Lys Tarih PDF

LYS // TARİH FÖY NO
TARAMA
Genel Tarih - İnkılap Tarihi
LYS Tipi Sorular
01
1. Aşağıda verilen Türk hükümdarlarından hangisinin 4. Osmanlı Devleti'nin Yükselme Döneminde divan top-
devlet kurucusu olduğu söylenemez? lantılarına başkanlık eden son padişah aşağıdakiler-
A) Attila B) Teoman C) İlteriş den hangisidir?
D) Kutluk Bilge Kül E) Bumin A) I. Selim

B) I. Süleyman
C) II. Murat
D) II. Bayezıt
E) II. Mehmet
2. Osmanlı Devleti'nin Gerileme Döneminde Tuna Nehri

boyunca uzanan topraklardaki Osmanlı egemenliğine
son veren antlaşmalar aşağıdakilerden hangisinde 5. Osmanlı hükümdarlarının ilk tahta çıkışlarında salta-
birlikte verilmiştir? nat alametleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer
almaz?
A) Pasarofça – İstanbul
A) Sancak
B) İstanbul – Karlofça
B) Taht
C) Karlofça – Pasarofça
C) Para
D) Prut – Yaş
D) Ferman
E) Zitvatoruk – Karlofça
E) Tuğ
3. I. Mahmut Dönemi'nde gerçekleştirilen ıslahat çalış-

maları ile aşağıdakilerden hangisi arasında bir ilişki 6. Osmanlı Devleti'nde divan toplantılarının gündemini
kurulamaz? hazırlayan ve kalemiye sınıfında yer alan görevli aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Avrupa'dan Kont de Bonnevalin getirilmesi
A) Reisülküttap
B) İlk askeri yüksek okulun açılması
B) Beylikçi
C) Ordunun bölük olay tabur sistemine göre düzenlen-
mesi C) Nişancı
D) Semt kütüphanelerinin açılması D) Kubbealtı vezirleri
E) İlk rasathanenin açılması E) Defterdar
LYS Tarih Planlı Ders Föyü 1

Tarama
7. I. Cülus 10. Türkiye'de "milli egemenlik" prensibinin fiilen gerçek-

II. Esham leşmesine temel oluşturan gelişme aşağıdakilerden
hangisidir?
III. Ulufe
Yukarıdakilerden hangileri padişahın tahta çıkmasıyla A) Cumhuriyet'in ilanı
birlikte kapıkullarına dağıtılan ücretlerdendir? B) Saltanatın kaldırılması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) Demokrasinin uygulanması
D) I ve II E) I, II ve III D) TBMM'nin açılması
E) Kabine sistemine geçilmesi
8. III. Selim Dönemi'nde Viyana'ya gönderilen daimi Os-

manlı elçisi aşağıdakilerden hangisidir? 11. İlk Türk devletlerinin,
A) Yirmi sekiz Mehmet Çelebi I. kendi alfabelerini kullanmaları
B) Yusuf Agah Efendi II. yabancı sözcükleri Türkçeleştirmeleri
C) Ratıp Efendi III. göçebe bir yaşam sürdürmeleri
D) Katip Çelebi gibi niteliklerinden hangileri, ulusçu bir anlayışı be-

nimsediklerinin göstergesidir?
E) Vani Efendi
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
9. Lozan Barış Antlaşması'ndan sonra Türkiye'deki yabancı

okulların binalarındaki dini izlerin ve işaretlerin kaldırılma-
sına karar verilmiştir. 12. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra 1909'da getirilen ye-
Yalnızca bu bilgiye dayanarak aşağıdaki sonuçlardan nilikler arasında,
hangisine ulaşılabilir? I. padişahın sürgün yetkisinin kaldırılması
II. hükümetin Meclise karşı sorumlu olması
A) Türk kültürünün gelişmesine önem verilmediği
III. ilk kez anayasal düzene geçilmesi
B) Eğitim - öğretimin devlet denetimi altına alındığı
durumlardan hangilerinin yer aldığı söylenemez?
C) Yabancı okulların millileştirildiği
D) Toplumda laikleşmeyi sağladığı A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
E) Yabancı okullarda din bilgisi eğitiminin yasaklandığı D) II ve III E) I, II ve III
2 LYS Tarih Planlı Ders Föyü

Tarama
13. Duraklama Dönemi'nde ortaya çıkan merkezi isyanlar 16. 1830 ve 1848 ihtilalleri sonucunda ortay çıkan kav-
sonucunda yeniçeriler tamamen kuruluş amaçlarından ramlar aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiş-
uzaklaşmışlardır. Yeniçeri Ocağı'nda Kuruluş dönemin- tir?
den itibaren var olan "Ocak Devlet içindir." anlayışı yerine
A) Sosyalizm – Milliyetçilik
"Devlet Ocak içindir." anlayışı hakim olmuştur.
B) Liberalizm – Mandacılık
Bu bilgiden çıkarılabilecek en doğru yargı aşağıdaki-
lerden hangisidir? C) Liberal demokrasi – Sosyalizm
D) Kapitalizm – Merkantilizm
A) Askeri güç dini amaçlar için kullanılmıştır.
E) Sosyalizm – Emperyalizm
B) Yeniçeriler Osmanlı Devleti'nin yönetimini ele geçir-
mişlerdir.
C) Osmanlı Devleti ordusunun temelini yeniçeriler oluş-
turmaktadır.
D) Merkezi isyanların çıkmasında en az yeniçeriler etkili
olmuştur.
E) Yeniçerilerin devlet içindeki konumu ve durumu de-
ğişmiştir.
17. I. Ahmet döneminde veraset anlayışında değişiklik yapıl-

14. IV. Murat zamanında devletin duraklamasının nedenlerini mış hanedanın "yaşı en büyük ve en akıllısının" başa geç-
açıklayan Koçi Bey, "Devletin bozulmasının asıl nedeni mesi sistemi uygulamaya konulmuştur.
eski düzenden uzaklaşılması değil, gelişmelere ayak uy-
Osmanlı Devleti'nin bu yolla;
durulmaması" olarak vurgulanmıştır.
I. şehzadelerin saray hayatı sürmesi,
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
II. kardeş katli uygulaması
A) IV. Murat zamanında yönetim alanında ıslahatlar ya- III. taht kavgaları yapılması
pılmıştır.
durumlarından hangilerini engellemek amacında ol-
B) Islahatların başarılı olmamasının tek nedeni gelenek- duğu söylenebilir?
çi yapıdır.
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
C) Osmanlı Devleti'nin batıdaki gelişmelere ayak uydu-
ramaması devleti geriletmiştir. D) II ve III E) I, II ve III
D) IV. Murat zamanında köklü değişiklikler yapılmıştır.

E) IV. Murat döneminde devletin kötü gidişi önlenmiştir.
15. Avrupa'da yaşanan;

I. Sanayi İnkılabı, 18. Karahanlılar devleti kaynaklarında "Şehirlerin Şahı"
II. 1830 İhtilalleri, olarak adlandırılan yer aşağıdakilerden hangisidir?
III. 1848 İhtilalleri A) Horasan

gelişmelerden hangileri Osmanlı Devleti'ni olumsuz B) Buhara
yönde etkilemiştir?
C) Kaşgar
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Semerkant
D) I ve III E) I, II ve III E) Medine

Tarama
19. Aşağıdakilerden hangisi 1920 yılında kurulan yeni 22. Aşağıdaki Türk ve İslam devletlerinden hangisinde
Türk devletinin demokratikleşmesine katkı sağlayan egemenliğin kaynağı farklı olarak uygulanmıştır?
gelişmelerden biri olduğu söylenemez?
A) Eyyubiler
A) Cumhuriyet'in ilanı B) Karahanlılar
B) Saltanatın kaldırılması C) Gazneliler
C) Çok partili yaşama geçilmesi D) Büyük Selçuklular
D) Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi E) Memlüklüler
E) Güçler birliğinin kabul edilmesi
20. I. Tevhid-i Tedrisat Kanunu

II. Latin harflerinin kabulü 23. Kurtuluş Savaşı hazırlık sürecinde "Ulusal sınırlar için-
III. Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması de vatan bir bütündür bölünemez." kararı;
IV. Soyadı Kanunu'nun kabulü I. Amasya Görüşmelerinde
Yukarıda verilen inkılaplardan hangileri doğrudan II. Erzurum Kongresinde
toplumsal yaşamı düzenlemeye yönelik olarak yapıl- III. Sivas Kongresinde
mıştır?
gelişmelerinden hangilerinde ilk kez kabul edilmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) III ve IV E) I, II ve IV
D) I ve II E) II ve III
21. 1833 Hünkar İskelesi Antlaşması'nda Boğazlarla ilgili 24. Osmanlı tarihçisi Aşıkpaşazade'nin eserinde bahset-
olarak, tiği Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda rolleri olan Ana-
I. sorun olması sürecinin doluda görev yapan dört grup arasında aşağıdakiler-
den hangisi yer almaz?
II. statü kazanmasının
III. jeopolitiğinin azalması A) Gaziyan-ı Rum
durumlarından hangilerinin ilk kez yaşanmasına ne- B) Bacıyan-ı rum

den olduğu söylenebilir? C) Abdalan-ı Rum
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Bahşiyan-ı Rum
D) I ve III E) I, II ve III E) Ahiyan-ı Rum

Tarama
25. Lozan Barış Antlaşması'nda; 28. Avrupa'nın doğu kültüründe öğrendiği kâğıt, matbaa,
I. İran sınırı, pusula ve barutun Yeniçağ'da Avrupa'da
II. Irak sınırı, I. siyasi
III. Güney (Suriye) Sınırı II. kültürel
konularından hangilerinde Misak-ı Milli'ye uygun ka- III. ekonomik

rarlar alındığı söylenemez? alanlarından hangilerinde gelişmelerin yaşanmasına
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III katkı sağladığı söylenebilir?
D) I ve II E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) II ve III E) I, II ve III
26. XVIII. yüzyılda ABD halkı Yedi Yıl Savaşları'ndan son- 29. Osmanlı Devleti'nde dış işlerinden sorumlu divan
ra bağımsızlık mücadelesini aşağıdaki hangi sömür- üyesi aşağıdakilerden hangisidir?
geci devlete karşı yürütmüş ve başarıya ulaşmıştır?
A) Şeyhülislam
A) Fransa B) İngiltere C) Hollanda
B) Reisulküttap
D) Portekiz E) Norveç C) Sadrazam
D) Nişancı
E) Defterdar
27. Tarih öncesi süreçten itibaren insanoğlunun ihtiyaçları ve

bu ihtiyaçları giderme isteği bir takım icad ve buluşların 30. Atatürk, "Bir insan, hayatında büyük muvaffakıyet göste-
yapılmasında önemli bir itici güç olmuştur. rebilir; fakat yalnız onunla yetinmek isterse, o muvaffakı-
Aşağıdakilerden hangisi bu tanıma uygun bir gelişme yet de unutulmaya mahkumdur." diyerek aşağıdakiler-
değildir? den hangisinin önemini vurguladığı söylenebilir?
A) Takvimin bulunması A) Milli iradeyi üstün tutma

B) Yazının icadı B) Var olan başarıyı geliştirme
C) Yerleşik hayata geçilmesi C) Geçmişle övünme
D) Alfabenin bulunması D) Bağımsızlığın önemini anlatma
E) Paranın bulunması E) Devlet ile halkı birbiriyle kaynaştırma

Tarama
31. Mondros Ateşkes Antlaşması'nın uygulamaya konul- 34. Osmanlı Devleti'nde tarihi olayları kaydetmekle gö-
ması sonucunda ortaya çıkan; revli kişilere verilen ünvan aşağıdakilerden hangisi-
• Kuvay-ı Milliye birliklerinin oluşması, dir?
• Milli cemiyetlerin kurulması, A) Sefaret

• Osmanlı Devleti'nin fiilen denetim altına girmesi B) Vak'anüvis
gelişmelerinin temel amacının aşağıdakilerden hangi- C) Muid
sini korumaya yönelik olduğu söylenebilir? D) Mülazım
A) Monarşik yapının baskı altından kurtarılması E) Layiha
B) Ulusal bağımsızlığın devamının sağlanması
C) Ekonomik çıkarların korunması
D) Ulusal kuvvetlerin birleştirilmesi
E) İşgallerin tamamen önlenmesi
35. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Geç Dönem mimari

eserler arasında yer almaz?
32. Mirat'ül Memalik adlı eseri ile tanınan Türk - İslam bil-
gini aşağıdakilerden hangisidir? A) Nur Osmaniye Camii
A) Piri Reis B) İshak Paşa Sarayı
B) Katip Çelebi C) Yıldız Sarayı
C) Molla Fenari D) Mostar Köprüsü
D) Seyd-i Ali Reis E) Levent Kışlası
E) Levni
33. Küçük yaşta esir veya satın alınan gençlerden oluşan

askerlerin, ilk Türk - İslam devletlerinde aşağıdaki 36. • Bilimler Devleti;
hangi askeri yapı içinde yer aldığı söylenebilir? • Bibi Hanım Mescidi
A) İkta Askerleri • Emir ünvanının kullanılması
B) Gulam Ordusu gelişmelerinin aşağıdaki hangi devletle ilişkili olduğu

söylenebilir?
C) Eyalet Askerleri
A) Çağatay B) Timur C) Cengiz
D) Gönüllüler
E) Kapıkulu Askerleri D) Memlûk E) Eyyubi

Tarama
37. II. Abdülhamit, Bulgarların Fener - Rum patrikliğinden ayrı 40. I. Osmanlı Devleti içinde yaşayan din, dil, ırk ayrımı ya-
olarak kendi kiliselerini kurmalarını sağlamış, ancak İttihat pılmaksızın herkesin eşit haklara sahip olması
ve Terakkiciler 1910 yılında çıkardıkları "Kiliseler Kanunu" II. Dünya üzerinde yaşayan tüm Türklerin bir bayrak al-
ile bütün Balkan kiliselerinin birleşmesini sağlamışlardır. tında toplanması
Bu duruma bakılarak aşağıdakilerden hangisine ula- III. Batı'nın ilerlemiş teknolojisine ve felsefi düşüncesin-
şılamaz? deki gelişmişliği Osmanlı ülkesine getirilmesi
A) Balkanlardaki kilise sorununun önemli ölçüde çözül- Osmanlı devleti içinde farklı gruplar tarafından İmpa-
müş olduğuna ratorluğun çöküşünü engellemek amacıyla savunu-
B) Balkan Hristiyanlarının birlikteliklerinin güçlendiğine lan fikir akımlarının yukarıdaki tanımlamaya uygun
sıralaması aşağıdakilerden hangisidir?
C) Osmanlı Devleti'nde iktidar değişikliği ile politika de-
ğişikliği olduğuna I II III
D) Balkanlarda Hristiyanlar lehine gelişmeler yaşandığı- A) Turancılık İslamcılık Batıcılık
na
B) Osmanlıcılık Turancılık Batıcılık
E) Balkan uluslarının Osmanlı'dan tamamen ayrılmış ol-
C) Ümmetçilik Türkçülük Osmanlıcılık
duğuna
D) Türkçülük Batıcılık Osmanlıcılık
E) Batıcılık Turancılık Osmanlıcılık
41. Osmanlı Kuruluş Dönemi'nde Haçlılarla yapılan ilk sa-

vaş aşağıdakilerden hangisidir?
38. Diyarbakır, Hasankeyf ve Mardin bölgesinde aşağıda-
ki hangi beyliğe ait tarihi eserler yer alır? A) Koyunhisar Savaşı
A) Saltuklu B) Maltepe Savaşı
B) Mengücekli C) Sırpsındığı Savaşı
C) Çaka D) I. Kosova Savaşı
D) Artuklu E) Niğbolu Savaşı
E) Danişmentli
42. Türklerde kurultay bir danışma meclisi olarak kendini da-

ima muhafaza etmiştir. Ancak; han sülalesi yok olmuş ise
işte o zaman han olabilecek kabiliyetteki bir beyi tahta bu
kurultay çıkarmıştır. Bu gelenek Asya Hunlarından Os-
manlı dönemine kadar böyle devam etmiştir.
39. Tarih öncesi devirleri inceleyen bir tarihçi; Bu bilgiyle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
I. nümizmatik,
A) Türklerde demokratik bir anlayışın olduğuna
II. arkeoloji,
B) Kurultayın daima bir karar organı olduğuna
III. epigrafya
C) Türk ırkıyla birlikte Türk kültürünün sürekliliğine
gibi tarihe yardımcı bilimlerin hangilerinden yararla-
D) Türklerde hanedanlık anlayışının yönetimde uygulan-
nabilir?
dığına
A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III
E) Yöneticiyi belirleme yönteminin genelde aynı olduğu-
D) I ve III E) I, II ve III na

Tarama
43. • Ülke hanedan üyelerinin ortak mülküdür. 46. • Hititler ve Urartular, Asur çivi yazısını kullanmışlardır.
• Devlet yönetimi hükümdar ile oğullarına verilmiştir. • Frigyalılar ve Lidyalılar, Fenike alfabesini uygulamışlar-
• Yönetim hanedanın en yaşlı ve akıllı üyesinin hakkıdır. dır.
Osmanlı devlet yönetiminde, belli dönemler de geçer- • Latin alfabesinin temelini, Fenike alfabesi teşkil etmiş-
li olmuş olan bu uygulamaların aşağıdaki sorunlar- tir.
dan hangisine çözüm bulma amacına yönelik olduğu Bu bilgiyle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşıla-
savunulabilir? maz?
A) Devletin bağımsızlığını sağlama A) Medeniyetler arası etkileşim yaşanmıştır.

B) Veraset sistemindeki sorunları giderme B) Toplumlar arasındaki etkileşim sadece ticaret yoluyla
C) İslam esaslarının uygulanmasına olmuştur.
D) Devlet - halk ilişkisinin kurulmasına C) Yenilikler tek bir uygarlıkla sınırlı kalmamıştır.
E) Hoşgörünün yaygınlaştırılmasında D) Doğu kültürü, batı kültürleri üzerinde etkili olmuştur.

E) Yenilikler, birçok kültürün ortak katkılarının bir ürünü-
dür.
47. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Anadolu'da başlayan iş-

44. Türklerde göçebe yaşam tarzından yerleşik yaşama gallere engel olmak amacıyla ilk tepki olarak kurulan
geçtikten sonra aşağıdakilerden hangisinde bir deği- ve hukuk mücadelesi veren milli cemiyetlerin özellik-
şim yaşanmıştır? leri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Siyasi egemenlik anlayışında A) Bağımsızlık düşüncesi ile hareket etmedir.
B) Taht anlayışında B) Türk milletinin işgallere karşı bir tepkisidir.
C) Federal yapıda C) Tek bir merkeze bağlı olup birlik içinde hareket etmiş-
D) Dil'de lerdir.
E) Uğraşı alanlarında D) İşgallere karşı olmuşlardır.
E) Kuvay-i Milliye hareketlerinin temelini oluşturmuşlar-
dır.
45. Atatürk'ün "Türk milletini muasır medeniyetler seviyesi-

ne ulaştırmak için çalışmak." sözü; 48. Aşağıdakilerden hangisi İlk Çağ'da Mezopotamya'da
I. milliyetçilik, kurulan uygarlıklara ait özelliklerden biri değildir?
II. halkçılık, A) Tarihi çağları ilk yaşayan uygarlıklar olması
III. inkılapçılık B) İlk yasaların yapılması
ilkelerinden hangileriyle doğrudan ilgilidir? C) Site adı verilen şehirlerin kurulması
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III D) İlk demokrasi yönetimlerinin oluşturulması
D) II ve III E) I, II ve III E) Sık sık istilalara uğramaları

Tarama
49. Moğolların, 52. Anadolu Selçuklu Devleti ile Büyük Selçuklu Devleti
I. Türk töresini yazılı hale getirmeleri, arasında aşağıdaki alanların hangisinde farklı uygula-
maların yaşandığı söylenebilir?
II. Batınilik tarikarını ortadan kaldırmaları,
III. Memlükler ile Anadolu'da savaşlar yapmaları A) Toprak sisteminde
özelliklerinden hangileri Türk kültür hayatının deva- B) Veraset anlayışında
mını sağlamaya yönelik faaliyetler arasında yer alır? C) Siyasi yapıda
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) Denizcilikte
D) II ve III E) I, II ve III E) Hukukta
53. Aşağıdaki Türk - İslam devletlerinden hangisi, ordu-

50. I. Meşrutiyet'in ilan edilmesi sonucunda Osmanlı Dev- larının temelini Kıpçak bölgesinden getirdikleri köle-
leti'nde; menlerden oluşturmuştur?
I. monarşik yapı,
A) Harzemşahlar
II. parlementer sistem,
B) Tolunoğulları
III. egemenlik anlayışı
C) Akşitler
durumlarından hangilerinde bir değişimin yaşandığı-
D) Eyyubiler
nı gösterir?
E) Gazneliler
D) I ve II E) I ve III
54. Osmanlı Devleti'nde kadın, çocuk ve yaşlıların korunma-

sı, özürlülerin bakılması ve sosyal yardımlaşmaya yönelik
kurumlar oluşturulmuştur.
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nde görülen
bu kurumlara örnek olarak gösterilemez?
A) Darüleytam
51. I. Dünya Savaşı'dan en kârlı çıkan İtilaf Devleti aşağı- B) Darülaceze
dakilerden hangisidir? C) Hilal-i Ahmer cemiyeti
A) ABD B) Fransa C) İngiltere D) Darüttalim
D) Japonya E) İtalya E) Darüşşafaka

Tarama
55. XIX. yüzyılda Batıda Osmanlı Devletiyle ilgili olarak 58. Orta Asya Türk Tarihinde yer alan,
"Şark meselesi" kavramı ilk kez aşağıdakilerden han- I. Avarlar,
gisinde kullanılmıştır?
II. Köktürk,
A) Tilsit Görüşmesinde III. Türgişler
B) Kale-i Sultaniye Antlaşmasında devletlerinden hangileri hem Orta Asya hem de Avru-
C) Viyana Kongresinde pa'da varlık göstermiştir?
D) Paris Antlaşmasında A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Berlin Konferansında D) I ve II E) II ve III
56. İlk Türk Devletlerinde uygulanan; 59. 1 Kasım 1922'de saltanatın kaldırılmasının sonucun-
da ortaya çıkan gelişmeler arasında aşağıdakilerden
I. kurultay kararları,
hangisi yer almaz?
II. hakanın emirleri,
A) Osmanlı Devleti resmen sona ermiştir.
III. örf ve adetler
B) Laiklik yolunda ilk adım atılmıştır.
durumlardan hangileri törenin kaynakları arasında
gösterilebilir? C) TBMM gücü ve otoritesi artmıştır.
D) Ulusal egemenlik alanında önemli bir adım atılmıştır.
E) Muhalefetin gücüne tamamen son verilmiştir.
57. Türk Medeni Kanunu hazırlanırken İsviçre Medeni Ka- 60. Türk Kurtuluş Savaşı süresince Fransızlara ve İtal-
nunu'nun örnek alınmasında; yanlara karşı açılan Güney Cephesi aşağıdaki geliş-
I. demokratik ve laik esaslar içermesi melerden hangisi ile tamamen kapanmıştır?
II. uygulanması ve anlaşılmasının kolay olması A) Londra Konferansı

III. Türk gelenekleriyle uyumlu olması B) Gümrü Antlaşması
özelliklerden hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? C) Lozan Barış Antlaşması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Mudanya Ateşkes Antlaşması
D) II ve III E) I, II ve III E) Ankara Antlaşması

Tarama
61. Mondros Ateşkes Antlaşması'nın ağır koşullarının 64. I. Avusturya

Osmanlı Devleti tarafından kabul edilmesinde; II. Rusya
I. İttifak güçlerine güvenilmesi, III. Lehistan
II. Wilson ilkelerine inanılması, Osmanlı Devleti, yukarıdaki devletlerden hangileri ile
III. bazı orduların terhis edilmemesi Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları ile kaybettiği top-
durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebi- rakları geri almak amacıyla mücadele etmemiştir?
lir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve II E) I, II ve III
65. • Rusya'nın, İsveç Kralı XII. Şarl'ı takip ederek Osmanlı

sınırlarını ihlal etmesi
62. I. İngiltere • Osmanlı Devleti'nin 1700 İstanbul Antlaşmasıyla Rus-

ya'ya verdiği toprakları ve hakları geri almak istemesi
II. Rusya
Yukarıdaki gelişmelerin neden olduğu Osmanlı – Rus
III. Lehistan
savaşı aşağıdakilerden hangisidir?
XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin yukarıda verilen
devletlerden hangileri ile bir ilişkisi olmamıştır? A) Poltova
A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III B) Çeşme
D) II ve III E) I, II ve III C) Prut

D) Kırım
E) Bahçesaray
66. Aşağıda verilen antlaşmalardan hangisinin karşısın-

daki bilgi ile eşleştirmesi yanlış verilmiştir?
A) El-Ariş Antlaşması Fransa'nın Mısır'ı boşaltması

63. Osmanlı Devleti'nin XVII ve XVIII. yüzyılda yaptığı aşa-
ğıdaki antlaşmalardan hangisi ikili antlaşma özelliği B) Belgrad Antlaşması Fransa'ya ilk kez kapitülas-
taşımaz? yon verilmesi
C) Küçük Kaynarca Antlaşması Ortodoksların koru-
A) Belgrat
yuculuğunun Rusya'ya bırakılması
B) Zitvatoruk
D) Kerden Antlaşması 1639 Kasrışirin Antlaşma-
C) Yaş sı'nın onaylanması
D) Bucaş E) Yaş Antlaşması Kırım'ın Rusya'ya ait olduğunun
E) Nasuh Paşa kabul edilmesi

Tarama
67. Orta Asya Türk devletlerinde uygulanan; 70. Köktürklerin;

I. karizmatik iktidar, I. Avar Devletine son vermeleri,
II. boylar şeklinde teşkilatlanma, II. Oğuz isyanlarını bastırmaları,
III. fedaratif anlayış III. boy beylerinden oluşan ve yönetimde etkili olan kurul-
durumlarından hangileri merkezi otoriteyi zayıflamış- tay meclisini oluşturmaları
tır? faaliyetlerinden hangileri Orta Asya Türk birliğini sağ-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III lamaktan çok korumaya yöneliktir?
D) I ve III E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

68. Aşağıdakilerden hangisi, ilk Türk devletlerinde devlet

başkanının görevleri arasında yer almaz? 71. XVI. yüzyıl Avrupa'sı, siyasal, bilim ve din gibi bir çok
alanda yaşanan gelişmelerin üzerinde kurulmuştur.
A) Toplumun ihtiyaçlarını karşılamak
Buna göre, Avrupa ile ilgili olarak;
B) Halkın huzur ve refahını sağlamak
I. Merkezi krallıklar güçlenmiştir.
C) Yuğ törenleri düzenlemek
II. Dogmatik düşünce yaygınlaşmıştır.
D) Sınırları genişletmek ve korumak
III. Okuma-yazma oranı artmıştır.
E) Ülkeyi töreye göre yönetmek
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
69. Türk - İslam devletlerinde hükümdar "saray", "hükümet",

"ordu" ve adalet unsurlarını kendi bünyesinde bulundur-
muştur.
72. Cengiz Han'ın torunu Hülagü Han'ın Abbasi Devleti'ni
Bu yetkilere dayanarak hükümdarın; yıkarak 1258'de İran'da kurduğu devlet aşağıdakiler-
I. yasama, den hangisidir?
II. yürütme, A) Timur
III. yargı B) Çağatay Hanlığı
gibi erklerden hangilerine etki ettiği söylenebilir? C) Kubilay Hanlığı
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) İlhanlı Devleti
D) II ve III E) I, II ve III E) Moğollar

Tarama
73. Hindistan'ın Pencap Bölgesi'nden Irak'a kadar uza- 76. Osmanlı ekonomisinde devletin gelirlerini arttırmayı,
nan bölgede egemenlik kuran, İslamiyeti Hindistan'da giderlerini daraltmayı amaç edinen bir mantık ile ha-
ilk kez yayan Türk İslam devleti aşağıdakilerden han- zinenin gücünü sürekli arttırmaya çalışan ve ulaştığı
gisidir? seviyenin altına düşmesini önlemeye çalışan sistem;
A) Tolunoğulları I. Fiskalizm,
B) Büyük Selçuklular II. Gelenekçilik,
C) Gazneliler III. İaşecilik
D) Babür Devleti modellerden hangileri ile tanımlanmıştır?
E) Akhun Devleti A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III
74. • İnebolu
• Maraş 77. Cesur kavimlerin efendisi olarak bilinen Avrupa'daki
• Antep Nibelungen destanına konu olan "Etzel" adındaki Türk
Kurtuluş Savaşı'nda önemli bir yere sahip olan bu hükümdarı aşağıdakilerden hangisidir?
şehirlerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Boris Han
A) İstiklal Madalyası'na sahip olmaları B) Attila
B) Anadolu'ya cephane aktarımını sağlamaları C) Alper Tunga
C) Kuvay-ı Milliye birliklerini kurmaları D) Rua
D) Düşmandan ilk kurtarılan yerler olmaları E) İlek
E) Azınlıklarla mücadele etmeleri
75. Atatürk döneminde yaşanan iç ve dış gelişmeler ara- 78. Türk İslam devlet teşkilatlanmasıyla ilgili, yapılan
sında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? aşağıdaki eşleştirmelerden hangisinin günümüzdeki
karşılığı doğru değildir?
A) 29 Ekim'in Milli Bayram ilan edilmesi
B) Bozkurt - Lotus olayı A) Divan-ı Humayun Bakanlar Kurulu
C) Vagon - Lits Olayı B) Sadrazam Başbakan
D) 23 Nisan'ın, Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ola- C) Nezaret-i Deavi Cumhurbaşkanı
rak ilan edilmesi D) Reisülküttap Dışişleri Bakanı
E) Varlık vergisinin çıkarılması E) Sadaret Kethüdası İçişleri Bakanı

Tarama
79. Emeviler devrinde posta ve polis teşkilatlarının kurul- 81. Avrupa'da uygulanan feodal düzenin;
masıyla, I. ekonominin toprağa dayanması
I. merkezi otoriteyi güçlendirme, II. derebeylerin gücüne kesin bağlı olunması
II. toplumsal eşitliği sağlama, III. bir bölgede birden fazla senyörün bulunması
III. mezhep birliğini sağlama özelliklerden hangileri, Avrupa'da siyasi birliğin bo-
durumlarından hangilerinin amaçlandığı söylenebi- zulduğuna kanıt olarak gösterilebilir?
lir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III
80. Abbasiler, Mısır'da kurulan İhşitlerin varlığını korumasına 82. Osmanlı Devleti'nin kısa sürede büyüyüp güçlenme-
destek vermişlerdir. sinde;
Abbasilerin bu politikasına, I. hoşgörülü ve adaletli bir politika izlemesi
I. İhşitlerin, Fatimilerle Abbasiler arasında tampon dev- II. istimalet ve iskan politikasını benimsemesi
let durumunda olması III. Oğuzların Kayı boyundan gelmesi
II. Halifeliğin Abbasilerde olması durumlarından hangilerinin etkisi olmamıştır?
III. İhşitlerin yöneticilerinin Türk olması A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
durumlarından hangilerinin neden olduğu savunula-
bilir?

Tarama
83. Aşağıdakilerden hangisi, Orhan Bey döneminde mey- 86. İlk Türk devletlerinin On iki hayvanlı Türk Takvimini
dana gelen kurumsallaşma ve teşkilatlanma çalışma- yapmaları ve kullanmalarının aşağıdakilerden hangisi
larından biri değildir? ile bir ilgisi yoktur?
A) Yaya ve Müsellem ordusunun kurulması A) Astronomi bilimi

B) İshak Paşa Sarayı'nın yapılması B) Uğraşı alanları
C) Divanıhümayun'un kurulması C) Sorunları giderme
D) Süleyman Paşa Medresesi'nin açılması D) Planlı bir yaşam
E) Gümüş paranın bastırılması E) Siyasal anlayış
87. I. Pazırık Halısı

II. Oğuz Kağan Destanı
84. Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki fetih hareketleri aşa- III. Altın Elbiseli Adam
ğıdaki padişahlardan hangisi döneminde başlamış-
IV. Paiteng Kuşatması
tır?
V. Tötö kanalı
A) I. Murat Yukarıdakilerden hangisinin Asya Hun Devleti döne-
B) Orhan Gazi mine ait olduğu söylenemez?
C) I. Bayezit
A) I B) II C) III D) IV E) V
D) I. Mehmet
E) II. Murat
88. Moğolların, Türk kültür inancı ve dilini öğrenmesinde

85. I. Asklepion sağlık merkezi ve Moğolların bir kısmının da Türkleşmesinde etkili
II. Ziggurat tapınağı olan Türk devleti aşağıdakilerden hangisidir?
III. Tapates halısı A) Köktürkler

Yukarıda verilen kavramlardan hangilerinin İlk Çağ B) Turfan Uygurları
Anadolu uygarlıklarına ait olduğu söylenebilir?
C) Karluklar
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) Türgişler
D) II ve III E) I, II ve III E) Kıpçaklar

Tarama
89. XV ve XVI. yüzyıl klasik Osmanlı mimari yapıları ara- 91. İslam dünyasında yaşanan,
sında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? I. Ridde Olayı,
A) Topkapı Sarayı II. Hakem olayı,
B) Hacı Bayram Camii III. Kerbela Olayı
C) Mihrimah Sultan Medresesi hangileri sonucunda İslam dünyasında mezhep ayrılı-
D) Rumeli Hisarı ğına neden olacak gelişmeler yaşanmıştır?
E) Fatih Camii A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

90. I. Cemel Vakası 92. Osmanlı Devleti'nde Anadolu Türk siyasi birliğinin ke-
sin olarak sağlandığı savaş aşağıdakilerden hangisi-
II. Sıffın Olayı
dir?
III. Kerbela Olayı
Yukarıdaki olayların kronolojik sıralaması aşağıdaki- A) Kırkdilim
lerden hangisinde doğru verilmiştir? B) Preveze
A) I, II ve III B) II, III ve I C) II, I ve III C) Mercidabık
D) III, I ve II E) III, II ve I D) Turnadağ

E) Çaldıran
92. D 91. D 90. A 89. B 88. B 87. E 86. E 85. C 84. B 83. B 82. C 81. D 80. A 79. A 78. C 77. B 76. A 75. E 74. A 73. C
49. A 50. E 51. C 52. D 53. D 54. D 55. C 56. E 57. C 58. D 59. E 60. E 61. A 62. A 63. A 64. C 65. C 66. B 67. E 68. C 69. E 70. B 71. B 72. D
Cevaplar
25. A 26. B 27. C 28. E 29. B 30. B 31. B 32. D 33. B 34. B 35. D 36. B 37. E 38. D 39. A 40. B 41. C 42. B 43. B 44. E 45. C 46. B 47. C 48. D
9. B 10. D 11. C 12. B 13. E 14. C 15. A 16. C 17. D 18. D 19. E 20. D 21. A 22. E 23. B 24. D 8. C 7. A 6. A 5. D 4. E 3. E 2. C 1. A

LYS // COĞRAFYA FÖY NO
TARAMA
LYS Tipi Sorular 02
1. • Erzurum ve Bayburt civarında kurulmuştur. 4. • Dede Korkut Hikayeleri
• Anadolu'da kurulan ilk Türkmen beyliğidir. • Ergenekon Destanı
• Tepsi Minare bu beyliğe ait mimari yapıdır. • Sine Uşi Yazıtları
Yukarıda özellikleri verilen beylik aşağıdakilerden • Manas Destanı
hangisidir? • Yenisey Yazıtları
A) Saltuklular Yukarıdaki gelişmelerle ilgisi olmayan Türk devleti
B) Mengücekliler aşağıdakilerden hangisidir?
C) Danişmentliler A) Oğuzlar
D) Artuklular B) Köktürklar
E) Çaka Beyliği C) Avarlar
D) Kırgızlar
E) Uygurlar
2. Türklerin, İslamiyet'in benimsenmesiyle birlikte Türk 5. Türklerde görülen;

devlet teşkilatında aşağıdaki alanların hangisinde • Bozkır kültürü
daha az değişim yaşadığı söylenebilir?
• Göçebe yaşam şekli
A) Dil aşağıdakilerden hangisi üzerinde olumlu bir etki yap-
B) Askerlik mamıştır?
C) İnanç A) Savaşçılıkta
D) Hukuk B) Ekonomide
E) Sanat C) Cesarette
D) Mücadelecilikte
E) Dayanışmada
6. Uygur Türklerinin yaşam tarzının değişmesi;

3. Abbasi Halifesinden "Doğunun ve Batı'nın Sultanı" ün- I. dil yapısı
vanını alan ilk Türk Bey'i aşağıdakilerden hangisidir?
II. geçim kaynağı
A) Melikşah III. hanedan anlayışı
B) Tuğrul Bey durumlarından hangileri üzerinde bir değişikliğe ne-
C) Gazneli Mahmut den olduğunu söylenebilir?
D) Çağrı Bey A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Alp Arslan D) I ve III E) I, II ve III

Tarama
7. Margos ve Anatolius Antlaşmaları aşağıdaki hangi 10. I. Kapitülasyonların kaldırılması

devletler arasında imzalanmıştır? II. Maarif teşkilatı hakkında kanun
A) Avrupa Hun – Bizans III. Millet mekteplerinin açılması
B) I. Köktürk – Sasani Yukarıdakilerden hangilerinin okuma - yazma oranını
C) I. Köktürk – Bizans artırmaya yönelik olduğu söylenebilir?
D) Bizans – Sasani A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
E) Peçenek – Hazar D) II ve III E) I, II ve III
11. Duraklama Dönemi'nde yaşanan;

8. Aşağıdakilerden hangisi Kavimler Göçü tarihinden
sonra kurulan Türk Devletlerinden biri değildir? I. tımar sisteminin bozulması
II. kafes usulünün benimsenmesi
A) Asya Hun
III. beşik ulemalığının uygulanması
B) Türgiş
gibi durumlardan hangileri Osmanlı Devleti'nde hem
C) Uygur
ekonomiyi hem de orduyu olumsuz yönde etkilediği
D) Kutluk savunulabilir?
E) Avrupa Hun
12. II. Osman'ın yeniçeri ocağını kaldırıp yerine yeni bir ordu
kuracağı söylentileri sonucunda yeniçeriler ayaklandı. Bu
9. Abbasi Halifesi Niğbolu Zaferi'nden sonra Yıldırım Baye- ayaklanmanın sonunda II. Osman yeniçeriler tarafından
zıd'a "Sultan-ı İklim-i Rum" ünvanını vermiştir. öldürüldü.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun Osmanlı Devle- Bu bilgiler dikkate alındığında;
tine sağladığı katkılardan biri olduğu savunulabilir? I. Yapılan ıslahatları halk benimsemiştir.
A) Balkan hakimiyetinin kesinleşmesi II. II. Osman köklü bir değişimi amaçlamıştır.
B) Ekonomik durumun düzelmesi III. Yeniçerilerin saygınlığı artmıştır.
C) Savaşlarda halifeden askeri yardım alınması yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
D) Anadolu'da padişahın otoritesini arttırması A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

E) İslam dünyasının lideri haline gelmesi D) I ve III E) II ve III

Tarama
13. Mustafa Kemal'e TBMM tarafından gazilik ünvanı ve 16. Osmanlı Devleti'nde medreselerde eğitim sisteminin
mareşallik rütbesi aşağıdaki hangi savaşta gösterdiği bozulmasında;
başarı sonucunda verilmiştir? I. beşik ulemalığı,
A) Dumlupınar II. akılcılıktan uzaklaşılması,
B) Anafartalar III. kanun-i kadim
C) Trablusgarp uygulamalarından hangileri etkili olmuştur?
D) Sakarya A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
E) Büyük Taarruz D) II ve III E) I, II ve III
17. Osmanlı sanatının önemli isimlerinden biri olan Lev-

14. Kurtuluş Savaşı dönemiyle ilgili aşağıda yazılan eser
ni, aşağıdaki sanat dallarından hangisi ile tanınmış-
ve yazar eşleştirmelerinden hangisi doğru değildir?
tır?
A) Yakup Kadri Milli Savaş Hikayeleri
A) Ciltçilik
B) F. Rıfkı Atay Zeytindağı
B) Minyatür
C) Kazım Karabekir İstiklal Harbimiz
C) Hat
D) Halide Edip Ateşten Gömlek
D) Çini
E) Mithat Cemal Çankaya
E) Mimari
18. I. Çırağan
15. I. İtalya
II. Dolmabahçe
II. İspanya
III. Beylerbeyi
III. Yunanistan
Yukarıdaki saraylardan hangileri XVIII. yüzyılda Os-
Yukarıdakilerden hangileri Türkiye'nin Milletler Cemi- manlı mimarisinde etkili olmaya başlayan Avrupa mi-
yeti'ne katılmasında ve üye olmasında etkisi olmuş- mari tarzı örnek alınarak inşa edilmiştir?
tur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III

Tarama
19. I. Fes ve pantolon giyilmesi 22. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde görülen "Beşik Ule-
II. Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması malığı" durumu,
III. Posta teşkilatının kurulması I. ilmiye,
IV. Resmini devlet dairelerine astırması II. kalemiye,
II. Mahmut Dönemi'nde görülen bu uygulamalardan III. seyfiye

hangileri merkezi otoriteyi güçlendirme amacı taşıdı- sınıflarından hangilerindeki bozulmayı ifade etmekte-
ğı söylenebilir? dir?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) III ve IV A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I, III ve IV E) II, III ve IV D) I ve II E) II ve III
20. Geliri medrese, imarethane, cami, kervansaray ve hasta- 23. Osmanlı Devleti'nin Duraklama Dönemi'nde, Anado-
ne gibi sosyal tesislerin işletilebilmesi için ayrılan arazile- lu'da ortaya çıkan Celali İsyanlarının yaygınlaşmasın-
re vakıf arazileri denilmektedir. da aşağıdakilerden hangisinin etkisi görülmemiştir?
Aşağıdakilerden hangisi Vakıfların devlete sağladığı A) Tımarların rüşvet ve iltimas karşılığı verilmesi
katkılar arasında gösterilebliir?
B) Cülus bahşişlerinin ödenememesi
A) Sosyal refah alanını güçlendirmek ve geliştirmek C) Savaşların uzaması toprakların boş kalması
B) Devletin gelirlerini arttırmak D) Sosyo- ekonomik yapının bozulması
C) Askeri harcamalara katkı vermek E) Köylüden haksız vergi alınması
D) Vergilerin düzenli bir şekilde toplanmasını sağlamak
E) Hazine gelirlerini arttırmak
24. Mustafa Kemal'in, Kurtuluş Savaşı sırasında eğitim - öğ-

retim işlerini ihmal etmemiş; savaşların en çetin geçtiği
dönemlerde bile eğitim toplantıları yapmış, okulların açık
olmasını istemiştir.
21. Osmanlı devlet yönetiminde;
Atatürk'ün bu yaklaşımı;
I. askerlik,
I. ulusal eğitim politikasının belirlenmesi
II. yargı,
II. eğitiminde savaş kadar önemli olduğu düşüncesi
III. maliye,
III. eğitime yönelik inkılapların gerçekleşmesine önem
IV. eğitim
verilmesi
alanlarından hangilerindeki düzenlemeler, ilmiye sını-
durumlarından hangileri ile ilişkilendirilebilir?
fı tarafından yürütülmektedir?
D) II ve IV E) II, III ve IV

Tarama
25. Kurtuluş Savaşı hakkında bilgi veren "İstiklal Harbimiz" 28. I. Mühimme defterleri
adlı eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir? II. Şeriye sicilleri
A) Kazım Karabekir III. İlmiye kayıtları
B) Faik Rıfkı Atay Yukarıda verilenlerden hangileri ulema sınıfının kay-
C) Cemal Kuntay nakları arasında gösterilemez?
D) Mehmet Akif A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
E) Halide Edip D) I ve III E) II ve III
29. Osmanlı Devleti'nde müslüman ahaliden 1/10 oranın-

26. 1792 Yaş Antlaşması ile Kırım'ın bir Rus toprağı olduğu da alınan ürün vergisi aşağıdakilerden hangisidir?
Osmanlı tarafından da kabul edilmiştir.
A) İspenç
Bu gelişmeye göre;
B) Çiftbozan
I. Osmanlı Devleti'nin egemenlik alanı daralmıştır.
C) Öşür
II. Karadeniz üzerindeki Rus nüfuzu güçlenmiştir.
D) Biştegani
III. Milliyetçilik hareketleri başarıya ulaşmıştır.
E) Çift resmi
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
27. Osmanlı ordu teşkilatı içinde askeri eğitim ve talim

kurumları arasında aşağıdakilerden hangisi yer al- 30. I. Ayak
maz? II. İkindi
A) Cambazhane III. Galebe
B) Tophane Yukarıda verilenlerden hangileri veziriazam tarafın-
C) Kılıçhane dan toplanan divanlardan biri olduğu söylenebilir?
D) Humbarahane A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Darphane D) I ve II E) II ve III

Tarama
31. Aşağıdaki gelişmelerden hangisi Osmanlı Devleti'nin 34. 1243 yılında yapılan Kösedağ Savaşı'nın sonuçları
milliyetçilik akımının İmparatorluk üzerindeki etkile- arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
rini zayıflatmak amacıyla yaptığı çalışmalar arasında
A) Anadolu'da bayındırlık ve İmar faaliyetlerinin durması
yer almaz?
B) Anadolu Selçuklu Devleti'nin resmen sona ermesi
A) Osmanlıcılık politikası
C) Anadolu Türk siyasi birliğinin bozulması
B) Islahat Fermanı
D) Anadolu'da ticari hayatın gerilemesi
C) Kırım'ın bağımsız olması
E) Anadolu'da II. Beyliklerin kurulması
D) I. Meşrutiyet'in ilanı
E) Tanzimat Fermanı
35. I. Eyyubiler
32. Çin'de maytap ve havai fişek yapımında kullanılan barut II. Musul Atabeyliği
Orta Çağ'ın sonlarında ateşli silahlarda kullanılmaya baş-
III. Türkiye Selçuklu Devleti
lanmıştır.
Yukarıdaki siyasi güçlerden hangileri, Haçlı Orduları-
Bu gelişmenin Avrupa'da aşağıdakilerden hangisinin
na karşı mücadele etmiştir?
yıkılmasında etkisi olduğu söylenebilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
A) Mutlak krallıkların
B) Feodalite rejiminin
C) İmparatorlukların
D) Mutlak monarşilerin
E) Ulus devletlerinin
33. 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanında "her gücün

üstünde kanun gücü olduğu" kabul edilmiştir.
Bu durumun Osmanlı Devleti'nde, 36. Türkiye Selçuklu Devleti döneminde Anadolu'da gö-
rülen aşağıdaki gelişmelerden hangisinde, Moğol isti-
I. anayasal düzene geçilmesi,
lasının olumlu bir etkisi olduğu söylenebilir?
II. hukuken üstünlüğü sağlama,
A) Anadolu'da Türkmen nüfusunun artmasında
III. devletin teokratik yapısını güçlendirme
B) Anadolu'da imar faaliyetlerinin hızlanmasında
durumlardan hangilerine zemin hazırladığı savunula-
bilir? C) Konya'nın başkent yapılmasında
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Samsun ve Sinop'un ele geçirilmesinde

E) Miryokefalon savaşının kazanılmasında

Tarama
37. Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye Selçuklu Devleti ile 40. UNESCO tarafından 1987 yılında dünya kültür mirası
ilgili doğru bir bilgi değildir? listesine alınan dünyanın sekizinci harikası olarak ni-
telendirilen yer aşağıdakilerden hangisidir?
A) Haçlılarla mücadele etmişlerdir.
B) Anadolu'da, Türk kültürünün yayılmasına katkıları ol- A) Nemrut Dağı
muştur. B) Asklepion Sağlık Merkezi
C) Anadolu'nun Türk yurdu olmasını kesinleştirmişlerdir. C) Bergama
D) Anadolu'da ilk kültür ve sanat eserleri inşa etmişler- D) Kapodakya bölgesi
dir. E) Çemberlitaş
E) Anadolu'nun bilim ve kültür merkezi haline gelmesini
sağlamışlardır.
41. Aşağıdakilerden hangisi "Türk" kavramının anlamla-

38. Bizans kaynaklarında ilk defa Türkiye adı; rından biri değildir?
I. Orta Asya, A) Miğfer

II. Anadolu, B) Göç eden
III. Orta Doğu C) Töreli
bölgelerinden hangileri için kullanılmıştır? D) Güçlü, kuvvetli
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Olgunluk çağı
42. MÖ 162'de Selevkos İmparatorluğunun çökmesi üze-

39. I. Cihannüma rine Adıyaman bölgesinde kurulan krallık aşağıdaki-
lerden hangisidir?
II. Keşfü'z - Zunun
III. Kitab-ı Bahriye A) Hurriler
Katip Çelebi'nin eserleri arasında yukarıdakilerden B) Komagene
hangileri yer almaz? C) Urartular
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) Luviler
D) I ve III E) II ve III E) Kapatokya

Tarama
43. • Lidyalıların – Ticaretle 46. Aşağıdaki Osmanlı aydın ve düşünürlerinden hangisi

• Frigyalıların – Tarımla hem I. İbrahim'e hem de IV. Murat'a Islahat raporları
hazırlayıp sunmuştur?
• Fenikelilerin – Kolonicilikle
uğraşmasında belirleyici unsur olarak, A) Köprülü Mehmet Paşa
I. coğrafi konumları, B) Koçi Bey
II. siyasal yapıları, C) Tursun Bey
III. yaşam tarzları D) Mustafa Ali
durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebi- E) Piri Reis
lir?
47. I. Minyatür
44. Anadolu'nun Tarih öncesini aydınlatan merkezleri II. Hat
arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
III. Çinicilik
A) Alişar B) Truva C) Hacılar Yukarıdaki sanat dallarından hangilerinin ilk örnekle-
D) Uruk E) Karain rinin İslamiyet öncesi Türklerde de kullanıldığı söyle-
nebilir?
48. • Kanuni Sultan Süleyman döneminin ünlü coğrafyacısı-

dır.
• "Kitab-ı Bahriye" adlı eserinde dünyanın yuvarlak olu-
şundan gel-git olayları ve pusulanın kullanımı gibi ko-
nulara yer vermiştir.
45. XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde, Şeyhülislam Fey-
zullah Efendi'nin görevden alınmasına ve öldürülme- Yukarıda özellikleri verilen bilim adamı aşağıdakiler-
sine neden olan olay aşağıdakilerden hangisidir? den hangisidir?
A) Çınar Olayı A) Uluğ bey

B) Vakay-ı Hayriye Olayı B) Matrakçı Nasuh
C) Vak'ayı Vakvakiye Olayı C) Piri Reis
D) Edirne Olayı D) Seydi Ali Reis
E) Bucuktepe Olayı E) Naima

Tarama
49. Anadolu'da Türkiye Selçuklu Devleti dönemine ait 52. Konya - Aksaray arasında inşa edilen Sultan Hanı
medrese yapıları arasında aşağıdakilerden hangisi aşağıdaki alanlardan hangisinde halka hizmette bu-
yer almaz? lunmuştur?
A) Karatay A) Hamam B) Askeri C) Ticaret
B) Buruciye D) Külliye E) Dini

C) Gök
D) Nizamiye
E) Caca Bey
53. Osmanlı Devleti'nin piyasada istenilen kalitede, fiyat-

50. • Hıdırlık ta ve yeterli miktarda mal bulundurulması adına yap-
• Haburman tığı uygulama, aşağıdakilerden hangisidir?
• Belkıs
A) İaşecilik
Yukarıda verilen Türkiye Selçukluları ve Beylikler dö-
B) Merkantilizm
neminde inşa edilen yapıların aşağıdaki alanlardan
hangisiyle ilgili olduğu söylenebilir? C) Liberalizm
D) Fiskalizm
A) Köprü B) Medrese C) Şifahane
E) Gelenekçilik
D) Kervansaray E) Kışla
54. Selçuklu Devleti'nde esnaf ve zanaatkârlar arasında

dayanışmayı sağlamak, üyelerine mesleki eğitim ver-
mek, esnaf ahlakı ve vicdanını da yerleştirmek ama-
51. I. Malabadi Köprüsü cıyla kurulan esnaf örgütlenmesi aşağıdakilerden
II. Hatuniye Medresesi hangisidir?
III. Mama Hatun Kümbeti A) İkta Sistemi
Yukarıda verilenlerden hangileri Artuklu Beyliği döne- B) Kervansaray
mine aittir?
C) İmarethane
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Vakıf Sistemi
D) I ve II E) II ve III E) Ahi Teşkilatı

Tarama
55. Türk tarihinde Türklerin kullandıkları marşlar arasın- 58. I. Nene Hatun
da; II. Halide Edip
I. Mecidiye Marşı, III. Şerife Bacı
II. Mahmudiye Marşı, IV. Halime Çavuş
III. Süleymaniye Marşı V. Hafız Selman İzbeli
hangilerinin yer aldığı söylenemez? Yukarıda verilenler kadın kahramanlarımızdan hangi-
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II si Kurtuluş Savaşı'nda görev almamıştır?
D) I ve III E) II ve III A) I B) II C) III D) IV E) V
59. İlk Türk devletlerinde görülen;

I. yazılı hukuk kurallarının olmaması,
II. hapis cezalarının on günle sınırlı olması,
56. Cumhuriyet döneminde yaşanan;
III. davalara Yargucunun bakması
I. Nasturi İsyanı
gibi hukuki anlayışlardan hangilerinin mevcut yaşam
II. Menemen Olayı
tarzının bir sonucu olarak ortaya çıktığı söylenebilir?
III. Şeyh Sait İsyanı
olaylardan hangilerinin "Musul"un kaybedilmesi ile
ilişkili olduğu söylenebilir? D) I ve II E) II ve III
60. • Kırım'a bağımsızlık verilecektir.

