MAK-306 MAKİNA ELEMANLARI II DENKLEM KÂĞIDI (24 Mayıs 2021)

DÖNEM BOYUNCA FORMÜL KAĞIDI ÜZERİNDE GÜNCELLEMELER

YAPILACAĞINDAN LÜTFEN OBS’NE YÜKLENEN EN SON HALİNİ
KULLANINIZ!!!
GENEL MUKAVEMET
STATİK (ak= Re, ç, çmax, k, = Rm)

 0,57 ak
Sünek malzemeler:   ak  
em S em S

ç 0,57 *  ç
Gevrek malzemeler:    em 
em S S

EMNİYET KATSAYISI (S)

S Global yöntemde çalışma koşulları için emniyet kriterlerine

1,5-2 Çalışma koşulları çok iyi bilinen, F ve gerilme (,  vb) değerleri yüksek doğrulukta tayin edilen,
malzemenin özellikleri çok iyi bilinen ve kaliteli üretim hali,
2-2,5 Normal çalışma koşulları, F ve gerilme (,  vb) değerleri doğrulukla tayin edilen, malzemenin
özellikleri iyi bilinen ve orta kaliteli üretim hali,
2,5-3 Orta çalışma koşulları, F ve gerilme (,  vb) değerleri tam olarak TAYİN EDİLEMEYEN,
malzemenin özellikleri bilinen ve üretim kalitesi tam olarak bilinmeyen hal,
3-4 Ağır çalışma koşulları, F ve gerilme (,  vb) değerleri yaklaşık olarak TAYİN EDİLEN, malzemenin
özellikleri yaklaşık bilinen ve üretim kalitesi tam olarak bilinmeyen hal,
4-5 Ağır çalışma koşulları, F ve gerilme (,  vb) değerleri yaklaşık olarak TAYİN EDİLEN, malzemenin
özellikleri yaklaşık bilinen ve üretim kalitesi tam olarak bilinmeyen ve İNSAN HAYATI için
TEHLİKELİ olan haldir.
≥5 Burkulmaya zorlanan malzemeler

DİNAMİK

Malzemenin, deney çubuğunun sürekli mukavemet sınırı

Çekme-Basma;

 Ç  1400 N / mm2   ç D  0,45 Ç  Ç 1400 N / mm2   çD  630 N / mm2

Eğilme

 Ç  1400 N / mm2   e D  0,5 Ç  Ç 1400 N / mm2   eD  700 N / mm 2

Burulma  D  0,58 D  0,29 ç max

Makine elemanının sürekli mukavemet sınırı (Dem*=B em)

Kb .K y  çD Kb .K y  D
 *Dem   Bem  K R .  *D em   B em  .
Kç S Kç S

KÇ  1  q( Kt  1)  B max     3     B em
2 2

KR Güvenlik Faktörü

Güvenirlik (%) KR
50 1
90 0,897
99 0,814
99,9 0,753
99,99 0,702
99,999 0,659

Kb Boyut Faktörü

d[mm] ≤10 20 30 40 50 60 70 80 100 200 250 ≥300

Kb 1 0,94 0,88 0,85 0,81 0,78 0,76 0,74 0,73 0,65 0,6 0,56

Tablolardaki Rm: Maksimum Çekme Gerilmesidir.

Kt teorik Gerilme Yığılma (Teorik çentik )Faktörü

 .d 4  .d 4  .d 3  .d 3
I Ip  We  Wb 
64 32 32 16

 I  Ip
 .(d 4  d 0 4 ) We  ) Ip  .(d 4  d 0 4 ) Wb 
64 d /2 32 d /2
 Me
AKS  e. max    em
We

Sabit Aks   ak
em S
K b .K y  eD
Dönen Aks  em   *Dem  K R .
Kç S
 Me N
 e. max  b 
Md M d  9550 M d  Ft
D
MİLLER We Wb n 2

Max. Şekil değiştirme enerjisi hipotezine göre bileşik gerilme;

𝟐
𝝈𝒂𝒌 𝝈𝒂𝒌
𝝈𝑩 𝒎𝒂𝒙 = √( 𝝈 𝒆𝒎𝒂𝒙 ) + 𝟑𝝉𝟐
𝒃𝒎𝒂𝒙 ≤
𝝈∗𝑫 𝑺

MİL ÇAPI çekilirse:

3
 
2 180 M d .l G.I p k  k I
 max
o
   em
o
k 
Mb

 Md   G.I p
2
32  Me   l
d  *   0.75   
  D   ak 
 s  nk  30  . k m n  (0,7...0,8)nk n  (1,2...1,3)nk

Genel makine konstrüksiyonlarında sem0,0005.l, em 0.001-0.002rad

Takım tezgah millerinde sem0,0002.l ve ssem em 0.001rad olmalıdır.
oem=1/4o...1/2o
AKS VE MİLLER İÇİN STANDART ÇAPLAR (mm), (Yüzey pürüzlüğü Ra40 göre)

