‫אמור‬

‫משולחן מלכים‬
‫שיחות קודש שנשמעו מפי כ"ק מרן רבינו הגה"ק שליט"א‬
‫בלתי מוגה‬ ‫קסד‬ ‫פנימי‬

à"èéìù é÷ñøòååè øéàî íåìù 'ø ö"äâä ÷"ë øå÷éá

ïàùéèìàôî ø"åîãà
à "òé ìàåé úéø÷á - à"èéìù åðéáø ïøî ÷"ë úéáá
÷"ôì à"òùú äåöú úùøô 'á íåé

ø æòìà éáø ö"äâä ÷"ë) òãééæ øòã :ïàùéèìàôî ø"åîãàä äëøáá åìáé÷ åðéáø

é"øäî ÷"äâä éãëðî ,øæòìà úãå÷ô ìòá ïàùéèìàôî ì"æ é÷ñøòååè à øòééæ àã ïòååòâ æéà'ñ :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
àæìòá ïéà ,ïâòâøòã øòééæ ïòååòâ æéà (íù ìãâúðå ,ì" æ àæìòáî ïéà æéà øàé ïéà íéúáù òèñðòù éã ïåô ,úáù òîòøàåå
. ïâòâøòã âéã'àøåî ïòååòâ ïòî æéà , ìàåé úéø÷ì 'à úáù ìò äðù ìëá àá ïàùéèìàôî ø "åîãàä) ìàåé úéø÷

, ïééæ åö äðôî àðéîà äåä ïéé÷ èàäòâ èùéð èàä'î :åðéáø øéòá à"èéìù åðéáø ïøî ÷"ë 'éä ,ìàåé úéø÷á 'éäùë äîåøú 'øô ÷"áùáå

, ìäåà íòééð à èéåáòâøòáéà èöòé èàä'î ,èøò÷øàô
ïôéåà úåìòá ñàã ïòîòð åö øòáéà ä"éà êéåà èôàä'î
.íòã óéåà èòáøà'î ,íééçä úéá
ïéåù ïòðéåàåå èðééä ïåà ,ïãéà èøàã èðéåàååòâ ïáàä ìàîà
øòééæ ïòðòæ ñàåå ïãéà òëìòæà àã æéà'ñ ,ïãéà ïéé÷ èùéð
øîåù ïééà èøàã àã æéà'ñ áéåà èùéð ñééåå'ë ,ïãéà òëàååù
éã êàð ïãéà ïáéìáòâ æéà'ñ åàåå úåîå÷î ïòååòâ æéà'ñ ,úáù
øòèòôù êéåà æéà øàîèàñ ïéà ,øòèòôù ìñéáà äîçìî
øòã , (ò"éæ è"åé úùåã÷ ìòá ÷"äâä ïøî ìù àìåìéäã àîåéä ãåáëì èåâéñ
åö ïééæ äëåæ ìàæ éáø øòã ïôìòä ìàæ øòèùøòáéåà
ìò äùåã÷ä äãò éã ïøéô ïòðò÷ øòèééåå ïåà íéîé úåëéøà
. úåçåðî éî
êàð ïòååòâ ïòî ïéà ,ìòäåà ïéà ïòååòâ æéà'î ïòåå èöòé
?õòâøò
ïéðá úåùãçúä ãåáëì 'éä èåâéñì äòéñðä ø÷éò) èåâéñ ïéà :åðéáø
áåøá ùãçî äðáðù ,íùã '÷ä åðéúåáø ìù íùã÷ úçåðî ìò '÷ä ìäåàä

. ïãéà ïòååòâ ã "áà ÷éãöä ïåàâä ìù åðá à"èéìù ùéìæééî óñåé 'ø ö"äøä é"ò øãäå øàô

?âàè ïãòé ïéðî àã æéà (àéðòîàø úðéãîá) èñòøà÷åá ïéà .(à"èéìù ô "á øàîèàñ'ã áì áèé ìä÷ '÷ä åðéúìéä÷ã î "øå

ïòååòâ êéà ïéá èñòøà÷åá ïéà :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
øòáà ,ïéðî ïòååòâ êàð æéà'ñ ïåà ÷éøåö øàé ïäòö øàô
ñàåå ,íéöøàä éîò òëìòæà ïòååòâ ïòðòæ ïéðî éã ïéà åìéôà
.íé÷åñô øàôà ùîåç à ñòôò ïåô êàåå òãòé èðééìòâ ïáàä
ïåà óòðéô øàô ïéðî ïòååòâ êàð æéà ïàùéèìàô ïéà ïåà
.÷éøåö øàé âéñééøã - âéöðàååö
? èåâéñ ïéà õìà èâéì øòåå :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
éöò øòã ïåà ,è"åé úùåã÷ øòã ïåà ,áì áèéé øòã :åðéáø
.èøàã êéåà èâéì áø øòìòäåà øòã óñåé äùî éáø ,íééç
èùéð ìàîðéé÷ èàä éáø øòã :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
? ïééæ åö äðôî èøòì÷òâ
ïòî ìàæ éåæà íúñ ?ïééæ äðôî ïòî ìàæ ñàååøàô :åðéáø
! ?ïééæ äðôî

‫כז‬

‫כז‬
 ‫אמור‬
øò ,áø øòð÷éåå øòã ïòååòâ æéà òãééæ øòæðåà :ñçðô ø"øä
