Right and left-handedness in humans
Vì sao phần lớn chúng ta thuận tay phải?
Why do humans, virtually alone among
all animal species, display a distinct left
or right-handedness? Not even our
closest relatives among the apes
possess such decided lateral
asymmetry, as psychologists call it.
Yet about 90 per cent of every human
population that has ever lived appears
to have been right-handed.
Professor Bryan Turner at Deakin
University has studied the research
literature on left-handedness and
found that handedness goes with
sidedness.
So nine out of ten people are right-
handed and eight are right-footed.
He noted that this distinctive
asymmetry in the human population is
itself systematic.
Humans think in categories: black and
white, up and down, left and right.
It’s a system of signs that enables us to
categorise phenomena that are
essentially ambiguous.
Research has shown that there is a
genetic or inherited element to
handedness.
Tạ i sao con ngườ i, gần như là loà i duy
nhấ t trong tấ t cả cá c loà i độ ng vậ t, thể
hiện riêng biệt việc thuậ n tay trá i hay
tay phả i? Ngay cả họ hàng gầ n nhấ t vớ i
chú ng ta là loà i khỉ cũ ng khô ng có tính
phi đối xứng mộ t bên như vậ y - theo
cá ch gọ i củ a cá c nhà tâ m lý họ c.
Tuy nhiên, khoả ng 90 phầ n tră m loà i
ngườ i chú ng ta có vẻ thuậ n tay phả i
hơn.
Giá o sư Bryan Turner tạ i Đạ i họ c Deakin
đã nghiên cứ u cá c tài liệu nghiên cứu
về thuậ n tay trá i và thấ y rằ ng tay thuậ n
cũ ng đi kèm vớ i thuậ n mộ t bên.
Vì vậ y, trong số mườ i ngườ i thì có 9
ngườ i thuậ n tay phả i và 8 ngườ i thuậ n
châ n phả i.
Ô ng Turner cũ ng lưu ý rằ ng tính phi đố i
xứ ng đặc biệt nà y ở loà i ngườ i là do
bả n thâ n chú ng ta đượ c sắ p xếp có hệ
thống như vậ y.
Loà i ngườ i chú ng ta suy nghĩ theo từ ng
phâ n loạ i khá c nhau như đen và trắ ng,
lên xuố ng, trá i phả i.
Đó là 1 mộ t hệ thố ng ký hiệu cho phép
chú ng ta phân loại cá c hiện tượ ng mà
cơ bản cò n hơi mập mờ.
Nghiên cứ u cũ ng chỉ ra rằ ng việc thuậ n
tay có liên quan đến yếu tố di truyền
hay thừa kế gene.
But while left-handedness tends to run
in families, neither left nor right
handers will automatically produce off-
spring with the same handedness; in
fact about 6 per cent of children with
two right-handed parents will be left-
handed.
However, among two left-handed
parents, perhaps 40 per cent of the
children will also be left-handed.
With one right and one left-handed
parent, 15 to 20 per cent of the
offspring will be left-handed.
Even among identical twins who have
exactly the same genes, one in six pairs
will differ in their handedness.
