄s¡Twü y˚weü TT <ë*Ãq Ád”jÔ TÆÓ qqTï e+∫+#ÓqT!μμ nì
|üsT¡ wü+>± ÄyÓT |ü\T≈£î‘·T+~. ø±>±, ‘·q e÷≥>± eT]+‘· |üsT¡ wüyTÓ qÆ <Û√s¡D˝Ï À
ªªqqTï q≥Tìe˝… ãs¡T\bÕ\T #˚jT· >√s¡T #·THêïe⁄!!μμ nì |ü\T≈£î‘·T+~. Ç+‘· |üsT¡ wü+>±
ÄyÓT ìcÕÿs¡D+>± |ü\ø£˝Ò<äT. n+<äT≈£î ‘·>∑T ø±s¡D+ e⁄qï~. <ëìï eT]ø=+‘·
<ä÷s¡+ b˛sTTq ‘·sê«‘· $e]kÕÔqT.
düsπ , ªªd”‘ê Vü‰kÕ´\T ≈£L&Ü Ä&˚<ë?μμ nì eTs=ø£ dü+<˚V≤ü + ô|≈£îÿ eT+~øÏ
ø£\>∑e#·TÃ. WqT! ÄyÓT~ Vü‰dü´Á|üeè‹Ô, #·‘·Ts¡‘·‘√ ÄyÓT Vü‰kÕ´˝≤&˚~. n+<äs¡T
e~HÓ\e˝… eT]~‘√ ÄyÓT m≈£îÿe>± Vü‰kÕ´˝≤&˚~. Ç~ Hê }Vü≤ ø±<äT— yê©àøÏ
sêe÷j·TDy˚T á dü+>∑‹ì düŒwü+º >± #ÓãT‘·Tqï~. d”‘ê|üV≤ü s¡D+ ‘·sê«‘· ÄyÓTqT
‘·\T#·Tø=ì $\|æd÷ü Ô ªª#Ó≥Tº#ê≥Tq <ë– qqTï y˚fi≤ø√fi¯eTT |ü{+ºÏ #· >√s¡T#·THêïefÒ!μμ
nì sêeTT&Éqï≥Tº Äs¡D´ø±+&É 61e düs¡Z ‘Ó\TŒ‘·Tqï~. ªªÁ|æj·TTsê˝≤! ˙e⁄
|ü]j·÷#·øe£ TT #˚jT· T dü«uÛ≤eeTT >∑\<ëìeì H˚ HÓiT>∑T<äTqTμμ nì Äj·T qqï≥Tº
62e düsZ¡ ‘Ó\TŒ‘·Tqï~. |ü+#·e{Ï e<ä› ˇø£ •˝≤|ò\ü ø±ìï #·÷|æd÷ü Ô ªª\ø£àå D≤! d”‘·
eTTqT|ü⁄ Hê‘√&É ˙ sê‹ MT<ä >∑÷s¡TÃ+&ç, ˙ ‘√&É u…≈î£ ÿ |ü]j·÷#·ø|£ ⁄ü e÷≥˝≤&ÓqT
>∑<ë!μμ nì sêeTT&Éqï≥Tº 63e düs¡Z ‘Ó\TŒ‘·Tqï~. øÏwæÿ+<Ûëø±+&É Á|ü<∏äeTdüs¡Z á
$wüj÷· ìï Á<ÛTä e|üsT¡ düTqÔ ï~. nø£ÿ&É ‘·eTTàì‘√ ªª\ø£àå D≤! d”‘· ∫iTqe⁄« yÓ÷eTT‘√
q&ÉTeTq&ÉTeT ã]Vü‰dü |üPs¡«ø£eTT \sTTq$j·TT, ‹j·T´ì$j·TT, s¡düe+‘·eTT
\sTTq$j·TT, y˚T˝§q >∑÷]Ãq$j·TT HÓq’ |ü\T≈£î\T |ü\T≈£î f…|ü &ÉT $q>∑\qT?μμnì
sêeTT&É+{≤&ÉT. d”‘· Vü‰k˛´≈£îÔ ˝≤&˚<qä &ÜìøÏ M{Ïì $T+∫ @$T kÕøå±´<Ûësê\T ø±yê*?
á kÕøå±´<Ûësê\ ‘·sê«‘· yê©àøÏ ∫Á‘·D≈£î _Ûqï+>± H˚qT d”‘≈· î£ s¡÷|üø\£ Œq #˚dHæ êq+fÒ,
n~ düããT ø±>∑\<ë?
\ø£àå DTì‘√ d”‘· |ü]j·÷#·ø±˝≤&ÉT‘·÷ e⁄+&˚<ìä sêeTT&ÉT dü«j·T+>± |ü*øÏq
MT<ä≥ e~HÓ eTTKyÓTÆHê eTs¡~øÏ ‘Ó*j·T<äq&É+ø£+fÒ ªªHêHé ôdHé‡μμ e⁄+≥T+<ë?
nsTTHê, øÏwÿæ +<Ûë ø±+&É 6e düs˝Z¡ À Ç~ e⁄qï~. sêeDT&ÉT ‘·qqT m‘·T≈Ô î£ b˛‘·Tqï
|òTü ≥º+˝À ‘·q ÄuÛsÑ D¡ ≤\qT ñ‘·ØÔ j·T+˝À eT÷≥ø£{,ºÏ ãTTX¯éT÷ø£ |üs«¡ ‘· •Ks¡+ô|’
‘·q eT+Á‘·T\T q\T>∑T]‘√ ≈£Ls¡TÃqï düTÁê⁄ì düMT|ü+˝À d”‘· |ü&yÉ d˚ Tü +Ô ~. yê{Ïì
düTÁê⁄&ÉT sêeT\ø£àå DT\≈£î #·÷|æ+∫q|ü&ÉT, \ø£àå DT&ÉT nqï>±]‘√ ªªÄyÓT <=&ÉT>∑T
u≤VüQ|ü⁄s¡T ˝…{Ïºy√, ø£eTà ˝…{Ïºy√, Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT, H˚ HÓ\¢|ü&ÜyÓT bÕ<äeTT\≈£î
ÁyÓTT≈£îÿ≥+ CÒdæ, j·÷yÓT ø±*j·T+~jÓT\Te÷Á‘·y˚T H˚ HÓiT>∑T<äTqTμμ nHêï&É≥
(øÏwÿæ +<Ûëø±+&É, 6e düs)Z¡ . |ü~ dü+e‘·‡sê\≈£î ô|>’ ± ns¡Dýêdü+˝À H˚$T, n+‘·≈î£
eTT+<äT njÓ÷<Ûë´ q>∑s¡+˝À H˚$T bıs¡bÕ≥T>± HÓ’Hê \ø£åàDT&ÉT e~HÓ eTTU≤ìï
d”‘· CÀdü´+ 107

#·÷&É˝<Ò qä &É+ $&É÷s¶ |¡ ⁄ü e÷≥ e÷Á‘·yT˚ ø±<äT, $ø±s¡|⁄ü e÷≥ ≈£L&Ü! e~HÓ eTTU≤ìï
#·÷∫q+‘· e÷Á‘êq ‘·q eTqdüT‡˝À bÕ|ü ∫+‘·\T |ü⁄≥ºe#·TÃqqï uÛj Ñ T· +‘√H˚ \ø£àå DT&ÉT
Ä |üì #˚jT· ˝Ò<ë? n‘·ì eTqdüT‡ n+‘·>± <äTs¡“\¤ yÓTqÆ <ë, <äTwüyº TÓ qÆ <ë? düe÷»+˝À
Ád”Ô kÕúHêìï >∑T]+∫ n_ÛÁbÕj·÷\T eÁø£>‹∑ ì |ü{qºÏ ‘·sê«‘· me&√ øÏwÿæ +<Ûøä ±+&É 6e
düs¡Z˝À \ø£åàDTì #˚‘· á |ü\T≈£î\qT |ü*øÏ+#ê&Éì ìdü‡+<˚Vü≤+>± nqTø√e#·TÃ.
eqyêkÕìøÏ yÓ&TÉ ‘·Tqï dü+<äs“¡ +¤ ˝À >∑+>±q~ì <ë≥e\dæ e∫Ãq|ü&ÉT \ø£àå DT&ÉT
d”‘q· T ªªyÓqTø£qT+&ç ã≥Tºø=ìμμ |ü&eÉ ˝ÀøÏ møÏÿ+#ê&ÉT. (njÓ÷<Ûë´ø±+&É, 52e düs)Z¡ .
e~HÓ eTTK+ e+ø£ #·÷&Éy¶ T˚ <√wüyTÓ ‘Æ ,˚ ÄyÓTqT |ü≥Tºø=ì |ü&eÉ HÓøÿÏ +#·&+É eT¬s+‘·{Ï
eTVü‰<√wü+!!.
sêeTT&ÉT d”‘q· T m+‘·>± Áù|$T+∫Hê, Ä Áù|eT Äj·Tq |æ‘è· uÛøÑ ìÔÏ $T+∫+~
ø±<äT, Äj·Tq Áu≤Vü≤àD≤_Ûe÷Hêìï $T+∫+~ ø±<äT, Äj·Tq ÁuÛ≤‘·è yê‘·‡˝≤´ìï
$T+∫+~ ø±<äT, e+X¯ >ös¡yêìï >∑T]+∫ Äj·Tq |ü≥Tº<ä\≈£î $T+∫+~ ø±<äT.
n+<äTe\¢H˚ ‘·+Á&ç #Ó_‘˚, sêC≤´H˚ï ø±<äT, <ÛHä êH˚ï ø±<äT, ÁbÕD≤\H˚ ø±<äT, d”‘H· H’Ó ê
uÛsÑ ‘¡ T· ìøÏ n|üŒ–kÕÔqì (!) ø¬ øπ’ sTT‘√ sêeTT&ÉHêï&ÉT. (njÓ÷<Ûë´ø±+&É, 19e düs)Z¡ .
‘·qHÓH’ ê düsπ uÛsÑ ‘¡ T· ìøÏ n|üŒ–kÕÔqqï e÷≥ $qï+<äTe\¢H˚ ø±e#·TÃ, sêeTTì‘√ d”‘·
ªªqqTï q≥Tìe˝… ãs¡T\bÕ\T #˚jT· >√s¡T#·THêïe⁄μμ nì ø£≥Te⁄>± |ü*øÏ+~. Çø£,
yÓs’ e¡ TT ˝Ò≈î£ +&ÜH˚ #·+|ü&+É eTVü‰bÕ|üeTì d”‘· ôV≤#·Ã]+∫ q|ü&ÉT sêeTT&ÉT ãTTwüß\≈£î
‘ê ì∫Ãq yê>±ΔHêìï ‘·|Œü uÀqì #Ó|Œü &ÜìøÏ eTT+<äT ªªz d”‘ê! H˚qT ÁbÕDeTT\qT,
ìqTï, \ø£àå DTì $&ÉHê&ÉT<äT >±ì.....μμ nì düŒwü+º #˚kÕÔ&TÉ . (Äs¡D´ø±+&É, 11e
düs¡Z). eTs=ø£ |òüT≥º+˝À ` \+ø± j·TT<äΔ+˝À \ø£åàDT&ÉT eT÷]Ã¤*¢q|ü&ÉT, n‘·&ÉT
eTs¡DÏ+∫Hê&Éqï ÁuÛÑeT‘√ s√~+∫q |òüT≥º+˝À ` sêeTT&Éqï e÷≥\T ªªHê øÏø£
j·TT<äΔeTT‘√ >±ì, ÁbÕDeTT\‘√ >±ì, ‘·T<ä≈£î d”‘·‘√ >±ì |üìj˚T$T j·TTqï~?
<˚X¯<˚X¯eTTqqT >±e\dæ q+<äiT uÛ≤s¡´\T <=i≈£î<äTs¡T— #·T{≤º\TqT <=i≈£î<äTs¡T—
ø±ì, ˇø£ k˛<äsT¡ &ÉT <=s¡≈î£ ≥ jÓTø£ÿ&ÉqT ˝Ò<Tä !μμ nì. (j·TT<äøΔ ±+&É. 102e düs)Z¡
d”‘q· T >∑T]+∫ Ç+‘·ø+£ f… #·T\ø£q>±, ìø£èwü+º >± Äj·Tq e÷{≤¢&+ç ~ sêeDe<Ûëq+
‘·s+¡ . nXÀø£eq+ qT+∫ ÄyÓTqT |æ*|æ+∫, ªªdü«e+X¯eTTq≈£î q|üø]° j Ô T· T ì+<äjT· T
sê≈£î+&É >√]j·TT, q&Ée&ç >±bÕ&ÉTø=q >√]j·TT H˚ì+‘· ø£w|ºü &ü ‹ç ì >±ì, j·T<Ó\¢ ˙
ì$T‘·eÔ TT>±<äTμμnì #ÓãT‘ê<äT. Ç+‘·{‘Ï √HÓH’ ê $s¡$T+#·ø,£ Äj·Tq |ü*ÿq |ü\T≈£î*$—
ªª|üsêsTT sTT+≥ õs¡ø±\ eTT+&ÉT≥#˚ q&É\ $wüjT· eTTq dü+X¯j÷· düŒ<äTsê˝…q’
˙e⁄ Hê jÓT<äT≥ qT+&ÉT≥#˚ >∑+{ÏH=|æŒ e∫ÃqyêìøÏ B|ü|ü⁄ yÓ\T‘·Ts¡T eT]+‘·
b˛≥T¢ bı&ÉT#·Tq≥T¢ ˙ <äsÙ¡ qeTT Hê ø¬ ≈£îÿe j·÷j·÷kÕdüŒ<äeTT>∑ qTqï~. ø±e⁄q H√
»qø£sê»|ü⁄Ár! H˚ Hêq‹#ÓÃ<äqT— á |ü~<Ódü\˝À ˙ eTqdüTq ¬øøÏÿq #√≥Tq≈£î
u§eTTà. Hê≈£î ˙‘√ >±e\dæq j·Tø£ÿi j˚T~j·TT ˝Ò<Tä — dü‘T· ÿ\eTTq ãT{Ïqº , j·T+<äTqT
bÂs¡TwüeTT>∑\ jÓT{Ïº e÷qe⁄ &ÉsTTqqT õs¡ø±\eTTq bıs¡T–+≥ qT+&ç e∫Ãq
j·÷&ÉT<ëì ÁuÒeT‘√ CÒ|≥ü TºHê? Ç+‘·<qä Tø£ Á≈£Ls¡T&Óq’ sêeDTì ‘=&ÉMT<ä qT+&ç
C≤iÏ|&ü qç <ëqe⁄, Ä <äTwüßìº #˚ >±e÷‘·Ts¡eT>∑T #·÷|ü⁄‘√ p&Éã&çq<ëqe⁄HÓq’ ìqTï
>=|üŒ ≈£î\eTTq ãT{Ïqº yê&Éqì ù|s=+~j·TT+&ÉT H˚ HÓ≥T¢ #˚|≥ü Tºyê&ÉqT? Hê≈£î e∫Ãq
j·Tee÷qeTT+ uÀ>=≥Tº ø=qT≥¬ø’ ìqTï »sTT+∫‹ì ø±ì, ˙ j·T+<ä* j·÷X¯#˚
>±<äT. b˛sTTq ø°]ìÔ eTi\ dü+bÕ~+∫‹ì. Ç+ø£ ˙e⁄ ˙ sTTwüyº TÓ qÆ #√{ÏøÏ u§eTTà.
z X¯óuÛ≤+^! H˚ HÓ+‘·j÷Ó j·÷˝À∫+∫ sTT≥T¢ |ü*øÏ‹ì >±ì, j·TqéTT ø±<äT. ˙e⁄
\ø£åàDTì ø£&ÉH√, uÛÑs¡‘·Tìø£&ÉH√, yêqs¡ sê»>∑T düTÁê⁄ìø£&ÉH√, sêø£åùd+Á<äT&É>∑T
$;ÛwDü Tì ø£&HÉ √, ˝Òø£ ˙ ø¬ #·Ã≥qT+&ÉT≥ øÏwyºü ÷Ó j·T#·Ã≥ düTKeTT>± qT+&ç J$+|ü⁄eTT.
~e´s¡÷|üeTT >∑\<ëqe⁄— eTH√s¡eTe⁄ HÓq’ ˙e⁄ ãVüQø±\eTT ‘·q >∑èVü≤eTTq qT+&É>±,
>±e÷‘·Ts¡T&É>T∑ sêeDT&ÉT ìqTï p∫ ‘·q ø±eTeTT qD#·Tø=ì j·TT+&ç j·TT+&ÉTHê?μμ
(j·TT<äøΔ ±+&É, 118e düs)Z¡
nsTTHê, Ä<äs¡Ù |ü⁄s¡Twüß&ÉT>±, Ä<äs¡ÙÁbÕj·TT&Ó’q uÛÑs¡Ô>± sêeTTì m+<äT≈£î
dü+dü$Ô kÕÔs√ HêeT≥Tº≈î£ Hê≈£î ns¡+ú ø±ì $wüjT· +! sêe÷j·TD+ yÓTT‘·+Ô MT<ä ì»+>±
dü+dü$Ô +#·<>ä T∑ e´øÏÔ sêeTT&ÉT ø±<äT, d”‘.· n≥T ‘·sê«‘· dü+dü$Ô +#·<>ä T∑ yês¡T uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT,
\ø£àå DT&ÉT. Ä‘êà_Ûe÷q+˝À >±ì, Vü≤è<äjT· yÓX’ Ê\´+˝À >±ì, ãT~Δ dü÷ø£àå ‘·˝À >±ì,
yêø±Ã‘·T]˝À >±ì, <Ûsä êà_Ûìs¡‹˝À >±ì, d”‘≈· î£ @&ÉT yÓqTø£\T>± ì\ee\dæqyê&˚
sêeTT&ÉT. Çø£, ‘ê´>∑ >∑TD+˝À uÛsÑ ‘¡ T· ìøÏ ˇø£ jÓ÷»q+ <ä÷s¡+˝Àì¬øH’ ê sêeTT&ÉT
sê&ÉT, sê˝Ò&ÉT. $\|ædü÷Ô #˚dæq{Ïº~ ‘ê´>∑+ ø±H˚s¡<äT. ªªC≤u≤*μμ |”]ƒø£˝À H˚qT
$e]+∫q≥Tº, ‘·q≈£î j·TÚesê»´ |ü{≤º_ùÛ wø£+ ‘·|Œæ b˛sTTq+<äT≈£î, ‘·q≈£î dæ+Vü‰düq+
<äøÿ£ q+<äT≈£î ˝À˝À|ü\ ≈£î$T* b˛e&ÉyT˚ ø±<äT. ô|ø’ Ï ≈£L&Ü sêeTT&ÉT ‘·q u≤<Ûqä T
yÓfifl¯ Á>∑≈î£ ÿ‘·÷ b˛j·÷&ÉT, b˛‘˚, sêe÷j·TD+ yÓTT‘·+Ô ˝À \ø£àå DT&ÉT >∑{>ºÏ ± $\|æ+∫q
|òTü {≤º\T ãVüQXÊ s¬ +&ÉT e÷Á‘·yT˚ . yê{Ï˝À yÓTT<ä{~Ï ` ªª˙#·T&ÉT ˙#·Tsê* qìq≥Tºμμ
(Ç$ Hê e÷≥\T ø±e⁄— d”‘· e÷≥\T) ‘·q : o˝≤ìï X¯+øÏd÷ü Ô uÛsÑ Ô¡ ‘·qqT n&Éy¶ TÓ qÆ
e÷≥\qï MT<ä≥ \+ø£˝À d”‘· n–ïÁ|üy˚X¯+ #˚dæq|ü&ÉT— ¬s+&Ée~, nqï Äq‹
d”‘· CÀdü´+ 109

Á|üø±s¡+ yê©àøÏ ÄÁX¯eT+ #Ó+‘· ns¡D´+˝À ì+&ÉT>∑s“¡ e¤ ‹ d”‘q· T $&ç∫ô|{Ïqº |ü&ÉT.
Ç+<äT≈£î _Ûqï+>± sêeTT&ÉT $\|æ+∫q{Ïº eTTK´|òTü ≥º+ @B ˝Ò<Tä . ô|>’ ±, ªªÇ~ <Óe’
Áù|s¡Dμμ nì, ªª<Ó’ejÓ÷>∑μμeTì,ªª<Ó’ee÷j·Tμμ nì, (njÓ÷<Ûë´ø±+&É, 22e düs¡Z),
ªªeTqTE\≈£î kÕ«‘·+Á‘·éTqTq~ ˝Òμμ<äì, ªª|ü⁄≥Tº≥ –≥Tº≥øπ μμ nì (njÓ÷<Ûë´ø±+&É,
104e düs)Z¡ , ªª‘=+{Ïu≤eTTq H˚qT ø±e˝…qì |ü\Te÷iT bÕ|üø±s¡éTT\T #˚dæ j·TT+{Ïì.
yêì ø£ìï{Ï øÏ|ü &ÉqTuÛÑ$+#· e\dæq ø±\eTT e∫Ãqμμ<äì (ns¡D´ø±+&É, 63e
düs)Z¡ , ø±düÔ dü+<äT <=]øÏ‘˚ #ê\T, sêeTT&ÉT yÓT≥º y˚<ë+‘·+˝À |ü&bç ˛‘ê&ÉT!
nsTTHê d”‘·qT $T+∫, uÛÑs¡‘·Tì $T+∫, \ø£åàDTì $T+∫ sêeTT&ÉT Á|üX¯+dü
\+<äTø=q&É+ m+<äTe\¢? Bì ø=ø£ eTTK´ø±s¡D+ ˝Òøb£ ˛˝Ò<Tä . n~ ªª|ü_ø¢ ˘ ]˝ÒwHü ‡é μμ≈£î,
ªªÇy˚TCŸ _*¶+>¥μμ≈£î dü+ã+~Û+∫q{Ïº~. ñ∫‘êqT∫‘ê\qT, düeTj·÷düeTj·÷\qT,
dü+<äsê“¤ dü+<äsê“¤\qT m+‘· e÷Á‘·+ bÕ{Ï+#·ø,£ ˇø£ e´øÏìÔ n<˚|ìü >± k˛ÔÁ‘·+ #˚d÷ü Ô
b˛‘˚, n‘·&øç Ï $~Û>± |òTü q‘· \_ÛdTü +Ô ~. sêeTTì $wüjT· +˝À dü]>± Ç+‘˚ »]–+~.
sêe÷j·TD+˝À Äj·TqqT k˛ÔÁ‘·+ #˚jT· ìyês¡T <ë<ë|ü⁄>± ˝ÒsT¡ . ∫e]øÏ X¯Ss¡ŒDK,
eTØ#·T&ÉT, ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ &í TÉ ≈£L&Ü Äj·TqqT k˛ÔÁ‘·+ #˚kÕÔsT¡ . yê©àøÏ s¡#q· qT ô|+∫
Áyêdæqyêπs, sêeTTì ne‘ês¡|ü⁄s¡Twüßì>± ∫Á‹+∫q yêπs á bı>∑&ÉÔ\qT #˚]Ã
e⁄+&Ée#·TÃ. ªªeTq|ü≥¢ yÓs’ +¡ ˝Òì yê]ì #·+|ü&+É <ë«sê MTs¡T eTVü‰bÕ|ü+ #˚dTü HÔ êïμμs¡ì
d”‘· uÛsÑ qÔ¡ T rÁe+>± $eT]Ù+∫q yÓqTyÓ+≥H˚ ÄyÓT#˚‘· ªªH˚ Hê&ÉT <ëqHÓ’ q+<äTq
»|ü\ ãT~Δ#˚ ì+‘· #Ó|Œæ ‹ì >±ì, ˙ ø¬ e«&ÉT H˚sŒ¡ >∑\&ÉT?μμ nì|æ+#·&+É yê©àøÏ
s¡#q· ˝À y˚\Tô|{Ïqº yêì |üH˚ nsTT e⁄+&Ü*!
<äXs¯ <¡ Tä∏ &ÉT ªªø±eT|üs‘¡ +· Á‘·Tμμ&Éì, ªª¬ø’ øπ sTTøÏ˝Àã&çqyêμμ&Éì (njÓ÷<Ûë´ø±+&É,
53e düs)Z¡ <ä÷wæ+∫+~ eT¬ses√ø±<äT, sêeTT&˚! nsTTHê, Ä<äsÙ¡ ÁbÕj·TT&Óq’ ‘·qj·TTì>±
sêeTTì uÛ÷Ñ wæ+#·&+É uÛ≤eé÷? ‘·q ø√dü+ ‘·*¢ sêC≤´ìï dü+bÕ~+#·>± uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT
<ëìï ìsêø£]+#ê&ÉT. Ç+‘·{Ï >=|üŒ ‘ê´>∑+ #˚dqæ uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT sê»´˝ÀuÛ≤ìøÏ nr‘·T&ÉT
ø±ø£b˛e#·TÃqì nqTe÷ì+ ∫+~ eT¬ses√ ø±<äT, sêeTT&˚! (j·TT<äøΔ ±+&É, 128e
düs¡Z) nsTTHê, Ä<äs¡ÙÁbÕj·TT&Ó’q k˛<äs¡Tì>± sêeTTì ø°]Ô+#·&É+ uÛ≤eé÷? ‘·q
J$‘·+˝Àì Á|ü‹ eTTK´ |òTü ≥º+˝À sêeTT&ÉT d”‘q· T nee÷ì+#ê&ÉT. nedü\ú bÕ˝ÒX® Ê&ÉT.
nsTTHê, Ä<äsÙ¡ ÁbÕj·TT&Óq’ uÛsÑ >Ô¡ ± sêeTTì dü+dü$Ô +#·&+É uÛ≤eé÷? @ ø£]qƒ |üØø£≈å î£
ì\ee\dæ e∫ÃHê, sêeTT&ÉT e\e\ $\|æ+#ê&ÉT. nsTTHê, Ä<äsÙ¡ ÁbÕj·TT&Óq’ Ms¡Tì>±
sêeTTì Á|üdüTÔ‹+#·&É+ uÛ≤eé÷? nsTT‘˚, ãVüQfi¯ »qT\ <äèwæº˝À m+‘·e÷Á‘·+

uÛ≤e´+ ø±ì|üì ` sêeTTì >∑T]+∫ Ç{Ïº Á|üXï¯ \T H˚qT y˚jT· &ÉyT˚ ø±e#·TÃH˚y÷Ó ?
n+‘·yT˚ s¡≈î£ sêeTTì $wüjT· +˝À ªªÁu…sTTHé yêwæ+>¥μμ »]–+~!
dü«‘·+Á‘·+>± Ä˝À∫+#·&+É , dü«‘·+Á‘·+>± eéVü≤]+#·&+É , e÷qdæø£ <Ís¡“˝≤´ìï
#·÷|æq|ü⁄&ÉT ‘·+Á&çHH’Ó ê ~Ûøÿ£ ]+#·&+É , <Ûsä à¡ $s¡T<ä+Δ >± e]Ô+#·eT+fÒ >∑Ts¡Te⁄ e÷≥HÓH’ ê
Á‘√dæ|⁄ü #·Ã&É+ ` á $<Ûyä TÓ qÆ BÛs>¡ T∑ D≤\T sêeTTì˝À ø£*ø±ì¬øH’ ê ø±qsêe⁄. n+<äTe\¢H˚
Äj·Tq ‘·+Á&çì @&çŒ+#ê&ÉT, ‘·*ì¢ @&çŒ+#ê&ÉT, uÛ≤s¡´qT @&çŒ+#ê&ÉT, ‘·eTTà\qT
@&çŒ+#ê&ÉT, ‘·eT Áã‘·T≈£î ‘êeTT Áã‘·T≈£î‘·Tqï Ä≥$≈£î\qT @&çŒ+#ê&ÉT, n+~]˙
$T+∫ ‘êH˚ @&ÜÃ&ÉT! ∫e]øÏ düsj ¡ T· ÷q~˝ÀøÏ <ä÷øÏ Ä‘·àVü≤‘·´ #˚dTü ø=Hêï&ÉT!
b˛˙, Ç‘·s¡ $wüj÷· \˝À Hê‘√ @ø°u$ÑÛ +#·øb£ ˛sTTHê, Hê |”]øƒ ˝£ Àì yÓTT<ä{Ï
ø=ìï |ü⁄≥\qT #·~$q+‘·H˚ á |ü⁄düÔø±ìï eTTø£ÿeTTø£ÿ\T>± ∫+∫ bÕs¡y˚j·Tø£,
Ç+‘·es¡≈î£ Hê‘√ e∫Ãqyês¡T ˇø£ÿ $wüjT· +˝À Hê‘√ @ø°u$ÑÛ kÕÔsì¡ Ä•düTHÔ êïqT.
d”‘êsêeTT*<ä]› ˝À #˚jTÓ ‹Ô qeTdüÿ]+#·<>ä T∑ e´øÏÔ sêeTT&ÉT ø±<äT,
d”‘·, d”‘·, eTTe÷à{Ïø° d”‘·!!
d”‘· CÀdü´+ 111