ïáàä èàèù ïéà ,õéååàðøòùè ïéà èðéåàååòâ èàä
èùéðøàâ èòîë æéà'ñ ïåà ,ïãéà èðæéåè ïåô øòî èðéåàååòâ
. ïòååòâ
øòá øëùé éáø ö"äâä ÷"ë) éáø øòöéðæàøèñ øòã :åðéáø
' éäù ì"æ àðøòååãàðî éëãøî 'ø éáøä ÷"äøä éãëð éáåùçî ì"æ íéåáðòæàø
ïáòð èðéåàååòâ èàä (òôàøééà úåãäé ïáøåç éøçà à÷éøòîàá øâ
.øòëéìøò à øòééæ ïòååòâ æéà øò ïåà ,õéååàðøòùè
ø îúéà éáø ö"äâä ÷"ë) øîúéà éáø :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
ø"åîãàä ìù æ"åçå) õéðæàøèñî ø "åîãàä ìù åéáà 'éäù ì"æ íéåáðòæàø
êéåà èàä (÷øá éðáá ÷ "äøàá øâ 'éä åéîé óåñáå (à"èéìù ïàùéèìàôî
òëéìøò ÷ìç à ïòååòâ æéà'ñ ,õéååàðøòùè ïéà èðéåàååòâ
.èøàã ïãéà
æéà ïãéà ìéôéåæà ïùéååö , ïòååòâ æéà éàãååà :åðéáø
ïåà òëéìøò ,ïãéà òâéãøòééô íàìô íéãéçé ïòååòâ ìàîòìà
. ïãéà òðòèéäòâôà
íàèùøòáìàä 'éøà äùî éáø :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
è÷ðòãòâ øò æà èâàæòâ øéî èàä - éáø øòãàñàð øòã -
ïöéæòâ êòáòð ïòðòæ ñàåå ïãéà ïòååòâ êéåà ïòðòæ èøàã æà
ïåà ,àøîâ à ééá úáù éãâá èéî âàèéîëàð úáù
. êë éãë ãò ...øàâéö à èøòëééøòâ
äìç òùéøô à ï÷àáòâ ïòî èàä èðâòâ òðòé ïéà :åðéáø
...ùãå÷ úáù ãåáëì ...ïìöéì àðîçø úåãåòñ ùìù óéåà
. íéöøàä éîò òëìòæà
øòâøòáöøòåå äîìù 'ø ç"äøä ä"ä) øòîàãøòèðéà äîìù éáø
ïéà âàèéîëàð úáù ìàîà ïøéöàôù ïòâðàâòâ æéà (ì"æ
à ïòååòâ æéà øò - ïâøòáðáéæ ïéà æéà ñàã - íàãøòèðéà
ïâéìééä ïåô áåèù ïéà ïøàååòâ ìãâúð æéà øò ,øòðàéöéìàâ
. ïèøàã èçåù ïøàååòâ øò æéà øòèòôù ïåà ,íééç éøáã
úáù æà ,èñàøô - èáòøâøàô øòééæ ïòååòâ æéà èøàã
ì÷éøá à ééá ïòîå÷òâîàæåö êéæ ïòî æéà ,øòîåæ âàèéîëàð
èùéð øòééæ à óéåà èöðàèòâ ò"ì ïåà ,øòñàåå ïøòáéà
èàä ïåà ïéäà ïòîå÷òâðà æéà øò ïòåå .ïôåà ïùéãéà
ó éåà ïééæ åö øøåòî ïáéåäòâðà øò èàä ,áöî àæà ïäòæøòã
èùéð ïáàä íéöøàä éîò òèáòøâøàô éã ïåà ,íòã
êàð ,úáù ïééà ïòîå÷òâ æéà'ñ .íéà óéåà ï÷å÷îåà èìàååòâ
ïåô ïòâðàâòâ ,ïòùèå÷øòã åö ïáéåäòâðà øò èàä ,úáù à
‫כח‬
‫כח‬
øàð ,êéåà âéø÷ éã øàô ïòååòâ ïòðòæ íéöøàä éîò :åðéáø
úåáéùé ïéé÷ ïòååòâ èùéð æéà'ñ ,íéðáø ïèøàã ïòååòâ æéà'ñ
. úåáéùé ïéé÷ ïòååòâ èùéð æéà àéðòîàø ïéà ,èøàã
. ïòååòâ æéà ùòòã ïéà :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
àé æéà àéðòîàø ïåô ÷ìç ïùéøàâðåà íòã ïéà :åðéáø
øòî æéà ñàã ,êàð ïåà ,ïòååòâ æéà ãàðùàè ïéà ,ïòååòâ
èùéð æéà àéðòîàø ïéà øòáà ,÷ìç ïùéøàâðåà íòðéà
èùéð æéà - ñò èôåø'î éåå - èàâòø éã ïéà øòáà ,ïòååòâ
. ïñ÷àååòâñéåà éåæà ïòî æéà àìéîá ,úåáéùé ïéé÷ ïòååòâ
ïòååòâ æéà'ñ øòáà ,äáéùé à ïòååòâ æéà àðéååà÷åá ïéà
ïòâðàâòâ ïòðòæ íéøåçá òìà ,íéøåçá òðøòãàî ÷øàèù
. ãøòá òðòøéåùòâ èéî
ïééî :àéðñëàä ìòá å "éä àøéôù ñçðô 'ø ç"äøä