What then makes people left-handed if
it is not simply genetic? Other factors
must be at work and researchers have
turned to the brain for clues.
In the 1860s the French surgeon and
anthropologist, Dr Paul Broca, made
the remarkable finding that patients
who had lost their powers of speech as
a result of a stroke (a blood clot in the
brain) had paralysis of the right half of
their body.
He noted that since the left hemisphere
of the brain controls the right half of the
body, and vice versa, the brain damage
must have been in the brain’s left
hemisphere.
Psychologists now believe that among
right-handed people, probably 95 per
Nhưng trong khi thuậ n tay trá i có xu
hướ ng di truyền thì cả nhữ ng ngườ i
thuậ n tay phả i hay tay trá i sẽ tự độ ng
sinh ra nhữ ng thế hệ (con cái) cũ ng
thuậ n tay giố ng họ mà trên thự c tế có
khoả ng 6 phầ n tră m trẻ em có cả hai cha
mẹ đều thuậ n tay phả i nhưng chú ng lạ i
thuậ n tay trá i.
Tuy nhiên, nếu cả hai bố mẹ đều thuậ n
tay trá i thì có thể có 40 phầ n tră m trẻ
em cũ ng sẽ đượ c thuậ n tay trá i.
Vớ i nếu mộ t trong hai ngườ i ba hay mẹ
thuậ n tay trá i thì sẽ có từ 15 đến 20
phầ n tră m trẻ sinh ra sẽ thuậ n tay trá i.
Ngay cả trong số cá c cặ p song sinh
giống nhau tứ c là có gene di truyền
giố ng hệt nhau, thì trong 6 cặ p sẽ có 1
cặ p khô ng thuậ n tay giố ng nhau.
Vậ y điều gì là m cho ngườ i thuậ n tay trá i
nếu nó khô ng phả i đơn giả n là do di
truyền? Cá c nhâ n tố khá c cũ ng cầ n phả i
đượ c xem xét đến và cá c nhà nghiên cứ u
về nã o bộ đã tìm ra đượ c cá c manh mối.
Trong nhữ ng nă m 1860, bá c sĩ phẫ u
thuậ t, nhà nhân chủng học ngườ i Phá p,
tiến sĩ Paul Broca, đã có nhữ ng phá t
hiện đá ng chú ý là nhữ ng bệnh nhâ n bị
mấ t khả năng nó i do đột quỵ (mộ t cục
máu đông trong nã o) thườ ng bị liệt
nử a bên phả i cơ thể củ a họ .
Ô ng cũ ng nó i rằ ng bở i vì bán cầu não
trá i điều khiển nử a bên phả i cơ thể, và
ngượ c lạ i nên cá c tổ n thương nã o như
trên phả i nằ m trong bá n cầ u nã o trá i.
Hiện nay cá c nhà tâ m lý họ c tin rằ ng
trong số nhữ ng ngườ i thuậ n tay phả i, có
cent have their language centre in the
left hemisphere, while 5 percent have
right sided language.
Left-handers, however, do not show the
reverse pattern but instead a majority
also have their language in the left
hemisphere.
thể có 95% ngườ i có trung tâ m ngô n
ngữ nằ m ở bá n cầ u nã o trá i, trong khi
5% trong số đó có vù ng ngô n ngữ ở bá n
cầ u nã o phả i.
Tuy nhiên, ngườ i thuậ n tay trá i, khô ng
cho thấ y mộ t mẫu ngược lại trên mà
thay và o đó đa số họ có vù ng ngô n ngữ
ở bá n cầ u nã o trá i.