ñ|üdü+Vü≤s¡D
mHÓïH√ï nyê+‘·sê\ ‘·sê«‘·, mHÓïH√ï Ä\kÕ´\ ‘·sê«‘·, m≥ºøπ \≈£î á |”]øƒ q£ T
eTT–+#· >∑\T>∑T‘·THêïqT. Bìï Áyêj·T&ÜìøÏ mHÓïH√ï Á>∑+<∏ë\qT #·<eä e\dæ e∫Ã+~,
m+‘Ó+‘·>±H√ |ü]XÀ<Ûäq »s¡|üe\dæ e∫Ã+~. nsTTHê, sêe÷j·TD≤ìï >∑T]+∫
∫e]e÷≥qT #Ó|üŒ>∑*–Hêqqï ÁuÛÑeT Hê≈£î ˝Ò<äT. eTVü‰uÛ≤s¡‘·+‘√ b˛*Ãq|ü&ÉT
sêe÷j·TD+˝À »]–q bò˛s¡Ø® \T #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe, |ü⁄sêD≤\‘√ b˛*Ãq|ü&ÉT eT]+‘·
‘·≈î£ ÿe nsTTHê, sêe÷j·TD+˝À HÓH’ ê e÷s¡TŒ\T, #˚sT¡ Œ\T ãVüQfi¯+>±H˚ »]>±sTT,
ãVüQXÊ Hê\T¬>’<äT X¯‘êu≤›\ bÕ≥T n$ »]>±sTT, n+<äTe\¢ eTT+<äT ‘·÷sêŒs¡
ã{Ï,º n≥T ‘·sê«‘· #Ó]–Hê, »*¢+∫Hê, ‘·|Œü qT+N, ‘ê\TqT+N >∑{ºÏ –+»qT y˚sT¡
#˚jT· &É+ ‘˚*ø£ø±<äT— n~ <ë<ë|ü⁄ nkÕ<Û´ä eTì #Ó|Œæ Hê #Ó|Œü e#·TÃ, nsTTq|ü&ÉT, Hê
|”]øƒ ˝£ Àì $wüj÷· \qT, eTTK´+>± sêe÷j·TDø±\+ Hê{Ï Ä]úø,£ kÕ+|òTæ ø£, sê»ø°jT·
eédü\ú ≈£î dü+ã+~Û+∫q $wüj÷· \qT |üse¡ T dü‘ê´\T>± d”«ø£]+#· e\dæ+~>± H˚qT
ø√s¡˝qÒ T. H˚qT ø√s¡>*∑ –+~ ˇπø ˇø£ $wüjT· +. n~ ` Ä˝À∫+#·≈î£ +&Ü Hê yÓK’ ]ì
ìs¡d+æ #·e\<äì, |ü]o*+#·≈î£ +&Ü Hê yê<ëìï ìsêø£]+#·e\<äì.
nqï≥Tº, Hê yÓK’ ] |üP]Ô>± ø=‘·~Ô ø±<äT, Hê yê<ä+ |üP]Ô>± eTÚ*ø£ yÓTqÆ ~ø±<äT.
sêe÷j·TD+ $wüjT· yÓTÆ Hê ø£+f… ì•‘·+>± Áyêdæqyês¡THêïs¡T— <ëìï øπ e\+ ˇø£
ø£≥Tºø<£ >ä∏ ±, ˇø£ C≤q|ü<ä >±<∏>ä ± Á‘√dæyd˚ qæ yês¡THêïs¡T. n{Ïyº ê]ì H˚qT >∑{>ºÏ ±
ø±<äqqT >±ì, sêe÷j·TD+˝À #ê]Á‘·ø£ dü‘·´+ s¡e«+‘·>± e⁄+fÒ, n~ Áø°düTÔ≈£î
|üPs¡«+ |ü<eä X¯‘ê_› ÁbÕ+‘ê\ ñ‘·sÔ u¡ ≤Û s¡‘+· ˝À>∑\ ø=~›bÕ{Ï sêC≤´\T ô|øÏÿ+{Ï˝À
ˇø£<ëìøÏ #Ó+~q sêC≤kÕúq+˝Àì ≈£îÁ≥\≈£î |ü]$T‘·eTì Hê yÓK’ ]— sêeTsêeD
j·TT<äeΔ TH˚~ ì»+>± »]–e⁄+fÒ, <ëìï ÄVü‰s¡ùdø£sD¡ , ÄVü‰s√‘·Œ‹Ô eédü\ú eT<Û´ä
dü+|òTü s¡¸D>± |ü]>∑D+Ï #·e#·TÃqì Hê yê<ä+. Hê yÓK’ ] düeTs¡qú ø¬ ’ ªªC≤u≤*μμ |”]øƒ ˝£ À
H˚qT Á|üj·T‹ï+#·>±, Hê yê<ëìï MT≈£î ìy˚~+#·&Üì¬ø’ ªªd”‘·CÀdü´+μμ |”]ƒø£˝À
Á|üj·T‹ï+#êqT.
me]¬ø+‘· u≤<Ûä ø£*–Hêdüsπ , eTs=ø£ÿ $wüj÷· ìï #Ó|Œæ , n+‘·{‘Ï √ dü]ô|&É‘êqT.
sêe÷j·TD uÛ≤s¡‘ê˝…H’ ê, ncÕº<Xä ¯ eTVü‰|ü⁄sêD≤˝…H’ ê yê{Ï Á|ü<ëÛ H√<˚X› Ê\T ≈£î\eédüqú T
|ü]s¡ø+åÏ #·&yÉ T˚ , |òPü ´&É˝Ÿ dü+|ò÷ü ìï düTdæsú +¡ #˚jT· &ÉyT˚ . n+<äTe\¢ Á|üdTü ‘Ô · <Û√s¡D˝Ï À
yê{Ï Á|ü#ês¡+ kÕ–‘˚, Á|üøè£ ‘·Ø‹˝À yê{Ï|≥ü ¢ uÛøÑ ÔÏ ÁX¯<\Δä T Á|üã\&É+ »]–‘˚, qe
düe÷» ìsêàD+, q÷‘·q <Ûsä à¡ dü+kÕú|qü øπ e\+ X¯ówüÿ ìHê<ë\T>±H˚ $T–*b˛e&É+
‘·<´ä∏ +. <ë<ë|ü⁄ |ü~ùV≤qT e+<ä\ dü+e‘·‡sê\T bÕ≥T eTq e÷qdæø£ $ø±kÕìøÏ,
eTq kÕ+|òTæ ø£ |ü⁄s√>∑‹øÏ sêe÷j·TD, uÛ≤s¡‘ê\ Á|üu≤Û e+, ncÕº<Xä ¯ eTVü‰|ü⁄sêD≤\
Á|ü u Û ≤ e+ ˇø£ rÁe Á|ü ‹ ã+<Û ä ø £ + >± ì*∫+~. Ä Á|ü ‹ ã+<Û ä ø ±ìï Çø£ H Ó ’ H ê
‘=\–+#·Tø=qø£b˛‘˚, eTq+ Ä<ÛTä ìø£ j·TT>∑+˝À Á|üy•˚ +#·˝eÒ TT, nuÛTÑ ´<äjT· |ü<+ä∏
yÓ+≥ |ü⁄s√>∑$T+#·˝eÒ TT.
ªª\T+_ìμμ ` Hês¡¢ yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄
ã+C≤sêVæ≤˝Ÿ‡
ôV’≤<äsêu≤<é
&çôd+ãsY 31, 1978
d”‘· CÀdü´+ 113

yÓTT<ä{Ï nqTã+<Ûä+

<äX¯s¡<∏ä C≤‘·ø£+
XÊdüÔ CÒ‘·eqeTTq $Vü≤]+#·T#·÷ ‘·+Á&ç #·ìb˛sTTq >∑èVü≤düTÔqT >∑÷]Ã
#Ó|Œæ q~ :
es¡Ôe÷q ø£<∏ä
n‘·&TÉ ‘·+Á&ç eTs¡D+Ï ∫q |æ<|ä ü <äT'U≤_Ûu÷ÑÛ ‘·T&Ó’ |üqT\ìïj·TT $&ÉHê&ç XÀø£eTT#˚
yÓÁ]yê&ÉjTÓ ´qT. XÊdüÔ ÁbÕ‘·'ø±\eTTqH˚ ˝Àø£eTTqT >∑÷]Ã jÓ÷∫+∫q|ü⁄&ÉT ‘·«s¡˝ÀH˚
n‘·&TÉ ÁXÀ‘ê|ü‹Ô bı+<ä>\∑ &Éì ‘√∫q~. eTs¡THê&ÉT XÊdüÔ ÁXÊedæ˝Ô À _Ûø±å ≥qeTT #˚dæ
uÛÀ»Hêq+‘·se¡ TT _Û≈îå£ e⁄\qT kÕ>∑q+|æ, ˇø£ÿ _Û≈îå£ e⁄qT yÓ+≥ì&ÉTø=ì, n‘·ì sTT+{Ï
ø£]>¬ qT. >∑èVü≤düTú XÊdü≈Ô î£ Á|üD$T*¢ ≈£Ls¡TÃqï |æ<|ä ü XÊdüÔ eTè<äTeT<ÛTä s¡ dü«s¡eTT‘√
ªªñbÕdüø±, <äT'œ+#·T #·THêïyê?μμ nHÓqT. ªªuÛÑH˚Ô, ∫‘·ÔeTT, |æ‘·èXÀø£eTT qqTï
y˚~+Û #·T#·Tqï~.μ ªªñbÕdüø±, |üPs¡«eTT |ü+&ç‘T· \T nwü˝º Àø£ <Ûsä à¡ eTeTT\qT (ncÕº+>∑
jÓ÷>∑eTT\T) dü«s¡÷|ü‘·' Á>∑Væ≤+∫ ‘·+Á&ç eTs¡DÏ+∫qqT ˝ÒX¯e÷Á‘·eTT ≈£L&Ü
<äT'œ+|üs¬ ]’ .μμ nì XÊdüÔ n‘·ì ÁbÕs¡qú ô|’ |üPs¡«»qà ø£<ä∏ #Óô|ŒqT.
bÕ©uÛ≤wü qT+&ç ‘êeTT ‘Óì–+∫q á C≤‘·ø£ ø£<ä∏ |ü⁄qs¡TàÁ<äD≈£î s¬ +&˚fifl¯ Hê&ÉT H˚qT ø√]q+‘·H˚
n+<äT≈£î dü+‘√wü+>± düeTà‹+#·&Éy˚Tø±ø£, Hê jÓ÷>∑πøåe÷\qT $#ê]dü÷Ô kÕ«$T •eX¯+ø£s¡XÊÁdæÔ
Áù|e÷<äsê\‘√ ≈£L&çq ˝ÒK ÁyêXÊs¡T. n<˚ Äj·Tq qT+∫ Hê≈£î ∫e] ˝ÒK nsTTq+<äT≈£î ∫+‹dü÷Ô,
Äj·Tq düàè‹øÏ Áù|e÷+»* |òTü {ÏdTü HÔ êïqT.
nr‘· ø£<∏ä
|üPs¡«ø±\eTTq yês¡D≤dæ˝À <äXs¯ <¡ ä∏ sêE Hê\T>∑ >∑‘T· \≈£îqT >∑T]ø±ø£ <Ûsä à¡
Á|üø±s¡eTT sê»éTT #˚j·TT#·T+&ÓqT. Äj·Tq≈£îqï 16,000 eT+~ uÛ≤s¡´\˝À
|ü≥º|ü⁄sêDÏøÏ Çs¡Te⁄s¡T ø=eTs¡T\TqT, ˇø£ ≈£îe÷]j·TTqT »ìà+∫]. CÒ´wü˜|ü⁄Á‘·Tì
ù|s¡T sêeT|ü+&ç‘·T&ÉT, ¬s+&Ée yêì ù|s¡T \ø£åàD ≈£îe÷s¡T&ÉT, |ü⁄Á‹ø£ d”‘ê<˚$.
ø=+‘·ø±\eTTq≈£î |ü≥º|ü⁄<˚$ ø±\<Ûäs¡àeTT #Ó+<ÓqT. ÄyÓT b˛sTTq ‘·sê«‘· #ê˝≤
ùd|ü{Ï es¡≈£îqT sêE XÀø±_ÛuÛÑ÷‘·T&Ó’ j·TT+&ÓqT. ne÷‘·T´\T uÀ~Û+∫q MT<ä≥
sêE ‘Ó*$ ‘Ó#T· Ãø=ì n|üsø¡ s£ à¡ \T #˚sTT+∫ y˚s=ø£‘qÓ T |ü≥|º ⁄ü sêDÏì #˚dTü ø=HÓqT.
ÄyÓT sêEq øÏwßü sº ê\TqT, eTs√s¡+»≈£îsê\TqT njÓTqT. Äe\ ÄyÓT >∑s“¡ e¤ ‹jÓTÆ
<√Vü≤<äeTT\T bı+~, ‘·T<ä≈î£ |ü⁄Á‘·Tì >∑HqÓ T. _&Éì¶ øÏ uÛsÑ ‘¡ ≈· î£ e÷s¡T&Éì ù|s¡T ô|{Ï]º .
|ü⁄Á‘·ùdïVü≤eTTq sêE ÄyÓT‘√ ªªuÛÁÑ <˚, ˙≈£î es¡ $T‘·TqÔ T ø√s¡Tø=qTeTTμμ nHÓqT. ÄyÓT
es¡eTT >¬ ø’ =ì, ≈£îe÷s¡Tì øπ &ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T e#·TÃq|üŒ{ÏøÏ sê»düìï~Û ø£]– ªª<˚yê,
Hê ≈£îe÷s¡Tì¬ø’ es¡eTT <äjT· #˚d‹æ ]. Ç|ü&ÉT <ëìì Á|ükÕ~+|ü⁄&ÉTμμ nì $qï$+#ÓqT.
ªªuÛÑÁ<˚, ¬ø’ø=qTeTT.μμ
ªª<˚yê, Hê |ü⁄Á‘·Tq≈£î sê»éTT <äjT· #˚jT· TeTT.μμ
sêE y˚*‘√ u…~]+#·T#·T. ªª<äTsêàs¡TsZ ê˝≤, ˙e⁄ q•+‘·Te⁄! Hê ≈£îe÷s¡T*s¡Te⁄s¡T
n–ï düÿ+<Ûeä TT\e˝… Á|üø±•+#·T#·THêïs¡T. yê]ì e\<äì ˙ ≈£îe÷s¡TìøÏ sê»éTT
j·÷∫+#·T #·THêïyê?μμ nHÓqT. ÄyÓT #Ó<]ä , X¯jT· Hê>±s¡eTTq≈£î #˚] |ü+&ÉTø=HÓqT.
Äe\ ÄyÓT e÷{Ï e÷{ÏøìÏ ≈£îe÷s¡Tq≈£î sê»éTT ø±e˝…qì j·÷∫+#·T#·T+&ÓqT.
ÄyÓT≈£î es¡ MTj·Tø£ sêE ‘·q˝À ªªÁd”\Ô ≈£î ø£è‘·»‘„ · ˝Ò<Tä . yês¡T Á<√Vü≤eTT ‘·\ô|≥Tº<Tä s¡T.
yÓ÷düeTTq sê»eTTÁ~ø£ y˚dæ Hê ≈£îe÷s¡T\qT dü+Vü≤]+|ü ≈£î+&ÉTqT >±ø£μμ nì ‘·\∫,
ø=&ÉT≈£î\qT sê$+∫, $wüjT· eTT $e]+∫ ªªMT ]#·≥ qTqï jÓT&É\ nbÕj·TeTT
dü+uÛÑ$+|ü e#·TÃqT. MTs¡T @<√ kÕeT+‘· sê»éTTq >±ì, ns¡DéTTq >±ì
ìedæ+|ü⁄&ÉT. Hê j·Tq+‘·se¡ TT MTs¡T eTs¡* e∫Ã, e+X¯|sü +¡ |üsê>∑‘e· T>∑T sê»éTT
ø¬ ø’ =qT&ÉTμμ nHÓqT.
Äe\ sêE CÀ´‹wüßÿ\qT sê$+∫, ‘·q Äj·TT'|ü]e÷DeTT >∑÷]Ã n&ç>¬ qT.
ªª|ü+Á&Ó+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTTμμ\ì yês¡T #Ó|Œæ ]. n|ü⁄&ÉT sêE ≈£îe÷s¡T\‘√ ªªHêj·THê˝≤sê,
MTs¡T H˚{qÏ T+∫ |ü+Á&Ó+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\ ‘·sê«‘· eTs¡* e∫Ã #ÛÁ· ‘·<ëÛ s¡DeTT #˚jT· T&ÉTμμ
d”‘· CÀdü´+ 115
nì #Ó|Œü >±, yês¡T ªªeT+∫μμ<äì ‘·+Á&çøÏ Á|üD$T*¢, sê#·ueÑÛ qeTT˝Àì yês¡T ø£˙ïs¡T
ø±s¡TÃ#·T+&É>± q>∑] yÓ\Te&ç]. ªªH˚qT ≈£L&Ü k˛<äsT¡ \ yÓ+≥ b˛e⁄<äTμμqì d”‘ê<˚$
‘·+Á&çøÏ Á|üD$T*¢ ø£˙ï{Ï‘√ ãj·T\T yÓ&˝É q… T. ‘·eT yÓ+≥ e#·TÃ »qeTTqT yês¡T
yÓqTø£≈î£ eTs¡*Ã Væ≤e÷\j·TeTTq≈£î »ì]. »\eTT, |ò\ü eTT\T yÓTT<ä\>∑Tq$ düT\Te⁄>±
\_Û+#·T#√≥ yês¡T ÄÁX¯eTeTTqT ì]à+#·Tø=ì, ø£+<äeT÷\ |ò˝ü ≤<äT\‘√ JeqeTT
#˚jT· T#·T+&ç]. \ø£àå D |ü+&ç‘T· &ÉT, d”‘ê<˚$ j·TTqT sêeT|ü+&ç‘T· ì‘√ ªª˙e⁄ e÷≈£î
|æ‘è· kÕú˙j·TT&Ée⁄, ø±e⁄q ÄÁX¯eT eT+<äT+&ÉTeTT. y˚TeTT ø£+<äeT÷\ |ò˝ü ≤<äT\T ‘Ó∫Ã
ìqTï b˛wæ+‘·TeTTμμ nq>± sêeT|ü+&ç‘T· &ÜÁX¯eTeTTqH˚ j·TT+&ÉkÕ¬>qT. yês¡ *s¡Te⁄s¡T
ø£+<äeT÷\ |ò˝ü ≤<äT\T ‘Ó∫Ã Ç#·TÃ#·T Äj·Tq≈£î ùde #˚jT· T#·T+&ç].
nø£ÿ&É <äX¯s¡<∏ä eTVü‰sêE |ü⁄Á‘·XÀø£eTT‘√ ‘=$Tà<äe j˚T≥H˚ eTs¡DÏ+#ÓqT.
n|üsø¡ s£ à¡ \T »]–q |æeTà≥ uÛsÑ ‘¡ ≈· î£ e÷s¡Tì n_Ûùwø£eTTq≈£î ne÷‘·T´\T n&É+¶ ≈£î\T
ô|{Ï]º . ªªsê»´#·ÃÁ¤ ‘ê ~Û|‹ü ns¡DéTTq ìedæ+#·T#·THêï&ÉTμμ nì yê s¡q>±, uÛsÑ ‘¡ ·
≈£îe÷s¡T&ÉT ªªsêeT|ü+&ç‘T· ì eqeTT qT+&ç ø=ì e∫Ã #ÛÁ· ‘·<ëÛ s¡DeTT #˚sTT+‘·TeTTμμ
nì jÓ÷∫+∫, |ü+#· sê»˝≤+#Ûq· eTT\‘√, #·‘T· s¡+>∑ ã\eTT‘√ ãj·T\TyÓ&*É , sêeT
|ü+&ç‘T· ì ìyêdüeTT #˚sT¡ ø=ì, ø=\~ <ä÷s¡eTT˝À •_s¡eTT H˚sêŒ≥T #˚ôdqT. \ø£àå D
|ü+&ç‘·T&ÉT, d”‘·j·TT ø±qqeTT˝ÀìøÏ b˛sTTq düeTj·TeTTq uÛÑs¡‘· ≈£îe÷s¡T&ÉT
sêeT|ü+&ç‘T· ì ÄÁX¯eTeTT#˚], düTÁ|ü‹wüyº TÓ qÆ düTes¡í $Á>∑V≤ü eTT e˝… ì•Ã+‘·eTT>±
ñ|ü$wüß&º ’Ó ñqï sêeT|ü+&ç‘T· ì #·÷#ÓqT. Äe\ düìï~ÛøuÏ ÀsTT, Á|üD≤eTeTT#˚dæ ˇø£Á|üøÿ£
ì*∫, sêE eTs¡Deè‘êÔ+‘·eTT ‘Ó*|æ, ne÷‘·T´\‘√ ≈£L&Ü sêeTTì bÕ<äeTT\
yê*, s√<äqeTT #˚jT· kÕ¬>qT. sêeT |ü+&ç‘T· &ÉT ∫+‹+|ü˝<Ò Tä . s√~+|ü˝<Ò Tä . Äj·Tq
Äø£è‹˝À $ø±s¡eTT ‘√e˝Ò<Tä . kÕj·T+ø±\eTTq≈£î d”‘ê\ø£àå DT\T ø£+<äeT÷\ |ò˝ü ≤<äT\T
ø=ì‘Ó∫Ã]. sêeTT&ÉT ‘·q˝À ªªÇ‘·&TÉ ∫qïyê&ÉT. Hê≈£î ñqï+‘· Á<ä&eçÛ T ø£\yê&ÉT
ø±&ÉT, ‘·+Á&ç eTs¡D yês¡Ô dü÷{Ï>± ‘Ó*|æq#√, XÀø±y˚>e∑ TT ø£*–, >∑T+&Ó˝≤–qqT
Ä>∑e#·TÃqT. M]s¡Te⁄s¡qT »˝≤X¯jT· eTT ˝ÀìøÏ |ü+|æ á eè‘êÔ+‘·eTT ‘Ó*ô|<äqTμμ
nì ‘·\b˛dæ, m<äT≥ qTqï ˙{Ï |ü≥Tº #·÷dæ ªªMTs¡T #ê˝≤ Ä\düéTT>± e∫Ã‹].
˙{Ï˝À kÕïqeTT #˚jT· T&ÉTμμ nì á >±<Ûä |ü*ø¬ qT.
\ø£àå D≤, d”‘ê, »\+ãT\+~>∑T&ÉT!
yês¡T »\eTT˝ÀìøÏ »ì ì*∫]. Äe\ sêeT|ü+&ç‘T· &ÉT eè‘êÔ+‘·eTT $e]+#·T#·T
X‚w>ü ±<∏ä |ü*ø¬ qT:
eTq ‘·+Á&ç <äXs¯ <¡ øäÛ ±å à eTVü‰sêE
eTs¡Dyês¡qÔ T <Ó\TŒ uÛsÑ ‘¡ T· +&ÉT H˚&TÉ .
‘·+Á&ç eTs¡D yês¡Ô $ì yês¡T ‘Ó*$ ø√\Tb˛sTT]. s¬ +&Ée |üsê´j·TeTT yês¡Ô
$ì, eTs¡\ ‘Ó*$ ø√\Tb˛sTT]. eT÷&ÉekÕ] ≈£L&Ü yês¡T düŒèVü≤ ‘·|ü ≥#˚ ne÷‘·T´\T
yê]ì ˙{Ï˝À qT+&ç sT÷e\≈£î >=ìe∫Ã, ≈£Ls¡T#·T+&Éu…{Ïº]. uÛÑs¡‘· ≈£îe÷s¡T&ÉT
ª»q≈£îì eTs¡Dyês¡Ô $ì, k˛<äs¡T&ÉT \ø£åàDT&ÉTqT, #Ó˝…¢\T d”‘·j·TTqT <äT'KeTT
düV≤æ +|ü˝≈Ò î£ +&ç]. sêeT|ü+&ç‘T· &ÉT e÷Á‘·eTT $#ês¡|&ü ˝É <Ò Tä . <äT'œ+|ü˝<Ò Tä . áj·Tq
XÀø£sV¡ ≤æ ‘·T&Ó’ j·TT+&ÉT≥≈£î ø±s¡Dy˚TyÓ÷ n&ç>¬ <äqTμ nqTø=ì á >±<∏ä |ü*ø¬ qT.
XÀøÏ+|ü <ä–qqT ˙≈£î <äT'K+ãT
sê <˚Á|üu≤Û yêq sêeT, ‘Ó\TŒ<äTe?
‘·+Á&ç >∑‹+#·T eè‘êÔ+‘·+ãT $ìj·TT
sê ≈£îqï <˚{øÏ Ï ˙≈£î <äT'K+ãT?
‘êqT XÀø£sV¡ ≤æ ‘·T&Ó’ j·TT+&ÉT≥≈£î ø±s¡DeTT ‘Ó\T|ü⁄#·T, nì‘·´‘êdü«s¡÷|üeTTqT
$e]+#·T#·T Äj·Tq sT÷ >±<∏\ä T |ü*ø¬ qT.
m+‘· $\|æ+∫q>∑÷&É HÓeì J$
‘·eTTà ì\Te<= yêì¬ø’ ‘·q≈£î ‘êqT
ãT~ΔeT+‘·T&ÉT |”&\É T bı+<äH\˚ ?
|ü&TÉ #·Tyês¡\T, eè<äT\Δ T, |ü+&ç‘T· \TqT
ì+&ÉT eT÷s¡T\â T, <Ûìä ≈£î\T, ìs¡qΔ T\TqT
n+<äsT¡ qT eTè‘·Tý=+<äT<äT s¡qT≥ ì»eTT.
neì»eTTqT+&ç |ü&bç ˛<äT qqTuÛj Ñ T· +ãT
|ò\ü eTTq≈£î qT+&ÉT ì‘·éTT, Á|üueÑÛ yÓTT+<äT
eTqTEq≈£î ì‘·éTT+&ÉTqT eTs¡D uÛj Ñ T· eTT.
ñ<äjT· eTTq #ê\ >∑qã&ÉT#·T+Á<äT »qT\T
dü+<Óyfi˚ ≈¯ î£ qT+&ÉsT¡ ø=+<ä s¡+<äT—
dü+<Óyfi˚ q¯ T >∑qã&ÉT »qeTTq+<äT
ˇø£ÿ&ÉT+>∑÷&É >∑qã&É &ÉT<äjT· y˚fi.¯
eT÷&ÛTÉ \>∑Tyês¡ ˝Ò&TÉ Ã#·T yÓTT‘·TøÔ =qT#·T
ø£w|ºü &ü É ˝≤uÛ˝Ñ XÒ e¯ TT ø£\T>∑TH˚ì
ñ‘·eÔ TT\T>∑÷&É H˚&TÉ Ã#·T yÓTT‘·TøÔ =+Á<äT.
‘·q≈£î <ë Væ≤+dæ+#·Tø=qT#·T HÓ+‘·jT· TqT
d”‘· CÀdü´+ 117
<äT'œ+#·T Hê‘·+&ÉT <äTs¡«s¡Tí &É>T∑ qT
bı>∑T\T#·T qTqï#√ b˛wüD+ ã>∑THÓ
eTè‘·Tq≈£î? @&ÉT|ü⁄ $‘·<eä∏ TTà düTeTTà.
eTT≥Tºø=qï+‘·H˚ >∑èVü≤eTTq≈£î ì|ü
dü*\eTT\ Hê]Œy˚ôd&ç #·+<äqeTTqqT
<ä÷~|æ+»qT yêj·TTe⁄ ‘√\Tq≥T¢
‘√&ÉH˚ C≤„ì <äT'KeTTHé <√\e\j·TT.
ÁbÕDÏ j˚Tø±øÏ>± Á|üu$ÑÛ +#·T#·T+&ÉT
ˇø£ÿ ≈£î≥T+u≤q qT<äsTT+#·T#·T+&ÉT—
dü+jÓ÷>∑|üs¡eTT\T düs¡«uÛÀ>∑eTT\T
ÇVü≤|üs˝¡ Àø±\ HÓe&ÉT <Ûë´ì+#·T
nwü»º >∑<sΔä à¡ eTe>∑‘· yÓTeì
ø±ãVü‰X¯ó‘·T, BÛsT¡ , q~ÛøX£ Àø£+ãT
ôd‘’ e· TT u≤~Û+|üC≤\<äT düTeTTà!
jÓ÷>∑T´ ˝Öyês¡\ ø=dü>T∑ #·TqT+<äT
uÛÀ>∑yÓ’uÛÑeeTT\Hé b˛wæ+#·T#·T+<äT
ã+<ÛTä e⁄\Hé, ô|s¡yê] bÕ*+‘·T
ø£sD¡ j ° T· $T<Ó uÀ<Ûä ø£\TZyês¡\≈£î
nø£ÿ&É düe÷$wüß˝º q’… »qT\T nì‘·´‘ê Á|üø±X¯qeTTqT, <Ûsä √à|ü<X˚ e¯ TTqT Á>∑V≤æ +∫
XÀø£ s¡V≤æ ‘·T˝…]’ . n|ü&ÉT uÛsÑ ‘¡ ≈· î£ e÷s¡T&ÉT sêeT|ü+&ç‘T· q≈£î Á|üD≤eTeTT #˚dæ ªªyêsêDd”
sê»´|ü]bÕ\qeTT ìs¡«Væ≤+|ü⁄&ÉTμμ nì y˚&qÓ T.
ªª\ø£åàD ≈£îe÷s¡Tì d”‘ê<˚$ì ø=ìb˛sTT sê»´bÕ\qeTT #˚j·TTeTTμμ nì
sêeTT&Éq>±,
ªª<˚yê, eT] ‘êyÓ÷μμ nì uÛsÑ ‘¡ T· &É&>¬ç qT.
ªªHêj·THê, |ü+Á&Ó+&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\ ‘·sê«‘· ˙e⁄ sê»éTT #˚jT· e\j·TTqì
Hêj·Tq >±s¡Hêïs¡T. H˚ì|ü&˚ n#·{øÏ Ï b˛sTTq |üøeå£ TTq ÄC≤„bÕ\qeTT ø±H˚s<¡ Tä .
$T–*q eT÷&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\T >∑&∫ç q |æ<|ä ü e‘·TqÔ T.μμ
ªªn+‘·es¡ø¬ es¡T sê»éTT HÓsT¡ |ü⁄<äTs¡T?μμ
ªª˙e⁄ #˚jT· TeTT.μμ
ªªH˚qT q&É|˝ü qÒ T.μμ
ªªH˚qT sêq+‘·es¡≈î£ qT á bÕ<äTø£\T sê»éTT q&ÉT|ü⁄qTμμ nì sêeT |ü+&ç‘T· &ÉT
‘·èDbÕ<äTø£\qT rdæ sTT#ÓÃqT. yês¡T eTTe⁄«s¡TqT bÕ<äTø£\qT >¬ ø’ =ì sêeT|ü+&ç‘T· q≈£î
Á|üD≤eTeTT#˚dæ, |ü]yês¡eTT‘√ yêsêDdæ #˚]]. eT÷&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\ ø±\eTT
bÕ<äTø£\qT Á|ü‹ì~Û>± qT+∫ sê»´bÕ\qeTT #˚d]æ . ne÷‘·T´\T ‘·èDbÕ<äTø£\qT
dæ+Vü‰düqeTTô|’ ì*|æ n#·≥ n_ÛjÓ÷>∑eTT\≈£î rs¡TŒì#ÓÃ&çyês¡T. rs¡TŒ dü]>±
ñ+&Éì#√ bÕ<äTø£\T |üsd¡ Œü s¡eTT ø={≤¢&TÉ ø=qTq$. Äe\ ìs¡j í T· eTT\T dü]>± »]–q#√
bÕ<äTø£\T XÊ+‘·eTT>± qT+&Ó&$ç . sêeT|ü+&ç‘T· &ÉT eT÷&ÉT dü+e‘·‡s¡eTT\ ‘·sT¡ yê‘·
n&É$ yÓ\Te&ç yês¡D≤dæ #˚] ñ<ë´qeTTq Á|üy•˚ +#ÓqT.Äj·Tq j·÷>∑eTq dü÷#·q
‘Ó\TdüTø=qï ne÷‘·T´\‘√ ≈£îe÷s¡T&ÉT d”‘·qT |ü≥º|ü⁄ sêDÏì #˚dæ Çs¡Te⁄s¡≈£îqT
sê»éT|üŒ–+#ÓqT. Ç≥T¢ |ü{≤º_Ûwæ≈£îÔ&Ó’q uÀ~Ûdü‘·TÔ«&ÉT n\+ø£è‘·yÓTÆq s¡<ÛäyÓTøÏÿ
nqTj·÷j·TT\ H˚≈î£ \‘√ q>∑s¡ Á|ü<øä DåÏ eTT ø±$+∫ düT#·+Á<ä Á|ükÕ<äeTTq ô|’ n+‘·dTü Ô
#˚] 16000 e‘·‡s¡eTT\T <Ûsä êàqTkÕs¡eTT>± sê»éTT#˚dæ ‘·T<ä≈î£ dü«s¡>Z ±$T njÓT´qT.
(n_Ûd+ü ãT<ä>Δ ±<Ûä á $wüjT· eTT düŒwü|º sü T¡ #·T#·Tqï~.
|ü]bÕ\qeTT eTVü‰u≤VüQe⁄ ø£+ãT
ø£+sƒT¡ &ÉT sêeTT+&ÉT ø±$+∫Hê&ÉT
|ü<äTHês¡Ty˚\ dü+e‘·‡s¡$T‹ì.)
XÊdü Ô á <Û ä s √à|ü < ˚ X ¯ e TT #˚ d æ C≤‘· ø £ e TT\T ¬ s +{Ï ì dü ] b˛˝… Ã qT.
dü‘´· Á|üø±X¯Hê+‘·se¡ TT >∑èVü≤düTÔ ÁXÀ‘ê|ü‹Ô |ò\ü eTT q+<ÓqT.
ªªÄ ø±\eTTq <äX¯s¡<∏ä eTVü‰sêE X¯ó<√›<ÛäqT&ÉT— e÷‘· eTVü‰e÷j·T— d”‘·
sêVüQ\e÷‘·, uÛsÑ ‘¡ T· &Ü q+<äT&ÉT— \ø£àå DT&ÉT kÕ]|ü⁄Á‘·T&ÉT : |ü]wü‘T· Ô ãT<ä|Δ ]ü wü‘T· !Ô
sêeT|ü+&ç‘T· &ÉT H˚H.˚ μμ
d”‘· CÀdü´+ 119

