Kultura doby oświecenia w Rzeczypospolitej

I. Źródła idei oświeceniowych w Polsce

1. Rozpowszechnianie myśli oświeceniowej przez mieszczan protestanckich
i masonerię
2. Działalność polskich instytucji naukowych
– Collegium Nobilium (od 1740 r.)
– Biblioteki Załuskich (od 1747 r.)
– „Monitor” – pierwszy polski oświeceniowy periodyk
3. Mecenat Stanisława Augusta Poniatowskiego
– obiady czwartkowe
– finansowanie zakupów dzieł artystycznych
– finansowanie działalności literackiej i naukowej
II. Sztuka
1. Malarstwo klasycystyczne
a. Marcello Bacciarelli
– portrety Stanisława Augusta Poniatowskiego
– sceny z historii Polski (np. Traktat chocimski)
b. Canaletto
– widoki Warszawy: Widok Warszawy od strony Pragi
– sceny z historii Polski – Pole elekcyjne na Woli
c. Jan Piotr Norblin
– sceny z historii Polski
– współczesne mu wydarzenia – Wieszanie zdrajców
2. Architektura klasycystyczna w Polsce
a. Belweder w Warszawie
b. teatr wielki w Warszawie
3. Nurt klasycystyczny literatury oświeceniowej
a. Franciszek Bohomolec
– komediopisarz
b. Stanisław Trembecki 
– bajki
– poematy polityczne
c. Adam Naruszewicz
– ody i satyry
– Historia narodu polskiego – dzieło historiograficzne
d. Ignacy Krasicki
–  Monachomachia, czyli Wojna mnichów
– Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki
e. Jan Ursyn Niemcewicz
– Powrót Posła
 – Jan z Tęczyna
4. Nurt sentymentalny literatury oświeceniowej
a. Franciszek Karpiński
– sielanki (Laura i Filon)
– pieśni religijne i kolędy
b. Dionizy Kniaźnin
c. znaczenie ośrodka Izabeli Czartoryskiej w Puławach
III. Oświata i nauka
1. Działalność Stanisława Konarskiego
a. założenie Collegium Nobilium
b. reforma szkolnictwa pijarskiego
2. Założenie z inicjatywy Stanisława Augusta Poniatowskiego Szkoły
Rycerskiej – 1765 r.
3. Komisja Edukacji Narodowej
a. została powołana w 1773 r.  przez sejm rozbiorowy
b. przekazano jej majątek pojezuicki
c. objęła swoim nadzorem wszystkie szkoły poza seminariami duchownymi
i Szkołą Rycerską
d. utworzenie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych
e. działalność
– Adama Kazimierza Czartoryskiego
– Ignacego Potockiego
– Hugona Kołłątaja
4. Osiągnięcia naukowe polskiego oświecenia
a. rozwój nauk ścisłych na uniwersytetach w Krakowie i Wilnie
– chemia – Jędrzej Śniadecki
– matematyka – Jan Śniadecki
– fizyka – Samuel Chróścikowski
– przyroda – ksiądz Krzysztof Kluk – systematyka polskiej roślinności
według Linneusza
b. badania genealogiczne – Stanisław Staszic
c. historia – Adam Naruszewicz