• Rusya, Osmanlı ülkesindeki Ortodoks ve Slav vatan-
daşları himaye edebilecektir.
• Osmanlı Devleti Rusya'ya savaş tazminatı ödeyecektir.
1774 Küçük Kaynarca Antlaşmasının yukarıda verilen
maddelerine bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisi-
ne ulaşılamaz?
A) Karadeniz Rusların kontrolüne girmiştir.

B) Osmanlı savaş suçlusu sayılmıştır.
57. Almanya ve İtalya'nın bölgeyi tehdit etmesi üzerine
C) Balkan toprakları Rusya'nın nüfuz bölgesi haline geti-
1934 yılında kurulan Balkan Antantı'na üye devletler
rilmiştir.
arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
D) Rusya'nın Osmanlı'nın iç işlerine karışmasına zemin
A) Bulgaristan B) Türkiye C) Yugoslavya
hazırlamıştır.
D) Yunanistan E) Romanya
E) Osmanlı'nın egemenlik alanı daralmıştır.

Tarama
61. Harf Devrimi'nin yapılması ve Yeni Türk harflerinin ka- 64. Avrupa'da 1815 - 1827 yılları arasında yaşanan Resto-
bul edilmesi konusu ilk kez aşağıdakilerden hangisin- rasyon dönemi aşağıdaki hangi olay sonucunda baş-
de gündeme gelmiş ve kapsam dışı olduğu için kabul lamıştır?
edilmemiştir?
A) Viyana Kongresi
A) I. Maarif Kongresi'nde B) 1830 İhtilalleri
B) İzmir İktisat Kongresi'nde C) Sanayi Devrimi
C) I. Tarih Kongresi'nde D) 1848 İhtilalleri
D) I. Türk Dil Kurultay'ında E) Fransız İhtilali
E) II. TBMM'nin Açılışında
62. XVI. ve XVII. yüzyıl sonlarına kadar Batı Avrupa'da et- 65. Türk - İslam Devletlerinde duvar kabartma sanatına
kili olan bir ülkenin zenginliğinin sahip olduğu altın verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?
ve gümüş gibi madenlerin miktarıyla ilişkili olduğunu
ifade eden akımın; A) Vitray
I. Fiskalizm, B) Telkari
II. İaşecilik, C) Kündekari
III. Merkantilizm D) Oymacılık
kavramlarında hangileriyle ilgili olduğu söylenebilir? E) Malakâri
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

66. Erzincan Kemah bölgesinde aşağıdaki Türk beylikle-

63. 1789'da çıkan Fransız İhtilali'nin toplumsal sonuçları
rinden hangisine ait eserlerin yer aldığı söylenebilir?
arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Saltuklular
A) Ulusal bilincin güçlenmesi
B) Mengücekliler
B) Sosyal eşitsizliğin giderilmesi
C) Danişmentliler
C) İnsan haklarının evrenselleşmesi
D) Artuklular
D) Eşitlik, adalet ve özgürlüğün yaygınlaştırılması
E) Çaka Beyliği
E) Mutlak monarşilerin zayıflaması

Tarama
67. Cumhuriyet tarihinde yapılan; 70. Osmanlı Devleti'nden günümüze de yansıyan Batı
• Etibank kuruldu. Trakya Türk azınlığı sorununun;
• Merkez Bankası kuruldu. I. Balkan Savaşları
• I. Beş yıllık Kalkınma Planını uygulandı II. I. Dünya Savaşı
yeniliklerin ilgili olduğu alan ve ilke aşağıdakilerden III. 93 Harbi

hangisinde doğru eşleştirilmiştir? olaylarından hangilerinin sonuçları ile ilgili olduğu
söylenebilir?
Alan İlke
A) Sosyal Milliyetçilik
B) Sanayi Halkçılık
C) Ekonomi Devletçilik
D) Hukuk İnkılapçılık
E) Eğitim Laiklik
71. Son Osmanlı Mebusan Meclisi'nde kabul edilen Mi-

68. Bir şeyin, olayın, hareketin ve sözlerin suç sayılabilmesi sak-ı Milli kararları arasında,
için ve suç olarak tanımlanabilmesi ve cezai işlemlerin ya-
I. ulusal egemenlik,
pılabilmesi ancak yasanın varlığı ile mümkündür.
II. ulusal bağımsızlık,
Bu anlatıma uygun olan gelişme aşağıdakilerden han-
gisidir? III. ulusal sınırlar
anlayışlarından hangileriyle ilgili bir hüküm yer alma-
A) Teşvik-i Sanayi Kanunu – Özel sektörün desteklen-
mıştır?
mesi
A) Yalnız II B) Yalnız I C) Yalnız III
B) Ayaklanmaların çıkması – Medeni Kanun'un kabulü
C) Eğitimde ikiliğin varlığı – Tevhid-i Tedrisat Yasasının D) I ve II E) I ve III
çıkarılması
D) Okuma ve yazmanın geliştirilmek istenmesi – Harf
inkılabının çıkarılması
E) Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nun çıkarılması – İstiklal
mahkemelerinin açılması
72. Anadolu'da; Çatalhöyük ve Çavuştepe bölgelerinde yapı-

lan kazılarda insanların toplu olarak yaşadıkları saban ve
oral kullandıkları gün ışığına çıkarılmıştır.
69. Kurtuluş Savaşı hazırlık sürecinde "Ulusun bağımsız- Buna bilgileri göre;
lığını yine ulusun azmi ve kararı kurtaracaktır." kararı ilk I. yazılı sözleşme metinleri
kez aşağıdakilerden hangisinde yer almıştır? II. saklama kapları
A) Sivas Kongresinde III. tarım aletleri
B) Erzurum Kongresinde bu bölgelerde hangilerinin bulunma olaslığından söz
C) Edirne Kongresinde edilemez?
D) Amasya Genelgesinde A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

E) Lüleburgaz Kongresinde D) I ve II E) II ve III

Tarama
73. II. Mahmut döneminde çıkarılan Takvim-i Vekayi adlı 76. Tarihçinin kullandığı kaynakları oluşturan belgeler yazılı
gazetenin toplumda; ve yazısız olmak üzere ikiye ayrılır.
I. günlük olaylarla ilgili bilgi edinme, Aşağıdakilerden hangisi yazısız kaynakların ortaya
II. olayları yakından izleme, çıkarılmasında tarihe yardımcı olan bilim dalıdır?
III. düşünce anlayışını geliştirme A) Filoloji

durumlarından hangileri üzerinde olumlu etki yaptığı B) Nümizmatik
söylenebilir? C) Epigrafya
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Paleografya
D) I ve II E) I, II ve III E) Arkeoloji
74. M.Ö 8000 – 5000 yılları arasında Anadolu'da ilk köy

yerleşmesinin başlaması aşağıdakilerden hangisinin 77. İspanya ve Portekiz'in başlattığı Coğrafi Keşifler hem Av-
kesin kanıtıdır? rupa'da hem de doğu İslam ülkelerinde ekonomik değişik-
liklere ve yeni yerlerin keşfedilmesine neden olmuştur.
A) Göçebe hayatın sürdüğünü
Bu durum keşiflere, en çok aşağıdaki özelliklerden
B) Tarıma geçildiğini hangisini kazandırmıştır?
C) Tarih devirlerinin başladığını
A) Evrensellik
D) Demirin kullanıldığını
B) Bilimsel gelişme
E) Paranın kullanıldığını
C) İnanç özgürlüğü
D) Merkezi siyasetçilik
E) Makyavelist düşünce
75. Kurtuluş Savaşı döneminde yaşanan,

I. TBMM ile Fransa arasında Ankara Antlaşmasının im-
zalanması
II. Osmanlı Hükümetinin Lozan'a çağrılması üzerine
TBMM'nin saltanatı kaldırması 78. Osmanlı sosyal yaşamında tarım ve hayvancılıkla uğ-
raşan ve vergi vermekle yükümlü olan halka verilen
III. Londra Konferansına, Osmanlı Hükümeti ile TBMM
isim aşağıdakilerden hangisidir?
hükümetinin birlikte çağrılması
bu gelişmelerden hangileri "Türk ulusu yalnız TBMM A) Azınlık
tarafından temsil olunur" ilkesi doğrultusundaki geliş- B) Reaya
meler arasında yer almaz?
C) Mültezim
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Bezirgan
D) I ve II E) II ve III E) Zımmi

Tarama
79. Osmanlı Devleti'nde halka hizmet için kurulan aşağı- 82. Osmanlı Devleti'nin demokratikleşme sürecine girme-
daki eserlerden hangilerinde doğrudan ticareti geliş- sinin ilk adımı olarak;
tirme amacı taşımaz? I. Tanzimat Fermanı
A) Kervansaray B) Bedesten C) Arasta II. I. Meşrutiyet
D) Han E) Külliye III. Sened-i İttifak
olaylarından hangileri kabul edilmektedir?
80. Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında imzalanan Balta Li-

manı Ticaret Antlaşmasına göre Müslüman - Türk tüccar- 83. Ahi Teşkilatı'nın özellikleri arasında aşağıdakilerden
lar % 8 veya % 12 gümrük vergisi öderler İngiliz tüccarlar hangisi gösterilemez?
ise % 8 veya % 5 gümrük vergisi ödeyeceklerdi.
A) Ürün fiyatlarını kontrol etmek
Bu bilgiyle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşıla-
B) Ürün kalitesini kontrol etmek
maz?
C) Mesleki eğitim vermek
A) Osmanlı ülkesi İngiltere'nin yarı sömürgesi haline gel- D) Üretici, tüketici haklarını korumak
miştir.
E) Vakıfları denetlemek
B) Osmanlı ekonomisi dışa bağımlı hale gelmiştir.
C) Yerli tüccarlar ekonomik yönden zarar görmüştür.
D) Osmanlı Devleti'nin İngiltere ile imzalandığı son ticari
anlaşmadır.
E) İngiltere'nin pazar ve hammadde imkanları güçlen-
miştir.
84. Anadolu'da yer alan;

• Hacı Kılıç
81. 1826 Vakay-ı Hayriye olayı ile yeniçeri ocağının kaldı- • Divriği
rılması durumu; • Hunad Hatun
I. hukuk mimari yapıları aşağıdaki hangi alandaki çalışmalara
II. askerlik örnek olarak gösterilebilir?
III. idari A) Anıt mezar

alanlarından hangilerine olumlu bir katkı sağladığı B) Külliye
söylenebilir? C) Türbe
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Medrese
D) II ve III E) I, II ve III E) Camii

Tarama
85. Osmanlı Devleti, Yükselme Döneminde ilk resmi ant- 88. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra yaşanan gelişmeler
laşmayı aşağıdaki hangi devletle imzalamıştır? arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Avusturya A) 31 Mart Olayı

B) Ceneviz B) Adana'da Ermeni isyanının çıkması
C) İran C) Fecr-i ati topluluğunun kuruluşu
D) Macaristan D) V. Mehmed Reşat'ın tahta çıkarılması
E) Venedik E) Haydarpaşa Rıhtımı'nın işletmeye açılması
89. Boylar halinde yaşayan Türklere atlı göçebe kültürü-

86. • Üretimin denetlenmesi nün kazandırdığı özellikler arasında aşağıdakilerden
hangisi yer almaz?
• Kalite standartlarının düzenlenmesi
• Meslek eğitimi verilmesi A) Teşkilatçılık
• Üreticiye güvence verilmesi B) Bozkır kültürü
gibi gelişmeler Osmanlı Devleti'nde aşağıdakilerden C) Dayanışma
hangisi tarafından yürütülmüştür? D) Göçebelik
A) Lonca teşkilatı E) Özgünlük
B) Narh Sistemi
C) Mütesellimler
D) Kazasker
E) Bac-i Bazari
87. Şehirlerde hububat ürünlerinin saklandığı yerlerden

sorumlu ve ürünlerin ihtiyaç oranında eşit bir şekilde 90. Aşağıdakilerden hangisi bir bölgede doğrudan tarım
halka dağıtımını yapan görevli aşağıdakilerden hangi- yapıldığının kanıtı değildir?
sidir?
A) Kara saban
A) Beyt'ül mal Emini B) Mandıra
B) Muhtesip C) Sulama kanalları
C) Bac Emini D) Tohumluk buğday ambarları
D) Kapan Emini E) Düven
E) Vezzan

Tarama
91. Yusuf Has Hacip "Kutadgu Bilig"de "Vezir hükümdarın eli 93. Osmanlı ekonomisini olumsuz olarak etkileyen geliş-
demektir. Onlar işlerini bu eller ile görürler. Beylerin yükü- meler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
nü yüklenen beyliğin temelini sağlamlaştıran vezirdir."
A) Coğrafi Keşifler
Bu bilgiyle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşıla-
B) Balta Limanı Ticaret Antlaşması
maz?
C) Duyun-u Umumiye'nin kurulması
A) Vezirler yürütme gücüne sahiptir.
D) Cülus'un kaldırılması
B) Hükümdarın güçlü olmasında vezirler etkilidir.
E) Kapitülasyonların sürekli hale getirilmesi
C) Vezirler hanedan üyeleri arasından seçilir.
D) Vezirlerin yeterli ve yetenekli olması devleti güçlendi-
rir.
E) Vezirler yönetimde ve icraatta yetkili ikinci adamdır.
92. Ulusçuluk; her milletin kendi devletini kurup kendi gelece- 94. Dede Korkut Hikayelerini yazılı hale getiren ve Ku-
ğine kendisinin karar vermesidir. ran-ı Kerim'i ilk kez Türkçe'ye çeviren Türk devleti
Bu tanıma göre; aşağıdakilerden hangisidir?
I. Turancılık A) Sasaniler
II. İslamcılık B) Akkoyunlular
III. Osmanlıcılık C) Altın Orda
gibi fikir akımlarından hangilerinin ulusçuluk akımı- D) Memlüklüler
nın etkisini önlemeye yönelik olarak ortaya çıktığı sa- E) Selçuklular
vunulabilir?
73. E 74. B 75. C 76. E 77. A 78. B 79. E 80. D 81. D 82. C 83. E 84. B 85. E 86. A 87. D 88. E 89. E 90. B 91. C 92. C 93. D 94. B
49. D 50. A 51. D 52. C 53. A 54. E 55. B 56. D 57. A 58. A 59. D 60. A 61. B 62. B 63. E 64. A 65. E 66. B 67. C 68. E 69. D 70. A 71. B 72. A
Cevaplar
25. A 26. B 27. E 28. A 29. C 30. B 31. C 32. B 33. D 34. B 35. E 36. A 37. D 38. A 39. B 40. A 41. B 42. B 43. A 44. D 45. D 46. B 47. D 48. C
9. D 10. E 11. A 12. D 13. D 14. E 15. D 16. C 17. B 18. E 19. E 20. A 21. D 22. A 23. B 24. E 8. A 7. A 6. B 5. B 4. C 3. B 2. B 1. A

1. • Kürşad İhtilali'nin yaşanması

TARAMA
LYS Tipi Sorular
4. I. Yuğ
03
• İlteriş ünvanını kullanmaları II. Sav
• Çinlilerle uzun süren savaşlar yapılması III. Nevruz
• Mete'nin Turguzların toprak isteğine şiddetle karşı çık- IV. Kam
ması Yukarıdaki kavramlardan hangilerinin İslam öncesi
Yukarıda verilen durumlar Türklerde aşağıdaki özellik- Türk toplumlarının dini inançlarıyla ilgili olduğu söyle-
lerden hangisinin gelişmiş olduğunu gösterir? nebilir?
A) Hanedan anlayışının A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IV
B) Bağımsızlığın D) II ve III E) I, III ve IV

C) Ahiret inancının
D) Veraset sisteminin
E) Sosyal devlet anlayışının
5. Osmanlı Devleti'nin farklı dönemlerde yaptığı aşağıdaki

savaşlardan hangisi gaza-cihat özelliği taşımamakta-
2. dır?
İlk Türk Osmanlı
Selçuklular A) Sırpsındığı Savaşı
Devletleri Devleti
B) Mohaç Meydan Savaşı
Ataman ? Lâlâ C) Preveze Deniz Zaferi
D) Çaldıran Savaşı
Yukarıdaki şemada "?" ile gösterilen yere aşağıdakiler- E) Otranto Seferi
den hangisinin getirilmesi uygun olur?
A) Melik B) Hacip C) Şehzade
D) Mülazim E) Atabey
6. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nin Kuruluş

Dönemi olaylarından biri değildir?
A) Çirmen Savaşı
3. İlk Türk devletlerinde devlet adına vergiler toplayan gö- B) II. Kosova Savaşı
revli aşağıdakilerden hangisidir?
C) Seğedin Antlaşması
A) Bitikçi B) Umayana C) Şurta D) Bucuktepe İsyanı
D) Tudun E) Tamgacı E) Şah Kulu İsyanı

Tarama
7. Bir tarih araştırmacısının inceleme ve araştırma çalış- 10. Selçuklular ve Beylikler Dönemi'nde Anadoluda etkin
malarında; olan gruplar ve tarikatlar arasında aşağıdakilerden han-
I. objektiflik, gisi yer almaz?
II. nesnellik, A) Mevlevilik B) Bacıyan-ı Rum

III. öznellik
C) Gaziyan-ı Rum D) Yesevilik
kavramlarından hangilerini dikkate almak zorundadır?
E) Seyyidlik
11. • Fatih Sultan Mehmet zamanında Venediklilere ticari im-

tiyazların verilmesi
• Kanuni Sultan Süleyman zamanında Almanya'da baş-
layan Reform Hareketlerinin desteklenmesi
8. Türkiye Selçuklularında şehirlerin ticari hayatında gibi gelişmelerin ortak amacı aşağıdakilerden hangisi-
önemli bir yere sahip olan esnaf teşkilatı aşağıdakiler- dir?
den hangisidir? A) İpek yolunu egemenlik altına almak
A) İltizamlık B) Müstevfi C) Mütevelli B) Avrupa'daki Hristiyan birliğini parçalamak
D) Ahilik E) Sahaflık C) İthalatın artmasını sağlamak
D) Ekonomik çıkarlar elde etmek ve korumak
E) Coğrafi Keşiflerden doğan olumsuzluğu gidermek
12. I. Meşrutiyet'in ilanı

II. Duyun-u Umumiye İdaresi'nin kurulması
III. Osmanlı topraklarının Avrupa devletlerinin koruyuculu-
ğu altına alınması
9. I. Alaeddin Keykubat döneminde ele geçirilen aşağıda- gelişmelerinden hangileri XIX. yüzyılda Osmanlı Devle-
ki yerlerden hangisi, Türk donanmasının deniz aşırı bir ti'nin ekonomik durumunun denetim altına alındığının
başarı sağladığının göstergesidir? göstergesidir?
A) Antalya B) Suğdak C) Alanya A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Samsun E) Antalya D) I ve II E) II ve III

Tarama
13. Osmanlı Devleti'nin Dağılma Dönemi'nde görülen; 16. İlk Çağda Anadolu'da birçok uygarlık yaşamış, ayrıca Ana-
I. Tanzimat Fermanı'nın ilanı, dolu, doğu ile batı arasında bir köprü görevi de görmüştür.
II. Kanun-i Esasi'nin kabulü, Bu bilgiyle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşıla-

maz?
III. Bab-ı Al-i Baskını'nın yapılması
gelişmelerden hangileri "Osmanlıcılık" fikir akımı ile iliş- A) Anadolu'nun coğrafi konumu, önemini artırmıştır.
kilendirilebilir? B) Anadolu'da birden fazla uygarlık kurulmuştur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III C) Anadolu'ya göçlerden çok istilalar olmuştur.
D) I ve II E) II ve III D) Anadolu sentez bir uygarlık alanıdır.
E) Anadolu, farklı medeniyetlerin buluşma noktası olmuş-
tur.
14. II. Mahmut'un, Avrupa'da yaygınlaşan ve geniş kitleler

tarafından benimsenen "eşit vatandaşlık" anlayışının
egemen olması için; 17. Göçebe yaşayan ilk Türk devletlerinde ailelerini, malını ve
I. müsadereyi kaldırması vatanını korumak isteyen herkes asker olarak yetişmek zo-
II. nazırlıklar kurması rundaydı.
III. Sened-i İttifak'ı imzalaması Bu durumla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söyle-
nemez?
gelişmelerinden hangilerini gerçekleştirdiği söylenebi-
lir? A) Askerliğin özel bir meslek sayıldığı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B) Herkesin asker sayılabileceği
D) I ve II E) I, II ve III C) Ücretli bir askeri sınıfın olamayacağı

D) Ordu - millet anlayışının benimsendiği
E) Yaşam tarzının askeri yapılanma üzerinde etkili olduğu
15. İlk Çağ'da Mezopotamya'da birçok medeniyet kurulmuş ol-

masına rağmen mimari eserleri günümüze kadar ulaşama-
mış ve tabiat olayları karşısında yenik düşmüştür.
Bunun temel sebebi olarak aşağıdakilerden hangisi
gösterilebilir?
A) Bölgenin sık sık istilalara uğramış olması

B) Yapılarda kerpiç ve tuğla kullanılmış olması 18. Aşağıdakilerden hangisi ilk Türk devletlerinde halkı
C) Matematik ve mühendislik biliminin yetersizliği oluşturan birimlerden biri değildir?
D) Halkın ilgi alanının daha çok ticarete yönelik olması A) Tudun B) Uğuş C) Urug
E) Kültürel faaliyetlere önem verilmemesi D) Boy E) Bodun

Tarama
19. Bir ülkede ulusal bütünlük veya ulus devlet yapısı mev- 22. • Mekteb-i Hukuku Şahane'nin açılması
cut değilse; • Darülaceze'nin kurulması
I. etnik bütünlük, • Duyun-u Umumiye'nin kurulması
II. dil birliği, Yukarıda verilen gelişmeler aşağıdaki hükümdarlardan
III. monarşik yapı hangisinin döneminde yaşanmıştır?
unsurlarından hangilerinin varlığından söz edilemez? A) II. Abdülhamit
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II B) I. Abdülhamit
D) II ve III E) I, II ve III C) II. Mahmut
D) Sultan Abdülaziz
E) III. Selim
20. Erzurum Kongresi'nde kabul edilen "Manda ve himaye ka- 23. Osmanlı Devleti'nde tarih ve fıkıh alanında araştırmalar
bul edilemez" görüşü Sivas Kongresi'nde tekrar tartışılarak yapmış bilginler arasında aşağıdakilerden hangisi yer
kesin olarak reddedilmiştir. almaz?
Bu karar;
A) Takiyuddin Mehmet
I. ulusçuluk,
B) Tursun Bey
II. ulusal bağımsızlık,
C) Naima
III. ulusal egemenlik
D) Abdullah Cevdet
anlayışlarından hangileri ile doğrudan ilgilidir?
E) Hoca Saadettin
21. Haçlı Seferlerinin; 24. I. Vak'anüvis

I. Hristiyanlığı geniş alanlara yayma düşüncesi, II. Sefaretname
II. Doğunun zenginliklerinin ele geçirmek istenmesi, III. Şehnameci
III. Türklerin Anadolu'da yayılmasının önlenmek istenmesi Yukarıdakilerden hangileri Türk - İslam devletlerinde ta-
nedenlerinden hangileri, Coğrafi Keşiflerinin nedenle- rihi olayları kaydeden kişilere verilen ünvanlar arasında
riyle ortak nitelikte olduğunun göstergesidir? yer alır?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

Tarama
25. Aşağıdakilerden hangisi tarih bilimin yararlandığı yazılı 28. 23 Nisan 1920'de açılan TBMM'nin aldığı kararlardan
kaynaklar arasında yer almaz? bazıları şunlardır;
A) Biyografiler I. Yeni bir hükümet kurmak zorunludur.
B) Mühürler II. Egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur.
C) Takvimler III. Yasama ve yürütme yetkisi meclise aittir.
D) Kabartmalar IV. Hükümetin üyeleri meclis içinden seçilir. Meclisin baş-

kanı hükümetin de başkanıdır.
E) Kil tabletler
Yukarıdaki maddelerden hangilerinin demokratik bir
yönetim anlayışı ile örtüştüğü söylenemez?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III
D) III ve IV E) I, II ve IV
26. Kurtuluş Savaşı'nın hazırlık dönemindeki çalışmalar

arasında;
29. Aşar Vergisi'nin kaldırılmasının,
I. latin alfabesinin kabulü
I. halkçılık
II. saltanatın kaldırılması
II. devletçilik
III. kongrelerin düzenlenmesi
III. laiklik
gelişmelerinden hangilerinin yer aldığı savunulamaz?
Atatürk ilkelerinden hangileri ile doğrudan ilgili olduğu
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III söylenebilir?
D) I ve II E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
27. Balkan Savaşları sonucunda Osmanlı Devleti'nin sınır- 30. 1071 Malazgirt Savaşı sonrasında Anadolu'da kurulan
ları ile ilgili olarak verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi ilk Türk beylikleriyle ilgili olarak verilen aşağıdaki yar-
doğrudur? gılardan hangisi doğru değildir?
A) Avrupa toprakları tamamen kaybedilmiştir. A) Anadolu'nun imarını sağlamışlardır.

B) Ege'deki varlığını korumuştur. B) Anadolu'da Türk kültürünü yaymışlardır.
C) Batı sınırı Meriç nehrine dayanmıştır C) Anadolu'da Türk siyasi birliğini kurmuşlardır.
D) Sırbistan ve Belgrat kaybedilmiştir. D) Anadolu'yu Haçlı saldırılarına karşı korumuşlardır.
E) Yunanistan bağımsız olmuştur. E) Anadolu'nun fethini hızlandırmışlardır.

Tarama
31. Ali Şir Nevai, Ali Kuşçu ve Uluğ Bey gibi bilim adamları 34. İslam tarihinde,
aşağıdaki hangi devlette görev yapmıştır? I. Kıbrıs Adası'nın alınması,
A) İlhanlı B) Altınordu C) Timur II. Kur'an-ı Kerim'in çoğaltılması,
D) Karahanlı E) Gazneli III. Hicret olayının yaşanması
gelişmelerinden hangilerinin farklı inanç ve kültürler ile
etkileşim yaşanmasına ortam hazırladığı söylenebilir?
35. Osmanlı Devleti, Avusturya ile Pasarofça Antlaşması'nı im-

32. Osmanlı Devleti'nde salyaneli (yıllıklı) eyaletler arasın-
zaladıktan sonra düşünce anlayışında değişim göstererek,
da aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
Avrupa Devletleri'yle diplomatik ilişkilere önem vermiştir.
A) Tunus B) Cezayir C) Mısır
Osmanlı Devletinde bu değişikliğin yaşandığına doğru-
D) Yemen E) Kütahya dan kanıt olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?
A) Batıya karşı denge politikası izlemiş olması

B) Islahatlarda Avrupa'nın örnek alınması
C) Batı tarzı mimarinin gelişmesi
D) Mimaride barok ve rokoko sanatının kullanılması
E) Avrupa başkentlerinde elçilikler açılması
33. Osmanlı Devleti, savunma, güvenlik, adalet işleri dışında;

hastane kurma, okul açmak, ve işletmekle ilgilenmezdi.
Okul açma, hastane kurma, cami yapma, kimsesizlere bak-
36. Aşağıdakilerden hangisinde I.de verilen gelişme II.'de
ma ve bütün bunların giderlerini karşılama gibi işlerle ku-
verilen gelişmeye zemin hazırlamamıştır?
rumlar ilgilenirdi.
Aşağıdakilerden hangisi bu görevleri yerine getiren bi- I II
rimlerden biridir? A) Sakarya Meydan Zaferi Ankara Antlaşması
A) Loncalar B) Saltanatın Kaldırılması Halifeliğin Kaldırılması
B) Ahiler İtalya'nın Anadolu'dan
C) II. İnönü Zaferi
C) Akıncılar çekilmesi
D) Vakıflar D) Çok partili yaşam Demokrasiye geçilmesi
E) Medreseler E) Halifeliğin kaldırılması Cumhuriyet'in ilanı

Tarama
37. Atatürk döneminde toplumsal alanda yapılan inkılapların 40. Aşağıda verilen olay-sonuç eşleştirmelerinden hangisi
birçoğu batı ile uyumu sağlamaya yönelik yapılmıştır. yanlıştır?
Aşağıdaki inkılaplardan hangisinin bu amaca yönelik
Olay Sonuç
yapıldığı söylenemez?
Anadolu'da Safevi tehlike-
A) Otlukbeli Savaşı
A) Saat ve ölçülerde değişiklik sinin ortadan kalkması
B) Miladi takvimin kabul edilmesi Kırım'ın Osmanlı Dev- Karadeniz'in bir Türk gölü
B)
C) Uluslararası rakamların kabulü leti'ne bağlanması haline gelmesi
D) Halifeliğin kaldırılması Halifeliğin Osmanlılara
C) I. Selim'in Mısır Seferi
geçmesi
E) Hafta tatilinin cumadan pazara alınması
Bağdat'ın Osmanlılara
D) Amasya Antlaşması
geçmesi
Akdeniz'in bir Türk gölü
E) Preveze Deniz Savaşı
haline gelmesi
38. Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyılda çıkan isyanların;

• halktan alınan ağır vergiler
• savaşların uzun sürmesi
• tımarın bozulması
aşağıdaki hangi alanlardaki bozulma ile ilişkili olduğu
söylenebilir?
A) Askeri B) Ekonomi C) İlmiye 41. Antalya'da Haburman, Tokat'ta Hıdırlık, Batman'da Ma-
labadi aşağıdaki hangi yapılara örnek olarak gösterile-
D) Siyasi E) Dini
bilir?
A) Camii B) Bedesten C) Külliye
D) Köprü E) Köşk
39. "Kuzey Amerika ve Rusya ovaları bizim ekin tarlalarımızdır.

Şigago ve Odesa bizim ambarlarımızdır. Kanada ve Baltık
bizim kereste ormanlarımızdır. Güney Amerika ve Avustu-
ralya altını Londra'ya akar." anlayışı aşağıdaki kavramlar-
dan hangisi ile doğrudan ilişkilidir?
A) Fiskalizm 42. I. TBMM'nin imzaladığı aşağıdaki antlaşmalardan han-

B) Sömürgecilik gisi sonucunda doğu sınırımız kesin olarak belirlen-
miştir?
C) Kapitalizm
D) Liberalizm A) Moskova B) Kars C) Ankara
E) Sosyalizm D) Mudanya E) Gümrü

Tarama
43. I. Urug 46. 1258 yılında Moğollar Abbasi Devleti'ni yıkınca Abbasi hali-
II. Oğuş fesi Memlük Devleti'nin koruyuculuğu altına girmiştir.
III. Kurgan Bu bilgiye göre;
Yukarıdakilerden hangileri ilk Türk devletlerinde top- I. Hilafet ilk kez soy değiştirmiştir.
lum yapısıyla ilgili bir kavram değildir? II. Halifelik Memlüklülere geçmiştir.
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II III. Memlüklülerin dinsel gücü ve nüfuzu artmıştır.
D) II ve III E) I, II ve III verilen yargılardan hangilerine ulaşılabilir?

44. I. Halı ve dokumacılık 47. Osmanlı Devleti, hazine gelirlerini arttırmak, ihtiyaçları
II. Fresko karşılamak amacıyla ilk kez bono-tahvil anlamına gelen
esham sistemi hangi padişah döneminde uygulamaya
III. Türk Üçgeni
koyulmuştur?
Yukarıdaki sanatlardan hangilerinin, ilk Türk devletle-
rinde mimari alanda kullanıldığı söylenebilir? A) I. Abdülhamit
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B) II. Mustafa
D) I ve II E) II ve III C) III. Mustafa

D) I. Ahmet
E) II. Ahmet
45. Dünya'da "Birleşmiş Milletler" tarzı bir örgütün kurul- 48. Aşağıda verilenlerden hangisi, XVII. yüzyılda Osmanlı
ması gerektiği fikrini ilk ortaya atan Türk bilgini aşağı-
Devleti'nde yaşanan iç ve dış gelişmeler arasında gös-
dakilerden hangisidir?
terilemez?
A) Biruni
A) Rusya'ya ilk imtiyazların verilmesi
B) Farabi
B) Doğal sınırlarına ulaşması
C) Gazali
C) Son fetihlerin yapılması
D) İbn-i Sina
D) Kutsal ittifakla savaşlar yapılması
E) Harezmi
E) Batı tarzı yeniliklerin başlaması

Tarama
49. Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyıl ıslahatcıları arasında 52. Atatürk döneminde Türkiye'de kadınlarla erkekler ara-
aşağıdakilerden hangisi yer almaz? sında siyasi alan dışında eşitliği sağlamak amacıyla;
A) III. Ahmet I. Aşar Vergisi'nin kaldırılması,
B) I. Mahmut II. 1921 Anayasası'nın çıkarılması,
C) III. Selim III. Medeni Kanun'un kabul edilmesi
D) Köprülü Mehmet Paşa yeniliklerinden hangilerinin yapıldığı söylenebilir?
E) Birinci Abdülhamit A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

50. Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyılda gerçekleştirdiği ısla- 53. Tarihi bir araştırmada eserin adı, yazarı, basıldığı yer,
hatlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? basım tarihi ve belgelerin orjinalliği gibi yönlerin araştı-
rılmasında;
A) İlk Türk matbaası kuruldu.
I. iç tenkit
B) Kağıt fabrikaları açıldı.
II. dış tenkit
C) Tulumbacılar kuruldu.
III. terkip
D) Mimaride Ampir üslup uygulandı.
yöntemlerinden hangilerinin uygulandığı söylenebilir?
E) Avrupa'da daimi elçilikler açıldı.
51. Hz. Ömer döneminde Beyt'ül Mal'ın kurulup başına ha- 54. Ahi teşkilatında yer alan yiğit, eli açık ve iyi huylu kişi-
zinedar atanmasında; ler için kullanılan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
I. ülke sınırlarının genişlemesi, A) Yiğitbaşı
II. ülke gelirlerinin çoğalması, B) Kethüda
III. yönetim şeklinin değişmesi C) Gedik
durumlarından hangileri etkili olmuştur? D) Softa
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II E) Fütuvvet

Tarama
55. Tarih araştırmalarında kullanılan iç ve dış tenkit yönte- 58. Osmanlı Devleti'nde II. Murat döneminde ilk şeyhülis-
mi ile ulaşılmak istenen amaçlar arasında aşağıdakiler- lamlık görevine getirilen kişi aşağıdakilerden hangisi-
den hangisi yer almaz? dir?
A) Objektif bir anlatımın varlığı A) Dursun Fakih

B) Belgelerin orjinalliği B) Ebussuud
C) Yazarın durumu C) Zenbilli Ali
D) Eserin ne zaman yazıldığı D) Kemalpaşazade
E) Eserin konusu E) Molla Fenari
56. Emeviler İslam mimarisine, 59. Osmanlı Devleti, ordu teşkilatında savaş sırasında üst
I. kubbe düzey cesaret gerektiren görevleri üstlenen askeri sınıf
aşağıdakilerden hangisidir?
II. mihrap
III. minare A) Turnalar
unsurlarından hangilerini kazandırmıştır? B) Voynuklar
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II C) Deliler
D) II ve III E) I, II ve III D) Azaplar

E) Sakalar
57. Büyük Selçukluların ilk atası ve bağlı bulundukları 60. Aşağıdaki savaşlardan hangisi, bir Türk devletinin ku-
Oğuz boyu aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiş- rulmasını sağlarken başka bir Türk devletinin de zayıf-
tir? lamasına yol açmıştır?
A) Dukak – Kınık A) Miryakefalon Savaşı
B) Oğuz – Avşar B) Niğbolu Savaşı
C) Yıva – Yazır C) Merc-i Suffar Savaşı
D) Selçuk – Kayı D) Dandanakan Savaşı
E) Tuğrul –Kınık E) Ayn-Calut Savaşı

Tarama
61. Aşağıdaki devlet - eser eşleştirmelerinden hangisi yan- 64. Yeni Çağ Avrupasında matbaanın etkisi ile kitapların çoğal-
lıştır? tılması Avrupa'da okur - yazar oranını artırmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu gelişmenin sonucu olarak
Devlet Eser
ortaya çıkan bir durum olduğu savunulamaz?
A) Asya Hun Oğuz Kağan Destanı
A) Din adamlarına olan güvenin sarsılması
B) Uygur Sine - Uşi Yazıtları
B) Pozitif bilimlerin gelişmeye başlaması
C) Köktürk Bozkurt Destanı
C) Avrupa'da mezhep birliğinin sağlanması
D) Kırgız Şu Destanı
D) Okur yazarlığın ayrıcalık olmaktan çıkması
E) İskit Alper Tunga Destanı
E) Laik eğitim anlayışının güçlenmeye başlaması
65. XVIII. yüzyılda Avrupa'da Aydınlanma Çağı'nın yaşan-

62. Eski Türk devletlerinde, masında;
I. oksızlık, I. insanın ve insan aklının ön plana çıkması,
II. şanyü, II. siyasi rejimlerin değişmesi,
III. kalıng III. deney ve gözlem yöntemlerinin yaygınlaşması
kavramlarından hangileri bağımsız bir devlet olma özel- durumlardan hangilerinin etkisinin olduğu söylenebi-
liğinin önemli koşullarından biridir? lir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III
66. Almanya'da Martın Luther "Endülüjans alarak kimsenin

63. Avrupa'da 1848 ihtilallerinin başlamasında; günahlarından kurtulamayacağını" açıklaması;
I. Endüstri Devrimi'nin sonuçları, I. kilise ve papalığın uygulamaları,
II. liberalizmin güçlenmesi, II. Hristiyanlık dini,
III. işçilerin haklarının gündeme gelmesi III. mezhep birliğinin bozulmasına
durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? durumlarından hangilerine karşı çıkıldığına kanıt olarak
gösterilebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

Tarama
67. • Bizans'a karşı yapılmıştır. 70. Aşağıdaki devletlerden hangisi Anadolu topraklarında
• Bizans savunmaya geçerken Türkler taarruza geçmiş- kurulmamıştır?
tir. A) Karakoyunlu
• Anadolu'nun Türk yurdu olduğu kesinleşmiştir. B) Akkoyunlu
Yukarıda bilgileri verilen savaş aşağıdakilerden hangi- C) Saltuklu
sidir?
D) Mengücekli
A) Malazgirt B) Dandanakan C) Miryokefalon
E) Eyyubi
D) Kösedağ E) Yassıçemen
68. Cumhuriyet döneminde yapılan; 71. I. Ayn-ı Calut Savaşı

I. miladi takviminin kabul edilmesi II. Hittin Savaşı
II. latin rakamlarının kabul edilmesi III. Dandanakan Savaşı
III. medreselerin kaldırılması IV. Kösedağ Savaşı
inkılaplardan hangileri Avrupa ile diplomatik ilişkilerde Yukarıdakilerden hangileri Türk Moğol Savaşlarına ör-
kolaylık ve uyum dikkate alınarak yapılmıştır? nek olarak gösterilemez?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III D) II ve III E) II, III ve IV
69. I. Kabotaj Kanunu'nun kabulü

72. Türkiye Selçuklu Devleti ile Moğollar arasında tampon
II. Türk Tarih Kurumu'nun kurulması devlet olma özelliğine sahip olan Harzemşahların zayıf-
III. Kılık kıyafetin yeniden düzenlenmesi lamasına ve Anadolu'nun Moğol istilasına açık hale gel-
IV. Medreselerin kapatılması mesine neden olan savaş aşağıdakilerden hangisidir?
V. Yerli üreticiye destek verilmesi A) Kösedağ Savaşı

Cumhuriyet tarihinde görülen yukarıdaki gelişmeler- B) Serahs Savaşı
den hangileri "ulusçuluk" ilkesi ile ilişkilendirilebilir?
C) Pasinler Savaşı
A) I ve II B) III ve IV C) IV ve V D) Yassıçemen Savaşı
D) I, II ve V E) III, IV ve V E) Nesa Savaşı

Tarama
73. I. Karahanlı 76. I. Hicaz,

II. Uygurlar II. Mısır,
III. Anadolu Selçukluları III. Kırım
Yukarıdaki Türk İslam devletlerinden hangilerinde iç ve Osmanlı Devleti yukarıdaki eyaletlerin hangilerinden
dış ticareti güçlendirmek amacıyla kervansaray mima- vergi ve asker almamıştır?
risi geliştirilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I ve II E) II ve III
74. Malazgirt Savaşı sonucunda "toprak fethedenin malıdır." 77. Osmanlı Devletinde iç piyasa da fiyatlara müdahale
anlayışı ile hareket edilerek kurulan ilk beylikler arasın- edilmesi, tekelci eğilimlerin önlenmesi amacıyla;
da aşağıdakilerden hangisi yer almaz? I. narh sistemi
A) Saltuklular II. bezirgancılık
B) Mengücekliler III. muhtesiplik
C) Artuklular uygulamalarından hangilerinin yapıldığı söylenebilir?
D) Danişmentliler A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Germiyanoğulları D) I ve II E) II ve III
78. • Coğrafi Keşifler

• Rönesans Hareketleri
75. Osmanlılarda toptancı esnafın faaliyet gösterdiği ticari • Reform Hareketleri
alan aşağıdakilerden hangisidir? Yukarıdaki gelişmelerin ortak sonucu aşağıdakilerden
A) Arasta hangisidir?
B) Bedesten A) Kilisenin gücünü kaybetmesi

C) Sultan Hanı B) Gelişmeleri engelleyen uygulamaların ortadan kalkması
D) Bezirgan C) Mesen adı verilen sınıfın doğması
E) Kapan D) Avrupa'da ekonomik refahın artması
E) Avrupa'da aydın bir sınıfın doğması

Tarama
79. Avrupa'daki 1830 ayaklanmaları, 1815 yılında düzenlenen 81. Osmanlı Devleti'ndeki
Viyana Kongresi'ne karşı bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. • III. Ahmet Çeşmesi
Avrupa'da yaşanan bu ayaklanmaların en önemli sonu- • Çırağan Sarayı
cu aşağıdakilerden hangisidir?
• Yıldız Sarayı
A) Sosyalist partilerin örgütlenmeye başlaması yapıları;
B) İşçi sınıfının gücünün daha da artması I. erken,
C) Liberal demokrasilerin güçlenmesi II. geç,
D) Monarşik yönetimlerin etkinliklerini arttırmaları III. klasik
E) Devletlerarası blokların oluşması dönemlerinden hangilerinde yapıldığı söylenebilir?
80. Osmanlı sanat anlayışı içinde mimaride 1808 - 1860 yıl- 82. • İlk Tramvay hattının açılması
ları arasında; • Reji idaresinin kurulması
I. ampir, • Berlin - Bağdat Demiryolu'nun yapılması
II. barok, • Sanayi Nefise Mektebi'nın açılması
III. eklektik Yukarıdaki gelişmeler aşağıdaki padişahlardan hangisi
üsluplarından hangilerinin uygulandığı söylenebilir? döneminde gerçekleşmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Aldülmecit
D) I ve II E) I ve III B) II. Abdülhamit
C) II. Mahmut
D) V. Mehmet Reşat
E) VI. Mehmet Vahdettin

Tarama
83. I. Şah Kulu İsyanı 86. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı eğitim sistemiyle ilgi-
II. Baba İshak (Babailer) İsyanı li bir kavram değildir?
III. Oğuz İsyanı A) Danişment

Yukarıdakilerden hangileri Türkiye Selçuklu Devletinin B) Muid
güçsüzleşmesinde etkili olmamıştır? C) Muhtesip
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) İdadi
D) I ve III E) II ve III E) Mülazim
84. Atatürk, "Türk demek dil demektir. Türk milletindenim di- 87. Mustafa Kemal'in 5 Ağustos 1922 aldığı Başkomutanlık
yen insanlar her şeyden önce mutlaka Türkçe konuşmalı- yetkisini kullanarak çıkardığı Tekalif-i Milliye (Milli yü-
dır." sözleri ile aşağıdaki ilkelerden hangisinin önemini kümlülükler) Emirleri aşağıdaki savaşlardan hangisin-
ortaya koymuştur? de ilk kez uygulanarak Türk ordusuna güç verip başarı-
A) Cumhuriyetçilik ya ulaşılmasını sağlamıştır?
B) Milliyetçilik A) Eskişehir – Kütahya

C) Halkçılık B) Sakarya
D) Devletçilik C) Başkomutanlık
E) Laiklik D) I. İnönü
E) II. İnönü
85. Kasik dönem Osmanlı ekonomisinin temel ilkeleri ola- 88. I. Şeyh Sait İsyanı
rak; II. Mustafa Kemal'e suikast girişimi
I. merkantilizm, III. Menemen Olayı
II. fiskalizm, Yukarıdaki gelişmelerden hangileri Türkiye'de çok par-
III. iaşecilik tili hayata geçişi olumsuz etkilemiştir?
durumlarından hangileri kabul edilmektedir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

Tarama
89. Osmanlı Devleti'nde II. Mehmet'ten itibaren divan baş- 91. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nin Kuruluş
kanlığının sadrazamlara bırakılması aşağıdakilerden Dönemi'nde yer alan olaylardan biri değildir?
hangisine neden olmuştur?
A) Anadolu Türk siyasal birliğinin sağlanması
A) Askeri ıslahatların hızlanmasına B) İran'ın alınması
B) Devşirme sistemine geçilmesine C) Ankara Savaşı'nın sonucunda fetret devrinin yaşanma-
C) Azınlık isyanlarının artmasına sı
D) Yeniçeri ocağının bozulmasına D) Haçlı ittifakıyla Varna Savaşı'nın yapılması
E) Divanın danışma organı olmasına E) Anadolu ve Rumeli Beylerbeyliği'nin kurulması
90. Osmanlı Devleti'nde aşağıdaki gelişmelerden hangisi 92. Abbasi Halifesi Yıldırım Beyazıt'a "Sultan-ı İklimi Rum"
Yükselme Dönemi'nde meydana gelmemiştir? ünvanını aşağıdaki hangi savaşta göstermiş olduğu ba-
şarısından sonra vermiştir?
A) Anadolu Türk Birliğinin tam olarak sağlanması
B) Karadeniz'in Türk gölü haline gelmesi A) Niğbolu
C) Padişahların halife ünvanını kullanmaya başlaması B) Ankara
D) İpek ve Baharat yollarının denetiminin sağlanması C) Kosova
E) Veraset sistemindeki belirsizliğe son verilmesi D) Varna

E) Sırpsındığı
70. E 71. D 72. D 73. C 74. E 75. E 76. A 77. A 78. B 79. C 80. A 81. B 82. B 83. D 84. B 85. D 86. C 87. B 88. E 89. E 90. E 91. B 92. A
47. A 48. E 49. D 50. D 51. C 52. B 53. B 54. E 55. E 56. D 57. A 58. E 59. C 60. D 61. D 62. A 63. C 64. C 65. D 66. A 67. C 68. A 69. D
Cevaplar
24. C 25. D 26. D 27. C 28. D 29. A 30. C 31. C 32. E 33. D 34. D 35. E 36. E 37. D 38. B 39. B 40. A 41. D 42. B 43. B 44. E 45. B 46. B
10. E 11. B 12. B 13. D 14. A 15. B 16. C 17. A 18. A 19. C 20. C 21. C 22. A 23. A 9. B 8. D 7. D 6. E 5. D 4. C 3. D 2. E 1. B

XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA
I. Dünya Savaşı ve Osmanlı Devleti'nin Sonu (1914 - 1918) - Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinin Kuruluşu
Uzak Doğuda Yeni Bir Güç Japonya - Ortadoğu'da Manda Yönetimleri - 1929'da Dünya Ekonomik Krizi - İki Savaş Arası
Dönemde Avrupa - İki Savaş Arası Dönemde Dünya - Atatürk Dönemi'nde Dış Politikasında Yaşanan Gelişmeler
04
hhI. DÜNYA SAVAŞI VE OSMANLI DEVLETİ'NİN SONU (1914 – 1918)
NEDENLERİ NELERDİR
Genel Nedenleri Özel Nedenleri

hh Milliyetçilik akımının etkisi (sömürge hh Almanya ve İtalya'nın sömürge amaçlı politi-
elde etme, kendi milletini güçlendirme kaları benimsemeleri
mantığının yerleşmesi)
hh Almanya ile Fransa arasında yaşanan Al-
Sömürgecilik – Pazar – Hammadde yarışı sas-Loren sorunu
ve arayışı hh Balkanlarda slav – germen rekabeti pans-
Devletler arasında lavizm (Rusya – Sırbistan) pangermenizm
yaşanın Silahlanma yarışı
(Avusturya – Almanya) çatışması
Bloklaşma – Rekabetçiliğin olması
hh Japonya'nın sömürge siyaseti izlemesi'dir.
Enerji kaynaklarını elde etme meselesidir.
hh Savaşı başlatan sebep-ı Avusturya Macar Veliahtının (ger- Görüşülen konular ve alınan kararlar şunlardır:
men bir Sırp Milliyetçisi (Slav) tarafından öldürülmesidir.
hh Yenilen devletlerle yapılacak barış koşullarını belirlemek ve
antlaşmaları imzalamak
Bloklar Yorumlayalım: Osmanlı Devleti ile yapılacak barış sonraya bı-
rakılmıştır. Bunun nedeni gizli antlaşmaların yeniden düzenlen-
Üçlü İtilaf –Anlaşma Devletleri
mesi ve bunun sonuçlarının görülmek istenmesidir. Osmanlı ile
hh İngiltere – Fransa – Rusya (Sonradan ABD Japonya, Yuna- yapılacak barışın ön koşulları İtaly'nın San Remo şehrinde be-
nistan, İtalya vs.) lirlenecek ve Fransa'nın Sevres (Sevr) kasabasında imzalana-
caktır.
hh Orta Doğu coğrafyasında İngiliz ve Fransa manda bölgeleri

3'lü İtilaf Bağlaşma Devletleri
oluşturuldu. (Suriye, Irak, Musul)
hh Avusturya - Macaristan, Almanya – (İtalya)
hh Milletler Cemiyeti'nin kuruluşu sağlanmıştır. (Karar alındı.)
hh Osmanlı – Bulgaristan
hh Gizli antlaşmalara son hali verilmiştir.
hh Boğazların yönetimi uluslararası bir komisyona bırakılmıştır.

Pariṡ Barış Konferansı (18 Ocak 1919)
hh İngiltere'nin sömürgeci politikası doğrultusunda İzmir ve çev-
Konferans'a İngiltere, Fransa, İtalya ve Japonya dışında resi (Yunanlıların iddialarını da bahane ederek) İtalya'dan
yirmisekiz ülke temsilcileri katıldı. alınarak Yunanistan'a verildi. Bu gelişme üzerine İtalya kon-
feransı terk etmiştir.
hh Konferansın gündemini belirleyen kararlara yön veren İngilte-
re ve Fransa devletleri olmuştur.

I. Dünya Savaşı Sırasında Avrupa ve Osmanlı

Yorumlayalım: İngiltere'nin değişikliği yapmasının amacı sömür-
Örnek 1:
ge yolları üzerinde güçlü bir İtalya yerine zayıf bir Yunanistan'ı
I. Dünya Savaşı'nın başlamasında; tercih etmesidir. Bu durum itilaflar arasında ilk görüş ayrılığı ve
çıkar çatışmasının yaşandığını gösterir. Böylece itilaf bloğunda
I. pazar hammadde ihtiyacı ve devletler arasında sömür-
ilk çatlak meydana gelmiş olup Bu durum İngiltere'nin İtalya ile
ge yarışı varlığı,
ilgili düşüncelerinin zaman içinde değiştiğinin bir göstergesidir.
II. Balkanlarda slav - germen üstünlük çatışması
III. Silahlanma ve bloklaşmaların yaşanması Uyarı
nedenlerinden hangileri sınır kavramı dışında bir amaca İngiltere ve Fransa ABD başkanı Wilson'a ters düşmemek
yöneliktir? için; sömürgecilik yerine manda ve himayeyi, savaş tazmi-
natı yerine ise onarım bedeli anlayışını getirmiştir.
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III
–– Pazar - Hammadde (PH) ihtiyacı
Barış Antlaşmaları ve Koşulları:
–– Sömürge yarışı
–– Bloklaşma - Silahlanma yarışı a) Almanya ile Versailles (Versay) Barış Antlaşması
–– Slav - German rekabeti, savaşın nedenlerinden biridir. Sınıra, toprağa yöne- İmzalandı
lik olmayan I ve III bilgileridir.
hh Almanya, Alsas Loren'i Fransa'ya verecektir.