êéåà èàä (ïôøòååèðàî ì"æ àøéôù õøéä éìúôð 'ø ç"äøä) òèàè
ì " æ øòâàä øæòéìà éáø ö"äâä) øæòéìà éáø ééá èøàã èðøòìòâ
. ïòååòâ éåæà ò÷àè æéà ñò ïåà ,(øæòéìà ÷ùîã ìòá
òð'äôéøè à ïòååòâ êéåà ïéåù æéà õèéååàðøòùè :åðéáø
.íää íéîéá èàèù
øòã - ì"æ òãééæ øòã :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
ïéà íòãééà à ïòååòâ êàã æéà - éáø øòðàùéèìàô
èâòìô øòöàù ì'øéàî éáø ïòåå ïåà ,õàù ïéà àðéååà÷åá
âååéæá êàã æéà øò - àæìòá ïéé÷ øòãðé÷ éã èéî ïòîå÷
ïåô ì'÷éöéà éáø ééá ,àæìòá ïéà íòãééà à ïòååòâ ïåùàø
õéùôàøî ì'øùà éáø ÷"äøä ãëð ì"æ ïéáåø ì÷éöéà 'ø ÷"äøä ä"ä) ãàøá
- áø øòæìòá ïèùøò íééá íòãééà à ïòååòâ æéà ñàåå (ì"æ
, àæìòá ïéé÷ ïòîå÷òâ æéà øòöàù ì'øéàî éáø ïò åå æéà
áåã øëùé éáø áø øòæìòá øòâéãøòéøô øòã èàä
éåæà éåå ÷å÷ à áòâ' èâàæòâ ïåà ïéöéáòø éã ïôåøòâðééøà
èàäòâ èàä øò ,'àðéååà÷åá ïéà øòãðé÷ óéåà èäéö'î
.áåèù òùéãéñç à èøàã
ïòî æéà èøàã æà ,íòã ïåô èùô øòã êàã æéà :åðéáø
,åðéîá ãéçé à ïòååòâ æéà øò æà ,ïáøàãøàô êòáòð ïòååòâ
. íòã èéî ïäåèôéåà èðò÷òâ êéæ èàä'î ïåà
àðéååà÷åá ïåô ÷ìç øòñéåøâ à :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
.àðééø÷åà èðééä æéà
. àéðòîàø æéà 'ñàé' øòáà ,àé :åðéáø
 ‫אמור‬
øòã êàã æéà âéø÷ éã êàð æà èâàæòâ èàä ì"æ òèàè øòã
à ïòååòâ æéà'ñ ïåà ,áøçðå áåøç ïòååòâ ÷ìç øòùéøàâðåà
ïéé÷ ïòâðàâòâ øò æéà ,èñòøà÷åá ïéà íéðáøä úôéñà
øò .øòâøò êàð æéà èøàã æà ïäòæòâ øò èàä ,èñòøà÷åá
ïéøàâðåà - úåçåë ïâéðééàøàô èòåå'î æà èðééîòâ èàä
éã øàô ïäåèôéåà ïòðò÷ èòåå'î ïåà - àéðòîàø èéî
øò èàä ïèøàã ïòîå÷òâ æéà øò ïòåå øòáà ,èéé÷ùéãéà
àìù) èøéèàôòã èùéð ïòî åàåå ïèøàã åìéôà æà ïäòæòâ
êàñà ïòååòâ èøàã æéà ,(õéååùéåàì íùî é"áçà úà åùø éâ
øòééæ ïòååòâ øò æéà èøàã ïòîå÷òâðà æéà øò ïòåå ,øòâøò
3
.èùéåèðà
3
‫מענין האסיפה ההוא עי ' בס ' אלה מסעי )עמ' צ"ח( מה שסיפר רבינו בעל‬
‫ כאשר‬,‫ כי בימים ההם לאחר מלחמת העולם השניה‬,‫ברך משה ז"ל‬
‫באו פליטי החרב שנשארו לפליטה מתחת ידי הרשעים וחזרו‬
‫ וניסה‬, ‫ וגם רבינו חזר אז לעיר מולדתו סיגוט‬,‫למקומות מושבותיהם‬
‫ רצו‬,‫לקומם את הריסותיה ולחזק את שארית הפליטה לתורה ויהדות‬
, ‫אז להחזיר עטרה ליושנה בהקמת הקאנצעליי לקהלות ארטאדאקסן‬
‫והנה בשעתו לפני המלחה היה קאנצעליי אחד בבוקארעסט לקהלות‬
‫ וקאנצעליי שני היה בגראסווארדיין לקהלות‬,‫אשר במחוז ראמעניע‬
‫ והנה לאחר המלחמה כאשר נשארו אחד בעיר‬,‫אשר במחוז זיבענבערגן‬
‫ קבלו קהלות זיבענבערגן הצעה לאחד את כולם תחת‬, ‫ושנים במשפחה‬
‫ ונסע אז‬,‫הקאנצעליי אשר בעיק בוקארעסט לעבוד יחד שכם אחד‬
, ‫רבינו עם עוד הרבה רבנים נסיעה קשה ומפרכת לעיר בוקארעסט‬
‫ )רבינו אמר שהיה אז בפעם הראשונה בעיר‬,‫בדרך של עשרים וארבע שעות‬
