T.

C
HİTİT ÜNİVERSİTESİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ
SAYISAL DEVRE TASARIMI LAB. DENEY FÖYÜ
DENEY-2 TEMEL KAPI DEVRELERİ KULLANILARAK LOJİK FONKSİYONLARIN
GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
DENEYİN AMACI: Tümleşik devre olarak üretilmiş kapı devrelerini kullanarak indirgenmiş
fonksiyonların elektronik devrelerinin gerçekleştirilmesi.

ÖN BİLGİ: Bu deneyde lojik ifadelerin lojik kapılara uygulanışı incelenecektir. Bunun için ilk
önce verilen lojik ifadeye göre, bu ifadeyi gerçekleştiren lojik kapı grubu oluşturulacaktır. İkinci
aşamada hazır lojik kapı grupları verilerek giriş değişkenlerine göre çıkış lojik ifadesi elde
edilecektir. Son olarak ise boole kuralları ve teoremleri kullanarak verilen lojik ifade
basitleştirilerek elde edilen bu basit ifadeye göre lojik devre gerçeklenecektir.

Örnek olarak; aşağıdaki lojik ifadeler üzerinde gerekli sadeleştirmeleri yaparak sonuç ifadeleri
elde ediniz.

a) F=A(A+B’)

b) F=B’(A+A’)

c) F=AC+A’C+C’

d) F=(A+B+C+D)’

e) F=((A+B)C)’

A. BOOLE FONKSİYONLARININ BASİTLEŞTİRİLMESİ:

Boole fonksiyonları, cebirsel yer değiştirmelerle basitleştirildiğinde özel kurallar gerektirdiği

için çeşitli güçlüklerle karşılaşılmaktadır. Diyagram yöntemi bu güçlükleri ortadan kaldırmıştır.
Diyagram yöntemi önce Veitch (1952) tarafından verilmiştir. Daha sonra Karnough tarafından
geliştirilmiştir. Bu sebeple bu yönteme “Karnough diyagramı yöntemi” denilmektedir. Bu
yöntem en fazla 4 değişkenli fonksiyonlar için kullanışlı olmaktadır. Beş ve daha fazla değişkenli
fonksiyonlar için tablo yöntemi kullanılmaktadır.

İ) İki Değişkenli Karnough Diyagramı:

Dört tane mintermi vardır ve X ve Y gibi iki değişkene sahiptir.

İİ) Üç Değişkenli Karnough Diyagramı:

Bu sistemde sekiz minterm vardır. Dolayısıyla diyagram sekiz karelidir. Buradaki satır ve
sütunlar sıralaması ikili sayı sıralaması gibi olmayıp, Gray Kod’u biçimindedir.

İİİ) Dört Değişkenli Karnough Diyagramı:

Dört değişkenli Karnough Diyagramı yukarıdaki şekilde görülmektedir. Dört adet ikili değişken
için on altı minterm vardır. Buradaki satır ve sütun sıralaması ikili sayı sıralaması gibi olmayıp,
Gray Kod’u biçimindedir.

İV) İsteğe Bağlı Durumlar (DON’T CARE CONDITIONS):

İsteğe bağlı durumlar tümüyle tamamlanmamış fonksiyonlara ilişkin olup, sıfır(0) veya bir(1)
olarak alınabilen şartlardır. Aşağıda bu duruma ilişkin bir örnek verilmiştir.

F = ∑ (1,3,7) = X’Y’Z’+X’YZ+XYZ

Boole fonksiyonunu aşağıdaki isteğe bağlı şartlar altında basitleştiriniz.

d = ∑ (0,2,5) = X’Y’Z’+X’YZ’+XY’Z

Burada, isteğe bağlı durumlardan bir tanesi 1 ve iki tanesi 0 olarak alınmıştır. F için
basitleştirilmiş ifade F=Z olarak elde edilmiştir.

DENEYDE KULLANILACAK MALZEMELER:

1. CADET 11. Bağlantı Kabloları

2. +5V Besleme Kaynağı

3. Multimetre

4. 1 adet 74LS00

5. 1 adet 74LS02

6. 1 adet 74LS04

7. 1 adet 74LS08

8. 1 adet 74LS32

9. 5 adet LED diyot

10. 1 adet 270 Ω

DENEY YAPILIŞI:

1) Bir ev alarm sistemi tasarlanacaktır. Sistemi aktif hale getirmek için bir anahtar (A)
kullanılacaktır. Anahtar kapalı iken alarm devresi lojik 0 çıkışı üretecektir (F=0). Sistemde
hareket dedektörü (H), kapı sensörü (K) ve yangın sensörü (Y) kullanılacaktır. (A) anahtarı açık
olduğu (A=1) sürece alarm devresi aşağıdaki şartlardan biri oluştuğunda çıkış üretecektir (F=1).

Şartlar:

a) Yangın sensörü aktif olduğunda.

b) Kapı sensörü aktif iken hareket sensörü aktif olduğunda.

Verilen şartlara göre çalışan alarm devresini doğruluk tablosu çıkarıp, gerekli sadeleştirmeleri
yaparak AND,OR,NOT, sadece NAND ve sadece NOR kapıları ile tasarlayınız. Tasarladığınız
devrelerin her birini deney sonuç kağıdına çiziniz.

A(GİRİŞ) Y(GİRİŞ) H(GİRİŞ) K(GİRİŞ) F(ÇIKIŞ)

DENEY SONUÇ KAĞIDI:

Ad-Soyad:
Numara:
Tarih:
İmza: