GODISNJAK BZK "PREPOROD™ lzdavae Bosnjacka zajednica kulture “Preporod! Za izdavaca Sacir Filandra Glavni urednik Esad Zgodié Redakcija ‘Amir Brka, Ismet Bugatlié, Satir Filandra, Lamija Hadziosmanovic, Enes Kujundzic Dzafer Obradovic, Esad Zgodie Sekretor redakcije Isma Kamberovic Lekwura i korektura Emina Memija, DZafer Obradovic Likovno-tehnicko uredenje Jasminko Mulaomerovié Stampa DES. Tira 1000 Adresa: Branilaca Sarajeva 30 71000 Sarajevo Tel. 215-665, 445-807 Fax: 663-835, E_mail: preporod@bin.net.ba Ziro raéun: 1291011000074078 kod Central profit banke RAM www RRARM wwww PREPOROD GODISNJAK2 GODISNJAK Ee A BZK PREPOROD BZ RARAMRM wyvwww RRMA www ISSN 1512-8180 GoinaOko velikog osmanskog upada u Bosnu 1414. godine Esad Kurtovié JUgarske i Osmanlij, zie subun a oat sednjovjhovne Bose. Refi proces es st Sky wes kj XIV sie & Ca manic pies oncom ransom vreme al stu Bots doa sled poles, msi, Fo pjrtaa ogsin us ei ein eta ager ep x ij 115 psn oo cla So eves sae fr Osan Bos an en Osa hoplicickovia te nase ba ern somo deena 0 ap aa eda jednakima”, prepoznatjivom u suvremenijem ae samo “prvi " wu saboru poste samo Pi ataija osnovu na Kojo} se desavaju lokalna politi pojmu federalizacje, predstas Kretanja u srednjovjekovnoj Bosni a asa oma Bost potekom XV stots Da ‘i raveu Konavala i Henin posanja& pave i oa gaasojen ojala Boas rae 140 ee id oan ral su dis wpm peda, 113, a a alamo ls Rona eg vj: Sand i ee Radon kre apa 614g ponent ter Pa ka anak vsstle oestrone novos sans mes pana toasts. Vb vas Sada Hani Tn ina uss java skin ot a Njegou! oss Dahon PT su zategnuti Ugarska poli rovéani su nastojaliiskoristii teri TO ay mii KURTOVIE. Ya 2h. Oko velikog osmanskog upada u Bosnu 1414, godine Sandaljevo odbijanje priedioga oko Konavala neopravdano se vezuje 2a maj 1414, g. Isto tako, preipostavlia se da je veliki vojvoda Sandal Hranié sredinom maja tc godine trazio od ugarskog vladara Zigmunda Luksemburskoy tcke gradove i posjede, jer je tala, navedno, u borbanna sa Osmania izgudio svoje. Ugarski poslanici svoju misiju kod vlasnika Konavala obavijaju u drugo} polovini aprila 1414.g. Ugarsko poslansivo ‘fideles nastras dilectos egregium Ladislaum Jakch de Kusal aule nostre milters et Johannent Chalnak audlicum nostre maiestatis harum exhibitores", dobilo je potvrdu svoga polaska od Fig. rmunda Luksemiburskog 1. marta 1414g. u Pjacenci. Ugarski poslanict su do vlasnika Konavala, do velikog vojvode Sandalja Hraniéa prije svega, putovali preko Dubrovnik, zbog detaljnijih instrukcija. Njihovo pismo od ugarskog vla- ara registrirano je u Dubrovniku da je primljeno 13. aprila 1414 Nakon dobijenih uputstava, u ogito dovoljnom vremenu za upuéivanje, da za Konavle i Dragevicu mogu ponuditi 15.000 dukata, aza Konavle polovinu te sume, odlukom, Vijeéa umoljenih od 21. aprila 1414g. postanici su bil spremni da krenu prema vlasnicima Konavala, To