BAB 1 KAEDAH SAINTIFIK

1.1 Peralatan Perlindungan Diri 1.2 Pembuangan Bahan Sisa

1. Peralatan perlindungan diri ialah kelengkapan yang 1. Terdapat 2 jenis bahan sisa iaitu:
diperlukan untuk memberi perlindungan kepada pemakainya i. Bahan sisa boleh dibuang ke dalam singki
daripada bahaya. ii. Bahan sisa tidak boleh dibuang ke dalam singki
 Peralatan perlindungan diri dan fungsinya.
Alat Fungsi  Bahan Sisa
Gogal Melindungi mata daripada terkena percikan api [i]. [ii].
dan bahan kimia berbahaya seperti: asid, bromin, Bahan sisa boleh dibuang ke Bahan sisa tidak boleh dibuang ke
ammonia dan logam reaktif. dalam singki dalam singki
Topeng Melindungi mulut dan hidung daripada terhidu
muka bahan kimia yang sengit dan mudah meruap serta Bahan cecair atau larutan dengan Bahan yang boleh menyebabkan
debu kepekatan yang rendah iaitu; pencemaran alam dan berbahaya
Sarung Melindungi tangan daripada bahan kimia nilai pH antara 5 hingga 9 kepada hidupan
tangan berbahaya.
Baju Melindungi badan dan kerosakan pada pakaian. Contoh: Contoh:
makmal Asid lemah [pH5/pH6], Bahan sisa pepejal,
Kasut Melindungi kaki daripada tumpahan bahan kimia Larutan bahan neutral [pH7] Bahan dengan nilai pH kurang
bertutup dan serpihan kaca. Alkali lemah [pH8/pH9] daripada 5 [Asid kuat] atau lebih
dari 9 [Alkali kuat]
 Peralatan Perlindungan Diri di dalam Makmal
Peralatan
Sebatian pelarut organik,
Fungsi
Bahan kimia [gris, minyak,cat
Keselamatan Melindungi pengguna dan kawasan sekitar
minyak, hidrogen peroksida]
biologi daripada patogen
Bahan toksik,
Kabinet aliran Menyediakan keadaan yang
Logam berat,
laminar steril/mengelakkan kontaminasi semasa
Bahan sisa organik,
menjalankan aktiviti berkaitan dengan
Bahan buangan radioaktif,
mikrobiologi.
Bahan meruap,
Kebuk wasap Untuk menjalankan eksperimen yang Bahan reaktif.
menggunakan bahan yang mudah meruap,
mudah terbakar, beracun, mengakis atau
2. Cara pelupusan bahan kimia toksik:
berbau
i. Rawat sisa sebelum dibuang.
Penyiram Membersihkan dan membilas bahagian badan ii. Simpan di dalam bekas bertutup dan berlabel.
kecemasan atau pakaian yang terkena bahan kimia
dengan segera  Mengurus Bahan Sisa Biologi
Pembilas mata Membilas dan mencuci mata yang terkena 1. Bahan sisa biologi merangkumi bahan buangan biologi yang
bahan kimia dengan segera boleh menimbulkan kemudaratan/bahaya biologi.
 2. Contoh:
Bahan kumuhan, tisu/bangkai, medium kultur, bekas plastik,  Langkah-langkah dalam Prosedur Operasi Standard Pelupusan
kaca dan sarung tangan. Bahan Sisa Biologi.
3. Bahan sisa biologi diurus dengan menggunakan Prosedur Langkah 1
Operasi Standard [POS]  Lakukan pengasingan sisa di puncanya dengan betul

