Professional Documents
Culture Documents
Nội dung
I. Một số thuật ngữ, khái niệm liên quan...................................................................2
II. Các định dạng Ebook..............................................................................................2
II.A. Các định dạng Ebook chính...................................................................................2
II.B. Một số định dạng Ebook khác...............................................................................4
Bảng tổng hợp so sánh các định dạng ebook...............................................................7
III. Giới thiệu một số công cụ tạo Ebook tiêu biểu.....................................................8
1. Ultimate eBook Creator......................................................................................8
2. Maestro..............................................................................................................8
3. Calibre.................................................................................................................9
4. Sigil......................................................................................................................9
5. Mobipocket Creator.........................................................................................10
6. Anthemion Software Jutoh..............................................................................10
7. iBooks Author...................................................................................................10
8. Kindle Writer....................................................................................................11
9. EBooksWriter....................................................................................................11
10. MePub Builder..................................................................................................11
11. Zinepal..............................................................................................................12
12. Liberio...............................................................................................................12
Danh sách định dạng hỗ trợ của các công cụ tạo Ebook phổ biến..........................12
Kết luận.....................................................................................................................14
Phụ lục: Danh sách link tham khảo các công cụ tạo Ebook......................................15
1
I. Một số thuật ngữ, khái niệm liên quan
- Công nghệ DRM:
Công nghệ DRM (Digital Rights Management) cho phép chủ sở hữu nội dung số như
nhạc, phim, sách, phần mềm... kiểm soát thông tin của họ bằng cách hạn chế số lượng sao
chép, thời gian sử dụng...
DRM hoạt động thế nào? DRM sẽ xáo trộn thông tin trong file để người sử dụng
không thể đọc được trừ khi có khóa mã hợp pháp. Các file nhạc DRM có thể được gửi qua
Internet nhưng trở nên vô dụng với những ai không trả tiền mua chúng.
Ai sử dụng DRM? Mạng chia sẻ file ngang hàng, công nghệ nén MP3 và sự phổ biến
của băng rộng không dây đã khiến nạn tải lậu tăng cao. Do đó, các xưởng phim nằm trong số
những công ty đầu tiên ứng dụng DRM cho định dạng DVD, tiếp đến là các hãng thu âm.
Một số công ty sản xuất CD cũng cho ra mắt sản phẩm chỉ có thể phát trực tiếp từ đĩa chứ
không thể copy vào máy tính.
Hạn chế của DRM? Một trong những vấn đề lớn là các công nghệ DRM không tương
thích với nhau, vì thế người sử dụng không nghe nhạc tải từ dịch vụ Napster trên iPod được.
Thay đổi nhà cung cấp nhạc hoặc máy nghe nhạc đồng nghĩa với việc những ca khúc mà họ
mua trước đó không còn hiệu lực.
- Định dạng Reflowable và Unreflowable:
Có 2 định dạng nội dung file ebook cơ bản: Reflowable và Unreflowable.
Reflowable là dạng tài liệu mà các chữ cái có thể phóng to, thu nhỏ, đổi font... để
hiển thị vừa vặn với màn hình thiết bị một cách dễ dàng. Nói một cách dễ hiểu, khi bạn
chỉnh lại kích cỡ của cửa sổ hiển thị thì các dòng chữ sẽ được tự động chỉnh lại sao cho phù
hợp với lề phải của trang văn bản, khi hết dòng thì tự động xuống dòng. Các định dạng dạng
này như HTML, EPUB, MOBI...
Unreflowable (hay còn gọi là Fixed-layout) là dạng tài liệu giữ nguyên được format,
giữ nguyên y xì trải nghiệm đọc trên mọi thiết bị, và rất tốt cho in ấn. Điển hình của định
dạng này là PDF.
Xu hướng tương lai đương nhiên là đọc trên nhiều thiết bị với kích cỡ màn hình khác
nhau nhiều, do đó Reflowable sẽ là chuẩn mực tốt.
2
II. Các định dạng Ebook
II.A.1. EPUB
Định dạng ePub (viết tắt của Electronic Publication) là một định dạng file chuẩn được
dùng cho việc lưu trữ và đọc ebook trên các thiết bị di động phát triển bởi International
Digital Publishing Forum (IDPF). Đây là định dạng được thiết kế sao cho những văn bản hiển
thị trên màn hình có thể được tối ưu hóa cho các thiết bị hiển thị cụ thể được sử dụng bởi
người đọc file ePub. Tiền thân của ePub chính là chuẩn Open eBook (OEB) đưa ra năm 1999.