narednog dana i cine." ‘Ugarski poslanici kod velikog vojvode Sandalja Hrania boraviti su, dakle, krajem aprila 1414.g. Prijedloge i ponude iz njihovog poslanstva Sandalj Hranié je tada razmatrao i odbio, Eventualni Sandaljevi zahtjevi od Zigmunda Luksem- burSkog,(Leritorijalno Sirenje radi gubitka posjcda od Osmanlija) potjecali bi, svakako najkasnij, iz vremena prije nego je to postanstvo krenulo od ugarskog ‘vladara, pnije I. marta 1414.g. U oba sluéaja radi se o pozivanju na radnje koje se omentiraju u prepiskama tokom maja 1414, 4 koje su bile predmetom razma- teanja i deSavanja krajom aprila 1414.4, Pretpostavka da je Sandalj stcdinom maja 1414. izgubio neke svoje poxjede od Osmanlije ovim se ne moze odbraniti, Naprouv, prisustvo Osmanlija 1a Sandaljevim posjedima sredinom maja 14l4.g. moze se uspjeSno negirat. Dubrovani piSu Sandalju 10. 18. maja 14l4.g. dva pisma, u kojima se ne podrazumijeva Sandaljev ugrozen polo2aj od Osmanlija.® Ni u pismu svojim Postanicima Kod ugarskog, kralja od 21. maja 1414, Dubrovéani ne spominju takvo stanje.” Na samom kraju maja 1414.g., bez podrazumijevanja nekih nepos- rednih osmanskih opasnosti ili oklijevanja s tim u vezi, Dubrovéani isplaéuju mogoris Sandalju Hranicu."Isplaéivanje dohodaka je "politicki barometae" kre- 2 CaRKOVIE, Sin 1959. 30-3, 3 JUBIE Sine (ISK), 46-149; RADONIC, Jovan 1988, 240-28, 4 RADON onan (1900.58 S$ Uporadh, UUIME, sine (188), HI-H9, RADONIE Jovan (198, 240-21, STOIANDYIC tn (1930, 289-290 6 SHOPANOWE Li (1929, 289-298KURTOVIC {anja u zaledo, paih DubrovGani nisu isplacivaliu nemima vremena, Takvo stanje nije bilo tokom maja 1414. Time bi "prvi veliki upad Turaka w Bosnu" mogao da se pomjeri nesto dale od "poterka i sredine maja 1414.g.", kako se sve vige podrazumijeva od strane brojaih autora w novijojliteratur.” Suna 1414. prate se optu7be na raéun dvojice Dubrovéana, Mia Kabu- ‘ea i Marina Stjepanovica, da na ratun Hevoja Vuktiéa Suruju sa Osmanlijams, te Dubrovéani tek ‘ada procjenjuju da sljedi dolazak Osmanlija u Bosmu. Najprije €e biti da se taj Yeliki upad Osmanlija pokrenvo u junu 1414." Tek podetkom jula 14l4g. u Dubrovnik se regstrira da je Sandal) posnut od ‘Osmaniija"? U literatur irazenu slofenost problematike upada Osmanlija u Bosmy 1414g,, Jovanka Kalié pokusala je, bee veeih pojaSnjenja, pomiritistavom da su Osmaniije iavele dva upada, jedan u maju, @ drugi, znatno veéih razmjera od prethodnog, krajem juna i pogetkom ula 1414.z."" “Analiza pokazuje da je neosnovana odbrane pretpostavke o upadu Osman- lija v maju 1414g. Ova digresija o vremenu osmanskog upada u Bosnu jesno razdvaja zavedetak ugarske misie od vremena neposrednog prisustva Osmalija, U svojim razmatranjima Jovan Radoni¢ je iznio oStar i dvosmislen stav da je tok ‘regovora ugarske mise sprijeden opasnoscu od Osmanlj, jeri drugi dokument {ovore da je misija bila zavrfena, i to neuspjeSno."