I. Dünya Savaşı Sonrası Avrupa

hh Almanya, Avusturya ile birleşmemeyi taahhüt edecek, Avustur- c) Bulgaristan ile Neuilly (Nöyyi) Barış Antlaşması
ya, Çekoslovakya ve Polonya'nın bağımsızlığını tanıyacaktır. İmzalandı.
hh Almanya'da mecburi askerlik kaldırılacak, Alman ordusunun
hh Bulgaristan, Güney Dobruca'yı Romanya'ya, Batı Trakya'da
mevcudu 100.000 asker ile sınırlanacaktır. Almanya tamirat
Gümülcine ve Dedeağaç'ı Yunanistan'a ve Tsaribrod ile Stur-
borcu olarak 33 Milyar dolar savaş tazminatı ödeyecektir.
mitsa bölgesini Yugoslavya'ya bırakacaktır. (Bulgaristan'ın
Ege denizi ile herhangi bir bağlantısı kalmadı.
b) Avusturya ile Saint Germain (Sen - Jermen) Barış
Antlaşması İmzalandı hh Bulgaristan'da mecburi askerlik kaldırılacak, Bulgar ordusu-
nun mevcudu 25.000 asker ile sınırlandırıalcaktır. Deniz ve
hh Avusturya, Macaristan, Çekoslovakya ve Yugoslovya'nın ba- hava gücü bulunmayacaktır.
ğımsızlığını tanıyacaktır.
hh Avusturya, Galiçya'yı Polonya'ya; Hırvatistan'ı Yugoslav-

d) Macaristan ile Trianon (Triyanon) Barış Antlaş-
ya'ya, Tirol ile Trieste'yi İtalya'ya ve Bukovina'yı Romanya'ya ması imzalandı.
bırakacaktır.
hh Macaristan, Petersburg bölgesini Çekoslovakya'ya, Bos-
hh Avusturya, Milletler Cemiyeti'nin onayı olmaksızın Almanya na-Hersek'i Yugoslavya'ya, Transilvanya'yı Romanya'ya bı-
ile birleşemeyecektir. rakacaktır.
hh Mecburi askerlik kaldırılacak, Avusturya ordusunun asker sa- hh Macaristan ordusunun mevcudu 35.000 askerle sınırlandırı-
yısı 30.000 kişiye indirilecektir. lacak ve mecburi askerlik kaldırılacaktır.

hh Devletler arası antlaşmalarda eşitlik - adalet ve etniklik önem-

Uyarı senmedi. Wilson ilkelerine aykırı koşulları içeren antlaşmalar
Osmanlı Devleti ile barış antlaşması ve koşulları bu konfe- yapıldı, bunun sonucunda - Milliyetçilik fikri, ırkçılığa dönüştü.
ransla ele alınmamıştır. Nedeni ise gizli antlaşmalar yeniden
hh II. Dünya Savaşı'nın zemini hazırlandı.
düzenlendiği için yaşanacak gelişmelere göre Osmanlı Dev-
leti ile barışı sonraya bırakmışlardır. San Remo Konferansın- hh Türkiye'de ise Kurtuluş Savaşının başlamasına neden oldu.
da koşullar belirlenecek. Osmanlı Devleti ile Paris'in Sevres
kasabasında ise Sevr Barış Antlaşma imzalanacaktır. (10
Ağustos 1920)
Monroe Doktrini Nedir? (1923)
Avrupa'nın ABD'ye karışmasını önlemeye, buna karşılık ABD'nin
Örnek 2: de Avrupa sorunlarından uzak durmasını hedefleyen - yalnızlık
(İnfirat politikası) politikasıdır. (ABD - ABD'lilerindir.)
I. Dünya Savaşı'na en son katılan ve ilk çekilen ittifak
devleti aşağıdakilerden hangisidir? Uyarı
A) Osmanlı B) Bulgaristan C) Almanya Bu politika 1823 yılında ABD başkanı James Monreo tara-
fından ortaya konulan dış politika esasıdır. ABD - ABD'lile-
D) Avusturya E) Macaristan rindir, diyerek kıtada batı sömürgesine izin verilmeyecektir.
I. Dünya Savaşına en son katılan İttifak Devleti Bulgaristan almıştır. Bulgaris- Avrupa devletleri arasındaki sorunlara ise karışmayacaktır.
tanla Çanakkale Zaferinden sonra, ittifakların yanında savaşa girmiş, Selanik ABD bu politikardan I. Dünya savaşına dahil olarak çıkmış
Ateşkes Antlaşmasıyla da savaştan çekilmiştir.
ancak savaş sonunda Paris Barış Konferansı sonucunda
tekrar bu politika gereği kıtasına geri dönmüştür.
I. Dünya Savaşı'nın Genel Sonuçları:
hh Osmanlı, Avusturya - Macaristan, Almanya ve Rusya çarlığı
Örnek 3:
yıkılmıştır.
hh Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Litvanya ve Macaristan Osmanlı Devleti'nde Turancılık fikirlerini savunan "Üç
gibi devletler kurulmuştur. Tarz-ı Siyaset" adlı eserin yazarı aşağıdakilerden hangi-
hh Sömürgecilik mandater sistem adı altında devam etmiştir. sidir?
A) Zeki Velidi Togan B) Enver Paşa
hh Milletler Cem,yeti kurulmuştur. C) İsmail Gaspıralı D) Mehmet Emin Yurdakul
E) Yusuf Akçura
hh Avrupa'da yeni rejimler ortaya çıkmıştır. (Rusya'da Komi-
nizm, İtalya'da Faşizm, Almanya'da Nazizm gibi) Turancılık fikrinin el kitabı olarak kabul edilen "Üç Tarz-ı Siyaset" kitabının ya-
zarı Yusuf Akcura'dır.
hh İngiltere ve Fransa rakipleri Almanya'yı devre dışı bırakmıştır.
hhSOVYET SOSYALİST CUMHURİYETLER
hh İlk kez kimyasal silah, tank ve denizaltı kullanılmıştır. BİRLİĞİNİN KURULUŞU
hh Sivil halkın savaştan zarar görmesi üzerine Sivil Savunma Rusya
Teşkilatı kurulmuştur.
hh Ekim 1917'de Lenin halkına ve Saint Petersburg gençliğine "ba-
hh İmparatorluklar parçalandı. Türkiye rış, ekmek ve toprak" vaadlerinde bulunarak desteğini aldı ve
çarlığı yıkarak Komünizm - (Sosyalist) yönetimini hayata geçirdi.
hh Ulus devletleri kuruldu. Macaristan hh Lenin'den sonra Stalin başa geçti.
hh Sömürgecilik yerini mandacılığa Çekoslovakya hh Stalin I. beş yıllık kalkınma planını hayata geçirmiştir.
bıraktı. hh Bu süreç içinde küçük çiftliklerde büyük çiftliklerle birleştirildi.

Kollektfileşme politikası adı verilen bu sistem uygulanmaya
hh Milliyetçilik fikri güç kazandı. Polonya başlandı.
hh Sovyet Rusya da 1923'te federasyon yönetimine geçilmiştir.

hh Yeni siyasi ideolojiler doğdu. Yugoslavya gibi yeni
devletler kuruldu. hh Sovyet Rusya da 1924'de Lenin yönetimine geçilmiştir.

Basmacılık Hareketi Nedir? (1918 - 1931) Uyarı

Sovyet Rusya'nın Orta Asyayı istilası sorunu, asimilasyon siya- Ruslar ayrıca Türkiye ile Türkistan'ın kültürel bağlarını da
setine karşı Türklerin başlattığı baş kaldırma hareketinin adıdır. koparmak amacıyla 1924 te Arap alfabesinden latin alfa-
besine geçerken 1928 de Türkiye'nin latin alfabesini kabul
Çarlık rejim yıkıldıktan sonra yeni Sovyet rejimi Türkler üzerinde;
etmesi üzerine Türkler için "Rus Kril" harfleriyle karışık la-
hh Bölgeyi Türk ve Müslüman bölgelerinden tecrit etme, tin alfabesine geçiş yapmıştır.
hh Orta Asya Türk kültürü ve tarihine ait izleri silme,

Örnek 4:
hh Yazar ve şairleri tutukluyarak, fikir hürriyetini yok etme,
–– Sosyalizm (Komünizm)
hh Farklı alfabeler kullanmalarını sağlayarak birbirleriyle anlaş- –– Monreo Doktrin
malarını engelleme, –– Meiji Restorasyonu
–– Hiper Enflasyon
hh İslâm kültürü ve kurumlarını ortadan kaldırma
Yukarıdaki sosyal - siyasal ve ekonomik kavramlarla il-
gili olmayan devlet aşağıdakilerden hangisidir?
gibi yöntemlere başvurmuşlardır. Bu politikaya karşı da Türkler
basmacılık hareketini başlatmışlardır. A) Almanya B) ABD C) Sovyet Rusya
Basmacılık hareketi 1918 de Korbası ERBAŞ'ın liderliğinde HO- D) Japonya E) Fransa

hh Sosyalizm – Kominizm = Sovyet Rusya
KAND şehrinde başlamıştır. (TÜRKİSTAN)
hh Monreo Doktrin = ABD
Rusya'ya karşı: hh Meji Restorasyonu = japonya
hh Hiper Enflasyon = Almanya
hh İsmail Gaspıralı Fransa ile ilgili bir eşleştirme yoktur.
hh Yusuf Akçura
mücadele etmiştir.
hhUZAK DOĞUDA YENİ BİR GÜÇ
hh Z. Velidi Togan JAPONYA:
hh Enver Paşa
Meiji Restorasyonu Nedir? (1867 - 1912)
hh Z. Velidi Togan aynı zamanda "Türkistan Milli Birliğinin"
Meiji Restarasyonu:
de kurucusudur.
hh Meiji 3 Şubat 1867 tarihinde Japonya'da imparator olmuştur.
Uyarı 1868 meiji restarasyonu Tokugova Şogunluğunun 265 yıllık
Zeki Velidi Togan 1939 yılında Türkiye'ye gelmiş. İstanbul feodal rejimine son vermiştir.
Üniversitesi'nde Tarih kürsüsünde hocalık yapmıştır. hh Japonya'nın çağdaşlaşmaya yönelik, Batı teknolojisini kulla-
narak kalkınma hamlesi politikasıdır.
Uyarı "Doğunun Ahlâkı, Batının Bilimi" "Asya asyalılarındır." fikri ile ha-
reket etmişlerdir.
Asimilasyon Dilde, benlikte, kültürde başlayan eritme
benliğini kaybettirme siyasetinin adıdır. Batı sömürgesine karşı çıkmıştır.
Bilgi - Bilim - Teknoloji - Akıl siyasetidir.

hh Toplumu yeniliklere değil, yenilikleri ve gelişmeleri topluma

Örnek 5:
göre uyarladılar, yani yenilikleri millileştirerek uygulamışlar-
dır. Japonya'da Meiji Restorosyanu ile görülen;
I. şogunluk düzeninin yıkılması
1894 – 1895 – Japon – Çin savaşında Japonya Çin'e karşı üs-
II. Avrupadaki teknik gelişmelerin alınması
tünlük sağlamıştır. Japonya Çin'le imzalanan – Shimonosaki
III. düzenli ordunun kurulması
Antlaşması ile Kore üzerinde ki gücünü arttırmıştır.
gelişmelerinden hangileri merkezi otoriteyi güçlendir-
meye yöneliktir?

1904-1905 Japon - Rus Savaşı
Nedeni Mancurya ve Çinde yaşanan gelişmeler yüzünden çık- Japonya'da Meiji Restorasyonu şogunluk döneminin yıkılması (I) ve düzenli or-
tı. Çin'de yenileşmeye karşı olan BOXER ayaklanması çıkar, Av- dunun kurulması (III) bu gelişmeler merkezi otoriteyi güçlendirmeye yöneliktir.
rupalıların desteği ile isyan batırılır. Bu gelişme üzerine Rusya

Mancurya'ya saldırmıştır. JAPONYA hayat sahası içinde yer alan
Mancurya Rusya JAPONYA savaşına neden olmuştur. hhORTADOĞU'DA MANDA YÖNETİMLERİ
Mandacılık Nedir?
hh Mancurya hakimiyeti yüzünden Japonya - ile Rusya arasında
hh I . Dünya Savaşı'ndan sonra siyasal ve ekonomik açıdan zayıf
1904 - 1905 yıllarında savaşlar yapılmış ve japonya Rusya'ya ve kendi kendini yönetemeyecek ve yetemeyecek olduğu ka-
karşı başarılı olmuştur. bul edilen bir ülkenin Milletler Cemiyeti adına yönetmek üzere
bir devlete yetki verilmesine mandacılık denir.
hh A
BD başkanı Wilson'un yayınlamış olduğu ilkelerde yenen
Japonya ile Rusya arasında 1905 – Portsmouth Antlaşması ya- devletlerin yenilen devletlerden toprak alması yasaklanmıştı.
pılır. Japonya bölgede daha da güçlenir. hh İngiltere ve Fransa Wilson'a ters düşmemek amacıyla sömür-
gecilik yerine manda yönetim anlayışını benimsemişlerdir.
Irak
Not hh S
an Remo Konferansı sonucu İngiltere Irak'a kendi politika-
larına uygun bir yönetim oluşturmak için Mekke Emiri Şerif
II. ÇİN – JAPON SAVAŞI 1937 – 1945
Hüseyin'in oğullarından biri olan Faysalı Irak krallığına ge-
hh Japonya'nın pazar ve hammadde arayışı tirdi. Bu durumu kabul etmeyen Irak halkı İngilizlerin manda
hh Mancurya'da Japon etkisinin Çinin rahatsız etmesi yönetimine karşı bağımsızlık mücadelesine başlamıştır.
(Mancuryanın ekonomik ve idari açıdan Japon kontro- hh 1930 yılında yapılan antlaşma sonucunda Irak bağımsızlığı-
lünde olması, nı kazandı ancak İngiltere II. Dünya Savaşı öncesine kadar
yönetime kendi adamlarını getirmek suretiyle Irak'taki manda
hh Japonya'nın Mancuryayı alması üzerine Japon Çin Sa-
egemenliğini sürdürmeye devam etmiştir.
vaşı başladı. Bu savaşta Avrupa devletleri ve ABD, Çini
desteklemiştir. Ürdün
hh Japonların ABD deniz üssü olan Pearlı Harbour saldırı- 1922 yılında İngiltere'nin mandası olarak kurulan bu devlete
sı ile savaş II. Dünya Savaşı ile birleşmiştir. Mekke Emiri Şerif Hüseyin'in bir diğer oğlu Abdullah getirildi. II.
Dünya Savaşı'nın ardından Ürdün bağımsızlığını kazandı.

Orta Doğu'da Manda Yönetimi Sınırları

Filistin Suriye ve Lübnan
San Remo Konferansı'yla İngiltere'ye bırakılan Filistin toprakla-
İngiltere ve Fransa gizli antlaşmalardaki paylaşımı yeniden dü-
rında Yahudi Devleti kurma çabaları hızlanarak günümüze kadar
zenlemişlerdir. Suriye ve Lübnan bölgesi Fransa'ya bırakılmıştır.
gelecek olan Filistin sorununun ortaya çıkmasına neden olmuş-
Fransa II. Dünya Savaşı ihtimalinin ortaya çıkması üzerine Suri-
tur.
ye ve Hatay bölgesinden tamamen çekilmiştir. (1938)
Uyarı hh1929'DA DÜNYA EKONOMİK KRİZİ

1917 yılında İngiltere dışişleri bakanı Balfour bir dekle- "Dünya Ekonomisi'nin Çöküşü - Ticarette Takas'ın geri gelişi"
rasyon yayımlayarak ilerleyen süreçte Filsitin coğrafya-
Nedenleri Şunlardır:
sında bir Yahudi İsrail devletinin kurulmasını öngörmüş
hh I. Dünya Savaşı'nın getirdiği ekonomik zorluklar ve üretimin
1948 yılında da bu öngörü gerçekleşmiştir.
ve yatırımların dünya genelinde durması, işsizlik oranının ve
tüketimin yükselmesi
Mısır hh ABD'nin savaş sırasında devletlere verdiği kredileri geri ala-
1882 yılında İngiltere'nin işgaline uğrayan Mısır, İngiltere'ye kar- maması
şı verdiği bağımsızlık mücadelesini 1922 yılında kazandı. İngil-
hh ABD ekonomisinin 200 holding tarafından idare edilmesi
tere özellikle 1869 yılında açılan Süveyş Kanalı'nda ki haklarını
devam ettirerek bölgedeki varlığını sürdürdü. hh I. Dünya Savaşı'ndan sonra oluşan iyimser havanın ABD bor-
sasını suni (yapay) olarak yükseltmesi

hh Almanya'nın savaş tazminatını ödemek için karşılıksız para

Örnek 6:
basması bununda aşırı enflasyona (hiperenflasyon) neden
olması. Almanya maliyesinin iflas etmesi Türkiye'nin 1929 Dünya ekonomik krizinden en az etki-
lenmek adına aldığı;
hh Kriz 3 Ekim 1929 yılında ABD borsasında yer alan şirketle-
I. ithalatta gümrük vergi oranlarını düşürmesi,
rin hisse senetlerinin düşmesiyle başlamıştır. 24 Ekim 1929
II. kliring uygulanması,
Perşembe günü ise ABD borsası Dow Jons dibe vurmuştur.
III. ihracatta standardizasyonun getirilmesi
Tarihe "Kara Perşembe" olarak geçecek bu olay sonucunda;
tedbirleri arasında hangilerinin yer aldığı söylenemez?
hh 4,2 milyar dolar ABD borsasında yok oldu.
hh 400 kadar banka batarken, binlerce insanın malvarlığı yok
oldu. D) I ve II E) II ve III
Türkiye'nin 1929 Dünya Ekonomik bunalımını aşmak için aldığı tedbirler ara-
hh Ülkelerde açlık ve kıtlık başladı. İnsanlar takas usulü ticarete sında ithalatta gümrük vergi oranlarının düşürülmesi yer almaz. Aksime yük-
geri döndü. seltilmiştir.
hh İnsanların psiko - sosyal dengeleri bozuldu. Uyarı

hh Dünyadaki inşaat ve madencilik faaliyetleri durdu. hh J. Stainbeck'in bu dönemde yazdığı ABD'deki ekono-
mik bunalımı dile getirdiği eseri "Gazap Üzümleridir."
hh Dünya genelinde 50 milyona yakın insan işsiz kaldı.
hh Dünya ticaret hacmi % 65 oranında azaldı.

Uyarı
Bu dönemde Salvador Dali tarafından ortaya atılan "Burju-
Uyarı vayı reddetmeye dayalı olan akım ise sürrealizm'dir.
Bu kriz en çok sanayileşmiş toplumları vururken, Sovyet

Rusya komünizminden dolayı bu krizden en az etkilenen
devletlerden biri olmuştur.
1929. Dünya Ekonomik̇ Krizi̇ ne
̇ Karşı
̇
Türkiye'deki ̇ Çalışmalar
hh Koruyucu gümrük uygulandı. – İthalat kısıtlandı.
Uyarı hh Yerli malı kullanımı yaygınlaştırıldı. Bu amaçla "Milli İktisat

Bu krizle birlikte ABD'de Hoower iktidarını kaybeder. "New ve Tasarruf Cemiyeti" kuruldu. (M.İ.T.C) Kazım Özalp
tarafından
Deal" ideali ile Roosvelt ABD başkanı olur. Moratoryum ila-
nı ile dış borçların ödenmesinin durdurulmasını öngörür.
hh 1929'da "Yerli malı kullanma ve koruma konulu" toplantıda
Bu gelişme sonucunda Türkiye - Fransa'ya olan borçla- yerli malı haftası ilan edildi.
rının belirli bir takvime göre taksitlendirilmesini istemiştir.
Fransa itiraz etmiş ise de sorun uzlaşı ile çözülmüştür. hh Serbest piyasa ekonomisini savunan Serbest Cumhuriyet
Fırkası kuruldu. Ancak amacın dışına çıktığı için kapatıldı.

Uyarı Örnek 7:
Türkiye 1933'de dış ödemelerde uygulanmasına başlanan I. Kellog – Briand Parkı
"Kliring ve Takas" sistemini harekete geçirdi. (Malını ala- II. Milletler Cemiyeti
nın, malını alma politikası) Bu kontrolü sağlamak amacıyla
III. Locarno Antlaşması
da "TÜRK OFİSİ" kurulmuştur.
I. Dünya Savaşından sonra kurulan yukarıdaki uluslara-
rası örgütlerden hangilerinin dünya barışına katkı sağla-
maya yönelik çalışmalar yaptıkları söylenebilir?
hhİKİ SAVAŞ ARASI DÖNEMDE AVRUPA A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Dünya Barışını Sağlama Çalışmaları D) II ve III E) I, II ve III
hh Mustafa Kemal "Savaş hayati olmadığı sürece bir cinayettir." I. Kellog Briand Paktı
demiştir. II. Milletler Cemiyeti
III. Locarno Antlaşması
Dünya barışına bölgesel ve evrensel anlamda katkı sağlama amacı yönünde
a) Milletler Cemiyeti'nin Kuruluşu (Cemiyet-i çalışmalar yapmışlar, ancak II. Dünya Savaşının çıkmasına engel olamamıştır.
Akvam) 1920:
Milletler Cemiyeti fikri ilk kez Wilson ilkelerinde dile getirilmiş Pa-
ris Barış Konferansında kurulma kararı alınmıştır. Cenevre Kon-
feransının sonucunda da kurulmuştur.
Uyarı
Türkiye, 1932 yılında Cemiyete üye olmuştur.
Türkiye ve SSCB bu pakta sonradan katılmıştır.
b) Locarno Antlaşması 1925:

hh Amaç uluslararası sorunları barışçı yollarla çözmektir.
Uluslararası Barışı korumak amacıyla, Almanya, Fransa, İtalya,
İngiltere, Belçika, Polonya, Çekoslavakya arasında Londra'da
hh Bu pakta üye ülkeler "Savunmaya dayanmayan savaşın ka-
imzalamıştır.
nun dışı olduğu" kararını almışlardır.
Uyarı
Türkiye ABD ve Sovyet Rusya bu pakta yer almamıştır.
d) Litvinov Protokolü 1929:

hh Dünya barışını katkı sağlamak amacıyla Sovyet Rusya'nın
c) Briand – Kellog Paktı 1928: öncülüğünde kurulmuştur.
Neden Fransa'nın Almanya'ya güvenmemesi ve kendi sınır hh Yeni Briand - Kelloğ Paktına karşı kurulmuştur.
güvenliğini sağlamak istemesidir.
hh Türkiye de bu pakta üyedir.
hh Dünya barışına katkı sağlamak amacıyla Paris'te toplanan
konferansta kurulmuştur. ABD, Alman, Fransa, İtalya, Belçi- hh Diğer üye ülkeler İran – Letonya – Estonya – Polonya – İran
ka, Japonya, Çekoslovakya, İngiltere bu pakta üyedir. yer almıştır.

̇ Rejimleri
Dünya'da Totaliter ̇ ṅ Kurulması hh Almanya'da 1919 Weimar Anayasası ile demokratik yöne-
timin kuruldu. Almanya'da Nasyonel Sosyalist Parti iktidar
İtalya
oldu. Böylece Almanya'da Hitler (Führer ulusun yol göste-
(Mussolini – Kara Gömlekliler) Faşizm – 1922 ricisi) öncülüğünde totaliter yönetim başlamıştır. (Bütün Al-
hh Mussolini 1922 - 1943 yılları arasında görevde kalmıştır. manları – tek devlet – tek millet anlayışı ile bir bayrak altında
hh Mussolininin iki temel hedefi vardır. toplanmak hedefi ile yola çıkan Hitler bu aşamaları "hayat
sahası" olarak tanımlamıştır.
hh "Akdeniz Bizim Deniz" olacak
hh Roma İmparatorluğu yeniden kurulacaktır.

Uyarı
Uyarı Hitlerin hedeflerini belirleyen Slogan: "HAYAT SAHASI"dır.
İtalya'da Mussolini iktidarını sağlayan Faşist Parti bu parti hh German ırklarının mevcut topraklara sığmayacak kadar
sempatizanlarının çalışmalarıdır. (Kara Gömlekliler) İtal- çok olduğu yeni yerlerin alınması gerektiği
ya'nın I. Dünya Savaşında (Gizli Antlaşmalar – Paris Barış

Konferansındaki uygulamalar) haksızlığa uğradığını düşü-
nen bu topluluk bir nevi İtalya - Latin ırkçılığına yönelmiştir.
Kısacası Almanya ve İtalya'daki bu totaliter yönetimler bir hh 1933 yılında Hitler başbakan oldu ve meclisten dört yıllığına
açıdan Avrupa'nın kendi içinde çıkardığı bir iç hesaplaş- olağanüstü yetkiler alarak diktatörlüğünü ilan etti. Gestapo
madır. adı veilen gizli bir örgüt kurarak muhalefet ve toplum üzerin-
de baskı kurmuştur. Nazizm'e göre disiplin, emirlere bağlılık,
düzen cesaret gibi özellikler sadece Alman ırkında mevcuttu.
Bu nedenler ırk karışımını önlemek için ülkedeki diğer etnik
Mussolini mevcut anayasayı kaldırarak yeni bir anayasa ilan
etmiştir. Ceza kanununda değişiklik yaparak kendi partisi hari- grupları ya göçe zorladı ya da katletmeye başladı.
cindeki diğer partileri kapatmıştırı. Böylece İtalya'da diktatörlük hh Sanatçılar ve bilim adamlarına yasaklar getirdi.
dönemi de başlamış oldu. Mussolini "Sürekli barış mümkün ne
hh Kütüphanelerdeki kitaplar okunur okunmaz ibaresi konuldu.
de faydalıdır. Sadece savaşı insan enerjisini en yüksek gerilim-
de tutar." diyerek dış politikasının ne üzerine kuracağını ortaya hh Temel politikaya uyumlu olmayan çoğu kütüphane ve kitaplar
koymuştur. yakıldı.
hh Nazi ideolijisiyle uyuşmayan herşey ders kitaplarından çıka-

rıldı.
Almanya'da Nazizm
hh Versay Antlaşması'nın imzasıyla başlayan süreçte 1929 Dün- hh Naziler bu rejime "Halk Toplumu" dediler.
ya ekonomik krizi Almanya'daki buhranı iyice artırmıştır. Bu

hh Hitler "Nasyonal - Sosyalist akım onu bugünkü dar yurdun-
buhran 1933 de Hitler'in başbakan olmasını sağladı. Gesta- dan çıkarıp yeni topraklara doğru yürütmek cesaretini gös-
po (Alman gizli servisi) halkın üzerinde sınırsız bir denetim termek zorundadır." diyerek dış politika hedeflerini ortaya
kurmuştur. koymuştur.

İspanya'da Franco Dönemi hh Fotoğraf, çizgi film ve sinema yayıldı. (Tintin, Temel Reis, Sü-
permen)
hh İspanya'da XIII. Alfonso 1902 yılında anayasa ilan etmesine
rağmen ülkede istikrarı sağlayamadı. hh Sanayide kullanılan petrol ve elektrik evlerde de kullanılmaya
başlandı.
hh 1923'te asker darbe yaparak yönetimi ele geçirmiştir.
hh Ordu destekli hükümet başarılı olamayınca Kral Alfonso ülke- hh Taşıt üretimi arttı. Uluslararası yolcu uçakları faaliyete geçti.
yi terk etti. Kralın ülkeyi terk etmesiyle cumhuriyet ilan edildi.
hh Şehircilik ve mimari gelişti. Mimari de bir akım olan Bauhaus
Ancak ülkedeki hukuksuzluklar, geçim sıkıntısı huzursuzluk-
şehir planlanmasında öne çıktı.
lar ve cinayetler iç istikrarın bozulmasına neden oldu.
hh 1936 yılında İspanya da iç savaş başladı. hh ABD'de "Empire State Building" yapıldı ve gökdelen sayısın-
hh Cumhuriyetçiler ve milliyetçiler arasında süren üç yıllık sava- da artışlar yaşandı.
şı Almanya ve İtalya'nın desteklediği milliyetçiler kazandı ve
Franco yönetimi el geçirdi. hh Radyo kullanımı yaygınlaştı. Radyonun kullanılmasıyla "Ko-
nuşan basın" denilen dönem başladı.
hh Franco döneminde Avrupalı devletler ile İspanya'nın arası bo-
zuldu ve ticari, siyasi ve askeri ilişkiler kesildi. hh Çizgi film endüstrisi oluştu. Sinema sektörü gelişti.
hh Avrupalı devletler tarafından dışlanan İspanya kendi iç siya- hh Bazı hastalıkların tedavisi için aşılar ve ilaçlar bulundu. Organ
setine dönerek, Avrupa sorunlarından uzak durmayı başardı.
nakline başlandı. Tüberküloz tedavisi için BCG aşısı bulundu.
II. Dünya Savaşında da yer almadı.
hh İlk roket denemesi yapıldı.

hh II. Dünya savaşından sonra Avrupalı devletler arasında eko-
nomiyi ve ticareti geliştirmek amacıyla ilişkiler kurmaya yöne-
hh Alexander Fleming penisilini buldu.
lik yeniden Avrupa ile işbirliğine yöneldi.
hh Psikoloji önem kazandı. Varoluşçuluk ve Fenomenoloji gibi

yeni akımlar ortaya çıktı.
Japonya
hh Tarih yazıcılığı değişti. Gelenekselleşen tarih yerine yerel,
hh Meiji Restorasyonu ile başlayan süreçte ve daha sonraki sü- sosyal, ekonomik ve medeniyet konuları ön plana çıktı.
reçte her alanda gelişen bir Japonya ortaya çıkmıştır.
hh 1920 ilk radyo yayını yapıldı. Klasik müzik caz yayıldı.
hh Japonya batıya karşı Asya Asyalılarındır." "ORTAK REFAH"
alanı anlayışı sonucunda Almanya ve İtalya ile yakınlaşma hh 1929 yılında iki savaş arası Avrupa ve Dünya'yı özetleyen
içine girmiş bu yakınlaşma Berlin - Roma - Tokyo ittifakının John Steinbeck'in "Gazap Üzümleri" eseri büyük ilgi gördü.
kurulmasını sağlamıştır.
hh Bütün toplumu ve burjuva sanatını tamamen ve sert bir biçim-

de reddeden ve akımın öncülüğünü Salvador Dali'nin yaptığı
"Sürrealizm" (Gerçeküstücülük) ve "Eskpresyonizm" (Dışa
hhİKİ SAVAŞ ARASI DÖNEMDE DÜNYA vurucumluk) akımları ortaya çıktı. (Sürrealizm – Burjuva sını-
I. Dünya Savaşı'ndan sonra dünyada siyasi, ekonomik, kültürel fını reddetmeye dayalı bir fikir akımıdır.)
teknolojik ve bilimsel birçok gelişme yaşandı. Bu gelişmeleri şöy-
hh ABD'de başlayan "Caz" tüm Avrupa ülkelerinde yayıldı.
le sıralayabiliriz.

hhATATÜRK DÖNEMİ'NDE DIŞ ̇

a) Türkiye'niṅ Milletler
̇ ̇ 'ne Girişi
Cemiyeti̇
POLİTİKADA YAŞANAN GELİŞMELER (18 Temmuz 1932):
Lozan Barış Antlaşmasıyla uluslar arası alanda tam bağımsız- hh 1
919 Paris Barış Konferansı'nda kurulma kararı alınan bu ku-
lığını kazanan Türkiye, 1923 – 1930 yılları arasında Lozan'dan ruluşun temel amacı; devletlerarası sorunları barışçıl yönden
kalan sorunları çözmeye uğraşırken, 1930 – 1938 arasında ise çözmek ve I. Dünya Savaşı'ndan sonra oluşturulan barış or-
uluslararası barışa katkı sağlamak ve yaklaşan II. Dünya Savaşı tamının devamını sağlayacak tedbirler almaktı.
tehlikesine karşı sınırlarını güvence altına almak için çalışmalar
hh T
ürkiye'nin Birand – Kellog Paktı'na katılması, 1928 yılında
yapmıştır. Dış politikada Atatürk'ün "yurtta barış, dünyada barış"
Cenevre Silahsızlanma Konferansına katılması gibi gelişme-
sözünü ilke edinen Türkiye dış politikada barışçı bir politika izle-
ler Türkiye'nin İspanya ve Yunanistan'ın da daveti üzerine
meye çalışmıştır.
cemiyete üye olması katkı hızlanmıştır.
Türkiye'nin dış politikadaki temel ilkeleri şunlardır:
hh 9 Temmuz 1932 yılında Büyük Millet Meclisi Cemiyete katıl-
hh Bağımsızlıklara saygı göstermek ve barışsever olmak ma kararı almıştır.
hh Realist ve gerçekçi olmak
hh Akılcı ve bilimsel hareket etmek
hh Misak-ı Milli sınırlarını korumak

Uyarı
hh Dünya barışına katkı sağlamak Türkiye'nin Milletler Cemiyeti'ne üyeliğinin gecikmesinin
nedeni Türkiye ile İngiltere arasında yaşanan Musul ko-
hh Sömürgeciliğe ve yayılmacılığa karşı olmak
nusunda cemiyetin İngiliz yanlısı politika izlemesi etkili ol-
hh Hayalcilikten ve maceradan uzak bir anlayış ile hareket et- muştur.

mektir.
Uyarı
Örnek 8: Türkiye'nin cemiyete üye olması ileriki süreçte Boğazlar
ve Hatay Sorunlarının lehimize çözümlenmesinde etkili
Mustafa Kemal "Biz kimsenin düşmanı değiliz. Yalnız insan- olmuştur.
lığın düşmanı olanların düşmanıyız. Zorunlu olmadığı süre-
ce harp bir cinayettir." demiştir.
Atatürk bu sözüyle aşağıdakilerden hangisine karşı

olan tepkisini ortaya koymuştur? b) Balkan Antanti (1934 – ATİNA):
A) İnkılapçılığa B) İhtilalciliğe C) Sosyalizme Kuruluş Nedeni ve Amacı:
D) Emperyalizme E) Liberalizme
hh Balkanlarda ve Doğu Akdeniz coğrafyasında saldırgan politi-
Gazi Mustafa Kemal bu sözüyle özgürlük, bağımsızlık ve barışın önemini vurgu- ka izleyen İtalya'ya karşı Türkiye'nin öncülüğünde kurulmuş-
lamış yayılmacı istilası ve emperyalist güçlerin yanında değil karşısında oldu- tur. Amaç bölgesel barışı sağlamak, dünya barışına katkıda
ğunu vurgulamıştır. bulunmaktır.

Üyeleri: Boğazlar Sözleşmesi'nde alınan kararlar şunlardır:

T ürkiye hh Boğazlar komisyonu kaldırılarak tüm yetkiler Türkiye'ye ve-
Y unanistan rilmiştir.
T.Y.Y.R dir.
Y ugoslavya hh Boğazlar Türk askeri tarafından korunacaktır.
R omanya'dır. hh Boğazlar ticaret gemilerine açık olacaktır.
hh Boğazlardan savaş gemilerinin geçişi sınırlandırılacaktır.

Uyarı
Arnavutluğun pakta yer almamasında İtalya ile yakın iliş- hh Türkiye bir savaşa girerse boğazları istediği gibi açıp kapa-
tacaktır.
kide olması etkili olmuştur. Bulgaristan ise Romanya ile
Dobruca sorununu; Yunanistan, ile de Ege'ye inmek iste-
mesi konularında sorun yaşamasından dolayı pakta yer
almamıştır.
Uyarı
Boğazların Türk egemenliğine girmesinde Balkan Antan-
tı'na katılan ülkelerin Türkiye yanında yer alması etkili ol-
muştur.
Uyarı
Yunan başbakanı Venizelos Türk - Yunan ilişkilerindeki
barışçı tutumu ve Yakın Doğu'daki barışın sağlanmasında
büyük katkılarından dolayı Atatürk'ü 12 Ocak 1934'de No- Uyarı
bel Barış Ödülüne aday göstermiştir.
Möntrö Boğazlar Sözleşmesi ile Boğazlar bölgesi Misak-ı
Milli sınırlarına uygun hale getirilmiştir. Türk hükümetinin
c) Montreux (Möntro) Boğazlar uluslararası bir başarısıdır.
Sözleşmesi ̇ (20 Temmuz 1936):

Lozan Antlaşması'nda boğazların yönetimini başkanı Türk olan
"Uluslararası Boğazlar Komisyonu"na bırakılmasını kabul eden Yorumlayalım: Bu gelişme Türkiye'nin Doğu Akdeniz, Karade-
Türkiye, 1930'lardan itibaren yayılmacı bir politika izleyen İtal- niz bölgesindeki stratejik ve Jeopolitik gücünü arttırmıştır. Tür-
ya'ya karşı bu sorunu ilk defa 1933 yılında toplanan "Londra kiye'nin uluslararası alanda saygınlığı ve yaptırım gücü de art-
Silahsızlanma Konferansı"nda dile getirmiştir. İtalya'nın 1935'te mıştır.
Habeşistan'a saldırması, Almanya'nın da Ren Bölgesi'ne asker
sevk etmesi üzerine Türkiye Boğazlar Sözleşmesi'nin değiştiril-
mesi konusunda harekete geçti. İsviçre'nin Montreux şehrinde
konferans toplandı. d) Sadabat Paktı (1937 Tahran):
Katılan Ülkeler: hh İtalya'nın Ortadoğu'da izlemiş olduğu saldırgan siyaset ve
Habeşistan'ı işgal etmesi üzerine Tahran'da bölgesel barışa
hh Türkiye, Avusturya, Japonya, Romanya, SSCB, İngiltere, katkı sağlamak amacıyla Türkiye, İran, Irak ve Afganistan'ın
Fransa, Bulgaristan ve Yugoslavya katılmıştır. katılımıyla kurulmuştur. (T.A.İ.I)

Uyarı Uyarı
Suriye'nin bu paktta yer almama nedenleri şunlardır:
Hatay'ın Anavatana katılması ile Türkiye'nin güney sınırı
hh Türkiye ile arasındaki Hatay sorunu Misak-ı Milli'ye uygun hale gelmiştir. Türkiye'nin en son be-
hh Irak ile arasındaki sınır sorunu etkili olmuştur. lirlenen kara sınırı ise Suriye sınırı olmuştur.
e) Hatay (Sancak) Sorunu (Hatay'ın

Anavatana Katılması) (30 Haziran 1939) f) Bozkurt – Lotus Olayı 1926:
Gelişmeler Şöyledir: hh Türk gemisi Bozkurt ile Fransız Lotus gemisinin Ege denizin-
de çarpışması sorunu 8 Türk'ün ölmesi ve Türkiye'nin Lotus
hh Almanya ve İtalya'nın yayılmacı amaçları doğrultusunda ha-
gemisinin kaptanını tutuklaması ile olay büyürmüştür. Fransa
reket etmeleri, Almanya ile Fransa arasında geçmişten günü-
müze yaşanan toprak (Alsas-Loren) sorunu üzerine Fransa kaptanın kendileri tarafından yargılanmasını talep etmiş, an-
Suriye bölgesinden çekilme kararı almıştır. cak konu Lahey Adalet Divanı'na görütülmüş adalet divanı da
Türkiye lehine karar vermiştir.
hh 1935 yılında Fransa'nın Suriye ve Lübnan üzerindeki man-
da uygulamasını kaldırması ve İskenderun bölgesini de Su-
riye'ye bırakması Türkiye'nin tepkisine neden oldu. Fransa
sorunu Milletler Cemiyeti'ne götürme teklifinde bulundu.
Uyarı
hh Milletler Cemiyeti Sandler'e bölge ile ilgili bir rapor hazırlama- Lahey Adalet Divanında Türkiye'yi Mahmut Esat Bozkurt
sını istedi. Sandler hazırladığı raporda bölgenin ağırlıkta Türk savunmuştur.
olduğunu ve bağımsız yaşamak istediklerini ifade etti.
hh 1938 yılında ise her iki ülkenin gözetiminde yapılan seçimler

sonucu "Hatay Cumhuriyeti" kuruldu.
hh İlk Cumhurbaşkanı Tayfun Sökmen olurken, Başbakanlığına g) Razgard Olayı 1933:

Abdurrahman Melek getirildi.
hh Bulgaristan'ın Razgard şehrinde Müslüman Türk mezarları-
hh Hatay devleti yöneticilerin Türkiye'ye katılma talebi ile topla- nın Bulgar çeteleri tarafından tahrip edilmesi olayıdır.
nan Hatay millet meclisi 1939 yılında yaptığı toplantı sonucu

hh Türkiye buna karşı İstanbul'daki yabancı mezarlarlıklara gül
Hatay'ın anavatana katılması kararı aldı.
bırakarak anlamlı bir tepki vermiştir.
hh 23 Temmuz 1939 günü yapılan bir törenle Hatay Türkiye'ye

katıldı. (1939 yılında da Fransa ile imzalanan Ankara Antlaş-
masıyla Fransa Hatay'ın Türkiye'ye ait olduğunu onaylamış-
tır.)
h) Wagon – Lits Olayı 1933:
Uyarı hh İstanbul'da bulunan Fransız demiryolu şirketlerinde çalışan

Türk vatandaşlarının Türkçe konuşmasını yasaklanması ve
Hatay'ın anavatana katılması konsunda halkı bilinçlendir-
uymayanların ise işten atılması olayıdır.
mek ve bir kamuoyu oluşturmak amacıyla Mıustafa Kemal
hh Bunun üzerine İstanbul Üniversitesi öğrencileri şirkete bas-
Hatay'da ki yerel bir gazete de "Asım Us" takma adıyla ma-
kın düzenleyerek, şirket binalarına Türk bayraklarını asmıştır.
kaleler yazmıştır.
Türk işçilerinin haklarının korunmasını sağlamışlardır.

XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA Konu Testi - 1
1. I. Dünya Savaşı öncesinde, Avrupalı devletler arasında 4. I. Yunanistan

bir gruplaşmanın oluşmasında; II. Macaristan
I. enerji kaynaklarının sınırlı olması, III. Romanya
II. ortak çıkar birliği, IV. Avusturya
III. mezhep birliği 1934 yılında kurulan Balkan Antantı'nın üyeleri arasın-
durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? da yukarıdaki devletlerinden hangileri yer almaz?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) I ve II E) I, II ve III D) II ve IV E) III ve IV
2. Aşağıdakilerden hangisi 1931 – 1939 yılları arasında 5. Hatay sorununun Türkiye lehine çözümünde "Asım Us"
Türk dış politikasında, meydana gelen gelişmelerden takma adıyla makaleler yazan devlet adamı aşağıdaki-
biri değildir? lerden hangisidir?
A) Sadabat Paktı üyeliği A) Tayfur Sökmen

B) Musul Sorunu B) Atatürk
C) Hatay'ın Anavatana katılması C) Abdurrahman Melek
D) Milletler Cemiyetine üye olunması D) Abdulgani Türkmen
E) Balkan Antantı üyeliği E) Şerif Bey
3. II. Dünya Savaşı öncesinde;

6. 1932 yılında Milletler Cemiyetine üye olan Türkiye'nin
I. İngiltere,
teşkilattaki ilk temsilcisi aşağıdakilerden hangisidir?
II. İtalya,
A) Hamdullah Suphi
III. İspanya
B) Cemal Hüsnü Taray
devletlerinden hangilerinde rejim değişikliği olmuş-
tur? C) Yusuf Kemal Tengirşek
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Tevfik Rüştü Aras

E) Hasan Saka
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA DÜNYA Konu Testi - 1
7. 1936 yılında Boğazların statüsünü yeniden belirleyen 10. 1929 Dünya Ekonomik krizinin Türk ekonomisine yan-
Möntrö Boğazlar Sözleşmesi'nin imzalanmasında aşa- sımaları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
ğıdaki gelişmelerden hangisinin etkisi olmamıştır?
A) Merkez bankasının kurulmasını hızlandırdı.
A) II. Dünya Savaşı öncesi silahlanma ve bloklaşmaların B) Milli iktisat ve tasarruf cemiyeti kuruldu.
yaşanması
C) Türk parasının değeri düştü.
B) Japonya'nın saldırganca politikaları
D) Dış ticaret dengesi bozuldu.
C) Almanya'nın Ren bölgesine asker çıkarması
E) II. Beş yıllık kalkınma planı yapıldı.
D) İtalya'nın Habeşistan'a saldırması
E) Fransa'nın Hatay bölgesinden çekilmesi
11. İngiltere dışişleri bakanının 1917'de yayımladığı Bal-

8. I. Haliç Konferansı
four Deklerasyonu aşağıdaki devletlerden hangisinin
II. Brüksel hattı kurulmasına ortam hazırlamıştır?
III. Sason Ayaklanması A) Kore B) Mısır C) İsrail
Yukarıdaki gelişmelerden hangilerinin Musul sorunu
D) Yugoslavya E) Letonya
ile ilişkili olduğu söylenebilir?
12. 1938 yılında Hatay Bağımsız Devleti kurulduktan sonra

ilk Cumhurbaşkanı ve başbakan aşağıdakilerden han-
gisidir?
9. Orta Asya'da Türkler tarafından başlatılan Basmacılık A) Hasan Saka - Asım Us

Hareketi aşağıdaki hangi devletin baskıcı uygulamala- B) Şükrü Saraçoğlu – Abdurrahman Melek
rına karşı ortaya çıkmıştır?
C) Cemal Hüsnü Taray – Tayfun Sökmen
A) ABD B) SSCB C) İngiltere D) Tayfun Sökmen – Mahmut Esat Bozkurt
D) İtalya E) Almanya E) Tayfun Sökmen – Abdurrahman Melek
12. E 11. C 10. E 9. B 8. D 7. E 6. B 5. B 4. D 3. E 2. B 1. D Cevaplar

II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI
II. Dünya Savaşı - II. Dünya Savaşı'nda Cepheler - II. Dünya Savaşı'nın Sonuçları -
II. Dünya Savaşı Sırasında Türkiye'de Gelişmeler ve Etkileri
05
hhII. DÜNYA SAVAŞI (1939 - 1945) II. Dünya Savaşı Öncesinde Oluşan
Gruplaşmalar
Nedenleri Şunlardır:
1. I. Dünya Savaşı'nda yenilen devletlere ağır koşullu antlaş- İtalya, Fransa ve İngiltere Oluşumu
maların imzalatılmış olması, (Roma, Paris ve Londra Mihveri)
2. Versay Antlaşması'na göre askersiz olması gereken Ren Nedeni = Hitlerin, İtalya'ya bağlı Orta Tuna Bölgesini işgal etme
Bölgesi'ne Almanya'nın asker çıkarması olasılığıdır.
3. Versay'a aykırı olarak Almanya'nın; Avusturya, Çekoslovak-
ya ve Polonya'yı işgal etmesi İtalya ve Almanya Oluşumu
4. İtalya'nın Habeşistan ve Arnavutluk'u işgal etmesi (Berlin ve Roma Mihveri)
5. Japonya'nın, Avrupalıları, Asya'dan atmak istemesi ve Man- Nedeni = İtalya'nın Habeşistan'ı işgali, İtalya'yı İngilizlerden ko-
çurya'yı işgali pardı. Fransa'da sosyalistler başa gelince Fransada SSCB'ye
6. Sovyet Rusya'nın Komünizm'i yayma amacı ile hareket etmesi yaklaştı.
Almanya, Japonya ve İtalya Oluşumu

II. Dünya Savaşı Öncesi Oluşan Bloklar (Berlin, Tokyo ve Roma Mihveri)
II. Dünya Savaşı'nda Mihver devletler bloğunu oluşturmuşlardır.
Mihver Devletler
hh Almanya ABD ve SSCB Oluşumu
hh İtalya (Washington ve Moskova Mihveri)
Nedeni = Hitlerin Alman meclisindeki komünist milletvekillerini
hh Japonya (Belirli - Roma - Tokyo bloğu)
tutuklaması, SSCB'yi ABD'ye yaklaştırdı.
Müttefik Devletler
Örnek 1:
hh İngiltere hh Yunanistan
II. Dünya Savaşı'nı engellemeye çalışan İngiltere Başbakanı
hh Fransa hh Belçika Chamberlain "Yatıştırma politikası" doğrultusunda Sudetler
hh Sovyet Rusya hh Norveç bölgesinin Almanya'ya verilmesini öngörmüştür.
hh ABD hh Polonya Almanya'nın aşağıdaki bölgelerden hangisine saldırması

yatıştırma politikasının uygulanmasına engel olmuştur?
Uyarı A) Alsas Loren B) Yugoslavya C) Çekoslovakya
II. Dünya Savaşı başlangıcında Almanya'da Hitler; İtal- D) Norveç E) Fransa

ya'da Mussolini ve Japonya'da ise Hirohito devlet başkan- İngiltere Başbakanı Mehter bir genel savaşı önlemek veya geciktirmek ama-
cıyla Almanya Sudetler bölgesinin verilerek "Yatıştırma politikası" izlemeyi ön
lığı görevindedirler. görmüş ancak Almanların Çekoslovakya'ya saldırmasını bu politikanın uygulan-
masını engellemiştir.

II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı
II. Dünya Savaşında Bloklaşma
Yatıştırma Politikası Nedir? hh Münih Konferansı'yla Çekoslovakya'dan Südet bölgesini alan

Almanya, 15 Mart 1939'da Prag'a giderek Çekoslovakya'yı
hh İngiltere başkanı Chamberlian'in savaşa engel olmak ama- işgal etmiştir.
cıyla ortaya çıkardığı politikadır.
hh Tamamı Almanlardan oluşmayan Çekoslovakya'nın işgaliyle,
hh Münih Konferansı'nda Çekoslovakya'ya ait Südetler bölgesi Hitler "Hayat Sahası" politikasını uygulamaya koymuştur.
Almanya'ya verilmiş ancak Almanya'nın saldırgan politikası
önlenememiştir. hh Hitler Memel'i de Litvanya'dan istedi ve imzalanan bir antlaş-
ma ile Memel Alman yönetimine geçti.
hh Sovyet Rusya ile Almanya arasında sorunu gidermek amacı
vardır. Ancak Almanyanın Mart 1939'da Çekoslovakyayı iş- hh Almanya'nın işgallerinden cesaret alan İtalya, 7 Nisanda,
gali ile bu politika sonuçsuz kalmıştır. 1926'dan beri nüfuzu altında bulunan Arnavutluk'u işgal etti.
hh II. Dünya Savaşı Almanya'nın Polonya'ya saldırısı ile başla- hh Bu işgal Almanya tarafından desteklenirken İngiltere ve Fran-
mıştır. sa tarafından tepkiyle karşılandı.
hh Çekoslovakya sorununda Batılıların pasif kalması, Berlin Roma
hh Almanya ve İtalya ittifakı 22 Mayıs'ta yaptıkları "Çelik Pakt"
Mihveri'nin yayılma ve genişleme emellerini daha da artırmıştır.
ile pekiştirildi.
hh Almanya ve İtalya'nın çıkardığı bu buhranlarla Avrupa, Eylül
1939'da savaşın eşiğine gelmiştir.

II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı
II. Dünya Savaşındaki Önemli Politikalar ve Örnek 2:

Olaylar Aşağıdakilerden hangisi Almanya'nın Fransa'yı işgal et-
Hayat Sahası: I. Dünya savaşı sırasında Almanya'nın üzerinde mesi üzerine İngiltere'ye geçerek burada Alman işgaline
karşı özgür Fransız hareketini başlatmıştır?
bulunduğu toprakların Alman ırkına yetmemesine ilişkin olan fik-
rin, Hitler tarafından Almanya'nın Avrupa'da yayılma politikasının A) General Einsehower B) Charles de Gouile
bir gerekçesi olarak kabul edilmesi sonucunda ortaya çıkan bir
C) La Franco D) Roosevelt
kavramdır.
E) General Rommel
Almanların Fransa'yı işgali üzerine, İngiltere'ye geçerek İngiltere'de özgür Fran-

Yatıştırma Politikası: II. Dünya savaşına giden dönemde İngil- sa hareketinin öncülüğünü yapan bir Lider General Charles de Goile'dir.
tere başbakanı Chamberlian ile özdeşleşen politikadır. Hitlerin
ilgi alanının doğuda olduğuna inanan Chamberlian, SSCB'ye
Stalingrad Savaşı :
karşı Almanya'nın kendileriyle iş birliğine gireceğine inanıyordu.
II. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla bu politika başarısız olmuştur. hh Barbarossa harekatında başarısız olan Almanya Japonya ile
bağlantıya geçmek amacıyla Kırım'ı Ruslardan aldı. Ancak
Ruslar Almanları Stalingrad savaşında durdurdular. Alman
Maginot Hattı: 1930'larda dünyanın en güçlü savunma hatların- Japon bağlantısı kurulamadı.
dan biri olan bu hat Fransa tarafından inşa edilmiştir. Birbirinden
bir top atımı uzaklıkta 50 savunma kalesi ve bunlara bağlantılı
yer altı sığınaklarında oluşmaktaydı. Ancak bu savunma hattı işe Normandiya Çıkarması (6 Haziran 1944):
yaramamış Almanlar, Fransa'ya, bu hattın en zayıf noktasından hh ABD'li general Einsenhower komutanındaki Müttefik kuvvet-
saldırmış ve Paris'i işgal etmişlerdir. ler Almanları yenerek Fransa ve Paris'i Almanlardan kurtardı-
lar. Almanya Normandiya çıkarmasında yenildi ve Gerilla sa-
vaşına yöneltildi. Almanların II. Dünya Savaşı'nı kaybettiğini
Barbarossa Harekatı: Nazi Almanya'sının Rusya'yı işgal planı- gösteren önemli bir olaydır.
dır. Soğuk kış şartları, kuşatmanın uzun sürmesi gibi sebeplerle
bu harekat başarısız olmuştur.
Uyarı
Çelik Pakt: Almanya ile İtalya arasında 1939'da imzalanan pak- II. Dünya Savaşı, Avrupa, Kuzey Afrika ve Pasifik cephele-
tır. rinde yaşanmıştır.
Kartal Hücumu: Almanya'nın İngiltere hava sahasını ele geçir-

mek için düzenlediği harekattır. Almanya 21 Ekim 1940'ta 1700
adet uçağını bu savaşta kaybetmiştir.
hhII. DÜNYA SAVAŞI'NDA CEPHELER
Avrupa Cephesi
Yıldırım Savaşı: Almanya'nın II. Dünya Savaşı sırasında hızlı ve hh Almanya bu cephede, Danimarka, Norveç, Fransa, Sovyet
seri sonuç almaya yönelik savaş taktiğinin adıdır. Rusya ve İngiltere ile mücadele etmiştir.