¬s+&Ée nqTã+<Ûä+
yÓ’s¡eTT ˝Òø£H˚ e<Ûä
d”‘· düTrø£åíeTT˙+Á<äTì j·TqT»„e&Édæ Á|üj÷· D eTsTTq ô|ì$T{Ï+ p∫, $TøÏÿ*
‹qïì |ü\T≈£î\‘√ ì≥¢ìjÓT: ªªá eTTì<Ûsä à¡ eTT >=|üŒ~. Bìì >∑&TÉ dü÷ø£àå e÷s¡eZ TTq
dü+bÕ~+|üe\j·TT. ÇVü≤˝Àø£eTTq ì+Á~j·T $wüjT· eTT\+<äT <ä>T∑ \T $&ç∫qyêìπø
sT÷ <Ûäs¡àeTT kÕ<ÛäéTT>± >∑\<äT. |ü⁄&É$Tj·T+<äT u§+≈£î˝≤&ÉT≥ eTVü‰bÕ‘·ø£eTT.
|üs<¡ ësê_ÛeTqeTTqT, |ü>˝∑ øÒ j £ T˚ jÓTTø£ÿ]+ »+|ü⁄≥j·TT Hê eTVü‰bÕ‘·øe£ TTqø£+f…
$T+∫q eTVü‰bÕ‘·øe£ TT\T. á eT÷&ÉTqT ø±eT»qéTT\>∑T e´düqeTT\T. sê|òTü yê!
u§+≈£î˝≤&ÉT≥ ˙ øÏ+‘·≈î£ eTT+<äTqT ˝Ò<Tä . Çø£MT<äqT >∑\T>∑<Tä . <Ûsä à¡ Vü‰ì <Ó#T· Ã
|üs<¡ ësê_Û˝≤wü ˙ ø¬ ø£ÿ&ç~? qπs+Á<ë! ˙≈£î ãs¡<ësêù|ø£å sTT|ü&ÉTqT ˝Ò<Tä , Ç+‘·≈î£
eTTqT|ü⁄qT ˝Ò<Tä , Çø£MT<ä HÓ|Œü {ÏøìÏ >∑\T>∑<Tä . lsêe÷! eTqdüTq>∑÷&É ˙øÏ{ºÏ j·÷X¯
˝Ò<Tä . n~ <äè&ÛeÉ TT. qèbÕ‘·àC≤! m|üŒ{ÏøìÏ ˙e⁄ dü«uÛ≤s¡´j·T+<äT s¡‹>∑*– j·TT+&ÉTyê
&Ée⁄, <Ûsä à¡ eTTqT <ä|Œü ìyê&Ée⁄, #˚dqæ Á|ü‹»„ ‘·|Œü ì yê&Ée⁄, ‘·+Á&ç e÷≥ MTiìyê&Ée⁄.
dü‘´· dü+<Ûë? eTVü‰‘êà! leT+‘·T&Ü! \ø£àå D≤Á>∑C≤! ˙j·T+<äT <Ûsä à¡ eTT, dü‘´· eTT, y˚sTT
yê$fi¯flyê]øÏ ø£è‘·»„‘·‘√ yês¡T Á|ü#·T]+∫q ªªl eT<ë+Á<Ûä e#·q sêe÷j·TDeTTμμ qT+∫

Äs¡D´ø±+&É˝Àì ‘=$Tà<äe, |ü<äe düs¡Z\qT Çø£ÿ&É eTTÁ~düTÔHêïqT. Ç~ yê©àøÏ sêe÷j·TD≤ìøÏ
l düs¡dü«‘·T\ düTã“sêeTXÊÁdæÔ>±] ‘Ó\T>∑Tùd‘·.

j˚T\, düT>∑TDeTT\ìïj·TT kÕú|‘æ e· TT˝…’ j·TTqï$. eTVü‰u≤VüQyê! X¯óuÛøÑ s£ y¡ TÓ qÆ <äsÙ¡ qeTT
>∑\ jÓ÷ Hê<∏ë! õ‘˚+Á~j·÷\#˚ qìï düT>∑TDeTT\T bı+<ä>÷∑ &ÉTqT >±q, ˙ jÓT&É
õ‘˚+Á~j·T‘·«eTT>∑÷&É dæ<äΔeTT>± qTqï~. nsTTqqT, eT÷&Ée<ä>∑T Á≈£Ls¡eTsTTq
|üs¡ÁbÕDVæ≤+dü ˙≈£î dü+ÁbÕ|üÔeTsTTq~. bÕeTs¡T \C≤„qeTT e\q |ü>∑˝Òø£j˚T
ÁbÕDÏV≤æ +dü #˚jT· T<äTs¡T. bÕeTs¡T\T #˚ôd&ç ÁbÕDÏ Væ≤+kÕs¡÷|üeT>∑T bÕ|üeTTq≈£î ˙
y=&ç >∑{‹ºÏ $. X¯Ssê! ˙e⁄ eTTì»q dü+s¡øDå£ eTT ì$T‘·eÔ TT b˛s¡T#˚d,æ <ä+&Éø±s¡DéTTq
qTqï sêø£då Tü \ q+<äiqT ã] e÷¬sÃ<äqì Á|ü‹»„ #˚d‹æ $. Bì ì$T‘·yÔ T˚ ì+{Ïì
u≤DeTT\qT <ë*Ã \ø£àå D düyT˚ ‘·T&Éy’Ó sT÷ <ä+&Éø±s¡DéTTq≈£î e∫Ã‹$. Ç|ü&ÉT
˙e≥T¢ ãj·T\T yÓ&\É T≥ #·÷∫, ˙ |æ‘è· yêø£´ |ü]bÕ\Hê~ <Ûsä à¡ eTTqT, ˙y˚T\TqT
<ä*+∫q Hê eTqeTT e+‘·\ bÕ\>∑T#·Tqï~. z Ms¡T&Ü! eTqeTT <ä+&Éø±s¡DéTT\≈£î
uÀe⁄≥ j·TTø£eÔ TT>± <√|ü˝<Ò Tä . <ëìøÏ >±s¡DeTT ôdô|Œ<ä Hê\øÏ+|ü⁄eTT. ˙e⁄ $\T¢
#˚‘ã· ÷ì, ‘·eTTàì <√&ÉT ùddæø=ì, j·T&Ée⁄\≈£î uÀe⁄#·THêï&Ée⁄. n#·Ã≥qTqïjÓT\¢
eq#·sT¡ \qT p∫ u≤D Á|üj÷Ó >∑eTT #˚jT· T<äTe⁄! ø£Áå ‹j·TT\≈£î $\T¢qT n–ï¨Á‘·Tì
>∑f\º… TqT düMT|üeTTqqTqï#√ eTiÏ+‘· ∫sê≈£î ôV≤#·TÃqT.
eTTH=ïø£|ü &ÉT ãVüQ eTè>∑|øü åÏ dü+|òTü eTT\ ≈£îìøÏ|≥ü sº TTq jÓTTø£ÿ bÕeqeT>∑T
HêÁX¯eTeTTq dü‘´· eTT |ü\T≈£îyê&ÉTqT, dü<ë#ês¡T&ÉTqTHÓq’ eTT˙+Á<äT&=ø£ÿs¡T&ÉT ‘·|dü Tü ‡
#˚j·TT#·T+&ÓqT. <˚y˚+Á<äT &Ü eTTìjÓTTø£ÿ ‘·|üdüT‡q≈£î $|òüTïeTT H=q]+|ü>√],
ø±e*yêì s¡÷|ü⁄ <ë*Ã. ø£‹Ô jÓTTø£{Ï Bdæø=ì j·÷ j·÷ÁX¯eTeTTq≈£î e#ÓÃqT. n≥T¢
<˚y+˚ Á<äT&ÉT uÛ≥Ñ s¡÷|üeTT‘√ e∫Ã j·Tj·÷´ÁX¯eTeTTq BÁe ‘·|eü TT ùdj·TT#·Tqï j·÷
eTT˙+Á<äTì jÓT<äT≥ ì*Ã, ªªjÓ÷ ~«CÒ+Á<ë!sT÷ ø£‹Ôì ˙ ø£&É qT+#·Tø=ì H˚
q&ç–q|ü&çeTàμμì #Óô|ŒqT. Ä eTT˙Á+<äT &Ü ø£‹ìÔ Bdæø=ì, j·T~ yÓTT<ä\T ‘·qjÓT&É
<ë|ü]ø£eTT #˚dæq edüTÔe⁄qT >±bÕ&ÉT≥ j·T+<Ó≈£îÿe ÁX¯<äΔ>∑\yê&Ó’, ‘·q eX¯eTTq
q|üŒ–+∫q K&ÉeZ TTqT CÒ‘ã· ≥Tºø=ìj˚T ‹s¡T>∑T #·T+&ÓqT. ‘·q jÓTTø£ÿ ì\¢&yÉ {Ó qºÏ
<ëìì >±bÕ&ÉT≥ j·T+<ëdüøÔÏ >∑\yê&É>T∑ ≥#˚ <äT+|ü\T |ü+&ÉT¢ ‘˚uÀe⁄q|ü⁄&ÉT >∑÷&É
Hê ø£‹˝Ô ≈Ò î£ +&Ü uÀsTT jÓTiT>∑&TÉ . ‘·|ùü d ø£*$T>± >∑\ j·÷ eTT˙+Á<äT&Ó\|¢ ü &ÉT
ø£‹ìÔ CÒ‘ã· ÷ìb˛e⁄#·T, ‘·|dü Tü q+<äT <ä\+|ü⁄e÷ì, X¯ÁdüdÔ +ü >∑eTT e\q Á>∑÷s¡ãT~Δ
ã÷ì, <˚ìì ã{Ïqº qT qi≈£î#·T JeVæ≤+dü #˚d,æ j·THê´j·TeTT\≈£î u≤\Œ&ç, qs¡øe£ TTq
πø¬>qT, nì sTT≥T¢ X¯ÁdüÔdü+ã+<ÛäeTTq ì+‘·{Ï #˚≥T >∑*¬>qì ô|<ä›\T #Ó|üŒ>±
˙sTT‹Vü‰düeTT $ìj·TT+<äTqT.
d”‘· CÀdü´+ 121

Äj·TT<Ûeä TT\ <ë*Ãj·TT+&ÉT≥ j·T–ï <ë*Ãj·TT+&ÉT≥+uÀ* eTH√$ø±s¡eTTq≈£î
>±s¡D eT>∑Tqì ô|<ä\› T #Ó|ü <äTs¡T. ø±e⁄q Hê<∏ë! ˙ jÓT&É Hê≈£î >∑\ ùdïVü≤eTT#˚‘q· T,
˙e⁄ Hê jÓT&É p|ü⁄ ãVüQe÷qeTT #˚‘q· T, <Ó*dæq $wüjT· eTTH˚ »„|øÔæ Ï <Ó#T· Ã#·THêïqT.
˙≈£î <Ó*j·Tì dü+>∑‹ qT|ü<•˚ +#·T <ëqqT >±qT. ˙e⁄ ì+{Ï$ <ë*Ã, yÓs’ e¡ TT˝Òø,£
<ä+&Éø±s¡DéTTq qTqï j·TdüTs¡T\qT »+|üã÷qT≥ jÓT+‘·jT· T CÒjT· <ä>ì∑ |üìj·Tì
Hê≈£î <√#·T#·Tqïj·T~. ‘·|ü˝Òø£ »qT\qT Væ≤+dæ+#·T≥ Hê øÏwüºeTT>± <√|ü˝Ò<äT.
X¯Ss¡T\>∑T ø£Áå ‹j·TT\T <Ûqä Ts¡sΔ T¡ ˝…’ H=∫Ãq{Ïº eTTqT\ s¡ø+åÏ |üe\dæq~ ø±ì, sTT≥T¢
s¡øÿ£ düT\qT yÓs’ e¡ TT˝Òø£ Væ≤+dæ+#·T≥ ‘·><∑ Tä . Äj·TT<Ûyä TÓ ø£ÿ&É? ns¡Dýêdü yÓTø£ÿ&É?
ø£Áå ‹j·T<Ûsä à¡ yÓTø£ÿ&É? ‘·|ü ôd‡ø£ÿ&É? Ç$ |üsd¡ Œü s¡ $s¡T<äeΔ TT˝…q’ $. ø±e⁄q eTq $T|ü&ÉT
eqeTTq qTHêïeTT. ø£qTø£, eqyêdüj÷Ó >∑éTsTTq ‘·|dü Tü ‡ #˚ôd<äeTT. Äsê´! X¯ÁdüeÔ TT\T
#˚|≥ü Tº≥e\q bÕ|üãT~Δ |ü⁄≥TºqT. Ç|ü &ç{ºÏ bÕ|üãT~Δ eTq≈£î <ä><∑ Tä . eqyêdüeTT
eTT–+∫ j·TjÓ÷<Û´ä øπ –q |ü<+ä |ü&ç øå±Á‘·eTT ã÷qT<äTe⁄ >±ì sTT|üŒ{ÏøÏ e÷qTeTT.
˙e⁄ sê»éTT e<ä* jÓT\¢|ü &ÉT eqyêdüeTTq+ <ëdüøÔÏ >∑*– ‘ê|üdTü &Éy’Ó j·TT+<äTy˚ì,
Hê j·T‘·>Ô ±s¡>T∑ ø¬ ø’ ≈£ î£ qT, e÷eT>±]øÏì <äiT>∑ì Áù|eTeTT >∑\T>∑TqT.<Ûsä à¡ eTT e\q
qs¡eú TT >∑\T>∑T#·Tqï~, <Ûsä à¡ eTT e\q >±eTeTT >∑\T>∑T#·Tqï~. qs¡T&ÉT <Ûsä à¡ eTTe\q
q+‘·jT· T u§+<äT#·THêï&ÉT. á »>∑‘T· qÔ ≈£î kÕs¡u÷ÑÛ ‘·yTÓ qÆ <Ûsä à¡ y˚Tø±ì y˚s=ø£ÿ{Ï ø±<äT.
C≤„q T\>∑ T yês¡ \ j· T ´sTT ø£ èÁ#· Ã ¤ #ê+Á<ëj· T D≤<ä T \>∑ T, ìj·TeTeTT\T |üPì,
j·TT|üyêdüeTT\T dü*|æ, X¯Øs¡eTTqT ã÷ìø£‘√ es¡T>∑TCÒd,æ <Ûsä à¡ eTTqT u§+<äT<äTs¡T.
n+‹j·Tø±ø£, düTKeTT e\q HÓqï{ÏøìÏ düTKeTT >∑\T>∑Hs˚ <¡ Tä . XÊ+‘·d«ü uÛ≤eeTT>∑\
jÓ÷ Hê<∏ë! ˙yÓ\¢|ü&ÉT eT+∫ eTqdüT >∑\yê&ÉyÓ’ ‘·b˛eqeTT\+<äTqï ø±\eTT
‘·b˛s¡÷|ü <Ûsä à¡ eTT Hê#·]+|ü⁄eTT. eT÷&ÉT ˝Àø£eTT\≈£î dü+ã+~Û+∫q jÓT\¢$wüjT· eTT\
j·T<ës¡eú TTqT ˙ yÓiT>∑T<äTe⁄. H˚ Hê&ÉT<ëqHÓq’ +<äTq »|ü\ãT~Δ#˚ ì+‘· #Ó|Œæ ‹ì
>±ì, ˙ ø¬ e«&ÉT H˚sŒ¡ >∑\&ÉT. ˙e⁄ dü«ãT~Δ‘√qT, ‘·eTTàì‘√qT Ä˝À∫+∫ j˚T~ j·TTø£eÔ Tì
‘√#·TH√ <ëìì yÓ+≥H˚ #˚jT· TeTTμμ nì d”‘· sêeTTìøÏ Væ≤‘·eTT|ü<•˚ +#ÓqT.
(Äs¡D´ø±+&É, ‘=$Tà<äe düs)Z¡
d”‘ê<˚$ Á|æjT· Tìj·T+<ä* uÛøÑ ‘ÔÏ √ C…|Œæ q |ü\T≈£î\T $ì, <Ûsä à¡ e÷s¡eZ TTqH˚ j·TTqï{Ïº
sêeTT&ÉT d”‘· øÏ≥ì¢ jÓT: <Ûsä à¡ E„sê\yÓq’ jÓ÷ C≤qø°! ˙ e+X¯ >ös¡eeTTq≈£îqT, Hê
j·T+<ä* j·TqTsê>∑eTTq≈£îqT <ä–q≥T¢ Hê Væ≤‘·eTT>√] sT÷ e÷≥ #Ó|Œæ ‹$. <˚M!
H=∫Ãq yês¡qT e÷≥ $qsê >∑÷&É<ìä j˚T ø£Áå ‹j·TT\T <Ûqä Ts¡sΔ T¡ \sTT j·TT+&Ée\j·TTqì

˙y˚ #Ó|æŒ‹$ >∑<ë! n~ ˙πø ‘Ó*dæj·TTqï|ü&ÉT ˙ πø$Tã<äT\T #Ó|ü<äTqT? á
<ä+&Éø±s¡DéTTq $TøÏÿ* rÁe ìj·TeTeTT\‘√ <ä|+ü u§q]+#·T#·Tqï yês¡TqT, X¯sD¡ T
C§∫Ãqyê]+ >±bÕ&É C≤*q yês¡TqT q>∑T eTTqT\+<äiT sêø£då Tü \u≤] ø√s¡«C≤\ø£,
‘êeTT>± e∫Ã, qqTï X¯sD¡ T C§∫Ã]. ns¡DýêdüT\>∑T eTTqT\T <Ûsä à¡ eTT q&ÉT|ü⁄≥j·T+
<ëdüø>ÔÏ \∑ yês¡˝’… <äT+|ü\T, |ü+&ÉT¢ ~qT#·T, Á≈£Ls¡øè£ ‘·éTT ˝§qs¡TÃ s¡øÿ£ düT\≈£î yÓi∫,
düTKeTT <äøÿÏ j·TTHêïs¡T. ˇø=ÿø£ÿ y˚fiq¯ T u§\düT~+&É¢ sTTq Á≈£Ls¡sêø£då Tü \T eqeTT\+
<äHø˚ £ ìj·TeTeTT\‘√ <ä|dü Tü ‡ #˚jT· T#·Tqï eTTqT\qT ìcÕÿs¡DeTT>± ~ìb˛e⁄#·THêïs¡T.
<ä+&Éø±s¡D´ yêdüT\>∑T Áu≤Vü≤àD√‘·eÔ TT \+<äiT sêø£då Tü \#˚ uÛøÑ +åÏ |üã&ÉT#·T eTqø£&≈É î£
e∫Ã, eTeTTà >±bÕ&ÉT&Éì #Ó|Œæ ].
H˚qT yê] H√{ÏqT+&ç e∫Ãq j·÷e÷≥qT$ì, yê] bÕ<äùde#˚d,æ á Á|üø±s¡eTT>±
C…|Œæ ‹ì: ªªz eTT˙+Á<äT˝≤sê! Hê j·T|ü#ês¡eTT eTìï+|ü⁄&ÉT. H˚qT dü«j·TeTT>± e∫Ã
j·TT|ü#ês¡eTT #˚jT· ‘·–q sTT+‘· eTVæ≤eT>∑\ MTs¡T e∫Ã qqTï Áu≤]ú+#·T≥ j·TqTq~
Hê≈£î $TøÏÿ* dæ>T∑ >Z ± qTqï~μμ nì #Ó|Œæ , ªªH˚qT MT øÏ|ü &˚$T #˚jT· e\j·TTμμqì j·÷
~«E\ q&ç–‹ì. yês¡+<äiT >∑÷&ç j˚Tø£yêø£éTT>± ªªsêe÷! <ä+&Éø±s¡DéTTq e\j·TT
s¡÷|üeTT\ <ë˝…Ã&ç j·TH˚≈î£ \T sêø£då Tü \T eTeTTà $TøÏÿ* u≤~Û+#·T#·THêïs¡T. yê]ì
dü+Vü≤]+∫ ˙e⁄ eTeTTà >±bÕ&ÉT<äTe⁄>±ø£! z bÕ|üs¡Væ≤‘·T&Ü! jÓTe]øÏ kÕ~Û+|ü
q\$ø±ì q+E&ÉT ~+&ÉT˝…q’ sêø£då Tü \T ëTdüeTj·TeTT\+<äT, <äsÙ¡ |üPs¡eí ÷kÕ~
j·÷>∑ø±\eTT \+<äTqT düMT|æ+∫, e÷ j·÷>∑eTT\+ u≤&ÉTùddæ, eTeTTà u…<]ä +#·T#·T
Hêïs¡T. Ç≥T¢ sêø£då Tü \T ô|≥Tºq{Ïº sTT&ÉTeT\ ã&ÉT#·T <ä|dü Tü ‡\T ì]«#ês¡eTT>± CÒdøæ =q
C≤\ø£ <äT'K|ü&TÉ #·T, >±bÕ&ÉTyê]+ >±qø£jT· T+&ÉT eTeTTà >±bÕ&É ˙e⁄ düeTs¡T&ú eÉ ⁄.
˙ ø£+f… y˚iT>∑‹ e÷≈£î˝Ò<Tä . á sπ Á~eTà s¡T\qT e÷ ‘·b˛eTVæ≤eT#˚ dü+Vü≤]+|ü
C≤\T<äTeTT. nsTTqqT, y˚TeTT ∫s¡ø±\eTT ÁX¯eT|ü&ç dü+bÕ~+∫q ‘·|dü Tü ‡ ì‘ÓiÔ >∑Tq
uÀ>=≥Tºø=q ìwüº|ü&É≈£îHêïs¡eTT. sê|òüTyê! ‘·|üdüT‡q ø£H˚ø£ $|òüTïeTT\T düs¡«<ë
dü+uÛ$Ñ +#·T#·T+&ÉTqT. ø±e⁄q <ä|ü e÷#·]+#·T≥ ø£&TÉ qkÕ<Û´ä eTT. n{°¢ sêø£då Tü \T
eTeTTà HêHê$<ÛäeTT\ Væ≤+dæ+#·T#·TqïqT, XÊ|ü yÓTTdü–, HêHê $|òüTïeTT\ ø√]Ã
dü+bÕ~+∫q ‘·|dü Tü ‡qT e´j·T|üiT|ü eTqdüT‡ sêø£ j·TTqïyês¡eTT. ø±e⁄q sêø£då Tü \
u≤] ø√s¡«C≤\≈£îqï <ä+&Éø±s¡D´ yêdüT\yÓTqÆ eTeTTà ˙e⁄qT, ˙ ‘·eTTà&ÉTqT s¡ø+åÏ |ü⁄&ÉT.
eqyêdüT\ yÓTqÆ e÷≈£î ˙e⁄ s¡ø≈å£ î£ +&Ée⁄μμ nì #Ó|Œæ ].
d”‘· CÀdü´+ 123
ªªz C≤qø°! H˚ ì~j·T+‘·jT· T $ì, <ä+&Éø±s¡DýêdüT˝…q’ ãTTwüß\qT düø\£ $<Ûeä TT\
ø±bÕ&ÉTq≥T¢ Á|ü‹»„ ùddæ‹ì. H˚qT eTTqT\ jÓT<äT≥ Áã‹»„ùddæ, Hê u§+~ì ÁbÕDeTT
\T+&ÉTq+‘·ei≈£î CÒdqæ Á|ü‹»„qT HÓiy˚sŒ¡ ≈£î+&ÉC≤\qT. Hê ø£ìï+{Ïø+£ f… dü‘´· yêø£´
|ü]bÕ\qy˚T jÓT\¢|ü &É_eÛ T‘·eTT. z d”‘ê! H˚qT ÁbÕDeTT\qT, ìqTï, \ø£àå DTì
$&ÉHê&ÉT<äT >±ì, j·÷&çqe÷≥ <ä|üŒqT. n+<äTqT Áu≤Vü≤àDT\jÓT&É Áã‹»„ #˚dæ,
<ëìì <ä|æŒb˛e⁄≥ dü]j·T>∑TH˚? ãTTwüß\T qqï&ÉT>∑ø£ b˛sTTqqT, yê]ì H˚qT
>±bÕ&çe\dæ j·TT+&É, yê s¡&–ç , H˚ q≥T¢ #˚ôd<äqì jÓTT|üø=ì, sTT|ü&ÉT ‘·|Œæ b˛e⁄≥
j˚T{Ï e÷≥? z |ü‹Áe‘ê! ˙e⁄ Hê j·T+<ä* #Ó*$T e\qqT, eT+∫eTqdüT >∑\<ëq
yÍ≥e\qqT, ásTT+|ü⁄ e÷≥\ ã*øÏ‹$. Ä e÷≥\≈£î H˚qT dü+‘·dæ+∫‹ì.
nÁ|æj·TTì ¬øe«s¡TqT Væ≤‘·eTT uÀ~Û+|üs¡T>∑<ë! ˙≈£î Hêj·T+<äT>∑\ sTTwüºeTT#˚‘·H˚
sTT{Ïº e÷≥ |ü*øÏ‹$. á |ü\T≈£î ˙≈£îqT, ˙ ≈£î\eTTq≈£îq≈£î <ä–j·TTqï~. ˙e⁄ Hê
<Ûäs¡àeTT\+<äT kÕu≤\T |ü⁄#·TÃø=qT#·T+&ÉT<ëqe⁄. Hê≈£î Hê ÁbÕDeTT\ ø£+f…
$TqïjÓTÆ q<ëqe⁄μμ nì sTT‘ÓiÔ >∑Tq eTVü‰‘·Tà&ÉsTTq sêeTT&ÉT ‘·q HÓ#ÃÓ *j·T>∑T yÓT~Æ *∏ ‘√
qT&ç$, $\Tø±&Ó’ \ø£àå DTì‘√ >∑÷&É eTH√Vü≤s¡eTT\>∑T ‘·b˛eqeTT ˝…\¢ ~s¡T>∑T#·T+&ÓqT.
(Äs¡D´ø±+&É, |ü<eä düs)Z¡

sêe÷j·TD+˝À ì»yÓT+‘·?
5()(5(1&(6
$PULWKDOLQJDP75DPD\DQD9LPDUVD(QJOLVK0DGUDVXQGDWHGS

.DPHVZDU ,\HU %9 4XRWHG E\ *XUXJH$QDQGD 7KH 6RFLHW\ RI
5DPD\DQD0DKDUDJDPD&H\ORQS
0DFGRQHLO $$ DQG .HLWK $% 9HGLF ,QGH[ RI QDPHV DQG 6XEMHFWV
9DUDQDVL5HSULQW9RO,,S
:LQWHUQLW]0$+LVWRU\RI,QGLDQ/LWHUDWXUH&DOFXWWD9RO,SDUW
,,S
0LVKUD'36WXGLHVLQWKH3URWR+LVWRU\RI,QGLD'HOKLSS

'XWW5&&LYLOL]DWLRQLQ,QGLD/RQGRQ9ROS
$SWH906RFLDODQG5HOLJLRXV/LIHLQWKH*ULK\DVXWUDV%RPED\
SS
-DLQ-DJDGLVK&KDQGUD/LIHLQ$QFLHQW,QGLDDV'HSLFWHGLQWKH-DLQ&DQ
QRQ%RPED\S
-DFREL+HUPDQ7KH5DPD\DQD%DURGDS
0DFGRQHOO$$VDQVNULW/LWHUDWXUH/RQGRQSS
%DUWK$5HOLJLRQVRI,QGLD1HZ'HOKLS
:HEHU$OEUHFKW7KH+LVWRU\RI,QGLDQ/LWHUDWXUH/RQGRQS
.HLWK$%4XRWHGE\*XUXJHS
'XUDQW :LOO 7KH 6WRU\ RI &LYLOL]DWLRQ 1HZ\RUN 7KH 2ULHQWDO
+HULWDJH9ROS
6PLWK*(OOLRW7KH'LIIXVLRQRI&XOWXUH/RQGRQSS
$37(S
d”‘· CÀdü´+ 125

)UD]HU-DPHV7KH*ROGHQ%RXJK$EULGJHG(GLWLRQ/RQGRQSS
DQG
$OOHQ*UDQW7KH(YROXWLRQRIWKH,GHDRI*RG/RQGRQS
)UD]HUSS
$OOHQSS
/HYL3U]\OXVNLDQG%ORFK3UH$U\DQDQG3UH'UDYLGLDQLQ,QGLD&DOFXWWD
3
:LQWHUQLW]S
0XOOHU)0D[$+LVWRU\RI$QFLHQW6DQVNULW/LWHUDWXUH9DUDQDVL
SS
6HQ'LQHVKFKDQGUD7KH%HQJDOL5DPD\DQD&DOFXWWDSS
9DLG\D&97KH5LGGOHRIWKH5DPD\DQD'HOKLSS
6HQSS
/\DOO$OIUHG&$VLDWLF6WXGLHV)LUVW6HULHVS
%DUWKS
/\DOOS
-DFRELSS
&URRNH:LOOLDP7KH3RSXODU5HOLJLRQDQG)RONORUHRI1RUWKHUQ,QGLD
9ROS
0DMXPGDU 5&*HQHUDO (GLWRU WKH +LVWRU\ DQG &XOWXUH RI WKH ,QGLDQ
3HRSOH7KH9HGLF$JH/RQGRQSS
:HEHU$4XRWHGE\7HODQJ.76HOHFWHG:ULWLQJVDQG6SHHFKHV9RO
,%RPED\SS
7HODQJSS
-DFRELSS
:LQWHUQLW]S
9DLG\DS
%XORNH.5DPNDWKD+LQGL3UD\DJSS
)DXFKH+LSSRO\WH4XRWHGE\*XUXJHS
%OLW]%RPED\)HEUXDU\
6KDPDVDVWU\54XRWHGE\*XUXJHS
3DUJLWHU)($QFLHQW,QGLDQ+LVWRULFDO7UDGLWLRQ'HOKLSSDQG

:LOVRQ++7KH9LVKQX3XUDQD(QJOLVK7UDQVODWLRQ&DOFXWWD
1RWHRQSS
9DLG\DSS
5DQJDFKDU\D9+LVWRU\RI3UH0XVDOPDQ,QGLD9RO,,3DUW$U\DQ
([SDQVLRQ2YHU,QGLD0DGUDVS
0DMXPGDU5&$QFLHQW,QGLD'HOKLS