Some 30 per cent have right Khoả ng 30 phầ n tră m ngườ i tay trá i có
hemisphere language. vù ng ngô n ngữ ở bá n cầ u nã o phả i.

Dr Brinkman, a brain researcher at the Tiến sĩ Brinkman, mộ t nhà nghiên cứ u

Australian National University in nã o tạ i Đạ i họ c Quố c gia Australia ở
Canberra, has suggested that evolution Canberra, đã gợ i ý rằ ng sự tiến hóa củ a
of speech went with right-handed khả nă ng nó i ở ngườ i có liên quan đến
preference. việc thuận (ưu tiên, yêu thích) tay
phả i.
According to Brinkman, as the brain Theo Brinkman, khi bộ nã o phát triển,
evolved, one side became specialised mộ t bên nã o đã thà nh chuyên mô n hoá
for fine control of movement (necessary để kiểm soá t cá c hoạ t độ ng cơ thể tố t
for producing speech) and along with hơn (cầ n thiết cho việc nó i) và cù ng vớ i
this evolution came right-hand sự tiến hó a nà y là sự ưu thế củ a việc
preference. thuậ n bên phả i.

According to Brinkman, most left- Theo Brinkman, hầ u hết ngườ i thuậ n

handers have left hemisphere
dominance but also some capacity in
the right hemisphere.
She has observed that if a left-handed
person is brain-damaged in the left
hemisphere, the recovery of speech is
quite often better and this is explained
by the fact that left-handers have a
more bilateral speech function.
In her studies of macaque monkeys,
Brinkman has noticed that primates
(monkeys) seem to learn a hand
preference from their mother in the
tay trá i thườ ng phát triển phần lớn
(thống trị) bá n cầ u trá i mặ c dù cũ ng có
một phần (sức chứa) ở bá n cầ u nã o
phả i.
Cô Brinkman đã quan sá t và thấ y rằ ng
nếu mộ t ngườ i thuậ n tay trá i bị tổ n
thương nã o ở bá n cầ u nã o trá i thì cơ hộ i
phụ c hồ i khả năng nó i là tố t hơn và điều
nà y giả i thích vì sao trong thự c tế nhữ ng
ngườ i thuậ n tay trá i có khả nă ng nó i
song ngữ tố t hơn ngườ i thuậ n tay phả i.
Trong cá c nghiên cứ u về loà i khỉ khổng
lồ, Brinkman đã nhậ n thấ y rằ ng loà i
linh trưởng (loà i khỉ) dườ ng như họ c
cá ch dù ng thuậ n tay từ mẹ củ a chú ng
first year of life but this could be one
hand or the other.
In humans, however, the specialisation
in function of the two hemispheres
results in anatomical differences: areas
that are involved with the production of
speech are usually larger on the left side
than on the right.
Since monkeys have not acquired the
art of speech, one would not expect to
see such a variation but Brinkman
claims to have discovered a trend in
monkeys towards the asymmetry that is
evident in the human brain.
Two American researchers, Geschwind
and Galaburda, studied the brains of
human embryos and discovered that
the left-right asymmetry exists before
birth.
But as the brain develops, a number of
things can affect it.
Every brain is initially female in its
organisation and it only becomes a male
brain when the male foetus begins to
secrete hormones.
Geschwind and Galaburda knew that
different parts of the brain mature at
different rates; the right hemisphere
develops first, then the left.
Moreover, a girl’s brain develops
somewhat faster than that of a boy.
So, if something happens to the brain’s
development during pregnancy, it is
trong nă m đầ u tiên củ a cuộ c số ng
nhưng việc thuậ n tay có thể là tay trá i
hay tay phả i.
Tuy nhiên, ở ngườ i việc chuyên biệt
hoá cá c chứ c nă ng ở 2 bá n cầ u nã o dẫ n
đến sự khá c biệt giải phẫu về: cá c khu
vự c có liên quan vớ i việc tạ o tiếng nó i ở
phía bên trá i thườ ng lớ n hơn hơn so vớ i
bên phả i.
Vì loà i khỉ khô ng đạt được trình độ nó i
như con ngườ i nên chú ng ta sẽ khô ng
mong đợ i để thấ y mộ t sự thay đổi như
vậ y nhưng Brinkman tuyên bố đã phá t
hiện ra mộ t xu hướ ng về sự phi đố i
xứ ng ở loà i con khỉ mà đượ c xem là điều
hiển nhiên trong bộ nã o con ngườ i.
Hai nhà nghiên cứ u ngườ i Mỹ,
Geschwind và Galaburda, đã nghiên cứ u
bộ nã o củ a phôi thai ngườ i và phá t hiện
ra rằ ng sự phi đố i xứ ng trá i-phả i tồ n tạ i
nà y trướ c khi sinh.
Nhưng khi bộ nã o phá t triển thì mộ t số
thứ có thể ả nh hưở ng đến nó .
Mỗ i nã o ban đầ u đượ c tổ chứ c là giố ng
cá i và nó chỉ trở thà nh bộ nã o giố ng đự c
khi cá c thai nhi nam bắ t đầ u tiết ra
kích thích tố .
Geschwind và Galaburda biết rằ ng cá c
bộ phậ n khá c nhau củ a nã o trưở ng
thà nh ở cá c mứ c độ khá c nhau; bá n cầ u
nã o phả i phá t triển đầ u tiên, sau đó là
bá n cầ u nã o trá i.
Hơn nữ a, bộ nã o củ a bé gá i sẽ phá t triển
hơi nhanh mộ t tí so vớ i bé trai.
Vì vậ y, nếu có điều gì xả y ra đố i sự phá t
triển củ a nã o bộ khi mang thai, thì có
more likely to be affected in a male and nhiều khả năng nã o bị ả nh hưở ng ở
the hemisphere more likely to be giố ng đự c và phầ n bá n cầ u nhiều khả
involved is the left. nă ng bị liên quan là bên trá i.