* Naprotiv, o permanentno} ‘opasnosti,strahuilioprezu od Osmania, osiguranju wzmaka (Draéevicas Novim), kao elementima koji diktraju Sandaljevu poziciju prije, tok i poslije pregovora, ‘oyrade Suni et ccipiendo vais pr isin ada. Novac je primi "Obrad Sede de Pagnan" 2968. 1414. DINIC Miso (1939, 220, naomers 6. Usvome radu Crk, pct rogira d ja jpoca 11, Dbosssh “br extras slatyje mogors Sanda Hirai, Gio, Sima 1955), 30, 9 GARKOVIC Sima (1953) 31; IRKOVIE, Sina (1568), 22. aloo amateneo Chow mina Ghote ko injec precaay SPREMIC Merl (199), 38; 2TVKOVIC, Pao (1581, 07; 2IVKOVIE, Pave (1985), 127, SILEVIC, Bor 1991, 116, NILEVIC, Bors (194), 52 NILEVIC, ori (1996), 65 MIE, Si (990), 80, 10 PEROJEVIE Mack (1942), £404 CRKOVIC, Sia (1953), 31; BOZE, Wan (195245 M1 S1Si6,Ferd192)233;COROVIC, Vadim (1940), 412. M. Perse oomansopriutvowBest praitonserimakhama jon 415g PEROJEVIC Marko (1942), 40-41; H Saban upad (ete met Haid g, SADANOVIC, Hui 19RD), 2. oan DOE caved da je Dubrovtania Dejevina 3006. 414g docolens a 2407 1414p. mite das shlpeu Sto, ed wma [alg wDebeoiby mao da press! do'za8 Osmania Topowdajub. TaGIM Suni asi eine: BOZG, van (1952), 8-46, TOME Do (1987), 123; SUNIIC, Marko (1995), 142 12 Dabrovtan 1007144 pobavjcinsusnos posanike us Useako| renee njnvieinfrnaie gant dar 2igmundsApgsn vesstssno maullconesidinea hel Tush seasmava ‘perandare in quella pare de Nha. 19 din, he ano Zao fa vot in Bosna Sandal cur Tost Bann sn ert, os no pots eit ops cine et sll esi fUscopa ile Sonia sta sma um a ava gente. Tovanowe "yo novell, (1007. 16145}, GELCICH, fost ‘owe Ever pret del yore, dal sto 5 TALLOCLY. tw (18571288 13 KALIG, Jovan (1982).92 4 Nagrtv Fktetnn stan prison RaBvis ss peat 1k w jam {je 14 Upesh RADONIC, van (1902) 58 Oko velikog osmanskog upada u Bosnu 1414. godine mora se vod rata, Nie, dale, kokttna cs dake, konkeina ugrofenost od Osmanli, koja se esau to dab, ujcal na pore Saale Hrangau pesovorinn ai opasnost ou Osmania. Kao tak Einjnic, Sandal fe pasoont od ora osjeéao od 1413.8, od trenutka kada je pomaZuci Suraka dest ola Stefa f areviéa, bio u borbama i taboru protiv Osmanlija. ” instars czana bt rei miso a i.e ona wot ivan terahate. Tokom male 1414p. kay ajene pose os Madvaja dos Sanda Hana Dabrntanas nn ae 2 nalizepokaj da Sandal) Han " en nije magi zg eke sje pox fede od Osmania maj 114g te da ads nije nog tet komen tzuntg a Sudae etalon oe ‘1zvremena prije nego je ugarsko poslanstvo krenulo iz Us i : i 0 eugaskoposantvokauoiz Upuske aks fae Dirckns wproznost Sana a andl Hranica ed Osman, oxansko pri c ee e siegovim pesledina (gubljenje posjeda i wadenje Kompensacie od usrskog. lara, nije edtedivalo njegovs por « seve , ‘osmanski upad u Bosnu desio se tek ki cele aiaratae ene ck hrajm jun peo ul ane odio maja 44, kako to prinvataunoviy lca sn 8 Seno Literatura: BOZIC, tvan (1952), Dubrovnik i Turska u XIV