6LGKDQWD1.7KH+HURLF$JHLQ,QGLD/RQGRQSSDQG
0RRNHUML5DGKDNXPXG$QFLHQW,QGLD$OODKDEDGS
6ULQLYDVD,\HQJDU37$GYDQFHG+LVWRU\RI,QGLD:DOWDLUSS

:KHHOHU7DOER\V-4XRWHGE\*XUXJHS
/DVVHQ&4XRWHGLQ+LVWRU\RI&ODVVLFDO6DQVNULW/LWHUDWXUHE\0.ULVKQD
6ZDPL'HOKLSS
5DWQDP 0DOODGL 9HQNDWD 5DPD WKH *UHDWHVW 3KDUDRK RI (J\SW
5DMDKPXQGU\YROV
3XVDONHU$'7KH&XOWXUDO+HULWDJHRI,QGLD9RO,,&XOFXWWDS

5R\FKDXGKXUL+HPFKDQGUD6WXGLHVLQLQGLDQ$QWLTXLWLHV&DOFXWWD
SS
'LNVKLWDU 95 5DPDFKDQGUD ,QGLDQ &XOWXUH 9RO , 1R SS

3DWKDN9LVXGXGGDQDQG+LVWRU\RI.RVDOD'HOKLSS
d”‘· CÀdü´+ 127

@~ »qkÕúq+? mø£ÿ&ç~ \+ø£?
5()(5(1&(6
3DUJLWHU )( 4XRWHG E\ 7 3DUDPDVLYD ,\HU LQ 5DPD\DQD DQG /DQND
%DQJDORUH5HIHUHQFHVRI3DUJLWHU
VYLHZVDUHVFDWWHUHGWKURXJKRXW
KLV3UHIDFHWRWKH9ROXPH
-DFREL+HUPDQ7KH5DPD\DQD%DURGDSS
0HKWD&1WKH)OLJKWRI+DQXPDQ1DGLDG
$GLNDUL164XRWHGLQ$%LEOLRJUDSK\RIWKH5DPD\DQDE\1$*RUH
3RRQDS
*RUHS
-RKQ 'DQLHO $QQDOV RI WKH %KDQGDUNDU 2ULHQWDO 5HVHDUFK ,QVWLWXWH
9RO;;,SS
5DPDOLQJD5HGGL6DVW\DEGDSXUWL&RPPHPRUDWLRQ9ROXPH3DUW,,SS

,QGLDQ([SUHVV0DGUDV-DQXDU\
%DQGDUNDU'5-KD&RPPHPRUDWLRQ9ROXPH3RRQDSS
,PSHULDO*D]HWWHHURI,QGLD1HZ(GLWLRQ9RO,;S
3DUDPDVLYD O\HU 5DPD\DQD DQG /DQND PDSV EHWZHHQ SDJHV DQG

.XQWH109LFLVVLWXGHVRI$U\DQ&LYLOL]DWLRQLQ,QGLD%RPED\
IRRWQRWHRQS
5K\V'DYLGV7+%XGGKLVW,QGLD&DOFXWWDSDQGS
'DV6DQWRVK.XPDU(FRQRPLF+LVWRU\RI$QFLHQW,QGLD&DOFXWWD
SS
%KDQGDUNHUS

%KDQGDUNDU5*&ROOHFWHG:RUNV9RO,,,3RRQDS
.LEH6DUGDU0*/RFDWLRQRI/DQND3RRQD
*RUHS
+LUDODO-KD&RPPHPRUDWLRQ9ROXPHSS
*RUHS
0DQNDG '5 (GLWRU WKH 9DOPLNL 5DPD\DQD .LVNLQGD NDQGD %DURGD

7LPHVRI,QGLD%RPED\)HEUXDU\
0LVKUD'30DKDNRVDO+LVWRULFDO6RFLHW\3DSHUV9RO,-DEDOSXU
&KDNUDYDUWK\56+LQGXVWDQ7LPHV1HZ'HOKL2FWREHU
6LQKD913&KRWD1DJSXU3ODWHDX1HZ'HOKLSS
$PLUWKDOLQJDP75DPD\DQDQD9LPDUVD0DGUDVXQGDWHG
$PLUWKDOLQJDPS
%URZQ&3$'LFWLRQDU\RI7HOXJXDQG(QJOLVK0DGUDV
=DPLQGDURI'HYLGL7HOXJX(QF\FORSDHGLD5DMDKPXQGU\
:DWW6LU*HRUJH7KH&RPPHUFLDO3URGXFWVRI,QGLD/RQGRQS
:DWWS
5DPDFKDQGUD'LNVKLWDU,QGLDQ&XOWXUH&DOFXWWD9RO,1RS
%KDQGDUNDU'5S
5R\FKDXGKXUL+6WXGLHVLQ,QGLDQ$QWLTXLWLHV&DOFXWWDSS

$PLUWKDOLQJDPSS
,PSHULDO*D]HWWHHURI,QGLD1HZ(GLWLRQ9RO,S
.DXPLGLPDKRWVYDPWUDQVODWHGLQWR7HOXJXE\'U'9$YDGKDQL7KLUG
(GLWLRQ+\GHUDEDG
&XQQLQJKDP6LU$OH[DQGHU5HIHUUHGWRE\'5%KDQGDUNDUS
%KDQGDUNDU'5S
6DQNDOLD+'5DPD\DQD0\WKRU5HDOLW\1HZ'HOKLS
d”‘· CÀdü´+ 129

sêø£ådüT ˝…es¡T ?
5()(5(1&(6
'DV$ELQDV&KDQGUD5LJYHGLF&XOWXUH&DOFXWWDSS
'XWW5RPHVK&KXQGHU$+LVWRU\RI&LYLOL]DWLRQLQ$QFLHQW,QGLD/RQ
GRQ9RO,S
.HLWK$%,Q&DPEULGJH+LVWRU\RI,QGLD9RO,$QFLHQW,QGLD&DP
EULGJHS
%DQHUML6DVWUL$QDQWDSUDVDG$VXUD,QGLD3DWQD
0DFGRQHOO $$ DQG .HLWK $% 9HGLF ,QGH[ 9DUDQDVL 9RO ,,
S
*XKD%65DFLDO(OHPHQWVLQWKH3RSXODWLRQ/RQGRQSS
&KDQGD5DPDSUDVDG7KH,QGR$U\DQ5DFHV&DOFXWWDSS
0DMXPGDU'1UDFHVDQG&XOWXUHVRI,QGLD%RPED\S
+RSNLQV(:(SLF0\WKRORJ\9DUDQDVLSS
9HQNDWD5DWQDP7.7KH5DNVKDVDVDQHVVD\LQ.95DQJDVZDPL
$L\\DQJDU&RPPHPRUDWLRQ9ROXPH0DGUDVSS
0LVKUD'36WXGLHVLQWKH3URWRKLVWRU\RI,QGLD1HZ'HOKL
3DGPDQDEKDQ%6LQWKH+LQGX$XJXVW
5R\6DUDW&KDQGUD7KH0XQGDVDQG7KHLU&RXQWU\%RPED\SS

&KLOGH9*RUGRQ1HZ/LJKWRQWKH0RVW$QFLHQW(DVW/RQGRQ
S
+R\OH)UHG$'HFDGHRI'HFLVLRQ/RQGRQS
&KLOGH9*RUGRQ3URJUHVVDQG$UFKDHRORJ\/RQGRQS
+R\OHS

&KLOGHS
+R\OHS
*KRVK$7KH&LW\LQ(DUO\,QGLDQ+LVWRU\6LPODS
6DQNDOLD+'5DPD\DQD0\WKRU5HDOLW\"S
5R\S
&KLOGHS
&KDWWHUML6XQLWL.XPDU.LUDWD-DQD.ULWL&DOFXWWDS
9DLG\D&9(SLF,QGLD%RPED\SS
6KDUPD5DPDVKUD\D$6RFLR3ROLWLFDO6WXG\RIWKH9DOPLNL5DPD\DQD
'HOKL
'KDUPD0LVV3&7KH5DPD\DQD3ROLW\0DGUDV
9\DV61,QGLDLQWKH5DPD\DQD$JH1HZ'HOKL
0DFNHQ]LH 'RQDOG $ 0\WKV RI %DE\ORQLD DQG $VV\ULD /RQGRQ 8Q
GDWHGSS
0RVFDWL6DEDWLQR7KH)DFHRIWKH$QFLHQW2ULHQW/RQGRQS
*KRVK2URRQ.XPDU7KH&KDQJLQJ,QGLDQ&LYLOL]DWLRQ9RO&DOFXWWD
S
&KDWWHUMLS
/HYL3U]\OXVNLDQG%ORFN3UH$U\DQDQG3UH'UDYDGLDQLQ,QGLD&DOFXWWD
S[LL
*KRVK9ROS
*KXU\H*6&DVWHDQG&ODVVLQ,QGLD1HZ<RUNS
&KDWWHUMLS
,\HQJDU376ULQLYDVD+LVWRU\RIWKH7DPLOV0DGUDVSS
6DQNDOLDSS
d”‘· CÀdü´+ 131

ãTTwüß˝…es¡T?
5()(5(1&(6
*XSWD06KDNWL/RYHVRI+LQGX*RGVDQG6DJHV1HZ'HOKL
0LWUD5DMHQGUDODOD,QGR$U\DQV/RQGRQ9RO,,S
.HLWK$UWKXU%HUULHGDOH7KH5HOLJLRQDQG3KLORVRSK\RIWKH8SDQLVKDGV
/RQGRQSS
0XOOHU)0D[%LRJUDSK\RI:RUGV/RQGRQSS
0DFGRQHOO$$DQG.HLWK$%9HGLF,QGH[9DUDQDVL9RO,,S
0DF'RQHOODQG.HLWK9RO,,SS
0DF'RQHOODQG.HLWK9RO,S
0DF'RQHOODQG.HLWK9RO,S
5DMD&.XQKDQ7KH4XLQWHVVHQFHRIWKH5HJ9HGD%RPED\S
5DMDS
*KXU\H*6,QGLDQ6DGKXV%RPED\SS
5DMDSS
&KDWWRSDGK\D\D'HELSUDVDG:KDWLV/LYLQJDQGZKDWLV'HDGLQ,QGLDQ
3KLORVRSK\1HZ'HOKLSS
0DFGRQHOODQG.HLWK9RO,,SS
.RVDPEL''7KH&XOWXUHDQG&LYLOL]DWLRQRI$QFLHQW,QGLD/RQGRQ
SS
.RVDPEL''$Q,QWURGXFWLRQWRWKH6WXG\RI,QGLDQ+LVWRU\%RPED\
SS
.RVDPEL''2QWKH2ULJLQRIWKH%UDKPLQ*RWUDVLQWKH-RXUQDORI
WKH%RPED\%UDQFKRIWKH5R\DO$VLDWLF6RFLHW\9ROSS
$PLUWKDOLQJDP75DPD\DQD9DPDUVD0DGXUDL8QGDWHGS
$PLUWKDOLQJDPS

ãTTwüß\≈£îÁ≥˝À sêeTTìbÕÁ‘·
5()(5(1&(6
.RVDPEL''$Q,QWURGXFWLRQWRWKH6WXG\RI,QGLDQ+LVWRU\%RPED\
SS
0HDQFKHQ+HOHQ2WWR-7KH:RUOGRIWKH+XQV/RV$QJHOVSS
.RVDPELSS
0DFND\(UQHVW(DUO\,QGXV&LYLOL]DWLRQV/RQGRQSS
6KDUPD566WXGLHVLQWKH&XOWXUDO+LVWRU\RI,QGLD$JUDS
:KHHOHU 6LU 0RUWLPHU 7KH ,QGXV &LYLOL]DWLRQ &DPEULGJH +LVWRU\ RI
,QGLD6XSSOHPHQWDU\9ROXPH&DPEULGJHSS
0DF'RQHOO$$9HGLF0\WKRORJ\9DUDQDVLSS
S
0LWUD3ULWL/DQGDQG6RFLHW\LQWKH9HFGLF$JH&DOFXWWDS
.RVDPELS
%DVKDP$/7KH:RQGHU7KDW:DV,QGLD/RQGRQS
6KDUPD56S
%KDWWDFKDU\D 11 $QFLHQW 5LWXDOV DQG 7KHLU 6RFLDO &RQWHQWV 'HOKL
SS
7KDSHU5RPLOD$+LVWRU\RI,QGLD/RQGRQ9ROOS
&KDQQD 'HY 5DM 7KH 6SUHDG RI $JULFXOWXUH LQ 1RUWKHUQ ,QGLD DV 'H
SLFWHGLQWKH9DOPLN5DPD\DQD1HZ'HOKL
%RVH1.7KH6WUXFWXUHRI+LQGX6RFLHW\1HZ'HOKLS
0XNKRSDGK\D\6DQNDUDQDQGD7KH$XVWULFRI,QGLD&DOFXWWDSS
&KDN%/*UHHQ,VODQGVLQWKH6HD1HZ'HOKLS
&KDNS
3HUU\:-7KH*URZWKRI&LYLOL]DWLRQ3HOLFDQ%RRNV/RQGRQS
%URZQ 'HH %XU\ 0\ +HDUW DW :RXQGHG .QHH %DQWDP %RRNV 1HZ
<RUNWK3ULQWLQJ
d”‘· CÀdü´+ 133

Äj·TT<Ûë\ Á|üX¯ï
5()(5(1&(6
5DSVRQ (- (GLWRU 7KH &DPEULGJH +LVWRU\ RI ,QGLD $QFLHQW ,QGLD
&DPEULGJH9RO,S
5DSVRQS
5DSVRQSII
'XWW5&$+LVWRU\RI&LYLOL]DWLRQLQ$QFLHQW,QGLD/RQGRQ9RO
,S
'LNVKLWDU955:DULQ$QFLHQW,QGLD0DGUDVS
2SSHUW*XVWDY2QWKH:HDSRQV$UP\2UJDQLVDWLRQDQG3ROLWLFDO0D[
LPVRIWKH$QFLHQW+LQGXV$KPHGDEDGSS
0DMXPGDU5&(GLWRU7KH+LVWRU\DQG&XOWXUHRIWKH,QGLDQ3HRSOH
7KH$JHRI,PSHULDO8QLW\%RPED\S
0LWUD5DMHQGUDODOD,QGR$U\DQV/RQGRQ9RO,SS
0LWUDSS
0LWUDS
&KLOG9*RUGRQ:KDW+DSSHQHGLQ+LVWRU\3HOLFDQ%RRNV/RQGRQ
SS
.UREHU$/$QWKURSRORJ\,QGLDQ(GLWLRQ1HZ'HOKLS
%DQHUMHH157KH,URQ$JHLQ,QGLD1HZ'HOKLS
S
&KDQG*\DQ3RSXODWLRQLQ3HUVSHFWLYH1HZ'HOKLS

5K\V'DYLGV%XGGKLVW,QGLD,QGLDQ5HSULQW&DOFXWWDS
0RUHODQG:+,QGLDDWWKH'HDWKRI$NEDU/RQGRQS
&KDQGS
.HLWK6LU$UWKXU(VVD\VRQ+XPDQ(YROXWLRQ/RQGRQ8QGDWHGS
9DLG\D&97KH5LGGOHRIWKH5DPD\DQD1HZ'HOKL5HYLVHG(GLWLRQ
S
.UREHUS
7D\ORU6LU(%$QWKURSRORJ\7KLQNHU
V/LEUDU\(GLWLRQ/RQGRQ
9RO,,S
.UREHUS
7D\ORUS
d”‘· CÀdü´+ 135

d”‘· CÀdü´+
sêeTT&ÉT
ø√dü\ <˚XÊ~Û|ü‹ <äX¯s¡<∏äTì
CÒ´wü˜|ü⁄Á‘·T&ÉT
bÕ
d”‘·
Á‘· sêeTTì uÛ≤s¡´
\T \ø£åàDT&ÉT
sêeTTì ‘·eTTà&ÉT
»qkÕúHêìøÏ #Ó+~q
Ç<ä›s¡T ãTTwüß\T
s¡+>∑+
»qkÕúq+˝À düTrø£åí eTVü≤]¸ ÄÁX¯eT+
ø±\+
sêeTT&ÉT eqyêkÕìï ÁbÕs¡+_Û+∫q ø=‘·Ô˝À
Á|ü<∏äe÷+ø£+
n~ <ä+&Éø±s¡D´+˝Àì, »qkÕúq+˝À >∑\ düTrø£åí eTVü≤]¸ ÄÁX¯eT+˝À n‹<∏Tä \¬ø’
ñ<˚•› +#·ã&çq |üsXí¡ Ê\. Áù|ø£≈å î£ \≈£î m<äTs¡T>± ø£ì|æ+#˚ eT{Ïº >√&É˝À <ëìøÏ ˇπø
ˇø£ <ë«s¡+. ˝ÀìøÏ e#˚Ãyês¡T e+– sêø£b˛‘˚, <ë«s¡+ ‘·\≈£î ‘·>T∑ \T‘·T+~. <ëìøÏ
s¬ +&ÉT yÓ|’ ⁄ü \ yÓ<Tä s¡T ø£&\¶û ‘√ s¬ +&ÉT øÏ{øÏ \° T, |üsXí¡ Ê\˝ÀøÏ edü÷bÔ ˛‘·÷ e⁄+&˚ yês¡T
˝ÀìøÏ sêø£eTT+<˚ Ä øÏ{øÏ \° >∑T+&Ü ø£qã&ÉT‘·÷ e⁄+{≤s¡T. ÄÁX¯eT+˝Àì #Ó≥Tº#e˚ T\T
≈£L&Ü n\¢+‘· <ä÷sêq e⁄qï≥Tº <ë«s¡ã+<Ûä+ >∑T+&Ü, >∑yêøå±\ >∑T+&Ü ø£ì|ædü÷Ô
e⁄+{≤sTT.
|üsXí¡ Ê\˝À |üøÿ£ >√&É #Ó+‘·, ˇø£ qT\ø£ eT+#·+ m‹Ôô|{Ïº e⁄+≥T+~. <ëì Á|üøÿ£
ˇø£ ã\¢ô|’ sêdæ>± ù|]Ãq ø£+<äeT÷\ |ò˝ü ≤\T. eTs=ø£ ã\¢ô|’ eT+∫˙fi¯fl ≈£î+&É—
<ëì düsd¡ Hü ˚ s¬ +&ÉT sê– |ü+#·bÕÁ‘·\T. |üsXí¡ Ê\ eT<Û´ä uÛ≤>∑+˝À ø£ècÕíõHê\‘√ ø£|Œü ã&çq
nsTT<ës¡T ñqï‘êdüHê\T.
‘Ós¡ ˝Ò∫q|ü&ÉT ˇø£ nõHêdüq+ô|’ ≈£Ls¡TÃì, m<äTs¡T>± e⁄qï eTs=ø£ <ëìô|’
$|æŒ ô|{Ïeº ⁄qï ‘·q q>∑\ eT÷≥˝À qT+∫ yê{Ïì ô|ø’ rÏ dæ, @y˚y√ C≤„|øü ±\T ô|\T¢_øÏ
edüTqÔ ï≥Tº, d”‘· yê{Ïe+ø£ #·÷dü÷bÔ ˛‘·÷ e⁄+≥T+~. eHÓï ‘·–qZ q>∑\≈£î yê{Ï >∑T&Ée¶ T÷≥
#Ó+>∑T‘√ yÓTs¡T>∑Tô|&ÉT‘·÷ e⁄+≥T+~.
d”‘· ej·TdüT‡ |ü<Vä ‰ü s¡T, |ü~ùV≤&ÉT dü+e‘·‡sê\T. ˇø£ kÕ<ë |ü≥TºNs¡ ø£≥Tºø=Hêï,
#Óe⁄\≈£î ø£eTà\T, yÓT&É˝À ˇø£ Vü‰s¡+, y˚*ì ˇø£ e⁄+>∑s+¡ ‘·|Œü y˚sπ q>∑\T ˝Òøb£ ˛sTTHê,
Ç‘·s¡ n\+ø£sD¡ \T düsTT‘·+ ˝Òøb£ ˛sTTHê, #·÷&É>±H˚ #·÷|ü⁄\qT Äø£≥Tºø=q>∑\ n+<ä
#·+<ë\T. ø£Då ≤ìø=ø£ uÛ≤e$\düHêìï Á|ü‹|ò*ü +#·>\∑ $XÊ\ H˚Á‘ê\T— #·øÿ£ >± ÁX¯ó‹
#˚dqæ MD e˝… |ü\ø£>\∑ ø£+sƒd¡ «ü s¡+.
‘Ós¡ ˝Ò∫q ø±ùd|ü{øÏ Ï \ø£àå DT&ÉT Á|üy•˚ kÕÔ&TÉ . n‘·ì ej·TdüT ≈£L&Ü |ü<Vä ‰ü s¡T,
|ü~ùV≤&ÉT dü+e‘·‡sê\ ÁbÕ+‘ê\. eT+∫ bı&É>]∑ , yÓ&\É TŒ qT<äTs¡T, ô|<ä› ø£fió¯ fl, r]Ã
~~›q≥Tº>± e⁄qï eTT≈£îÿ, ã\yÓTqÆ ÁøÏ+~ <äe&É, ø£+&É\T ‹]–q s¬ ø£ÿ\T, Hês¡|+ü #Ó,
Hês¡‘√H˚ H˚dqæ ñ‘·ØÔ j·T+, <Ûqä TdüT‡qT, ‘·÷D°sêìï uÛTÑ C≤\ qT+∫ ‘=\–dü÷Ô >∑&|É ü
<ë≥‘ê&ÉT.
á s¡+>∑+˝À Á|üy•˚ +#˚ ãTTwüß*<ä]› ˝À yÓTT<ä{Ï ãTTwæ ej·TdüT‡ ns¡y’Ó ô|>’ ±—
s¬ +&Ée ãTTwæ Äj·Tqø£+f… |ü<fi˚ ó¯ fl ∫qï. yÓTT<ä{Ï ãTTwæ bı{Ï—º s¬ +&Ée ãTTwæ bı&É>]∑ .
ˇø£]~ ã$] >∑&+¶É . eTs=ø£]~ y˚Tø£ >∑&+¶É . Ç<ä]› M Hês¡ã≥º˝.Ò yÓTT<ä{Ï ãTTwæ #˚‘T· \˝À
<ä+&É ø£eT+&É˝≤\T— s¬ +&Ée ãTTwæ #˚‘T· \˝À ˇø£ |üfifl¯ ãT≥º.
ø±* n*øÏ&ç $ì ‘·\ jÓT‹Ôq d”‘≈· î£ øÏ{øÏ ì° <ë≥T‘·÷ \ø£àå DT&ÉT ø£qã&É‘ê&ÉT.
d”‘· : (eTs¡~ ˝À|ü*øÏ sê>±H˚ n\¢]‘√ ≈£L&çq ∫s¡Tqe⁄«‘√) ‘ê yÓTTø£ÿsπ
<äjT· #˚dTü HÔ êïs¡T— ‘·eT Çqe+XÀ<ä“e¤ Á|üuTÑÛ e⁄˝…øÿ£ &É?
\ø£åàDT&ÉT : @"! ‘·eT~ ≈£L&Ü Çqe+X¯yT˚ ø±<ë?
d”‘· : nsTT‘˚ e÷Á‘·yT˚ "? e÷ e+o≈£î\T nœ\ »>∑‘T· qÔ T |ü<˚ |ü<˚ »sTTdü÷Ô
b˛j·÷sê? nX¯«y˚T<Ûë\qT |ü<˚ |ü<˚ #˚d÷ü Ô b˛j·÷sê? yês¡T kÕ>∑sêìï
‘·yê«sê? bÕ‘êfi≤ìï #˚sêsê? dü«s¡+Z qT+∫ >∑+>∑qT uÛ÷Ñ ‘·˝≤ìøÏ
~+#·T≈£î e#êÃsê? MTyê]‘√ e÷yê]øÏ b˛* ø¬ ø£ÿ&É˝!Ò
\ø£åàDT&ÉT : eTT˝À¢ø±\˝À C…’Á‘·j·÷Á‘·\≈£î dü+ã+~Û+∫q+‘· es¡≈£î Äe÷≥
ì»yÓTÆHê...
d”‘· : (yÓøÿÏ ]+|ü⁄>±) ªªÄ e÷≥ ì»yÓTHÆ ê!μμ
\ø£åàDT&ÉT : ø±<ë, e~Hê?
d”‘· : e+~e÷>∑<TäÛ \T MTπø ø±<äT— e÷≈£L e⁄Hêïs¡T!
\ø£åàDT&ÉT : WqT MT≈£L e⁄Hêïs¡T ` e⁄+fÒ?
d”‘· : Ä"! @MT ˝Ò<äT! yê] k˛ÔÁ‘·bÕsƒê\qT k˛ÔÁ‘·bÕsƒê\T>±H˚ y˚TeT÷
|ü]>∑DkÏ ÕÔeTT >±ì, n$ |üse¡ T dü‘ê´\qï |æ∫Ã ÁuÛeÑ T\≈£î b˛eTT!
\ø£åàDT&ÉT : |æ∫ÃÁuÛeÑ T ˝Ò$T{Ï, e~Hê? <˚y+˚ Á<äT&ÉT sêø£då sü ÷¡ |ü+˝À e∫Ã, e÷
dü>∑s¡ #·Áø£e]Ô j·÷>±XÊ«ìï <=+–*+∫, bÕ‘êfi¯+˝À <ëìï
ø£{Ïºy˚j·T>±.....
d”‘· : Äj·Tq <ëìï ‹]– ‘Ó|Œæ +#ê&ÉT! ns¡y’Ó y˚\ eT+~ ø=&ÉT≈£î\qT ø£qï
‘·+Á&çøÏ @<ÓH’ ê kÕ<Û´ä y˚T!
d”‘· CÀdü´+ 139
\ø£åàDT&ÉT : uÛèÑ >∑TeTVü≤]¸ es¡Á|üu≤Û e+ e\¢H˚ Äj·Tq yÓTT<ä{Ï uÛ≤s¡´≈£î e+X¯øs£ T¡ &Óq’
ˇø£ |ü⁄Á‘·T&ÉT, s¬ +&Ée uÛ≤s¡´≈£î e+X¯øs£ T¡ \T ø±ì yês¡T ns¡y’Ó y˚\
eT+~ ø£*>±s¡ì MTs¡T $q˝Ò<ë?
d”‘· : $qπø$T? Ä es¡ Á|üu≤Û e+ e\¢H˚ MT dü>s∑ T¡ ì s¬ +&Ée uÛ≤s¡´ ` nqï≥Tº
ÄyÓT ù|sπ $T{Ï? ` eTs¡∫b˛j·÷qT!
\ø£åàDT&ÉT : düTeT‹!
d”‘· : Ä"! Ä düTeT‹ qee÷kÕ\T yÓ÷dæ, ˇø£ kıs¡ø±j·TqT ø£ì+~. <ëìï
|ü>∑\>=≥º>±H˚ <ëì˝ÀqT+∫ u…\u…\ eT+≥÷ ns¡yÓ’ y˚\eT+~
ø=&ÉT≈£î\T ãj·T≥≈£î e#êÃs¡T. ˇø=ÿø£ÿ&çøÏ ˇø=ÿø£ÿ{Ï #=|üq ns¡y’Ó
y˚\ H˚‹ eTT+‘·\T ‘Ó|æŒ+∫, yê{Ï˝À }s¡y˚dü÷Ô yê]ì n˝≤¢s¡T
eTT<äT>› ± ô|+#ês¡T!
\ø£åàDT&ÉT : MT <Û√s¡DÏ #·÷ùdÔ dü>s∑ ¡ |ü⁄Á‘·T\T düeTTÁ<ëìï ‘·$«q dü+>∑‹ì ≈£L&Ü
MTs¡T X¯+øÏdTü qÔ ïfÒº ø£qã&ÉT‘·Tqï~.
d”‘· : m+‘·e÷≥! Ms¡, X¯Ss¡, BÛsêÁπ>düsT¡ ˝…q’ dü>s∑ |¡ ⁄ü Á‘·T\ X¯ø,ÔÏ kÕeTsêú´\qT
H˚qT X¯+øÏkÕÔHê? ‘·+Á&ç e÷≥ Á|üø±s¡+ düeTTÁ<ëìï yês¡T ‘·e⁄«‘·÷
b˛>± uÛÑ÷$Tì yÓ÷düTÔ+&˚ nwüº~>∑ZC≤\T yê]øÏ ø£ì|æ+#êsTT.
uÛÑøÏÔ|üPs¡«ø£+>± yê{Ïì Á|ü<äøÏåDÏ+∫, yê{Ï ø±fi¯fløÏ+<ä>± eT]+‘·
‘·e⁄«≈£î+≥÷ b˛j·÷s¡T. Ç˝≤ b˛>± b˛>±, yÓsTT´ jÓ÷»Hê\ ˝À‘·Tq
yê]øÏ bÕ‘êfi¯˝Àø£+ ‘·–*+~. Ä e÷j·T˝Àø£+˝À....
\ø£åàDT&ÉT : bÕ‘êfi¯˝Àø£ eTH˚~ ˝Ò<Hä ˚ MT ‘ê‘·Œs¡é÷?
d”‘· : n~ ˝Òøb£ ˛‘˚, nø£ÿ&É ø£|\æ eTVü≤]¸øÏ n\¢+‘· <ä÷sêq y˚T‘· y˚TdüTqÔ ï
‘·eT ‘·+Á&ç j·÷>±X¯«+ yê]øÏ ø£qã&˚<ë? ªªz] <=+>±!μμ n+≥÷ Ä
eTVü≤]¸ô|’ yês¡T <ä÷øπ yêsê? yê] <äT+<äT&ÉT≈£î‘·HêìøÏ øÏìdæ, Äj·Tq
XÊ|ü+ ô|≥º>± ã÷~ b˛>∑T˝…’ yês¡T....
\ø£åàDT&ÉT : MT]+‘· ùV≤fi¯q>± e÷{≤¢&Ü¶ìøÏ Ç<˚MT ø£≥Tºø<£ ä∏ ø±<˚"!
d”‘· : nuÒ“! ø£≥Tºø<£ ä∏ ø±<äT, |æ≥øº <£ !ä∏
\ø£åàDT&ÉT : nsTT‘˚, dü>s∑ ¡ |ü⁄Á‘·T\≈£î dü<‘Zä T· \ kÕ<Ûqä ø¬ ’ >∑+>±<˚$ì ÁbÕ]ú+∫,
e÷ uÛ^Ñ s¡<Tä∏ &ÉT ÄyÓTqT dü«s¡+Z qT+∫ uÛ÷Ñ ‘·˝≤ìøÏ yÓ+≥u…≥Tº≈î£ sêe&É+
≈£L&Ü ˇø£ |æ≥øº <£ H˚∏ ê?
d”‘· : ø±<äT, n~ >∑{ºÏ ø£<!ä∏ ∫\e\ |ü\e\‘√ MT e+~e÷>∑<TäÛ \T <ëìï
∫ø£ÿ>±H˚ n˝≤¢sT¡ !
\ø£åàDT&ÉT : n<˚$T{Ï, e~Hê? Á|ü‹<ë˙ï ˇø£ ø£*Œ‘·ø<£ ä∏ øÏ+<ä ø={Ïyº d˚ Tü HÔ êïs¡T!
‘êqT q÷s¡e j·÷>∑+ #˚dTü +Ô &É>± <˚y+˚ Á<äT&˚ ‹]– ‘·q j·÷>±XÊ«ìï
n|üV≤ü ]+ #·>±, e÷ s¡|Tüò T#·Áø£e]Ô Ä dü«sêZ~|Û ‹ü ô|’ <ä+&Ó‹Ô yÓfifl¯ ˝Ò<ë?
d”‘· : yÓfifl¯ øπ "! yÓ&TÉ ‘·÷ yÓ&TÉ ‘·÷ (eTs¡~ ~≈£îÿ˝À #·÷|ü⁄&ÉT y˚˝‹… )Ô e÷ á
eTT<äT\› eTs¡~ì #·+ø£H‘Ó T· ≈Ô î£ yÓfi≤fls¡T!
\ø£åàDT&ÉT : MT e÷≥\T #ê˝≤ $∫Á‘·+>± e⁄+{≤sTT, e~Hê!
d”‘· : MT ÁuÛeÑ T\ø£+fÒHê? Ä ÁuÛeÑ T\‘√ ˝Òìb˛ì >=|üŒ\≈£î b˛sTT, MT
nqï>±s¡T @$T eTT|ü\T ‘ÓkÕÔs√ nì H˚ HÓ+‘·>± ‘·\¢&ç\T¢‘·÷
e⁄+{≤H√ ˙ øπ $T ‘Ó\TdüT? Ç+‘·≈L£ Äj·Tq mø£ÿ&çøÏ y˚+#˚XÊs¡T?
\ø£åàDT&ÉT : ‘·eT |ü⁄D≤´ÁX¯e÷ìøÏ $#˚Ãdæ, <ëìï bÕeq+ #˚jT· e\dæ+<äì eTVü≤s¡T¸
˝…es√ e∫Ã ø√s¡>±...
d”‘· : á ø=‘·Ô eTVü≤s¡T¸˝e… s¡T? eTq ÁbÕD≤ìøÏ M s¬ ø£ÿ&ÉqT+∫ <ë|ü⁄]+#ês¡T?
\ø£åàDT&ÉT : Çø£ÿ&ç ø=ø£ jÓ÷»q+ <ä÷s¡+˝ÀH˚ yês¡T+≥THêïs¡≥. ‘·|Œü ø£ ˇø£kÕ]
<äjT· #Ój÷· ´\ì yês¡T yÓ÷yÓ÷≥ô|≥º>±, ø±<äq˝Òø£ yÓfi≤fls¡T!
d”‘· : ø±<äq˝Òø£ yÓfi˝¢̄ <Ò Tä . ø±yê\H˚ yÓfi≤¢sT¡ ! MT nqï>±] dü+>∑‹ Hê≈£î
‘Ó*j·T<ë? ªªs¡|òüTT≈£î\ ‹\ø±! s¡Ds¡+>∑BÛsê! sêø£ådüdü+Vü‰s¡ø±!μμ
n+≥÷ ñã“y˚ ù dÔ #ê\T, ‘· e T+‘· y ês¡ T á ˝Àø£ + ˝À ˝Ò s ¡ ì
‘·_“ãT“˝…b’ ˛‘ês¡T! á ãTTwüß\ k˛ÔÁ‘ê\T eT] #ê\T— M] dü‘êÿsê\÷
#ê\T! ‘·«s¡>± y˚ s¬ ø£ÿ&çø¬ H’ ê yÓ[,¢ eTq |üsXí¡ Ê\ eTq+ y˚dTü ø=ì,
eTq Áã‘·T≈£î eTq+ Áã‘·ø&£ +É nìï $<Ûë\ eTq≈£î ÁX‚jT· düÿs¡+.
\ø£åàDT&ÉT : ˇø£ sê»]¸ ≈£îe÷¬syÔ ’Ó e⁄+&ç ≈£L&Ü m+<äT≈£î ` e~Hê!, ãTTwüß\+fÒ
MT øÏ+‘· ø£+≥–+|ü⁄?
d”‘· : sê»]¸ ≈£îe÷¬sÔ HÓq’ +<äTH˚! e÷ Hêqï>±s¡T »{≤p{≤\T <Û]ä +∫q
Á|ü‹ ø£|ü{Ïì ˇø£ eTVü≤]¸>± HÓ‹Ôì ô|≥Tºø√s¡T! C≤„qT˝…’qyê]H˚
#˚sB¡ kÕÔsT¡ , yê]H˚ düHêàìkÕÔsT¡ .
\ø£åàDT&ÉT : nsTT‘˚, Çø£ÿ&É á »qkÕúq+˝Àì á ãTTwüß\+<äsT¡ ø£|≥ü y˚w<ü ëÛ s¡T\H˚
MTs¡T ‘˚\TÃ‘·THêïsê?
d”‘· CÀdü´+ 141