Phiên bản Epub 2 được giới thiệu năm 2007, phiên bản Epub 3 ra đời năm 2011 với nhiều
cập nhật đáng kể.
Kiểu file: .epub
Đặc điểm chính:
- Dựa trên XHTML và XML: Epub 2 được xây dựng với XHTML 1.1 and CSS2, Epub 3
được xây dựng với XHTML5 và CSS3.
- Hỗ trợ định dạng Reflowable.
- Hỗ trợ DRM.
- Hỗ trợ nhúng siêu dữ liệu (metadata).
- Hỗ trợ nội dung âm thanh và video (phụ thuộc vào thiết bị hỗ trợ).
- Phiên bản Epub 3 có hỗ trợ định dạng công thức.
II.A.2. Mobipocket
Định dạng Mobipocket dựa trên các tiêu chuẩn Open eBook (OEB) sử dụng XHTML
và có thể bao gồm JavaScript, được sử dụng với bộ đọc riêng. Mobi ban đầu được thiết kế
dành cho các PDA và sau này là điện thoại thông minh. Sau khi mua lại công ty tạo ra định
dạng này, Amazon đã phát triển Mobi thành cơ sở cho các định dạng eBook dành riêng cho
Kindle. Mobi hỗ trợ quản lý đầy đủ các quyền quản lý tài sản kỹ thuật số (DRM), nhưng
những tài liệu Mobi chưa được mã hóa vẫn có thể được đọc tốt trên Kindle mà không gặp
bất cứ khó khăn nào.
Kiểu file: .prc; .mobi
Đặc điểm chính:
- Dựa trên XHTML.
- Hỗ trợ định dạng Reflowable.
- Có hỗ trợ DRM.
- Hỗ trợ nhúng siêu dữ liệu (metadata).
- Không hỗ trợ nội dung âm thanh và video.
3
II.A.3. Các định dạng Kindle
Kiểu file: .azw3; .azw; .kf8
Đây là các định dạng ebook độc quyền của Amazon, dựa trên định dạng MOBI. Có 4
định dạng là:
- AZW: Rất gần với định dạng MOBI, đôi khi có, đôi khi không hỗ trợ DRM. Công
nghệ DRM là duy nhất cho Amazon Kindle.
- AZW1: cũng là định dạng TPZ (Topaz), khác định dạng AZW ở chỗ có thể nhúng
kèm các font chữ trong chính file ebook. Định dạng này luôn có DRM.
- AZW4: AZW4 là một định dạng độc quyền của Amazon cho sách giáo khoa. Thực
chất nó là định dạng PDF trong một “vỏ bọc” PDB ( Palm Database File), và thường
sử dụng với DRM. “Vỏ bọc” đó cung cấp phương thức DRM tương tự như được
sử dụng trên định dạng Mobipocket của Kindle.
- KF8: (còn gọi là AZW3) là định dạng Kindle Fire của Amazon. Về cơ bản nó là định
dạng ePub đóng gói trong “vỏ bọc” PDB với DRM Amazon. Ngoài Kindle Fire, định
dạng này hiện tại đã được hỗ trợ bởi hầu hết các bộ đọc khác gần đây của
Amazon, trở thành định dạng chủ yếu cho hầu hết các thiết bị Amazon Kindle.
5
II.B.6. DjVU
Kiểu file: .djvu
DjVu là một định dạng chuyên để lưu trữ tài liệu từ máy quét ảnh. Nó bao gồm các
bộ nén tiên tiến tối ưu hóa cho hình ảnh màu thấp, chẳng hạn như tài liệu văn bản. Những
file riêng lẻ có thể chứa một hoặc nhiều trang. DjVu không thể hỗ trợ định dạng Reflowable.
Các hình ảnh chứa trang tài liệu được chia thành các lớp riêng biệt (ví dụ như ảnh
nhiều màu, độ phân giải thấp, lớp nền thì sử dụng nén lỏng (lossy), còn ảnh ít màu sắc, độ
phân giải cao, lớp cảnh thì dùng nén chặt (tighly)), mỗi ảnh nén được thực hiện bằng
phương pháp tốt nhất có thể. Định dạng được thiết kế để giải nén rất nhanh chóng, thậm
chí còn nhanh hơn so với các định dạng dựa trên vector.