II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı'nda Cepheler
II. Dünya Savaşında Avrupa Cepheleri
Kuzey Afrika Cephesi Asya ve Pasifik Savaşları

hh İtalya ilk müttefikler arasında Akdenize hakim olmak isteyen ABD ile Japonya Savaşının yaşanması
İtalya'nın Mısır'a saldırısı ile cephe açıldı. İtalya'nın amacı İn- hh Japonya, ABD'nin müttefiklere ödünç verme ve kiralama yasa-
giltere'nin sömürge yollarını kesmekti. Ancak İtalya kaybetti. sı çıkararak yardım etmesine engel olmak ve ABD'nin Pasifik-
(1943) teki nüfuzunu kırmak amacıyla Hawai Adalarındaki ABD deniz
üssü olan Pearl Harbour'a baskın düzenledi. (7 Aralık 1941)
hh Bu saldırı sonucunda ABD müttefikler yanında savaşa dahil
oldu. Pasifikte savaşlar yoğunlukla Japonya ile ABD arasında
Örnek 3: yaşanmıştır.
hh ABD ile Japonya arasında yaşanan Mercan Denizindeki sa-
ABD II. Dünya Savaşı'nda "şişman adam" adlı atom bom- vaşı Japonya kaybetti.
basını aşağıdaki şehirlerinden hangisine atmıştır?
hh Japonya ABD'nin Midway üssüne saldırdı ve Japonya bu sal-
A) Hiroşima B) Tokyo C) Kyoto dırıda başarısız oldu.
D) Nagazaki E) Osaka hh Japon'ya Pasifikte yapılan savaşları kaybetti..
ABD II. Dünya Savaşında "Şişman Adam" ismini verdiği atom bombasını Na- hh ABD, Japonya'nın Nagazaki ve Hiroşima şehirlerine "küçük be-
pazaki şehrine atmıştır. "Küçük Bebek" adlı atom bombası ise Hiroşima'ya atıl- bek" ve "şişman adam" adlarını verdiği iki atom bombası atmıştır.
mıştır.
hh Bu saldırıda Hiroşima'da 70 bin, Nagazakide'de 80 bin Japon
ölmüştür.

II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı'nda Cepheler
hh II. Dünya Savaşında insanlık dışı olayların yaşanması sonu-

Uyarı
cunda BM 10 Aralık 1948'de "İnsan hakları evrensel bildir-
hh Savaştan ilk çekilen Mihver devlet İtalya'dır. (3 Eylül
gesi" yayımlandı.
1943)
hh Almanya Savaşta kaybettiği maddi kaybını yeniden kazana-
hh 2 Mayıs 1945'de Müttefikler Berline girmiş ve Hitler inti-
bilmek için sağlıklı insan gücüne ihtiyaç duydu. Bunun sonu-
har etmiştir Almanya teslim olmuştur.
cunda yurt dışından işçi ithal etme yoluna gitti.
hh ABD Savaşa girmesiyle birlikte ATLANTİK BİLDİRİSİ'ni
yayımladı. (II. Wilson bildirisi olarakra tanımlanmıştır.)
Ekonomik Sonuçları
hh 10 Şubat 1947'de İtalya, Romanya, Bulgaristan, Macaristan
hh II. Dünya Savaşı Avrupa kentlerinin tahrip olması, fabrikaları-
ve Finlandiya ile Paris'te Barış Antlaşması yapıldı. Japon-
nı, limanlarını, ulaşım ağlarının yıkılmasıyla sonuçlandı. Üre-
ya'yla da 8 Eylül 1951'de San Francisco'da barış antlaşması
tim sorunları başladı, tüketim artarak devam etti.
imzalandı. Ancak, 1919 Versay düzenlemesinin kilit ülkesi Al-
manya'yla bu defa antlaşma yapılamadı. hh Dünyada tarım ve sanayi üretimi büyük oranda düştü.
hh İngiltere ekonomisi iflas etti.
hhII. DÜNYA SAVAŞI'NIN SONUÇLARI hh 1945 – 1946 yıllarında hiperenflasyon yaşandı. Üretim mali-
yeti yükseldi. Halkın alım gücü düştü.
Siyasal Sonuçlar
hh Savaş yüzünden İngiltere, Fransa, ABD ve Almanya'nın
hh Faşizm ve Nazizm totaliter rejimleri yıkıldı. kamu borçlanmaları on kat arttı.
hh Asya, Afrika, Ortadoğu ulusları sömürgeci devletlere karşı hh Almanya'da hiper enflasyon başladı.
bağımsızlık savaşı başlattılar. Hindistan ve Endonezya, İngil-
tere'ye karşı bağımsızlıklarını kazandılar. hh Temmuz 1944'te, 44 devlet ABD'de yeni uluslararası para sis-
temi kurmak için toplandılar. Sonunda 45 ülkenin imzasıyla
hh Savaş sonunda İngiliz ve Fransız ekonomisi zayıfladı. IMF kuruldu.
hh Savaşta yenilen İtalya ve Almanya'nın toprakları paylaşıldı. hh Büyük devletlerin savaş yaralarını sarıp, yeniden kalkınabil-
meleri için "Uluslararası imar ve kalkınma bankası" kuruldu.
Şöyle ki;
hh Almanya Doğu ve Batı olmak üzere ikiye bölündü.
hh Doğu Almanya da SSCB Batı Almanya üzerinde ise Avrupalı

devletlerin ve ABD'nin etkisi vardır. Toplumsal Sonuçlar
hh İtalya sömürgelerini yine kaybetti. İtalya'da faşist Mussoli'ni hh II. Dünya Savaşı, askerin olduğu kadar sivil masum insanla-
devrildi. İtalya'da 1946'da cumhuriyet yönetimine geçildi. rın öldüğü bir savaştır. 50 milyon insan hayatını kaybetmiştir..
hh Savaştan sonra Japonya'yı ABD işgal etti. Japonya hem sö- hh Savaş sonunda Kore halkı bağımsızlığına kavuştu.
mürgelerini hem de Mançurya'yı kaybetti.
hh Bu süreçte Türkiye'den Almanya'ya yoğun bir işçi alımı ol-
hh Birleşmiş Milletler teşkilatı kuruldu. muştur. (Türk Gurbetçileri)
hh Doğu ve Batı olmak üzere iki bloklu bir dünya oluştu. hh Bazı Alman bilginleri, ABD ve SSCB'ye getirildi.

II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı'nın Sonuçları
II. Dünya Savaşı Sonucunda Sınırlar

hh Nazi (Almanya) toplama kamplarında sağ kalabilen milyon- Birleşmiş Milletler Örgütü'nün kuruluşu (BM)
larca esir, Alman topraklarını terk etti.
(24 Ekim 1945)
hh Savaş yıllarında insanların siyasi gelişmeleri takip etme is-
teğinden dolayı, radyo sevilip yaygınlaştı. Ankara Radyosu hh Nisan 1945'te ABD'nin San Fransisco kentinde yapılan kon-
deneme yayınlarından sonra 1943'te sürekli yayına geçti. ferans ile BM resmen kurulmuştur.
hh Merkezi ABD'nin New York şehridir.
hh Bu dönemde halk müziği derleme çalışmalarının dinleyenle-
re sunduğu "Yurttan Sesler" programı yapıldı. Münir Nurettin, hh BM anayasası bu konferansta ABD, İngiltere, Rusya, Fransa
Hafız Burhan olmak üzere pek çok Türk sanat müziği sanat- ve Çin tarafından hazırlandı. Bu yüzden bugün bile BM'nin
çısı plaklarında türkülere yer verdi. Güvenlik Konseyi'nde sadece bu 5 devletin veto hakkı vardır.
hh 1940'ta İstanbul Konservatuarının "kurumsal bir eğitim ver- Birleşmiş Milletler Teşkilatına Bağlı Organlar
mek" üzere açılması da Türk musikisi açısından önemli bir
gelişme oldu. hh Genel Kurul
hh Sanat müziği ile ilgilenenler geniş kitlelere ulaşmak için halk hh Güvenlik Konseyi
müziğinden yararlandı. hh Ekonomik ve Sosyal Konsey
hh Sadettin Kaynak başta olmak üzere bazı bestekârlar ise halk hh Vesayet Konseyi
türküsü tarzında şarkılar bestelediler.
hh Adalet Konseyi
hh Safiye Ayla, Müzeyyen Senar, Hamiyet Yüceses, Perihan
hh Genel Sekreterlik
Altındağ gibi dönemin sanatçıları radyo programları ve taş
plaklarla kendilerini halka tanıttılar. hh İnsan Hakları Konseyi

BM'nin Amacı Şunlardır: Birleşmiş Milletler Örgütüne Yardımcı Kuruluşlar

hh Uluslararası barışı ve güvenliği sağlamak, kalıcı hale getir- 1. UNESCO
mek
BM'ne üye ülkelerin bilim, kültür, sanat alanındaki çalışmalarına
hh Uluslararası alanda ekonomi, sosyal ve kültürel işbirliğini
yardımcılık görevini yürütür.
sağlamak
hh İnsanlık suçlarının çözümünde hak ve özgürlükleri geliştir-

2. FAO
mektir.
Uluslararası Gıda Örgütüdür. Yoksul ülkelere yardım yapar.
3. ILO
BM'nin Organları
Uluslararası çalışma örgütü.
1. Genel Kurul
4. UNİCEF
Üye devletlerden oluşur, temsilcisi 5 kişiden fazla olamaz. Barı-
şın sağlama ve silahsızlandırma görevlerini yürütür. BM Çocuklara Yardım Fonu demektir. Yenidoğan ve büyüme ça-
ğında olan çocuk ve gençlerin sorunlarıyla ilgilenir. Çözüm üretir
2. Güvenlik Konseyi
Yürütme organıdır. 11 üyesi vardır. Uluslararası sorunların uz-
laştırılması, silahsızlanmayı denetleme, saldırgan ülkelere karşı
II. Dünya Savaşı Sırasında Yapılan Bildiri ve
asker hazırlama görevini yürütür.
Konferans
3. Ekonomik ve Sosyal Konsey Atlantik Bildirisi (14 Ağustos 1941)

Genel kurulun seçtiği 27 üyesi vardır. Ekonomik, sosyal çalışma- (ABD ile İNGİLTERE arasında yapılmıştır. (Wilson'a Benzer)
ları yürütme görevi yapar. Kararları şunlardır:
hh Savaştan sonra toprak kazanımı olmayacak sınırlar değiş-

meyecek sınırların değişimi konusunda plebisit (halk oylama-
4. Uluslararası Adalet Divanı
sı) yapılacak
Merkezi Hollanda'nın Lahey kentindeki yargı organıdır. 15 yar-
hh Ülkeler self determinasyon hakkı tanınacak. (Her ülke kendi
gıçtan oluşur. Görev süreleri 9 yıldır. Her devletten 1 yargıç ol-
kaderini kendi belirleyecek.)
mak üzere yargıçlar Genel Kurul ve Güvenlik Konseyince seçi-
lirler. hh Temel hammaddelerden eşit şekilde yararlanacaklar.
hh Açık denizlerde ticaret serbest olacak
5. Genel sekreterlik hh Mihverler silahsızlandırılacak
Diğer (yukarıdaki) organların çalışma koşullarını oluşturma gö- hh Wilson ilkelerine benzer bu bildiri ile BM fikrinin temeli atıl-
revini yerine getirir. mıştır. Bu bildiriden sonra ABD savaşa girmiştir.

Casablanka Konferansı (24 Ocak 1943) Tahran Konferansı (Aralık 1943)

ABD ile İngiltere arasında yapılmıştır. (ABD – Rusya - İngiltere arasında yapıldı.)
hh Kuzey Afrika'da savaşın kayıtsız sona erdirilmesi İtalya'nın hh Katılımcılar tarafından Türkiye'nin savaşa sokulması kararı
teslim oluncaya kadar savaşa devam kararı alınmıştır. alınmıştır.
hh Balkanlarda ikinci bir cephenin açılabilmesi için Türkiyeninde hh Bu durumu en çok İngiltere istemiştir. İngiltere Sovyetlerden
savaşa katılımı için gerekli askeri hazırlığı yapmak yönünde önce balkanlara girme amacıyla bu istekte ısrarcı olmuştur.
karar alınmıştır. Bu durumda müttefikler arasında çıkar anlaşmazlığının orta-
ya çıktığını gösterir.
hh Savaşın uzamasına neden olan bir konferanstır.
Uyarı
Adana Görüşmesi (31 Ocak 1943) Müttefikler arasında çıkar çatışmaları ve görüş ayrılıkları
İngiltere adını Churchill ie Türkiye adına İsmet İnönü arasında ortaya çıktığı ilk konferanstır..
yapıldı.
hh Türkiye'nin savaşa katılması halinde savaş giderlerinin kar-

şılanacağı sözünü verdi. Konferansın başlangıcı ile sonucu Yalta Konferansı (Şubat 1945)
arasında bir farklılık olmadığı için bu görüşme tarihine "Sa-
(ABD – İngiltere – Rusya arasında yapılmıştır.)
ğırlar Dialoğu" olarak geçmiştir.
Konferansta;
hh Savaş sonrası dünyanın ana hatları belirlendi.

Kahire Konferansı (Aralık 1943)
hh Savaş sonrasında Almanya 3 işgal bölgesine ayrılacak sa-
ABD - İngiltere - Türkiye arasında yapıldı.
vaş, tazminatı ödeyecek
hh İsmet Paşa yeterli lojistik ve askeri yardımın yapılması koşu- hh BM konferansının yapılmasına ve 1 Mart 1945 tarihinden
luyla savaşa girebileceğini söylemiştir. önce Mihverlere savaş açan ülkelerin toplantıya kurucu üye
hh 1944 yılı başlarında yardımda aksamalar olunca ilişkiler ge- olarak katılmasına karar verildi.
rilmiştir. hh Boğazların statüsünün Rusya lehine iyileştirilmesine karar
verildi. (Möntro Boğazlar Sözleşmesinin değiştirilmesi gün-
deme gelmiştir.)
Washington Konferansı (26 Mayıs 1943)
(ABD - İngiltere arasında yapıldı) Uyarı
hh Kuzey Afrika Cephesinin tasfiyesi - İtalya'yı savaş dışı bırak-
İngiltere YALTA ile başlayan döneme "DEMİR PERDE"
mak
adını verdi. Bu konferans büyük ittifakların sonu olmuştur.
Moskova Konferansı (Ekim 1943)

(ABD – İngiltere – Çin – Rusya arasında yapıldı.)
Uyarı
Türkiye Yalta Konferansında alınan kararı dikkate alarak
hh Tahran zirvesinin ön hazırlığıdır.
BM'ye katılma koşulunu yakalamak amacıyla 23 Şubat
hh Savaş sonrası dünya düzeninin nasıl olacağının konuşuldu- 1945'te Japonya ve Almanya'ya savaş ilan etmiştir.
ğu ilk konferanstır.

Örnek 4: Uyarı
II. Dünya Savaşındaki hukuki olmayan insanlık dışı uygu-
Aşağıdakilerden hangisi II. Dünya Savaşı sırasında ya-
lamada bulunanların yargılanmasına karar verilmiştir. Bu
pılan konferans ve toplantılardan biri değildir?
düşünce Birleşmiş Milletler'de savaş sırasında işlenen
A) Londra Konferansı suçların "SOYKIRIM" olarak değerlendirildi. BM 10 Aralık
B) Moskova Konferansı 1948'de İnsan hakları evrensel beyannamesini yayımladı.
C) San Fransisco Konferansı
D) Washington Konferansı hh İspanya'nın BM'ye alınması kabul edildi.
E) Tahran Konferansı hh Bu konferansta alınan kararla Kore 38. enleme göre kuzey ve
Londra Konferansı Kurtuluş Savaşı sırasında I. İnönü Zaferi sonucunda toplanan
güney olmak üzere ikiye ayrıldı.
bir konferanstır. Moskova, San Fransisco, Washington ve Tahran II. Dünya Sa-
vaşı ile ilişkili çalışmalardır.
San Fransisco Konferansı (BM Antlaşması)

Örnek 5: (Haziran 1945)
–– Demir perde döneminin başlangıcıdır. hh Bu antlaşma ile aralarında Türkiye'ninde bulunduğu 51 ülke-
nin de katılımıyla BM resmen kuruldu.
–– Savaş sonrası dünya düzeninin belirlenmiştir.
hh BM anayasası hazırlandı. İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ve
–– Büyük ortaklığın sonudur.
ABD'ye veto hakkı tanındı.
yukarıdaki gelişmeler aşağıdaki hangi konferansın so-
hh Türkiye Antlaşmayı 15 Ağustos 1945'te onaylamıştır.
nucunda ortaya çıkmıştır?
A) Yalta Konferansı
B) Tahran Konferansı
C) Moskova Konferansı
D) Arkadya Konferansı
Paris Barış Antlaşması (Şubat 1947)
E) Potsdam Konferansı
hh Müttefik Devletler arasında bazı konularda fikir ayrılıkları ya-
ABD - Rusya ve İngiltere liderleri savaş sonrası dünya düzenini yeniden şekillen-
şandığından dolayı II. Dünya Savaşını bitirecek barış antlaş-
dirme ve paylaşım planlarını gürşmek üzere 11 Şubat 1945 yılında Yalta (Uk-
rayna'da) Konferansını düzenlemişlerdir. İngiltere Yalta ile başlayan bu döneme malarının imzalanması gecikmiştir.
"Demir Perde" adını vermiştir.
hh Müttefikler ile Almanya arasında barış antlaşması imzalan-
mak üzere Paris Barış Konferansı toplanmıştır.
hh Konferansta kabul edilen esaslara göre müttefikler ile İtalya,

Macaristan, Bulgaristan, Romanya ve Finlandiya arasında
Potsdam Konferansı (Ağustos 1945) ayrı ayrı olmak üzere 10 Şubat 1947'de Paris Barış Antlaş-
(ABD – İngiltere – Rusya arasında yapıldı.) ması imzalanmıştır.
hh İtalya, işgal altında bulundurduğu Meis ve On iki Ada'yı Yu-

hh II. Dünya Savaşı sonucunda Mihver Devletler ile barışın nasıl
nanistan'a bırakmıştır. Bu konferansta Türkiye'yi İsmet İnönü
sağlanacağını görüşmek üzere toplanmıştır.
temsil etmiştir.
hh Üç büyüklerin yaptığı son toplantıdır.

Türkiye'de Ekmek karnesi
Uyarı hhII. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA TÜRKİYE'DE

Türkiye'nin son anda II. Dünya Savaşı'na katılma nedenleri GELİŞMELER VE ETKİLERİ
şunlardır: (İSMET İNÖNÜ DÖNEMİ)
hh San Francisco'da toplanacak olan Konferansa katıla-
bilmek ve Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nın kurucu üyesi Köy Enstitülerinin Açılması (1940 – 1954)
olabilmek hh İlköğretime öğretmen yetiştirmek için Nisan 1940 tarihinde
hh Büyük bir güç haline gelen SSCB'ye karşı alternatif güç açıldı. İsmet İnönü döneminin Milli Eğitim Bakanı, Hasan Ali
oluşturmak istemesi Yücel bu okulları "İş için, iş içinde eğitim" anlayışı ile aç-
mıştır.
hh Savaştan sonra kurulacak yeni dünya düzeninde yerini
alabilmektir. hh 1954 yılında kapatılan (Demokrat Parti - Adnan Menderes
döneminde) bu okulların yerine öğretmen okulları açılmıştır.
Ankara Paktı (19 Ekim 1939) Ekmek Karnesi (1942)

Türkiye, Fransa ve İngiltere arasında Yapıldı. hh II. Dünya Savaşı sırasında ailelerin günlük üç ekmekle sınır-
landırıldı. Amaç kıtlık döneminde insanların sıkıntı çekmeme-
Amaç: Doğu Akdeniz ve Balkanlarda barışçı ortamı korumaktır.
si ihtiyacın karşılanmasını sağlamaktır.
Sonuç: Türkiye, Doğu Akdeniz ve Balkanlarda, İngiltere ve Fran-
sa'ya yardım edecektir.
Önemi: II. Dünya Savaşı yıllarında, müttefiklerin Türkiye'yi kendi Ticaret Ofisinin Kurulması
yanlarında savaşa girmesi için baskı yapmalarına ve Türkiye'nin
23 Şubat 1945'te savaşa girmesine zemin hazırlamıştır. hh İaşe Müsteşarlığı kuruldu. (1942)

II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı Sırasında Türkiye'de Gelişmeler ve Etkileri
Et ve Süt Kurumu
Varlık Vergisi (1942 – 1944) Van Papen Suikasti (1942)

hh Kasım 1942'de servet vergisi olarak adlandırılan, Gayr-i Müs- hh Almanya'nın Ankara Büyükelçisine yapılan suikast olayıdır.
lim halka uygulanan bir düzenlemedir. Ödemeyen veya karşı
hh Bu suikast planında Türk - Alman gerginliğini tırmandırmak
gelen kişiler, Erzurum Aşkale de bulunan çalışma kampına
isteyen Rusya etkili olmuştur.
yollanmıştır.
hh 1943'te ABD'de yayın yapan New York Times'ın bu vergiyi

eleştirmesi üzerine vergi yürürlükten kaldırılmıştır.
Struma Gemisi Olayı (1941 - 1942)
hh 1941'de - Nazi soykırımından kaçarak Filistin'e gitmek iste-
yen Romen Yahudilerinin öyküsüdür.
Milli Korunma Kanunu (1940) hh İstanbul - Şile açıklarında demirleyen Romen yahudilerini ta-
şıyan Struma gemisi bir patlama sonucu batmış 769 kişiden
hh Et - Balık ve Petrol Ofisi kurumları kurulmuştur.
765 kişi ölmüştür.
Diğer Gelişmeler:
Toprak Mahsulleri Vergisi (1943) hh II. Beş yıllık kalkınma planı uygulanamadı.
hh Varlık vergisine karşılık müslüman çiftçilerden alınan bir ver- hh Savaşa girme olasılığından dolayı seferberlik ilan edilince ta-
gidir. rım ve sanayide üretim düştü,tüketim arttı.

II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI / II. Dünya Savaşı Sırasında Türkiye'de Gelişmeler ve Etkileri
hh Savaş yıllarında Türk hükûmeti karaborsacılıkla mücadele

Örnek 6:
etti. Devlet narhı koyma (fiyat belirleme) tedbirini aldı.
II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye'nin savaş koşulları-
hh 1940 – 1945 yılları arasında Türkiye'de nüfus artışı azaldı. nın olumsuzluklarını önlemek amacıyla aldığı önlemler
arasında;
hh Mesleki ve tedarik okul sayısı 3 katına çıktı. I. varlık vergisi

II. ekmek karnesi
III. kliring uygulaması
hh Şiirde serbest nazımı savunan Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfat
Horozcu, Melih Cevdet Anday'ın öncülüğünü yaptığı "Garip gelişmelerden hangilerinin Türkiye'nin uluslararası
alanda eleştirilmesine neden olmuştur?
Akımı" bu dönemde ortaya çıktı.
hh Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Bedri Rahmi Eyüboğlu, D) I ve II E) II ve III
Behçet Necatigil ve Sait Faik Abasıyanık bu dönemin önemli
Türkiye II. Dünya Savaşı yıllarında devletin ekonomik kazanını arttırmak ama-
şair ve yazarlarındadır. cıyla azınlıklara "Varlık Vergisi" adıyla yeni bir vergi tahsilatı başlamıştır. İsmet
İnönü dönemindeki varlık Vergisi kanununa uymayanlar ise Aşkale toplama
kampına yollanmıştır.
hh Savaşın gelişimini takip etme merakı, Türkiye'de radyonun
yerleşmesini sağladı.
hh Yeni kurulan İstanbul ve Ankara radyoları 1943'te sürekli ya-

yına geçtiler.
hh 1940'da İstanbul Konservatuarı açıldı. Bu gelişmelerde Türk

müziğinin gelişmesini sağladı ve Münir Nurettin, Hafız Bur-
han Sadettin Kaynak, Safiye Ayla, Müzeyyen Senar, Hamiyet
Yüceses, Perihan Altındağ Sözeri gibi sanatçılar yetişti.

II. DÜNYA SAVAŞI; ÖNCESİ, GELİŞİMİ VE SONUÇLARI Konu Testi - 1
1. 1936 yılında Almanya ve Japonya'nın imzaladıkları 4. II. Dünya Savaşı öncesinde 1939 yılında Almanya ile
Anti-Komintern Paktı'nın amacı; İtalya;
I. sömürgecilik I. Akdeniz Paktı
II. kapalı pazar ekonomisi II. Anti – Komiterni
III. komünizmin yayılması III. Çelik Paktı
durumlarından hangilerini engellemeye yöneliktir? oluşumlarından hangilerini oluşturarak ittifak kurmuş-
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II lardır?
D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

2. II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye ile İngiltere temsil- 5. I. Stalingrad Savaşı
cileri arasında tarihe "Sağırlar Diyaloğu" olarak geçen II. Barbarossa Harekatı
olay aşağıdakilerden hangisidir? III. Maginot Hattı
A) Tahran Konferansı II. Dünya Savaşı sırasında yaşanan yukarıdaki geliş-

melerden hangileri Alman – Sovyet çatışması ile ilgili-
B) Moskova Konferansı
dir?
C) Adana Görüşmesi
D) Casablanka Konfensı
E) Yalta Konferansı
3. II. Dünya Savaşı'nın başlamasında etkili olan aşağıdaki 6. II. Dünya Savaşı'nda Berlin - Tokyo grubunun başını
ülke ve başkanlardan hangisinin Akdeniz'i "Bizim De- çektiği oluşumun;
niz" politikasıyla kendi denizi haline getirmeyi amaçla- I. Bağlantısızlar hareketi,
dığı söylenebilir? II. Mihver devletleri,
A) İtalya – Mussolini III. Müttefik devletleri
B) SSCB – Stalin hangileri olduğu söylenebilir?
C) İngiltere – Chamberlain A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Almanya – Hitler D) I ve II E) II ve III
E) ABD – Roosevelt

7. II. Dünya Savaşı devam ederken İngiltere'nin Türkiye'yi 10. Türkiye, 1945 yılında Almanya ve Japonya'ya savaş
savaşa dahil etmek istemesinde; ilan ettikten sonra aşağıdaki konferanslardan hangisi-
I. Almanya'ya karşı Balkanlarda yeni bir cephe açma, ne katılmıştır?
II. savaşın gidişatına yön verme, A) Yalta Konferansı

III. yatıştırma politikasını daha rahat uygulama B) San Fransisco Konferansı
amaçlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? C) Kahire Konferansı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Moskova Konferansı
D) I ve II E) I, II ve III E) Tahran Konferansı
8. Birleşmiş Milletler Teşkilatı'na bağlı olan ve dünyadaki 11. Aşağıdaki ülkelerden hangileri, ikinci Dünya Sava-
temel sağlık sorunları ile ilgilenen kuruluş aşağıdaki- şı'ndan sonra önemli bir güç haline gelerek "Doğu ve
lerden hangisidir? Batı" bloklarının lideri olmuştur?
A) NATO B) WHO C) FAO A) ABD - SSCB
D) UNESCO E) IMF B) ABD - Çin
C) Çin - İngiltere
D) İngiltere - Fransa
E) SSCB - İngiltere
12. Kırım'ın Yalta şehrinde toplanan konferansın, 1815 Vi-

9. Türkiye'de II. Dünya Savaşı şartlarına rağmen devlet har- yana Kongresi ile benzerliğini savunan bir araştırmacı
camalarının bir kısmı eğitim ve kültür alanına ayrılmıştır.
bu duruma kanıt olarak;
Bu dönemde Türkiye'deki;
I. büyük devletlerin ideal ve istekleri ölçüsünde kararlar
I. köy enstitülerinin kurulması, alınması
II. milli korunma kanununun çıkarılması, II. dünya düzeninin belirlenmesinde adalet ve insan hak-
III. ikinci beş yıllık sanayi planının hazırlanması larının gözardı edilmesi
gelişmelerden hangileri eğtim ve kültür alanında yapı- III. savaşların çıkmasına engel olması
lan yenilikler arasında gösterilemez? özelliklerden hangilerini gösterilebilir?
D) II ve III E) I, II ve III D) I ve II E) I, II ve III
12. D 11. A 10. B 9. D 8. B 7. D 6. B 5. C 4. C 3. A 2. C 1. B Cevaplar

1. I. Uluslararası yaptırım gücünün zayıf olması 4. II. Dünya Savaşı'nda İtalya'nın"Akdeniz Bizim Deniz"
II. Avrupalı devletlerin çıkarlarına uygun davranması politikası ile Süveyş Cebelitarık hattında ilerlemesinin
aşağıdaki devletlerden hangisinin bölgedeki çıkarları-
III. Milletlerin eşitliği anlayışı ile hareket etmemesi
nı tehlikeye düşürdüğü söylenebilir?
Yukarıdakilerden hangileri Milletler Cemiyeti'nin öne-
mini kaybettiğinin göstergesidir? A) Almanya B) İngiltere C) Fransa
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) ABD E) Japonya
2. II. Dünya Savaşı'nda 5. Uzak Doğu bölgesinin II. Dünya Savaşı'nın cephelerin-
den biri haline gelmesinde;
I. nükleer silahların kullanılması
I. Sovyet - Çin çıkar çatışması,
II. ırkçılığın güçlenmesi
II. ABD'nin Japonya'ya saldırması,
III. soykırım olaylarının görülmesi
III. Japonya'nın yayılmacı politikası
durumlarından hangilerinin yaşanmış olması savaş
sonrasında insan hakları ile ilgili çalışmaların yapılma- durumlarından hangileri etkili olmuştur?
sını hızlandırmıştır? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III
6. II. Dünya Savaşı sırasında düzenlenen Tahran Konfe-

3. II. Dünya Savaşı'nda yaşanan, ransı ile ilgili olarak;
I. Yıldırım Harekatı I. Savaş sonrası dünya düzeni için yapılan ilk toplantıdır.
II. Barbarossa Harekatı II. Türkiye'nin savaşa katılması istenmiştir.
III. Normandiya Çıkarması III. ABD, İngiltere ve Sovyet liderlerinin katılımı ile gerçek-
gelişmelerinden hangileri Müttefik Devletler tarafından leşmiştir.
gerçekleştirilmiştir? verilen yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve II E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

7. • İtalya'nın Habeşistan'a saldırması 10. II. Dünya Savaşı sürecinde toplanan,

• Milletler Cemiyeti'nin işlevini yitirmesi I. Washington,
• Almaya'nın "Hayat Sahası" politikasını yürürlüğe koy- II. Kahire
ması III. Adana
Bu gelişmeler ile Türkiye'nin, konferanslarından hangilerinde Mihverlere karşı Türki-
I. azınlıklar, ye de savaşın içine çekilmek istenmiştir?
II. sınır güvenliği, A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
III. boğazlar D) II ve III E) I, II ve III
konularından hangilerinde önlem alma yoluna gittiği
söylenebilir?
11. Yalta Konferansı'nda alınan kararlar ve öneriler doğ-

rultusunda Türkiye,
I. BM
II. San Francisco Konferansı
8. II. Dünya Savaşı sırasında ABD ile ilgili olarak;
III. Nato
I. Atlantik Bildirisini yayımlamıştır.
oluşumlarından hangilerine kurucu üye olarak katıl-
II. Normandiya çıkarmasını yönetmiştir.
mak amacıyla Almanya'ya savaş ilanında bulunmuş-
III. Ödünç verme ve kiralama yasasını çıkarmıştır.
tur?
verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
9. II. Dünya Savaşı sırasında oluşturulan Maginot Hat-

tı'nın aşağıdaki devletlerden hangisi ile doğrudan iliş-
kili olduğu söylenebilir?
A) Fransa – Almanya 12. II. Dünya Savaşı'ndan sonra İtalya, işgal altında bulun-
B) ABD - Japonya durduğu Meis ve Oniki Ada'yı 1947 Paris Antlaşması
C) Almanya – İngiltere ile aşağıdaki devletlerden hangisine bırakılmıştır?
D) SSCB - ABD A) Yunanistan B) İngiltere C) Kıbrıs

E) İngiltere – Almanya D) Fransa E) ABD
12. A 11. A 10. D 9. A 8. E 7. E 6. D 5. B 4. B 3. C 2. E 1. E Cevaplar

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ (1947 - 1960)
Dünya'da Blokların Oluşumu - Batı Bloku'nun Oluşumu - Paylaşılamayan Orta Doğu Yaşanan
Gelişmeler - Uzak Doğu ve Asya'daki Durumlar - Afrika'nın Kurtuluşu
06
hhDÜNYA'DA BLOKLARIN OLUŞUMU SOVYET RUSYA ABD

Doğu Blokunu temsil Batı Blokunu temsil
Soğuk Savaş'ın Tanımı Şudur: eder. eder (Kapitalizmi
(Demir perde ülkeleri) savunan ülkeler)
hh II. Dünya Savaşı'ndan sonra ABD ve SSCB ve bu iki devle-
tin yanında yer alan devletlerin aralarındaki anlaşmazlık ve
Varşova Paktı üyesi NATO üyesi
çatışmaları birbirine karşı silah kullanmadan sürdürdükleri ülkelerden oluşur. ülkelerden oluşur.
psikolojik, teknolojik, bilimsel alanda yürüttükleri mücadeleye
hh SSCB, Doğu ve Orta Avrupa'yı kendi bloku içine almayı ba-
verilen addır.
şardı. Sovyet Rusya Türkiye, Yunanistan ve İran üzerindeki
hh "Müttefik olmayan sadece düşman olabilir." anlayışı dünyayı baskılarını da arttırdı.
iki kutuplu bir oluşuma sürüklemiştir. hh SSCB'den çekinen ve komünizm yönetimine tepkili olan ülke-
ler ABD'ye yakınlaşmaya başladılar.
hh İki kutuplu bir dünyanın veya soğuk savaş sürecinin temeli Yorumlayalım: Bu durum, ideoloji ihraç etme mücadelesi, aske-
Yalta Konferansı'nda atılmıştır. ri, siyasi, teknik ve sanayi alanında devletler arası rekabeti ve
üstünlük savaşını hızlandıracak, ABD ve SSCB bu alanlarda bir
güç savaşı yapacaklardır.

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Dünya'da Blokların Oluşumu
hh II. Dünya Savaşı sonunda SSCB, dış politikasını kendi reji- hh II. Dünya Savaşı, ülkeler arasındaki güçler dengesini boz-
mini yaymak olarak planlarken, bu politikadan rahatsız olan muştur. Çünkü, İngiltere ve Fransa bu savaşta çok yıpranmış,
ve SSCB'nin tehditlerine maruz kalan devletler ise ABD'ye Almanya ve Japonya çökmüştür.
yaklaşmıştır.
hh Savaştan sonra, Soğuk Savaş Döneminde güçlü olarak
hh Dünya tekrar iki kutba ayrılarak uzun yıllar her alanda birbiri- ayakta kalan iki devlet olmuştur. ABD yanlıları Batı Bloku
ne üstünlük sağlamak isteyen SSCB ve ABD arasında yaşa- SSCB yanlıları Doğu Bloku olarak tanımlanmıştır.
nacak "Soğuk Savaş" dönemini başlattı.
hh Bu sürecin içinde yer almak istemeyen ve yeni bağımsızlığını

kazanan devletler ise Üçüncü Dünya ya da "bağlantısızlar"
adı verilen bir blokta yer almayı tercih ettiler. Doğu Bloku'nun Oluşumu
hh Doğu Bloku'nun (demirperde) mimarı ve lideri Sosyalist Sov-
Uyarı yet Rusya'dır. Amacı Çekoslovakya, Romanya, Bulgaristan,
Asya'da Çin Halk Cumhuriyeti ve Hindistan gibi çok bü- Polonya ve Macaristan gibi ülkelerde sosyalizmi yaymaktır.
yük nüfus kitlesine sahip alternatif güçler ortaya çıkmış, bu
ülkeler dünya dengesinde etkin rol oynamaya başlamış-
lardır. Ayrıca Asya ve Afrika'da sömürge durumunda olan
Uyarı
birçok ülke bağımsızlığını kazanmıştır. Böylece III. Dünya Savaş sonunda İngiltere, Fransa ve ABD, işgal ettikleri
"bağlantısızlar bloğu hareketi" ortaya çıkmış olur. Almanya'daki bölgelerini birleştirip Federal Almanya (Batı
Almanya) Cumhuriyet'ini kurunca; SSCB'de işgal ettiği Al-
manya'daki bölgesinde 1949'da Demokratik Alman Cum-
Örnek 1: huriyetini (Doğu Almanya) kurup, burada sosyalist rejimi

başlatması, uluslararası boyutta "Berlin Buhranı"nın çık-
1945'ten 1960'a kadar devam eden uluslararası siyasi ve masına neden olmuştur.
askeri gerginlik dönemi;
I. Soğuk Savaş
II. Küreselleşme
III. Yumuşama
yukarıdakilerden hangileri ile adlandırılmıştır?
Dünya'da 1945 - 1960 arası devam eden askeri, siyasi, ekonomik ve psikolojik
gerginlik, soğuk savaş (I) olarak tanımlanmıştır.
Cevap: A
Soğuk Savaş Dönemi'nin Önemli Özellikleri Şunlardır:
hh Soğuk Savaş Dönemi; devletlerarası ilişkilerde 1945 - 1960

yılları arasında silahlı çatışma olmadan, askeri gerginlik du-
rumuna denir. Berlin Şehri İşgali - Paylaşım Haritası

Berlin Buhranı Nedir? Berlin Duvarı Batı (Fedaral) Almanya Avrupa ve ABD etki-
Neden Örülmüştür? sinde (Liberal ekonomi anlayışı ile yönetilmiştir.)
Almanya
Avrupalıların desteklediği Federal Almanya'daki gelişmişlik, De-
mokratik Alman Cumhuriyeti'ndeki vatandaşların ilgisini çekmiş Doğu (Demokratik) Almanya SSCB etkisinde-
ve bu Almanlar, Batı Almanya'ya kaçmaya başlamıştır. Bu durum dir. (Sosyalist ekonomi anlayışı ile yönetilmiştir.)
üzerine SSCB, Berlin şehrinin ortasına Berlin duvarını ördürerek
bu kaçışa engel olmak istemiştir. (1960) Uyarı
SSCB'nin komünist parti aracılığı ile Doğu Avrupa'da ege-
menlik kurması üzerine ABD "Truman Doktrini" ve "Mars-
Uyarı hall Planı"nı uygulamaya koymuştur.
Soğuk Savaş Döneminde çıkan ilk önemli uluslararası so-
runu Berlin Buhranı'dır. Çin Halk Cumhuriyeti'nin Kuruluşu
II. Dünya Savaşı sırasında Çin halkı topyekûn Japon işgaline
karşı savaştıkları halde, savaştan sonra, Çin milliyetçileri ve Çin
sosyalistleri diye ikiye ayrıldılar ve iktidar kavgasına başladılar
Uyarı ABD, milliyetçileri destekleyip iktidara gelmesini sağladı. An-
cak milliyetçilerin ülkeyi kötü yönetmeleri sonucu, komünistler
Yugoslavya ve Arnavutluk devletleri, Almanya ve İtalya'ya
SSCB'den yardım alıp, 1 Ekim 1949'da MAO TUNG başkanlı-
karşı Sovyetlerden destek alamadıkları için Sovyetlerden ğında Sosyalist Çin Halk Cumhuriyeti Devletini kurdular.
uzaklaşmışlardır.
hh Çin Halk Cumhuriyeti'ni ilk tanıyan ülke SSCB, ikinci tanıyan
ise Avrupa ülkesi İngiltere olmuştur.
Çin Halk Cumhuriyeti ve Komşuları

Doğu Blokunda Yaşanan Siyasi - Etkisi:

Ekonomik ve Askeri Oluşumları Tanıyalım hh Avrupa'nın endişelenip, Avrupa Konseyi ve AET'yi kurması-
na neden olmuştur. Arnavutluk, Doğu Almanya, Moğolistan,
a. Comunform'un Kuruluşu (5 Ekim 1947): Küba sonradan Comecon'a üye olmuşlardır.
Üye Ülkeler: c. Molotof Planı (1947):

hh SSCB, Yugoslavya, Romanya, Bulgaristan, Macaristan, Po- hh SSCB tarafından ABD'nin Marshall Planı'na karşı (Molotof ta-
lonya, Çekoslovakya ile Fransa ve İtalya'daki sosyalist lider- rafından) oluşturulan ve demir perde ülkelerine yapılan eko-
nomik yardım ve kalkınma paketidir.
ler katılmıştır
Amacı:
d. Varşova Paktı (1955):
Üye Ülkeler:
hh Doğu Bloku ülkelerin bütünleşmesini, yardımlaşmasını, da-
yanışmasını sağlamak ve ideolojik çalışmaların (komünizm) hh Arnavutluk, Romanya, Doğu Almanya, Bulgaristan, Polonya,
tek merkezden yönetilmesini sağlamaktır. Çekoslovakya, Macaristan ve SSCB'nin üye olduğu askeri
güvenlik paktıdır.
Etkisi: Amacı:
hh 1949'da Avrupalıların kurduğu NATO'nun askeri faaliyetlerini
hh Doğu Bloku arasındaki bu bütünleşme Avrupa ülkeleri ve ABD
artırması üzerine Doğu Bloku ülkelerinin birlikte savunma ve
arasında endişe yarattı. Bunun üzerine Batı Bloku ülkeleri de
işbirliği yapması amacıyla kurulmuştur.
Truman Doktrini, Marshall Planı ve Nato'yu oluşturmuşlardır.
Örnek 2:
Uyarı Aşağıdaki etkinlik ve çalışmalardan hangisi öncülük
eden kişinin adıyla ilişkili olduğu söylenemez?
SSCB ile Yugoslavya lideri Tito arasındaki gerginlik Yu-
goslavya'nın 1948 yılında Cominform'dan çıkmasına ne- A) Vandenberg Kararı B) Marshall Planı
den olmuştur. Cominform'dan ilk ayrılan ülke Yugoslavya
C) Truman Doktrini D) Molotof Planı
olmuştur.
E) Comünform
Vondenberg Kararı: Senatör Vanderberg ABD senatosuna Nato'nun kurulması
ile ilgili kararı
Marshal Planı: ABD dışişleri bakanı George C. Marshall'ın hazırladığı plan
b. Comecon'un Kuruluşu (1949): Truman Doktrini: ABD başkanı Truman tarafından ilan edilen yardım paketi
Molotof Planı: Sovyet Rus devlet adamı Molotof tarafından Marshall Planına
karşı yapılmıştır.
Üye Ülkeler:
Cominform: Bir kişi adıyla oluşmamıştır. Sovyet Rusya'nın ABD'ye karşı (Mars-
hh SSCB, Bulgaristan, Romanya, Macaristan, Polonya, Çekos- hall Planına) tepki yardım paketidir.
lovakya tarafından kuruldu. Cevap: E
İnsancıl Komünizm
Amacı: hh Çekoslovakya'da 1967'de Alexander Dubçek liderliğinde or-
taya çıkan insan hürriyetini esas alan bir komünizm anlayı-
hh Sosyalist ülkeler arasında ekonomik işbirliği ve dayanışmayı
şıdır. 1968'te SSCB'nin Çekoslovakya'yı işgal etmesiyle bu
sağlamaktır.
hareket başarısız olmuştur.

Uyarı SSCB - Çin İlişkileri

hh 1949'da Çin Halk Cumhuriyeti kurulur, Sovyetlerden bağım-
İnsancıl Komünizm hareketinde Çin, Sovyetlere karşı Çe- sız hareket etmeye başlar ve kendi kominizm modelini geliş-
koslovakya'yı desteklemiştir. tirir. Sovyetlerin komünizmin tek merkezi olma özelliği zaman
içinde kaybolmuştur.
Yorumlayalım: Çin Halk Cumhuriyeti'nin bu davranışı Sovyet hh SSCB ile Çin arasında Türkistan, Moğolistan sınır anlaşmaz-
Rusya'nın komünizm anlayışından farklı düşündüğünü, Asya'ya lığı çıkar. İlişkiler kopma noktasına gelir.
yeni bir komünizm anlayışını yerleştirmek istediğini gösterir.
hh Çin 1966 yılında dünya barışına ve siyasetine katkı sağlamak
amacıyla BM üye olur.
Uyarı
1948 yılında Yugoslovya Cominform'dan atılır. Bunun te- SSCB - Macar İlişkileri
mel nedeni Yugoslavya lideri Tito'nun "kendi komünizmini hh 1953 yılında Macaristan'da Sovyet ekolüne karşı işçi ayak-
kurmak istemesi (millileştirme isteği)" Sovyet Rusya'nın ise lanması çıkar, SSCB olaya müdahale eder ve isyan bastırılır,
buna karşı çıkmasıdır. Sovyet- Macar ilişkileri de gerginleşir.
Örnek 3:
Doğu Bloğunun Çöküşü Şöyle Olur XIX. yüzyılda ABD'nin,
SSCB - Yugoslavya İlişkileri I. Monreo Doktrini
II. Truman Doktrini
hh 1948 Yugoslavya Cominformdan çıkarılır.
III. Litvinov Protokolü
Neden: gelişmelerinden hangileriyle uyumlu bir siyaset izlediği
SSCB'nin Yugoslavya'yı tam denetim altına almak istemesi, Yu- söylenebilir?
goslav - Tito'nun buna karşı çıkması ve Yugoslavya'nın doğu blo- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
ğundan ayrılarak, 1955'de bağıntısızlar hareketine katılmasıdır.
ABD'nin 1823'ten I. Dünya Savaşının (1917 - 1918) sonuna değin izlediği dış
hh Sovyetlerden uzaklaşan Yugoslavya Batı'ya yaklaşır. 1945 politikasının Monreo Doktrin üzerine inşa ettiğini döyleyebiliriz (I)
yılında kurulan Balkan Paktı'nda yer alır. 1955 yılında ise Cevap: A
bağlantısızlar hareketine katılır ve Tito Bağlantısızlar Bloğu-
nun lideri olur.
hhBATI BLOKU'NUN OLUŞUMU
hh ABD, SSCB'nin yanında yer alan ülkeleri kendi yanına çek-
Uyarı mek için "çevreleme politikasını" uygulamıştır.
Tito'nun işçi yerine köylüyü ön plana çıkarması, Bulgaris- hh Bu amaçla ABD, Avrupa ülkeleri için Truman ve Marshall
tan, Macaristan ve Romanya'nın (BMR) iş birliği antlaşma- planlarını hayata geçirmiştir.
sı yapması, bölgede, lider konumuna gelmesi bölgedeki
Sovyet etkisini azaltmış, bunun sonucunda ise Yugoslavya
Truman Doktrini - 12 Mart 1947
- Sovyet bağı tamamen kopmuştur.
ABD başkanı Truman tarafından ilan edilmiştir.

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Batı Bloku'nun Oluşumu
Amacı: NATO'nun Kuruluşu - 1949 -

hh SSCB tehdidine karşı Türkiye ve Yunanistan'a askeri savun- Vandenberg Kararı 11 Haziran 1948
ma yardımı amaçlamıştır.
hh Yunanistan'a 300; Türkiye'ye ise 100 milyon dolar yardım ya-

pılmıştır.
Uyarı
Yunanistan'a yapılan yardım iktidar ile ideolojik savaş ve-
ren ulusal kurtuluş ordusu (ELAS), Özgür Demokratik Yu-
nan Ordusu (EDES) arasında yaşanan mücadelenin sey-
rini de etkilemiştir.
NATO
ABD EDES'i; SSCB ELAS'ı desteklemiş ve mücadeleyi, hh ABD'nin içinde yer aldığı askerî savunma paktıdır. Doğu Blo-
EDES kazanmıştır. ğu buna karşı Varşova Paktı'nı kurmuştır.
Uyarı
Marshall Planı - 5 Haziran 1947
Türkiye ve Yunanistan 1952 yılında Nato'ya üye olmuştur.
Türkiye'nin BM kararına uyarak Kore'ye asker göndermesi
Nato'ya üyeliğini hazılandırmıştır.
Örnek 4:
Yugoslavya'nın Sovyet Rusya tarafından Comun-
form'dan çıkarılma nedenleri arasında aşağıdakilerden
hangisi gösterilemez?
A) Tito'nun dış politikada serbest hareket etmesi

Marshall Planı B) Yugoslavya'nın Balkanlarda yeni bir oluşuma hazırlan-
Amacı: ması
C) Tito'nun kominizmi millileştirmesi
hh Zor koşullar altında kalkınmaya çalışan demokratik Avrupa
devletlerine ekonomik destek sağlamaktır. D) Yugoslavya'nın bağıntısızlar bloğuna katılması
E) Belgrad'daki Sovyet elçisinin Yugoslavya'nın iç işlerine
hh Bu yardımdan yararlanan tek doğu bloğu ülkesi. Yugoslavya' karışması
olmuştur.
Sovyet Rusya tarafından ABD'nin yayılma stratejisine karşılık kendine bağlı
demirperde ülkelerine yardım ve destek amacıyla 1947 yılında Cominiform'u
Uyarı kurmuştur.
Marshall Planı'nda yer alan 16 Avrupa ülkesine 1948'de Mareşal Tito, tek merkezli kominizm yönetimine karşı çıkmış ve Milli kominizm
AET'yi kurma hakkı tanınmıştır. ideali ile Sovyetlerden ayrı düşmüş ve Cominiformdan ayrılmıştır. Yugoslavya'ya
Bağlantısızlar bloğuna Cominiform'dan ayrıldıktan sonra girmiştir.

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Batı Bloku'nun Oluşumu
Avrupa Konseyi 1949 Uyarı

hh Londra'da kurulmuştur. Mart 1948'de İngiltere - Fransa - Belçika - Hollanda - Lük-
semburg gibi ülkeler Brüksel'de BATI AVRUPA BİRLİĞİNİ
hh Türkiye Ağustos 1949'da bu kuruluşa üye olmuştur.
kurmuşlardır.
Amacı: hh Bu birlik Avrupa'daki Sovyet tehdidine karşı ilk askeri

birleşmedir. ABD'nin birlikte olmaması birliğin kısa za-
hh İnsan haklarını geliştirmek ve korumak
manda dağılmasına neden olmuştur.
hh Medya ve sosyal dayanışmayı sağlamak
hh Hukuksal iş birliğini gerçekleştirmek
hh Sağlık, eğitim, kültür ve gençlik konularında iş birliği yardım-
laşma ve dayanışmayı sağlamak amacıyla kurulmuştur. hhPAYLAŞILAMAYAN ORTA DOĞU

YAŞANAN GELİŞMELER
hh Kurucu üye ülkeler İngiltere - Fransa - Belçika - Hollanda
- Danimarka - Lüksenburg - Norveç - İsveç Einsenhower Doktrini 1957
hh Orta Doğu'nun Sovyet denetimine geçmesini önlemek ama-
cıyla bölge ülkelerine ABD'nin askeri ve ekonomik yardım
paketidir.
Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET - 1949)

Topluluğun Oluşumundaki Yol Haritası
Uyarı
hh 1950 yılında Fransız dışişleri bakanı SCHUMAN'ın yayımla-
Bu doktrinin hazırlanmasında Süveyş krizi etkili olmuştur
dığı bildirge ile topluluğun temeli atılmıştır.
(1956). Bu doktrinin yayımlanması sonucunda;
hh 1951 yılında Paris Antlaşması ile Avrupa Kömür ve Çelik Top-
luluğu kurulmuştur. hh Orta Doğu'da ilk defa SSCB ve ABD karşı karşıya geldi.
hh 1957 yılında yapılan Roma Antlaşması ile Avrupa'nın bütün- hh ABD yanlıları: Lübnan, Irak, Pakistan, Libya, Afganis-
leşmesi; Avrupa pazarının oluşması SSCB'nin Batı'ya yayıl- tan, Tunus, Fas, Türkiye ve İsrail doktrini kabul ettiler.
masını önlenmek, istenmesi amacını taşır. Avrupa Ekonomi
hh SSCB yanlıları: Suriye, Mısır, Ürdün ve S. Arabistan ise
Topluluğu bu antlaşma sonucunda kurulmuştur.
doktrine karşı çıkmışlardır
Uyarı
Bu toplulukta yer almayan ülke İngiltere'dir. İsrail Devleti'nin Kuruluşu 1948
Nedeni: Ülkesinde ki kömür ve çeliği devletleştirdiği için bu hh 1897'de İsviçre'nin BASEL şehrinde toplanan V. Dünya Si-
yonist Kongresi başkanı Theodore Herzel II. Abdülhamit'e
topluluğun bu yapıya zarar vereceğini düşünmesidir.
Filistin'de Yahudi devletinin kurulmasına izin vermesi halinde
İngiltere AB'yi tam olarak benimsememiştir. "Duyun-u Umumiye'den" kaynaklı tüm dış borçları ödemeyi
teklif etmiştir.