d”‘· : n˝≤ yê]ì ‘˚\Ãø£b˛‘˚, yês¡T eTq |ü⁄{Ïº ì\Te⁄Hê eTT+#·s÷¡ ! (á
˝À|ü\ q>∑\qT ‹]– eT÷≥ ø£{Ïºy˚dü÷Ô) Bìï nø£ÿ&Óø£ÿ&Ó’Hê ø±düÔ
uÛÁÑ <ä+ #˚kÕÔyê?
\ø£åàDT&ÉT : á |üP≥ M{Ïì ãj·T{ÏøÏ rXÊ s¬ +<äT≈£î?
d”‘· : |üì ˝Òìyês¡T @<√ ˇø£ |üì ø£*Œ+#·Tø√e<ä÷?› @MT #˚jT· ≈£î+&Ü
ˇ+≥]>± ≈£Ls¡TÃ+fÒ eTqdüT‡ |ü]|ü] $<Ûë\ b˛‘·T+~. á ãTTwüß\T
eTq eqyêkÕìï XÊ+‘· + >± >∑ & É | ü ì #˚ Ã ≥≥Tº ˝Ò s ¡ T . (>∑ { Ï º > ±
ì≥÷ºsT¡ Ã‘·÷) }"! @$T ø±qTqï<√! (á e÷≥\ eT<Û´ä q>∑\ eT÷≥qT
eTs¡~ #˚‹øÏ n+~+#·uÀ‘·T+~. ˇø£ q>∑ ãj·T≥H˚ $T–*b˛sTTq≥Tº
n+‘·˝À >∑eTì düT+Ô ~. n+~+#·uÀ‘·Tqï eT÷≥qT yÓq≈£îÿ rdüT≈£îì,
<ëìï ‹]– $|ü ‘·T+~. ãj·T≥ $T–*qq>∑qT ‘·øÿÏ qyê{Ï‘√ »‘·#]˚ Ã
eT∞fl eT÷≥ ø£≥º uÀ‘·÷, eT<Û´ä ˝À Ä–) á »&É >∑+≥\T #·÷#êyê?
Ç$ @&ÉT ‘·sê\Hê{Ï e≥. Ç+{Ï ô|<ä› ø√&É*øπ M{Ïì ô|≥º&+É e÷
e+X¯+˝À |ü]bÕ{Ï. <ëìï ‘·|æŒ+∫ e÷ neTà Hê ô|[flHê&ÉT
HêøÏ∫Ã+~. ªªm+<äTø£e÷à!μμ nì H˚ HÓ+‘· #Ó|Œæ Hê $ì|æ+#·Tø√≈£î+&Ü,
‘·q #˚‘T· \‘√ ‘êqT M{Ï‘√ Hê≈£î »&É n*¢+~. Ç+‘· ∫qï‘·q+˝ÀH˚
Hê øÏìïø£cÕº\T #·T≥Tº ≈£îHêïj·Tì Ç|ü&ÉT ` bÕ|ü+!` ÄyÓT m+‘·>±
≈£î$T*b˛‘·Tqï<√! (ø=ìï ø£åD≤\ eTÚq+ ‘·sê«‘· q>∑\ô|’øÏ ‹]–
<äèwæº b˛ì∫Ã, ˇø£ Hê>∑sêìï ô|ø’ Ï rdæ, eTs¡~øÏ #·÷|ü⁄‘·÷) Ç~ Hê
ø¬ e ]#êÃs√ ‘Ó\TkÕ?
\ø£åàDT&ÉT : Ä"!
d”‘· : mes¡T?
\ø£åàDT&ÉT : e÷ neTà.
d”‘· : e÷ ø±s¡D+>± ‘·q eTT<äT›\ ø=&ÉT≈£î n&Ée⁄\bÕ˝…’Hê&Éì Ä ‘·*¢
m+‘·>± e´düq|ü&TÉ ‘·Tqï<√!
\ø£åàDT&ÉT : MT yÓ+≥ yÓfifl¯ e\dæ+~>± ÄyÓT qqTï Äos¡«~+∫ eTØ |ü+|æ+∫+~.
H˚qT yÓqø£ ~>∑ã&ç‘H˚ ˚ ÄyÓT ì»+>± e´düq |ü&~˚ .
d”‘· : e÷ ∫qï‘·Ô>±]øÏ H˚qHêï, MT nqï>±s¡Hêï m+‘√ ÁbÕD+. ÄyÓT
m+‘· eT+∫ yês¡T! (Hê>∑sêìï eT÷≥˝À ô|{Ï,º ˇø£ eÁ»Vü‰sêìï ô|ø’ Ï
rdü÷)Ô á eÁ»Vü‰sêìï Ç+‘·≈î£ eTT+<äT #·÷#êyê?
\ø£åàDT&ÉT : ˝Ò<äT.
d”‘· : Ç~ MT nqï>±] ãVüAø£è‹. @ dü+<äs¡“¤+˝À ãVüAø£]+#ês√
}Væ≤+#·>∑\yê?
\ø£åàDT&ÉT : ñVüQ"!
d”‘· : j·TÚesê»´ |ü{≤º_ùÛ wø£+ ‘·eT≈£î »s¡>u∑ À‘·Tqï <äqTø=qï dü+<äs“¡ +¤ ˝À!
ªªdæ+Vü‰düq+ô|’ sπ |ü⁄Hê düsd¡ qü T ≈£Ls¡TÃqï|ü&ÉT ˙e⁄ Bìï ô|≥Tº≈î£ +fÒ
#·÷&Ü\ì eTT#·Ã≥>± e⁄+~,μμ n+≥÷ ‘Ó∫ÃsTT#êÃs¡T. (ãs¡Te⁄>±)
ø±ì nõHêdü H ê˝Ò e÷≈£ î dæ + Vü ‰ dü H ê\j· ÷ ´sTT. b˛˙, á
Á|üyêdüø±˝≤ìï @˝≤>√ eTT–+#·Tø=ì, Ç+{ÏøÏ ‹]– yÓ&<É ëeTqTø=+fÒ,
eT]ìï ø£cÕº\ bÕ˝Òj ® T· ≈£î+&Ü á eTTìÁeTT#·TÃ\T á ø±s¡&eÉ ⁄\qT+∫
eTqqT ãj·T≥|ü&ìÉ #˚Ã≥≥Tº ˝ÒsT¡ !
\ø£åàDT&ÉT : m+<äTe\¢H√ ‘Ó*j·T<äT ` á eTVü≤s¡T¸\+<äsT¡ <Û÷ä s¡T\Ô ì MTs¡T nø±s¡D
uÛj
Ñ ÷· \≈£î b˛‘·THêïs¡T!
d”‘· : Hê$ düø±s¡D uÛj Ñ ÷· ˝Ò, MT$ e÷Á‘·+ nø±s¡D ÁuÛeÑ T\T!! ø±sê´s¡T˝ú ’…
e∫Ãq yês¡T ‘·eTs¡T Ç+Á<äT\ì, #·+Á<äT\ì e+~e÷>∑<TäÛ \ ø£+f…
V” ≤ q+>± eTTKdü T Ô ‘ · T \≈£ î ~–‘˚ , yê]ì <Û ä ÷ s¡ T Ô \ qT ø=qø£ ,
eTVü≤s¡T¸\qTø=+{≤Hê?
\ø£åàDT&ÉT : n<˚$T{Ï, e~Hê? yê]˝À ø=+<ä] eTTU≤\T ÁãVü≤àes¡ÃdüT‡‘√ m+‘·>±
yÓ*–b˛‘·÷ e⁄+{≤sTT.
d”‘· : WHÍqT! yê] bı>∑&\ÔÉ T $+≥÷e⁄+fÒ MT nqï<äeTTà*<ä]› eTTU≤\T
eT]+‘·>± yÓ*–b˛‘·÷ e⁄+{≤sTT! nqï>±s¡T nœ˝ÒX«¯ s¡T\ì yês¡T
ø°]dÔ ÷ü Ô e⁄+fÒ ‘·eTTà&ÉT >±] eTTK+˝À ø√{Ï dü÷s¡T´\T ˇø£ÿkÕ]>±
ñ<äsTTkÕÔs¡T. dü]>±ì dü+<Ûë´ e+<äHêì¬ø’ yÓ[flqyês¡T <ëìï
eTT–+#·Tø=ì #·ø±ÿ sêø£.... (yÓ\T|ü* qT+∫ ªªs¡|òüTT≈£î\ ‹\ø±!
s¡Ds¡+>∑BÛsê! sêø£ådü dü+Vü‰s¡ø±!μμ n+≥÷ ¬s+&ÉT >=+‘·T\‘√
k˛ÔÁ‘·bÕsƒê\T) ns¡T>√! edüTHÔ êïs¡T. eT∞fl MT e+~e÷>∑<TäÛ ˝…es√!
(|üsXí¡ Ê\ <ë«s¡+ yÓ|’ ⁄ü ≈£î \ø£àå DT&ÉT s¬ +&É&TÉ >∑T\T y˚d” y˚jT· ø£eTT+<˚
ˇø£ ãTTwæ ˝ÀìøÏ Á|üy•˚ kÕÔ&TÉ )
\ø£åàDT&ÉT : (#˚‘T· \T CÀ&çd÷ü )Ô qeTkÕÿs¡+!
d”‘· CÀdü´+ 143
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : X¯‘e· ÷q+ uÛeÑ ‘·T!
d”‘· : (<ë#·Tø√˝Òì ∫ø±≈£î‘√ ˝Ò∫ ì\ã&ÉT‘·÷) qeTkÕÿs¡+!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : Bs¡dÈ Tü eT+>∑∞uÛeÑ ! (#˚‹˝À ˇø£ |üfifl¯ ãT≥º‘√ eTs=ø£ ãTTwæ yÓTT<ä{Ï
ãTTwæ yÓqø£H˚ ˝À|ü*øÏ Á|üy•˚ +∫, ˇø£ |üøÿ£ ø=~– ì\ã&ç e⁄+{≤&ÉT)
\ø£åàDT&ÉT : (\ø£àå DTì‘√) ‘·eT bÕ<ä|<ü àä s¡»+‘√ e÷ |üs≈í¡ î£ {°sêìï...
d”‘· : bÕeq+ #˚jT· >∑*–+~ Ms¡T ø±<äT— M] nqï>±s¡T!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : z¨! ‘·eTs¡T sêeT#·+Á<äÁ|üuTÑÛ e⁄\ k˛<äsT¡ ˝≤? \ø£àå DkÕ«eTT˝≤?
d”‘· : Äj·Tq kÕ«eTT\T ø±e&ÜìøÏ Ç+ø± >∑&y¶É TÓ HÆ ê yÓTT\e˝Ò<"˚ !
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : nsTTHê, yês¡T kÕ«eTT˝Ò! e÷ s¡|Tüò T≈£î\ kÕ«eTT\˝À yês=ø£sT¡ ø±sê,
‘·©¢?
¬s+&ÉeãTTwæ : (d”‘·qT düMT|æ+∫, |üfi¯flãT≥ºqT ÄyÓT≈£î n+~+#·uÀ‘·÷) e÷
>∑Ts¡T<˚e⁄\ |üø±å q á ∫ìï ø±qÿqT d”«ø£]+#·+&ç!
d”‘· : (Ä ãT≥ºqT n+<äTø√≈£î+&Ü) e÷ ø¬ +<äT øÏ$? (ˇø£ eT÷\ qTqï
ø£+<äeT÷\ |ò˝ü ≤\ sêdæì y˚˝‹… Ô #·÷|ü⁄‘·÷) n≥T #·÷&É+&ç! düTrø£åí
eTVü≤s¡T¸\T mìï+{Ïì |ü+|æ+∫, m+‘· ô|<ä› sêdæ b˛sTT+#ês√!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : Çø£ÿ&É MT øÏ$ ‘·≈î£ ÿeì ø±<äT— e÷ sêeT#·+Á<äÁ|üuTÑÛ e⁄\ |ü≥¢ e÷
uÛøÑ ÔÏ >ös¡e Á|ü|‘ü T· \Ô ≈£î dü÷#·ø+£ >± ‘Ó#êÃeTT ` n+‘˚ sê»<äsÙ¡ HêìøÏ
]ø£VÔ ≤ü kÕÔ\‘√ yÓfifl¯ sê<äì eè<ëΔqTXÊdüq+!
d”‘· : Çø£ÿ&É sêE ˝…es¡T?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : meπs$T{Ï ‘·©?¢ njÓ÷<Ûë´Á|üuTÑÛ e⁄\T, lsêeT#·+Á<äT\T.
d”‘· : njÓ÷<Û´ä ≈£î Á|üuTÑÛ e⁄\T uÛsÑ ‘¡ T· \T ø±sê?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : Á|üdüTÔ‘êìøÏ Äj·Tq HêeTe÷Á‘·+>± Á|üuÛÑTe⁄˝…’Hê, sê»´+ M]<˚,
sêC≤´~Ûø±s¡eT÷ M]<˚!
d”‘· : nsTT‘˚, nø£ÿ&ÉH˚ ìπø|å +ü >± e⁄+&Éø£ á n&Ée⁄\˝À n|òTü À]+#·&+É
<˚ìøÏ?
\ø£åàDT&ÉT : e~Hê! (ÄyÓT ‘·qyÓ|’ ⁄ü ≈£î #·÷&É>±, ªª<äjT· #˚dæ MTs¡T ePs¡T ø√+&çμμ
nqï≥Tº eTÚq+>± n]ú+∫, s¬ +&Ée ãTTwæ‘√) nj·÷´! <ëìï Ç˝≤
‘Ó+&ç! (|üfifl¯ ãT≥ºqT n+<äTø=ì, <ëìï |üsXí¡ Ê\˝À ˇø£ eT÷\>±
ô|{Ïº e∫Ã, ãTTwüß* <ä]› ø° nõHêdü Hê\qT #·÷|ü⁄‘·÷) ì\ã&˚ e⁄Hêïs¡T
` <äjT· #˚dæ ≈£Ls√Ã+&ç! (ãTTwüß*<äs› ÷¡ ≈£Ls¡TÃ+{≤s¡T) Äs¡´È bÕ<ë´\T
düeT]Œ+#·q+<äT≈£î eTeTTà ‘·eTs¡T eTìï+#ê*. ‘·eT≈£î ‘Ó*j·Tì
<˚eTTqï~? ` y˚Ty˚T düTrø£åí eTVü≤s¡T¸\≈£î Á|üdüTÔ‘·+ n‹<∏äT\yÓTÆ
e⁄HêïeTT.
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : Ä $wüjT· + ` kÕ«MT! ` MTs¡T e÷≈£î $e]+#ê˝≤?
\ø£åàDT&ÉT : ‘·eT X¯óuÛHÑ êeT<Ûj ˚ ÷· ìï y˚TeTT $qe#·TÃHê?
¬s+&ÉeãTTwæ : yês¡T yê\œ\´ eTVü≤s¡T¸\T. ‘êeTT $H˚ e⁄+{≤s¡T— yê\œ\T´\T
ÁãVü≤às√e÷\ qT+∫ »ìà+#ês¡ì.
d”‘· : WqT! yÓU’ ≤qdüT\T ÁãVü≤à<˚e⁄ì >√fi¯flqT+∫ |ü⁄≥Tº≈î£ e#êÃs¡ì ≈£L&Ü
$HêïeTT! eT] ‘êyÓ T es¡ T ? Äj· T q #Ó e T≥ #· T ø£ ÿ \qT+∫
}&ç|&ü qç yês¡T ø±s¡T>∑<ë?
\ø£åàDT&ÉT : ($q‹|üPs¡«ø£+>±) e÷ e~q>±s¡T á |üP≥ ø±düÔ ∫ø±≈£î>± e⁄Hêïs¡T.
ÄyÓT e÷≥\qT ‘·eTs¡T |ü{+ºÏ #·Tø√e<äì› Hê eTq$.
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : ÄyÓT e÷≈£î ø£qï‘·*¢ e+{Ï~ (d”‘· eTTK+ ∫{Ïd¢ Tü +Ô ~) ‘·*¢ Hê\T>∑T
‹{ÏHº ê, n$ _&É\¶ ≈£î Beq˝Ò! ≈£Ls√Ã+&ç, \ø£àå DkÕ«MT! ≈£Ls√Ã+&ç.
m+‘·ùd|ü⁄ n˝≤ ì\ã&É‘ês¡T? MT≈£î ˝Òìb˛ì ÁX¯eT <˚ìøÏ?
\ø£åàDT&ÉT : Ä"! @$T ÁX¯eT ˝…+&ç!
¬s+&ÉeãTTwæ : ne÷à! <äjT· #˚dæ ‘êyÓTHÆ ê....
d”‘· : (yÓ+≥H˚ ≈£Ls¡TÃ+≥÷) eT] ø±ùd|ü⁄b˛‘˚ MTs¡T qqTï neTàeTàqT
#˚kÕÔπsyÓ÷!
\ø£åàDT&ÉT : (dü+uÛ≤wüD <Û√s¡DÏ e÷sêÃ\qï ‘ê|üÁ‘·jT· +‘√, s¬ +&Ée ãTTwæqT<˚•› +∫)
nsTT‘˚, ‘·eT s¬ es√, ‘·eT |ü]#·jT· uÛ≤>∑´+ e÷≈£î ø£*–+#ês¡T ø±<äT.
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : áj·Tq e÷ Á|æj·T •wüß´\T. e÷‘√ bÕ≥T yêqÁ|ükÕúÁX¯e÷ìï
d”«ø£]+∫, e÷ düìï~Û˝À e⁄+≥THêïs¡T— uÛÑøÏÔ ÁX¯<äΔ\‘√ e÷≈£î X¯ó
ÁX¯Swü #˚dTü HÔ êïs¡T.
d”‘· : áj·Tq≈£î }s¡÷ù|s¡÷ ˝Ò<ë?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : ˝Òøπ $T— ‘·©,¢ ˝Òøπ $T? áj·Tq ‘√&ÜŒ≥T ˝Ò≈î£ +&Ü á »qkÕúq+˝À
d”‘· CÀdü´+ 145
@ j·÷>∑eT÷ »s¡><∑ Tä . n+<äTe\¢ ªªj·÷>±q+<äkÕ«eTTμμ \H˚~ áj·Tq
Á|üd<æ Δä HêeTyÓTbÆ ˛sTT+~! ù|s¡T≈£î e÷ •wüß´\qï e÷fÒ ø±ì. nX‚wü
j·÷>∑<qäÛ dü+|üqTï\T!
¬s+&ÉeãTTwæ : Hê |ü≥¢ Áù|eT >ös¡yê\ ø=B› e÷ >∑Ts¡T<˚e⁄\T |ü\T≈£î‘·Tqï |ü\T≈£î\
øπ $T˝…+&ç! yê] bÕ<ä<÷äÛ [ì •s¡dTü ‡q <Û]ä +#·&Üì¬øH’ ê ‘·>q∑ T! yês¡T
kÕe÷qT´˝≤? nÁ‹ n>∑düTÔ´\qT eTs¡|æ+#·>∑\ eTVü≤s¡T¸\T— uÛÑè>∑T
uÛÑs¡<ë«E \‘√ b˛\Ã<ä>∑T ÁãVü≤às¡T¸\T— edæwü˜ $XÊ«$TÁ‘·T\≈£î
B≥Tsê>∑\ ~e´s¡T¸\T!
d”‘· : nsTT‘˚, á »qkÕúHêìøÏ ‘ê eTTuÛj Ñ T· T\T dü÷s¡´#·+Á<äT\qïe÷≥!
(eTs¡~ yÓ|’ ⁄ü ‹]–+~) ≈£Ls√Ãej·÷´, qTeP« ≈£Ls√Ã! eTVü≤]¸ dü‘eÔ· TT\
ôd\yÓ+’ ~>±! ‘·eT düeTø£+å ˝À #˚‘T· \T CÀ&ç+∫ ì\ã&É˝<Ò ìä XÊ|ü
y˚T<√ ‘·–*+#·sT¡ ˝Ò!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : neTàe÷à! m+‘·e÷≥!
d”‘· : H˚ qqï+‘· |ü˙ »]–+~! qqTï neTàeTàqT #˚dyæ X˚ Ês¡T!!
\ø£åàDT&ÉT : (dü+uÛ≤wüD <Û√s¡DìÏ e÷sêÃ\ì ‹]– Á|üjT· ‹ïdü÷)Ô e÷ nqï>±s¡T
Çø£ÿ&˚, á düMT|ü+˝ÀH˚ e⁄+≥Tqï ãTTwüß˝…es√ ÄVü‰«ì+#·>± yê]
Ä‹<∏ë´ìï d”«ø£]+#·&ÜìøÏ yÓfi≤fls¡T. yês¡T ‹]– e#˚Ãdü]øÏ #ê˝≤
bı<Óø› ÿÏ b˛e#·TÃ.
d”‘· : m+&ÉeTTU≤q |ü&sÉ ê <ä+fÒ ‘êeTT yÓ+≥H˚ ‹s¡T>∑T Á|üj÷· D+ ø£≥&º +É
eT+∫<˚yÓ÷!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : e÷ Á|üuTÑÛ e⁄\T Çø£ÿ&çøÏ $#˚ÃXÊs¡ì $qï+‘·H˚ yê] <äsÙ¡ Hês¡+ú Hê\T>∑T
jÓ÷»Hê\ <ä÷s¡+ qT+∫ VüQ{≤VüQ{Ï>± e#êÃeTT. lyê]
<äsÙ¡ quÛ≤>∑´+ bı+~, yê]øÏ e÷ ìy˚<qä #˚dTü ø√≈£î+&Ü ‹]– yÓfifl¯ eTT.
d”‘· : nsTT‘˚, lyê] <äsÙ¡ quÛ≤>∑´+ ø√düyT˚ ‘êeTT $#˚Ãj·T˝Ò<qä ïe÷≥!
@<√ ìy˚<qä ‘√ düsTT‘·+ e#êÃs¡T!
\ø£åàDT&ÉT : (Ä+<√fi¯q‘√) e~Hê!
d”‘· : ($ì|æ+#·Tø√≈£î+&Ü) @ ìy˚<qä ‘√ ‘·eTs¡T e#êÃs√, n~ Hê≈£î ‘Ó\TdüT
` #Ó|Œü eT+{≤sê? ªªsêø£då Tü \ |”&É e÷≈£î $X‚w+ü >± e⁄+≥Tqï~. e÷

j·T»„j÷· >±<äT\≈£î yês¡T $|ò÷ü ‘ê\T ø£*ŒdüTHÔ êïs¡T. yê]ì dü+Vü≤]+∫,
yê] <äTsê>∑‘ê\ qT+∫ Á|üuTÑÛ e⁄\T e÷≈£î $eTTøÏÔ ø£*–+#ê*μμ `
Ç<˚ ø±<ë MT ìy˚<qä ?
¬s+&ÉeãTTwæ : ÄX¯Ãs¡´+! |üs¡e÷X¯Ãs¡´+! e÷ ìy˚<äq e÷ eTqdüT‡˝À e⁄+&É>±H˚
<ëìï ‘êyÓT+‘· dü]>± Á>∑V≤æ +#ês¡T!
d”‘· : ‘·eTuÀ{Ï ~e´s¡T¸\ eT<Û´ä ≈£î e∫Ãq ‘·sê«‘· Hê≈£î ≈£L&Ü ø±düÔ ø±düÔ
~e´<äèwæº nãT“‘·Tqï~ ˝…+&ç!
¬s+&ÉeãTTwæ : (d”‘· |ü\T≈£î\˝Àì e´+>±´ìï Á>∑Væ≤+#·˝Òø£) ~e´<äèwæºøÏ á
»qkÕúq+˝À e÷ >∑Ts¡T<˚e⁄\ ‘·sê«‘·H˚ eT¬se¬sH’ ê! yês¡T Á‹ø±\E„\T!
d”‘· : yê] X¯óÁX¯Swü‘√ ‘êeTT ø£˙dü+ ~«ø±\E„˝…’Hê nsTT e⁄+&Ü*!
nsTTHê, #·÷∫ #·÷∫ Á|üuTÑÛ e⁄\ yê] <äsÙ¡ Hês¡+ú yês¡T ˝Òq|ü&ÉT
y˚+#˚XÊπsyÓ÷! Ç˝≤+{Ï ≈£îå Á<ä$wüj÷· \≈£î ‘êeTT ‘·eT ~e´X¯≈î£ \Ô qT
eè<∏ë #ÓjT· ´s¡T ø±uÀ\T! yê{Ïì ‘·eTs¡T..
\ø£åàDT&ÉT : (n|üyê]dü÷)Ô e~Hê! <äjT· #˚dæ qqTï e÷{≤¢&ìÉ kÕÔsê?
d”‘· : @"! Ms¡T qqTï X¯|kæ ÕÔsì¡ uÛj Ñ T· e÷?
¬s+&ÉeãTTwæ : neTàe÷à! m+‘· e÷≥!
d”‘· : dü+‘√wü+! eTs=ø£ yÓT≥Tº ô|’¬øøÏÿ+#·ø£, qìï+ø± neTàeTà >±H˚
$T–˝≤Ãs¡T!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : Hê≈£î ‘Ó\TdüT, ‘·©!¢ ` Hê≈£î ‘Ó\TdüT MT~ ø£Då øÏ £ ø√|üeTì. eTeTTà
ø±<äqï≥Tº y˚TeTT $Tqï≈£îqï |üø+å£ ˝À e÷ ‘·*¢ e÷ |ü≥¢ Á|üdqü Tï˝Ö‘ês¡ì
≈£L&Ü e÷≈£î ‘Ó\TdüT.
d”‘· : nsTT‘˚, MT≈£î s√wüeTqï~ ≈£L&Ü ˝Ò<äqïe÷≥! (yÓTT<ä{Ï ãTTwæ
∫s¡Tqe⁄« qe⁄«‘ê&ÉT) meπseTHêï |ü&‘É ês¡qïe÷≥! (yÓTT<ä{Ï ãTTwæ
ô|<äe⁄\ô|’ ‹]– ∫s¡Tqe⁄«) ø±\T |ü≥Tº≈î£ ˝≤>∑T‘·THêï #·÷s¡T |ü≥Tº≈î£
y˚˝≤&É‘ês¡qï e÷≥. (‘·qqT ø±<äqï≥Tº yÓTT<ä{ÏãTTwæ eTs¡\
eT+<äV‰ü dü+ #˚jT· >± ìdüŒèVü≤‘√) nsTT‘˚, H˚qT Hê |üsê»j·÷ìï
>∑T]Ô+#·ø£ ‘·|Œü <äT! s√wüyTÓ HÆ ê ˝Òìyê]ì @eTì @$T ˝≤uÛ+Ñ ?
(ø=ìï ø£Då ≤\bÕ≥T |üP]Ô ìX¯Ùã›+)
d”‘· CÀdü´+ 147