‫ ויהי כאשר הגיעו לשם המה ראו כן תמהו למראה מצב היהדות‬,(‫ההוא‬
‫ ולא‬, ‫ חומותיה פרוצות בשמירת שבת וטהרת המשפחה‬, ‫במחוז ההוא‬
. ‫היה כל ספק שאי אפשר בשום אופן להתאחד עמהם‬
‫ פתח אחד הרבנים וישא את‬,‫ויהי בעת האסיפה עם רבני בוקארעסט‬
‫ הלא ידעתם אם לא שמעתם מן הביהכנ "ס רבי אייזיק‬,‫משלו ויאמר‬
‫ כי רבי אייזיק‬,‫ אשר נוסד באורח פלא‬, ‫רבי יעקל 'ס אשר בעיר קראקא‬
, ‫הלזה חלם לו כי תחת הגשר אשר בעיר פראג יש בנמצא אוצר גדול‬
‫ והתחיל לחתור‬,‫ויקח את מקלו ותרמילו ויסע דרך ארוכה וקשה לפראג‬
‫ ויראהו חייל אחד וישאל אותו לסיבת‬,‫תחת הגשר למצוא את אוצרו‬
‫ הלא‬,‫ ויצחק החייל לקול דבריו ויאמר לו‬,‫ ויספר לו את חלומו‬,‫מעשהו‬
‫גם אני חלמתי חלום אשר בעיר קראקא בביתו של יהודי אחד בשם‬
‫ הכי אקח מועד ליסע לשם לשמע‬,‫רבי איזיק יש בנמצא אוצר גדול‬
‫ ובנה‬,‫ ויחפור וימצא אוצר גדול‬,‫ ויסע רבי אייזיק לביתו‬, ‫חלום דברים‬
, ‫ סיים הרב הנ"ל ואמר‬,‫הבית הכנסת הנקרא על שמו לשם ולתפארת‬
‫הרי שהוכרח רבי אייזיק ליסע עד פראג להתוודע כי בביתו נמצא אוצר‬
‫ וכמו כן גם אנו הוצרכנו ליסע עד בוקארעסט דרך ארוכה‬,‫בל ישוער‬
‫כט‬
‫כט‬
ïåà .íòìáàøô à èøàã ïøàååòâ æéà - ïèééååö íåö íòðééà
.íéà ïåô øåèô ïòî èøòåå éåæàéåå èøòì÷òâðééøà ïáàä ééæ
à ïòååòâ øòâøéá øòùéìéåô à æéà âðåøéâòø øòã ééá èøàã
íåö èøàã ïòâðàâòâ÷òååà øòðééà æéà ,äøéáò òñéåøâ
' ø øòã éåå éåæà æà è'øñî'òâðééà íéà èàä øò ïåà ,õéøô
èùéð êàã øò æéà , òéöéìàâ ïåô ïòîå÷òâ êàã æéà äîìù
.øòùéìéåô à æéà øò øàð ,øòâøéá øòùéøàâðåà ïéé÷ ïòååòâ
íéà èàä õéøô øòã ïåà ,èøòéåãòâ âðàì èùéð èàä'ñ ïåà
à èæéá åã ,íéà èâòøô õéøô øòã ïåà ,ïôåø èæàìòâ
åö èøàôù ïåà õéøô øòã åö èééâ ,àé ,øò èâàæ ?øòùéìéåô
, ãåñ à ïâàæñéåà øéã ìòåå êéà ,íéà èâàæ øò ïåà ,øéè éã
åö õøàä ñàã øéî è'ùìç'ñ ïåà ,øòùéìéåô à êéåà ïéá êéà
ïãòø íòðéé÷ èéî èùéð ïò÷ êéà ,ùéìéåô ìñéáà ïãòø
íòðéé÷ øàô èòéåøèòâ èùéð êéæ èàä øò - ùéìéåô
ìñéáà ïãòø åèñðò÷ - øòùéìéåô à æéà øò æà ïâàæåöñéåà
.ùéìåô ìñéáà èðò÷òâ èàä øò ,àé ,øò èâàæ ?ùéìéåô
øéã èéî ìéåå êéà ,êàåå à äòù ïééà ïééøà íå÷ ,øò èâàæ
.ùéìéåô øéã èéî ïãòø ìéåå êéà ,ïòâðòøáøàô
ïåà íééäà íéà åö ïòîå÷òâ øãñë øò æéà ñèìàîòã ïåô
ï'èéî ùéîééä ïøàååòâ æéà ïåà ,ùéìåô íéà èéî èãòøòâ
áàä êéà ,õéøôä éðåãà' :éåæà íéà øò èâàæ ìàîðééà ,õéøô
êéæ ïãéà òèñàøô ïòîå÷ âàèéîëàð úáù ,äù÷á à øéã åö
, ïéã ïùéãéà ï' èéåì ïèìàäòâñéåà èùéð æéà'ñ ,àã íàæåö
.'àé' íéà øò èâàæ .'ïäåè åö àã ïäòæ ñòôò åèñðò÷ øùôà
ïòðàèùòâ èðàéöéìàô à æéà âàèéîëàð úáù íòðòé
ñàã æéà éåæà ïåà ,íìåò ïöðàâ íòã ïáéøèøàô ïåà ,ïèøàã
êàæ éã æéà éåæà ïåà ,êàåå êàð êàåå ïòååòâ
. ïòâðàâòâøòèðåà
èàä ì"æ (ãðééøô òùåäé íäøáà éáø ÷"äâä) áø øòãéåñàð øòã