Ưu điểm của DjVu là nó có thể dùng bản quét có độ phân giải cao (300-400 DPI), đủ
tốt cho cả việc đọc và in ấn trên màn hình, và lưu nó rất hiệu quả. Hàng vài chục ảnh quét
đen trắng độ phân giải 300 DPI có thể được lưu trữ ít hơn 1MB.
II.B.7. FictionBook
Kiểu file: .fb2
FictionBook là một định dạng ebook phổ biến dựa trên XML, được hỗ trợ bởi bộ đọc
miễn phí như FBReader, Okular, CoolReader, BeBook và STDU Viewer.
Khác với các định dạng ebook thường thấy, FictionBook chỉ bao gồm một file XML
duy nhất. Các ảnh được chuyển thành mã cơ số 64 và đặt bên trong thẻ <binary>, vì vậy kích
thước của ảnh được nhúng tăng lên khoảng 37%. Thông thường các file FictionBook được
lưu trữ dưới dạng nén Zip và hầu hết các phần cứng và phần mềm đọc đều có thể làm việc
trực tiếp với các file dạng nén đó. Các dữ liệu mô tả và dữ liệu thuần văn bản được lưu ở
đầu file, trong khi dữ liệu hình ảnh năng hơn được đặt cuối cùng. Điều này cho phép phần
mềm đọc có thể bắt đầu xử lý file FictionBook trước khi đọc hết toàn bộ file.
Theo định dạng này, tất cả các dữ liệu đặc tả (metadata) ebook, chẳng hạn như tên
tác giả, tiêu đề, và nhà xuất bản, cũng có mặt trong file ebook. Do đó định dạng này thuận
tiện cho việc xử lý tự động, lập chỉ mục và quản lý bộ sưu tập ebook. Đây cũng là điểm thuận
lợi để lưu trữ sách trong đó cho sau đó tự động chuyển đổi sang định dạng khác.
FictionBook hỗ trợ định dạng Reflowable, không hỗ trợ DRM.
6
Inc trước khi công ty này sáp nhập vào vào Apple. Do đó các định dạng được cho là mở và
nhiều người khác nhau đã viết bộ đọc cho nó.
Định dạng Newton không có hỗ trợ cho DRM hoặc mã hóa. Hỗ trợ liên kết nội bộ,
cho phép chèn nhiều bảng nội dung và các chỉ mục, cho phép nhúng hình ảnh, và thậm chí
hỗ trợ một số tính năng kịch bản tương tác.
Hỗ Hỗ trợ
Hỗ trợ Hỗ trợ Hỗ trợ
Kiểu Hỗ trợ Hỗ trợ Hỗ trợ trợ Chuẩ nhúng Hỗ trợ
Định dạng tương ngắt đánh
file DRM ảnh bảng âm n mở chú Video
tác dòng dấu
thanh giải
Yes/N Yes/N
EPUB .epub Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes(2)
o(1) o(1)
.
Mobipocke
prc, . Yes Yes Yes No Yes Yes No Yes Yes ?
t
mobi
.
Kindle azw, . Yes Yes Yes Yes Yes Yes No Yes Yes Yes
kf8
Portable
Yes/N
Document .pdf Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes Yes(3)
o(1)
Format
NOOK
.nook Yes Yes Yes Yes Yes Yes No Yes Yes Yes
Kids
iBooks .
Yes Yes Yes Yes Yes Yes No Yes Yes Yes
Author ibooks
BBeB .lrf; .lrx Yes Yes Yes Yes No Yes No Yes Yes Yes
Compiled
.chm No Yes Yes Yes No Yes No Yes Yes Yes
HTML
DAISY .zip No Yes Yes Yes Yes No Yes Yes Yes Yes
FictionBoo Yes/N
.fb2 No Yes No No Yes Yes Yes ? ?
k o(4)
7
Hỗ Hỗ trợ
Hỗ trợ Hỗ trợ Hỗ trợ
Kiểu Hỗ trợ Hỗ trợ Hỗ trợ trợ Chuẩ nhúng Hỗ trợ
Định dạng tương ngắt đánh
file DRM ảnh bảng âm n mở chú Video
tác dòng dấu
thanh giải
Book
Chú giải:
(1): Tùy thuộc bộ đọc.
(2): Phiên bản Epub 3.
(3): Nhúng flash.
(4): Hỗ trợ bảng trong phiên bản FictionBook 2.1, không hỗ trợ trong phiên bản 2.0.