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Paylaşılamayan Orta Doğu Yaşanan Gelişmeler
hh II. Abdülhamit ise kanla alınan vatan topraklarının para ile sa-
tılmayacağını ifade etmiştir.
hhUZAK DOĞU VE ASYA'DAKİ DURUMLAR
Kore Savaşı
Balfour Deklerasyonu 1917

hh İngiltere Dışişleri Bakanı Balfourun siyonist federasyonu baş-
kanına Filistin'de bir Yahudi devletinin kurulmasını isteyen bir
deklerasyondur.
hh İsrail - 14 Mayıs 1948'de Filsitin coğrafyasındaresmen kurul-

muştur. Aynı gün ABD, sonra SSCB de israil devletini tanı-
mışlardır.
Kore Savaşı
Bandung Konferansı (Nisan 1955)
(Bağıntısızlar Hareketi)
hh II. Dünya Savaşı sonrasında 38. enlem sınır olması kaydıyla

hh 1955 yılında Endonezya'nın Bandung şehrinde doğu, Afrika
Kore, iki nüfuz bölgesine ayrılmıştır.
ve Asya ülkeleri, (bağıntısızlar hareketi) ABD ve SSCB kar-
şısında varlıklarını korumak için birlik ve dayanışmayı amaç-
Kuzey Kore SSCB etkisinde
layan, sömürgelere karşı olan Bandung Konferansı'nı topla-
KORE
mışlar ve bu yönde kararlar almışlardır. Bağıntısızlık hiçbir Güney Kore ABD etkisinde
bloğa veya askeri ittifaka bağlı olmama hareketidir. Bu hare-
ketin ilk teşkilatlanması 1961 yılında Yugoslavya lideri Tito ile
Mısır lideri Nasır'ın girişimleriyle olmuştur. hh Kuzey Kore'nin 1950'de Güneye saldırması ile başlayan sa-
vaşa 1950'de Türkiye BM bünyesinde asker göndermiştir.
Bağımsızlık İlanında Yer Alan Ülkeler: hh Kore Savaşı 1953 PANMUNJOM Antlaşması ile sona ermiş-
tir.
Somali – Libya  İtalya'dan - 1950 - 1951
Mısır
- 1956 - İngiltere'den
Sudan
Kore Sorunu
Gana - 1957 - İtalya'dan
hh Kore Postdam Konferansı'nda 38. enleme göre Kuzey ve Gü-
Nijer - 1960 - Fransa'dan
ney olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
Cezayir - 1962 - Fransa'dan
Güney Kore üzerinde ABD (Kapitalist)
Gine - 1958 - Fransa'dan Kore devletleri
Kuzey Kore üzerinde SSCB (Sosyalist) etkilidir.
Hindistan - 1947 - İngiltere'den bağımsızlıklarını kazandılar.

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Uzak Doğu ve Asya'daki Durumlar
Küba Sorunu (Fidel Castro) hh Truman Doktrini 1947 - Mart
hh Marshal Planı 1947 – Haziran

ABD'nin güneyinde Atlas Okyanusu'nda bir ada ülkesi olan
Küba, yıllarca diktatörlükle yönetilmiştir. Küba halkı, liderleri hh Einsenhower Doktrini 1957 çalışmaları bu
Fiedel Castro ile 1959'da diktatörlüğü yıktılar. ABD, Fiedel Cast- amaca yönelik
hh Seato 1954 olarak yapılmış-
ro'yu yönetimden uzaklaştırmak isteyince Castro, Sovyet Rusya
tır.
ile yakınlaştı ve ülkesinde sosyalist bir rejim kurdu. Küba halkı, hh NATO 1949
liderleri Castro'ya sahip çıktılar. Yakın zamana kadar ABD Küba Örnek 5:
gerginliği devam etmiştir.
Avrupa Ekonomik Topluluğu'nun aşağıdaki antlaşma-
lardan hangisinde alınan karar sonucunda AB'ye dö-
Uyarı nüştüğü söylenebilir?
Küba diktatörlük ile yönetilen bir ülkedir. Küba ile ABD ara- A) Bandung Konferansı
sında yaşanan sorunun temel nedeni ABD'ye sıcak para B) Atlantik Bildirisi
akışının yaşanmasında Küba'nın engel teşkil etmesi veya C) Balfaur Deklerasyonu
sermayeyi Küba'ya yöneltmesidir. Bunu önlemek isteyen D) Maastrich Antlaşması
ABD, F. Castro'yu yönetimden uzaklaştırmak için harekete E) Arcadya Konferansı
geçmiş, (Domuzlar Koyu Savaşında) bunun üzerine Cast- 1957 yılında kurulan Avrupa ekonomik topluluğu (AET) 1992'de imzalanan
1993'te yürürlüğe giren Maastrich Antlaşması ile AB adını almıştır.
ro SSCB'ye yaklaşmış ve sosyalist bir yönetim kurmuştur. Cevap: D
Hindistan Ve Pakistan'ın Bağımsızlığına

Kavuşması
hh Hindistan'da İngiltere'ye karşı bağımsızlık mücadelesi NEH-
RU'nun Hint Kurtuluş hareketinin başına geçmesiyle başla-
Seato'nun Kuruluşu 1954 mıştır.
Sovyet yayılmasına karşı oluşturulmuştur.
hh Mahatma Gandhi'nin 1917'de Hint Ulusal Kongresi'ni kurulma-
hh Uzak Doğu'da Sovyet yayılmasını önlemek ABD'nin etkinliği- sıyla bağımsızlık mücadelesi daha da güçlenmiştir.
ni arttırmak amacıyla, İngiltere, Fransa, Yeni Zelanda, Avus- hh Mahatma Gandhi İngiltere'nin Hindistan'dan aldığı "Britanya
Tuzu Vergisine" karşı 1930 yılında yaptığı 400 km Gandhi
turya, Pakistan, Tayland, Filipinler'in katılımıyla "Güney Doğu
Tuz Yürüyüşü" ile ülkesinin Britanya'ya karşı başkaldırması-
Asya Anlaşma Teşkilatı" kurulmuştur. na öncülük etmiştir.
hh 1947'de Hindistan İngiltere'den bağımsızlığını kazanmıştır.

Bu başarı bölgedeki diğer sömürgelere de örnek olmuştur.
(Seylan, Birmanya, Malezya v.s.)
ABD'nin Çevreleme Politikası İçin Yaptığı Çalışmalar
hh ABD'nin 1946'dan sonra Sovyet yayılmasına karşı Doğu
Pakistan:
Bloku'nu kuşatmaya - Batı Bloku'nu da geliştirmeye yönelik
hh Pakistan Hindistan'dan ayrılma bir ülkedir. Pakistanlılar adına
uyguladığı politikadır.
mücadeleyi Muhammed Ali Cinnah yürümüştür.

hh Pakistan'da 1971'de Hindistan'dan bağımsızlığını kazanmış- hh Balkan ve Bağdat Paktlarının oluşumunda büyük katkı sağ-
tır. lamıştır.
hh Ancak KEŞMİR bölgesinin paylaşımı konusunda Hindistan

hh Bu dönemde Türkiye ABD yanlısı bir politika izlemiştir.
ile Pakistan arasında sorun yaşanmıştır.
hh BM teşkilatı sonunda Keşmir'i iki bölgeye ayırarak sorunu

çözmeyi amaçlamıştır. Türkiye'nin Avrupa Konseyi'ne Girişi 1949
% 30 Pakistan'a ait oacak olan - Azad (Öz-
hh SSCB'nin tehditleri karşısında Avrupalı devletlerin bir araya
Keşmir: gür) Keşmir.
gelerek kurduğu Avrupa Konseyi'ne Türkiye, Batılı ülkeler-
% 70 Hindistan'a ait olacak olan Kaşmir Va-
le iş birliğini geliştirmek ve güvenliğini sağlamak amacıyla
disi
1949'da üye olmuştur.
şeklinde paylaşıma gidilmiştir.
Türkiye'nin Kore Savaşı'na Asker Yollaması 1951

Afrika Birliği Teşkilatı (OAU) 1963 hh Birleşmiş Milletler'in isteği doğrultusunda Türkiye dünya ba-
rışına katkı sağlamak amacıyla Kore'ye bir tugay asker gön-
hh 1963 yılında Doğu - Batı bloğundan ayrı olarak kendilerini
ekonomik olarak kalkındırmayı amaçlamışlardır. dermiştir. (ABD yanında). Bu katılım Türkiye'nin NATO'ya
üyeliğini kolaylaştırmıştır.
hh Merkezi Etiyopya'nın Addis Ababa şehridir.
hh 32 üyesi vardır.
Türkiye'nin Nato'ya Üye Olması Şubat 1952
hh 1950 - 1953 yılları arasında yaşanan Kore Savaşı'na BM
U-2 Olayı 1960 bünyesinde Türkiye bir tugay kuvvet göndermiştir.
hh ABD'ye ait casus uçaklarını SSCB'nin faaliyetlerini yakın- hh Türkiye'nin BM'nin oluşturduğu Kore Savaşı'na asker gön-
dan takip etmek için Adana - İncirlik üssünden hareket eden dermesi, savaşta Türk askerlerinin üstün cesareti, Türkiye'nin
ABD'ye ait U-2 casus uçağının SSCB hava sahası içinde
stratejik konumu, NATO'nun SSCB'ye yakın olan Türkiye'de
SSCB tarafından düşürülmesiyle ortaya çıkan uluslararası
üs kurma düşüncesi sonucunda 15 Eylül 1951'de NATO Tür-
boyutta yaşanan bir kriz durumudur.
kiye ve Yunanistan'ın NATO'ya girmesine karar verdi. TBMM
de Türkiye'nin 18 Şubat 1952 tarihinde NATO'ya girişini onay-
ladı.
Soğuk Savaş Dönemi'nde Türkiye
(İç Ve Dış Gelişmeler) Türkiye'nin Balkan Paktı'nı İmzalaması 1953
hh Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında dostluk ve iş-
Soğuk Savaş Dönemi Türk Dış Politikası
birliği antlaşması imzalandı. Bu antlaşma daha sonra "Üçlü
hh Türkiye, SSCB'nin baskılarına karşı ABD ve Batılı ülkeler ile Balkan İttifakı"na dönüştürüldü.
iş birliği yaparak güvenliğini sağlamaya çalışmıştır. hh Yugoslavya'nın SSCB'ye yaklaşması (Stalin ölünce) Türkiye
hh Bu doğrultuda Türkiye NATO ve Avrupa Konseyi'ne üye ol- ile Yunanistan arasında sorunların çıkması sonucu pakt ta-
muştur. mamen dağılmıştır.

Bağdat Paktı'nın Kurulması 1955 Uyarı

hh 24 Şubat 1955'te Türkiye ile Irak arasında askeri amaçlı kuru-
CHP'den ayrılan bu gruba "Dörtlü Takrir" grubu denir.
lan bir savunma paktıdır.
hh Amaç; Orta Doğu'da yaşanan istikrarsız ortamdan dolayı ta-

rafların savunma ve güvenliğini sağlamaktır.
hh İlk defa 1946 seçimlerinde birden fazla siyasi parti seçimlere
hh Daha sonra bu pakta İngiltere, İran ve Pakistan da katılmıştır.
girdi.
hh Arap Birliği'ni kurmak isteyen Araplar ile bu ülkeleri yanına

hh Seçimleri CHP kazanırken DP 69 milletvekili ile meclise girdi.
almak isteyen SSCB'de bu pakta karşı çıkmışlardır.
hh Ancak DP'nin meclis içinde CHP'ye karşı yeteri derecede
muhalefet yapamadığını düşüne bir grup milletvekili DP'den
Uyarı ayrılarak "Millet Partisi'ni kurdular.
hh Böylece Meclis'te üç siyasi parti yer aldı. 1950 seçimlerinde

1958 yılında Irak'ta Kralı rejiminin yıkılması sonucu Irak,
ise DP % 55,2 oy alarak birinci parti oldu.
pakttan ayrılmıştır. Pakt'ın Merkezi Ankara'ya taşınmış,
1959'da ise adı "Merkez Antlaşma Örgütü" anlamına gelen hh Böylece 27 yıllık CHP iktidarı sona ererken Demokrat Parti
iktidarı başlamış oldu.
CENTO olarak değiştirilmiştir.
Uyarı
Türkiye'de Yaşanan Diğer Gelişmeler 1950 seçimleri tek parti iktidarına karşı halk iradesi ile son
verdiği için Türk siyasi tarihinde "Beyaz Devrim" olarak ad-
Siyaset: landırılmıştır.
hh Türk toplumu 1876'da I. Meşrutiyet ile ilk kez seçme hakkı

kazanarak yönetime katılmıştır.
hh 22 Mayıs 1950'de Demokrat Parti Genel Başkanı Celal Bayar
hh II. Meşrutiyet ile birlikte çok partili hayata geçilmiştir.
cumhurbaşkanı seçildi. Parti başkanlığına ve başbakanlığa
hh Atatürk döneminde de çok partili hayata geçilmek istenmiş ise Adnan Menderes getirildi.
fakat halkın yeteri kadar siyasi olgunluğa ulaşamaması, laik
anlayışının tam olarak benimsenmemiş olması gibi nedenler- Bu dönemde;
le çok partili hayata geçiş denemelerine ara verilmiştir. hh Memurlara hafta sonu tatilinin ücretli hale getirilmesi
hh 1945 de kurulan Milli Kalkınma Partisi (Nuri Demirağ) Atatürk hh İşçilere sendikalaşma hakkının verilmesi
döneminden sonra kurulan ilk muhalefet partisi olmuştur.
hh NATO'ya üye olunması
hh Türkiye 1946'ya kadar tek parti CHP ile ülkeyi yönetti.
hh Marshall yardımlarının gelmesi gibi durumlar toplumda olum-
hh 1946'da Adnan Menderes, Celal Bayar, Refik Koraltan ve lu bir algı yaratmış. Demokrat Partiye olan ilgi ve destek art-
Fuat Köprülü ile birlikte CHP'den ayrılarak Demokrat Partiyi mış ve 1954'te yapılan seçimlerde parti % 58,4 oranında oy
kurdular. alarak tekrar birinci parti olmuştur.

Demokrat Parti (Dp) Döneminde Türkiye'de Yapılanlar Sosyo - Kültürel Hayat

ve Yaşananlar hh İnsanların refah seviyesini yükseltmesiyle tüketim arttı. Köy-
den kente göçler başladı.
hh Caz. Rock and Roll Türkiye'de yayıldı. Radyo ve plaklar
önem kazandı.
hh Zeki Müren, Neşet Ertaş ve Müzeyyen Senar dönemin ünlü
sanatçıları oldu.
hh Garip, Hisarcılar ve İkinci Yeniciler gibi edebiyat alanında
yeni akımlar olarak ortaya çıktı.
hh Verem Savaş dispanserleri ile Ankara Ebe ve Hemşire Okulu
hizmete açıldı.
hh Kurumlara sadece Atatürk'ün resimlerinin asılması ile ilgili
düzenleme yapıldı.
hh Atatürk'ün naaşı Etnografya müzesinden Anıktabir'e taşındı.
hh Vicdan ve toplanma hürriyetini koruma kanunu çıkarıldı.
Ekonomik Hayatta Yaşananlar hh Atatürk aleyhine işlenen suçlar kanunu çıkarıldı.
hh Bu dönemde Türkiye, liberal serbest pazar ekonomisine ge- hh Köy Enstitüleri ve Halkevleri kapatıldı.
çişin ilk önemli adımlarını atmıştır. hh Ömer Lütfü Akad tarafından "Vurun Kahpeye" filmi çekildi.
hh Marshall yardımlarından gelen tarım aletleri sonucu üretim Uyarı

artmıştır.
Batıdan esinlenerek çekilen ilk Türk filmidir.
hh Dışarıdan ithal makineler satın alınmış, traktör sayısı artırıl-
mıştır. hh Türk Edebiyatında "Garip Akıma" karşı "İkinci Yeniciler" akımı
oluştu.
hh 1950 - 1953 arasında Türkiye % 11 oranında büyür.
hh 17 kamu iktisadi teşekkülü kurulur. Adnan Menderes Döneminde Açılan Üniversiteler

hh Karadeniz Teknik Üniversitesi (1955)
hh Karayollarına önem verilir. İthal otomobil ve kamyon sayıları
artar. Demiryolu yapımı durur. hh Ege Üniversitesi (1955)
hh Orta Doğu Teknik Üniversitesi (1956)

hh 1954'te ekonomide büyüm sona erer. Büyüme % 4'e düş-
müştür. IMF'den ilk dış borç alınır (1958). hh Atatürk Üniversitesi (1957)
hh Anadolu Üniversitesi (1958) dır.

hh 1954'ten itibaren Türkiye'de yüksek enflasyon başlar.
hh Ülke ekonomisi dar boğaza girer. Üretim ve yatırımlar azalır. Soğuk Savaş Dönemi'nde Dünya'da Yaşananlar
hh Sanayi ülkeleri büyük bir ekonomik büyüme yaşadı üretim ve
hh Mal fiyatları artar ve karaborsacılık başlar.
yatırımlar arttı. İşsizlik azaldı, nüfus artışı hızlandı.
hh Yabancı sermaye yatırımlarını teşvik ve petrol yasası çıkarılır. hh Sanayi şehirlerine göçler yaşandı. Ulaşımda otomobil öne
çıktı. Devletlerin askeri harcamaları arttı.

hh Kadınlar birçok iş kolunda çalışmaya başladı. Reklam sektö- Demokrat Parti Neden Darbe ile Yıkıldı:
rü hızla büyüdü. Sanayi tüketimi arttı.
hh Yüksek enflasyon - geçim zorluğu, ekonomik darboğaz
hh Televizyon günlük hayatın bir parçası oldu Rock and Roll sa-
hh Atatürk devrimlerinden uzaklaşılması
natçisi Elvis Presley ünlendi.
hh Adnan Menderes'in sosyal ve ailevi yaşantısını olumsuz et-
hh "ENİAC" adlı ilk bilgisayar üretildi. İlk uydu "SPUTNİK - 1"
kileri
SSCB tarafından uzaya gönderildi.
hh Öğrenci olayları
hh Nükleer enerji kullanımı arttı. DNA'nın kimyasal yapısı çözül-
dü. Ülkeler arası beyin göçü arttı.
hh Kore Savaşı'na TBMM onayı olmadan asker yollanması
hh Uçak ve telefon kullanımı yaygınlaştı. Toplu konutlar, kule ve
gökdelenlerin yapımına önem verildi. hh 1960'ta bir komisyon kurularak TBMM yetkilerinin sınırlandı-
rılması durumları etkili olmuştur.
hh Birçok ressam, şair ve bilim adamı Paris'ten New York'a göç
etti. New York "Batı'nın başkenti" unvanını Paris'ten aldı.
Dünya biliminin merkezi haline geldi. hhAFRİKA'NIN KURTULUŞU
hh Akdeniz Oyunları ilk defa Mısır'ın İskenderiye kentinde yapıl- Afrika'da Sömürgecilik:
maya başlandı.
hh Afrika'da Avrupalı devletlerin sömürgecilik rekabeti sonucu
hh UEFA Kupası ilk defa düzenlendi. (1955 - 1956) İlk kupayı çatışmalar yaşanmıştır.
İspanyol temsilcisi Real Madrid kazandı.
hh Avrupalı devletler bu çatışmaları önlemek için, 1984 - 1985'te
hh 1958'de NASA (Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) BERLİN SENEDİ'ni imzaladılar.
kuruldu. 1960'da Maiman, lazeri yaptı. 1961'de içinde astro-
hh Sömürgecilik; bir devletin başka bir devlet üzerinde egemen-
not bulunan ilk uzay yolculuğu SSCB tarafından astronot Yuri lik kurması veya vatandaşlarını başka bir ülkeye yerleştirme-
Gagarin, Vostok -1 ile uzaya ulaştı. sine denir.
hh Dünyadaki bu bilimsel ve teknolojik gelişmeler, teknik eleman
hh Afrika'da en erken sömürgecilik faaliyetine başlayan ülke
ihtiyacını doğurdu. Bu da gelişmiş ülkelerle, gelişmemiş ülke-
Fransa olmuştur.
ler arasındaki farkın açılmasına neden oldu.
hh II. Dünya Savaşı'nda yerle bir olan Avrupa'da şehirleşme an-

layışını doğurdu. Sıra evler, toplu konut, gökdelen anlayışı Bandung Konferansı 28-24 Nisan 1955
doğdu.
hh Üçüncü dünya ülkeleri ile (Bağıntısızlar Blok'u), 29 Asya ve
hh Avrupa, II. Dünya Savaşında yandığı için birçok sanatçı
Afrika ülkesinin yer aldığı konferansta sömürge yapılan yer-
ABD'ye göç etti.
lerin bağımsızlık istekleri dünyaya ilan edildi.
Demokrat Parti Dönemi'nin Sonu: (1950 - 1960) hh 19. yüzyıldan itibaren İngiltere!'nin sömürgesinde olan Hin-
distan'daki ilk bağımsızlık isyanı 1917'de Mahatma Gand-
hh 1950 seçimlerinde oyların % 55'ini olarak tek başına iktidar hi'nin önerliğinde başlamıştır.
oldu. 22 Mayıs 1950'de DP genel başkanı Celal Bayar Cum-
hurbaşkanı olunca Adnan Menderes Genel başkan ve Baş- hh Ayaklanmaları önlemek isteyen İngiltere başarılı olamayınca
bakan oldu. Demokrat Parti iktidarı 1960 askeri darbesi ile 1935'te yeni bir anayasa hazırlayan Hindistan'daki tüm eya-
son bulmuştur. letleri Hintli yöneticilere bırakmak zorunda kalmıştır.

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ / Afrika'nın Kurtuluşu
hh Bu durum Hindistan'daki Müslümanları da cesaretlendirmiş Gana

ve 23 Mart 1940'ta toplanan "Müslümanlar Birliği Cemiyet
hh II. Dünya Savaşı'nda Birlerşmiş Milletler Teşkilatı, İtalya sö-
Kongresi" sonucunda Muhammed Ali Cinnah'ın önderliğin-
mürgelerine bağımsızlık verdi. Ayrıca sömürgeciliğin dünya
de Hindistan'dan ayrı Pakistan Devleti'nin kurulmasını sağ-
kamuoyunda kınanması üzerine İtalya 1957'de Gana'ya ba-
lamıştır. ğımsızlığını tanıdı.
hh Bunun üzerine İngiltere 1946'da Hint yarımadası'nda Hindis-
tan ve Pakistan adıyla yeni iki dominyon devlet kurulduğunu
dünyaya ilan etmiştir.
Fas ve Tunus
hh 1947 yılında da İngilizlerin bölgeden askerlerini çekmesiyle
hh Bağımsızlık hareketlerinin yayılması üzerine Fransa, sömür-
Hint Yarımadası'nda bağımsız bir Hindistan ve Pakistan dev-
gelerine özerklik vermek zorında kaldı. Ancak Fas ve Tunus
letleri kurulmuştur.
özerklikten sonra 1956'da bağımsızlıklarını ilan ettiler.
Gine
hh Gine, Fransa Cumhurbaşkanı General De Gaulle sömürgele-
Somali ve Libya rine özerklik vererek kurduğu "Fransa Topluluğuna" girmeyi
reddederek 1958'de bağımsızlığını ilan etmiştir.
hh Başlangıçta İtalya sömürgesi olan Somali ve Libya II. Dünya
Savaşı sonunda İtalya yenilince İngiltere'nin sömürgesi oldu.
Daha sonra Birleşmiş Milletlerin denetimine giren bu sömür-
geler.
Cezayir
hh 1950'de Somali ve 1951'de Libya, bağımsız olmuştur.
hh Cezayir, 1954'ten beri sürdürdüğü silahlı kurtuluş mücadelesi
hh 1962'de Fransa'ya karşı kazanıp, bağımsızlığına kavuşmuş-

tur.
Mısır ve Sudan Uyarı

hh Mısır 1956'ya kadar İngiliz sömürgesi olarak yaşamıştır. Bölge ülkeleri Soğuk Savaş Döneminde ekonomik ve tica-
ri alanda işbirliği yapmak için ASEAN'ı (Güneydoğu Asya
hh 1956'da yaşanan Süveyş Krizinde, Mısır'da hem İngiltere
Milletleri Birliği)kurdular. 1967 yılında kurulan bu teşkilatın
hem de Fransa başarısız olunca önce Mısır, sonra Sudan
kurucu üyeleri; Filipinler, Tayland, Malezya, Endonezya ve
bağımsızlığına kavuşmuştur.
Singapur'dur. Daha sonra ise bu teşkilata Brunei, Vietnam,
hh Mısır'ın bağımsızlığını kazanmasında Süveyş krizinin olumlu
Laos, Kamboçya ve Birmanya devletleri de dâhil olmuştur.
bir etkisi olmuştur.

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ Konu Testi - 1
1. Aşağıdakilerden hangisi Soğuk Savaş Dönemi'nde 4. SSCB'nin komünizmi Balkanlarda yaymasını önlemek
meydana gelmemiştir? amacı ile ABD'nin Türkiye ve Yunanistan'a yaptığı yar-
dım paketi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Varşova Paktı'nın kurulması
B) Kore Savaşı'nın yapılması A) Molotof Planı
C) İsrail Devleti'nin kurulması B) Truman Doktrini
D) NATO'nun kurulması C) Monroe Doktrini
E) Afganistan - İran Savaşı'nın yapılması D) Comecon

E) Litvinov Protokolü
2. Soğuk Savaş Dönemi'nde 1944 yılında Doğu Avru- 5. 1955 yılında Türkiye ile Irak'ın Orta Doğu'da bir güven-
pa'daki etki alanlarını "Yüzdeler Antlaşması" ile payla- lik teşkilatı kurmaya karar vermeleri aşağıdakilerden
şan ülkeler aşağıdakilerden hangisidir? hangisinin oluşumuna zemin hazırlamıştır?
A) ABD – Sovyet Rusya A) Sadabat Paktı
B) İngiltere – Fransa B) Bağdat Paktı
C) ABD – İngiltere C) Marshal Planı
D) İngiltere – Sovyet Rusya D) Cominform
E) Almanya – Fransa E) Balkan Paktı
3. I. Mısır 6. I. Monreo
II. Hindistan II. Eisenhower
III. Bulgaristan III. Truman
Yukarıdaki devletlerden hangileri Bağlantısızlar hare- Yukarıda verilen doktrinlerden hangileri ABD tarafın-
keti içerisinde yer almamıştır? dan II. Dünya Savaşı sonrasında kullanılmamıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ Konu Testi - 1
7. 1950 yılında yapılan seçimlerde 408 milletvekili kaza- 10. Aşağıdakilerden hangisi Soğuk Savaş Dönemi'nde
narak tek başına iktidar olan Demokrat Parti dönemin- Türk dış politikasında yaşanan gelişmelerden biri de-
de yaşanan gelişmeler arasında aşağıdakilerden han- ğildir?
gisi yer almaz?
A) Kıbrıs sorununun başlaması
A) Atatürk Üniversitesinin açılması B) Kore'ye asker yollanması
B) IMF'den ile dış borcun alınması C) Dörtlü takririn ortaya çıkması
C) Varlık Vergisinin getirilmesi D) NATO'ya üye olunması
D) Kırşehir'in ilçe yapılması E) Avrupa Birliğine üyelik başvurusunun yapılması
E) Nato'ya üye olunması
8. Cominform'un oluşumunda yer alan ancak daha sonra

Sovyet Rusya ile yaşadığı sorunlardan dolayı Comin-
11. Soğuk Savaş Dönemi'nde Türkiye'de meydana gelen
form'dan çıkarılan devlet aşağıdakilerden hangisidir?
gelişmeler arasında aşağıdakilerden hangisinin yer al-
A) Polonya dığı söylenemez?
B) Çekoslovakya
A) Dörtlü takririn oluşumu
C) Arnavutluk
B) Çok partili siyasi hayata başlanması
D) Yugoslavya
C) Beyaz devrimin yaşanması
E) Bulgaristan
D) Ortadoğu Teknik Üniversitesinin açılması
E) Kliring sistemine geçilmesi
9. • Güneydoğu Asya'da Sovyet Rusya'nın komünizmi yay-

ma politikasını engellemek istemesi
• Uzak Doğu'da bağımsızlığını kazanan devletlere
ABD'nin ekonomik yardım yapmak istemesi
Yukarıda kuruluş nedenlerinden bazıları verilen ulusla-
rarası teşkilat aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bağdat Paktı
B) UNESCO 12. Birleşmiş Milletler Teşkilatına bağlı olarak dünya gıda
C) Atlantik Paktı işlerini yürüten örgüt aşağıdakilerden hangisidir?
D) CENTO A) FAO B) UNICEF C) UNESCO
E) SEATO D) WHO E) ILO
12. A 11. E 10. C 9. E 8. D 7. C 6. A 5. B 4. B 3. B 2. D 1. E Cevaplar

TARAMA
07
1. II. Dünya Savaşı öncesi İtalya'nın aşağıdaki bölgeler- 4. Aşağıdakilerden hangisinin Sovyet Rusya ile ABD ara-
den hangisini işgal etmesi yeni bir savaşın çıkmasına sında bir gerilime neden olduğu söylenemez?
ortam hazırlamıştır?
A) Ping - Pong Diplomasisi
A) Polanya B) Trablusgarp B) Kore Savaşı
C) Habeşistan D) Mısır C) Küba Krizi
E) Çekoslovakya D) Vietnam Krizi
E) Afganistan Savaşı
2. ABD'nin Soğuk Savaş Döneminde SSCB'ye karşı Orta

Doğu bölgesinde uyguladığı politika aşağıdakilerden
5. Soğuk Savaş Dönem'inde, büyük güçlerin müdahalesi-
hangisidir?
ni önlemek; siyasi, ekonomik ve ticari alanda işbirliğini
A) Marshal Planı sağlamak amacıyla Güney Doğu Asya milletlerinin kur-
duğu örgüt aşağıdakilerden hangisidir?
B) Bağdat Paktı
C) Einsenhower Doktrini A) SEATO B) ASEAN C) AET
D) Truman Doktrini D) NATO E) AGİK

E) Çevreleme Politikası
6. I. Türkiye'nin Nato'ya üye olması

3. Bağlantısızlar Hareketi'nin öncüsü olan ve Pakistan ile II. Türkiye'nin Avrupa Konseyine üye olması
"Keşmir Sorunu"nu yaşayan devlet aşağıdakilerden han- III. Türkiye'nin Kore'ye asker göndermesi
gisidir?
Yukarıdaki gelişmelerin kronolojik sıralaması aşağıda-
kilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) Ermenistan B) İran C) İrak A) II, III, I B) I, II, III C) III, II, I
D) Azerbaycan E) Hindistan D) II, I, III E) III, I, II

Tarama
7. 1963 yılında kurulan Afrika Birliği Teşkilatı'na üye olan 11. Sovyetler Birliği'nin öncülüğünde kurulan Comin-
Afrika ülkeleri, form'a üye ülkeler arasında aşağıdakilerden hangisi
I. mandacılık, yer almaz?
II. bağımsızlık, A) Romanya B) Yugoslavya

III barış C) Macaristan D) Polonya
ilkelerinden hangilerinin desteklenmesi konusunda E) Türkiye
ortak hareket etme kararı almıştır?
12. I. Comecon

II. Varşova paktı
III. BM
8. Soğuk Savaş sürecinde öncülük ettiği Batı Blogunun Türkiye yukarıdaki uluslararası kuruluşlardan hangile-
çemberini devamlı genişletme siyaseti izleyen devlet rine üye değildir?
aşağıdakilerden hangisidir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
A) ABD B) Çin C) SSCB D) I ve III E) II ve III
D) İngiltere E) Japonya
13. I. Comecon

9. Kore Savaşı'nı bitiren antlaşma aşağıdakilerden han- II. Varşova Paktı
gisidir?
III. Nato
A) Panmunjon Yukarıdaki uluslararası kuruluşlardan hangileri sade-
B) Camp David ce "demir perde" ülkelerinin üye olduğu oluşumlardır?
C) Zürih A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Washington D) I ve II E) I, II ve III
E) Versay
14. XX. yüzyıl başlarında Filistin coğrafyasında bir Yahudi

10. Aşağıdaki kurum görev eşleştirmelerinden hangisi devletin kurulması yolunda ilk fikrin ortaya atıldığı ge-
doğru değildir? lişme aşağıdakilerden hangisidir?
A) Anzus Paktı- ABD güvenlik antlaşması A) Marshall Planı

B) Asean - Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği B) Balfour Deklerasyonu
C) Varşova - Batı Savunma Bloku C) Camp David Antlaşması
D) Opec - Petrol Üreten Ülkeler Birliği D) Helsinki Deklerasyonu
E) Seato - Güneydoğu Asya Ülkeleri Antlaşması Teşkilatı E) Kopenhag Kriterleri

Tarama
15. 1953 yılında Balkanlarda Sovyet tehdidinin artması üzeri- 18. Soğuk Savaş Dönemi'ndeki,
ne Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya Balkan Paktı'nda bir I. Truman Doktrini
araya gelmişlerdir.
II. Avrupa Konseyi
Aşağıdakilerden hangisi, Balkan Paktı'nın kuruluş
III. Nato
amaçları arasında yer almaz?
IV. Cominform
A) Devletler, aralarında kültürel ve ekonomik işbirliği ya- kuruluşlardan hangileriyle Türkiye'nin bir ilişkisi oldu-
pacak ğu söylenebilir?
B) Devletler, aralarındaki sorunları barışçıl yollarla çöze-
A) I ve II B) II ve III C) I, II ve III
cek
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
C) Taraflar birbirlerinin aleyhine ve çıkarlarına aykırı itti-
faklara girmeyecek
D) Genelkurmaylar aracılığıyla devletler ortak savunma
alanında işbirliği yapacak
E) Balkan devletleri dış politikada birbirlerine bağımlı ha-
reket edecekler
19. Opec üyelerinin yetki ve güçleri arasında,

I. petrol rezervlerinin belirlenmesi
II. petrol fiyatları
16. 9 Mayıs 1950'de Fransız Dış İşleri Bakanı Schuman'ın III. petrol üretim kotaları
yayımladığı bir bildirinin aşağıdakilerden hangisinin
konularından hangilerinin yer aldığı söylenebilir?
oluşumunda etkili olduğu söylenebilir?
A) Avrupa Kömür Çelik Topluluğu
B) Kuzey Atlantik Paktı
C) Avrupa Konseyi
D) Varşova Paktı
E) Batı Avrupa Birliği
17. Sovyet Rusya'nın Orta Doğu Bölgesinde yayılmasını 20. Aşağıdaki kuruluşlardan hangisinin komünizm tehli-
önlemak amacıyla ABD'nin de desteği ile Türkiye'nin kesinin dünyada yayılmasını önlemeye yönelik olarak
öncülüğünde kurulan teşkilat aşağıdakilerden hangi- doğrudan bir çalışma yaptığı söylenebilir?
sidir?
A) AET B) Comecon C) Varşova Paktı
A) Balkan İttifakı B) SEATO D) NATO E) BM
C) Bağdat Paktı D) Sadabat Paktı
E) Cento

Tarama
21. II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye Cumhuriyetinin iç 24. Filistin'de bir Yahudi devletinin kurulması aşağıdaki
politikada aldığı önlemlerden hangisi dünya kamuo- hangi olay sonucunda gerçekleşmiştir?
yunda tepkiyle karşılanması sonucu uygulamadan kal-
dırılmıştır? A) Taşkent Deklerasyonu
B) II. Dünya Savaşı
A) Varlık Vergisi
C) Monreo Doktrini
B) Toprak Reformu
D) Londra Konferansı
C) Ekmeğin Karneye bağlanması
E) Yalta Konferansı
D) Millî Koruma Kanunu
E) Yerli malının teşvik edilmesi
22. Aşağıdakilerden hangisi Varşova Paktı'na üye devlet- 25. Türkiye Orta Doğu savunmasının gerek stratejik, ge-
lerden biri değildir? rekse ekonomik bakımdan kendisine düşen rolü üst-
lenmek için aşağıdaki gelişmelerden hangisinde etkin
A) Polonya B) Çekoslovakya rol oynamıştır?
C) Arnavutluk D) Romanya
A) Balkan Paktı B) Süveyş Krizi
E) Yunanistan
C) Bağdat Paktı D) NATO
E) Varşova
23. 1953'te Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya'nın dostluk 26. Aşağıdakilerden hangisi II. Dünya Savaşı'ndan sonra
ve işbirliği antlaşması imzalayarak kurdukları teşkilat uluslararası alanda kurulan örgütler arasında yer al-
aşağıdakilerden hangisidir? maz?
A) Balkan Paktı B) Sadabat Paktı A) Varşova Paktı B) Nato

C) Balkan Antantı D) Akdeniz Paktı C) IMF D) Sadabat Paktı
E) Bağdat Paktı E) BM

Tarama
27. Japonya II. Dünya Savaşı'nda, 30. 1948 yılında Avrupalı devletlerin desteği ile Filistin'de
I. Pasifik İsrail Devleti'nin kurulması aşağıdaki savaşlardan han-
gisinin başlamasına neden olmuştur?
II. Kuzey Afrika
III. Avrupa A) Kore Savaşı
cephelerinin hangilerinde yer almıştır? B) İran - Irak Savaşı
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II C) Hindiçini Savaşı
D) I ve III E) II ve III D) Arap - İsrail Savaşları

E) Mısır - Suriye Savaşı
31. I. SSCB'nin dağılması,

28. Dünya siyasetinde "Soğuk Savaş Dönemi" aşağıdaki
II. Berlin duvarının yıkılması,
olaylardan hangisinden sonra başlamıştır?
III. Nato'nun kurulması
A) I. Dünya Savaşı yukarıdakilerden hangileri Soğuk Savaş Dönemi'nin
B) II. Dünya Savaşı sona ermesiyle ilgilidir?
C) Balkan Savaşları A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) Varşova Paktı'nın kurulması
E) Sanayi İnkılabının başlaması
29. İngiltere Dışişleri Bakanı tarafından yayınlanan Bal- 32. SSCB'nin Uzak Doğuda yayılmasını önlemek amacıyla
four Deklerasyonu'nun aşağıdaki bölgelerden hangisi- "Güneydoğu Asya Antlaşma teşkilatı" adıyla kurulan ör-
ni ilgilendiren kararlar içerdiği söylenebilir? güt aşağıdakilerden hangisidir?
A) Orta Doğu B) Güney Asya A) Nato B) Seato C) Cento
C) Uzak Doğu D) Doğu Avrupa D) Agik E) Opec

E) Orta Amerika

Tarama
33. Aşağıdakilerden hangisinin Sovyetler Birliği'nin ön- 36. Doğu Avrupa'da Sovyet modeline göre rejimler benimse-
derliğinde, "Batı Bloku'na" karşı kurulan oluşumlardan miş ve SSCB liderliğinde Doğu Bloku grubu oluşturulmuş-
biri olduğu söylenemez? tur.
A) Cominform B) Comecon Aşağıdakilerde hangisini ABD'nin bu duruma karşı

tepki olarak uyguladığı politikalar arasında gösterile-
C) Cento D) Molotof Planı
mez?
E) Varşova Paktı
A) Truman Doktrini
B) Marshall Planı
C) Nato
D) Monroe Doktrini
E) Eisenhower Doktrini
34. 1947'de Muhammed Ali Cinnah liderliğinde Hindis- 37. İtalya'nın Trablusgarp'ı işgali üzerine Osmanlı tarafın-
tan'dan ayrılarak kurulan devlet aşağıdakilerden han- dan bölgeye yardım amacıyla gönderilen komutanlar
gisidir? arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Sumatra B) Afganistan C) Gucerat A) Ali Çetinkaya B) Mustafa Kemal

D) Mogadişu E) Pakistan C) Nuri Bey D) Fethi Bey
E) Ali Fuat Paşa
35. Soğuk Savaş Dönemi'nde Türkiyede,

I. sinema, 38. I. Bulgaristan
II. müzik, II. Batı Trakya
III. spor III. Makedonya
alanlarının hangilerindeki gelişmelerde batı etkisinin Yukarıdakilerden hangilerini Osmanlı Devleti Balkan
olduğu savunulabilir? Savaşları sonucunda kaybetmiştir?
D) I ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

Tarama
39. I. Dünya Savaşı sonunda Avusturya'dan toprak alarak 42. 1947 yılında Hindistan'dan ayrılarak bağımsızlığını ka-
sınırlarını genişleten İtilaf Devleti aşağıdakilerden han- zanan Pakistan'ın oluşumunda yer alan şehirler ara-
gisidir? sında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) İngiltere B) Almanya C) Fransa A) Pencap B) Afgan C) Keşmir

D) Sırbistan E) İtalya D) Sind E) Cent
43. Aşağıdakilerden hangisi, Soğuk Savaş Dönemi'nde

dünyada yaşanan bilimsel gelişmelerden biri değildir?
A) Nano teknolojinin yaşamın her alanında kullanılması

40. Türkiye Devleti'nin aşağıdaki anayasalarından hangi-
B) ABD tarafından NASA'nın kurulması
sinde güçler ayrılığı ilkesi uygulanmaya başlanmıştır?
C) İlk elektronik bilgisayarın geliştirilmesi
A) 1921 B) 1876 C) 1924
D) DNA molekülünün yapısının keşfedilmesi
D) 1961 E) 1928
E) Sovyetler Birliğinin uzaya uydu yollaması
41. Aşağıdaki sorunlardan hangisi, 1931-1939 yılları ara- 44. Soğuk Savaşı Dönemi'nde SSCB ile demir perde ülke-
sında Türk dış politikasında görülen gelişmelerden leri,
biri değildir?
I. Comecon,
A) Yabancı Okullar II. Varşova Paktı,
B) Milletler Cemiyetine giriş III. Bağdat Paktı
C) Balkan Antantı teşkilatlarından hangilerinde birlikte yer almışlardır?
D) Sadabat Paktı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Hatay Meselesi D) I ve II E) I, II ve III

Tarama
45. I. Mısır 48. Marshall yardımlarına alternatif olarak Sovyetler Bir-
II. Suriye liği'nin öncülüğünde kurulan bölgesel ekonomik yar-
dımlaşma örgütü aşağıdakilerden hangisidir?
III. Pakistan
Yukarıdakilerden hangileri 1955 yılında kurulan Bağ- A) Bağlantısızlar B) AB C) Varşova Paktı
dat Paktı'na karşı çıkan ülkelerden biri değildir? D) Comecon E) SEATO
46. Aşağıdakilerden hangisi, ABD'nin Soğuk Savaş Döne- 49. XX. yüzyılın ikinci yarısında Orta Doğu'da İslam Arap
mi'nde izlediği dış politikaları arasında gösterilemez? milliyetçiliğinin güçlenmesinde,
I. Filistin'de İsrail Devleti'nin kurulması,
A) Atlantik Bildirisini uygulatmak
II. İsrail'in Mısır'a savaş açması,
B) Güvenlik çemberi oluşturmak
III. Arap Baharı
C) Bölgesel savunma paktlarına dahil olmak
durumlarından hangilerinin etki olduğu söylenebilir?
D) Truman doktrini uygulamak
E) Çevreleme siyasetini uygulamak
47. Çekoslovakya'da 1967'de Alexander Dubcek liderliğin- 50. Almanya'nın üzerinde bulunduğu toprakların Alman-
de başlatılan "Sosyalist demokratik model" kavramı aşa- lara yeterli olmayacağı düşüncesinin Hitler tarafından
ğıdakilerden hangisidir? Avrupa'da yayılma gerekçesi olarak ileri sürülmesi
aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanmaktadır?
A) Yeni düzen B) İnsancıl komünizm
C) Schuman bildirgesi D) Cominform A) Hayat Sahası B) Bizim Deniz
E) Kadife devrim C) Yatıştırma Politikası D) Asya Asyalılarındır

E) Mekik Diplomasisi
26. D 27. A 28. B 29. A 30. D 31. C 32. B 33. C 34. E 35. E 36. D 37. E 38. D 39. E 40. D 41. A 42. E 43. A 44. D 45. C 46. A 47. B 48. D 49. C 50. A
Cevaplar
9. A 10. C 11. E 12. C 13. D 14. B 15. E 16. A 17. C 18. C 19. E 20. D 21. A 22. E 23. A 24. B 25. C 8. A 7. D 6. A 5. B 4. A 3. E 2. C 1. C

YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI
Uluslararası İlişkilerde Değişim Süreci - Yumuşama Dönemi Çatışmaları - Arap - İsrail Savaşları -
Uluslararası Politikada Petrolün Yeri
08
Yumuşama Dönemi Kriz ve Çatışmalar
hhULUSLARARASI İLİŞKİLERDE hh Konvensiyonel silahlardan - nükleer silahlara geçilmesi
DEĞİŞİM SÜRECİ hh ABD'nin ortaklarına danışmadan bağımsız hareket etmesidir.
Yumuşama Dönemi (Detant) 1961 - 1987 Uyarı

ABD, Vietnam Savaşı'na müttefiklerinin onayını almadan
Tanımı: girmesi, üzere Fransa NATO'nun askeri kanadından çekil-
Uluslararası gerginliklerin, uluslararası sözleşmelerle aşamalı miştir.
olarak azaltılmasıdır.
hh ABD başkanı Kennedy ve SSCB başkanı Kruşcev 1961 bir Uyarı

araya gelerek Yumuşama Dönemi'ni başlatmışlardır. İki blok arasındaki ilk yakınlaşmalar "Berlin Buhranı" son-
Yumuşama Dönemi'ne Girilmesine Neden Olan Olaylar Şunlardır: rası Cenevre'de yapılan toplantılarla başlamıştır. Ancak
ilerleyen yıllarda bu görüşmelerden bir sonuç çıkmamıştır.
hh Çekoslavakya ve Romanya'nın Sovyetler tarafından işgali
1961'de ABD Başkanı Kennedy ile SSCB Başkanı Kruşçev
hh Yugoslavya'nın Sovyet güdümünden kurtulmak istemesi
bu meselenin çözümü için Viyana'da buluşmuş ve 1963
hh Uzak doğuda Çin - Sovyet çekişmesi yılında da Moskova'da SSCB-ABD zirvesi yapılmıştır.
hh Kenndy - Kruşçev görüşmesi

Uyarı Nükleer Silahların Sınırlandırılması Meselesi:

hh Sovyetlerden bağımsızca izlediği politikalar yüzünden I. SALT - I Antlaşması Mayıs 1972
yalnız kalan Çin, dış politikasını yumuşattı. ABD Çin'in
tekrar Sovyetlerle yakınlaşmasını önlemek amacıyla
Amaç:
uluslararası diplomaside Çin'in tanınmasını savunma- Devletlerin ellerindeki nükleer silahların karşılıklı sınırlandırılma-
ya başlamıştır. sını sağlamaktır.
hh Bu süreçte ABD'nin Güney Vietnam'dan askerlerini ABD başkanı NİXON ile

arasında yapıldı. Sınırlama kabul
çekmesi, Çin'in ise Japonya'da yapılan Dünya Şampi- SSCB başkanı BREJNEV
edildi.
yonası'nda ABD'li masa tenisçileri (ping - pong) Çin'e
davet etmesi ve ardından ABD'nin Çin'e ambargoyu
kaldırması iki devlet arasındaki ilişkileri geliştirdi. Bu-
nun üzerine Çin daha önce ayrıldığı BM'ye yeniden üye II. SALT - II Antlaşması Haziran 1979
olmuştur.
Amaç:
Uyarı ABD ve SSCB arasında uzun menzilli nükleer silahların karşılıklı

olarak sınırlandırılmasını sağlamaktır.
Ping - Pong Diplomasisi (Spor Siyaset İlişkisi)
ABD başkanı J. CARTER
hh 1971'de ABD masa tenisi takımının Çin'e davet edil- arasında yapıldı.
SSCB başkanı BREJNEV
mesiyle ABD - Çin arasındaki gerginliğin sona ermesini
sağlayan olaydır. Salt - II Antlaşması yürürlüğe girememiştir.
hh Çünkü ABD kongresinin antlaşmayı onaylamadı
hh Sovyetlerin de - Afganistan'ı işgal etmesi tarafların antlaşma-

Örnek 1: da samimi olmadıklarını ortaya koymuştur.
Yumuşama döneminde "ping - pong" adı verilen ulusla- hh Salt II Antlaşması'nın uygulanmasını engelleyen bu gelişme-
rarası diplomatik ilişki; ler yumuşamadaki samimiyetsizliği ortaya koymuştur.
I. ABD - Çin
II. ABD - Küba
III. ABD - SSCB
devletlerinden hangilerinin yakınlaşmasında etkin rol

AGİK (Helsinki Nihai Senedi) (1975)
oynamıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Amaç:

D) I ve II E) II ve III hh Uluslararası sorunları, diyalog yoluyla çözmek.
ABD ile Çin arasında geçmişten gelen sorunların çözümünde katkı sağlayan Ja- hh Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK), Helsin-
ponya'da olimpiyatlara katılan ABD masa tenisi sporcularının Çin'e davet edil- ki'de toplandı. Konferansta 32 Avrupa ülkesi, ABD, SSCB,
mesidir. (Ping - pong diplomasisi)
Kanada ve İzlanda Helsinki Deklarasyonu'nu imzalamışlardır.

hh Bu belge, iki blok arasında yumuşama sürecini de başlatmıştır.

hhYUMUŞAMA DÖNEMİ ÇATIŞMALARI
hh Avrupa Güvenlik İşbirliği Konferansı 1994'de Macaris-
tan'ın başkenti Budapeşte'de toplandı ve Avrupa Güvenlik ve Vietnam Savaşı (1965 - 1973)
İşbirliği Teşkilatı'nı (AGİT) kurdu.
(1976 - Vietnam Barış Antlaşması)
hh AGİT, Kanada'dan Rusya'ya uzanan bir coğrafyada çatışma-
ları önleme uyuşmazlıkların dialog yoluyla çözümlenmesi ko- hh 1954 yılında yapılan Cenevre Antlaşması ile Kuzey ve Gü-
nusunda büyük yararlar sağlamıştır. ney Vietnam adı altında iki devlet kurulmuştur. SSCB kont-
hh Helsinki Deklarasyonunu Türkiye adına dönemin Cumhur- rolündeki Kuzey Vietnam, Güney Vietnam'a saldırınca savaş
başkanı Süleyman Demirel imzalamıştır. (1994) başlamıştır.
Kuzey'i SSCB
1954 yılında ikiye
güdümündedir.
ayrılan Vietnam'ın Güney'i ABD
Önemli Öneriler ve Alınan Kararlar Şunlardır:
hh İki bölgenin birleşmesini istemeyen ABD'ye karşı Kuzey Viet-
hh Konferansa katılan devletler birbirlerinin toprak bütünlüğüne
nam donanması TOKİN Körfezinde ABD donanmasına sal-
ve egemenliğe saygı duyacak.
dırmıştır.
hh Devletler sorunları tehdit ve kuvvet kullanarak değil, barışçıl
hh Bu saldırı üzerine ABD Vietnam'a asker çıkardı. ABD halk
yollardan dialogla çözmek için uğraşacak.
tepki gösterdi. ABD savaşı kaybetti. 1976 yılında Vietnam
hh Katılan devletler birbirlerinin iç ya da dış politikalarına müda- barış Antlaşması ile iki devlet birleşti ve Vietnam Sosyalist
halede bulunmayacak. Cumhuriyeti kuruldu.
hh Her devlet ırk, cinsiyet, dil ve din ayrımı yapmadan temel öz-
gürlüklere ve insan haklarına saygı gösterecek uluslararası
Uyarı
sözleşmelere uyacaktır.
ABD'nin Domino Teorisi Şudur:
Soğuk Savaş Dönemi'nde dünyadaki komünist rejimlerin

tümü yıkılmalı ve sömürge haline getirilmelidir.
Örnek 2:
Yumuşama Dönemi'nde ABD - SSCB ilişkilerinin ilk defa
gerginleşmesine, Uyarı
I. Salt I Antlaşması, ABD'nin 1965 yılında Kuzey Vietnamı bombalayıp sava-
II. U-2 Olayı, şı başlatmasını ve önemli kayıplar vermesine halk büyük
III. Küba Sorunu tepki gösterdi. Protesto edenler arasında Vietnam Savaşı
gelişmelerinden hangilerinin neden olduğu söylenebi- sırasında askere çağrılan Dünya Ağır Sıklet Boks Şam-
lir? piyonu Muhammed Ali'de bulunmaktaydı. Muhammed Ali
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III "Vietnamlılar bana hiçbir kötülük yapmadılar ki onlarla sa-
vaşayım." diyerek askere gitmeyi reddetti. Bunun üzerine
ABD yönetimi Muhammed Ali'yi beş yıl hapis cezasına
Yumuşama Dönemi'nde ABD - SSCB devletleri arasında gerginliğe neden olan
çarptırırken dünya şampiyonluğu ile elindeki tüm madal-
ABD Casus uçaklarının Sovyet Rus topraklarına girmesi olayı U-2 - (II) ve Küba
sorunudur.(III) yaları geri almıştır.

hh Ancak ABD, komünizmin diğer Latin (Güney) Amerika ülke-

lerine sıçramasını önlemek için Küba'ya "Gelişme İttifakı" adı
altında bir yardım programı hazırladı. Küba bunu reddetti.
hh ABD, Küba'da Fiedel Castro'yu devirmek için bir plan hazır-

ladı. Küba'daki Fiedel Castro karşıtı kişiler ABD'ye sığınıp,
savaş tekniğine göre eğitildiler. Nisan 1961'de Nikaragua'dan
kalkan B26 bombardıman uçakları Küba Hava alanını bom-
baladı.
hh Guatemala'dan gemiyle Küba'ya getirilen ABD'nin eğittiği

mülteciler Küba'ya Domuzlar Koyu'ndan çıkarma yaptı.
Muhammed Ali hh Buna karşı Sovyet Rusya, ABD'ye karşı Küba'nın yanında yer
alması ve Küba'ya nükleer başlıklı füze yerleştirmesi sonu-
cu ABD'nin bu olaya tepki vermesi üzerine Sovyet Rusya'da
Türkiye'deki ABD'ye ait Jüpiter füzelerinin de kendisini tehdit
Örnek 3: ettiği öne sürerek Türkiye'deki füzelerin kaldırılması halinde
kendisinin Küba'daki füzelerini kaldırabileceğini ifade etmiştir.
Güney Asya'da yaşanan Keşmir Sorunu aşağıdaki han-
gi iki devletin bağımsızlığını kazanması sonucu ortaya
çıkmıştır?
A) Hindistan - Pakistan
B) Afganistan - Hindistan Keşmir Sorunu
C) Pakistan - Afganistan
hh Hindistan ile Pakistan'ın kuruldukları andan itibaren birbirle-
D) Somali - Sudan
riyle yaşadıkları en önemli sorundur.
E) Çad - Cezayir
hh Keşmir toprakları yer altı ve yer üstü zenginliklerine sahip bir
1946 yılında Hint yarımadalarında Hindistan ve Pakistan adlarında iki bağımsız
bölgedir.
"dominyon" kurulması kararlaştırıldı.
Bağımsız iki devlet arasında Keşmir'in (önemli bir geçittir.) paylaşımı konusunda hh Çoğunluğu Müslüman olan bu bölgenin yönetimini elinde tu-
anlaşma sağlanamadı. tan Keşmir Mihracesi burayı Hindistan'a verince 1948 yılında
Pakistan ve Hindistan SSCB aracılığı ile Taşkent Deklarasyonunu imzalayarak iki ülke ilk kez savaştı.
savaşa son verdiler. (1966)
hh BM'nin araya girmesiyle birlikte bölgede halk oylaması ya-
pılması kararı alındı. (BM kararına rağmen günümüze kadar
bölgede bir halk oylaması yapılamamıştır.)
hh Bu meselede ABD Pakistan'ın yanında, SSCB'de Hindistan'ı

destekledi. İlerleyen yıllarda Çin'de Pakistan'ın yanında yer
Küba Buhranı almıştır.
Nedeni: hh 1963'te Keşmir'de Hindular ile Müslümanlar tekrar çatışınca

1965'te her iki ülke birbirine savaş ilan etmiştir.
hh Küba lideri Fiedel Castro 1959'da diktatör Fulgencio Batista
hükümetini devirerek Küba'da komünizm yönetimini kurma- hh İki taraf arasında BM Güvenlik Konseyi'nin çabaları ile ateş-
sıdır. kes ilan edilmiştir.