øòèòôù æà ,èâàæòâ èàä øò ïåà ,äùòî éã èìééöøàô
øòèðåà ïòðàèùòâ æéà'ñ øòåå ïøàååòâ äìâúð æéà'ñ ïòåå
ñàã éåæàéåå ïåà ,èðàéöéìàô íòã èéî äùòî øòöðàâ øòã
à äøáç òðòé ïåô ïòååòâ æéà ,ïòîå÷òâ ãðàèùåö æéà
ìàîðéé÷ èòåå äîìù 'ø øòã' :èâàæòâ èàä éæ ñàåå òðòãéà
úáù âðåò èøòèùåö èàä øò ,ïééâñéåøà èùéð íðäéâ ïåô
.'...ïãéà ìéôéåæà øàô
 ‫אמור‬
ì"æ àæìòá úéá é÷éãöî åøáéãå
áø øòæìòá øòìòèéî øòã :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
ìàåîù éáø ééá íòãééà à ïòååòâ æéà (ì"æ é"øäî ÷"äøä)
ïá ì"æ áå÷ðéæî øéàî ÷çöé éáø ÷"äøä ïúç ,'æåáéæòî ÷"÷î ) éæðëùà
ïòååòâ ãáëî èàä'î ïåà ,(ì"æ àèôàî ìàøùé áäåà ìòá ÷"äøä
ïéà ìééåå ,ïøéô øòèðåà èéî áø øòæìòá ïìòèéî íòã
äðåúç èàä'î ïòåå æà ,âäðî øòã ïòååòâ æéà àèôà
øòèðåà ïøòèìò éã ïáàä ,ãðé÷ ïèùøò íòã èëàîòâ
øòèðåà òøòãðà ïéåù ïáàä ãðé÷ ïèééååö íééá ïåà ,èøéôòâ
.èøéôòâ
. ñðéåæà ïäòæòâ ïéåù áàä'ë :åðéáø
æéà'ñ ïòåå ïåà :ïàùéèìàôî ø"åîãàä êéùîäå
øòæìòá ïìòèéî ïôéåà øòååù íééá òééø éã ïòîå÷òâñéåà
èðãàì'î æà àæìòá ïéé÷ ååéøá à è÷éùòâ ïòî èàä ,áø
ïééøà øò æéà ,øòøéô-øòèðåà ïééæ ïòîå÷ ìàæ øò ïééà íéà
,ïäåè åö ñàåå ïâòøô áø øòæìòá øòèùøò øòã ïèàè íåö
æéà íòãëàð , ïøàô èùéð ìàæ øò èâàæòâ íéà øò èàä
èàä ,ïèàè íåö ïééøà øò æéà ,ååéøá à ìàîàëàð ïòîå÷òâ
æéà'ñ ïòåå , ïëàî âéãðñåàåå èùéð êéæ ìàæ øò èâàæòâ øò
íéà øò èàä ,íàøâòìòè à ìàî òèéøã ñàã ïòîå÷òâðà
øòã éåå éåæà øòáà ,ïøàô âòî øò æà èâàæòâ
à ïòîòðèéî øò ìàæ ,èøàã ïééæ èòåå ãéâî øòìáàðøòùè
ï'øàô ïáòâ ñò ìàæ øò ïåà ,íéà ïåô ïåéãô à èéî ìèéåå÷
,äôåç éã åö èééâ øò ïòåå èðòä éã ïéà ãéâî øòìáàðøòùè
. ïøàô øò ïò÷ äæ éàðúá
ñàã ïáòâòâ øòáéà øò èàä äôåç éã ïòååòâ æéà ñò ïòåå
ï'øàô áø øòæìòá ïèùøò íòðåô ïåéãô ïèéî ìèéåå÷
ïåà èðééìòâ øò èàä ìèéåå÷ ñàã ïåà ,ãéâî øòìáàðøòùè
øò èàä ïåéãô éã ïåà ,øòâðéô ïôéåà èééøãòâ óéåøà
æéà øò - (ìèñòåå) øòöðòôù ïèòáéæ íòðéà èâééìòâðééøà
øò æéà éåæà ïåà - øòöðòôù òëéìèò èéî ïòâðàâòâ
.äôåç éã åö ïòâðàâòâ
ïåô ïòîå÷òâ ÷éøåö æéà áø øòæìòá øòìòèéî øòã ïòåå
èâòøôòâñéåà íéà øòèàô øòã èàä ,äðåúç éã ïåô àèôà
ïééæ èéî ïäåèòâ èàä ãéâî øòìáàðøòùè øòã ñàåå
ìèéåå÷ ñàã æà èâàæòâ íéà øò èàä , ïåéãô ïééæ ïåà ìèéåå÷
èìòâ ñàã ïåà ,øòâðéô ïééæ óéåà èééøãòâ óéåøà øò èàä
‫ל‬
‫ל‬
éáø ùéùéä ÷éãöä ïåàâä ø"åîãà ÷"ë åðé÷æ ìò äçéùä äááåúñðå
ì"æ ïàùéèìàôî øæòìà
ïéà ïòååòâ æéà øò åìéôà :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
èùéð èàä øò ,àæìòá åìåë ïòååòâ øò æéà ,àéðòîàø
.éçøæî ïåà äãåâà ïåô ïøòä èðò÷òâ
ãéà à øéî èàä ,äðåúç à óéåà ïòååòâ êéà ïéá ìàîà
ïåà ,øùåò øòùéðòîàø à èéî èðà÷àá ïëàî èìàååòâ