yÓTT<ä{ÏãTTwæ : y˚TeTT ãj·T˝Ò]› q y˚fi≤$X‚w+ü e\¢H˚ e÷ eTVü‰sêõ„øÏ e÷ô|’ ÄÁ>∑V≤ü +
e∫Ã+~. eTT+<äT ÄÁ>∑Vü≤|ü&çHê, ‘·sê«‘· eTeTTà nqTÁ>∑Væ≤+∫,
sêeT#·+Á<ä Á|üuTÑÛ e⁄\≈£î e÷ ìy˚<qä qT ÄyÓT ã\|üsT¡ kÕÔsì¡ e÷≈£î
‘Ó\TdüT!
d”‘· : WqT! düeTdü+Ô MT≈£î ‘Ó\TdüT! MTs¡T düs«¡ E„\jÓT´! dü]>±ì, Hê≈£îqï
ˇø£ ∫qïdü+<˚V≤ü + rs¡Ã+&ç. Ç~ ø√dü\ <˚Xe¯ ÷?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : ø±<äT, »qkÕúq+.
d”‘· : Çø£ÿ&çøÏ e\dü sêe&ÜìøÏ eTT+<äT MTs¡T ø√dü\ <˚X¯ bÂs¡T˝≤?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : ø±<äT, e÷~ ø±o<˚X+¯ .
d”‘· : nsTT‘˚, e÷ yês¡T MT≈£î Á|üuTÑÛ e⁄ ˝…˝≤ nsTTHês√!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : s¡|Tüò Tq+<äqT\T á uÛ÷Ñ eT+&É˝≤ìπø Á|üuTÑÛ e⁄\T!
d”‘· : m|üŒ{ÏqT+∫?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : á uÛ÷Ñ $T |ü⁄{Ïqº |üŒ{ÏqT+N!
d”‘· : Hê≈£î ‘Ó*j·Tø£ n&ÉT>∑T‘·THêï>±ì, á uÛÑ÷$T‘√H˚ s¡|òüTT#·Áø£e]Ô
|ü⁄≥Tº≈£îe#êÃ&Ü?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : ˝Ò<äqTø√+&ç!
d”‘· : s¡|Tüò T#·Áø£e]Ô »sTT+∫q sêC≤´\˙ï Ç|ü&ÉT ø√dü\ <˚X¯ kÕs¡«uÛÖeT‘ê«ìï
>∑T]ÔdüTÔHêïj·÷?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : n$ >∑T]Ô+#·ø£ b˛sTTHê...
d”‘· : MTs¡T >∑T]ÔdTü HÔ êï s¡qïe÷≥! dü+‘√wü+!! ø±ì, á eTV”≤ eT+&É\+ô|q’
ø√dü\sêE\≈£î ˝Òì kÕs¡«uÛÖeT‘ê«ìï MTs¡T >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ eTT+<äT
á »qkÕúq+ô|’ Bì Á|üuTÑÛ e⁄ ≈£îqï düs«¡ dü‘êÔø£ Á|ü‹|ü‹ìÔ >∑T]Ô+#·&+É
MT≈£L, e÷≈£L, n+<ä]ø° øπ eå Ty˚TyÓ÷!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : yês¡T sêø£då Tü \T, ‘·©!¢ Á≈£Ls¡sêø£då Tü \T!
d”‘· : yê] ø£+{ÏøÏ MTπs Á≈£Ls¡sêø£då Tü \T>± ø£qã&Ée#·TÃ >∑<ë! yês¡T e÷
ø√dü\ sê»´+˝ÀøÏ sê˝Ò<äT, MT ø±osê»´+˝À ¬ø’Hê sê˝Ò<äT.
nHê´j·T+>± yê] d”eT˝ÀøÏ #=#·TÃ≈£î e∫Ã+~ MTπs! yê] ìyêdü
kÕúHê\≈£î ∫#·TÃô|&ÉT‘·Tqï~ MTπs! yê] Áã‘·T≈£î\qT ãT–Z#d˚ Tü qÔ ï~
MTπs! yê] ñdüTs¡T b˛düTø=+≥Tqï~.....
\ø£åàDT&ÉT : (n|üyê]dü÷)Ô e~Hê! e~Hê!
d”‘· : Hê e÷≥≈£î ˇø£ ø£Då + n&ÉTs¶ êuÀ≈£î! (‹]– yÓTT<ä{Ï ãTTwæ‘√) yê]ì
düs«¡ HêX¯+ #˚dTü qÔ ï~ MTπs!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : n<˚$T{Ï, ‘·©!¢ n<˚$T{Ï? e÷ ëT>∑T+&Ü\˝À ˙fi¯ófl b˛dæ, yê{Ïì
#·˝≤¢]Ã y˚d÷ü ,Ô yês¡T eTeTTà y˚~+Û #·T≈£î ‹+≥÷ e⁄+fÒ, y˚Ty˚T yê]øÏ
@<√ ø°&TÉ ‘·\ô|{Ïqº ≥Tº eTeTTà ì+~düTHÔ êïs¡T!
d”‘· : ëT>∑T+&Ü\qT MT ¬s+<äT≈£î yÓ*–düTÔHêïs¡T? á n&Ée⁄\qT
ø±\Ã&ÜìøÏ ø±<ë? M{Ïì #·<äTqT #˚dæ, <äTqTïø√&ÜìøÏ ø±<ë?
n+<äTe\¢ MT≈£î |ü+≥\T |ü+&Ée#·TÃ, MT >∑]ôd\T ì+&Ée#·TÃ, MT
dü+kÕsê\T |ü#Ã· >± e⁄+&Ée#·TÃ. ø±ì, Çø£ÿ&ç yê] e÷fÒ$T{Ï? Ms¡T
ø±j·T ˝ÒsT¡ ≈£îì, ø£+<äeT÷˝≤\T ‘·e⁄«≈£îì Áã‘·øe£ \dæq yês¡T ø±sê?
|æ≥\º qT |ü≥Tºø=ì, »+‘·Te⁄\qT ø=≥Tºø=ì bı≥ºb˛düTø√e\dæq yês¡T
ø±sê? á n&Ée⁄\qT MTs¡T <Û«ä +dü+ #˚ùd,Ô yê] Áã‘·T≈£î˝Ò <Û«ä +dü+
ø±yê?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : yês¡T ≈£L&Ü ëT>∑T+&Ü\qT yÓ*–+#·T≈£î+fÒ y˚TeTT ø±<ä+{≤e÷?
d”‘· : ùd<ä´+ |ü≥¢ yê]øÏ ÄdüøÔÏ ˝Ò<Tä . yês¡T ëT>∑T+&Ü\qT m+<äT≈£î
yÓ*–+#·T ø√yê*? ‘·eT J$‘· $<ÛëHêìïm+<äT≈£î e÷s¡TÃø√yê*?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : eTq J$‘· $<Ûëqy˚T Hê>∑]ø£ $<Ûëq yÓTqÆ +<äTq!
d”‘· : »+‘·Te⁄\qT y˚{≤&çq≥Tº ‘√{Ï e÷qe⁄\qT y˚{≤&ç, yê] ìyêdü
kÕúHê\˝À ‹wüyº j ˚ T· &ÉyT˚ MT Hê>∑]ø£‘· ø±uÀ\T!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : Ç~ <Ó’yêqTXÊdüq+, ‘·©¢! Ç~ <Ó’yêqTXÊdüq+! j·T»„yê{Ïø£\qT,
ëT>∑T+&Ü\qT eTq Ç+Á<ä es¡TD $TÁ‘ê~ <˚e‘·˝Ò eTq≈£î
ìπs•› +#ês¡T! yê]Á|”‘´· s¡+ú j·T»„j÷· >±<äT\qT eTq+ $~Û>±»s¡bÕ*.
˝Òø£b˛‘˚ düèwæºÁø£e÷ìπø uÛÑ+>∑+ yê{Ï\T¢‘·T+~, düeTdüÔ ˝Àø±\T
ˇø£ÿkÕ]>± \sTTkÕÔsTT!
d”‘· : MT <˚e‘·\T MT ≈£î+fÒ, yê] <˚e‘·\T yê]øÏ ˝Òsê?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : yê] <˚e‘·˝≤? yês¡T ≈£îå Á<ä<e˚ ‘·\T!
d”‘· : uÛ≈Ñ î£ \Ô dü«uÛ≤yêìï ã{Ïº <˚e‘·\ dü«uÛ≤yêìï ìs¡sí TTùdÔ MT <˚e‘·˝Ò
≈£îå Á<ä<e˚ ‘· ˝Òy÷Ó !
d”‘· CÀdü´+ 149
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : (‘·q XÊ+‘êìïeT] ø±bÕ&ÉTø√˝Òø£) <äX¯s¡<∏ä eTVü‰sêE ø√&É\T,
sêeT#·+Á<ä Á|üuTÑÛ e⁄ <Ûsä à¡ |ü‹ï....
d”‘· : (Äy˚X+¯ ‘√) yê] ù|s¬ ‘·&Ô Üì¬øH’ ê MT≈£î ns¡Ω‘· ˝Ò<Tä ! eT] ø£{ôºÏ |≥º+&ç!
nqedüs¡ Áù|˝≤|üq≈£î b˛‘˚.....
\ø£åàDT&ÉT : (Ä+<√fi¯q‘√) e~Hê! e~Hê!
¬s+&ÉeãTTwæ : neTàe÷à! m+‘· ÄÁ>∑V≤ü +! @$TÄy˚X+¯ !!
d”‘· : neTàe÷à, –eTàe÷à n+fÒ eT] düV≤æ +#˚~ ˝Ò<Tä düTMT!
\ø£åàDT&ÉT : e~Hê! MT ø=ø£ qeTkÕÿs¡+! ‘=+<äs|¡ &ü øÉ +£ &ç. (yÓTT<ä{Ï ãTTwæ‘√)
‘·eTs¡T, ‘·eT •wüß´\T Ç|ü&ÉT yÓ[fl, sπ |ü⁄ sê>∑÷&É<ë?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : (˝Òdü÷Ô) sêeT#·+Á<äÁ|üuÛÑTe⁄\ <äs¡Ùq+ \_Û+#˚ es¡≈£î y˚TeTT á
|ü⁄D≤´ÁX¯eT+ ˝ÀH˚ y˚∫ e⁄+{≤eTT ˝…+&ç!
(>∑Ts¡Te⁄yÓ+≥ •wüß´&ÉT ≈£L&Ü ˝ÒkÕÔ&TÉ )
\ø£åàDT&ÉT : düπs! düTrø£åí eTVü≤s¡T¸\‘√ e÷{≤¢&,ç ‘·eT $&ç~øÏ @sêŒ≥T¢ #˚sTTkÕÔqT.
<äjT· #˚dæ Hê yÓ+≥ s¡+&ç!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : Äj·Tq e÷≈£î düT|ü]∫‘·T˝Ò! Äj·Tq <äs¡Ùq+ #˚düT≈£îH˚ Çø£ÿ&çøÏ
e#êÃeTT! y˚TeTT yÓ&‘É êeTT ˝…+&ç! MT≈£î ÁX¯eT <˚ìøÏ?
\ø£åàDT&ÉT : düsπ eT+∫~! qeTkÕÿs¡+!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : BsêÈj·TTcÕàHéuÛÑe!
(yÓTT<ä{Ï ãTTwæ ãj·T{ÏøÏ yÓ&‘É ê&ÉT. d”‘· e+ø£ u…<Tä s¡T u…<Tä s¡T>±
#·÷dü÷Ô >∑Ts¡Te⁄qT nqTdü]+#·uÀsTTq s¬ +&Ée ãTTwæ ‘·\ ªªsƒ|¡ μ”ò μ n+≥÷
<ë«sêìøÏ ø=≥Tºø=+≥T+~. ªªneTàeTàμμ n+≥÷ s¬ +&ÉT #˚‘T· \‘√ HÓ‹Ô
|ü≥Tºø=ì Äj·Tq ì\ã&çb˛‘ê&ÉT)
\ø£åàDT&ÉT : (#·|ü q #Ó+‘·≈î£ yÓ[fl) bÕ|ü+! m+‘· <Óã“‘·–*+~! ‘·\∫≥¢˝<Ò Tä
>∑<ë!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : (>∑TeTà+ ne‘·\H˚ Ä–, yÓqTø£≈î£ ‹]– #·÷dü÷)Ô ø±düÔ #·÷∫ q&Éy=<ä÷?›
¬s+&ÉeãTTwæ : (‘·\ ‘·&$ç #·÷#·T≈£î+≥÷) Ç+ø± qj·T+! ∫≥¢˝<Ò Tä , u§|æŒ ø£{+ºÏ ~
` n+‘˚! (d”‘· e+ø£ ‹]– ˇø£ u…<Tä s¡T #·÷|ü⁄ #·÷∫, >∑Ts¡Te⁄‘√)
|ü<+ä &ç, >∑Ts¡T<˚yê,|ü<+ä &ç!
(ãTTwüß*<ä]› ìÁwüÿeTD)
\ø£åàDT&ÉT : (d”‘· yÓ|’ ⁄ü ≈£î q&ÉTdü÷)Ô neTàe÷à! m+‘· ø√|ü+! MT ø¬ +‘· ø√|ü+!!
d”‘· : qqTï qe⁄«\˝ÀøÏ ~+#ê\ì #·÷düTHÔ êïe⁄ >±ì, Ç~ qe⁄«˝≤≥ $wüjT· +
ø±<äT! á eTTìeTT#·TÃ\ ø±s¡D+>± eTq øπ <√ ø°&TÉ eT÷&Éø£ ‘·|Œü <äT!
\ø£åàDT&ÉT : eTìï+#·+&ç, e~Hê! m+<äTø√ ‘Ó*j·T<äT>±ì, á »qkÕúHêìøÏ
e∫Ãq|üŒ{Ï qT+∫ MT ˙&É #·÷∫ MTπs uÛj Ñ T· |ü&TÉ ‘·THêïs¡T!
d”‘· : Hê ˙&É #·÷∫ ø±<äT, á ãTTwüß\ |”&É #·÷∫! uÛ÷Ñ ‘ê\e˝…, |æXÊ#ê\
e˝… Mfi¯ófl eTqqT |ü≥Tº≈î£ Hêïs¡T.
\ø£åàDT&ÉT : eTq+ ø±ø£b˛‘˚ yê]øÏ ~¬øÿes¡T e~Hê?
d”‘· : nqï≈£î ‘·–q ‘·eTTà&çy!˚ ~≈£îÿ˝Òì yêfi¯ófl á Ä≥$≈£î˝≤? Mfi¯flqT
e÷s¡DëT+ #˚düTÔqï MTs¡÷, MT ãTTwüß˝≤? ÇHêïfi¯ófl>±
#·÷N#·÷&Éq≥Tº }s¡Tø=HêïqT, eT] }s¡Tø=H˚~ ˝Ò<Tä ! MT nqï>±]ì
sê˙! á |üP≥ Äj·Tq‘√ @<√ ˇø£{Ï ‘˚*Ãy˚dTü ø=+{≤qT!
\ø£åàDT&ÉT : H˚qT MT≈£î #Ó|Œü >∑\bÕ{Ï yê&çì ø±<äT>±ì...
d”‘· : nsTT‘˚ #Ó|Œü uÀ≈£î!!
\ø£åàDT&ÉT : (ˇø£ ø£Då + eTÚq+ ‘·sê«‘· ‘·\ |ü+øÏd÷ü )Ô MT eTTK+˝À eTãT“\T
ø£eTTàø=+≥THêïsTT, MT ø£fi¯fl˝À yÓTs¡T|ü⁄\T yÓTs¡TdüTÔHêïsTT, MT
e÷≥\˝À |æ&TÉ >∑T\T sê\T‘·THêïsTT ` á |üP≥ e÷ nqï>±]øÏ
ô|qT‘·TbÕqT ‘·|Œü <äT!
(‘Ós¡)
d”‘· CÀdü´+ 151