KEŞMİR SORUNU
hh 1966'da SSCB'nin aracılığı ile "Taşkent Deklerasyonu" imza-

Örnek 4:
lanarak her iki devlet savaş öncesi sınırlarına geri dönmüştür.
Sovyet Rusya'nın 1979 yılında Afganistan'ı işgali üzeri-
1999 - Hindistan ile Pakistan arasında KARGİL SAVAŞI Keşmir ne, Sovyetlere karşı mücadele eden;
yüzünden çıkmıştır.
I. Basmacılar
II. El - Fetih
III. Mücahitler
BM kararıyla örgütler arasında hangileri yer alır?
Keşmir ikiye ayrılmıştır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
hh %30 Azad Keşmir Pakistan'a D) I ve II E) II ve III
hh %
70 Keşmir Vadisi Hindistan'a verilmiş olmasına rağ-
men sorun hala devam etmektedir.
Sovyetleri Afganistanlara davet eden Afgan hükümetine (Muahmed'e) ve Sov-
yet Ordusuna karşı bağımsızlık mücadelesi veren Afganlı Mücahitlerdir.

Sovyet Rusya'nın Afganistanı İşgali 1979 ilk Arap - İsrail Savaşı'nda İsrail Devleti'nin kurulmasını sağla-
yan ve ilk tanıyan ülkeler ABD, SSCB ve İngiltere'dir.
1988 Cenevre Antlaşması
hh 1979'da Sovyetler, (Sovyet Yanlısı) Afgan yönetiminin isteği
üzerine Afganistan'a asker çıkarmıştır.
hh 1988 yılında - Cenevre Antlaşması sonucu sorunu çözülmüş ve
hh 1989 yılında- Sovyetler Afganistan'dan çekildi.
Uyarı
1978 yılında Afganistan'da Sovyet yanlısı bir hükümet ku-
rulmuş aynı yıl Sovyetlerde "Dostluk iyi komşuluk ve İş-
birliği Antlaşması" imzalanmıştır. Afgan hükümeti kendisi-
ne karşı ülke içinde başlayan hükümeti yıkmaya yönelik
hareketlere karşı bu antlaşma kapsamında Sovyetlerden
yardım istedi. Sovyetlerde mevcut hükümeti koruma adına
Afganistan'ı işgal ettti.
hh ABD, Sovyetlerin bu girişimi üzerine SALT-II Antlaşması'nı

onaylamaktan vazgeçmiş ve 5 Ocak 1980'de bu ülkeye yap-
tığı tahıl ihracatını da durdurmuştur.
hh Ayrıca Sovyet işgaline tepki olarak, ABD ve 70'e yakın ülke

Moskova'da düzenlenen 1980 yaz Olimpiyatları'na da katıl-
mamıştır.
Yorumlayalım: Sovyetlerin temel politikası "böl - parçala - yönet"-

tir. Önce kendi yanında olacak bir hükümet kurdurdu, sonra iç
karışıklık yarattı Sovyetler bütün bunlar Afganistan'ı işgali dünya
1949 - Arap - İsrail Savaş Sonrası Sınırları
kamuoyunda meşru göstermek amacıyla yapmıştır.
hhARAP - İSRAİL SAVAŞLARI

hh Arap - İsrail Savaşlarının temel nedeni 1948 yılında Filistin
Coğrafyasında kurulan Yahudi İsrail devletinin arz-ı mevud II. Arap (Mısır) - İsrail Savaşı - 1956
(Vaadedilmiş topraklar) anlayışı ile bölgede toprak kazanarak
sınırlarını genişletmek istemesidir. Nedeni:
Mısır'ın Süveyş kanalının millileştirmesidir, Ancak Süveyş Ka-
nalının İngiltere'nin kontrolü altında olması, Mısır'ın bu politikası
I. Arap İsrail Savaşı 1948 - 1949
sömürgeci emperyalist İngiltere'nin çıkarlarına zarar vermiştir.
hh Mısır, Ürdün, Lübnan, Irak birleşerek yeni kurulan İsrail'e sal- Bu savaş arka planda İngiltere - Mısır Savaşı haline gelmiştir. Bu
dırdı. Savaşı İsrail kazandı. "Mülteci Sorunu" ortaya çıktı. Bu savaş sonucunda Filsitin'li Araplar ülkelerinden sürülmüşlerdir.

Sonucu: hh Ayrıca Mısır'ın Akabe Körfezi'ni İsrail'e kapatması ve Filistin

Kurtuluş Örgütü'ne yardım etmesi sonucu savaş çıktı. Mısır,
hh Mısır yenildi. Çünkü İsrail'i İngiltere ve Fransa desteklemiştir. Ürdün ve Suriye İsrail'e yenildi.
hh Ortadoğu ABD ve SSCB denetimine girdi.
hh İsrail bu savaş sonucunda Suriye'ye ait Golan tepelerini, Doğu
hh Bu savaş sonucunda SSCB Arapların yanında yer aldı ve Mı- Kudüs'ü, Sina Yarımadası'nı ve Gazze'yi ele geçirmiştir.
sır'a silah ticareti yaptı.
Uyarı
Bu savaş sırasında Yaser Arafat, El fetih örgütünü kurdu.
Bu örgüt Filistin'in kurtuluşu için zor koşullar altında mü-
cadele etti.
Yorumlayalım: Avrupalı devletler ve ABD Orta Doğu Coğrafya-

sında merkez karakol görevi görecek bir devlet olarak İsrail'in
yanında yer almışlardır.
Örnek 5:
Orta Doğu'da İsrail Devleti'nin Müslüman mültecilere
baskı uygulaması ve 1966 yılında Samu köyündeki halkı
katletmesi aşağıdakilerden hangisine neden olmuştur?
A) Kara Eylül olaylarına

B) FKÖ kurulmasına
C) El - Fetih hareketine
D) Altı Gün Savaşlarına
E) Yom Kippur Savaşlarına
1966 yılında Ürdün Sınırını geçerek Somu Köyündeki Müslümanları katleden
1967 - Arap - İsrail Savaş Sonrası Sınırları
İsrail ile Müttefik Araplar arasında Altın Gün Savaşları başlamış Araplar yine
kaybetmiştir. (1967)
Kara Eylül Olayları

III. Arap - İsrail (6 Gün) Savaşı 1967 Nedeni:
hh Bu savaşın çıkmasında İsrail askeri birliğinin Ürdün sınırını Filistinlerin Ürdün'e sürülmesi, sonucu Ürdün'ün Filsitinlilere kar-
geçip 4000 nüfuslu Samu Köyüne saldırarak köy halkını yok şı sert tavrı üzerine FKÖ ile Ürdün Kralı Hüseyin arasında yaşa-
etmesidir. nan olaydır.

hh Yom Kippur Savaşlarında ABD İsrail'e büyük yardımlarda bu-

Uyarı lunmuştur.
Bu olayda İsrail Ürdün Kralı Hüseyin'e destek vermiştir. Bu hh Araplara ise SSCB yardım etti. SSCB Suriye'ye T62 tankları
ve uçak filosu verdi.
durum Arap ülkelerinin Ürdün ile diplomatik ilişkileri kes-
mesine neden olmuştur. hh Bu savaş Camp David Antlaşması'na zemin hazırlamıştır.
Uyarı
Kara Eylül Grubu - 1972 MÜNİH olimpiyatlarında 11 İsrailli
sporcuyu rehin almışlardır. Kara Eylül grubunun bu olayı
yapmaktaki amacı dünya milletlerinin dikkatini Fisitin coğ-
Uyarı
rafyasında İsrail'in yaptığı katliamlara çekmektir.
Yom Kippur Savaşı, İsrail'i; askerî, diplomatik ve ekonomik
alanlarda ABD'ye eskisinden daha bağımlı hale getirmiştir.
IV. Arap - İsrail Savaşı 1973 (Yom Kıppur Savaşı)

hh Mısır ile Suriye arasında yaşandı. Bu savaş Yom Kippur diye
de bilinmektedir.
hh Savaşın nedeni, Mısır ve Suriye'nin işgal edilen Arap toprak-

larının topyekün bir müdahale ile kurtarılacağına inanmala- Uyarı
rıdır. Taraflar arasında barış antlaşması imzalanması için ABD
Dışişleri bakanı Henry Kissinger'in gerçekleştirdiği Mekik
Diplomasisi sonucunda 18 Ocak 1974'te Sina Antlaşması
imzalanmıştır. Bu antlaşmayla İsrail Sina'nın bir bölümün-
Uyarı den çekilmiştir.
Bu savaş Ramazan ayı ile Yahudilerin kutsal günlerine

denk geldiği için bu ismi almıştır.
Yorumlayalım: İki bloklu bir dünyada yer alan SSCB ve ABD

Uyarı Arap - İsrail Savaşlarında silah satarak çok büyük paralar ka-
Bu süreçte ABD'nin yine İsrail'in yanında tavır takınması zandılar. Temelde SSCB ve ABD iki süper güç olarak perde arka-
üzerine Arap ülkeleri Batılı devletlere petrol ambargosu ko- sında aralarında kimin kime silah satacağına karar vermişlerdir.
yarak "1973 Petrol Krizi"ni ortaya çıkarmışlardır. Savaşlar silah ticaretinin en önemli kaynağıdır.

Camp David Antlaşması (1978) Üyeleri:
hh İsrail ile Mısır arasında ABD'nin diplomatik çabaları sonucun- İran, Kuveyt, Irak, Suudi Arabistan, Venezuela, Endonezya, Ka-
da imzalanmıştır. tar, Cezayir, Birleşik Arap Emirlikleri, Gabon, Nijerya ve Ekva-
dor'dur.
hh Arap ülkeleri de - İsrail'de bu antlaşmaya uymadılar.
hh Bu antlaşma ABD başkanı Jimmy Cârter gözetiminde, Mısır

Devlet Başkanı Enver Sedat ile, İsrail Devlet Başkanı Me- Organları:
nahem Begin arasında 12 günlük pazarlıktan sonra imzala-
mıştır. 1969'da Genel Kurul
hh Camp David Antlaşması'ndan sonra 1980'de Mısır ile İsrail • Yöneticiler meclisi
arasında diplomatik ilişkiler normale döndü. Havayolu taşı- • Sekreterya
macılığı başladı. Mısır, İsrail'e petrol satmaya başladı. İsrail,
Sina Yarımadası'nı Mısır'a geri verdi. • Araştırma Bölümü ve Ekonomi Komisyonu
hh Bu antlaşma ile İsrail'i tanıyan ilk Arap ülkesi Mısır oldu. • Kalkınma ve Yardım Fonu'dur.
hh İsrail - Mısır ilişkileri normalleşti.
hh Sina Yarımadası Mısır'a bırakıldı.
Uyarı Washington Antlaşması 1979

Camp David Antlaşmasını imzalayan: Mısır devlet başkanı hh Bugünkü İsrail - Mısır sınırını çizen Antlaşmadır.
Enver Sedat, İsrail adına imzalayan M. Begin 1978 Nobel
hh 26 Mart 1979'da karşılıklı toprak bütünlüğü ve bağımsız-
barış ödülünü birlikte almışlardır. lık düşüncesine saygı duymayı esas alarak bugünkü İs-
rail - Mısır sınırlarını çizen "İsrail - Mısır Barış Antlaşması"
Washington'da imzalanmıştır. Bu antlaşma, İsrail'in güneyde
güvenliğini garantilerken Mısır'ın Arap dünyası ile ilişkilerinin
İslam Konferansı Örgütü'nün Kuruluşu 1969 kopmasına yol açmıştır.
Nedeni: hh Arap ülkelerinden Mısır'a yapılan ekonomik yardım kesilir-

ken, ABD Mısır'a ekonomik yardımda bulunmuş, İsrail de 27
hh İsrail işgali altındaki Kudüs'te, Dennis Michael Rohan adında Nisan 1982'de Sina'dan tamamen çekilmiştir.
bir Avusturya'lı Yahudi'nin 21 Ağustos 1969'da Kudüs'teki El
- Aksa Camisi'nin kundaklanması ve Ürdün Kralı Hüseyin'in
önerisi ile Arap devletlerinin Dışişleri Bakanları Kahire'de top-
lanarak "İslam Zirvesi" yapılmasına karar verdiler.
hh Bu karar doğrultusunda Fas'ın başkenti Rabatta aralarında

Türkiye'nin de bulunduğu 24 ülkenin katılımıyla "İslam Zirvesi Mekik Diplomasisi
toplandı.
hh 1973 – Arap – İsrail Savaşı tam barışı sağlayamadığı için
hh Kuruluşun ismi 2012 yılında "İslam İşbirliği Teşkilatı (İTT)" ola- bölgede savaşın sona etmesi barışın sağlanması amacıyla
rak değiştirildi. Örgütün Genel Sekreterliğini 2005'ten 2014 ABD Dışişleri Bakanı Henry KİSSİNGER'in, Tel - Aviv ve Arap
yılına kadar Türk kökenli Ekmeleddin İhsanoğlu yapmıştır. ülkeleri arasında gidip gelmesi siyasetidir.

hhULUSLARARASI POLİTİKADA Uyarı

PETROLÜN YERİ Petrol fiyatı Ayarlaması OPEC'ten önce; İngiliz Şirket-
ler olan (Shell, Essa, British Petrol) şirketlerin elinde idi.
I. Dünya Petrol Krizi 1973 OPEC 1980'de kısmen önemini yitirdiyse de dünya petrol
hh 1973'teki Arap - İsrail Savaşı sonucnda Arapların petrolü Av- üretiminin % 49'nu elinde bulundurmaktadır.
rupa'ya karşı bir silah olarak kullanılmıştır.
hh Arapların bu petrol silahına karşı, ABD'nin öncülüğünde özel-

likle petrolün sağlanması ve kullanılmasında iş birliği, daya-
nışmayı ve ortak planlamayı gerçekleştirmek için, 1974'te 14
Uyarı
üyenin katılımıyla Milletlerarası Enerji Ajansı kurulmuştır.
Bu dönemde ortaya çıkan 1967 Arap - İsrail Savaşı'ndan
sonra da petrolü İsrail'e karşı siyasi bir silah olarak kullan-
OPEC'in Kuruluşu - 1960 (Petrol İhracaat Birliği) mak isteyen Arap ülkeleri de bir araya gelerek "Petrol İhraç
Eden Arap Ülkeleri Teşkilatı (OAPEC)'nı kurdular. Ancak
Petrol fiyatlarının belirlenmesi ortak sorunların birlikte çözülme- OAPEC başarılı olamadı. 1973 yılında Arap - İsrail Savaşı
sidir. Merkez Viyanadır üye devletleri: Suudi Arabistan, Irak, İran, sonrası petrol fiyatları bir anda arttı.
Kuveyt ve Venezuella'dır.
Kuruluş Amacı:
hh Petrol fiyatlarını yüksek seviyelere çıkarmak Örnek 6:

hh Petrol fiyatlarını ayarlamak 1973 - Arap - İsrail Savaşı'ndan sonra Petrol krizinin ya-
şanmasına neden olan kuruluş aşağıdakilerden hangi-
hh Petrol üreten ülkeler arasında teknik konularda işbirliğini sağ-
sidir?
lamak
A) OEEC B) OPEC C) SEATO
hh Petrolün batıya karşı bir yaptırım olarak kullanmaktır.
D) AGİK E) NATO
hh 1970'li yılların başında OPEC amacına ulaştı ve petrol şir-
1973 - Arap - İsrail Savaşı'nda Müslüman Arapların önemli kayıplar yaşaması
ketlerine karşı üstünlük sağladı. Petrol üretimini daha paha- ve petrolün caydırıcı bir (Avrupa'ya karşı) silah olarak kullanan OPEC'tir.
lıya mal ettiği için düşük fiyatta petrol satışından zarar gören
ABD'nin petrol şirketlerine destek vermemesi, OPEC'in başa-
rılı olmasında etkili olmuştur.

YUMUŞAMA DÖNEMİ VE SONRASI Konu Testi - 1
1. Yumuşama Dönemi, 1960 sonrası bloklar arası gerginliği 4. 1963'te kurulan Afrika Birliği Örgütü'ne üye devletler
azaltmak için karşılıklı görüşmelerin tercih edildiği bir dö- arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
nem olmuştur. A) Nijer B) Sudan C) Cezayir
Aşağıdakilerden hangisi "Yumuşama Dönemi" geliş-
D) Fas E) Malezya
meleri arasında gösterilemez?
A) Salt-I Antlaşması
B) Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı
C) Helsinki Konferansı
D) Camp David Antlaşması
E) Truman Doktrini
5. ABD'nin aşağıdaki ülkelerden hangisinde konuşlandır-

2. Avrupa'nın AET'den AB'ye geçişini sağlayan son ant- dığı Jüpiter füzelerini sökmesiyle birlikte Sovyetlerle
laşma aşağıdakilerden hangisidir? yaşamış olduğu Küba Krizi sona ermiştir?
A) Mastricht Antlaşması A) Malta
B) Roma Antlaşması B) Afganistan
C) Oslo Antlaşması C) Yunanistan
D) Paris Antlaşması D) Kore
E) Ankara Antlaşması E) Türkiye
3. Yumuşama Dönemi olayları içinde ABD ve SSCB;

I. Kore
II. Küba
III. Vietnam
bölgelerinden hangilerinde rejim çatışması içine gire- 6. Avusturyalı bir Yahudi'nin Kudüs'te, Mescid-i Aksa'yı
rek bölgelerde bölünmelerin yaşanmasına neden ol- kundaklaması sonucu İslam ülkelerinin bir araya gele-
muşlardır? rek kurdukları örgüt aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) İKÖ B) SAVAK C) OPEC
D) I ve III E) I, II ve III D) OEEC E) AGİK

7. Yumuşama Dönemi'nde yaşanan; 10. Orta Doğu bölgesinde; sosyalist, birleşik ve laik bir
I. Küba Krizi Arap Devleti oluşturmayı hedefleyen, Arapçada "yeni-
den diriliş" anlamına gelen siyasi hareketin en önemli
II. Vietnam Savaşı
lideri aşağıdakilerden hangisidir?
III. Kore Savaşı
gelişmelerinden hangilerinin ABD'nin nükleer füze teh- A) Hüsnü Mübarek
didi altına girmesine neden olduğu söylenebilir? B) Yaser Arafat
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) Cemal Abdünnasır
D) I ve II E) II ve III D) Saddam Hüseyin

E) Muhammed Ali Cinnah
8. • ABD'nin halkın savaş karşıtı gösterileri

• Avrupa'nın savaşa karşı çıkması 11. Aşağıdakilerden hangisi, Arap - İsrail savaşları sırasın-
• Muhammed Ali Clay'ın ABD'ye karşı çıkması da yaşanan olaylardan biri değildir?
Yukarıdaki gelişmeleren yaşanmasına neden olan olay A) İntifada

aşağıdakilerden hangisidir? B) Yom Kippur Savaşı
A) Küba Buhranı C) Kara Perşembe
B) Afganistan Savaşı D) Altı Gün Savaşları
C) Keşmir Meselesi E) Kara Eylül
D) Vietnam Savaşı
E) Kore Savaşı
9. ABD ve Sovyetler Birliği arasında 18 Haziran 1979'da

imzalanan SALT - II Antlaşması'nın yürürlüğe girmesi-
ni engelleyen gelişmenin; 12. Filistin sorununun çözümüne yönelik olarak Mısır ile
İsrail arasında ABD'nin arabuluculuğu sonucu imzala-
I. Sovyetlerin Afganistan'ı işgali
nan antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
II. ABD senatosunda onaylanmaması
III. Küba Sorunu A) Camp David
durumlarından hangileri olduğu savunulabilir? B) Kahire

C) Oslo
D) Tel Aviv
E) Brüksel
12. A 11. C 10. D 9. D 8. D 7. A 6. A 5. E 4. E 3. D 2. A 1. E Cevaplar

1. Dünya'da bloklar arası gerginliği azaltarak ve karşılık- 4. I. Taşkent Deklerasyonu

lı görüşmelerin etkin kılındığı dönem aşağıdakilerden II. Keşmir sorunu
hangisidir?
III. Bandung Konferansı
A) Yeni Dünya Düzeni Yukarıdakilerden hangilerinin Pakistan ve Hindistan
B) Soğuk Savaş Dönemi devletleriyle ilgili bir durum olduğu söylenebilir?
C) Yumuşama Dönemi A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) Küreselleşen Dünya Dönemi D) I ve III E) I, II ve III
E) Sıcak Savaş Dönemi
2. Yumuşama Dönemi'nin başlamasında SSCB ile ABD 5. Ürdün Kralı Hüseyin'in önerisi ile Arap devletlerinin dış
arasında yaşanan aşağıdaki sorunlardan hangisinde işleri bakanlarının 25 Ağustos 1969'da Kahire'de topla-
SSCB'nin katı politikasını terk ederek uzlaşma siyaseti narak alt yapısını oluşturdukları Türkiye'ninde sonra
izlemesi etkili olmuştur? dahil olduğu teşkilat aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nükleer silahların sınırlandırılması A) İİT

B) Berlin Buhranı B) OPEC
C) Küba Sorunu C) AGİK
D) Salt I Antlaşması D) OECD
E) Vietnam sorunu E) OAPEC
6. Ping - Pong diplomasisinin aşağıdaki devletlerden

3. I. Venezüella hangisi arasında yaşanan gerilimi sona erdirdiği söy-
lenebilir?
II. Kuveyt
III. Irak A) SSCB - ABD
Yukarıda verilen devletlerden hangileri OPEC'in kuru- B) ABD - Çin
cu üyeleri arasında yer alır?
C) Güney Kore - Kuzey Kore
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) ABD - Japonya
D) II ve III E) I, II ve III E) İngiltere - Çin

7. I. Salt I Antlaşması 10. I. Çevreleme politikası

II. Salt II Antlaşması II. Golân Tepeleri
III. Camp David Antlaşması III. Yom Kippur Savaşı
Yukarıdakilerden hangileri Doğu ve Batı blokları ara- Yukarıda verilenlerden hangilerinin Arap - İsrail Savaş-
sında yaşanan gerginliğin azaltılmasında etkili olmuş- ları ile ilişkili olduğu söylenebilir?
tur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III
8. 1948 yılında başlayan ilk Arap - İsrail savaşının temel 11. Yumuşama sürecinde Mısır'ın Arap birliğinden dışlan-
nedeni olarak; masına neden olan olay aşağıdakilerden hangisidir?
I. BM kararı ile Filistin topraklarında İsrail devletinin ku-
A) Süveyş krizi
rulması,
B) Camp David Antlaşması
II. Mısır'ın Süveyş kanalını millileştirmesi
C) Yom Cippur Savaşı
III. Mısır'ın Akabe Körfezini İsrail'e kapatması
D) Kanlı Noel
durumlarından hangileri gösterilebilir?
E) Sisi'nin yönetime gelmesi
12. ABD'nin SSCB arasında nükleer silahların sınırlandı-

9. Mekik diplomasisi aşağıdaki sorunlardan hangisini rılmasıyla ilgili çalışmaların başlamasında etkili olan
çözmeye yönelik olarak uygulanmıştır? gelişme aşağıdakilerden hangisidir?
A) Keşmir Sorunu A) Keşmir Sorunu
B) Vietnam Savaşı B) Küba Krizi
C) U-2 Olayı C) Truman Doktrini
D) Arpa - İsrail Savaşları D) Atlantik Bildirisi
E) Kıbrıs Sorunu E) San Francisco Konferansı
12. B 11. B 10. E 9. D 8. A 7. A 6. B 5. A 4. C 3. E 2. B 1. C Cevaplar

1. Doğu Bloku ile Batı Bloku arasında yumuşama süreci- 4. İrangate olayı aşağıdaki devletlerden hangileri arasın-
ne girilmesine aşağıdakilerden hangisinin neden oldu- da yaşanmıştır?
ğu söylenemez?
A) SSCB – ABD
A) Sovyet Rusya'nın liberal demokrasiye geçişi sağlama- B) SSCB – İran
sı
C) ABD – Irak
B) Bazı balkan ülkelerinin batı bloku ile diplomatik ilişkileri
D) ABD – İran
güçlendirmesi
E) İsrail – Mısır
C) ABD ve SSCB'nin birbirine denk güçler haline gelmesi
D) Her iki bloktada askeri savunma paktlarının kurulması
E) Bloklar içinde zaman zaman anlaşmazlıkların yaşan-
ması
5. I. Muhammed Ali Cinnah

2. I. Yugoslavya lideri – Tito
II. Mahatma Gandhi
II. Hindistan lideri – Nehru
III. Yaser Arafat
III. Pakistan lideri – Muhammed Ali Cinnah
Yukarıdakilerden hangileri Hindistan'ın İngilizlere kar-
Yukarıdakilerden hangileri Bağlantısızlar hareketinin
şı verdiği bağımsızlık mücadelesinde etkin rol oyna-
öncüleri olarak kabul edilir?
mıştır?
3. 1969 yılında Müslümanların kutsal yerlerinden olan

El-Aksa Camisinin kundaklanması olayının; 6. Bandung Konferansı sonucunda kurulan bağlantısız-
I. islam Konferansı Teşkilatının kurulması lar hareketini Avrupa'da temsil eden ülke aşağıdakiler-
II. müslümanlar arasında işbirliğinin güçlenmesi den hangisidir?
III. Filistin kurtuluş örgütünün kurulması A) Arnavutluk

İslam dünyasında durumlardan hangilerine neden ol- B) Macaristan
duğu söylenebilir? C) Yugoslavya
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Romanya
D) I ve II E) I ve III E) Yunanistan

7. I. U-2 krizi 11. 1960 yılında oluşturulan OPEC'in kuruluş amaçları ara-
II. Küba Sorunu sında;
III. Salt - II Antlaşması I. petrol fiyatlarına yön vermek
Yukarıdakilerden hangileri ABD ile SSCB arasında so- II. üye ülkeler arasında işbirliğini sağlamak
run yaşanmasına neden olduğu söylenebilir? III. petrol ithalatını önlemek
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II durumlarından hangilerinin yer aldığı söylenemez?
D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

8. 1973 Petrol Krizi'nin

I. Milletlerarası Enerji Ajansı'nın kurulması
12. SSCB'nin Varşova Paktına bağlı güçleri kullanarak
II. Batı Avrupa ve Japonya'da kaygı yaratması
....................... işgali, ABD'ninde müttefiklerine danışma-
III. İngiltere kısa süreli Orta Doğu ülkelerine uyguladığı dan NATO'ya bağlı güçleri de kullanarak .........................
silah ambargosunu kaldırması. işgal etmesi sonucu SSCB'ye Doğu Bloku ülkeleri, ABD'ye
sonuçlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir? ise Batı Bloku ülkeleri tepki göstermiş ve Fransa NATO'nun
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III askeri kanadından ayrılmıştır.
Yukarıdaki boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden han-
gisi getirilmelidir?
A) Çekoslovakya – Kore
B) Çekoslovakya – Vietnam
C) Kore – Küba
9. Uluslararası ilişkilerde Batı Bloku ve Doğu Bloku dı- D) Suriye – Irak
şında kalan devletler grubu; E) Vietnam – Kore
I. üçüncü dünya
II. demirperde
III. uzak doğu
kavramlarından hangileriyle adlandırılmıştır?
13. Aşağıdakilerden hangisi, İslam Konferansı Teşkila-

tı'nın kuruluş amaçları içinde yer almaz?
10. "SSCB silahlı kuvvetlerinin Hint Okyanusu'na ve petrolün
büyük bir bölümünün dünyaya nakledildiği Hürmüz su A) İslam ülkeleri arasında dayanışmayı ve işbirliğini arttır-
yoluna 300 mil kadar yaklaşması Orta Doğu petrolünün mak
serbest akışı için büyük bir tehlike oluşturacak stratejik B) Kutsal yerleri korumak
bir konumu sağlamlaştırmaya çalışıyor." olması durumu C) Her türlü mandacılık ve yayılmacı yaklaşımın ortadan
aşağıdakilerden hangisinin işgali ile ilişkilendirilebilir? kaldırılmasını sağlamak
A) Pakistan B) Hindistan C) Mısır D) Filistin halkının, haklı mücadelesini desteklemek
D) Ürdün E) Afganistan E) Araplar arasında siyasi birliği sağlamak
13. E 12. B 11. B 10. E 9. A 8. E 7. E 6. C 5. B 4. D 3. A 2. C 1. A Cevaplar

İran - Irak Savaşı (1980 - 1988) - Yumuşama (Detant) Dönemi'nde Dünyada Kültürel ve Teknolojik
Gelişmeler - Türk Dış Politikasında Yaşanan Gelişmeler - Yumuşama Döneminde Türkiye'de Yaşanan Gelişmeler 09
İRAN - IRAK SAVAŞI
hhİRAN - IRAK SAVAŞI (1980 - 1988) Uyarı

BAAS PARTİSİ 1940'da Şam'da kurulmuştur. "Yeniden
Nedenleri: Doğuş" anlamına gelmektedir.
hh İran'ın Şatt-ül Arap nehrini geri almak istemesi
Amacı: Sosyalist bir anlayışla yönetilen birleşik - laik bir
hh 1971 de İran'ın Basra körfezindeki adaları alması Arap toplumu oluşturmaktır. Baas'ın sosyalist anlayışında
hh İran'da Şah yönetiminin devrilip Hümeyni'nin iktidara gelmesi özel mülkiyete saygı adaletli gelir dağılımı. İç ve dış ticaret
denetimi, doğal kaynakların millileştirilmesi planlı kalkın-
hh Irak'ta Baas Partisinin (Saddam Hüseyin'in) yönetime gelme- ma, işçi sınıfının yönetime katılması gibi ilkelere dayan-
si
maktadır. 1933'te Irak'ta başa geçen Baas Partisi, 1979'da
hh Irak, Şii savunucusu İran'ın, Irak'ta da Şii çoğunluğu Sadda- darbe sonucu yönetimi Saddam Hüseyin'e bıraktı.
ma karşı kışkırtma durumunun olması İran - Irak Savaşında: ABD Irak'a
SSCB İran'a silah satmıştır.

Sonuçları Şöyledir:
hhYUMUŞAMA (DETANT) DÖNEMİ'NDE
hh İran ile Irak arasında Basra Körfezi ve Şattülarap su yolu
üzerinde egemenlik mücadelesi nedeniyle gerginleşen ilişki- DÜNYADA KÜLTÜREL VE TEKNOLOJİK
ler 1975 Cezayir Antlaşması ile geçici olarak çözmlenmiştir.. GELİŞMELER
hh 1 Milyonu aşan şii ve sunni müslüman ölmüştür.
hh SSCB, 1957'de Sputnik - 1 yapay uzay uydusunu, Kasım
hh Savaşın sonunda ABD'nin istediği gibi sınırlarda değişiklik
1957'de de Layka isimli köpeği taşıyan Sputnik - 2'yi uzaya
olmamıştır.
göndermiştir.
hh Petrol üretimi düşmüş, petrol fiyatları yükselmiştir.
hh ABD 1958'de Explorer - 1 isimli uyduyu uzaya göndermiştir.
hh Savaş sırasında borçlanan Irak, borçlarını kapatabilmek için
savaştan sonra Kuveyt'e saldırmıştır. hh SSCB 1961'de içinde ilk insan bulunan (astronot Yuri Gaga-
hh İran'da Humeyni, iktidarını güçlendirmiştir. rin) Vostok - 1'i uzaya gönderdi. (uzaya giden ilk insan Yuri
hh Yalnız kalan İran silah sanayisini geliştirdi. Gagarindir.)
hh Bu savaş, Basra körfezinde ABD'nin izni olmadan hiçbir hare- hh 1970'te ilk kişisel bilgisayar üretildi.
ketin başarılı olmayacağını göstermiştir.
hh 1978'de üretilen APPLE'ın fabrikalarda kullanılmasıyla bilgi-
sayar, sanayi alanına da girmiş oldu.
Uyarı
hh ABD'li Apollo uzay gemisi 1969'da uzaya fırlatıldı. İçinde
İran - Irak Savaşı'nda Suriye ve Libya İran'ı diğer Arap ül- Amstrong, Aldrin ve Collins isimli astronotlar yer almıştır.
keleri ise Irak'ı desteklemiştir.
hh 21 Temmuz 1969'da Amstrong aya ilk ayak basan astronot oldu.
hh Bu uçuşları Apollo 11, Apollo - 12, Apollo - 13 uçuşları izledi.

İRAN GATE OLAYI NEDİR?
hh ABD çıkarları için İran'a silah satabileceğini, İranın'da sözde
düşman ilan ettiği ABD'den silah alabileceğini dünyaya gös-
termiş oldu. Satışı İsrail devleti üzerinden yapılmıştır. ABD'li
yarbay OLİVER NORTH bu satışı gerçekleştirmiştir. İran -
Irak Savaşı sırasında ABD'nin İran'a düşman gibi görünerek
Irak'ın yanında aynı zamanda İran'a da silah satması olayına
"İran Gate" olayı denilmesidir.1986 yılında ABD meclisi yar-
bayı suçlu ilan etmiş. ABD başkanı Reagen ise yarbayı ABD
çıkarlarına hizmet ettiği gerekçesiyle aklamıştır.
Örnek 1:
Aşağıdakilerden hangisi Yumuşama Döneminde dünya-
da yaşanan ilkler arasında gösterilemez? AY'A İLK AYAK BASAN İNSAN
hh SSCB, 1970'de aya ilk otomatik inişi yaptı.

A) İlk topun kullanılması
B) İlk kalp nakli hh Bilimsel ve teknolojik gelişmelerde ulaşılan düzey ve gelecek
konusundaki bilinmezlik, edebiyatta modern post (modern
C) Sanayi robotunun icadı
ötesi) anlayışın 1960'lardan itibaren hâkim olmasına yol aç-
D) Yuru Gagarin'in Vostok I ile uzaya çıkması.
mıştır.
E) Telstar I geliştirildi.
hh Rock And Roll tonu müzik bu dönemde de etkilidir.
Yumuşama dönemi ilkleri arasında ilk topun kullanılması yer almaz, ilk top yüz-
yıl savaşlarında (Kresy Muharebesinde) kullanılmıştır. hh Heavy Metal grubu da bu dönemde etkilidir. (Rollina Stones)

hh Kıbrıs'taki Rumların Enosis'i gerçekleştirmek amacıyla EOKA

Uyarı örgütünü kurarak adada yaptığı katliamlar dış politikamızın
1960 - 1980 yılları arasında düzenlenen FIFA Dünya Ku- bir numaralı sorunu haline gelmiştir.
pası'nda ki sıralama Brezilya (1962), İngiltere (1966), Bre-
zilya (1970), Almanya (1974) ve Arjantin (1978) şampiyon
Uyarı
olmuştur. Bu dönemde "FIFA Dünya Kupası"nda kurallar Kıbrıs Adası 1571 yılında Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa
gereği, kupayı üçüncü kez kazanan Brezilya, 1970'te ku- tarafından alınmış. 1878'de geçici olarak İngiltere'ye bıra-
payı müzesine götürmüştür. 1951 yılından itibaren yapılan kılmıştır. I. Dünya Savaşı ile İngiltere adayı ilhak etmiştir.
Akdeniz oyunlarının tamamına katılan Türkiye, 1974'de al-

hh Kıbrıs Sorunu "ilk kez" 1954 yılında Yunanistan'ın İngilte-
tıncı Akdeniz Oyunlarına İzmir'de ev sahipliği yaptı. re'den adayı istemesiyle ortaya çıkmıştır.
hh Bunun üzerine Türkiye de, Yunanistan gibi adanın kendisine
hhTÜRK DIŞ POLİTİKASINDA YAŞANAN verilmesini istedi.
GELİŞMELER hh Bu sırada adadaki Kıbrıs Rumları Türklere karşı katliama

başladılar.
hh Türkiye'nin Soğuk Savaş döneminde batı ittifakına dâhil ola- hh İstanbul'daki bir gazete Atatürk'ün Selanik'teki evinin bomba-
rak batıyla uyumlu bir dış politika izlediği bilinmektedir. Bu landığı haberini verdi.
dönemde Kıbrıs, Ege sorunları, Orta Doğu'da Arap - İsrail hh Kıbrıs konusunda Türkiye önceleri "Kıbrıs Türk'tür, Türk ka-
Savaşları ve Ermeni terörü Türk dış politikasının şekillenme- lacaktır." politikası izlerken sonradan, "Ya taksim, ya ölüm"
sinde etkili olan olaylardır. politikası ile adanın Türk ve Rum tarafı olarak ikiye bölünme-
sini savunmuştur.
Türk - Yunan ilişkileri ve Yaşanan Sorunlar
hh 1959'da Zürih ve Londra Antlaşmalarıyla adada Türkiye ve
hh Türk - Yunan kıta sahanlığı sorunu
Yunanistan'ın özel halkların varlığı kabul edildi ve Kıbrıs
hh Ege Adalarının silahsızlandırılması sorunu Cumhuriyeti kuruldu.
hh Yunanistan ege hava sahasının genişliği sorunu (FIR HATTI) 1963 - 1964 Kıbrıs Krizi
hh Kıbrıs Adası sorunu
hh Rumların 1963'te Zürih Antlaşması'nı tanımadıklarını ilan et-
hh Kara suları sorunu olarak bilinmektedir. meleriyle başlamıştır.
hh Rumların Kıbrıslı Türkleri adadan atma girişimleriyle sorun

a) Kıbrıs Sorunu'nun Gelişimi büyümüştür.
hh Türkiye ile Yunanistan arasında yaşanan 1963 - 1964 Kıbrıs 1967 Kıbrıs Krizi
krizi yaşanmıştır
hh Rumların Türklere ait Boğaziçi ve Geçitkale köylerini basınca
hh Konlı noel olayı (25 Türkün Rum çeteleri tarafından katledilmesi) TBMM Kıbrıs'a asker çıkarma kararı aldı. Türkiye ile Yunanistan
hh 1967 Kıbrıs Krizi arasında uzlaşma sağlanarak sorun geçici olarak çözüldü.
hh 1974 Kıbrıs barış harekatı şeklinde yaşanmıştır. hh Zürih ve Londra Antlaşmaları doğrultusunda 16 Ağustos
1960'ta bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti ilan edildi. Cumhurbaş-
hh Kıbrıs'taki Rumlar, İngiliz yönetimi altındayken Adayı Yuna-
kanlığına Rum lider Makarios, yardımcılığına da Türk lider Dr.
nistan'a katma idealleri (Enosis) doğrultusunda faaliyetlerde
Fazıl Küçük getirildi.
bulundular.
hh Kıbrıs'ta sağlanan barış ortamı uzun süre devam edemedi.
hh Yunanistan ise, 1951'de Kıbrıs'ın kendisine verilmesi için İn-
Yunanistan'ın asker ve silah göndererek desteklediği EOKA
giltere'ye resmen başvuruda bulunmuştur.
terör örgütü, Türklere karşı şiddet hareketlerine devam etti.

hh Kıbrıs Türkleri de bu faaliyetlere 1955'te kurulan "Türk Mu-

kavemet Teşkilatı" (TMT) vasıtasıyla karşı mücadele başladı.
hh Makarios, 1963'te Türk toplumu lideri Fazıl Küçük'e Türkiye,

Yunanistan ve İngiltere'ye anayasa değişikliği önerisinde bu-
lundu.
hh Rumların adadaki katliamlarının devam etmesi üzerine Türki-

ye 1974'de Kıbrıs Barış Harekatı'nı başlatmıştır.
hh 1975 de Rauf Denktaş'ın liderliğinde Kıbrıs Türk Federe dev-

leti kurmuştur.
hh Adadaki Türk toplumu 1983'te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuri-

yeti Devletini kurmuştur. KKTC'yi tanıyan ilk devlet Türkiye
olmuştur.
b) Ege Adaları Meselesi

6 ve 12 Mile Göre Ege Denizi'nde Kara Suları
hh Yunanistan II. Dünya Savaşı'ndan sonra Ege'de bulunan tüm
adalara sahip olduktan sonra Ege Denizi'ne tamamen sahip Ege Adaları'nın Silahsızlandırılması
olmak istemesi üzerine bu sorun ortaya çıkmıştır.
Yunanistan Türkiye'ye yakın olan adalarla birlikte 1947 de İtal-
hh Bu sorunlar Ege adalarını silahsızlandırılması, kıta sahanlı- ya'dan aldığı 12 Ada ve Meis'i Lozan Antlaşması'na aykırı ol-
ğı, karasularının 12 mile çıkarılması ve Fır hattı (Ege Hava masına rağmen silahsızlandırmıştır. Bu da Türkiye'nin sınır gü-
Sahası)'dır. venliğini tehlikeye sokmuş. Türkiye bu uygulamayı uluslararası
antlaşmalara aykırı olduğu gerekçesiyle kabul etmemiştir.
Uyarı
Kıta Sahanlığı Sorunu
Lozan'da 12 Ada ve Meis İtalya'ya Bozcaada ve Gökçeada
Yunanistan'ın iç ve dış şirketlere Ege Denizinde petrol arama
Türkiye'ye, diğer ege adaları ise Yunanistana verilmiştir.
ruhsatı vermesi üzerine Türkiye'nın 1973 de Türkiye Petrolleri
Anonim Ortaklığına Ege denizinde petrol arama ruhsatı vermesi
Buna paralel olarak ta:
üzerine çıkan krizdir. Sorun BM'ye ve Lahey Adalet Divanına ta-
hh Kara suları şınmıştır. İmzalanan "Bern Deklarasyonu" ile sorun çözülmüştür.
hh Kıta Sahanlığı
Uyarı
hh Fır Hattı
ASALA TERÖR ÖRGÜTÜ (Ermenistan'ın kurtuluşu için
hh Adaların silahsızlandırılması gibi konularda Türkiye ile Yuna- kurulan Ermeni Gizli Ordusu)
nistan arasında sorunlar çıkmış olup bu sorunlar günümüzde hh 1973 - 1985 yılları arasında adından en çok söz ettiren
de devam etmektedir. terör örgütü Ermeni Asala Terör Örgütü'dür. Örgütün bi-
linen lideri Agop Agopyan'dır. Lübnan'daki merkez ko-
Uyarı mitesi örgütün en üst yönetim yeridir.
Kara suları Lozan'da - 3 mil olarak belirlenmiştir. AMACI: Demokratik, sosyalist ve devrimci bir hükümetin
önderliğinde birleşmiş bir Ermenistan kurmak. Bu amaca
• 1936 yılında Yunanistan 6 mile çıkarmıştır. ulaşabilmek için öncelikle Türk ve Türklere yakın kilit in-
Sonraki süreçte Yunanistan Kara Sularını - 12 mile çıkarması sanlara karşı terör olayları gerçekleştirmektir. Türkiye'den
Ege'deki açık deniz (uluslararası deniz) oranının % 56'dan toprak elde etmektir. Büyük güçlerin farklı zamanlarda fark-
lı güçleri kullanarak Türkiye'yi yıkma projelerinden biridir.
- % 26'ya inmesine neden olmuştur.

hhYUMUŞAMA DÖNEMİNDE TÜRKİYE'DE 1961 Anayasası'na Göre Yasama Yetkisi

YAŞANAN GELİŞMELER Madde 5: Yasama yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nindir. Bu
yetki devredilemez.
Siyaset Dünyası (27 Mayıs 1960) Yassıada'da hh Türkiye Büyük Millet Meclisi
Yaşam
Madde 63: Türkiye Büyük Millet Meclisi, Millet Meclisi ve Cumhu-
hh 27 Mayıs 1960; Adanan Menderes'in özgürlükleri kısıtlayıcı riyet Senatosundan kuruludur.
ve baskıcı uygulamalarına, üniversite gençliği ve toplumdan
gelen tepkiler üzerine Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından yapı- hh Millet Meclisi
lan askeri darbedir. Madde 67: Millet Meclisi, genel oyla seçilen dört yüz elli milletve-
kilinden kuruludur.
Madde 69: Millet Meclisi seçimleri dört yılda bir yapılır.
Cumhuriyet Senatosu
Madde 70: Cumhuriyet Senatosu, genel oyla seçilen yüz elli üye
ile Cumhurbaşkanınca seçilen on beş üyeden kuruludur.
hh Adnan Menderes'in idamından sonra 15 Ekim 1961'de yapı-
lan Türkiye'deki genel seçimlerden Demokrat Partinin devamı
olan Adalet Partisi, Cumhuriyetçi Köylü - Millet Partisi ve Yeni
Türkiye Partisi oyların % 62'sini aldı. (277 milletvekili çıkardı.)
CHP, tek başına 173 milletvekili çıkardı. Seçimleri kazanan
CHP, 4 yıl sürecek olan bir koalisyon (ortak) hükümeti kurdu.
hh 1961'de yapılan seçimler sonucunda meclis Cemal Gürsel'i

Cumhurbaşkanı seçmiştir. 1973 de CHP ve AP nin destekle-
27 Mayıs Darbesi
diği Oramiral Fahri Korutürk Cumhurbaşkanı oldu.
hh Bu darbe sonucu Meclis kapandı, siyasi partilerin faaliyetleri hh 1974'den 1980 yıllarına kadar Türkiye'de kısa süreli koalis-
askıya alındı. Demokrasi kesintiye uğradı. Anayasa yürürlük- yon hükümetleri iktidara gelmiştir.
ten kaldırıldı.
hh Ekonomik sıkıntıları siyasi istikrarsızlık, artan şiddet olayları
hh Birçok milletvekili, bakan, başbakan ve cumhurbaşkanı yar-
sağcı - solcu çatışmaları 12 Eylül 1980 askeri darbesini de
gılandı.
beraberinde getirmiştir.
hh Bu yargılama sonucunda başbakan Adnan Menderes, Dışiş-
leri Bakanı Fatih Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polat-
kan Yassıadada idam edildi.
hh 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra; Türkiye Başında Kara

Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Cemal Gürsel'in bulunduğu
38 subaydan oluşan Milli Birlik Komitesi tarafından yönetildi.
hh Milli Birlik Komitesinin içinde seçilen Kurucu Meclis Enver

Ziya Karal ve Turhan Feyzioğlu başkanlığında bir heyet 1961
Anayasasını hazırladı. Anayasa referandum sonucunda %
61 oyla halk tarafından kabul edildi. 1980 Darbesi

hh Genelkurmay başkanı Orgeneral Kenan Evren kendi başkan- hh Ülkenin sorunları sosyolojik açıdan Adalet Ağaoğlu ve Vedat
lığında üst düzey komutanlardan oluşan Milli Güvenlik Kon- Türkali'nin romanlarının konularını oluşturdu.
seyi'nin (MGK) oluşturdu. hh Kemal Tahir toplum hayatını ve Kurtuluş Savaşı'nı, Haldun
hh Bülent Ulusu'nun başkanlığında ise yeni bir hükümet (Bakan- Taner şehir hayatını, Tarık Buğra ise toplumsal ve tarihi me-
lar Kurulu) kuruldu. seleleri ele alan eserler ortaya koydu.
hh Prof. Orhan Aldıkaçtı başkanlığında hazırlanan anayasa 7 hh Gezi, hatıra türünde Yusuf Ziya Ortaç, deneme türünde Nu-
kasım 1982'de halk oyuna sunularak kabul edildi. rullah Ataç, Mahmut Kaplan ve Cemil Meriç öne çıktı.
hh Kenan Evren'de ülkemizin 7. Cumhurbaşkanı seçildi. hh Dormen, Birleşik Sanatçılar Topluluğu ve Devekuşu Kabare
Tiyatrosu günlük konuları eleştirel bir biçimde eğlenceli ola-
hh Anayasanın kabulüyle 6 kasım 1983'te Anavatan Partisi rak ele aldı.
(ANAP), Halkçı Parti (HP) ve Milliyetçi Demokrasi Partisi
(MDP)'nin katıldığı seçimler yapıldı.
hh Seçimlerden ANAP birinci parti çıktı ve ANAP Turgut Özal

başkanlığında tek başına iktidar oldu.
Ekonomide Yaşananlar
hh 1960'tan itibaren planlı ve kalkınmayı hedef alan bir ekonomi
modeli benimsemiştir.
Deve Kuşu Kabaresi
hh Bu planların hazırlanması ve hükümete danışmalık yapılması
amacıyla da Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kuruldu. hh Keşanlı Ali Destanı, Yedi Kocalı Hürmüz, Kanlı Nigar, gibi dö-
nemin özelliklerini yansıtan tiyatro oyunları sergilendi.
hh 1973 petrol krizi, 1974 Kıbrıs Barış harekatından dolayı Ame-
rika ambargosu ve yurtdışında yaşayan işçi vatandaşlarımız- hh Sinemada: Zeki Alasya, Metin Akpınar, Adile Naşit, Şener
dan gelen döviz miktarının azalması ekonomide durağanlığa Şen, Kemal Sunal, Münir Özkul, Tarık Akan, Kartal Tibet, Ediz
neden oldu. Hun, Filiz Akın, Kadir İnanır, Türkan Şoray ve Fatma Girik ön
plana çıkan erkek ve kadın oyuncular oldu.
hh Birçok tüketim malı karaborsaya düştü.
hh Metin Erksan'ın yönetmenliğindeki "Susuz Yaz" filmi, Berlin
hh Türk lirası değerini kaybetti. Bunun üzerine serbest piyasa Film Festivali'nde "Altın Ayı" ödülünü kazandı.
ekonomisine geçişi sağlamak amacıyla 24 Ocak kararları ilan
edildi.
Sosyo - Kültürel Ve Sanat Hayatında Yaşanan

Gelişmeler
hh 1960 - 1980 arası köyden kente göçler devam etti. Bunun
sonucunda gecekondulaşma ve tüketim oranı arttı. (çarpık
kentleşme), altyapı ve üstyapı sorunları ortaya çıktı. Şehir-
lerdeki işsizlik oranı arttı. Sosyo - ahlaki sorunların yaşanma-
sına yol açtı.
hh 1960'lardan itibaren "Toplumculuk" adı verilen edebi akım

ortaya çıktı. (Nazım Hikmet ve Ahmet Arif temsilciler arasın-
dadır.)
hh Necip Fazıl Kısakürek tüm şiirlerini "Çile" adlı kitabında top-

ladı. Susuz Yaz Filmi

1. Dünyada Yumuşama Döneminin başlaması aşağıdaki 4. Yumuşama Dönemi'nde Türk dış politikasında,
liderlerden hangisinin görüşmesi ile sağlanmıştır? I. Kıbrıs adası
A) Nixson - Kissenger II. Asala terörü
B) Kennedy - Kuruşçev III. Azınlık olayları
C) Johnson - Nixson konularından hangilerinin sorun oluşturduğu söylene-
D) Kennedy - Brejnev bilir?
E) Johnson - Kissenger A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

2. I. Suriye 5. Yumuşama Dönemi gelişmeleri arasında aşağıdakiler-

II. SSCB den hangisi yer almaz?
III. Libya A) İlk kez aya ayak basılması

Yukarıdakilerden hangileri İran - Irak Savaşı sırasında B) Hepatit B aşısının icadı
Irak'ı destekleyen devletler arasında yer alır? C) Molotof Planı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Uzaya ilk insan uçuşunun yaşanması
D) I ve III E) II ve III E) Nötron bombasının icadı
3. Uydu teknolojisinin gelişmesi sonucu ile ilk defa te- 6. Türkiye Cumhuriyeti Devleti,
levizyonda canlı yayınlanan program aşağıdakilerden I. Oslo,
hangisidir? II. Londra,
A) Seul Olimpiyatları III. Zürih
B) Tokyo Olimpiyatları antlaşmalardan hangilerinden doğan meşru hakları-

nı kullanarak Kıbrıs'daki Türklerin haklarını korumak
C) Moskova Olimpiyatları
amacıyla harekete geçmiştir?
D) Körfez Savaşı
E) Berlin Olimpiyatları