8
- Amazon MOBI.
- EPUB (hợp chuẩn 100%).
- Văn bản dạng MS Word hoặc dạng PDF có bảng mục lục có liên kết.
2. Maestro
3. Calibre
5. Mobipocket Creator
7. iBooks Author
10
iBooks Author miễn phí hoàn toàn, chỉ chạy trên MacOS và sản phẩm của nó chỉ hỗ
trợ tốt nhất cho iPad mà thôi (định dạng ibooks). Bạn sẽ không tạo được ebook định dạng
epub để cho các thiết bị khác, đơn giản vì nó sẽ mất các hiệu ứng. iBooks Author cũng hỗ trợ
bạn xuất file dạng pdf, tuy nhiên nó cũng mất hết hiệu ứng và cũng không khác những
ebook thường khác.
iBooks Author có ưu điểm là đơn giản, tự động hóa các bước, không tốn nhiều công
sức. Với iBooks Author thì việc bạn cần làm là tập trung vào nội dung ebook mà thôi, tất cả
những công việc linh tinh khác như tạo chỉ mục, tạo link liên kết, tạo bảng giải mã ... đã
được tự động làm hết.
Với việc phát hành iBooks Author và cho phép người dùng cá nhân phát hành sách
trên iTunes Store, Apple đã có một bước đi rất hay. Động thái này giúp cho họ có thể kêu gọi
được nhiều nguồn hơn để làm phong phú thư việc sách điện tử của mình.
8. Kindle Writer
9. EBooksWriter
11
MePub Builder là công cụ tạo eBook định dạng EPUB đơn giản nhưng mạnh mẽ. Nó
giúp bạn tạo ra eBook EPUB một cách nhanh chóng và hiệu. Phần mềm này giúp xây dựng
ebook định dạng EPUB từ hình ảnh (jpg / bmp / png / .tiff / gif), PDF (pdf), MS Word (doc /
docx), Text (txt), HTML (html / htm), CHM (chm). Nó thậm chí còn bảo tồn các văn bản, cột,
bảng biểu, siêu liên kết, hình ảnh, đồ họa, và bố cục của tài liệu gốc trên ebook tạo ra. Đặc
biệt công cụ này cho phép chuyển đổi cả các file PDF đã được bảo vệ (không cho in và copy)
sang ebook ePub. Các file PDF cài đặt mật khẩu để mở cũng được chuyển sang ebook ePub.
11. Zinepal
12. Liberio
Ngoài các công cụ tạo ebook kể trên còn nhiều các công cụ khác có tính năng tương
đương, bao gồm cả các công cụ online. Một số ít các công cụ này có tích hợp sẵn công cụ
soạn thảo, biên tập còn lại là dưới dạng công cụ chuyển đổi từ các file (nguyên liệu) đầu vào
(HTML, PDF, DOC, TXT...). Phần lớn các công cụ đều hỗ trợ định dạng ePub là chuẩn mở và
phổ biến nhất hiện nay.
12
Danh sách định dạng hỗ trợ của các công cụ tạo Ebook phổ biến
Định dạng
Công cụ ePu Mob Kindl Noo iBook CH DjV HTM
PDF fb2 TXT
b i e k s M u L
Ultimate
Ye Ye Ye
eBook Yes Yes Yes Yes Yes Yes
s s s
Creator
Ye Ye
Maestro Yes Yes Yes Yes
s s
Ye Ye Ye
Calibre Yes Yes Yes Yes Yes Yes
s s s
Ye Ye
Sigil Yes Yes
s s
Mobipocke Ye Ye
Yes Yes Yes Yes
t Creator s s
Anthemion
Ye
Software Yes Yes Yes Yes Yes
s
Jutoh
iBooks Ye Ye
Yes Yes
Author s s
Kindle Ye Ye
Yes Yes Yes
Writer s s
Ebooks Ye Ye
Yes Yes Yes Yes
Writer s s
MePub Ye Ye
Yes Yes Yes
Builder s s
Ye Ye
Zinepal Yes Yes Yes Yes
s s
Ye Ye
Liberio Yes Yes Yes Yes Yes
s s
Ye Ye
3D Issue Yes Yes Yes Yes
s s
Ye Ye
Leanpub Yes Yes Yes Yes
s s
Ye Ye
Epubor Yes Yes Yes Yes Yes Yes
s s
DjVu Solo Yes
13
Kết luận
Cùng với sự phát triển đa dạng của ebook, của các loại hình thiết bị số và môi trường
ứng dụng, ngày càng có nhiều định dạng ebook ra đời. Trong đó có một số định dạng độc
quyền, dùng riêng cho một loại hình thiết bị hay dùng riêng cho một hãng nào đó. Các định
dạng theo chuẩn mở có xu hướng được sử dụng rộng rãi hơn và có nhiều công cụ hỗ trợ
hơn. EPUB chính là định dạng được sử dụng rộng rãi nhất hiện nay. Phiên bản ePub 3 ra đời
đã khắc phục được các hạn chế mà phiên bản cũ gặp phải.