The brain may become less lateralised
and this in turn could result in left-
handedness and the development of
certain superior skills that have their
origins in the left hemisphere such as
logic, rationality and abstraction.
Bộ nã o có thể trở nên ít phát triển một
bên hơn và điều nà y có thể dẫ n đến việc
thuậ n tay trá i và sự phá t triển cá c kỹ
nă ng vượt trội nhấ t định có nguồ n gố c
từ bá n cầ u trá i như logic, tính hợp lý và
trừu tượng.

It should be no surprise then that Do đó chú ng ta sẽ khô ng nên ngạ c nhiên

among mathematicians and architects, khi thấ y trong số cá c nhà toá n họ c và
left-handers tend to be more common kiến trú c sư thì ngườ i thuậ n tay trá i có
and there are more left-handed males xu hướ ng phổ biến hơn và nam giớ i
than females. thuậ n tay trá i nhiều hơn nữ giớ i.

The results of this research may be Cá c kết quả củ a nghiên cứ u này có thể
some consolation to left-handers who sẽ an ủi phầ n nà o cho ngườ i thuậ n tay
have for centuries lived in a world trá i vố n phả i số ng trong mộ t thế giớ i
designed to suit right-handed people. đượ c thiết kế phù hợ p cho ngườ i thuậ n
tay phả i hà ng thế kỷ nay.
However, what is alarming, according to Tuy nhiên, theo ô ng Charles Moore, mộ t
Mr Charles Moore, a writer and nhà văn và nhà bá o, thì thì cá ch mà
journalist, is the way the word “right” chú ng ta đang dù ng từ "right"
reinforces its own virtue. (phả i/đú ng) để củ ng cố tác dụng củ a nó
là đá ng bá o độ ng.
Subliminally, he says, language tells Ô ng nó i rằ ng theo tiềm thức thì ngô n
people to think that anything on the ngữ sẽ hướ ng chú ng ta nghĩ rằ ng bấ t cứ
right can be trusted while anything on cá i gì ở bên phả i là có thể đượ c tin
the left is dangerous or even sinister. tưở ng trong khi bấ t cứ cá i gì trên trá i là
nguy hiểm hoặ c thậ m chí mang điềm
xấu.
We speak of left-handed compliments Chú ng ta hay dù ng nhữ ng lờ i lẽ xú c
and according to Moore, “it is no phạ m nhữ ng ngườ i thuậ n tay trá i và
coincidence that left-handed children, theo Moore, "khô ng phả i ngẫu nhiên
forced to use their right hand, often mà cá c trẻ thuậ n tay trá i buộ c phả i sử
develop a stammer as they are robbed dụ ng tay phả i củ a mình và chú ng
of their freedom of speech”. thườ ng nói lắp bắp do chú ng bị cướ p đi
quyền tự do ngô n luậ n".
However, as more research is Tuy nhiên, khi chú ng ta thực hiện nhiều
undertaken on the causes of left-
handedness, attitudes towards left-
handed people are gradually changing
for the better.
Indeed when the champion tennis
player Ivan Lendl was asked what the
single thing was that he would choose in
order to improve his game, he said he
would like to become a lefthander.
cuộ c nghiên cứ u về nguyên nhân củ a
thuậ n tay trá i thì thá i độ đố i vớ i ngườ i
thuậ n tay trá i sẽ dầ n dầ n thay đổ i theo
chiều hướ ng tố t hơn thô i.
Thậ t vậ y khi vậ n độ ng viên quầ n vợ t vô
địch Ivan Lendl khi đượ c hỏ i điều duy
nhấ t anh có thể chọ n để cả i thiện cá ch
chơi củ a mình là gì thì ô ng ấ y nó i rằ ng
ô ng muố n trở thà nh mộ t ngườ i thuậ n
tay trá i.