7. I. Madrid Konferansı 10. Türklerin Kıbrıs'ta Rumların Enosis hayallerini engel-

II. Oslo Görüşmeleri lemek amacıyla Rauf Denktaş liderliğinde kurdukları
örgüt aşağıdakilerden hangisidir?
III. Anna Polis Görüşmeleri
Yukarıdaki diplomatik gelişmeler aşağıdaki sorunlar- A) Kıbrısın Sesi
dan hangisinin çözümüne yönelik olarak gerçekleşti- B) Türk Mukavemet Teşkilatı
rilmiştir? C) Kuvay-ı Milliye
A) Keşmir Sorunu D) Milis Örgütü
B) Kıbrıs Sorunu E) Kıbrıs Dayanışma Örgütü
C) Adalar Sorunu
D) Filistin Sorunu
E) Orta Doğu Sorunu
8. 1963'te Rum çetelerinin Türk köylerini basıp 30 bin 11. I. EOKA

Türkü göçe zorladığı ve 24 Türk'ün şehit ettiği olay II. ASALA
aşağıdakilerden hangisidir? III. ENOSİS
A) Kanlı Noel Yukarıda verilen kavramlardan hangilerinin Kıbrıs ile
ilgili olduğu söylenebilir?
B) Hocalı Katliamı
C) Kuleli Vak'ası A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) Struma Gemisi Olayı D) II ve III E) I, II ve III

E) Fazıl Küçük Olayı
9. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye ile Yunanistan arasın-

12. Aşağıdaki gelişmelerden hangisi 1960 - 1980 yılları
da Ege sorunu kapsamı içinde yer olan sorunlardan
arasında yaşanan Yumuşama Dönemi olayları arasın-
biri değildir?
da yer almaz?
A) Fır hattı
A) İlk radyo yayınının yapılması
B) Karasuları
B) İlk kişisel bilgisayarın üretilmesi
C) Kıta sahanlığı
C) Ay etrafında ilk pilotlu uçuşun yapılması
D) Patrikhane
D) İlk haberleşme uydusunun kullanılması
E) Adaların silahlanması
E) Nötron bombasının yapılması
12. A 11. C 10. B 9. D 8. A 7. D 6. D 5. C 4. D 3. A 2. D 1. B Cevaplar

KÜRESELLEŞEN DÜNYA
SSCB'de Değişim ve Sonuçları - Asyada Yeniden Yapılanma - Doğu Blokunun Dağılmasından Sonra Avrupa'daki
Yeni Arayışlar - Türkiye-AB Yolculuğu - Balkanlardaki Gelişmeler - Orta Doğu ve Afganistan'daki Gelişmeler
10
hhSSCB'DE DEĞİŞİM VE SONUÇLARI kurmaktır. Böylece komünist sistemlerin dünya üzerindeki say-
gınlığını korumak, oluşan tepkileri değişimle eritmektir.
hh Rusya Devlet Başkanı Gorbaçov'un 1987 de Glasnost ve Pe-
hh Sovyetler bu amaca yönelik olarak 1989'da Afganistan'dan
restroika'yı açıklamasıyla birlikte ülkedeki bağımsızlık hare-
çekilir.
ketleri hız kazanmıştır.
hh Helsinki Nihai Senedi'nin yürürlüğe girmesiyle Sovyet uydusu
hh Gorbaçov Perestroika ile siyasi rejimi, devlet örgütünü ve
ülkelerdeki bağımsızlık hareketi hız kazanır.
hükûmet yapısını yeniden yapılandırarak SSCB'nin ABD ile
rekabet gücünü artırmak istemiştir. Gorbaçov bu amaçla Halk
Temsilcileri Kongresini toplayarak halktan destek almak iste-
miştir. Uyarı
hh Sovyet hegomonyasından kurtulmak isteyen uydu devletler,
1975/Avrupa İşbirliği Konferansı'nda Helsinki "Nihai Senedi"
ilk önce ülkelerindeki sosyalist yönetimleri yıkarak daha son-
hh Tüm halkın kardeşliği
ra da bu hareketlerin bağımsızlık ile sonuçlanmasını sağla-
hh Ulus, hukuka saygı
mışlardır.
hh Din, vicdan düşünce hürriyetine saygı
hh Doğu Blokunda 1980'den itibaren büyük bir değişim yaşan- hh Egemenlik haklarına saygı prensipleri kabul edilmiştir.
mıştır. Doğu Bloku ülkeler bu süreçte kaynaklarının büyük bir
çoğunluğunu nükleer silah üretimine yönettiler.
hh Rusya Federasyonu lideri Boris Yeltsin, Haziran 1990'da ba-
hh M. Gorbaçov Ocak 1987'de GLASNOST politikasını Kasım ğımsızlığını ilan etti.
1987'de PERESTROİKA politikasını ilan etmiştir.
hh Bağımsızlığını ilan eden diğer ülkeler şunlardır:
Glasnost: Kapalılık ideolojisine karşı, açıklık politikası demektir.

hh Litvanya
Siyasal merkeziyetçiliği reddeden bir yönetim anlayışını savunur.
hh Letonya
1990
hh Estonya
hh Ermenistan
Bağımsızlık ilan eden devletlerdir.
Perestroika: Yeniden yapılanma demektir. Kamuda verimlili-
hh Azerbaycan
ği arttırmak, ekonomik ve toplumsal açıdan gelişmek, yönetim
yapısını yenilemektir. Perestroika politikasına zemin hazırlayan hh Özbek-Kırgız
1991
Glosnost politikasının uygulamaya konulmasıdır. hh Türkmenistan
Amacı Şudur: Komünist düzenin tepki çeken baskıcılığına karşı, hh Kazakistan

demokratik uygulamalarla halk egemenliğine dayalı bir yönetim

hh SSCB'nin dağılmasıyla birlikte Orta Asya'daki Türk unsurlar

Uyarı da bağımsızlıklarını ilan ettiler.
1989'da Çekoslovakya'da "Kadife Devrimi" ile komünist
hh Türkiye, daha bağımsızlıklarını ilan ettikleri günden başlaya-
yönetim yıkılmış, demokrasi uygulamaya konulmuştur.
rak bu kardeş devletlerle yakından ilgilenmeye başlamış ve
Çekoslovakya Sovyetlerden ayrılan ilk doğu bloku ülkesi
onların bir model olarak Batı'ya açılmalarında adeta bir köprü
olmuştur.
Çekoslovakya Çek görevi görmüştür.
olarak ikiye
ÇEKOSLOVAKYA Cumhuriyeti
ayrılmıştır.
Slovakya
Azerbaycan
Uyarı hh Ebulfeyz Elçibey başkanlığındaki "halk cephe"sinin çalışmaları
sonucu 1991 yılında Azerbaycan bağımsızlığını elde etmiştir.
1996'da Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikis-
tan'ın "Şanghay Beşlisi" adı ile kurdukları iş birliği yapı- hh Azerbaycan'ı tanıyan ilk ülke Türkiye'dir.
lanması 2001'de Özbekistan'ın da katılımıyla "Şanghay İş
hh 1993'te Azerbaycan Cumhurbaşkanı olan Haydar Aliyev'in
Birliği Örgütü" adını alır.
"Biz bir milletiz, iki devletiz" sözleri Türk-Azeri ilişkilerinde hâ-
kim anlayış olmuştur. Bu anlayış Azerbaycan ile Türkiye'nin
daha güçlü bir şekilde işbirliği içinde olmalarını sağlamıştır.
hhASYA'DA YENİDEN YAPILANMA
Türk Cumhuriyetleri Bağımsız Oluyor (Asya Yeniden
Uyarı
Yapılandırılıyor) Günümüzde ise Dağlık Karabağ sorunu sebebiyle Ermenistan
ile Azerbaycan arasında askerî bir gerginlik yaşanmaktadır.
hh Gorbaçov'un açıklık ve yeniden yapılanma politikları Türkle-
rin bağımsızlıklarını kazanmaları için iyi bir fırsat olmuştur.
Sovyetlerin Dağılmasından Sonra Bölgedeki Güçler

Türki Cumhuriyetleri
Uyarı
hh Azerbaycan 1920'de SSCB'nin egemenliğine girdi, 1991'de
Sovyetler'in Ermenistan'a önemli ölçüde askerî destek
bağımsız oldu.
sağlaması üzerine savunma gücü iyice zayıflayan Kara-
hh İlk Cumhurbaşkanı Ayaz Muttalibov, sonra Ebulfeyz Elçibey bağ, Ermenistan tarafından işgal edilir. Ermeni çeteleri ve
daha sorna Haydar Aliyev'dir. En son cumhurbaşkanları ise askerleri, Hocalı başta olmak üzere birçok kentte çok sa-
yıda sivili öldürmüş veya göçe zorlamıştır. (Bu yaşananlar
İlham Aliyev'dir.
Hocalı Katliamı veya Hocalı Soykırımı diye tarihe geçmiş-
hh Azerbaycan, dünyaca ünlü Bahtiyar Vahapzade ve Mehmet tir.)
Emin Resulzade gibi edebiyatçılar yetişmiştir.
Kazakistan
hh Dağlık Karabağ sorunu : Nüfusunun büyük bir kısmı Türk hh Dili → Kazakça ve Rusça
olan Azerbaycan topraklarında bulunan Dağlık Karabağ'a,
hh Başkent → Astana
Rusya XIX. yüzyıldan itibaren Ermenileri yerleştirmiştir. Bu
hh Yönetim Biçimi → Demokratik Cumhuriyet
nedenle bölgede bugün nüfusun büyük bir çoğunluğu Erme-
ni'dir. Ermenistan'ın Karabağ'ı işgali ise halen devam etmek- hh Para Birimi → Tenge
tedir. hh Ulusal Günü → 16 Aralık 1991 (Bağımsızlığını ilan ettiği gün-

dür.)

Türkmenistan
Açıklama
Kazakların kökeni XIV. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Kök- hh Saparmurad Niyazov önderliğinde 1991 yılında Sovyetler'den
türkler, Hazarlar, Karluklar, Selçuklular, Harzemşahlar; bağımsızlığını kazanmıştır.
Moğollar, Altınordu ve Rusya'nın egemenliğinde yaşadılar. hh Türkmenistan'ı tanıyan ilk devlet Türkiye'dir.
1991 yılında bağımsız oldular. Türkiye, Kazakistan'ın ba-
hh Türkmenistan Orta Asya Cumhuriyetleri arasında en büyük
ğımsızlığını en erken tanıyan ülke olmuştur.
doğal gaz rezervlerine sahiptir.
Uyarı
Kazakistan, Rusya, ABD ve Türkiye başta olmak üzere pek
çok ülke ile iyi ilişkilerini hızlı bir şekilde geliştirmektedir.
Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT)
Ayrıca 1991'de Semey Nükleer Deneme Alanı'nı kapata-
rak dünya tarihinde ilk defa gönüllü olarak kendi nükleer hh Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT), SSCB'nin dağılmasının
silah deposundan vazgeçen ülke Kazakistan olmuştur. ardından 21 Aralık 1991'de "Almatı Zirvesi" sonucu Azerbay-
can, Ermenistan, Belarus, Kazakistan, Moldova, Kırgızistan,
Rusya, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan, Ukrayna'nın
katılımı ile oluşmuş geniş bir devletler topluluğudur.
Kırgızistan
hh Daha sonra ise Aralık 1993'te Gürcistan da bu topluluğa ka-
hh SSCB'nin dağılması üzerine 1991 yılında Sovyetler'den ba-
tılmıştır. Ancak Gürcistan, 2008 Güney Osetya Savaşı son-
ğımsızlığını ilan ederek ayrılmıştır.
rasında meclis kararı ile 15 Ağustos 2008'de BDT'den ayrılır.
hh Kırgızistan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke Türkiye'dir.
hh Türkmenistan ise 2005'te üyelikten ayrılmasına rağmen top-
hh Dünyaca ünlü romancılardan Cengiz Aytmatov, Kırgız edebi-
luluğa gözlemci ülke olarak katılmaya devam etmektedir.
yatının en önemli temsilcisidir.
hh Selvi Boylum Al Yazmalım, Cemile, Cengiz Aytmatov'un

önemli eserleri arasındadır.
Uyarı
Özbekistan
Bu gelişme sonucunda Rusya Federasyonu kurulur. Böy-
hh İslam Kerimov'un önderliğinde 1991 yılında Sovyetler'den lece 1945 yılında toplanan Yalta Konferansı ile temellenen
bağımsızlığını kazanmıştır. iki kutuplu bir dünya anlayışı sona ermiştir.
hh Özbekistan'ı tanıyan ilk devlet Türkiye'dir.

TİKA (Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı) İki Almanya'dan Tek Devlete Dönüş
hh 24 Ocak 1992'de başta Türk dilinin konuşulduğu ülkeler ol- hh 1989'da Demokratik Almanya'nın kendi vatandaşlarına ülke-
mak üzere, gelişmekte olan ülkelerin kalkınmalarına yardımcı den çıkış vizesi vermesi üzerine on binlerce kişi Batılı ülkele-
olmak, bu ülkelerde ekonomik, teknik, sosyal ve kültürel alan- rin büyük elçiliklerine sığınmıştır.
larda işbirliğini geliştirmek amacıyla kurulmuştur.
hh Batılı devletlerin bu sorunun çözümü konusunda Demokra-

tik Almanya'ya ve SSCB'ye baskısı ile birlikte Demokratik
Almanya'daki özgürlük isteyen halk hareketleri sonunda 9
Kasımda Berlin Duvarı geçişlere açıldı ve 14 Ocak 1990'dan
sonra da "utanç duvarı" da denilen iki Almanya'yı birbirinden
ayıran Berlin Duvarı yıkılmaya başlandı.
hh 3 Ekim 1990'da iki Almanya resmen birleşti.
Rusya'nın Balkan Siyaseti ve Amaçları:

Uyarı
hh Balkanlar her zaman Rusya'nın dikkatini çekmiştir. Çünkü
1999 yılında TİKA doğrudan Başbakanlığa bağlanmıştır. Rusya'nın Türk boğazlarına sahip olma, Akdeniz'e inme ve
Panslavizm düşüncesini yayma temel politikasıdır.
hhDOĞU BLOKUNUN DAĞILMASINDAN hh SSCB dağıldıktan sonra Rusya'nın Balkanlardaki etkinliği za-
yıflamıştır.
SONRA AVRUPA'DAKI ̇ YENİ ARAYIŞLAR
hh Panslavist düşüncenin gereği olarak Rusya, Kosava Sava-
hh Doğu Bloku'nun parçalanmasıyla birlikte Comecon ve Varşo- şı'nda Sırpları desteklemiş, Kosava'nın bağımsızlığını tanı-
va Paktının varlığına son verilmiştir. mamıştır.
hh Varşova Paktının dağılmasıyla Soğuk Savaş Dönemi de hh Rusya günümüzde Balkanlardan daha uzaklaşmıştır. Çünkü
sona erer. (1991) Nato'ya ve AB'ye karşı, alternatif güç unsuru olarak Çin ve
hh Bu da 1990'lı yılların başlarında dünyada yeni bir sorunun Hindistan'ı da yanına alıp Avrasya Birliğini kurmayı hedefle-
ortaya çıkmasına, aynı zamanda güç dengelerinde yeni ge- mektedir.
lişmeler yaşanmasına neden olmuştur. hh Rusya Devlet Başkanı Putin, Balkanlarla ticaret ve enerji ko-
hh Bu ülkelerden bazıları BDT'yi kurarken Doğu Bloku'na dahil nusunda ilişkilerini pekiştirmiştir. Her şeye rağmen Rusya,
bir çok ülke de NATO'ya ve AB'y e üye olmuştur. Balkanlarda Slav ve Ortodokslar var olduğu sürece etken güç
olmaya devam edecektir.

AET (Avrupa Ekonomik Topluluğu) hh Birliğin 27 üyesinden 21'i aynı zamanda Nato üyesidir.
hh Üye ülkeler arasında SCHENGEN Antlaşmasına göre pasa-

hh AET 1957'de Roma Anlaşması ile kurulur. 27 üyeden oluşan
port zorunluluğu kaldırılmıştır (serbest dolaşım).
birliğe en son üye olan ülkeler, 2007 yılında Bulgaristan ve
Romanya olmuştur. hh En son imzalanan 2007 LİZBON Antlaşmasına göre birliğin
tüm antlaşmaları güncellenmiştir.
hh 1 Temmuz 2013'te Hırvatistan AB'ye üye olur. İsviçre, İzlanda
hh AB anayasasını oluşturan belge Lizbon Antlaşması'dır. (2007)
ve Norveç (halk oylaması sonucu) AB'ye üye değillerdir.
hh İngiltere'nin AB'de kalıp kalmaması konusunda 27 Haziran

2016 tarihinde halk oylamasına (referandum) gidilmiş, refe-
randum sonucunda ise İngiltere'de halkın %52'si AB'den ay-
rılma yönünde oy kullanmıştır. Uyarı
2002 yılında AB, ortak para birimine geçer. Bu birimi İngil-
hh Avrupa Ekonomik Topluluğu 25 Mart 1957'de, Avrupa Kö-
tere, Danimarka ve İsveç uygulamamıştır.
mür-Çelik Topluluğu olarak Belçika, Batı (fedaral) Almanya,
Fransa, İtalya, Hollanda ve Lüksemburg tarafından kurul-
muştur.
hh AET 1958'de Avrupa Topluluğu adını alır. Örnek 1:

hh Avrupa Topluluğu ise 1991 Maastrich Antlaşması ile Avrupa BM çatısı altında görev yapan uluslararası kuruluşlar
Birliği adını alır. arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) ILO B) UNUCEF C) FAO

D) İMF E) AET
Amacı: Birleşmiş Milletle çatışı altında birçok alanda hizmet veren birden fazla kuruluş
vardır.
Avrupa Birliği insan, hizmet, eşya ve sermaye dolaşımı özgür-
ILO, kalite kontrol
lüğünü ve tek pazar anlayışını esas alan bir sistemi uygulamayı UNUCEF çocuklarla ilgili
amaçlamıştır. FAU sağlık
İMF para fonu
AET AB ise Avrupa ile ilgilidir.
Cevap: E
Özellikleri;
hh Üye ülkeler, tarım, balıkçılık ve ortak kalkınma politiklarında
ortak ticareti esas alırlar.
Maastrich Kriterleri 7 Şubat 1992
hh Üye ülkelerden 15'i Avrupa Birliği'nin ortak para birimi olan hh Maastrich Antlaşması ile Avrupa Topluluğu AB adını almıştır.
Euro (Avro)'yu kullanmaktadır. (1992-1993)

Kriterler: Kopenhag Kriterleri Nedir?

hh Üyelerin yıllık ortalama enflasyon oranı, en düşük yıllık enf- AB üyesi devletler 22 Haziran 1993'te Kopenhag Zirvesi'nde top-
lasyona sahip üç üye devletin enflasyon ortalamasını en fazla landılar. Bu toplantıda devletler Doğu Avrupa ülkelerini de içine
1,5 puan geçebilir. alacak üyelikte esas alınacak kriterleri belirlediler.
hh Üye devletlerin bütçe açığı oranının gayri safi yurt içi hâsılası-
nın (bir ülke sınırları içerisinde belli bir zaman içinde, üretilen
Üyelik Kriterleri
tüm mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden değeri) %3'ünü
geçmemesi gerekir.
Siyasal Kriterler:
hh Üye devletlerin kamu borcunun, gayri safi yurt içi hâsılaları-
nın %60'ını geçmemesi gerekir. hh Demokrasinin tam olarak uygulanmasını sağlamak
hh Üye devletlerin ulusal paraları, Avrupa döviz kuru mekaniz- hh İnsan haklarına saygıyı güçlendirmek
masının izin verdiği normal dalgalanma sınırları içinde kal- hh Hukukun üstünlüğü prensibini uygulamak
malıdır.
hh Azınlıklara saygının varlığı
Uyarı hh İdam cezasının olmaması
Üye ülkeler arasında ekonomik farklılıkların giderilmesi hh Kadın haklarına saygının var olması
amacıyla tüm üye ülkelerin bu kriterlere uyması, uymayan-
lara karşı da yaptırımların yapılması, birliğin başarıyla var-
lığını devam ettirmesi için önemli görülmüştür.
Ekonomik Kriterler
Uyarı hh Serbest pazar ekonomisinin uygulanması
Schengen Antlaşması uyarınca birlik üyesi ülkeler ara- hh Rekabet ortamı ve gücünün varlığı
sında pasaport kontrolü kaldırılmıştır. AB üyesi olup da
hh Yüksek enflasyonun olmaması
Schengen'e üye olmayan iki devlet İngiltere ve İrlanda'dır.
Örnek 2:
Avrupa Topluluğu'nun Müktesebatına Uyum Esasları:
Avrupa'da yaşanan aşağıdaki gelişmelerden hangisi
Sovyet uyruklu demirperde ülkelerinde Sovyetlere karşı hh AB'nin siyasal birlik ve ekonomik birlik hedefinin kabul edil-
bağımsızlık hareketlerinin başlamasını hızlandırmıştır? mesi
A) Schuman Bildirisi B) Balfaour Deklarasyonu hh AB'nin kararlarına uyum sağlanmış olması
C) Kopenhag Kriterleri D) Helsinki Nihai Senedi
hh Tarım, iletişim, bilgi teknolojisi, çevre, ulaşım, enerji, tüketici
E) Roma Antlaşması
hakları, adalet, içişleri, güvenlik, sosyal haklar, eğitim, gençlik
Helsinki Nihai Senedi ilkeleri önemli ölçüde özgürlük ve İnsan hürriyetini ve vergilendirme gibi tüm yasalara uyum sağlamış olması isten-
haklarını göreve getirmesi kuvvet kullanmadan kalkınma, egemenliye saygı-,
insan haklarına saygı gibi konular, Sovyetlerin dağılışını hızlandırmıştır.
mektedir.
Cevap: D

hhTÜRKİYE - AB YOLCULUĞU Örnek 3:

hh Türkiye ilk kez AB'ye üyelik için 1959 yılında başvuruda bu- Türkiye'nin 1960 yılından itibaren başlayan AB üyelik süreci
olumsuzluklar yüzünden hız kazanamamıştır.
lunmuştur. Türkiye'nin üyelik başvurusu ile 1963 - Ankara
Türkiye'nin AB'ye üyelik sürecini olumsuz etkileyen
Antlaşması resmen kabul edilmiştir.
durumlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
hh Türkiye'de yaşanan bazı gelişmeler AB yolculuğunu olumsuz
A) Kıbrıs Sorunu
etkileşmiştir.
B) Töre cinayetleri
Şöyle ki; C) Askerî darbeler
D) İdam cezası
hh 1960-1980 askerî darbeleri üyeliği olumsuz etkiledi.
E) Başkanlık sorunu
hh 1970-1980 yılları arasında Türkiye'de sık sık hükûmetin de-
Türkiye'nin AB yol haritasında teşkilata katılmasını ve üyeliğini olumsuz etkile-
ğişmesi üyeliği olumsuz etkiledi.
yen iç ve dış olaylar arasında Kıbrıs sorunu, töre cinayetleri, idam cezası 1960,
1971, 1980 askerî müdahaleleri ve uyarılar etkili olmuştur.
hh 1974 → Kıbrıs Barış Harekatı – üyeliği olumsuz etkiledi.
Başkanlık sistemi ile ilgili bir ölçü ve kriter yoktur.
hh 1994 - AYM'nin DEP'li vekilleri mahkum etmesi ve töre cina-

yetleri üyeliği olumsuz etkiledi.
hhBALKANLARDAKİ GELİŞMELER
Türkiye'nin AB üyeliğini kolaylaştırma konusunda yaptığı Yugoslavya'nın Dağılması
düzenlemeler şunlardır: hh I. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan Yugoslavya'da Sırp, Hır-
vat, Boşnak, Makedon ve Slovenler bir arada yaşamaktaydı.
hh Türkiye, 2002'den itibaren uyum kriterlerini uygulamaya koy-
hh 1946'da Yugoslavya'da federal bir sistem kuruldu. En güçlü
muştur.
siyasi oluşum Sırbistan'dır. (Sırp, Hırvat, Boşnak, Makedon
hh 2002'de idam cezası kaldırılmıştır. ve Slovenlerden oluşur.)
hh 2003'te töre cinayetlerinin cezası ağırlaştırılmıştır. hh Yugoslavya'da 1980'de Tito'nun ölümüyle birlikte yönetimi
aşırı milliyetçi Slobodan Miloseviç ele geçirmiştir.
hh Çocuk Mahkemeleri açılmıştır.
hh 1987 – "Sırp Kasabı", Slobodan Miloseviç başkan olur, Sır-
hh 1 Ocak 1996'da Avrupa Gümrük Birliği Antlaşması imzalan- bistan'ın bağımsızlığını savunur.
mıştır. hh Bu duruma tepki olarak Yugoslavya coğrafyasında önce Slo-

venya ardından da Hırvatistan bağımsızlıklarını ilan ederler.
hh 1999 yılında Helsinki Zirvesi'nde AB ülkeleri Türkiye'nin aday
hh 1992'de Sırbistan ve Karadağ, Yugoslavya Fedaral Cumhu-
ülke olarak kabul edilmesine karar vermişlerdir.
riyeti'ni; Hırvatista'nın desteklediği Bosnalı Hırvatlar ise Her-
hh 2004 yılında AB ülkeleri Brüksel Zirvesi'nde Türkiye'nin AB'ye sek-Bosna Cumhuriyeti'ni kurmuşlardır.
katılma müzakerelerinin 2005 yılında başlamasına karar ver- hh Bu tarihten sonra Sırplar Bosna'da etnik temizliğe başlamış-
mişlerdir. lardır. Müslüman Boşnaklara soykırım uygulamışlardır.

hh Bölgede Sırplar tarafından uygulanan insanlık suçları ve kat- hh Boşnak – Aliya İzzetbegoviç
Dayton Antlaşması'na göre
liamların önlenebilmesi için bölgeye ilk önce BM barış gücü
hh Hırvat – Franja Tudjmon Balkanların son konumu bu
daha sonra ise Nato gücü gönderilmiştir.
devletlerden oluşmuştur.
hh Sırp – S. Miloseviç
Bilge Lider Aliya İZZETBEGOVİÇ Kimdir? (1925-2003)

Uyarı
hh Yugoslavya'dan ilk ayrılan Slovenya'dır. 1925'te Bosna-Hersek'in Şamaç
hh 1991 – Hırvatistan (Aziziye) kasabasında doğan İz-

ayrılıp bağımsızlıklarını zetbegoviç, II. Dünya Savaşı sıra-
hh 1991 – Makedonya
ilan etmişlerdir. sında Hırvat ve Sırp çetelerine
hh 1992 – Bosna-Hersek
karşı Boşnakların varlığının ko-
hh 1992'de Sırbistan ve Karadağ birleşir ve "Yugoslavya"
adını alır. runmasında önemli rol oynayan
"Genç Müslümanlar Teşkilatı"na
üye olmuştur. 1990 yılında kurdu-
ğu "Demokratik Hareket Partisi"nin ilk başkanı olan İzzetbego-
viç, 1990 seçimlerinde de Bosna-Hersek'in ilk devlet başkanı
seçilmiş ve bu görevi 2000 yılındaki üçlü devlet başkanlığı döne-
mine kadar sürdürmüştür.
Kosava Sorunu
hh Dayton Antlaşması'ndan sonra Sırplar bu kez de Kosova'da
etnik temizliğe başlamışlardır.
hh NATO'nun devreye girmesiyle Sırplar Kosova'dan çekilmişlerdir.
hh Kosova 2008'de bağımsızlığını ilan etmiştir.
Örnek 4:
Yugoslavya'nın Dağılışı
Aşağıdakilerden hangisinin Yugoslavya'nın dağılması
sonucu kurulan yeni devletlerden biri olduğu söylene-
mez?
Yeni Sorunlar:
A) Macaristan B) Sırbistan
hh Bosna-Hersek bağımsızlığını ilan ettikten sonra, Sırplarla
C) Bosna-Hersek D) Kosova
Bosna-Hersek arasında savaşlar başlar. Bu savaşlar üç yıl
E) Makedonya
kadar sürmüş ve 1995 yılında imzalanan Dayton Antlaşması
Yugoslavya'nın dağılması, Sovyetlerin dağılması ile ilişkili bir sorundur. Yeni ku-
ile sona ermiştir. rulan devletler, Sırbistan, Makedonya, Bosna-Hersek ve Kosava dır.
hh Sırpların bölgede Müslüman Türklere yaptığı soykırım bu sa- Macaristan yeni oluşumlar arasında yer almaz.
vaş sırasında yaşanmıştır.

Srebrenitza Katliamı Arnavutluk Sorununun Çözümü
Sırp lider Slobodan Miloseviç 1992'de Bosna'nın Srebrenitza hh Arnavutluk, Türklere Fatih Sultan Mehmet döneminde katıl-
şehrinin Bratuanaç köyünde 350 Bosnalı Müslümanın Sırplar ta- mış, 1912'de Balkan Savaşları sırasında Osmanlı'dan ayrılıp
rafından işkence ile öldürülmesine neden olmuştur.
bağımsız olmuştur. Osmanlı'dan ayrılıp bağımsız olan son
Balkan devleti Arnavutluk'tur.

Katliam Gerçeği Mavi Kelebeğin İzinde Ortaya Çıkar
hh II. Dünya Savaşı sırasında İtalyan'ın işgaline uğramışlardır.
İnsanlık ve savaş suçlarının işlendiği bu savaş sırasında katliam-
ları saklamak isteyen savaş suçluları, onlarca kilometre uzaklar- hh Altı milyon Arnavut'un yalnızca 3,5 milyonu Arnavutluk'ta yaşa-
da yeşillendirilerek gizlemek istedikleri toplu mezarlar oluşturdu- maktadır.
lar. Bu mezarlar, normalden derin kazılarak mezar içine bırakılan hh Diğer Arnavutlar ise bugün Kosova, Makedonya, Yunanistan
metal parçalar ile manyetik değişkenlik taraması yapılması (uydu ve Karadağ'da yaşamlarını devam ettirmektedirler.
resimleri vs.) engellenmek suretiyle gizlenmek istendi. Bölgede
hh OHRİ Antlaşması ile barış sağlandıysa da Arnavut etnik so-
inceleme yapan uzmanların toplu mezarların üzerinde yetişen
run hala devam etmektedir.
yaban çiçeği Artemis ve bu çiçekten beslenen mavi kelebekle-
rin nüfusunda bir artış gözlemlemeleriyle bu güne kadar 370'ten
fazla toplu mezar tespit edildi. Bosna-Hersek'te mavi kelebeğin Uyarı
izinde her geçen gün yeni toplu mezarlar açığa çıkmaktadır.
NATO ve BM'ye bağlı birleşik kuvvetler Kosova bölgesinde
Bir gazete haberi, 11.07.2008
barışı sağlamıştır. Bugün Kosova'da Avrupa ülkelerinin or-
Uyarı tak polisi olan "Eurupol" görev yapmaktadır.
Birleşmiş Milletler tarafından mahkemeye sevk edilen Slo-
bodon Miloseviç, Lahey'deki Uluslararası Savaş Suçlular
Mahkemesi'nde yargılanması sürerken, 2006'da hücresin-
de ölü bulunmuştur. hh 1990 başlarından itibaren Enver Hoca'dan sonra devlet baş-
kanlığına getirilen Komünist Parti Lideri Ramiz Ali, dış ülke-

Uyarı
lerle ilişkileri geliştirerek ekonomide liberalleşmeyi kabul ede-
• Küreselleşme süreci, 1990'ların başında hız kazandı,
devletin ekonomideki ağırlığı azaldı, uluslararası ticaret ve rek uygulamaya koymuştur.
çok uluslu ticari şirketler kuruldu. Ekim 2008'de yaşanan

hh 1992 yılında çok partili hayata geçilerek demokrasiye geçiş
ABD krizi tüm dünyayı olumsuz etkiledi.
sağlanmıştır.
• Bilim ve teknolojideki gelişmeler, uluslararası rekabeti
hh 1992'de yapılan seçim demokrat parti kazanmış, Demokrat
artırdı. Japonya, güçlü askerî yapısı olmadığı hâlde ileri
Parti Lideri Sali Beriş'a Cumhurbaşkanı seçilmiştir.
teknolojisi ile dünyada ön plana çıktı. Küreselleşme ile bir-
hh Arnavutluk'un AB ve Nato'ya üyelikle ilgili görüşmeleri devam
likte dünya bilim tarihinde teknolojik devrim sayılan "NANO
TEKNOLOJİSİ" ortaya çıkmıştır. etmektedir.

hhORTA DOĞU VE AFGANİSTAN'DAKİ Uyarı

GELİŞMELER Türkiye'nin savaş sürecindeki tutumu şöyledir;
Körfez Savaşı: (Irak ile Kuveyt Arasında) 1990 hh Türkiye savaşa fiilen katılmamıştır.
hh İncirlik üssü ABD'ye kullandırılmış, Çekiç Güç adında

Nedeni: uluslararası olan bir güç İncirlik Üssü'ne yerleştirilmiştir.
hh 1961'de İngiltere'ye bağımlı olan Kuveyt, Irak tarafından işgal hh Yumurtalık boru hattı Irak'a kapatılmıştır.
edilir.
hh Saddam Hüseyin Kuveyt'i topraklarına katarak Kuveyt'e olan Körfez Savaşı (Irak ile ABD arasında yaşanmıştır.)
borçlarından kurtulmayı amaçlar.
hh Irak, İran ile sekiz yıl süren savaş sebebiyle büyük ölçüde borç-
lanmıştır. Bu açığını Kuveyt'i alarak kapatmak istemektedir.
hh Irak Kuveyt'in günlük limitin üzerinde fazla petrol çıkararak

kendisini zarara uğrattığı iddiasını öne sürerek bu devletten
24 milyar dolar tazminat talep eder. Bu isteklerinin kabul edil-
memesi üzerine Irak birliklerinin 2 Ağustos 1990 günü Kuveyt
topraklarına girmesiyle savaş başlar.
hh BM Güvenlik Konseyi Irak'ın 15 Ocak 1991'e kadar Kuveyt'ten

çekilmemesi hâlinde kuvvete başvurulması kararını almıştır.
Bunun sonucunda Irak işgalde ısrar edince ABD öncülüğüyle
Irak'a karşı ve Çöl Fırtınası (Desert Strom) operasyonu adı
verilen geniş çaplı hava saldırısı başlamış ve bunun sonu-
cunda Irak kaybetmiştir.
Sonuçları:
Irak ile Koalisyon güçleri arasında Safyen Antlaşması imzalandı
(3 Mart 1991)
Bu antlaşmaya göre;
hh Irak'ın Kuveyt'ten çekilmesi
hh ABD'nin, Irak'a ambargo uygulaması
hh Irak'ın savaş tazminatı ödeme Nedeni:

kararları Irak'a kabul ettirilmiştir. hh 11 Eylül 2001'de ABD'deki ikiz kulelere terör saldırısının ya-
pılması

hh ABD'nin bu saldırıyı yapanların Irak ve Afganistan kaynaklı Filistin Sorunu

olduğunu düşünmesi
hh II. Dünya Savaşı'nın ardından Filistin topraklarında İsrail dev-
hh ABD bu gerekçe ve bahanelerle önce Afganistan'a sonra da
letinin kurulmasıyla Arap - İsrail savaşları da başlamıştır.
Irak'a saldırır. Amaçlarından biri de Saddam Hüseyin'i devir-
mektir hh 1964 de Yaser Arafat önderliğinde Filistin Kurtuluş Örgütü
hh İngiltere bu konuda ABD'ye destek vermiştir (FKÖ) kurulmuştur.
Uyarı
Filistin Sorunu Kronolojisi:
hh ABD ve sömürgeci devletlerin Irak'a saldırılarının teme-
linde yatan neden Saddam Hüseyin'in ülke içinde sana- hh 1964 – Yaser Arafat tarafından FKÖ kurulur. / Yaser Arafat
yide, petrolde ve diğer alanlarda millîleştirme siyasetini 1988'de Bağımsız Filistin Devleti'nin kurulduğunu ilan eder.
uygulamaya koymak istemesidir. Bu anlayış sömürgeci
hh 1991 Madrid Konferansı'nda ilk kez İsrail - Filistin görüşmesi
devletlerin bölgedeki çıkarlarının yok edilmesi, Büyük
gerçekleşir.
Orta Doğru projelerinin engellenmesi anlamına gelir, em-
peryalist güçler dünde bugünde buna asla izin vermek hh 1993'te Oslo Görüşmesi'nde İsrail - Filistin kendi haklarının
istemeyeceklerdir. temsilcisi olarak tanınırlar.
hh 1994'te Yaser Arafat ile İsrail Başbakanı Rabin ve Simon Pre-

Sonuçları: rez Nobel Barış ödülünü alırlar.
hh Irak'ta 1 milyon insan öldü.
hh ABD Saddam Hüseyin'i devirdi. 30 Aralık 2006 Saddam Hü-

seyin idam edildi.
hh Irak'a federasyon tarzı bir yönetim getirildi. Merkezi devlet

Afganistan'daki Gelişmeler
anlayışı yıkıldı.
hh Irak'ta siyasal anlamda yapısal bozuculuk devam etmekte- hh 1989'da SSCB'nin Afganistan'dan çekilmesiyle SSCB des-
dir. Federal güçler bölgeyi etnik ve dini yapısına göre yönet- tekli Afgan hükûmetiyle Afgan mücahitler arasında savaşlar
mektedirler. Bölge üzerinde özellikle İran destekli Şii ve karşı
başlamıştır.
gruplar olan Sunni unsurlar, kârlı bir savaşın ve sömürgecile-
rin oyununun içinde yer almaktadır.
hh 11 Eylül 2001 de Dünya Ticaret Merkezi'ne ve ABD Savunma
Bakanlığına yapılan saldırıların sorumlusu olarak Afganis-
Uyarı tan'ın görülmesi 2001 de ABD'nin Afganistan'a savaş açma-
Devrimler sına neden olmuştur.
Gül Devrimi: Gürcistan Turuncu Devrimi: Ukrayna
hh BM Güvenlik Konseyi tarafından Afganistan'da güvenliği sağ-
Beyaz Devrimi: İran Yasemin Devrimi: Tunus
lamak amacıyla Uluslararası Güvenlik Destek Gücü (ISAF)
Kadife Devrimi: Çekoslavakya Arap Baharı: Kuzey Afrika kurulmuştur. ISAF'ın komutasını Türkiye yürütmektedir.

KÜRESELLEŞEN DÜNYA Konu Testi - 1
1. Sovyetlerin dağılmasıyla bağımsızlığını ilan eden üç 4. 1989'da Alexsandır Dubcek tarafından "Kadife Devrim"
Baltık ülkesi aşağıdakilerden hangisidir? i gerçekleştirerek ilk kez demokrasiye geçen Doğu
Bloku ülke aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ukrayna – Letonya – Belerus
A) Letonya B) Arnavutluk
B) Litvanya – Estonya – Letonya
C) Ermenistan D) Rusya
C) Letonya – Norveç – Danimarka
E) Çekoslovakya
D) Estonya – Kırım – Letonya
E) Azerbaycan – Kazakistan – Türkistan
5. Avrupa Birliği'nin genişlemesinin Doğu Avrupa ülke-

2. 1987 yılında ilan edilen "Glasnost" ve "Perestroika" po-
lerini kapsayacağının belirlenmesi ve tam üyelik için
litikaları aşağıdaki hangi ülkede uygulanarak, ekono-
aday ülkelerin yerine getirmesi gereken şartları kapsa-
mik anlayışta ve rejimde değişikliğe neden olmuştur?
yan belge aşağıdakilerden hangisidir?
A) İtalya B) Macaristan
A) Kopenhag Kriterleri
C) Sovyet Rusya D) Almanya
B) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
E) İspanya
C) Helsinki Deklerasyonu
D) Alma - Ata Deklerasyonu
E) Schuman Bildirisi
3. • Irak Kuveyt'ten çekildi.

• Irak savaş tazminatı ödedi.
• ABD, Irak'a ambargo getirdi. 6. I. Türkiye
Yukarıdaki gelişmeler hangi antlaşma ile ilgilidir? II. Bulgaristan
A) Oslo Antlaşması III. Güney Kıbrıs
B) Washington Antlaşması Yukarıdakilerden hangileri AB'ye aday ülkeler arasında

yer alır?
C) Camp David Antlaşması
D) Roma Antlaşması A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Safyen Antlaşması D) I ve II E) I ve III

7. Aşağıdakilerden hangisi 1990 yılında Yugoslavya'nın 10. 1995 yılında Bosna Savaşı'nı sona erdirerek Bos-
dağılma süreci içerisinde bağımsız olan devletlerden na-Hersek Devleti'nin kurulmasını sağlayan uluslara-
biri değildir? rası antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
A) Slovakya B) Bosna-Hersek A) Camp David Antlaşması

C) Sırbistan D) Hırvatistan B) Dayton Antlaşması
E) Makedonya C) Londra Antlaşması
D) Versay Antlaşması
E) Ankara Antlaşması
8. 4 Kasım 1950'de temel hak ve özgürlüklerin güvence 11. Türkiye'nin AB'ye üye olmak için başvuru süreci aşa-
altına alınması için oluşturulan Avrupa İnsan Hakları ğıdaki gelişmelerden hangisiyle başlamıştır?
Sözleşmesi'nde aşağıdakilerden hangisinin yasaklan-
dığı söylenemez? A) Roma Antlaşması
B) Ankara Antlaşması
A) Irkçılığa dayalı siyaset
C) Kopenhag Kriterleri
B) İnsanlık dışı muamele, angarya yapmak
D) Zürih Zirvesi
C) Kölelik ve zorla çalıştırmak
E) Schuman Bildirisi
D) Azınlıkların vatandaşlık görevini yapması
E) Özgürlük ve kişi güvenliği hakkını engellemek
12. • Üye ülke devlet ve hükûmet başkanlarının katılımıyla

yılda en az iki kez toplanır.
• AB'nin karar alma ve yasama organıdır.
• Büyük önem taşıyan kararlarda parlamentonun onayı-
9. AB'ye aday ülkelerin Kopenhag kriterlerinden siyasi nı almak zorundadır.
yükümlülükler arasında aşağıdakilerden hangisi yer Yukarıda özellikleri verilen AB'ye bağlı birim aşağıda-
almaz? kilerden hangisidir?
A) Hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü anlayışı A) Avrupa Birliği Komisyonu

B) Eğitim ve araştırmayı içeren yeterli alt yapı B) Adalet Divanı
C) İnsan haklarına saygı C) Avrupa Konseyi
D) Kurumsallaşmış bir demokrasinin var olması D) Ekonomik ve Sosyal Komite
E) Azınlık haklarına saygı E) Avrupa Parlamentosu
12. C 11. B 10. B 9. B 8. D 7. A 6. A 5. A 4. E 3. E 2. C 1. B Cevaplar

1. AB'ye üye devletlerin yerine getirmesi gereken kriter- 4. 22 Haziran 1993'te hazırlanan Kopenhag Kriterlerinin
ler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? ülkelerin yerine getirmesi istenen koşulları arasında
aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) İşletmelerin teknoloji ile uyumlu olması gerektiği
B) Ekonomik politikaların gerekleri hakkında fikir birliğinin A) Hukukun üstünlüğü
olması B) İdam cezasının olmaması
C) Azınlık haklarının korunması C) Serbest piyasa ekonomisi
D) Hukuk devleti ve hukukun üstünlüğünün önemsenmesi D) Uluslararası örgütlere üyelik
E) Yatırımların devlet eliyle yapılması ve desteklenmesi E) Azınlık haklarına saygı
2. Avrupa Birliğine aday ülkelerden 5. Aşağıdakilerden hangisinin yürürlüğe girmesi ile bir-
likte Sovyet uydusu ülkelerde bağımsızlık olaylarının
• İstikrarlı ve kurumsallaşmış bir demokrasinin var olma-
başlamasının hızlandığı söylenebilir?
sı
• Hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü A) Kopenhag Kriterleri
• İnsan haklarına saygı B) Zürih Antlaşması
istenen bu kriterler C) Schuman Bildirisi
I. siyasal D) Maastrich Antlaşması
II. ekonomik E) Helsinki Nihai Senedi
III. toplumsal
alanlardan hangileri kapsamı içinde yer alır?
3. Aşağıdaki gelişmelerden hangisiyle SSCB'nin fiilen 6. Aşağıdakilerden hangisi Glasnost ve Perestroika po-
sona erip yerine Bağımsız Devletler Topluluğu oluşu- litikaları ile başlayan sürecin sonucunda, SSCB'den
munun ortaya çıktığı söylenebilir? ayrılan devletlerden biri değildir?
A) Alma Ata Deklerasyonu A) Kazakistan

B) Safyen Antlaşması B) Estonya
C) Glosnost ve Prestroika C) Ukrayna
D) Maastricht Antlaşması D) Çekoslovakya
E) Kopenhag Kriterleri E) Özbekistan

7. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra kurulan, bir- 10. I. Kırgızistan

likten ilk ayrılma kararı alan ülke aşağıdakilerden han- II. Özbekistan
gisidir?
III. Ermenistan
A) Ukrayna Yukarıdakilerden hangileri Bağımsız Devletler Toplulu-
B) Estonya ğuna üye devletlerden biri değildir?
C) Azerbaycan A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) Kazakistan D) II ve III E) I, II ve III
E) Özbekistan
8. • 17 Şubat 2008'de bağımsız olmuştur. 11. SSCB'de komünist iktidarın tepki çeken baskıcılığını,
demokratik bazı uygulamalarla halk egemenliğine dö-
• ABD, NATO, AB ve Türkiye bağımsızlığını tanımıştır.
nüştürmek isteyen devlet adamı aşağıdakilerden han-
• 2009 yılı itibariyle dünyada bağımsızlığını kazanmış
gisidir?
son ülke unvanına sahiptir.
Yukarıda özellikleri verilen Balkan devleti aşağıdakiler- A) Brejnev
den hangisidir? B) Mihael Gorbaçov
A) Makedonya C) Lenin
B) KKTC D) Stalin
C) Bosna-Hersek E) Putin
D) Kosova
E) Sırbistan
9. Aşağıdaki devletlerden hangisinin izlediği yayılmacı 12. Avrupa Birliği'nin organları arasında yer alan Avrupa
bölgesel üstünlük politikası, yatırımları ve kaynakları- Konseyi'nin merkezi aşağıdakilerden hangisidir?
nı millîleştirme siyaseti Körfez Savaşı'na neden olmuş-
A) Strazburg
tur?
B) Londra
A) İran C) Brüksel
B) Mısır D) Paris
C) İsrail E) Lahey
D) Irak
E) Libya
12. C 11. B 10. B 9. D 8. D 7. A 6. D 5. E 4. D 3. A 2. A 1. E Cevaplar

Değişen Dünya'da Türk Dış Politikası - 1980'den Sonra Türkiye'deki Gelişmeler
Dünyadaki Küresel Sorunlar
11
hhDEĞİŞEN DÜNYA'DA TÜRK DIŞ hh Uluslararası kuruluşlar aracılığıyla her anlamda yaşanabilir
bir dünya inşa etmektir.
POLİTİKASI hh Sorunların diplomasi ve barış yoluyla çözümüne katkı sağ-
lamaktır.
Genel Özellikleri
hh Bu süreçte Türkiye, Rusya, Kafkasya, Orta Asya Türki Cum-
hh Körfez Savaşlarından sonra Orta Doğu Bölgesi, Türkiye için huriyetleriyle, Orta Doğu ülkeleriyle ve Balkanlarda ticari,
güvenlik tehlikesi oluşturan bir alan hâline gelmiştir. ekonomik ve askerî alanda işbirliği içine girmiştir.
hh Türkiye'nin jeopolitik konumu, siyasi ve ekonomik kazançları- Türkiye'de

nın yanında güvenlik risklerini de beraberinde getirmektedir.
hh Rusya ile → Mavi Akım Projesi
hh Dünyanın en istikrarsız üç bölgesine (Balkanlar, Kafkaslar,
hh Azerybaycan ile → Şah Deniz Projesi
Orta Doğu) komşu olan Türkiye'nin doğrudan dahil olmadığı
halde pek çok sorundan olumsuz etkilenmesine sebep ol- hh Türkmenistan ile → Trans-Hazar Boru Hattı Projesi
maktadır. kapsamında ticari ve ekonomik ilişkiler güçlendirilmiştir.
Günümüz Türk Dış Politikasının Temel Amacı Şunlardır :

Türk Ordusunun Dünya Barışına Katkıları
hh Medeniyetler arası anlayış ve işbirliğini sağlamak
Türkiye dünya barışını korumak ve barışa katkı sağlamak ama-
hh Kültürel gelişmelere katkıda bulunmak cıyla BM, NATO ve AB liderliğindeki çeşitli uygulama harekâtları-
hh Barış ve refahı egemen kılmak na barış gücü olarak katılmıştır.
Görev Yeri Yılı Aldığı Görevler

BM Kuvvetleri'ne bir tugay asker göndererek katılmış, böylece Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez
Kore (ilk) 1950-1953
yurt dışına asker yollanmıştır. Bu durum Türkiye'nin NATO üyeliğine katkı sağlamıştır.
Somali 1993-1994 BM'nin oluşturulması amacıyla kurduğu Koruma Kuvvetine katkı sağlanmıştır.
BM'nin insanî yardım için emniyetli bölgeler oluşturulması amacıyla kurduğu Koruma Kuvvetine
Bosna-Hersek 1993-1995
katkı sağlanmıştır.
Bosna-Hersek 1995-1996 NATO'nun oluşturduğu Uygulama / İstikrar Kuvveti'ne katkı sağlamaktadır.
Bosna-Hersek
(Adriyatik 1992-1996 Bosna Savaşı'nda NATO'nun oluşturduğu uluslararası barış kuvvetine katkı sağlamıştır.
Denizi)
Arnavutluk'ta insanî yardımın güvenle dağıtılabilmesi için BM kararı ile oluşturulan çok uluslu as-
Arnavutluk 1997
keri birliğe katılmıştır.
Makedonya ve Arnavutluk'taki mültecilere yardım etmek için oluşturulan İnsanî Yardım Kuvveti'ne
Arnavutluk 1999
katılmıştır.
Kosova 1999 Kosova krizi sırasında NATO'nun başlattığı hava harekâtına katılmıştır.
Kosova 1999 NATO'nun oluşturduğu Çok Uluslu Güney Görev Kuvve'tine katkısını sürdürmektedir.
BM Güvenlik Konseyi tarafından oluşturulan Uluslararası Güvenlik Yadım Kuvveti'ne katkıda bu-
Afganistan 2002
lunmaya devam etmektedir.
BM'nin oluşturduğu Koruma Kuvveti, NATO'nun oluşturduğu Uygulama ve İstikrar Kuvvetleri ile AB
Bosna - Hersek 2004
liderliğinde oluşturulan İstikrar Harekâtı'na Saraybosna'da katkı sağlamaktadır.
Lübnan 2006 BM Güvenlik Konseyi tarafından oluşturulan Lübnan Geçici Güvenlik Gücü'ne katkısı sürmektedir.

KÜRESELLEŞEN DÜNYA / Değişen Dünya'da Türk Dış Politikası
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü Türk Kızılay'ının Yurt Dışı Yardım Faaliyetleri Şunlardır
(KEİ → 25 Haziran 1992) hh Türk Kızılayı yurt içinde ve yurt dışında acil ihtiyacı olan in-
sanlara en kısa süre içinde yardım ulaştırmaktadır.
Kuruluş hh Yardımlar, temel ihtiyaçlar yanında sağlık ve eğitim alanların-
hh Kuruluş Antlaşması İstanbul'da imzalanmıştır. da yapılmaktadır.
hh Karadenize kıyısı olan ülkelerle ekonomik alanda işbirliği hh Türk Kızılay'ı ayrıca yurt dışında Tayland, Endonezya, Sri
sağlama projesidir. Lanka, Pakistan, Lübnan, Sudan, Irak, Gürcistan ve Filis-
tin'de yardım faaliyetlerinde bulunmuştur.
Amacı:
Tarih Yer Gerçekleştirilen Faaliyet
Karadeniz çevresindeki ülkeleri ticari, ekonomik bilimsel teknolo-
Endonezya, 2004 sonunda Güney Asya'da mey-
jik alanda işbirliği geliştirmek Karadeniz'i barış bölgesi olmasını
2005 Tayland ve dana gelen tsunami felaketine insani
sağlamak uzun vadede mal ve hizmetin serbest dolaşımını sağ-
Sri Lanka yardım gönderildi.
lamaktır.
2005'te meydana gelen depremden
2005 Pakistan
hemen sonra inasni yardım gönderildi
Üye Ülkeler Gözlemci Ülkeler İsrail'in Lübnan'a yaptığı askerî ope-
Arnavutluk Almanya 2006 Lübnan rasyonlar sonrasında insani yardım

malzemesi gönderildi
Azerbaycan ABD
Kamplara yerleştirilmiş insanların
Bulgaristan Avusturya yaşadıkları ağır koşullar ve sağlık
2006 Sudan
Ermenistan Beyaz Rusya hizmetlerindeki yetersizlik nedeniyle
insani yardım yapıldı.
Gürcistan Çek Cumhuriyeti
Gürcistan'a savaş sonrası insanı
2006 Gürcistan
Moldova Fransa yardım yapıldı.
Romanya Hırvatistan Irak'ın Telafer kentinde meydana

2007 Irak gelen patlamanın ardından bölgeye
Rusya İsrail
insani yardım yapıldı.
Türkiye İtalya
Yunanistan Polonya İsrail'in Gazze şeridindeki askeri
Sırbistan Slovakya 2008 Filistin operasyonlar nedeniyle insani yardım

yapıldı.
Tunus
hh Ayrıca bugün Suriye'de Iraklı Bayırbucak Türkmenlerine,

Gazzeye ve Filistine İnsani yardımlar devam etmektedir.