i XV veku, Sips akademija cena Posebna izdanja 200, Istorijski institut 3, Beograd 1952. ' Sima (1953), Dve gone bosanske itor (1414 1416), Itorisk 4 glasnik 3-4, Beograd 1953,, 29-42. “ IRKOVIC, Sins (1964), Istorijasrenjovekovre bosanse drdave, epskak Zevna zadruga, Beograd 1964. naenee COROVIC, Vladimir (1940), Historija Bosne, srpska kraljevska akademija, Pose- _, baa indanja 129, Drustveniiistoriski spisi $3, Beogtad [0 DINIC, Mitaio (1935), Dubrovacki tit. Git Sipakehrallevoke akade 168, Beograd 1935., 203-257. vases GELCICH.Joset- TALLOCZY Lodig (1887), Diploma blicae Ragusanae cum Regno H Bud: a knjiga, Doba borbi za acu Beograd 1982, KURTOVIC, Esad (2001), Dubrovatko-ugarski pokuSaji zatvaranja konavoskos Kruga 1407-1415, godine, Hrvats v we IMIS. godine, Hrvatska misao V/19-20, Sarajevo 201. 63 ie i obnovu dezave (1371-1537)", SKZKURTOVIC LIUBIC, Sime (1882), Listine 0 odnoSajh izmedu jw/nogaslavensivai Mlctacke TRepublke, Vi, Jugosavenska akademija znanost unjtnosti, Monae theta spoctantia hstoriam slavorum meridional 12, Zagreb 1882 ISIC. SINISA (1996), Humska zemlja usrednjem veku, FF, Beograd 1996, NILEVIC, Bors (1991), 0 moralnom stanju Bosne pred 1463. godiny, Por 7a ‘oriental fllogiu 40 (1990), Sarajevo 1991, 115-128 NILEVIC, Boris (1994), Proces afirmacije srednjoyjekoune bosanske drZave, Gowns 1 Hercegovina od najstarjih vremena do kraja Drugog,svjetskog aa”, SVK 0S BiH, Sarajevo 1994., 35-53. NILEVIC: Bors (1996), Stedajojekouna Bosna i Osmansko Carstvo, Bosna i sujet, Institut zaistorju, Sarajevo 1996,, 65-74 PEROIEVIG, Marko (1942). u: Povijest hrvaskih zemalja Bosae i Hercegovine vod najarjih vemena do godinc 1463, Hrvatsko kulturno daustvo Napre~ dak, Sarajevo 1942. RA DONIC Tovan (1902), 0 kac2u Pavlu Radonovign, Letopis Matic srpske 1/212, ‘Novi Sad 1902., 34-61 RADONIC, Jovan (1934), Dubrovacka akta i povelje Ml, Sepska Kraljev: Nkademija, Zhomik 2a jezik kajiZevnos srpskog narod, Treée adele 2, Beograd 1934 SSPREMIC, Momo (1570), Turski twibutari XIV iXV vek 1.2, Beograd 1970, 9-59 STOJANOVIE, Ljubomir (1929), Stare smske povelje j pisma, WL (SSPP 11). Srpska ialjovekaakademija,Zhornik 1a istrijjeik 1 kaiizevnost stp Stop nada, Pvp odljene 19. Boog - S. Karlowci 1929 SABANOVIC, Hazim (1982), Bosanski psaluk, Svjettst, Sarajevo 1982. SIC Ferdo (1902), Hrvoje Vakvic Hivtinie njegovodota (1380-1416), Matica hrvatka, Zagreb 1902 SUNJIG, Marko (1996), Bosna i Venceija (oxtitosi uw XIV. 1 Tallurne drsivo Napredk, Satayevo 1% TOSIE Duro (1987), Teg Drijova u scajem viet, Vestn MasleSs, Sara 1987. ZIVKOVIC, Pavo (1981), Torte IL Tvrtkowic, Institut 4a istorija, Sarajevo 1981 FAVROVIG, Pavo (1989), Sigisiounova edna prema Horna § pokus pokoravanaosanskor hralyst, Ras Erkvofsho ake wade Bet Raval povijesnih znanosts 15 (1988-1989), Zadar 19H. 103-134 xu, Itorijski glasnike XV. st), Hrvatsko DUHOVNA OBZORJA_