èðò÷òâ èàä øò ìééåå éàãë æéà ñò æà èâàæòâ êéî èàä
øòã ïåà ,íéà åö ïòâðàâòâåö êéà ïéá .ïèøàã ïãééæ íòã
æà íéà èâàæ ïåà ,øùåò íòã øàô øàô êéî èìòèù ãéà
ñàåå ï'éáø øòðàùéèìàô ïèìà íòðåô ì÷éðééà à ïéá êéà
ïééã ,äà' øùåò øòã øéî èâàæ ,àéðòîàø ïéà ïòååòâ æéà
ïééã ïåô øòñòá êàñà ïòååòâ æéà êòìò÷ìéá ñ'òáàá
øéî åèñðò÷ êòìò÷ìéá éã' íéà êéà âàæ ,' ...úåøåú ñòãééæ
øòáéà àé øéî åèñðò÷ úåøåú éã øòáà ,ïæééåå èùéð ïéåù
à ïéà ïòðàèùòâðééà æéà øò æà øéî øò èâàæ ,'ïâàæ
éã ïòîåðòâ íàæåö èàä'î - äãåâà ïåô éøàèéîøàã
ïåà ,ïôàìùòâ èøàã æéà'î ïåà äîçìî éã êàð ïåô êòìâðéà
æà èøòäòâ èàä øò ïåà - ïñò åö ïáòâòâ èøàã èàä'î
úåãåòñ ùìù ïñò åö ïòî èéâ èøàã åàåå éáø à àã æéà'ñ
ïåà ,íéøáç òðééæ èéî ïòâðàâòâ ïéäà øò æéà ,èâðéæ'î ïåà
øòã øòèééåå øéî èâàæ .íìåò øòè÷àôòâ à ïäòæòâ èàä
òãééæ øòééà ïåà ,éçéå úùøô ïòååòâ æéà ñèìàîòã ,øùåò
åôñàä (à ,èî úéùàøá) ÷åñô ïôéåà äøåú èâàæòâ èàä
èâàæ ,íéîéä úéøçàá íëúà àø÷é øùà úà íëì äãéâàå
èàä ,äðéëù åðîéä ä÷ìúñðå õ÷ä úà úåìâì ù÷éá é"ùø
à èëàî'î æà ,'íëì äãéâàå åôñàä' èâàæòâ òãééæ øòééà
àæà ïøòä ïëàð ïåà .äðéëù åðîî ä÷ìúñð æéà ,'äãåâà'
ùìù åö ïèøàã ïòîå÷òâ èùéð øòî ïéåù êéà ïéá äøåú
æéà øò ãéñç àøàôñàåå ïäòæòâ ïéåù êéà áàä ...úåãåòñ
. ïãééæ ïåô
‫ ואכן לא התאחדו‬,‫כזאת כדי להתוודע כי האוצר נמצא בביתינו‬
‫ עיי"ש ]וע"ע בארוכה בס' ומשה היה רועה ח " ג‬,‫הקהלות בעת ההוא‬
.[‫פרק ל" ד‬
 ‫אמור‬
, ïäåæ ïééæ øàô èâòøôòâ áø øòèôà øòã èàä ,áåèù
áéìåö íìåò øòñéåøâ àæà ïòîå÷òâ ò÷àè æéà ñàååøàô'
. '...ïäåæ ïééã ïéá êéà ìééåå' èøòôèðòòâ øò èàä ,'?øéã
ùâéå úùøô ïéà ÷åñô íòã íòã èéî èùèééè'î :åðéáø
åðééä] (âé ,äî úéùàøá) 'íéøöîá éãåáë ìë úà 'éáàì' íúãâäå'
ïéà ,íéøöîá éúéëæù ãåáëä ìëù åéáàì øîåì óñåé çìùù
àéä øùà "éáà" úåëæá ìëä àìà ,éúåëæá úàæ äìåú éðà
.["íéøöîá éãåáë ìë úà" éì äîøâ
éã ïåô èîàèù äøåú éã ,àé :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
ïëå) èùèééèòâ ñò èàä áø øòæìòá øòìòèéî øòã ,äùòî
.(ãåòå ,í"éøä éùåãéçáå øôåñ íúçá áúë
ïéà áø ïøàååòâ æéà ïñéð øæòìà éáø òãééæ øòã ïòåå :åðéáø
ïøàôòâ äùî çîùé øòã æéà - ã"ö÷ú úðùá - èåâéñ
øòñéåøâ à ïòîå÷òâ ñéåøà æéà , èåâéñ ïéé÷ ïèééìâàá íäéà
èàä äùî çîùé øòã ïåà ,ïééæ íéðô ìá÷î íäéà øåáéö
êéæ øò èàä ,ïùèðòî ìéôéåæà ïåô ãåáë ïñéåøâ íòã ïäòæòâ
éåà (øéàî 'øã àúéðâøîá) êàã ïâàæ ì "æç' èâàæòâ ïåà ,èðééååòö
øæòìà éáø ïäåæ øòã êéæ èàä ,'åá íéòèî íìåòäù éîì åì
ãåáë íòã ?øéã øàô ãåáë íòã ïòã èéâ'î' ïôåøòâðà ïñéð
èñàä åã äøåú ìéôéåå èñééåå'î ,äøåú éã øàô ïòî èéâ
4
.'äøåúä ãåáë ñàã æéà ,èðøòìòâ
øòã êéæ èàä ïñéð øæòìà éáø ïåô øòèøòåå éã âéãðøòä
èàäòâ äàðä ÷øàèù èàä ïåà ,èâéäåøàá äùî çîùé