Nabucco
Ukrayna
MAsacaristan Hattı
Moldovya Trans Hazar
Hırvastan Rusya
Hattı -
Romanya Kazakistan
Kazakistan
Bosna-Hersek Rusya -
Türkiye
DGBH (Batı) Mavi
Sırbıstan-Karadağ Akım
Gürcistan
Bulgaristan
Arnavutluk
Makedonya
İtalya Shah
Türkiye - Trans Hazar
Deniz
Yunanistan Hattı -
Hattı
Yunanistan DGBH Nabucco Türkmenistan
Türkiye Hattı
Yunanistan
Irak Türkiye -
- Türkiye DGBH
Gaz İran
DGBH
Ceyhan LNG Arap DGBH
Terminali
Suriye
Lübnan
Arap Gaz Hattı
ile Mısır Gazı
Ürdün
Libya
İsrail Suudi Arabistan
Mısır
Uluslar arası Doğalgaz Boru Hattı
̇
Türkiye'niṅ I ̇çinde
̇ Yer Aldığı Enerji ̇ Hatları Trans-Hazar Boru Hattı Projesi
hh Türkmenistan doğal gazının Türkiye üzerinden Avrupa'ya ta-
Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı
şınması amacına yönelik yapılan bir projedir.
hh 2002 – 2005 yılları arasında tamamlanmıştır.
Nabucco Boru Hattı Projesi
hh Azerbaycan petrollerinin Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşın-
hh Hazar-Kafkas doğal gazının Türkiye üzerinden önce Doğu
masını sağlamaktadır.
Avrupa'ya ve diğer Avrupa ülkelerine taşımayı hedefleyen bir
Şah Deniz Projesi projedir.
hh Avrupa'ya en çok doğal gaz satan Rusya'ya karşı alternatif bir

hh Azerbaycan doğal gazının Gürcistan ve Türkiye üzerinden
seçenek olması amacıyla projeyi ABD ve AB desteklemektedir.
Avrupaya taşınması amacına yönelik bir gerçekleştirilen pro-
jesidir. hh 2009 yılında projenin yapımına başlanmış olup 2014 yılında
bitirilmesi amaçlanmıştır.

hh Proje 3300 km olup → Türkiye → Bulgaristan → Roma →

Örnek 1:
Macaristan ve Avusturya güzergahında yer alacaktır.
Hazar-Kafkas doğal gazını Türkiye üzerinden tüm Av-
Mavi Akım Projesi rupaya taşınmasını planlayan Sovyetlerin doğal gazı
hh 2005 yılında açılmıştır. baskı aracı olarak kullanmasına engel olmak amacıyla
planlanan proje aşağıdakilerden hangisidir?
hh Rusya'dan-Türkiye'ye doğal gaz nakletmek için Karadeniz
geçişli boru hattıdır.. A) Trans - Hazar B) Nabucco
C) Mavi Akım D) Şah Deniz
Kerkük - Yumurtalık Boru Hattı Projesi
E) Yumurtalık
hh Irak - Kerkük ve çevresindeki petrolun Türkiye üzerinden Ak-
Hazar-Kafkas doğal gazının Türkiye üzerinden önce doğu Avrupa sonra da tüm
denize aktarılması amacıyla gerçekleşen bir projesidir. Avrupa'ya taşımayı planlayan boru hattı projesi Nabocco'dur.
Şah deniz: Azerbaycan doğal gazını
Mavi akım: Rus doğal gazını
Trans Hazar: Türkiye'nin doğal gazını Avrupa'ya taşımaktadır.
Tiflis
(Gürcistan)
Bakü
(Azerbaycan)
İzmit
(İpraş)
Kırıkkale
(Orta Anadolu)
İzmir
(Petrol hem çıkarılır
(Aliağa)
hem de rafinerisi
n
bulunur)
yha
Batman
Ce
Yumurtalık
Mersin
(Ataş)
Kerkük (Irak)
Boru hatlar
Petrol rafinerisi
Türkiye’de Petrol Boru Hatları ve Petrol Rafinerileri
Türkiye Petrol Boru Hattı

KÜRESELLEŞEN DÜNYA / 1980'den Sonra Türkiye'deki Gelişmeler
hh1980'DEN SONRA TÜRKİYE'DEKİ Uyarı

GELİŞMELER • 17 Ağustos depreminin sanayi tesislerine zarar ver-
hh 1983 genel seçimlerinde, 12 Eylül darbesinden sonra, Turgut mesi; iş gücü, üretim ve ihracat kaybının yaşanması Türk
Özal'ın genel başkanı olduğu Anavatan Partisi (ANAP) birinci ekonomisini olumsuz yönde etkilemiştir.
parti olarak iktidara gelmiştir. • Depremden etkilenen insanlar uzun süre yaşadıkları
korku ve acının psikolojik etkilerini üzerlerinden atama-
hh 1997-1998 yılında 8 yıllık kesintisiz eğitime geçilmiştir. mışlardır.
• Depremden sonra devletimiz deprem zedeler için
hh 1981 yılında Y.Ö.K (Yüksek Öğrenim Kurumu) kurulmuştur.
önce geçici, sonra kalıcı konutlar yapmıştır.
hh 1993'te ODTÜ'de ilk internet bağlantısı sağlanmıştır. • Yeni çıkarılan kanunlarla zorunlu deprem sigortası
mecburiyeti getirilmiş, imar alanları ve ruhsatları daha
hh 1988 Seul Olimpiyat Oyunları'nda Halter dalında Naim Süley-
sıkı kontrol altına alnmıştır. Arama ve kurtarma birimleri-
manoğlu, Hafız Süleymanoğlu ve Halil Mutlu altın madalya
nin sayısı artırılmıştır.
kazanmıştır.
Marmara depreminde,
hh 1992 Barcelona Olimpiyatlarında güreşte Mehmet Akif Pirim • Toplam ölü sayısı (resmi rakam) 17.480
Olimpiyat Şampiyonu oldu. • Yıkık ve hasarlı bina sayısı 244.383
• Sakat kalan insan sayısı 505'tir.
hh Türk Millî Futbol takımı 2002 dünya şampiyonasında ve 2008
Avrupa Futbol Şampiyonasında 3. oldu.
hh 2005 yılından itibaren TL'den altı sıfır atılmıştır. (Devalüasyon

yapıldı.) hhDÜNYADAKİ KÜRESEL SORUNLAR
hh 2005 yılında Özelleştirme Yüksek Kurulu kuruldu. Küresel Isınma:
hh 1993 yılında Turgut Özal'ın ölümü üzerine Süleyman Demirel Yapısında karbon ve hidrojen bulunduran yakıtlar, atmosfere bol
Cumhurbaşkanı oldu. miktarda karbondioksit vermektedir. Kısaca yakıcı, söndürücü,
ısıtıcı olarak kullanılan yakıtların karbon ve hidrojene dayanması
hh 2003 yılında Sertap Erener Eurovission şarkı yarışmasında
bu ısınmayı hızla arttırmıştır. Bu da dünyadaki ekolojik dengeyi
birinci oldu.
bozmuş insan sağlığını tehlikeye atmıştır.
hh Orhan Pamuk Nobel Edebiyat ödülünü aldı.
Küresel Isınmanın Türkiye'ye Olası Etkileri
hh 17 Ağustos 1999'da Marmara depremi yaşandı. Çevre ve Orman Bakanlığının isteğiyle İstanbul Teknik Üniversite-
si tarafından hazırlanan, "Türkiye için İklim Değişikliği Senaryoları"
başlıklı rapora göre; 2070'te Türkiye genelinde sıcaklıkların 6°C
yükselmesi beklenmektedir. Bu durumda Ege, Akdeniz, İç Anadolu,
Doğu ve Güneydoğu kesimlerinde sıcaklık yükselmeleri etkili ola-
caktır. Karadeniz Bölgesi'nde yağışlar da %20 civarında artarken
güneyde ise %30 civarında bir azalma görülecektir.

KÜRESELLEŞEN DÜNYA / Dünyadaki Küresel Sorunlar
Türkiye'de kar yağmadığı kışlar görülürken beklenmedik zaman Nüfus Artışı ve İşsizlik:
ve yerlerde kar yağabileceği tahmin edilmektedir. Ülkemizde Hızlı nüfus artışı gelişmekte olan ülkelerde, kaynakların yetersiz,
enerji üretimi ve sulamada çok önelil bir yere sahip olan Fırat ve kalkınma çabalarının sonuçsuz kalmasına, ekonomik ve sosyal
Dicle nehirlerinin havzalarında yağışlar azalacak. Ekosistemle- sorunların artmasına neden olmaktadır.
rinde meydana gelecek değişme sonucu ülkemizdeki birçok can- hh Gelişmiş ülkeler ise bu artışın dünyanın sosyo-ekonomik den-
lı türü de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalacaktır. Bunun gelerini ve istikrarını bozabileceği endişesini güçlendirmiştir.
önlenmemesi halinde 2015'te dünya nüfusunun yarısının susuz- hh Hızlı nüfus artışı, beslenme, temiz su ihtiyacı, işsizlik, terör
lukla savaşacağı, bitki ve hayvan türlerinin 1/4'nin yok olacağı ve haberleşme gibi önemli sorunların yaşanmasına neden
olmuştur.
tahmin edilmiştir.
Yetersiz Beslenme ve Açlık:
Kyoto Protokolü:
BM'ye bağlı Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) 2015 yılına kadar dün-
Küresel ısınma sorununun çözümü için "BM İklim Değişikliği
yada açlık çeken kişi sayısını yarı yarıya azaltmak içni 24 milyar
Çerçeve Sözleşmesi"ne (BMYDÇS) bir ek niteliğindeki "Kyo-
dolara ihtiyaç olduğunu belirtmiştir. Kaynakların verimli kullanıl-
to Protokolü" hazırlanmıştır. Aralık 1997'de Japonya'nın Kyoto
maması israfın artması bu ihtiyacı daha da arttırmıştır.
şehrinde görüşülmeye başlayan protokol, Şubat 2005 tarihinde
yürürlüğe girmiştir. 2012 yılında yapılan bir toplantı ile de proto- Uluslararası Terör:
kolün süresi 2020'ye kadar uzatılmıştır. Türkiye ise bu protokolü
Uluslar arası bir terör tanımı yoktur. Dolayısıyla ülkeler terörist
2009 yılında imzalamıştır.
örgütlerin listesini oluşturmakta pazarlık etmektedir. Son dönem-
Çevre Kirliliği: lerde uluslararası terör birden fazla insanı hedef almaktadır. Bu
Dünyanın en büyük sorunlarından birisidir. Çünkü atıklarla su, durumun ülkeler arası geniş kapsamlı terörle mücadele antlaş-
fosil yakıtlarla hava, kirli havanın yağışıyla toprak zehirlenir. Bu- malarına ihtiyacın varlığını ortaya koymuştur. Benim teröristim,
nun sonucunda zehirlenmiş olan insan ve dünyadır. senin teröristin anlayışı son olaylarla birlikte tamamen çökmüş,
Terörizm tüm insanları tehdit eden küresel veya evrensel bir so-
hh Fosil yakıtların ve nükleer enerji kullanımının olumsuz sonuç-
run yumağı olarak giderek büyümektedir.
larının görülmesi üzerine bir çok gelişmiş ülkede güneş, rüz-
gar ve dalga enerjisi gibi farklı enerji kaynaklarının kullanımı BM uluslararası terörün önlenebilmesi için tüm dünya ülkelerinin
gündeme gelmiştir. Bu alanda iç yatırımlarda hız kazanmıştır. işbirliği içinde olması istihbaratlar arası bilgi paylaşımı konusun-
da çalşıma yapılması yönünde karar almıştır.
hh Gürültü kirliliği şehirlerde yaşayan insanların en önemli so-
nuçlarından biri olup bu durum sağlık, sorunlarının yaşanma- Salgın ve Yaygın Hastalıklar:
sına ve iş verimliliğinin düşmesine neden olmaktadır. Küreselleşme, kolay seyahati edebilme, sık ve uzak seyahati
beraberinde getirdiği için, dünyanın bir yerindeki bir hastalık çok
Çernobil Kazası (Nükleer Reaktör Kazası):
uzaklara kısa zamanda kolayca yayılabilmektedir. Yeni hastalık-
26 Nisan 1986 lar son 25 yıl içinde etkili olmuştur. Bunlar;
Çernobil nükleer reaktörü1972 yılında Ukrayna'da Kiev şehrine hh AIDS
yakın Çernobil'de kurulmuştur. 1986 yılında 4. ünitesinde mey- hh Kırım Kongo Kanamalı Ateşli Hastalık
dana gelen kaza sonucunda atmosferde çok yüksek oranda rad- hh Kuş Gribi
yasyon yayması bölgeye yakın ülke ve şehirlerdeki bütün canlı hh Hepatit
ve bitkiler üzerinde yıllarca devam edecek genetik yapıda bozul- hh Sıtma
hh H1N1 Virüsü (Domuz Gribi)
malara neden olabilecek sonuçlar doğurmuştur. En çok etkile-
hh Sars (Akut Solunum Yolu Yetmezliği) hastalıkları sayılabilir.
nen bölge Ukrayna ve Karadenize kıyısı olan ülkeleridir.

1. Aşağıdakilerden hangisi çağdaş dünyayı ilgilendiren 4. I. Batı Trakya

evrensel sorunlar arasında gösterilebilir? II. Bayırbucak
A) Eko sisteminin bozulması III. Kerkük
B) Kıbrıs sorunu Yukarıdakilerden hangilerinde bugün de Türklerle ilgili

sorunlar devam etmektedir?
C) Flistin sorunu
D) Kıta sahanlığı sorunu
E) Nabucco projesi D) II ve III E) I, II ve III
5. Türkiye'ye ve 2010'dan 2016'ya kadar geçen süreçte

2. Dünya ülkelerinin küresel ısınımayı önlemeye karşı
aşağıdaki ülkelerden hangisinden en fazla mülteci gel-
yaptıkları çalışmalar arasında,
miştir?
I. Kyoto Protokolü
A) Suriye
II. Helsinki Deklarasyonu
B) Bulgaristan
III. Kopenhag Kriterleri
C) Sırbistan
çalışmalar arasında hangileri gösterilemez?
D) Mısır
E) Filistin
6. Türkiye, Rusya, Yunanistan gibi devletlerin de üye ol-

3. Türkiye'de 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra ik-
duğu ve ekonomik alanda AB gibi ortak pazar kurmayı
tidara geçerek demokrasinin yerleşmesinde etkili olan
hedefleyen örgüt aşağıdakilerden hangisidir?
lider aşağıdakilerden hangisidir?
A) TİKA B) NATO C) KEİ
A) Recep Tayyip Erdoğan
D) AT E) UNESCO
B) Süleyman Demirel
C) Bülent Ecevit
D) Turgut Özal
E) Abdullah Gül

7. Orta Doğu ülkelerindeki totaliter rejimlerin yıkılmasını 10. 2020 yılında sona erecek olan Kyoto Protokolünün ye-
hızlandıran halk hareketlerine verilen isim aşağıdaki- rine geçerli olacak "Bali Sözleşmesi"nde alınan karar-
lerden hangisidir? ların aşağıdakilerden hangisi ile ilgili olduğu söylene-
bilir?
A) Kadif Devrim
B) Turuncu Devrim A) Depremler
C) Bolşevik Devrim B) Silahsızlanma
D) İslam Devrimi C) Bloklaşma
E) Arap Baharı D) Çevre Kirliliği

E) Doğal Enerjiler
8. Türk Kızılayı'nın 2005 ve 2016 yılları arasında insani 11. Aşağıdakilerden hangisi, küresel ısınmanın dünyada
yardım gönderdiği ülkeler arasında aşağıdakilerden meydana getireceği etkiler arasında gösterilemez?
hangisi yer almaz?
A) Ekolojik dengenin bozulması
A) Yunanistan B) Kuraklığın artması
B) Pakistan C) Yeni bitki ve hayvan türlerinin ortaya çıkması
C) Bayırbucak D) Bölgesel çölleşmenin görülmesi
D) Suriye E) İnsanî yaşam koşullarının zorlaşması
E) Irak
9. Aşağıdakilerden hangisi, Türk İşbirliği ve Kalkınma 12. 1970'li yılların başlarından itibaren Türkiye GAP'ı (Güney-
İdaresi Başkanlığı (TİKA)nın amaçları arasında yer al- doğu Anadolu Projesi) uygulamak üzere çalışmalara baş-
maz? lamıştır.
A) Türkçenin kullanım alanının yaygınlaştır Bu durumun, Türkiye'nin aşağıdaki ülkelerden hangi-

leriyle su sorunundan dolayı ilişkilerinin bozulmasına
B) Üye devletler arasında sosyo-kültürel ilişkilerin güç-
neden olmuştur?
lendirmek
C) Ortak tarih ve kültür değerlerinin korunması A) SSCB – ABD
D) Türk milletlerinin milli değerlerini gözetmek B) İran – Bulgaristan
E) Ortak askeri savunma ve saldırı projeleri için paktlar C) Suriye – Irak

kurmak D) ABD – İsrail
E) Ermenistan – Suriye
12. C 11. C 10. D 9. E 8. A 7. E 6. C 5. A 4. E 3. D 2. D 1. A Cevaplar

TARAMA
1. • Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla bağımsızlığını ilan eden 4. Türkiye ile Yunanistan arasında Ege Deniz'inde yaşa-
12
devletler arasında yer alan Türkmenistan'ın ilk Cumhur- nan sorunlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer al-
başkanıdır. maz?
• "Türkmenbaşı" ünvanını almıştır. A) Kıta sahanlığı
Yukarıda özellikleri verilen Türk devlet adamı aşağıda- B) Fır Hattı
kilerden hangisidir?
C) Adaların silahlandırılması
A) Saparmurat Niyazov D) Nüfus Mübadelesi
B) Nursultan Nazarbayev E) Karasuları
C) Askar Akayev
D) İslam Kerimov
E) Kadirov
2. • Et Balık Kurumu'nun açılması 5. I. Tarım ve hayvancığı geliştirmek
• Devlet Malzeme Ofisi'nin kurulması II. Batıdan doğuya iç göçü hızlandırmak
• Atatürk Üniversitesi'nin açılması III. Bölgeyi sanayi ve hizmet merkezi haline getirmek
• Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nin kurulması Yukarıdakilerden hangilerinin GAP'ın temel hedeflerin-
den biri olduğu söylenebilir?
• Türkiye Petrolleri'nin kurulması
gibi gelişmeler Türkiye'de aşağıdaki hangi yıllar arasında A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
gerçekleştirilmiştir? D) II ve III E) I, II ve III
A) 1947 –1952 B) 1946 – 1950

C) 1960 – 1972 D) 1950 –1960
E) 1930 – 1946
3. Türkiye'nin Körfez krizinden olumsuz etkilendiğine 6. Salt-I Antlaşması'nı imzalayan devletler aşağıdakiler-
aşağıdakilerden hangisi kanıt olarak gösterilemez? den hangisidir?
A) Sınırda güvenlik sorunu yaşanması A) Çin – ABD

B) Irak'a ambargo uygulanması B) SSCB – Çin
C) Kerkük'ün nüfus yapısının değiştirilmesi C) ABD – SSCB
D) İsrail'den büyükelçinin çekilmesi D) Almanya – ABD
E) Yumurtalık boru hattının kapatılması E) Almanya – SSCB

Tarama
7. I. Zürih Antlaşması 10. Türk Silahlı Kuvvetlerinin 1980'de yaptığı askerî darbe
II. Londra Antlaşması sırasında başbakanlık görevinde bulunan aşağıdakiler-
den hangisidir?
III. Moskova Antlaşması
Kıbrıs, yukarıda verilen antlaşmalardan hangilerinin A) Bülent Ecevit
sonucunda bağımsız bir devlet haline gelmiştir? B) Tansu Çiller
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) Süleyman Demirel
D) I ve II E) I, II ve III D) Mesut Yılmaz
E) Turgut Özal
8. 1980 – 1988 yılları arasında, Şattülarap bölgesinde su 11. ABD'nin SSCB'nin yanında yer alan ülkeleri kendi yanı-
ulaşımı konusundaki sorundan dolayı aşağıdaki hangi na çekmek için,
devletler arasında savaş yaşanmıştır? I. çevreleme politikası
A) Küba – SSCB II. denge politikası
B) İran – Suriye III. yatıştırma politikası
C) Irak – Mısır yöntemlerinden hangilerini uygulamaya çalıştığı savu-

nulabilir?
D) İsrail – Mısır
E) İran – Irak A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
9. I. Berlin Buhranı
II. Süveyş Bunalımı 12. Kore Savaşı aşağıdaki ateşkes antlaşmalarından han-
gisi ile sona ermiştir?
III. Doğu Bloku'nun kurulması
Yukarıdaki olayların hangisinde SSCB'nin izlediği tu- A) Versay
tum, Orta Doğu'da Müslümanlar arasında saygınlık ka- B) Selanik
zanmasına neden olmuştur? C) Safyen
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Panmunjom Ateşkes Antlaşması
D) I ve II E) II ve III E) Camp David

Tarama
13. Doğu Bloku ile Batı Bloku'nu karşı karşıya getiren Küba 16. 1948 Arap – İsrail savaşında yer alan Arap devletleri
Buhranının yaşanması aşağıdaki devletlerden hangisi- arasında,
nin Türkiye'deki jüpiter füzelerini sökmesine neden ol- I. Mısır
muştur?
II. Suriye
A) SSCB B) ABD C) İngiltere III. Cezayir
D) Fransa E) Almanya devletlerinden hangileri yer almamıştır?
14. Muhammed Ali Clay'ın ABD ordusuna katılmayı red- 17. Türkiye'nin NATO'ya girmesinde aşağıdaki gelişmeler-
den hangisinin diğerlerinden daha etkili olduğu söyle-
dedip ABD ordusuna katılmayı doğru bulmadığı savaş
nebilir?
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Türkiye'nin II. Dünya Savaşı'nda Müttefik Devletler ya-
A) Kore B) Vietnam
nında yer alması
C) Afganistan D) Küba
B) Türkiye'nin Kore'ye asker göndermesi
E) Yom Kippur
C) Türkiye'nin Birleşmiş Milletler'e üye olması
D) Türkiye'nin Japonya ve Almanya'ya savaş ilan etmesi
E) Türkiye'nin Mihver Devletler grubunda yer alması
15. Helsinki Nihai Senedi sonrası kabul edilen AGİK karar-

ları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
18. ABD II. Dünya Savaşı'ndan sonra aşağıdaki hangi poli-
tikayı terkederek günümüz politikasına yönelmiştir?
A) Uluslararası sınırlar ihlal edilemez
A) Monreo Doktrini B) Meiji Restorasyonu
B) İnsanın temel hak ve hürriyetlerine saygı olmalıdır
C) Marshall Planı D) Truman Doktrini
C) Güçlü yapıların korunması
E) Bandung Konferansı
D) Devletler arası işbirliğinin yapılması
E) Barışın egemen kılınması

Tarama
19. Asya ve Avrupa coğrafyası dışında yer alan sosyalist 22. Soğuk Savaş Dönemi'nde dünyada yaşanan sosyo-kül-
devlet aşağıdakilerden hangisidir? türel, bilimsel ve teknik gelişmeler arasında aşağıdaki-
lerden hangisi yer almaz?
A) Arjantin B) Küba
C) Polonya D) Kanada A) İlk renkli televizyon yayını başladı.
E) Vietnam B) İlk atom bombası üretildi.

C) Eniac adlı ilk bilgisayar üretildi.
D) Xerox adıyla ilk fotokopi makinası yapıldı.
E) İlk trafik ışıkları kullanıldı.
20. Onbinlerce Birleşmiş Milletler askerinin kati bir çemberden

kurtuluşları, Türk ordusunun kahramanlıklarına borçludur.
Bu başarı Türk milletinin kahramanlık ananelerine yeni ve
unutulmaz ebedi bir şeref sayfasını daha ilave etmiştir.
İngiliz Savunma Bakanı Emanuel Shinwell'in açıklama-
sına konu edindiği savaş aşağıdakilerden hangisidir?
23. 1956 yılında yaşanan Süveyş Krizi'ne,
A) Vietnam I. İngiltere,
B) Bosna - Hersek II. Fransa,
C) II. Körfez III. Mısır
D) Kore devletlerinden hangileri neden olmuştur?
E) Somali
21. Türkiye'nin BM kararına uyarak 1950 yılında Sovyet

Bloğuna karşı Kore'ye asker yollamasının,
I. Cento,
24. Osmanlı Devleti'nin 1908 – 1913 yılları arasında kay-
II. Nato, bettiği topraklar arasında aşağıdakilerden hangisi yer
III. AB almaz?
oluşumlarından hangilerine katılımını kolaylaştırdığı
A) Bulgaristan B) Bosna Hersek
söylenebilir?
C) Romanya D) Makedonya
E) Girit

Tarama
25. Osmanlı Devleti; 28. Türk ordusu Cumhuriyet'in ilanından sonra yurt dışın-
• Ç
anakkale Cephesi'nde İtilaf Devletleri ile mücadele et- da ilk kez aşağıdaki askeri operasyonlardan hangisine
miş ve başarıya ulaşmıştır. katılmıştır?
• K
afkas Cephesi'nde Rusya ile mücadele edilmiş ve Rus- A) Körfez Harekatı
yanın savaştan çekilmesi üzerine Kars, Ardahan, Batum B) Kıbrıs Harekatı
Osmanlı Devleti'ne bırakılmıştır.
C) Kore Savaşı
Sadece bu bilgilere bakılarak;
D) Altı Gün Savaşı
I. Osmanlı Devleti sadece taarruz cephelerinde başarılı
E) Vietnam Savaşı
olmuştur.
II. Osmanlı Devleti birden fazla cephede savaşmıştır.
III. İtilaflar arasında savaştan çekilen devletler olmuştur.
gibi yargılardan hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız II B) Yalnız II C) Yalnız III
29. 1963 yılında kurulan Afrika Birliği Teşkilatı'na üye olan

Afrika ülkeleri,
I. kolonicilik,
II. bağımsızlık,
III. uluslararası eşitlik
ilkelerinden hangilerinin desteklenmesi konusunda or-
26. 1951'de Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu olarak ku- tak hareket etme kararı almıştır?
rulan AB'nin kurucu üyeleri arasında aşağıdakilerden
hangisi yer almaz?
A) Hollanda B) Lüksemburg
C) Belçika D) Almanya
E) İngiltere
27. Soğuk Savaş Dönemi'nde,

30. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Orta Doğu'da SSCB'nin
I. Almanya, etkinliğinin artmasında aşağıdakilerden hangisi doğru-
II. Kore, dan etkili olmuştur?
III. Vietnam A) ABD'nin İsrail'e destek vermesi
devletlerinden hangilerinin toprak bütünlüğü koruna- B) İngiltere'nin Orta Doğu'ya yönelik hedeflerinin olması
mamıştır?
C) SSCB'nin Perestroika siyasetini gözetmesi
D) Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nın kurulmuş olması
D) II ve III E) I, II ve III E) Orta Doğu'da köklü rejim değişikliğinin yaşanması

Tarama
31. ABD ve SSCB'nin Yumuşama Dönemi'nde izledikleri si- 34. II. Dünya Savaşı sonrası SSCB'nin,
yaset olarak, I. Boğazlar,
I. Orta menzilli nükleer silahların imha edilmesi II. Batı Anadolu,
II. Sovyetlerin Afganistan'dan çekilmesi III. Doğu Anadolu
III. İki bloklu dünyanın kurulması gibi yerlerden hangileri üzerinde hak iddia etmesi, Tür-
gelişmelerinden hangileri gösterilebilir? kiye Cumhuriyeti'nin NATO'ya üye olma çabalarını hız-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III landırmıştır?
D) I ve II E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

32. Dörtlü Takrir'in meclise sunulması sonucu kurulan ve 35. • Annan Planı
tek parti dönemine son veren parti aşağıdakilerden • Johnsun Mektubu
hangisidir? • Cenevre Deklerasyonu
A) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası verilen bu gelişmeler aşağıdaki durumlardan hangisi
B) Demokrat Parti ile ilişkili olduğu söylenebilir?
C) Adalet Partisi A) Kerkük Olayı

D) Milli Selamet Partisi B) Kıta Sahanlığı
E) Milli Kalkınma Partisi C) Keşmir Olayı
D) Kıbrıs Sorunu
E) Filistin Sorunu
33. 1972'de Moskova'da ABD Başkanı Richard Nixon ile 36. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Moskova'nın hegemonya-
SSCB genel sekreteri Leonid Brejnev arasında imzala- sına karşı çıkan Sovyet uydu devletleri arasında "Kadi-
nan antlaşma aşağıdakilerden hangisidir? fe Devrimi" gerçekleştiren ülke aşağıdakilerden hangi-
sidir?
A) Salt I
B) Roma Antlaşması A) Letonya B) Yugoslavya
C) Cenevre Sözleşmesi C) Macaristan D) Çekoslovakya
D) Salt II E) Slovakya
E) Camp David Antlaşması

Tarama
37. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin üye olduğu ulus- 40. 1959 – 1966 yılları arasında yaşanan Keşmir sorunu
lararası ekonomik, askeri ve siyasi örgütler arasında aşağıdaki hangi devletin bağımsız olması ile doğrudan
gösterilemez? ilişkilidir?
A) Avrupa Konseyi A) Hindistan B) Pakistan

B) NATO C) Afganistan D) Azerbaycan
C) AB E) Ermenistan
D) Birleşmiş Milletler
E) Balkan Antantı
41. Aşağıdaki devletlerden hangisi demir perde ülkelerin-

38. 1965'den sonra Fransa ve ABD'de faaliyet gösteren Ermeni den biri değildir?
diasporası dünya kamuoyuna asılsız iddialarıyla etkilemek
amacıyla Dört T planını uygulamaya koymuştur. A) Macaristan B) Romanya
Dört T planı aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ilişki- C) Bulgaristan D) Yunanistan
lendirilemez? E) Çekoslovakya
A) Tanıtım B) Tanınma
C) Tazminat D) Toprak
E) Tamir
42. Birleşmiş Milletler genel sekreteri Kofi Annan tarafın-

dan hazırlanan "Annan Planı"nın,
I. Kıbrıs,
39. II. Dünya Savaşı sonrasında Kore'nin ikiye ayrılması-
II. Dağlık Karabağ,
na neden olan uluslararası konferans aşağıdakilerden
III. Suriye Mültecileri
hangisidir?
uluslararası sorunlardan hangilerini çözümüne yönelik
A) Yalta B) Postdam olduğu söylenebilir?
C) San Francisco D) Quebec
E) Tahran

Tarama
43. Balfour Deklarasyonu ile Filistin'de bir Yahudi devleti- 46. II. Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan Birleşmiş Milletler
nin kurulmasını amaçlayan Avrupa devleti aşağıdaki- teşkilatında alınan kararlara veto yetkisine sahip ülke-
lerden hangisidir? lerden birisi aşağıdakilerden hangisidir?
A) ABD B) İngiltere C) Fransa A) İtalya B) Almanya
D) SSCB E) Almanya C) Çin D) Belçika
E) İspanya
44. Demokratik Parti iktidarına son veren 27 Mayıs 1960 47. I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin Selman-ı Pak
askeri darbesinde Cumhurbaşkanı olarak görev yapan ve Kutü'l Amare Savaşları'nı yaşadığı cephe aşağıdaki-
kişi aşağıdakilerden hangisidir? lerden hangisidir?
A) Celal Bayar A) Hicaz

B) Cemal Gürsel B) Suriye – Filistin
C) Cevdet Sunay C) Irak
D) Şükrü Saraçoğlu D) Kanal
E) Fahri Korutürk E) Kafkas
48. Soğuk Savaş Dönemi ile ilgili olarak verilen aşağıdaki

45. ABD'ye karşı denge oluşturmak amacıyla kurulan Şan- yargılardan hangisi yanlıştır?
ghay Beşlisi'ne;
A) Dünya politikasına ABD ve SSCB yön vermiştir.
I. Tacikistan,
B) Devletlerarası ilişkilerde ilkeler ve ideolojiler etkili olma-
II. Rusya,
ya başladı.
III. Kırgızistan,
C) Mandacılık sona ererken, Asya ve Afrikada bağımsız
IV. Gürcistan devletleri kuruldu.
ülkelerinden hangileri üye değildir? D) Devletlerarası ilişkilerde silahlı çatışma yerini politik ve
A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve III askeri gerginliğe bıraktı.
D) II ve IV E) III ve IV E) Arap – İsrail Savaşları sona ermiştir.

Tarama
49. II. Dünya Savaşı'nın sonuna doğru toplanan Yalta Kon- 52. Avrupa Birliği'nin bütçesinin doğru bir şekilde kullanıl-
feransı aşağıdaki hangi ülke sınırları içinde gerçekleş- masını aşağıdaki kurumlardan hangisi yapmaktadır?
tirilmiştir?
A) Avrupa Konseyi
A) Rusya B) Polonya B) Adalet Divanı
C) Moldova D) Ukrayna C) Avrupa Parlamentosu
E) Belarus D) Avrupa Sayıştayı
E) Bölgeler Komitesi
50. • I. İntifadayı başlattı.

• Özerk Filistin Devleti'nin temellerini attı.
• Nobel Barış Ödülü'nü aldı. 53. Aşağıdakilerden hangisi II. Dünya Savaşı sonrası ba-
Yukarıdaki gelişmelerin, aşağıda verilen liderlerinden ğımsızlığını ilan eden ülkelerden biri değildir?
hangisi ile ilişkili olduğu söylenebilir?
A) Afganistan B) Mısır
A) Halid Meşal C) Fas D) Pakistan
B) Ahmet Yasin E) Cezayir
C) Yaser Arafat
D) Ebulfeyz Elçibey
E) Muhammed Abbas
51. Osmanlı Devleti'nin dağılmasını önlemek amacıyla or-

taya atılan farklı fikir akımlarının savunucuları arasında
aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Prens Sabahattin 54. Mısır lideri Abdülnasır'ın Süveyş Kanalı'nı millileştirme-

B) Said Halim Paşa si üzerine başlayan savaşın sona ermesinde etkili olan
devlet aşağıdakilerden hangisidir?
C) Yusuf Akçura
D) Abdullah Cevdet A) ABD B) İtalya C) İsrail
E) Peyami Safa D) SSCB D) İspanya

Tarama
55. TiKA aşağıdaki kurumlardan hangisine bağlıdır? 58. 1960'da OPEC'in kurulmasında,
A) Milli Savunma Bakanlığı I. petrol fiyatlarını yüksek seviyeye çıkarma,
B) Dışişleri Bakanlığı II. Mısır – İsrail gerginliğini azaltma
C) Enerji Bakanlığı III. petrolün dünya siyasetindeki gücünü hissettirme
D) Dış Türkler Bakanlığı amaçlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?
E) Başbakanlık A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

56. Aşağıdaki gelişmelerden hangisinin İslam Teşkilatı 59. II. Dünya Savaşı'nda Müttefiklerin yanında savaşa giren
Konferansı'nın kurulmasında doğrudan etkili olduğu devletler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
söylenebilir?
A) İspanya B) Türkiye
A) Mescid-i Aksa'nın kundaklanması C) İngiltere D) Yunanistan
B) Mescid-i Nebeviye saldırı olması E) Fransa
C) Arap – İsrail Savaşı
D) Yom – Kippur Savaşı
E) Camp David Antlaşması
60. 1972'de ABD ile Sovyetler Birliği arasında nükleer si-

57. Sovyetler Birliği'nin dağılma sürecinde, halkoylaması lahların sınırlandırılmasıyla ilgili imzalanan antlaşma
ile birlikten ayrılma kararı alarak en büyük etkiyi yara- aşağıdakilerden hangisidir?
tan ülke aşağıdakilerden hangisidir?
A) SALT-II B) Camp David
A) Ukrayna B) Kırgızistan C) SALT-I D) Moskova
C) Azerbaycan D) Kazakistan E) Washington
E) Ermenistan

Tarama
61. Avrupa Birliği'nin genişlemesinin Doğu Avrupa ülkele- 64. SSCB'nin "Berlin Sorununa" çözüm bulmak amacıyla
rini kapsayacağının belirlenmesi ve tam üyelik için ne Moskova'da ikili görüşme gerçekleştirdiği ülke aşağı-
gibi şartların yerine getirilmesi gerektiğini içeren belge dakilerden hangisidir?
aşağıdakilerden hangisidir? A) İngiltere B) ABD C) Doğu Almanya
A) Helsinki Deklerasyonu D) Fransa E) İtalya
B) Kopenhag Kriterleri
C) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
D) Alma - Ata Deklerasyonu
E) Dayton Antlaşması
62. I. Tarafların denk güçler haline gelip olası bir savaşta eşit
zarar görecek olması 65. Roma Antlaşması ile Avrupa Ekonomik Topluluğu adını
alan birlik,
II. ABD ve SSCB'nin müttefikleriyle sorunlar yaşaması
I. gümrük
III. Küba'da sosyalist - kapitalist çatışmasının askeri tedbir-
leri zorunlu kılması II. güvenlik
Yukarıdakilerden hangileri, Yumuşama (Detant) politi- III. para

kasının ortaya çıkmasında etkili olmuştur? konularından hangilerinde ortak politikalar oluşturmayı
hedeflemiştir?
63. Türkiye'nin AB'ye üye olmak için başvuru süreci aşağı-

daki gelişmelerden hangisiyle başlamıştır?
66. Aşağıdakilerden hangisi Doğu Bloku'ndan ayrılan dev-
A) Gümrük Birliği Antlaşması letlerden biri değildir?
B) Ankara Antlaşması
A) Macaristan B) Bulgaristan
C) Kopenhag Kriterleri
C) Yugoslavya D) Çekoslavakya
D) Cardif Zirvesi
E) Makedonya
E) Lüksemburg Zirvesi

Tarama
67. Avrupa Birliği'nin yargı denetimini aşağıdaki kurumlar- 70. Yumuşama Dönemi, 1960 sonrası bloklar arası gerginliği
dan hangisi yapmaktadır? azaltmak için karşılıklı görüşmelerin tercih edildiği bir dö-
nemdir.
A) Avrupa Konseyi
Aşağıdakilerden hangisi, "Yumuşama Dönemi" gelişme-
B) Adalet Divanı
leri arasında gösterilemez?
C) Avrupa Parlamentosu
A) SALT-I
D) Sayıştay
B) Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı
E) Ekonomik Sosyal Komite
C) Helsinki Konferansı
D) Camp David Antlaşması
E) Cominform
68. ABD'nin NATO'yu kurması ve Avrupa siyasetinde ve

71. XX. yüzyılın sonlarına doğru Orta Doğu'da aşağıda-
güvenliğinde aktif rol alması, Sovyetlere karşı bir blok
kilerden hangisinin coğrafi koşullardan kaynaklanan
oluşturması;
uluslararası sorunlardan biri olduğu savunulabilir?
I. Truman Doktrininden,
II. Monroe Doktrininden, A) İsrail Devleti'nin kurulması
III. Marshall Planından B) Su kaynaklarının kullanımı
hangilerinden vazgeçtiğinin bir kanıtıdır? C) Kişi hak ve özgürlüklerine verilen önemin artması
D) Dinsel ve mezhepsel savaşların yaşanması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIII
E) Arap Baharının yaşanması
-
72. I. Federal Almanya'yı tanıması

69. Aşağıdakilerden hangisi, Türk İşbirliği ve Kalkınma İda- II. Batının silahsızlanma ile ilgili önerilerini kabul etmesi
resi Başkanlığı (TİKA)nın amaçları arasında değildir?
III. Afganistan'ı işgal etmesi
A) Türkçenin kullanımının yaygınlaştırılması Yukarıdakilerden hangileri Sovyetler Birliği'nin, Yumu-
B) Üye devletler arasında kültürel ilişkilerin geliştirilmesi şama Dönemi politikalarına uyumlu hareket ettiğinin
C) Ortak tarih ve kültür varlıklarının korunması göstergesidir?
D) Türk milletlerinin ulusal değerlerini gözetilmesi A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIII
E) Ortak askeri savunma projelerini geliştirilmesi D) I ve II E) I, II ve III

Tarama
73. 1970'li yılların başlarından itibaren Türkiye GAP'ı uygula- 76. Aşağıdaki devletlerden hangisinin izlediği yayılmacı
mak üzere çalışmalara başlamıştır. ve bölgesel üstünlük kurmaya yönelik politikası Körfez
Bu durum, Türkiye'nin aşağıdaki ülkelerden hangileriy- Savaşı'na neden olmuştur?
le ilişkilerinin bozulmasına yol açmıştır? A) Mısır B) Lübnan
A) Suriye – Irak C) İsrail D) Irak
B) İran – Irak E) Tunus
C) SSCB – ABD
D) ABD – İsrail
E) Irak – Mısır
74. Hocalı Katliamı'nın aşağıdaki olaylardan hangisiyle il-

77. Türkiye, 2013'den 2016'ya kadar aşağıdaki ülkelerden
gili bir durum olduğu savunulabilir?
hangisinden en fazla göç almıştır?
A) Kosova Savaşı
A) Yunanistan B) Suriye
B) Filistin Sorunu
C) Sırbistan D) İtalya
C) Körfez Savaşı
E) Azerbaycan
D) Bayırbucak Sorunu
E) Dağlık Karabağ Sorunu
78. Türkiye Cumhuriyeti serbest piyasa ekonomisini güç-

lendirmek ve devletin ekonomisindeki etkisini azaltmak
için;
I. Rekabet kurumu
II. Özelleştirme Yüksek Kurumu
75. Türkiye'nin Rusya, Yunanistan gibi devletlerin de üye III. Sermaye Piyasası Kurumu
olduğu ve ekonomik alanda AB gibi ortak pazar kurma- gibi oluşumlardan hangilerinin çalışmalarını güçlendir-
yı hedefleyen örgüt aşağıdakilerden hangisidir? miştir?
A) TİKA B) Cento C) KEİ A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) AET E) UNESCO D) II ve III E) I, II ve III

Tarama
79. ABD'nin Müttefik Devletlerin yanında İkinci Dünya Sava- 82. Aşağıdakilerden hangisi, Türk Kızılayı'nın 2005 ve 2008
şı'na katılması savaşın gidişatı üzerinde belirleyici bir etki- yılları arasında insanı yardım gönderdiği ülkeler arası-
de bulunmuştur. na yer almaz?
ABD'nin savaşa girmesinde; A) Bulgaristan B) Pakistan
I. Japonların Pearl Harbour Baskını, C) Lübnan D) Gürcistan
II. Almanya'nın yayılmacı askeri gücünün kırılmak isten- E) Endonezya
mesi,
III. Yalta Konferansı'nın düzenlenmesi
hangileri etkili olmuştur?
80. I. Oscar
II. Altın Kelebek 83. Türkiye'nin film festivallerinden olan "Altın Koza Film
III. Altın Ayı Festivali" aşağıdaki hangi ilimizde yapılmaktadır?
Yukarıdakilerden hangileri sinema dalında verilen ödül-
A) İstanbul B) Antalya
lerdendir?
C) Adana D) Konya
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
E) Bursa
84. Aşağıdakilerden hangisinin, küresel ısınmanın dünya-

81. XX. yüzyılda İtalya ile Rusya arasında sömürgeler üze- da meydana getireceği etkiler arasında yer aldığı söy-
rindeki çıkarları karşılıklı korumak amacıyla yapılan lenbilir?
antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dünya nüfusunun hızla artması
A) Reval B) Londra
B) Kuraklığın artması
C) Racconigi D) Petrograd
C) Su sorunlarının yaşanması
E) Tilsit
D) Bölgesel çölleşmelerin görülmesi
E) Yaşam koşullarının zorlaşması

Tarama
85. 1985 yılında binlerce insanın ölmesine sebep olan ve 88. Aşağıda verilen devtletlerden hangisi KEİ üyesi değil-
etkisi halen devam eden Çernobil faciası aşağıdaki dir?
hangi ülkede yaşanmıştır? A) Rusya B) Moldova C) Türkiye
A) Japonya B) Ukrayna D) Makedonya E) Sırbistan
C) Kazakistan D) Gürcistan
E) Moldova
86. • El Fetih Örgütü'nün güçlenmesi için Milliyetçi Filistin 89. Avrupalı Devletler ihtiyaç duydukları enerjiyi Azerbaycan -
Dergisi'nin yayınlanmasını sağladı. Gürcistan - Türkiye üzerinden oluşturdukları bir enerji kori-
• FKÖ lideridir. doru ile kendi ülkelerine transfer etme amacındadır.
Yukarıda özellikleri verilen Arap lideri aşağıdakilerden Hazar petrol ve doğalgazının bu yolla Avrupa'ya trans-
hangisidir? fer edilmesi aşağıdaki devletlerden hangisinin enerji
kaynakları üzerindeki nüfuzunu zayıflatmaya yönelik-
A) Halil Meşal
tir?
B) Ahmet Yasin
A) Mısır B) Irak
C) Yaser Arafat
C) Suudi Arabistan D) Rusya
D) Ebulfez Elçibey
E) İran
E) Aliya İzzetbegoviç
87. Dünyanın en büyük uzay istasyonlarından biri olan 90. Maddeyi atomik ve moleküller seviyede kontrol etme
bilimi olarak tanımlanan; tıp, kimya, biyoloji, sanayi
Baykonur Uzay üssü aşağıdaki hangi ülkenin sınırları
başta olmak üzere pek çok alanda çağımıza uygun ko-
içindedir?
laylıklar kazandıran teknik ve bilimsel gelişme aşağıda-
A) Hırvatistan B) Kırgızistan kilerden hangisidir?
C) Ermenistan D) Özbekistan
A) İnternet B) Prestroika
E) Kazakistan
C) Nanoteknoloji D) Kyoto protokolü
E) Glasnost

Tarama
91. Japonya'da Meiji Restorasyonu ile görülen; 94. 1947 – 1991 yılları arasında tüm dünyada hızlı bir şehirleş-
I. şongunluk düzenin yıkılması, me yaşandığı bilinmektedir.
II. adil bir yönetimin benimsenmesi, Aşağıdakilerden hangisi bu dönemde şehirleşmenin

neden olduğu değişimler arasında gösterilemez?
III. düzenli ordunun kurulması
gelişmelerinden hangileri, merkezi otoriteyi güçlendir- A) Sanayi ve teknolojik gelişmelerin hızlanması
meye yöneliktir? B) Otomobil kültürünün gelişmesi
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) Teknik eleman ihtiyaçlarının artması
D) I ve II E) I, II ve III D) Geleneksel değerlerin güçlenmesi
E) Büyük ailelerin parçalanması
92. Petrol üreten ülkeler örgütü (OPEC) dünya petrol rezervleri- 95. Aşağıdakilerden hangisi dünya kamuoyunu ilgilendi-
nin üçte ikisini elinde bulunduran on üç ülkenin oluşturduğu ren küresel sorunlardan biri değildir?
uluslararası bir teşkilattır.
A) Küresel ısınma
Aşağıdakilerden hangisi OPEC'in kurucu üyeleri ara-
B) Çevre kirliliği
sında yer aldığı söylenemez?
C) İşsizlik
A) Suudi Arabistan B) İran D) Salgın hastalıklar
C) Irak D) Fransa E) Endemik hastalıklar
E) Libya
93. II. Dünya Savaşı sırasında ENIAC adlı ilk bilgisayar yapıl- 96. I. Karadeniz ticaretinde işbirliğini güçlendirmek
mış, savaş sonrasında ise ilk uydu Sputnik uzaya gönderil- II. Kafkasya'da istikrarın sağlanmasına katkı sağlamak
miştir.
III. SSCB'nin dağılmasıyla kurulan bağımsız devletleri top-
Bu yenilikleri gerçekleştiren devletler aşağıdakilerden raklarına katmak
hangisidir?
Yukarıdaki durumlardan hangileri, Türkiye'nin Kafkas-
A) İngiltere – SSCB B) Japonya – SSCB ya'ya yönelik politikaları arasında gösterilebilir?
C) İngiltere – ABD D) Fransa – ABD A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
E) ABD – SSCB D) II ve III E) I, II ve III
73. A 74. E 75. C 76. D 77. B 78. E 79. C 80. C 81. C 82. A 83. C 84. A 85. B 86. C 87. E 88. B 89. D 90. C 91. E 92. D 93. E 94. D 95. E 96. C
49. D 50. C 51. E 52. D 53. A 54. D 55. E 56. A 57. A 58. E 59. A 60. C 61. B 62. D 63. B 64. B 65. E 66. E 67. B 68. B 69. E 70. E 71. B 72. D
Cevaplar
25. D 26. E 27. E 28. C 29. D 30. A 31. C 32. B 33. A 34. D 35. D 36. D 37. C 38. E 39. A 40. B 41. D 42. A 43. B 44. A 45. D 46. C 47. C 48. E
9. B 10. C 11. A 12. D 13. B 14. B 15. C 16. C 17. B 18. A 19. B 20. D 21. B 22. B 23. E 24. C 8. E 7. D 6. C 5. C 4. D 3. D 2. D 1. A

Lys Tarih PDF

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Lys Tarih PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LYS // TARİH FÖY NO

D) Kutluk Bilge Kül E) Bumin A) I. Selim

2. Osmanlı Devleti'nin Gerileme Döneminde Tuna Nehri

3. I. Mahmut Dönemi'nde gerçekleştirilen ıslahat çalış-

LYS Tarih Planlı Ders Föyü 1

7. I. Cülus 10. Türkiye'de "milli egemenlik" prensibinin fiilen gerçek-

8. III. Selim Dönemi'nde Viyana'ya gönderilen daimi Os-

B) Yusuf Agah Efendi II. yabancı sözcükleri Türkçeleştirmeleri

C) Ratıp Efendi III. göçebe bir yaşam sürdürmeleri

D) Katip Çelebi gibi niteliklerinden hangileri, ulusçu bir anlayışı be-

9. Lozan Barış Antlaşması'ndan sonra Türkiye'deki yabancı

E) Yabancı okullarda din bilgisi eğitiminin yasaklandığı D) II ve III E) I, II ve III

2 LYS Tarih Planlı Ders Föyü

17. I. Ahmet döneminde veraset anlayışında değişiklik yapıl-

D) IV. Murat zamanında köklü değişiklikler yapılmıştır.

15. Avrupa'da yaşanan;

III. 1848 İhtilalleri A) Horasan

LYS Tarih Planlı Ders Föyü 3

20. I. Tevhid-i Tedrisat Kanunu

durumlarından hangilerinin ilk kez yaşanmasına ne- B) Bacıyan-ı rum

D) I ve III E) I, II ve III E) Ahiyan-ı Rum

4 LYS Tarih Planlı Ders Föyü

II. Irak sınırı, I. siyasi

III. Güney (Suriye) Sınırı II. kültürel

konularından hangilerinde Misak-ı Milli'ye uygun ka- III. ekonomik

D) I ve II E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

27. Tarih öncesi süreçten itibaren insanoğlunun ihtiyaçları ve

A) Takvimin bulunması A) Milli iradeyi üstün tutma

LYS Tarih Planlı Ders Föyü 5

• Milli cemiyetlerin kurulması, A) Sefaret

35. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Geç Dönem mimari

A) Piri Reis B) İshak Paşa Sarayı

B) Katip Çelebi C) Yıldız Sarayı

C) Molla Fenari D) Mostar Köprüsü

D) Seyd-i Ali Reis E) Levent Kışlası

33. Küçük yaşta esir veya satın alınan gençlerden oluşan

A) İkta Askerleri • Emir ünvanının kullanılması

B) Gulam Ordusu gelişmelerinin aşağıdaki hangi devletle ilişkili olduğu

6 LYS Tarih Planlı Ders Föyü

41. Osmanlı Kuruluş Dönemi'nde Haçlılarla yapılan ilk sa-

42. Türklerde kurultay bir danışma meclisi olarak kendini da-

LYS Tarih Planlı Ders Föyü 7

A) Devletin bağımsızlığını sağlama A) Medeniyetler arası etkileşim yaşanmıştır.

E) Hoşgörünün yaygınlaştırılmasında D) Doğu kültürü, batı kültürleri üzerinde etkili olmuştur.

47. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Anadolu'da başlayan iş-

45. Atatürk'ün "Türk milletini muasır medeniyetler seviyesi-

8 LYS Tarih Planlı Ders Föyü

53. Aşağıdaki Türk - İslam devletlerinden hangisi, ordu-

54. Osmanlı Devleti'nde kadın, çocuk ve yaşlıların korunma-

LYS Tarih Planlı Ders Föyü 9

II. uygulanması ve anlaşılmasının kolay olması A) Londra Konferansı

D) II ve III E) I, II ve III E) Ankara Antlaşması

10 LYS Tarih Planlı Ders Föyü

61. Mondros Ateşkes Antlaşması'nın ağır koşullarının 64. I. Avusturya

65. • Rusya'nın, İsveç Kralı XII. Şarl'ı takip ederek Osmanlı

62. I. İngiltere • Osmanlı Devleti'nin 1700 İstanbul Antlaşmasıyla Rus-

A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III B) Çeşme

D) II ve III E) I, II ve III C) Prut

66. Aşağıda verilen antlaşmalardan hangisinin karşısın-

A) El-Ariş Antlaşması Fransa'nın Mısır'ı boşaltması

LYS Tarih Planlı Ders Föyü 11

67. Orta Asya Türk devletlerinde uygulanan; 70. Köktürklerin;

D) I ve III E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

68. Aşağıdakilerden hangisi, ilk Türk devletlerinde devlet

LYS // TARİH FÖY NO