Không tính đến các trình đọc ebook, chỉ riêng các phần mềm tạo ebook hiện có khá
nhiều, bao gồm cả công cụ chạy offline và online, loại miễn phí và có phí, loại mã nguồn mở
và mã đóng, trong đó nhiều phần mềm hỗ trợ các môi trường Windows, Linux, Mac. Điểm
chung nhất của các công cụ tạo ebook là đều hỗ trợ chuyển đổi giữa các định dạng ebook
phổ biến nhằm đáp ứng nhu cầu quảng bá ebook trên nhiều môi trường khác nhau.
Như vậy, người dùng có nhiều lựa chọn công cụ tạo ebook cho mình. Tuy nhiên, lựa
chọn công cụ nào là tùy thuộc vào tình huống tạo một ebook cụ thể, nói cách khác người
dùng cần xác định các định dạng của ebook cần tạo rồi mới chọn công cụ. Có thể dựa trên
một số thông tin sau:
- Các thiết bị mục tiêu hướng đến của ebook: Chẳng hạn, nếu ưu tiên hướng đến
độc giả là những người dùng các thiết bị của Apple thì cần phải dùng các định
dạng mà phổ biến với các thiết bị đó.
- Các đặc tính quan trọng nào trong ebook cần có: Có định dạng công thức toán
học không? Có nhúng âm thanh/ video không ? Có tương tác người dùng không ?
Có cần phương thức bảo vệ (DRM) ebook không ?...
- Hiện trạng nguyên liệu đầu vào sẵn có để tạo ebook: Soạn thảo ebook từ đầu hay
chỉnh sửa, chuyển đổi từ các định dạng cơ bản đã có (PDF, DOC, TXT, HTML...).
14
Phụ lục: Danh sách link tham khảo các công cụ tạo Ebook
1. Ultimate eBook Creator: http://ultimateebookcreator.com/
2. Mobipocket Creator: http://www.mobipocket.com/
3. Anthemion Software Jutoh: http://www.jutoh.com/
4. Flipb: http://flipb.com/
5. ePaperFlip: http://www.epaperflip.com/
6. PUB HTML5: http://pubhtml5.com/
7. Kvisoft: http://www.kvisoft.com/
8. 3D Issue: http://www.3dissue.com/
9. Glogster: www.glogster.com
10. KooBits: http://www.koobits.com/
11. Leanpub: https://leanpub.com/
12. Liberio: http://liber.io/
13. Epubor: http://www.epubor.com/
14. NATATA: http://natata.hn3.net/download_ebook_compiler.html
15. Zinepal: http://www.zinepal.com/
16. Maestro: http://www.ebookmaestro.com/
17. eBooks Compiler: http://www.ebookscompiler.com/
18. DeskTop Author: http://www.desktopauthor.com/
19. Ebook Maker: http://sndlab.net/ebookMaker/
20. Kindle Writer: http://kindlewriter.co.uk/
21. iBooks Author: http://www.apple.com/ibooks-author/
22. EBooksWriter: http://www.ebookswriter.com/
23. E-Book Compiler: http://ebookcompiler.com/
15
24. MePub Builder: http://www.softwaredownloadcentre.com/software/mepub-
builder.php
25. iPubsoft: http://www.ipubsoft.com/epub-creator/
26. ePub Creator: http://www.epubcreator.net/
27. Scrivener: http://www.literatureandlatte.com/scrivener.php
28. Calibre: http://calibre-ebook.com/
29. Sigil: https://code.google.com/p/sigil/
30. eBook Starter: http://www.ebookstarter.com/index2.htm
31.eWriterPro: http://thebestofwww.com/SoftWare/eWriterPro/,
http://ebookcreating.com/ewriterpro/
16