'ïéòåè' íìåòäù éîì éåà' èùéð ò÷àè èééèù'ñ èâàæòâ ïåà
, íäéà ïéà äòåè êéæ æéà'î æà âéãìåù øò æéà ñàåå ìééåå ,'åá
4 .å"èøú úðù ,(ì"ðë åðúç ïúç 'éä ì"æ àæìòáî
‫יש לציין שבשנת תשנ"ד כשרבינו בעל הברך משה ז"ל היה בארה " ק‬
‫ ח זר‬,‫וערכו לו קבלת פנים בבני ברק ברחוב העיר במעמד אלפי ישראל‬
‫ ואמר שהוא מרגיש ג " כ‬,‫על סיפור זה בשפלות רוח גדול מאוד‬
' ‫ אלא לחזק ולעודד את השרידים אשר ה‬,‫שהציבור לא בא כאן לכבודו‬
‫קורא ועומדים איתן באמונת אומן לא להיסחף אחר רוחות זרות‬
. ‫המנשבות בארה"ק בפרט‬
‫ דיבר‬, ‫ כאשר רבינו ז "ל ביקר במחנה רב טוב אחרי שחזר מאר"י‬,‫אגב‬
‫ ואמר אז שבשעת הקבלת פנים הציב לנגד עיניו‬,‫מזה לפני הבחורים‬
‫ היינו שכל‬,‫דברי החת" ס עה" פ ואמרתם לאבי את כל כבודי במצרים‬
‫ וכן אצלי הרגשתי וידעתי שכולם באו‬,‫הכבוד הגיע לי בזכות אבי‬
. '‫ונקבצו רק בזכות כ" ק מרן דודי ז"ל ולחזק שיטתו הק‬
‫לא‬
‫לא‬
íéà øò èàä .øòöðòôù íòðéà èâééìòâ ïééøà øò èàä
ìèéåå÷ ñàã èâééìòâ óéåøà èàä øò ñàåå ñàã ,èâàæòâ
åö øòèëééì æéà ìèéåå÷ ïééî èéî ìééåå æéà øòâðéô ïôéåà
øò ìéåå íòã ïâòåå ,øòãðé÷ òùéãéà øàô úåòåùé ïìòåô
.èðòä éã óéåà ìèéåå÷ ïééî ïáàä
íòðéà èìòâ ñàã èâééìòâðééøà èàä øò ñàåå ñàã ïåà
øòâéìééä øòã ,éåæà èìééöøòã íéà øò èàä ,øòöðòôù
ñò èàä ïåà ,úåöî ï÷àáòâ çñô áøò èàä øòðéìáåì
øò ñàåå ïòååòâ úåöî æéà ñò ,ïìééè ééøã óéåà èìééèåö
,' íéðåðéá' ïåà 'íéòùø' ïòååòâ æéà ñò 'íé÷éãö' ïôåøòâ èàä
íéðîéñ êéæ øàô èëàîòâ ïèøàã èàä áø øòæìòá øòã ïåà
äæåç øòâéìééä øòã æà ïòîå÷òâñéåà æéà'ñ ïåà ,íòã ïåô
øò ñàåå úåöî òìà éã ïåô 'íé÷éãö' ïéé÷ èàäòâ èùéð èàä
ñàã èàä ãéâî øòìáàðøòùè øòã ,ï÷àáòâôà èàä
ïéé÷ ìáàðøòùè ïåô è÷éùòâ øò èàä ,ïòååòâ ùéâøî
, çñô áøò ï÷àáòâ èàä'î ñàåå 'úåöî-íé÷éãö' ïéìáåì
èàä ,ïòîå÷òâðà æéà çéìù øòã ïòåå ...áø ÷çøî à æéà'ñ
àã åèñáééìá øùôà' çéìù ï'øàô èâàæòâ øòðéìáåì øòã
êàð æåî êéà ,ïééð' èâàæòâ çéìù øòã èàä ,'øãñ ïôéåà
øòæìòá øòã èàä ,'ìáàðøòùè ïéé÷ ï'éáø íåö ïééâ ÷éøåö
ïåô ïééâ ïòðò÷ ñàåå ïãéà òëìòæà æà ,èøéôòâñéåà áø
èàä'î ñàåå úåöî èéî çñô áøò ïéìáåì ïéé÷ ìáàðøòùè
øòã ñéåà èìàä ééæ ,÷éøåö êéåà ïåà ï÷àáòâ ñèìàîòã
ãéâîä) øò æà òåãéë , ïåéãô ïééî èéî ãéâî øòìáàðøòùè
.íé÷éãö å"ì éã ïåô ñðøôî øòã ïòååòâ êàã æéà (ìáàðøòùèî
éåå øàé ïáìòæ íòðéà ÷òååà æéà áø øòæìòá øòèùøò øòã
é"øäî ÷"äâä éë ,ì"ðë åðúåçî ä"ä) øòáå÷ðéæ øéàî ÷çöé éáø
øòèôà íòðåô ïäåæ à ïòååòâ æéà øéàî ÷çöé éáø :åðéáø
.áø
ïøàôòâ æéà áø øòèôà øòã :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
ïòîå÷òâ íéà æéà èàèù òöðàâ éã ïåà ,ïééøà èàèù à ïéà
ïééæ óéåà ïäòæòâ èàä øòáå÷ðéæ øéàî ÷çöé éáø ïåà ,ïâò÷à
èìééè'î ñàåå ãåáë éã ïåô úòãä úåùéìç èàä øò æà ïèàè