~«rj·÷+ø£+
eTsêï{Ï ñ<äjT· + |ü~, |ü<øä =+&ÉT >∑+≥\ ÁbÕ+‘ê\, düTrø£åíeTVü≤]¸ ÄÁX¯eT+˝À
‹]– n<˚ n‹~∏>è∑ Vü≤+. ‹]– n<˚ |òøü ÿ° ˝À.
á s¡+>∑+˝À ø=‘·>Ô ± Á|üy•˚ +#˚ sêeTT&ÉT \ø£àå DTì ø£+f… ej·TdüT‡≈£î @ eT+‘·
ô|<äy› ê&ÉT ø±<äT>±ì, düTŒ¤sÁ¡ <ä÷|æ— #êj·T˝À e÷Á‘·+ ˇø£{,Ï s¬ +&ÉT eHÓï\T ‘·≈î£ ÿe.
‘·eTTà&ÉT ø£≥Tºø=qïyê{Ï e˝… ‘·q$ ≈£L&Ü Hês¡ã≥º˝.Ò @ sêC≤\+ø£sD¡ \T ˝Òøb£ ˛sTTHê,
yÓ÷eTT rs¡T˝À, e÷≥ rs¡T˝À, q&Éø£ rs¡T˝À sê»Øƒ$ e⁄{Ïº|ü&ÉT‘·÷ e⁄+≥T+~.
e+X¯>ös¡yêìï ø±bÕ&Ée\dæq uÛ≤s¡+, <ëìï ô|+bı+~+#·e\dæq u≤<Ûä´‘· : Ç$
‘·q≈£î $~Û $Væ≤‘ê\qï Á|ü>±&ÛÉ $XÊ«dü+ Á|üdTü Œ¤≥ eTÚ‘·T+&˚ e´øÏ‘Ô «· +.
s¡+>∑d\úü +ô|’ ‘Ós¡ ˝Ò∫q|ü&ÉT nqï sêø£ø¬ ’ Ä‘·Ts¡‘‘· √ m<äTs¡T #·÷dü÷Ô \ø£àå DT&ÉT
>∑TeTà+˝À ì\ã&ç e⁄+{≤&ÉT. nXÊ+‹ì, ÄÁ>∑Vü‰ìï dü÷∫düTÔqï e<äq+‘√ d”‘·
|üs¡íXÊ\˝À q&Éj·÷&ÉT‘·÷ e⁄+≥T+~. eT<Ûä´˝À ˇø£{Ï, ¬s+&ÉT kÕs¡T¢ nXÊ+‹‘√
#Ó+‘·qTqï nõHêdüq+ô|’ ÄyÓT ≈£Ls¡TÃ+≥T+~— eTTfi¯flô|’ ≈£Ls¡TÃqï≥Tº n+‘·˝ÀH˚ ‹]–
~>∑TqZ ˝ÒdTü +Ô ~.
d”‘· : (\ø£àå DTì‘√) ‘·\yêøÏ*˝À ì\ã&ç ˙ yÓ+‘· –\–\˝≤&çHê, Äj·Tq
e#˚ Ã y˚ fi ¯ π ø ekÕÔ s ¡ T >±ì, ˇø£ ÿ ø£ å D yÓ T Æ H ê eTT+<ä T sês¡ T !
∫s¡∫s¡˝≤&ÉT‘·Tqï Ä jÓT+&É˝À |ü&>ç ±|ü⁄\T <˚ìøÏ? ˙&É˝ÀøÏ sêsê<ä÷?
\ø£åàDT&ÉT : Ä"! @eT+‘· jÓT+&É>± e⁄qï~ ˝…+&ç!
d”‘· : ìqï bı<äT›qq>± yÓ[flq nqï>±s¡T Ç+‘·es¡≈£î ‹]– sê˝Ò<äqï
eTqkÕÔ|+ü e\¢ m+&É y˚&$ç T ≈£L&Ü ‘·eT≈£î ‘Ó*j·T&É+ ˝Ò<Tä ø±uÀ\T!
\ø£åàDT&ÉT : (˝À|ü*øÏ edü÷)Ô ì»y˚T, e~Hê! Ä\düýÓTÆ ø=B› Hê≈£î Ä+<√fi¯q
ôV≤#·TÃ‘·Tqï~. ãTTwüß\ Ä‹<∏´ä d”«ø£sD¡ ø¬ ’ yÓ[flq yês¡T...
d”‘· : ãTTwüß\ Ä‹<∏´ä d”«ø£sD¡ ! WqT! Ä≥$ø£ dü+Vü‰s¡s÷¡ |ü+˝À!!
\ø£åàDT&ÉT : MT e÷≥\ øπ $T >±ì, ìqï kÕj·T+Á‘êìøÏ nqïj·T´ sêø£b˛‘˚ sêÁ‹¬øH’ ê
ekÕÔs¡qTø=HêïqT. sêÁ‹øÏ ‹]– sê˝Ò<äT dü]>∑<ë, ‘Ó\¢yê]q
‘·sê«‘·HH’Ó ê Äj·Tq C≤&É ˝Ò<Tä . Ç+‘· C≤>∑T#˚XÊ s¬ +<äTø√! ø£˙dü+
eTq≈£î es¡eÔ ÷qyÓTHÆ ê |ü+|æ+#ês¡T ø±s¡T!
d”‘· : Ä≥$ø£ dü+Vü‰s¡ ø±s¡´Áø£eT+˝À |üP]Ô>± eT>∑Tï˝…q’ yê]øÏ dü‹ C≤„|øü +£
e⁄+≥T+<ë, k˛<äsT¡ &ÉT C≤„|øü +£ e⁄+{≤&Ü? ‘·eT XÖs¡´ Á|ü‘êbÕ\qT
|üP]Ô>± #·÷|æ+∫, s¡|Tüò Te+X¯ Á|ü‹wü̃qT |üP]Ô>± ø±bÕ&ç, ãTTwüß\
k˛ÔÁ‘·bÕsƒê \qT |üP]Ô>± $ì, Ä ‘·sê«‘· HÓeTà~>± ekÕÔsT¡ ˝Ò! sêø£,
mø£ÿ&çøÏ b˛‘ês¡T?
\ø£åàDT&ÉT : ø√|ü+ ø=B› ìs¡¢øå±´ìï MTs¡T Á|ü<ä]ÙdüTÔHêï, MT eTqdüT‡` e~Hê!
ì»+ #Ó|Œü +&ç! ` Ä+<√fi¯q>± ˝Ò<÷ä ?
d”‘· : (e÷≥ ‘˚*Ã y˚d÷ü )Ô ˝Ò<Tä .
\ø£åàDT&ÉT : >∑{>ºÏ ± #Ó|Œü +&ç ` ˝Ò<÷ä ?
d”‘· : (eTTK+ ˇø£ yÓ|’ ⁄ü ≈£î ‹|ü≈£îì, ø=+#Ó+ >∑{>ºÏ ±) ˝Ò<Tä !
\ø£åàDT&ÉT : Hê e+ø£ #·÷dü÷Ô #Ó|Œü +&ç: MT≈£î ì»+>± Ä+<√fi¯q ˝Ò<÷ä ?
d”‘· : (#ÓeTà–*q #ÓøÏÿfi¯fl‘√ ≈£L&çq eTTU≤ìï \ø£åàDTì yÓ’|ü⁄≈£î ‹|æŒ)
Ä+<√fi¯q |ü&ç H˚qT #˚jT· >∑*–+~ @eTTqï~? Äj·Tq≈£î H˚q+fÒ
\ø£´å e÷, Hê e÷≥+fÒ \ø£´å e÷?
\ø£åàDT&ÉT : Äj·TqqT yÓ‘T· ≈£îÿ+≥÷ H˚qT yÓfifl¯ &É+ eT+∫<˚y÷Ó ! yÓfifl¯ eT+{≤sê,
e~Hê?
d”‘· : yÓfió¯ fl! yÓ&‘ç ˚ Äj·Tq≈£î ‘√&ÉT>± eT] q\T>∑Ts¡T ìs¡|sü ê<ÛTä \qT qTe⁄«
≈£L&Ü #·+|æ sêe#·TÃ!
\ø£åàDT&ÉT : n<˚$T{Ï, e~Hê? eTØ n+‘· ìwüßs˜ +¡ >± e÷{≤¢&TÉ ‘·THêïs¡T!
d”‘· : WqT! ì»e÷&ç‘˚ ìwüOºs¡y˚T! Äj·Tq≈£î ‘√#·ø£b˛‘˚, b˛˙ ˙yÓ’Hê
#ÓãT‘·THêïyê? ` Ä≥$≈£î\qT y˚{≤&É+¶ ø√düyT˚ eTq+ ns¡DýêkÕìøÏ
sê˝Ò<ìä . Ç~ ‘·><∑ ìä #Ó|Œü ø£b˛>±, Äj·Tq e÷≥≈£î qTe⁄« ‘êfi¯+
y˚düTÔHêïejÓT´!
d”‘· CÀdü´+ 153
\ø£åàDT&ÉT : Äj·Tq≈£î H˚qT Væ≤‘√|ü<X˚ +¯ #˚jT· >∑\bÕ{Ï yê&çHê? nìï $wüj÷· \˝À
Äj·Tq...
(\ø£àå DT&ÉT e÷≥eT<Û´ä ˝À e⁄+&É>± s¬ +&Ée ãTTwæ |üsXí¡ Ê\˝À Á|üy•˚ +#·
uÀ‘ê&ÉT. VüQ{≤VüQ{Ï>± e⁄düTqÔ ï+<äTq ªªsƒ+¡ >∑Tμμ n+≥÷ ‘·\ <ë«sêìøÏ
ø=≥Tºø=+≥T+~. ªªneTàe÷à!μμ n+≥÷ Äj·Tq eTT+<äT≈£î ‘·÷*
|ü&bç ˛uÀ ‘ê&ÉT. |ü&≈É î£ +&Ü Äj·TqqT \ø£àå DT&ÉT |ü≥Tºø=+{≤&ÉT)
\ø£åàDT&ÉT : ‘·\ eT∞fl ∫‘·ø>£ =≥Tº≈î£ Hêïsê?
d”‘· : Äj·Tq ‘·\ n+‘· ‘˚*ø£>± ∫‹πø~ ø±<äT˝Ò!
¬s+&ÉeãTTwæ : (ˇø£ nõHêdüq+ô|’ #·‹øÏ\ã&ç ‘·\ ‘·&$ç #·÷#·Tø=+≥÷) ∫‘·ø˝£ <Ò Tä
>±ì, ~yÓTàøÏÿ+~.
\ø£åàDT&ÉT : eT+∫rs¡+ú ø±yê˝≤?
¬s+&ÉeãTTwæ : WqT, kÕ«MT!
d”‘· : (eT+∫˙fi¯ófl rdüT≈£îsêe&ÜìøÏ ø£<\ä uÀsTTq eTs¡~‘√) H˚ ìkÕÔ˝!Ò
(|üsXí¡ Ê\˝À ˇø£ eT÷\>± ã\¢ô|’ ô|{Ïeº ⁄qï ô|<ä› ≈£î+&É˝À qT+∫
|ü+#·bÕÁ‘·‘√ eT+∫˙fi¯ófl ‘Ó∫Ã sTTdüT+Ô ~.)
¬s+&ÉeãTTwæ : (eT+∫˙fi¯flqT >∑&É>∑&É ‘ê–y˚dæ) neTàe÷à! ÁbÕD $T|ü&ÉT ø±düÔ
≈£î<ä≥ã&ç+~. (d”‘· eTTK+ ∫{Ï¢+#·T ø=q&Üìï >∑eTì+∫)
eTìï+#·+&ç! ªªá neTàe÷à }‘·|<ü +ä ˙ ø=ø£ C≤&ÉýÓTÆ b˛sTT+~
düTMT!μμ nì e÷ >∑Ts¡T<˚e⁄\T ìqï >∑{>ºÏ ± qqTï eT+<ä*+#ês¡T.
ø±ì, n~ ˝Òì<˚ Hê H√{ e÷≥ ô|–* #êe<äjTÓ ´! (<Óã“ ‘·–*q
#√≥ ‘·\ ìeTTs¡Tø=+≥÷) sêeT#·+Á<äÁ|üuÛÑTe⁄\T Ç+ø± ‹]–
sêqfÒHº ê? ÄÁX¯eT<ë«s¡+ e<ä› yê] <ë]ø±dü÷Ô bı<äT{› qÏ T+∫ ≈£Ls¡TÃH˚
e⁄Hêï! ˝À|ü*øÏ e∫Ãq Á|ü‹yê]˙ |ü\ø£]dü÷HÔ ˚ b˛j·÷! Ç+‘·˝À
mø£ÿ&çqT+∫ <ë|ü⁄]+∫+<√ Ä bÕ|æwìºæ Á<ä, ˇø£ sê$#Ó≥Tº yÓTT<ä\T≈£î
CÒs–¡ \ã&ç, ˇø£{,Ï s¬ +&ÉT ≈£îqT≈£î\T rXÊ! Ç+‘·≈î£ eTT+<˚ #·|ü q
yÓT\≈£îee∫Ã, ø£fió¯ ¢ ‘Ó]∫ #·÷<äTq› T >∑<ë, bı<äT› q&çH‹Ó Ô ø¬ ø£ÿuÀ‘·Tqï~.
ªneTàe÷à! m+‘· |üì »]–+~!μ nqTø=+≥÷ düsêdü] Çø£ÿ&çøÏ ˇø£ÿ
|üs¡T>∑Tq e#êÃ! sêeT#·+Á<äÁ|üuÛÑTe⁄\T Ç+ø± ‹]– sêø£b˛ã{Ïº
dü ] b˛sTT+~ >±ì, ˝Ò ø £ b ˛‘˚ ‘· e T≈£ î eTT+<ä T >± es¡ Ô e ÷q+
n+~+#·q+<äT≈£î, e÷ >∑Ts¡T<˚e⁄\T qqTï ì\Te⁄Hê N˝ÒÃyêπs! MT≈£î
‘Ó*j·T<äT, Äj·THÓ+‘· #·+&ÉXÊdüqT&√! ô|ø’ Ï XÊ+‘·eT÷]Ô>± ø£qã&çHê,
ø√|ü+ eùdÔ ` neTàe÷à! ` Äj·Tq Á|üfij ¯ T· ø±\ s¡TÁ<äT&˚! ø±sê´s¡T˝ú ’…
e∫Ãq+<äTq ìqï MT e÷≥\qT Äj·Tq düV≤æ +#ês¡T >±ì, ˝Òøb£ ˛‘˚!
@<√ ˇø£ |òTü Às¡XÊ|ü+ ô|{Ïº e⁄+&˚yêπs! Äj·Tq......
d”‘· : (ø√|ü+>±) MTπs e÷ ø=ø£XÊ|ü+! yπ̊s XÊ|ü+ <˚ìøÏ?
¬s+&ÉeãTTwæ : neTàe÷à! m+‘· e÷≥!
\ø£åàDT&ÉT : (d”‘‘· √) e~Hê! MTs¡T ø±düÔ XÊ+‹+#·+&ç. (¬s+&ÉeãTTwæ‘√) nj·÷´!
nqï>±s¡T sê>±H˚ ‘·eT≈£î es¡eÔ ÷q+ #˚kÕÔqT ˝…+&ç! ‘êeTT yÓ[fls¡+&ç!
¬s+&ÉeãTTwæ : ‘·|Œü ø£ #˚kÕÔsê? eTs¡∫b˛s¡T >∑<ë!
\ø£åàDT&ÉT : eTs¡eqT ˝…+&ç!
¬s+&ÉeãTTwæ : nsTT‘˚, eT] H˚qT yÓ[flekÕÔ!
\ø£åàDT&ÉT : (Äj·Tq ˝Òe>±H˚, <ë«sêìï #·÷|ü⁄‘·÷) ákÕ¬sH’ ê....
¬s+&ÉeãTTwæ : neTàe÷à! Ä bıs¡bÕ≥T eT∞fl #˚kÕÔHê!
(á e÷≥\ì <ë«sê n\¢+‘· <ä÷sêq e⁄+&É>±H˚ ‘·\ |üP]Ô>±
e+#·Tø=ì s¬ +&Ée ãTTwæ ãj·T{ÏøÏ yÓfifl¯ uÀ‘ê&ÉT. dü]>± Ä y˚fi≈¯ î£
yÓTT<ä{Ï ãTTwæ düyT˚ ‘·+>± sêeTT&ÉT yêøÏ{˝Ï ÀøÏ ekÕÔ&TÉ . ªª˝À|ü*øÏ
<äj·T#˚j·T+&ç!μμ nqï≥Tº sêeTT&ÉT eT÷>∑ôd’>∑\‘√ ÄVü‰«ì+#·>±
eT+&ç>+∑ ô|>’ ± ˝À|ü*øÏ bÕ<ä+ ô|≥ºuÀ‘·Tqï yÓTT<ä{Ï ãTTwæ s=eTTàqT
s¬ +&Ée ãTTwæ ‘·q ‘·\‘√ &Ûøû =+{≤&ÉT)
¬s+&ÉeãTTwæ : (‘·\jÓT‹Ô yÓTT<ä{Ï ãTTwæì #·÷∫, ‘Ó\u¢ À‘·÷) neTàe÷à! m+‘· ‘·|Œæ <ä+!
m+‘· ‘·|Œæ <ä+!! >∑Ts¡T<˚e⁄\T eTìï+#ê*.
(e+– ø±fi¯fl≈£î qeTkÕÿs¡+ #˚kÕÔ&TÉ )
sêeTT&ÉT : (˝À|ü*øÏ edü÷)Ô mes¡~?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : áj·Tq e÷ •wüß´&ÉT ˝…+&ç: (¬s+&Ée ãTTwæ‘√) #·÷&Éø£ ‘·|Œæ <ä+
#˚XÊe⁄ ` <ëì øπ $T˝Ò"!
sêeTT&ÉT : (nõHêdüHê\qT ãTTwüß*<ä]› ø° #·÷|ü⁄‘·÷) <äjT· #˚dæ ≈£Ls√Ã+&ç!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : (eTT+<äT ‘êqT ≈£Ls¡TÃ+≥÷, sêeTTì‘√) ‘·eTs¡T ≈£L&Ü <äjT· #˚jT· +&ç!
sêeTT&ÉT : (¬s+&Ée ãTTwæ‘√) nj·÷´! ‘·eTs¡T ≈£Ls√Ã˝Ò <˚$T?
(_‘·Ôs¡|ü&ç e⁄qï Ä ãTTwæì ¬sø£ÿ|ü⁄#·TÃ≈£îì, ˇø£ nõHêdüq+ô|’
≈£Ls√Ãu…{Ïº, ‘êqT ≈£L&Ü ≈£Ls¡TÃ+{≤&ÉT. á ˝À|ü⁄>± sêeTTì
d”‘· CÀdü´+ 155
<Ûqä Tsê“D≤\qT n+<äT≈£îì, yê{Ïì \ø£àå DT&ÉT |üsXí¡ Ê\˝À ˇø£ eT÷\>±
ô|{ÏºekÕÔ&ÉT)
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : (d”‘‘· √) ‘·©!¢ ‘êeTT...
d”‘· : ≈£Ls¡TÃ+{≤qT ˝…+&ç! ìqï bı<äTq› q>± yÓ[flq yês¡T, MTs¡T #·÷dü÷HÔ ˚
e⁄Hêïs¡T>±, Ç|ü&˚ ‹]– e#êÃs¡T. kÕïqbÕHê<äT\T |üP]Ô #˚dTü ø=ì,
yê]ì ø±düÔ $ÁXÊ+‹ rdüTø√ìe«+&ç. yê]‘√ MTs¡T e÷{≤¢&<É \ä ∫+~
kÕj·T+Á‘·+ e÷{≤¢&É e#·TÃ. Ç+‘·˝À eTT+#·T≈£îb˛j˚T~ @MT ˝Ò<Tä .
sêeTT&ÉT : (yÓTT<ä{Ï ãTTwæ‘√) Hê $ÁXÊ+‹ e÷≥ øπ $T ˝…+&ç. ‘êeTT ô|<ä\› T,
|üPE´\T. ìqï{Ï qT+∫ Hê ø√dü+ ‘êeTT y˚∫ e⁄+&Ée\dæ
e∫Ãq+<äT≈£î H˚ HÓ+‘√ $#ê]düTÔHêïqT. ‘·eT Ä<˚X¯ y˚T$T{À
ôd\$e«+&ç.
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : Ä<˚X+¯ ø±<äT, nuÛ´Ñ s¡qú . Á|üuTÑÛ e⁄\T e÷ |ü⁄D≤´ÁX¯e÷ìøÏ ˇø£ kÕ]
$#˚Ãdæ.....
d”‘· : (yÓ≥ø±s¡+>±) ‘·eT bÕ<ä |ü<äàs¡»+‘√ <ëìï ˇø£kÕ] bÕeq+
#Ój·T´+&ç!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : Hê $qïbÕìï eTVü‰sêõ„ #·øÿ£ >± $e]+#ês¡T.
d”‘· : Ç+ø± $e]+#·eT+{≤sê? ªªe÷ |ü⁄D≤´ÁX¯e÷ìï bÕeq+ #˚dqæ ‘·sê«‘·
e÷ ÁbÕ+‘·+˝Àì sêø£då Tü \qT #Ó+&Ü&ç, yê] |”&É e÷≈£î $s¡>&∑ É
#Ój·T´+&ç!μμ
sêeTT&ÉT : (∫s¡Tø√|ü+‘√) eT]#ê\T` e÷ Á|üd+ü >∑+˝À ˙ CÀø£´+!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : eTVü‰sêE\≈£î e÷ <=ø£ $qï|ü+: eTq dü+uÛ≤wüD˝À bÕ˝§Zq≈£î+&Ü
eTVü‰sêõ„ì ` <äjT· #˚dæ ` ìs√~Û+#·ø+£ &ç. njÓ÷<Ûë´ #·Áø£es¡T\Ô T>±,
Äsêés¡Ô Hêj·T≈£î\T>± MTs¡T ø=qkÕ–düTqÔ ï <äTwü•º ø£Då ≈£î, •wüsº ø¡ Då£ ≈£î
MT |ü≥º|ü⁄<˚y˚]>± ÄyÓT düeTà‹, düqTï‘·T\T MT≈£î ø±yê*. n$
\_Û+∫q|ü&˚ MT ø£èwæ n$∫Ã¤qï+>± ø=qkÕ>∑T‘·T+~, n|ü&˚ MT
XÊdüq+ nyÓ÷|òüTeTÚ‘·T+~. eTeTTà >∑T]+∫, e÷ eTVü≤]¸˝Àø±ìï
>∑T]+∫ eTVü‰sêõ„øÏ Á|üdTü ‘Ô +· ø=ìï <äTs¡_Û ÁbÕj·÷\Tqï≥Tº e÷≈£î
‘Ó\TdüT. yê{Ïì ìyê]+#·>\∑ eTqï $XÊ«dü+ e÷≈£îqï~. (d”‘· yÓ|’ ⁄ü ≈£î
‹]–) ‘·©!¢ Ç˝≤ s¡+&ç! <äjT· #˚dæ ≈£Ls√Ã+&ç! ìqï{Ï MT dü+<˚V‰ü \qT
Á|üuÛÑTe⁄\ düeTø£å+˝À yÓ\¢&ç+#·+&ç. yê{Ïì y˚TeTT ìX‚Ùwü+>±
‘=\–kÕÔeTT.
d”‘· : >∑‘· sêÁ‹ MTs¡T |üP]Ô>± C≤>∑sD¡ + #˚dæ e⁄+&Ü*.
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : C≤>∑sD¡ e÷? <˚ìøÏ ‘·©?¢
d”‘· : Ç|ü&ÉT MT]∫Ãq >∑+;Ûs√|üHê´kÕìï dæ<|Δä sü #¡ T· ø√&ÜìøÏ!
sêeTT&ÉT : (∫sê≈£î>±) d”‘ê!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : e÷ eTVü‰sêõ„øÏ n˙ï ‘·+Á&çb˛*ø£˝Ò e#êÃsTT. »qø£ eTVü‰sêE
≈£L&Ü dü+uÛ≤wüD≤ #·‘T· s¡T\ì, Vü‰dü´Á|æjT· T\ì $HêïeTT. düsπ ‘·©!¢
Ç˝≤ e∫Ã ≈£Ls√Ã! nìï $wüj÷· \T #·]Ã+#·Tø√e#·TÃ. nìï dü+<˚V‰ü \T
ìeè‹Ô #˚dTü ø√e#·TÃ.
(ì\T#·Tqï #√≥T qT+∫ d”‘· ø£<\ä <äT)
sêeTT&ÉT : ô|<ä\› e÷≥ ø±<äqsê<äT! sê ! e∫Ã ≈£Ls√Ã!
(ø£~*e∫Ã, sêeTTìøÏ <ä>sZ∑ >¡ ± d”‘· ≈£Ls¡TÃ+≥T+~)
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : \ø£àå DkÕ«eTT\T ` ‘·eTs¡T ≈£L&Ü....
(\ø£àå DT&ÉT ø±düÔ <ä÷s¡+>± ≈£Ls¡TÃ+{≤&ÉT)
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : njÓ÷<Ûë´bÂs¡T\T ø±ì yês¡T njÓ÷<Ûë´ Á|üuTÑÛ e⁄\ s¡øDå£ ø√s¡&+É uÛ≤e´+
ø±<äì eTVü‰sêõ„ n_ÛÁbÕj·T+. n+‘˚ ø±<ë,‘·©?¢
d”‘· : WqT!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : ø±ì, njÓ÷<Ûë´ Á|üuTÑÛ e⁄\ sêC≤´~Ûø±s¡+ ø£+f… yê] HÓ‹’ ø±~Ûø±s¡+
m+‘√ $düèÔ ‘·yTÓ +Æ ~. ø±<ë, Á|üu÷ÑÛ ?
sêeTT&ÉT : ìX¯Ãj·T+>±!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : (\ø£àå DTì‘√) \ø£àå DkÕ«eTT\T e÷‘√ @ø°u$ÑÛ kÕÔsê?
\ø£åàDT&ÉT : |üP]Ô>±!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : á HÓ‹’ ø±~Ûø±s¡yT˚ njÓ÷<Ûë´ Á|üuTÑÛ e⁄\≈£î e+X¯bÕs¡+|üs´¡ +>± <˚X¯
Hêj·Tø£‘ê«ìï ø£≥ºu…&ÉT‘·Tqï~. dü«s¡ZHêj·Tø£‘·«+ Ç+Á<äTì<Ó’q≥Tº
Äsêés¡Ô Hêj·Tø£‘«· + Çøå±«≈£î\<˚! WHêÁ|üu÷ÑÛ ?
sêeTT&ÉT : ìX¯Ãj·T+>±!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : \ø£àå DkÕ«eTT\T ‹]– e÷‘√ @ø°u$ÑÛ kÕÔsê?
\ø£åàDT&ÉT : |üP]Ô>±
d”‘· CÀdü´+ 157
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : Äsêés¡Ô+ô|’ njÓ÷<Ûë´ Á|üuÛÑTe⁄\ ≈£îqï á e+X¯bÕs¡+|üs¡´
Hêj·Tø£‘·«+ <äècÕº´ Äs¡´ãTTwüß˝…’q yês¡T ‘êeTT mø£ÿ&ÉTHêï
Ä|ü‘êÿ\+˝À Ä Á|üuTÑÛ e⁄\ s¡øDå£ ø√s¡e#·TÃqì e÷ eT‘·+. Ç+<äT≈£î
sêeT#·+Á<ä Á|üuTÑÛ e⁄\T @eT+{≤s¡T?
d”‘· : @eT+{≤sê? (sêeTTì #·÷|ü⁄‘·÷) á Á|üuTÑÛ e⁄ ˝Òy÷Ó ªªìX¯Ãj·T+>±μμ
n+{≤s¡T! (\ø£àå DTì #·÷|ü⁄‘·÷) Ä kÕ«eTT ˝Òy÷Ó ªª|üP]Ô>±μμ n+{≤s¡T!!
bı>∑ & É Ô \ ≈£ î bı+–b˛e&É + sêE\≈£ î qï C≤&É ´ y˚ T ø±ì, á
njÓ÷<Ûë´sêE\ ≈£îqï+‘·>± eT¬se«]ø° ˝Ò<Tä !
¬s+&ÉeãTTwæ : neTàe÷à! m+‘·e÷≥!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : (‘·q ∫ø±≈£îqT ø£|æŒ|ü⁄#·TÃø=+≥÷, ¬s+&Ée ãTTwæ‘√) Á|üuÛÑTe⁄\‘√
y˚TeTT e÷{≤¢&ç e#˚Ã˝À>±, MTs¡T eTq $&ç~øÏ yÓ[fl, eTq ‹s¡T>∑T
Á|üj÷· D≤ìøÏ düHêïVü‰\T »s¡|&ü +É eT+∫<˚y÷Ó
¬s+&ÉeãTTwæ : (˝Òd÷ü )Ô ∫‘·+Ô !
\ø£åàDT&ÉT : (¬s+&Ée ãTTwæ‘√ bÕ≥T ˝Ò∫, <ë«sêìï #·÷|ü⁄‘·÷) C≤Á>∑‘>Ô· ± yÓfifl¯ +&ç
¬s+&ÉeãTTwæ : neTàe÷à! ‘·\ eTs√kÕ] u§|æŒ ø£{+ºÏ #·Tø=+{≤Hê!
(Á|üe÷<ä+ ˝Ò≈î£ +&ÜH˚ ákÕ] s¬ +&Ée ãTTwæ ãj·T{ÏøÏ <ë{Ï b˛‘ê&ÉT.
Äj·Tq yÓ[flb˛>±H˚ \ø£åàDT&ÉT ‹]– ‘·q kÕúq+ ˝ÀøÏ e∫Ã
≈£Ls¡TÃ+{≤&ÉT)
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : e÷≈£î ‘Ó\TdüT ‘·©!¢ ` $<˚V≤ü sêE\˝À ô|≈£îÿeT+~ sê»s¡T¸\Tqï≥Tº
e÷≈£î ‘Ó\TdüT. yê]˝À eTVü‰C≤„qT \Tqï≥Tº ≈£L&Ü e÷≈£î ‘Ó\TdüT.
Ç|üŒ{Ï d”s¡<Ûä«E\T ≈£L&Ü C≤„qdæ~Δ bı+~qyêπs! nsTTHê,
Äsêés¡Ô+ô|’ HÓ’‹ø±~Ûø±sêìøÏ dü+ã+~Û+∫q+‘· es¡≈£î me¬s’Hê
njÓ÷<Ûë´ #·Áø£es¡TÔ\ ‘·sê«‘·H˚. |ü⁄{Ïº+{Ï yê]ô|’ eTeT‘·e\¢ á
$wüj÷· ìï >∑T]Ô+#·&+É »qø£ sê»q+<äq≈£î ø=+‘· ø£wyºü T˚ ø±e#·TÃ.
nsTTHê....
d”‘· : MT bÕs¡˝ÖøÏø£ X¯≈î£ \Ô dü+>∑‹ Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT >±ì, MT ˝ÖøÏø£ Á|ü»„
e÷Á‘·+ nkÕ<Ûës¡DyÓTqÆ <˚!
sêeTT&ÉT : (eTT≈£îÿô|’ y˚\T y˚dTü ø=+≥÷) d”‘ê!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : e÷ ‘·*¢ m+‘· Á|üjT· ‹ï+∫Hê e÷≈£î ø√|ü+ ‘Ó|Œæ +#·˝sÒ T¡ !
d”‘· : Ä dü+>∑‹ ìqïH˚ ‘Ó*dæ+~˝…+&ç!!
sêeTT&ÉT : Ä"! ìqï ≈£L&Ü eTVü≤s¡T¸\‘√ yê>±«<ä+ #˚XÊyê? Ç~ eTq≈£î ‘·><∑ Tä .
ô|<ä\› T @eTHêï e÷sê&É≈î£ +&Ü eTq+ $Hê*.
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : yê<ä Á|æjT· ‘·«+ ÄyÓT≈£î s¡ø+Ô£ ˝ÀH˚ e⁄qï~˝…+&ç. n+<äTe\¢ ÄyÓTqT
yê]+#·ø£+&ç. Ä"! Ç+‘·≈£î eTT+<äT H˚qT n+≥Tqï≥Tº, mes¡T
>∑T]Ô+∫Hê, mes¡T >∑T]Ô+#·ø£b˛sTTHê, e÷ ãTTwæ˝Àø£+ e÷Á‘·+
nHê~ø±\+>± njÓ÷<Ûë´ #·Áø£es¡TÔ\≈£î á Äsêés¡Ô+ô|’ >∑\
HÓ’‹ø±~Ûø±sêìï >∑T]ÔdüTÔqï~— yê]H˚ ‘·q HÓ’‹ø£ kÕs¡«uÛÖeTT\T>±
>ös¡$düTÔqï~.
d”‘· : yês¡T MT≈£î HÓ‹’ ø£ kÕs¡«uÛÖeTT˝…‘’ ˚ yê]qT+∫ MTs¡T ø√s¡e\dæ+~
HÓ’‹ø£ düeTs¡úq e÷Á‘·y˚T— Äj·TT<Ûë\ <ë«sê dü+s¡ø£åD ø±<äT.
Äj·TT<Ûë\‘√ @ Á|üuTÑÛ e⁄˝…H’ ê s¡ø+åÏ #·e\dæ+~ ‘·eT≈£î |üqTï\T #Ó*+¢ #˚
‘·eT bÂs¡T\H˚!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : (ø£åe÷|üPs¡«ø£yÓTÆq ∫s¡Tqe⁄«‘√) y˚TeTT e÷ Á|üuÛÑTe⁄\≈£î |üqTï\T
#Ó*+¢ #·&+É ˝Ò<ìä eTVü‰sêõ„ n_ÛÁbÕj·Te÷? nsTT‘˚, n~ bıs¡bÕ≥T!
ìj·T‹>± y˚TeTT yê{Ïì #Ó*d¢ ÷ü HÔ ˚ e⁄HêïeTT.
d”‘· : n˝≤>±! Ç~ Hê≈£î ‘Ó*j·Tì ø=‘·Ô $wüjT· y˚T! sê»ø√XÊ>±sê\ô|’ MT
ãTTwüß\T <ë&ç #˚j·T&Éy˚T Hê≈£î ‘Ó\TdüT>±ì, yê{Ïì ì+#·&É+
‘Ó*j·T<äT!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : y˚TeTT |üqTï\T>± #Ó*+¢ #˚~ ø£så y¡ TÓ qÆ <Ûqä <ÛëHê´\T ø±e⁄— nø£så y¡ TÓ qÆ
e÷ j·T»„|\üò +!
d”‘· : n~ nø£så y¡ TÓ +Æ ~ e÷Á‘·yT˚ ø±<äT, n>√#·sy¡ TÓ +Æ ~ ≈£L&Ü!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : WqT ‘·©!¢ WqT!
d”‘· : nB ˇø£ y˚T˝Ò! <ëìï uÛÁÑ <ä+ #˚dTü ø√&ÜìøÏ Á|ü»\ ø£cÕº]‘® +· ‘√ y˚TeTT
ø√XÊ>±sê\T ø£≥Tºø√qø£ÿs¡˝<Ò Tä !
sêeTT&ÉT : (rÁe+>±) d”‘ê! ˙e⁄ eTØ $T‹MT] b˛‘·THêïe⁄ düTMT!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : (sêeTTì‘√) e÷ $qïbÕìï eTìï+∫, ‘êeTT eTVü‰sêõ„ì yê]+#·ø+£ &ç.
ÄyÓT yÓK’ ]ì e÷s¡Ã&ÜìøÏ, <äjT· #˚d,æ e÷≈£î eT]ø=+‘· kÕeø±X¯
$T|æŒ+#·+&ç! (d”‘·‘√) MT ø√XÊ>±sê\qT ì+|ü˝Òø£b˛sTTHê, e÷
j·T»„|\üò + MT≈£î bÕ<∏j˚ T· eTÚ‘·T+~, ‘·©!¢
d”‘· : bÕ<∏˚j·Te÷?
d”‘· CÀdü´+ 159
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : ÁãVü≤à|ü<ëìï #˚s¡&ÜìøÏ n~ MT≈£î bÕ<∏˚j·TyÓTÆ, nø£ÿ&É MT≈£î
XÊX¯«‘·dTü U≤\qT #˚≈L£ s¡TÃ‘·T+~.
d”‘· : ‘·«s¡>± eTeTTà á ˝Àø£+ qT+∫ kÕ>∑q+|ü&ÜìøÏ n~ ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+<ä
qïe÷≥!
sêeTT&ÉT : (ø√|ü+>±) eT] #ê˝Ò!¢ dü+‘√wæ+#ê+!!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : (sêeTTì‘√) ‘·eTs¡T ∫sê≈£î |ü&eÉ <äT!› (d”‘‘· √) ne÷à! MT sπ eTHêï
düsπ >±ì, e÷ j·T»„|\üò Á|üu≤Û yêìï ∫s¡ø±\+>± njÓ÷<Ûë´ Á|üuTÑÛ e⁄\T
>∑T]ÔdTü Ô Hêïs¡T. n+<äTe\¢H˚ <ëì˝À #·‘T· sêú+XÊìï yês¡T ø√s¡T‘·THêïs¡T.
yês¡ T ø√]q y˚ T s¡ ≈ £ î <ëìï y˚ T eTT dü + ‘√wü + >± yê]øÏ
düeT]Œ+#·Tø=+≥THêïeTT!
d”‘· : (Bs¡+È rdü÷)Ô n˝≤>±!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : sêE\≈£î Á|ü» *#˚Ã~ ‘·eT sêã&ç˝À Äs¡ee+‘·T e÷Á‘·yT˚ ! Çø£, y˚T
eT+{≤sê? e÷ njÓ÷<Ûë´ Á|üuTÑÛ e⁄\≈£î e÷ j·T»„|\üò +˝À Hê\Ze
e+‘·TqT |ü+∫ ô|&ÉT‘·THêïeTT!
d”‘· : (neùV≤fi¯q>±) MTs¡T #Óù|Œ es¡≈£î ì»+>±H˚ Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT
düTeT+&û!` ‘·eT ø£cÕº]®‘·+˝À ‘·eTs¡T e÷ øÏ+‘· ô|<ä›uÛ≤>∑+
ô|&ÉT‘·THêïs¡ì!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : sêdæ˝ÀH˚ n~ ô|<ä~› ø±<äT, >∑TD+˝À ≈£L&Ü. n~ neT÷\ýÓT+Æ ~,
nqX¯«s¡ yÓT+Æ ~, nyÓ÷|òTü yÓT+Æ ~!
d”‘· : ‘·eT nyÓ÷|òTü dü+|ü<qä T ‘·eTe<äH› ˚ e⁄+#·T≈£îì, <ëì‘√ Ä‘·às¡øDå£
#˚dTü ø√e#·TÃ >∑<ë? Äj·TT<Ûë\ <ë«sê (sêeTTì #·÷|ü⁄‘·÷) áj·Tq
s¡øDå£ ø√s¡&+É <˚ìøÏ?
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : j·T»„|\üò + e÷≈£î ≈£Lsπ Ã eTVü≤‘·sÔ X¡ ≈¯ î£ \Ô ‘√ y˚TeTT eTT˝À¢ø±\H˚ e÷&çÃ
y˚j·T>∑\+— düèwæºøÏ Á|ü‹düèwæºì #˚j·T>∑\+! n{Ïº e÷≈£î á sêø£ådü
dü+Vü‰s¡+ ˇø£ ˝…ø±ÿ? ø±ì, Á|üuÛÑTe⁄\ Äj·TT<ÛäX¯øÏÔì $T+∫b˛sTT
q|ü&ÉT ‘·|Œü y˚TeTT e÷ ~e´X¯≈î£ \Ô qT sêø£då ü dü+Vü‰sêìï b˛*q
˝ÖøÏø£ Á|üjÓ÷»Hê\ kÕ<Ûäq¬ø’ $ìjÓ÷–+#·sê<äT. Ç~ e÷≈£î
<Ó’yêqTXÊdüq+!
d”‘· : MT ~e´X¯≈î£ \Ô |ü{eÏ T Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT>±ì, MT yêø£Œ{ÏeT e÷Á‘·+
nyÓ÷|òüTyÓTÆq<˚!
sêeTT&ÉT : (#ê˝≤ ø√|ü+>±) d”‘ê!
d”‘· : MTs¡T >∑~+› ∫Hê, eT] H˚qT $Tqï≈£î+&˚~ ˝Ò<Tä ! $TeTTà eTTKdüT‹Ô
#˚dæ, á eTTì ÁeTT#·TÃ\T MT‘√ ne÷j·T≈£î˝…’q Ä≥$≈£î\qT
nHê´j·T+>± #·+|ædTü HÔ êïs¡T. M] yÓ÷kÕìï ø±q˝Òø£ MTs¡T...
sêeTT&ÉT : (~>∑TqZ ˝Òd÷ü )Ô #ê˝≤Ã\T! eT] ø£{ôºÏ |≥Tº!! (yÓTT<ä{Ï ãTTwæ‘√) ‘·eT
yÓ+≥ H˚qT ‘·|Œü ø£ ekÕÔqT, ‘·eT ëT>∑T+&Ü\qT #·˝≤¢sT¡ Ã‘·Tqï
sêø£då Tü \qT e~ÛkÕÔqT. $&ç~øÏ yÓ[fl, ‘·eT Á|üj÷· D düHêïVü‰\T |üP]Ô
#˚sTT+#·+&ç! eT]ø=~› ùd|ü{˝Ï ÀH˚ H˚qT Hê ø√<ä+&É+‘√ ‘·eT ùde˝À
ì\TkÕÔqT. (‘·eTTàìyÓ|’ ⁄ü ‹]–) \ø£àå D≤! eTVü≤s¡T¸\ yÓ+≥ yÓ[fl, yê]ì
$&ç~˝À ~>∑$&ç∫sê!
yÓTT<ä{ÏãTTwæ : (d”‘‘· √) áHê&ÉT ø±ø£b˛‘˚ eTs=ø£Hê{Ïø¬ H’ ê ˙πø ‘Ó\TdüT+Ô ~˝Ò ` ‘·©¢
` e÷ ãTTwæ˝Àø±ìï s¡øÏå+#·&É+ njÓ÷<Ûë´ #·Áø£es¡TÔ\ Á|ü<∏äeT
ø£seÔ¡ éTì. @Hê&ÉT <ëìï yês¡T ìs¡ø¢ ´å£ + #˚ùd,Ô ÄHê&˚ yê] ÁbÕ<Ûëq´+
düeTdæb˛‘·T+~. eT] yÓ[flsêe÷?
(d”‘· e÷s¡T |ü\ø£<Tä . \ø£àå DT&ÉT eTT+<äT q&Ée>± yÓTT<ä{Ï ãTTwæ
yÓ[flb˛‘ê&ÉT. yê]<ä›s¡T ø£~* yÓfi¯fl>±H˚ d”‘· ø√|ü+ ø£˙ïfi¯fl øÏ+<ä
e÷s¡T ‘·T+~. eTTK+ ˇø£y|’Ó ⁄ü ≈£î ‹|üø=ì, Ns¡ #Ó+>∑T‘√ ø£fifl¯ qT
‘·T&ÉT#·Tø=+≥÷ ÄyÓT ì\ã&ç e⁄+≥T+~.)
sêeTT&ÉT : (ø=ìï ø£Då ≤\ eTÚq+ ‘·sê«‘·) Hê ø£syÔ¡ ê´ìï H˚qT |ü]bÕ*düTHÔ êïqT.
Hê≈£î sê>∑\ Á|üe÷<ä y˚TMT ˝Ò<Tä ! ˙≈£î ˝Òìb˛ì uÛj Ñ T· + <˚ìøÏ, u≤<Ûä
<˚ìøÏ? (<ä>]Z∑ øÏ yÓ[fl, uÛTÑ »+ô|’ #˚sTTy˚d)æ m+<äT≈£î nqedüs+¡ >±
ø£+≥‘·&ç ô|≥Tºø√e&É+? Ç≥T #·÷&ÉT! (ˇø£ ø£Då + Ä–) ìH˚ï! Ç≥T
#·÷&ÉeT+≥÷ e⁄+fÒ! (ÄbÕ´j·T+>± ÄyÓT eTTU≤ìï ‘·q yÓ’|ü⁄≈£î
‹|üø=ì, ‘·&dç eæ ⁄qï ÄyÓT #ÓøÿÏ fi¯flqT ‘·T&ÉTdü÷)Ô Hê e÷≥ $qT!
nø±s¡D+>± ø£\es¡|&ü uÉ À≈£î!
d”‘· : (>±<ä~Z ø£+>±) H˚ H˚$T ø£\es¡|&ü ‘ç ˚ MT≈£î <˚ìøÏ˝+… &ç! H˚qT MT≈£î
ø±yê˝≤?
sêeTT&ÉT : n<˚$T{Ï? ` |æ∫Ã e÷≥!
d”‘· : |æ∫Ãe÷≥ ø±<äT, ì»+ e÷fÒ ! H˚qT MT≈£î ø±e\dæq<ëHÓï’ ‘˚ ªªÇ<äT>√!
dü+<Û´ä yê]Ã ekÕÔ!μμ q+≥÷ ìqï bı<äTq› q>± yÓ[flq yês¡T Ç|üŒ{ÏøÏ
d”‘· CÀdü´+ 161
‹]– ekÕÔsê? eNÃsêø£eTT+<˚ eTs=ø£ ãTTcÕ´ÁX¯e÷ìøÏ ‹]–
Á|üj÷· D+ ø£&‘É êsê?
sêeTT&ÉT : ìqï kÕj·T+Á‘êìø√, sêÁ‹ø√ ‹]– sêe\dæ+~. ø±ì, Hê düV‰ü j·T+
ø√]q eTVü≤s¡T¸\T ÁbÕs¡+_Û+∫q eTVü‰j·T»„+ H˚{Ï ÁbÕ‘·' ø±˝≤ìøÏ
ø±ì |üP]Ô ø±˝Ò<Tä .
d”‘· : n~ eTVü‰ j·T»„e÷? nsTT‘˚ ø£˙dü+ ˇø£ e+<äeT+~ ø¬ H’ ê yÓ<’ eäÛ ´+
dü+ÁbÕ|æ+Ô ∫ e⁄+≥T+~!
sêeTT&ÉT : yÓ<’ eäÛ ´ y˚T$T{Ï?
d”‘· : MT≈£î ‘Ó*j·Tq≥Tº qqï&É>&∑ +É <˚ìøÏ? j·T»„ j·÷>±<äT\ s¡øDå£ ù|s¡T‘√
kÕúìø£ >∑èVü≤düT\ú ˝À @ e+<ä eT+~H√ MTs¡T e~Ûùd,Ô yê] uÛ≤s¡´\T
e+<äeT+~øÏ yÓ<’ eäÛ ´+ dü+ÁbÕ|æ+Ô #·<ë? bÕ|ü+! yês¡÷ Hêe+{Ï Ád”˝Ô Ò
nì ‘·\#·Tø=qï|ü&ÉT Hê >∑T+&Ó\T »\<ä]dü÷Ô e⁄+{≤sTT!
sêeTT&ÉT : yê]‘√ b˛*ø£ ô|≥Tºø=+≥THêïyê?
d”‘· : b˛*ø£ ô|≥Tº ø √e&É + ˝À ‘· ù |ŒeTTqï~? yês¡ T sê»|ü ⁄ Á‹ø£ \ T
ø±ø£b˛e#·TÃ, sê»|ü‘T· ï\T ø±ø£b˛e#·TÃ. nsTTHê, yês¡÷ Hêe+{Ï
Ád”˝Ô Ò ø±sê? düTK+>± ‘·eT dü+kÕsê\T ‘êeTT #˚dTü ø√yê\ì Hê e˝…
yês¡÷ ø√s¡Tø√sê?
sêeTT&ÉT : nsTT‘˚, eTVü≤s¡T¸\ ëT>∑T+&Ü\ CÀ*øÏ b˛≈£î+&Ü ‘·eT uÛsÑ \Ô¡ qT
yê¬s+<äT≈£î ìs√~Û+#·sT¡ ?
d”‘· : H˚qT $TeTTà ìs√~Û+#· >∑\T>∑T‘·THêïHê, ‘·eT uÛÑs¡Ô\qT yês¡T
ìs√~Û+#·>∑\>∑&ÜìøÏ!
sêeTT&ÉT : H˚qT yÓ&TÉ ‘·Tqï~ Äs¡¸<säÛ à¡ s¡øDå£ ø√dü+!
d”‘· : yês¡T edüTÔqï~ Ä‘·à s¡ø£åDø√dü+! ns¡D≤´˝Ò, Äs¡D´ø£ dü+|ü<ä˝Ò
JeHê<Ûësê˝…’q yês¡T yê{Ïì MTs¡T <ä>∑Δ+ #˚düTÔ+fÒ, #·÷dü÷Ô
ePs¡Tø√>∑\sê?
sêeTT&ÉT : ˙≈£î ‘Ó*j·Tø£ b˛e#·TÃ>±ì, n–ï¨Á‘·T&ÉT bÕeq+ #˚jT· ì uÛ÷Ñ eTT\T
Äs¡T´˝…q’ yê]øÏ ìyêdü jÓ÷>±´\T ø±eì eTq <Ûsä à¡ XÊÁdü+Ô #ÓãT‘·Tqï~.
Ä XÊÁkÕÔqTkÕs¡+>±H˚ eTq ãTTwüß\T á »qkÕúq+˝À ‘·eT
|ü⁄D≤´ÁX¯e÷\ dü+kÕú|Hü ês¡+ú @y√ ø=ìï ÁbÕ+‘ê\qT n–ï¨Á‘·Tì
düV‰ü j·T+‘√ bÕeq+ #˚jT· e\dæ edüTqÔ ï~. Ç+‘· $XÊ\yÓTqÆ á
<ä+&Éø±s¡D´+ e⁄+&É>± á sêø£ådüT\T á »qkÕúHêH˚ï m+<äT≈£î
n+{Ïô|≥Tºø√yê*? ø±düÔ ne‘·*øÏ ø£<*ä b˛sê<ë? nø£ÿ&É Áã‘·øs£ ê<ë?
n&Ée⁄\˝À n|òTü À]+#˚ yê]øÏ @ n&Ée⁄ ˝…‘’ H˚ "˚ !
d”‘· : MT eTVü≤s¡T¸˝Ò Ä |üì m+<äT≈£î #˚jT· sê<√! ìsêàqTwüýÓTqÆ ÁbÕ+‘ê\T
á <ä+&Éø±s¡D´+˝À mìï ˝Òe⁄? yê{Ï˝À ‘·eT |ü⁄D≤´ÁX¯e÷\qT
kÕú|+æ #·Tø=qø£, á »qkÕúHêìπø MT yê¬s+<äT≈£î sêyê*?
sêeTT&ÉT : Ç~es¡˝À ˙e⁄ eTVü≤s¡T¸\+fÒ m+‘√ uÛøÑ ÔÏ #·÷ù|<ëì$. Çø£ÿ&çøÏ e∫Ãq
‘·sê«‘·, m+<äTe\¢H√ yê]ì ˙e⁄ $|üØ‘·+>± $<˚«wædTü HÔ êïe⁄!
d”‘· : Çø£ÿ&çøÏ eTq+ e∫Ãq ‘·sê«‘· >±ì yê] ì»s¡÷|ü+ Hê≈£î ‘Ó*dæ
sê˝Ò<äT!
sêeTT&ÉT : yê] $wüj·T+˝À ˙e⁄ |üP]Ô>± bıs¡bÕ&ÉT‘·THêïe⁄ düTMT! yês¡T
|üP‘·#]· ‘·T\T, eTq≈£î düs«¡ <ë |üP»˙j·TT\T!
d”‘· : b˛˙, MT e÷≥ H˚ HÓ+<äT≈£î ø±<äHê*— yês¡T |üP‘·#·]‘·T˝Ò,
|üP»˙j·TT˝Ò! ø±ì,eTq+ eqyêkÕìøÏ m+<äT≈£î e∫Ãq≥Tº? eTq
Á|üyêdüø±˝≤ìï Á|üXÊ+‘·+>± >∑&TÉ |ü⁄≈£îb˛e&Üìø±, eTVü≤s¡T¸\ Áù|s¡Dô|’
á eq´ÁbÕ+‘ê\ yê]ì e~Û+∫ yÓfifl¯ &Üìø±?
sêeTT&ÉT : ªª@ø£' ÁøÏj·÷ <ä«´s¡úø£Ø ãuÛÑ÷eμμ nqï≥Tº, |æ‘·èyêø£´ |ü]bÕ\q‘√
bÕ≥T ãTTwæ˝Àø£ùde≈£î á eqyêdü+ Hê≈£î eTVü≤<äeø±XÊìï
ø£*ŒdüTÔqï~!
d”‘· : nsTT‘˚, MT ‘·+Á&ç eTT+<äT MT sπ $T Á|ü‹»„ #˚dæ e#êÃs¡T? MT ‘·*¢
πø$T yê>±›q+ #˚dæ e#êÃs¡T? Á|üyêdüø±\+˝À eTT˙+Á<äTì e˝…
J$kÕÔeTì ø±<ë? <ëìï MT]|ü&ÉT ì»+>± |ü]bÕ*düTHÔ êïsê?
sêeTT&ÉT : m+<äT≈£î |ü]bÕ*+#·&+É ˝Ò<Tä ?
d”‘· : eTT˙+Á<äT\T nÁdüXÔ Á¯ kÕÔ\qT <Û]ä kÕÔsê? dü+<Û´ä yês¡Ã&ÜìøÏ yÓ[flHê
kÕj·TT<ÛTä ˝…’ yÓ&‘É êsê? ìsêj·TT<ÛTä \qT #·+|æekÕÔsê?
sêeTT&ÉT : yês¡T ìsêj·TT<ÛTä \T ø±πs"!
d”‘· : sêfi¯Sfl s¡|Œü \÷, ø£Ás¡\÷ ãTÁs¡\÷ ≈£L&Ü MT <äèwæ˝º À Äj·TT<Ûë ˝ÒHê?
sêeTT&ÉT : áf…\T, ã]ôd\T, ø£‘T· \Ô ÷, >∑<\ä T, >=&Éfi¶ ó¯ fl yÓTT<ä˝q’… $ ≈£L&Ü yê]
≈£îHêïsTT.
d”‘· : @eTTHêï yê]øÏ MT $\¢+ãT\T ˝Òe⁄>∑<ë! ny˚ yê]≈£î+fÒ ne©\>±
MTs¡T yê]ì ≈£L\y˚jT· >∑\sê?
d”‘· CÀdü´+ 163
sêeTT&ÉT : @yÓTHÆ ê ìsêj·TT<ÛTä \T e÷Á‘·+ ø±s¡T. ô|>’ ±, yês¡T sêø£då Tü \T!
d”‘· : n~ yê]øÏ MT eTVü≤s¡T¸\T ô|{Ïqº ù|s¡T! sê≈£då Tü \T>± ∫Á‹+#·øb£ ˛‘˚,
yê]ì MT#˚‘· MT eTVü≤s¡T¸\T #·+|æ+#·˝sÒ T¡ !
sêeTT&ÉT : ˙ e÷≥\ øπ $T˝Ò"! yês¡T ìdü‡+<˚V≤ü +>± sêø£då Tü ˝Ò!
d”‘· : b˛˙, sêø£då Tü \ì #Ó|Œæ eTè>±\ e˝… yê]ì y˚{≤&Ü¶ìø¬ H’ ê MT ]|ü&ÉT
sêE\T ø±s¡T>∑<ë?
sêeTT&ÉT : H˚ ì|ü&ÉT sêEqT ø±ø£b˛sTTHê ø£Áå ‹j·TTDÏí ø±Hê? Hê X¯sD¡ T C§∫Ãq
yê]øÏ s¡øDå£ ìe«&É+ Hê ø£Áå ‹j·T<Ûsä à¡ + ø±<ë?
d”‘· : nsTT‘˚, MTs¡T njÓ÷<Û´ä ˝À #˚dqæ Á|ü‹»„ eTTì y˚w<ü ëÛ s¡Døπ |ü]$T‘·+
ø±uÀ\T! eTTìe˝… J$+#·q|ü&ÉT eTTìy˚w+ü e÷Á‘·+ <˚ìøÏ? <ëìï
$|æŒy˚j·T+&ç!
sêeTT&ÉT : á <Ûsä à¡ dü÷øå±à\T ˙≈£î ‘Ó*j·Te⁄˝Ò!
d”‘· : @" H˚q+‘· eT÷s¡Tsâ ê*Hê?
sêeTT&ÉT : »qø£ eTVü‰sê» |ü⁄Á‹ø±s¡‘êïìï H˚q+‘· e÷≥ n+{≤Hê? H˚qT á
<ä+&Éø±s¡D´+˝À Á|üy•˚ +#·>±H˚.....
d”‘· : MTs¡T Bì˝À Á|üy•˚ +#·˝<Ò Tä — $TeTTà Bì˝À Á|üyX˚ ô¯ |{Ï+º #ês¡T.
sêeTT&ÉT : (ÄX¯Ãs¡´+>±) Á|üyX˚ ô¯ |{Ï+º #êsê? mes¡~?
d”‘· : á ãTTwüß˝Ò!
sêeTT&ÉT : á |üP≥ ˙ e÷≥\˙ï $&É÷s¶ +¡ >± e⁄HêïsTT!
d”‘· : Ms¡T |üìïq |üHêï>±ìï Hêe˝… MTs¡T ø±q>∑*–‘˚ Hêe÷≥\T MT≈£î
$&É÷s¶ +¡ >± ‘√#·e⁄.
sêeTT&ÉT : |üHêï>∑e÷? @$T |üHêï>∑+?
d”‘· : #ê˝≤ ô|<ä› |üHêï>∑+! ∫Á‘·≈£L≥+ e<ä› eTq+ #·ø£ÿì |üs¡íXÊ\
y˚dTü ø√˝Ò<ë? nø£ÿ&ÉH˚ eTq Á|üyêdü ø±˝≤ìï >∑&bÉ Õ\ì nqTø√˝Ò<ë?
sêeTT&ÉT : WqT!
d”‘· : Ä |üs¡«‘·+ô|’ $Vü≤]dü÷Ô, Ä q~˝À »\Áø°&É˝≤&ÉT‘·÷ eTq+
Á|üyêdüøπ X¢ Ê\qT eTs¡∫b˛˝Ò<ë?
sêeTT&ÉT : ì»y˚T! nø£ÿ&É njÓ÷<Ûë´ q>∑sêH˚ï eTs¡∫b˛j·÷+! nø£ÿ&ç Á|üøè£ ‹
kÂ+<äs´¡ >∑]eT n+‘·{<Ï !˚
d”‘· : Ä kÂ+<äs´¡ >∑]eT nø£ÿ&É e⁄+&É>± $TyÓTTàø£ eTVü‰ø£$ì #˚d+æ ~. ø£<*ä ‘˚
ˇø£ ñ|üe÷q+, yÓT~*‘˚ ˇø£ ñ|üe÷q+ nø£ÿ&É MT H√≥ edü÷Ô
e⁄+&˚~.
sêeTT&ÉT : Ä"! Hê |æ∫Ã ñ|üe÷Hê\ øπ $T˝Ò!
d”‘· : n$ |æ∫Ãy˚MT ø±e⁄˝…+&ç! ∫Á‘·≈L£ ≥+ kÕqTe⁄\˝Àì ˇø£ #Ó≥Tºø=eTà
eT+<ëøÏì ô|ø’ Ï yê* e⁄+&É&Üìï #·÷∫ MT sπ eTHêïs¡T?
sêeTT&ÉT : ˙y˚ #Ó|ü !
d”‘· : H˚qT #Ó|Œü qT!
sêeTT&ÉT : nsTT‘˚, H˚qT #ÓãT‘êqT : Áù|eTø£˝≤bÕ ˝≤&Ü¶ìøÏ Áù|j·Tdæ eø£då \úü +
ô|ø’ Ï yê\uÀ‘·Tqï Á|æjT· Tìe˝… n~ e⁄qï <äHêïqT.
d”‘· : Ç+‘· ø£+f… ≈£L&Ü eT+∫ ñ|üe÷q+ MTs¡T ‘Ó#êÃs¡T. >±* bÕ≥T≈£î
ø£~*q Ä #Ó≥Tºø=eTà eT+<ëøÏìô|’ »\»\ |üP\qT sê\Ã>±, qè‘·´
Á|ü<sä Ù¡ HêìøÏ eTT+<äT düu≤Û dü<Tä \ô|’ <√dæfifl¯ ‘√ |ü⁄e⁄«\qT $s¡õy˚Tà
qs¡øÔ eÏ ˝… n~ e⁄qï<äHêïs¡T.
sêeTT&ÉT : ñVüQ!! n+‘·ø+£ f… eT+∫~ eTs=ø£{Ï e⁄qï~. ‘=* dü+»πsø£\≈£î
CÒe⁄]+∫q ∫Á‘·≈L£ ≥ •Ksêìï ˇø£Hê&ÉT ˙≈£î #·÷|æd÷ü ,Ô n~ eTq
Á|ü<eä∏ T düe÷>∑eT+ Hê{Ï ˙ e<äq_+u≤ìïb˛*e⁄qï <äì H˚ qq˝Ò<ë?
d”‘· : nsTTHê, ∫Á‘·≈£L≥ |üs¡«‘· ÁbÕ+‘·+ $TeTTà ˇø£ eTVü‰ø£$ì
#˚jT· ˝Ò<+ä {≤s¡T <˚ìøÏ?
sêeTT&ÉT : Çe˙ï qTe⁄« C≤„|üø£+ #˚düTÔ+fÒ, Hê eTqdüT‡ eT∞fl Ä q+<äq+
yÓ|’ ⁄ü ≈£î |üsT¡ >∑Tô|&ÉT‘·Tqï~!
d”‘· : n+‘· düTK+>±, dü+‘√wü+>± nø£ÿ&É eTq+ ø±\+ >∑&ç|æHê, Ä
ÁbÕ+‘êìï $&ç∫ Çø£ÿ&çøÏ m+<äT≈£î sêe\dæ e∫Ã+~?
sêeTT&ÉT : nø£ÿ&É e⁄+fÒ Hê ‘·\T¢\T, Hê ‘·eTTà\T qqTï #·÷&Ü¶ìøÏ ‘·s#¡ T· e∫Ã,
eTq Á|üyêdüBø£≈å î£ n+‘·sêj·÷\T ø£*–kÕÔsì¡ H˚qT uÛj Ñ T· |ü&ãÉ {Ï.º
d”‘· : n~ MT≈£î ø£*–q uÛj Ñ T· + ø±<äT— á ãTTwüß\T MT˝À Á|üyX˚ ô¯ |{Ïqº
uÛÑj·T+!
sêeTT&ÉT : n+‘·{Ï ø±|ü{≤´ìï M]øÏ n+≥>∑≥&º +É ˙≈£î ‘·><∑ Tä !
d”‘· : eTìï+#·+&ç ` M] e÷j·T˝À |ü&,ç M] ø±|ü{≤´ìï MTs¡T ø±q˝Òøb£ ˛
‘·THêïs¡T. eTq+ ∫Á‘·≈L£ ≥+ e<ä› ìedæ+#·&+É e\¢ »qkÕúq+˝Àì
sêø£då Tü \T nø£ÿ&çes¡≈î£ e∫Ã ‘·eTqT Væ≤+dü ô|≥º>\∑ s¡qï uÛj Ñ ÷· ìï
d”‘· CÀdü´+ 165
Ms¡ T yÓ \ ¢ & ç + #· ˝ Ò < ë? eT]+‘· dü T s¡ ø Ï å ‘ · kÕú H ê\≈£ î ‘êeTT
‘·s*¡ b˛‘·Tqï≥Tº q≥q #˚jT· ˝Ò<ë? nsTTHê, ñ‘·sÔ ê _ÛeTTK+>± yÓfifl¯ ø£,
<äøDåÏ ~X¯øπ Ms¡T m+<äT≈£î edüTHÔ êïs¡T? eTq yÓqø£H˚ á »qkÕúq+˝À
m+<äT≈£î Á|üy•˚ düTHÔ êïs¡T?
sêeTT&ÉT : Ä"! ˙e˙ï ˝Òìb˛ì dü+X¯j÷· \T!
d”‘· : nsTT‘˚, á e÷≥≈£î ã<äT\T #Ó|Œü +&ç! á <ä+&Éø±s¡D´+˝À eTq
eqyêkÕìøÏ ‘·>T∑ Á|ü<X˚ +¯ @ <äqï Á|üXï¯ ≈£î Á|ü‹ ˇø£ÿ ãTTwæ eT]+‘·>±
<äøDåÏ ≤ìπø bıeTàì eTq≈£î m+<äT≈£î #ÓãT‘·THêï&ÉT?
sêeTT&ÉT : m+<äTø√ ‘Ó*j·T<äT >±ì, n+<ä]H√≥ n<˚ e÷≥ edüTqÔ ï~.
d”‘· : ‘Ó*j·Tø£b˛e&ÜìøÏ Ç+<äT˝À ô|<ä› s¡Vü≤dü´ y˚TeTTqï~? MT ¬s+‘·
eTT+<äT≈£î kÕ–‘˚ ‘ê eT+‘· eTT+<äT≈£î $dü]Ô +#·e#·TÃ: ∫e]øÏ yÓTT‘·+Ô
<ä+&Éø±s¡D≤´H˚ï ‘êeTT eX¯|sü #¡ T· ø√e#·TÃ.
sêeTT&ÉT : n+‘˚ q+{≤yê?
d”‘· : Ç+ø± MT≈£î dü+<˚V≤ü e÷?
sêeTT&ÉT : nsTTHê, H˚ ì|ü&ÉT yÓqT~s¡>&∑ ÜìøÏ M\T˝Ò<Tä .
d”‘· : m+<äTe\¢?
sêeTT&ÉT : yê>±›q+ #˚dqæ +<äTq.
d”‘· : @$T yê>±›q+?
sêeTT&ÉT : sêø£då Tü \ |”&qÉ T+∫ MT≈£î $eTTøÏÔ ø£*–kÕÔqì á <ä+&Éø±s¡D´+˝À
Á|üy•˚ +#·>±H˚ ãTTwüß\≈£î H˚qT #˚dqæ yê>±›q+.
d”‘· : n~ ‘=+<äsb¡ Õ≥T yê>±›q+ ø±<ë? nHê˝À∫‘·yTÓ qÆ ~ ø±<ë?
sêeTT&ÉT : @yÓTHÆ ê, ˇø£kÕ] e÷≥ sTT∫Ãq MT<ä≥ <ëìï ‘·|Œü &É+ e÷ e+X¯+˝ÀH˚
˝Ò<äT.
d”‘· : nsTT‘˚, njÓ÷<Ûä´˝À MT ‘·*¢‘·+Á&ÉT\ øÏ∫Ã e∫Ãq e÷≥ >±*øÏ
m–]b˛sTTqfÒºHê?
sêeTT&ÉT : <ëìøÏ _Ûqï+>± H˚qT yÓfifl¯ &É+ ˝Ò<Tä !
d”‘· : yÓfi¯flπø$T? nø£ÿ&ç MTe÷≥ Á|üø±s¡+ Çø£ÿ&É MTs¡T eTTì e˝…H˚
J$düTHÔ êïsê? eTTqT\T Äj·TT<Ûä <Ûës¡D #˚kÕÔsê? ø£Áå ‹j·T <Ûsä êà\qT
|ü]bÕ*kÕÔsê? MT yÓTT<ä{Ï e÷≥ ì\T|ü⁄ø√yê\+fÒ, Hê $qïbÕìï
eTìï+∫, eTq eqyêdü+ eTT–ùd es¡≈î£ Äj·TT<Ûä $düsq®¡ #˚jT· +&ç!
sêeTT&ÉT : n~ »s¡><∑ Tä !
d”‘· : qqTï eTìï+#·+&ç ` H˚ H˚<√ <Ûsä √à|üHê´dü+ #˚dTü qÔ ï≥Tº>± uÛ≤$+#·ø+£ &ç.
H˚ q+‘·{Ï bÕ{Ï<ëìï ø±qT. nsTTHê, <äjT· #˚dæ Hê e÷≥ $q+&ç.
Äj·TT<ÛëìøÏ s¡ø£Ô<ëVü≤+ e⁄+≥T+~— n~ qs¡ã*ì ø√s¡T‘·T+~.
Äj·TT<Ûä<Ûës¡D #˚j·T>±H˚ ø±s¡TDéT÷s¡TÔ˝…’Hê Á≈£Ls¡T ˝Ö‘ês¡T,
XÊ+‹Á|æjT· T˝…H’ ê j·TT<√ΔHêà<äT ˝Ö‘ês¡T. eTTK´+>±, ø£Áå ‹j·TTì #˚‹˝À
Äj·TT<Ûë\T+&Ésê<äT. n$ n–ï¨Á‘·TìøÏ düMT|ü+˝À dü$T<Ûä
\T+&É&yÉ T˚ ! MT #˚‹˝À ì‘·´+ e⁄+≥Tqï MT Äj·TT<Ûë˝Ò $TeTTà Væ≤+kÕ
ø£è‘ê´\≈£î Áù|sπ |ædTü HÔ êïsTT— ny˚ MT≈£î bÕ|ü ∫+‘·\qT ø£*–düTHÔ êïsTT.
Hê ÁbÕs¡qú eTìï+∫, ø£˙dü+ Á|üdTü ‘Ô êì¬øH’ ê Äj·TT<Ûä $düsq®¡ #˚jT· +&ç.
sêeTT&ÉT : ˙ y˚yTÓ HÆ ê #Ó|ü . H˚qT Äj·TT<Ûä $düsq®¡ #˚jT· qT. Ç~ eTTe÷à{Ïø°
ìX¯Ãj·T+!
d”‘· : H˚qT MT <äèwæ˝º À eT÷s¡Tsâ ê*H˚ ø±e#·TÃ. nsTTHê, ô|<ä\› e÷≥HÓH’ ê
bÕ{Ï+#·sê<ë? nqè‘ê\T |ü\ø£&É+ bÕ|üeTì ô|<ä›\Hêïs¡T.
nq´ø±+‘·\qT ø±$T+#·&+É n+‘·ø+£ f… ô|<ä› bÕ|ü eTHêïs¡T. |ü>∑
˝Ò≈î£ +&ÜH˚ |üsT¡ \qT #·+|ü&+É á s¬ +&ç+{Ï˙ $T+∫q eTVü‰bÕ|ü
eTHêïs¡T. Ä eTVü‰bÕbÕìπø MT ]|ü&ÉT y=&ç>&∑ TÉ ‘·THêïs¡T!
sêeTT&ÉT : (ø√|ü+>±) H˚qT eTVü‰bÕbÕìøÏ y=&ç>∑&ÉT‘·THêïHê? ˙e⁄ #ê˝≤
Á≈£Ls¡+>± |ü\T≈£î‘·THêïe⁄ düTMT!
d”‘· : ìs¡|üsê<ÛäT\qT ìsê›øÏåD´+>± e~Û+#·&É+ ø£+fÒ Hê |ü\T≈£î\T
Á≈£Ls¡yÓTÆqyê?
sêeTT&ÉT : (rÁe+>±) H˚qT e~ÛdüTÔqï yês¡T ìs¡|üsê<ÛäT\H˚ ˙e⁄ ì»+>±
qeTTà‘·THêïyê?
d”‘· : WqT! á Ä≥$≈£î\≈£î eTq|ü≥¢ yÓs’ +¡ ˝Ò<Tä . eTq‘√ Ms¡T @ $<Ûyä TÓ qÆ
CÀø£´+ ô|≥Tºø√e&É+ ˝Ò<Tä . eTq≈£î øÏ+∫‘·TÔ n|üø±s¡yTÓ HÆ ê ‘·\ô|≥º&+É
˝Ò<Tä . eTè>±\ e˝… M]ì y˚{≤&É+¶ <˚ìøÏ? sêø£då Tü \T>± M]ì ãTTwüß\T
∫Á‹dü÷Ô e⁄+fÒ ì»y˚TyÓ÷ nqTø=HêïqT. ø±ì, rsê Çø£ÿ&çøÏ e∫Ã
#·÷ùd,Ô Ms¡T nHÓï+ |ü⁄HÓï+ ‘Ó*j·Tì Ä≥$≈£î\T! ‘·eT Áã‘·T≈£î ‘êeTT
Áã‘·ø±\H˚ Ms¡T ø√s¡T‘·THêïs¡T. Hê e÷≥ $q+&ç. ãTTwüß\ kÕ«sêúìøÏ
M]ì ã*ô|≥ºø+£ &ç. (#·sê\Tq e+–, uÛsÑ Ô¡ s¬ +&ÉT bÕ<ë\qT |ü≥Tº≈î£ ì)
d”‘· CÀdü´+ 167
H˚ H=ø£eTVü‰sêE ≈£îe÷¬sÔqT, eTs=ø£ eTVü‰sêE ø√&É*ì. _Ûø£å
eT&É>&∑ +É Hê Á|üeè‹ÔøÏ $s¡T<ä+Δ . nsTTHê, á |üP≥ $TeTTà _Ûøå£
eT&ÉT>∑T‘·THêïqT. á Ä≥$≈£î\≈£î ÁbÕD_Ûøå£ ô|≥º+&ç, M] dü‘T· \≈£î
e÷+>∑\´ _Ûøå£ ô|≥º+&ç, Hê≈£î eTqXÊÙ+‹ _Ûøå£ ô|≥º+&ç!!
sêeTT&ÉT : (ÄyÓT |ü≥Tº $&ç|+æ #·T≈£îì ‘·q <Ûqä Tsê“D≤\ e<ä≈› î£ yÓ[fl, yê{Ïì
n+<äT≈£îì, ãj·T{ÏøÏ yÓfifl¯ uÀ‘·÷) nedüsy¡ TÓ ‘Æ ˚ H˚qT ìqTï $&ÉTkÕÔqT,
\ø£àå DTì $&ÉTkÕÔqT, Hê ÁbÕD≤\HÓH’ ê $&ÉTkÕÔqT— ãTTwüß\ øÏ∫Ãq
e÷≥ e÷Á‘·+ ‘·|üŒqT. Ä&çq e÷≥ ‘·|æŒ‘˚ e÷ e+X¯ >ös¡e+
eT+≥ >∑\TdüT+Ô ~.
d”‘· : (n_Ûe÷q+, ø√|ü+, <Óq’ ´+ eTT|æŒ]>=q>±, ˝Ò∫ ì\ã&ç, ãj·T{ÏøÏ
yÓ[flb˛‘·Tqï uÛÑs¡Ô‘√) WqT! MT e+X¯>ös¡ey˚T MT≈£î ø±e\dæ+~,
H˚qT ø±<äT! yÓfifl¯ +&ç! yÓ[fl, ìs¡|sü ê<ÛTä \qT #·+|æ, MT e+X¯>ös¡e+
ø±bÕ&ÉTø√+&ç!! ø±ì Ä– ˇø£ÿ e÷≥ $+{≤sê? (sêeTT&ÉT Ä–b˛sTT
yÓqT~]– #·÷kÕÔ&TÉ . Á|ü‹e÷≥qT H=≈£îÿ‘·÷, ‹]– d”‘)· nedüsy¡ TÓ ‘Æ ˚
qqTï $&ÉTkÕÔeTHêïs¡T. MT s¡+‘·{yÏ êπs! MT e+X¯ >ös¡yêìøÏ ã*>±
m|ü&√ ˇø£|ü &ÉT @ q≥º&$ç ˝ÀH√ qqTï ~≈£îÿ˝Òì <ëìï>± MTs¡T
~>∑$&ÉTkÕÔs¡T!!
(#·Ts¡#T· s¡ #·÷∫, sêeTT&ÉT #·sê\Tq ãj·T{ÏøÏ yÓ[flb˛‘·÷ e⁄+&É>±)
(‘Ós¡)