Langkah 2
 Kategorikan bahan sisa:
 Prosedur Operasi Standard Pelupusan Bahan Sisa Biologi. Kategori A - Disimpan sementara di tempat yang selamat.
Kategori B - Dimasukkan ke dalam beg autoklaf kalis bocor dan
Kategori Kategori Kategori Kategori Kategori diautoklaf [suhu 1210C,
bahan A B C D tekanan 15 psi, 20 minit].
sisa Kategori C - Dibungkus dengan cermat dan disimpan sementara di
Jenis Peralatan Pepejal tidak Bangkai, Cecair dalam penyejuk beku.
bahan tajam tajam organ
sisa Langkah 3
biologi  Sisa yang telah dinyahkontaminasi dimasukkan ke dalam beg
Contoh:  Picagari Sarung Haiwan  Darah biobahaya.
 Jarum tangan makmal Serum
Bilah Tisu  Haiwan Langkah 4
skalpel  Medium uji kaji  Sisa yang telah dibungkus dilabelkan dan dimasukkan ke dalam
kultur tong biobahaya.
Pengurus Masukkan Bungkus Dibalut Dinyahkonta  Tong biobahaya disimpan sementara dalam keadaan selamat,
an ke dalam dan di dalam minasi terkawal dan
sisa bekas khas masukkan ke bahan secara autoklaf disejukkan sebelum pelupusan berpusat dijalankan.
biologi (bekas sisa dalam beg enyerap
 Langkah Mengurus Kemalangan di dalam Makmal
tajam) plastik (kertas tisu), Dilupuskan
biobahaya dibungkus secara 1. Kemalangan di dalam makmal boleh berlaku disebabkan oleh
Tidak rapi terus ke dalam kecuaian, kelalaian, kejadian di luar jangkaan atau kurang
Diautoklaf Diautoklaf di dalam sistem kemahiran dan pengetahuan dalam pelaksanaan eksperimen sains.
dan beg kumbahan
Bekas Dimasukkan plastik melalui singki 2. Kemalangan tumpahan bahan kimia;
disimpan di ke dalam biobahaya makmal atau [i] Segera memberitahu guru atau pembantu makmal
tempat yang tong dan disejuk tandas. [ii Jadikan kawasan tumpahan sebagai kawasan larangan
selamat biobahaya beku ]
sebelum sebelum [ii Sekat tumpahan daripada me rebak menggunakan pasir untuk
dilupuskan dilupuskan i] membentuk sempadan
[iv Kaut tumpahan bahan kimia.
 ] Jenis
Jenis Alat Pemadam
[v Buang dengan selamat Kebakara Penerangan
Kebakaran
] n
3. Kemalangan tumpahan merkuri; Kelas A Pepejal mudah terbakar  Air
[i] Segera memberitahu guru atau pembantu makmal seperti kayu, kertas,kain dan  Buih
[ii Jadikan kawasan tumpahan sebagai kawasan larangan sebarang bahan mudah  Serbuk kering
] terbakar
[ii Tabur serbuk sulfur untuk menutupi tumpahan Jenis cecair seperti petrol,  Buih
i] Kelas B kerosin, diesel, cat, varnis  Serbuk kering
[iv Hubungi Jabatan Bomba dan lain -lain  Karbon dioksida
] Gas seperti gas LPG, LNG, Serbuk kering
Kelas C
oksigen dan lain-lain  Karbon dioksida
Amaran:
Kelas D Logam seperti magnesium, Serbuk kering
Merkuri adalah toksik.
aluminium, natrium, kalium
Boleh menyerang sistem saraf, saluran pencernaan, sistem pembiakan
dan sebagainya
dan ginjal.
Kelas E Peralatan elektrik Serbuk kering
 Karbon dioksida
1.3 Pemadam Kebakaran
Kelas F Lemak dan minyak masak  Serbuk kering
 Karbon dioksida
 Jenis pemadam kebakaran, warna label dan jenis kebakaran
1. Alat pemadam kebakaran ialah sejenis alat yang digunakan
untuk mengawal atau memadamkan kebakaran. 5 Alat pemadam kebakaran lain adalah seperti:
2. Alat pemadam kebakaran dikelaskan berdasarkan medium . Pemadam kebakaran jenis ABC, selimut kebakaran, pasir dan air.
pemadam kebakaran. [a]. Pemadam api ABC [b]. Selimut kebakaran
3. Terdapat 4 jenis pemadam kebakaran yang biasa digunakan, iaitu:  Boleh digunakan untuk  Diperbuat daripada dua
Jenis Air Buih Karbon Serbuk kering semua jenis lapisan
dioksid kebakaran kecuali gentian kaca
a kebakaran
Warna Mera Krim atau Putih Hitam Biru disebabkan logam dan gas  Mampu memadamkan api
label h yang yang kecil
Jenis Bahan Bahan pepejal Gas [C] Semua jenis tidak memungkinkan atau sederhana yang sudah
Kebakar pepej [A] Elektri ledakan dipadamkan oleh air
an al [A] Cecair [B] k [E]
 Tidak berbahaya kepada  Memadamkan api pada
Gas [C]
manusia badan
4. Jenis kebakaran, punca dan jenis alat pemadam kebakaran dan haiwan mangsa dengan
menyelimuti badan
  Tidak mencemarkan tanah mangsa  Ratakan semburan ke seluruh sumber api
dengan
 Mudah diselenggara menggerakkan muncungnya dari sisi ke
sisi
 Kelembapan yang
dihasilkan adalah 2. Menjalankan audit alat pemadam kebakaran di sekolah penting
lebih lama, justeru untuk memastikan alat dapat berfungsi dengan baik sekiranya
menghalang api berlaku kebakaran.
daripada merebak semula
Maklumat yang perlu diaudit adalah seperti berikut:
6 Pasir boleh digunakan untuk memadam kebakaran awal. [a] Jenis pemadam kebakaran
. [b] Tarikh luput
7 Air digunakan untuk memadam kebakaran kecuali kebakaran [c] Bacaan tekanan pada pemadam kebakaran
. yang berpunca daripada minyak. [d] Bilang pemadam kebakaran mengikut jenis
[e] Lokasi alat pemadam kebakaran dalam pelan laluan
 Kaedah Penggunaan Pemadam Kebakaran kecemasan sekolah
1.  Senarai Semak Ringkas Panduan Keselamatan Kebakaran
Langkah 1
 Tanggalkan pin keselamatan  Memasang alat pengesan asap.
 Pastikan alat pemadam kebakaran  Pastikan ada pelan kecemasan dan laluan kecemasan dari
ditegakkan setiap bilik dan
Langkah 2 semua penghuni tahu serta telah berlatih
 Halakan muncung alat pemadam
menggunakannya.
 Gunakan mentol yang sepadan dengan watt lampu.
kebakaran ke  Perkakasan elektrik yang menghasilkan haba diletak
pangkal api. sekurang-kurangnya
 Pastikan berada pada jarak 2.0-2.5 meter 1-meter dari tirai, perabot dan apa-apa peralatan yang
dari api mudah terbakar.
 Elakkan mengecas peralatan elektronik di atas katil atau
Langkah 3 tanpa
 Tekan picu/pemicit atas alat pemadam. Pengawasan.
 Periksa pendawaian elektrik dari masa ke masa untuk
mengenal pasti dan
mengatasi kerosakan atau kebakaran akibat litar pintas.
 Elakkan membuat penyambungan atau membebankan litar
elektrik.
 Letakkan mancis dan pemetik api di tempat yang tinggi
Langkah 4 supaya tidak boleh
 dicapai oleh kanak-kanak.
 Bekas-bekas yang mengandungi cecair mudah terbakar
hendaklah
disimpan di tempat yang jauh dan selamat daripada
punca api dan kanak-
kanak.
 Anda disyorkan meletakkan satu unit alat pemadam
kebakaran jenis
serbuk kering ataupun jenis ABC di rumah.