10;10.5;11;11.5;12;12;14;15;16;17;18;19;20;21;22;24;26;30;34;36;38;40;42;45;48;50;56;
60;53;65;67;70;75;80;85;90;95;100;105;110;120;125;130;140;150;160;170;180;190;200;
210;220;240;250;260;280;300;320;340;360;380;400;420;450

KAVRAMALAR-KAPLİNLER
2.M dk
Mdk= KR Mb do
Fn1 
2 M dk F1 
M s  .Fn .  M dk z.d o
2  .z.d o

1,3.Fn1  Ak
 ç. max    k . max 
F1
  k .em Pmax 
F1
 Pem M k .max  S d .Si .St .M Yn
 .d12 4 s  .d G2 4 smin .d G
 RADYAL KAYMALI YATAKLAR

F Dd Dd
Por   Pem s B  s / d 
BD 2 D

4 m π*n*D
ψ = 0.0008 √Um [ s ] Um =
60

Portψ2 𝑒 𝑒
So =
ηω
𝜀= 𝐷 veya 𝜀= 𝐷−𝑑
( 2 ).𝜓 ( 2 ).

ho = 0.5 ∗ 𝐷 ∗ 𝜓 ∗ (1 − 𝜀) ho min ≥ 1.2(𝑅𝑡 𝑚𝑖𝑙 + 𝑅𝑡 𝑦𝑎𝑡𝑎𝑘 ) ho>ho min ise sıvı sürtünme
için emniyetlidir.
3 B 3 B
So<1    So>1  
So So
𝑄𝑠 = 𝑁𝑠 = 𝜇 𝐹 𝑢𝑚

𝑄𝑠 = 𝑁𝑠 = 𝑁𝑡 = 𝛼 𝐴 (𝑇 − 𝑇𝑜𝑟𝑡𝑎𝑚 )
𝑁𝑠
Soğutma için gerekli debi (m3/s), 𝑄𝑠𝑜ğ = (m3/s)
𝜌 𝑐 (𝑇𝑦𝑎ğ ç𝚤𝑘𝚤ş−𝑇 𝑦𝑎ğ 𝑔𝑖𝑟𝑖ş)
Yağlama için gerekli debi (m3/s), 𝑄𝑦𝑎ğ = 0.25 𝐵 𝑢𝑚 𝜓𝐵 𝐷 (m3/s)

RULMANLI YATAKLAR

C0
Statik Yükleme (n<10 d/d) S  F0  X 0 Fr  Y0 Fe
F0
Dinamik Yükleme (n10 d/d) F  X Fr  Y Fe
p
C
L  Bilyeli p  3, makaralı p  10 / 3
F

p
10 6  C 
Lh   
60 n  F 

1
 q q q p
P   P1 p . 1  P2p . 2  ...  Pnp . n 
 100 100 100 

TABLO: Tek Sıra Bilyalı Radyal Yuvarlanmalı Yatak Tablosu

 KAYIŞ KASNAK MEKANİZMALARI

𝐹1 𝐹1 +𝐹2
≤ 𝑒 𝜇.𝛼 𝐹𝑔 =
𝐹2 2
(𝐷2 −𝐷1 )
𝑆𝑖𝑛𝛼 = 𝛽1 = 180 − 2𝛼
2𝑎

𝜋 𝜋𝛼
𝐿 = 2. 𝑎𝐶𝑜𝑠𝛼 + (𝐷1 + 𝐷2 ) + (𝐷 − 𝐷1 )
2 180 2
 𝜋 (𝐷2 −𝐷1 )2
𝐿 ≅ 2. 𝑎 + (𝐷1 + 𝐷2 ) + (Yaklaşık)
2 4.𝑎
𝐹1 s
𝜎1 = σe = E σf = ρv 2 ,
𝑏.𝑠 𝐷

DİŞLİ ÇARKLAR
𝑑𝑜 = 𝑚𝑧
𝑑ü = 𝑑𝑜 + 2𝑚
𝑑𝑑 = 𝑑𝑜 − 2.5𝑚
𝑝 = mπ
𝑑𝑡 = 𝑑𝑜 ∗ 𝐶𝑜𝑠𝛼
𝑚
𝑎12 = (𝑧1 + 𝑧𝑧 )
2

g
1

. d ü21  d t21  d ü22  d t22  ao Sin
    2
pe  .m.Cos

Ft  2M b d 0 Fr  Ft tan 

2.M d 2.M d
e  TtopTF TggT T  T T T T T   e.em
3 top F gg  
d o1 .b.m  m .z1.m

𝑇𝑡𝑜𝑝 = 𝐾𝑖 . 𝐾𝑑 . 𝑇𝑏 . 𝑇𝛼

2.M d i  1 2.M d i  1
 HP  YyYEY Y Ytop  Y Y Y Y Y   HPem
bd o21 i
y E top
 d z13m3 i

Ytop  K i K d YbY