సీత జోస్యం (Seeta josyam)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

సీత జోస్యం (Seeta josyam)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

d”‘· CÀdü´+

d”‘· CÀdü´+ 103

104 Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄

d”‘· CÀdü´+ 105

d”‘· CÀdü´+ 107

d”‘· CÀdü´+ 109

110 Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄

d”‘·, d”‘·, eTTe÷à{Ïø° d”‘·!!

d”‘· CÀdü´+ 111

d”‘· CÀdü´+ 113

d”‘· CÀdü´+ 119

yê$ﬁ¯ﬂyê]øÏ ø£è‘·»„‘·‘√ yês¡T Á|ü#·T]+∫q ªªl eT<ë+Á<Ûä e#·q sêe÷j·TDeTTμμ qT+∫

120 Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄

d”‘· CÀdü´+ 121

122 Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄

124 Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄

 $PULWKDOLQJDP75DPD\DQD9LPDUVD (QJOLVK 0DGUDVXQGDWHGS

d”‘· CÀdü´+ 125

126 Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄

d”‘· CÀdü´+ 127

128 Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄

d”‘· CÀdü´+ 129

130 Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄

d”‘· CÀdü´+ 131

132 Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄

d”‘· CÀdü´+ 133

134 Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄

d”‘· CÀdü´+ 135

d”‘· CÀdü´+ 141

146 Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄

d”‘· CÀdü´+ 147

d”‘· CÀdü´+ 151

You might also like

$PULWKDOLQJDP75DPD\DQD9LPDUVD(QJOLVK0DGUDVXQGDWHGS