æéà íìåò øòã' ïèàè ïééæ øàô èâàæòâ øò èàä ,ïà íéà
øòã êéæ èàä ,'øéî áéìåö øàð ,øéã áéìåö ïòîå÷òâ èùéð
ïéà ïééøà æéà'î ïòåå øòèòôù .èâéäåøàá áø øòèôà
 ‫אמור‬
äðùî éã ïéà ïéðò íòã èùèééèòâðééøà ìàîà áàä'ë
ñàåå ñàã æà ,êìùë êéìò áéáç êøéáç ãåáë éäé (é ,á úåáà)
é åå êàæ òáìòæ éã øéã ééá ïééæ ìàæ øáç ïééã ãáëî æéà'î
ñàåå äøåúä ãåáë æéà'ñ áéåà ìééåå ,ïééìà êéã ãáëî æéà'î
.ãåáë íòã èîå÷àá'ñ øòåå äðéî à÷ôð éã æéà
äùòî òèðà÷àá à àã æéà'ñ :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
à ïéà ïòîå÷òâ ìàîà æéà ñàåå íé÷éãö éã ïåô íòðééà èéî
...ïéäà ïåà øòäà ïôéåì ïäòæòâ íéà ïòî èàä ,ìèòèù
÷ "äøä ä"ä) à÷ìòîù 'ø éáø øòã ïòååòâ æéà ñàã :åðéáø
øò éåå èøòäòâ èàä'î ïåà ,(ì"æ âøåáùòì÷éðî à÷ìòîù 'ø éáøä
ìééåå ,'à÷ìòîù 'ø éáø àáä êåøá' ñðééìà êéæ øàô èâàæ
,êøò íòã ïøéìøàô ìàæ ãåáë øòã æà èìàååòâ èàä øò
êéæ øàô ãåáë èéâ ùèðòî à ïòåå éåå éåæà ïééæ ìàæ'ñ øàð
éäé' (íù) äðùî éã èùèééèòâ ñèìàîòã èàä ïåà ,ñðééìà
øéã èéâ øáç à ñàåå ãåáë éã æà 'êéìò áéáç êøéáç ãåáë
èñéâ åã ïòåå éåå éåæà 'êìùë' ,áåùç éåæà øéã ééá ïééæ ìàæ
.ïééìà êéæ øàô ãåáë
*
ì"æ åðé÷æ ìù é"úëî äøåú éùåãéç åøàùð íà ìàù åðéáø
íéáåúëá åøàùðù ïàùéèìàôî ø"åîãàä áéùäå
î"åç ò "åùá èôùî úåáéúðä ìò ïëå ã"åé ò "åù ìò úåäâä
øåàì åàéöåäì åúòãáå
. êåðéç úçðî êàñà èðøòìòâ èàä øò :åðéáø
íòðåô ïòîå÷àá èàä øò :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
àæìòá ïéà ,äðúî à êåðéç úçðî à áø øòæìòá ïâéãøòéøô
øò ìééåå ,' êåðéç' ïà 'êåðéç úçðî ' ïòðøòì êàã ïòî èâòìô
‫ וזהו שאמר דוד מלך ישראל‬,‫( כל המתקנא עצמותיו מרקיבין‬:‫קנב‬
, ‫ שויתי ה' לנגדי תמיד לדעת שהכל מידו והכל של ו‬,‫שחלקו לו כבוד‬
‫ ואם כן אף‬,'‫ולכן שמח לבי ויג"ל כבוד" י מפני שאינו לעצמי אלא של ה‬
‫ כי העיקר מה‬, ‫בשרי ישכון לבטח ולא ירקב כי אין בי קנאה על זולתי‬
. ‫ עכ"ד‬, ‫שכבוד שמים מתרבה בעולם‬
‫ וקיבלתי‬:‫ וכותב שם בזה"ל‬,‫ובפרשת קרח ג"כ מביא הייטב לב ענין זה‬
‫ממוזלה"ה שהמופת על זה ]אם מחזיר הכבוד להקב" ה[ אם הוא‬
‫ ובזה שמעתי מפי קדשו של‬,'‫ אז לא יקנה בזולתו וכו‬,‫בבחינה זו‬
‫ עמד ואמר בפני העדה שזה שאמר‬,‫מוזלה"ה בעת שחלקו לו כבוד גדול‬
. '‫דוד לכן שמח לבי ויגל כבוד וכו‬
‫לב‬
‫לב‬
ïòâðòøá ééæ ïòåå 'åì éåà' æéà ïòåå ,'åá ïéòèî' èééèù'ñ øàð
æéà øò æà ïéåù èðééî øò æà ,úåòè íòã íäéà ïéà ïééøà
.èùéð ïéåù âéåè ñàã ,ãåáë àæà åö éåàø
à øàô ãåáë èéâ'î æà èâàæòâ äùî çîùé øòã èàä êéåà
éã øàô øàð æéà ãåáë øòã æà èñééåå øò ïåà ,íëç ãéîìú
íòðåô ïáàä äàðä øò âòî ,íäéà øàô èùéð ïåà äøåú
.ãåáë
òñéåøâ à èâééìòâ ôàøà ñèìàîòã èàä äùî çîùé øòã
èðééî øò áéåà ïòî èñééåå éåæà éåå æà ,íòã óéåà äøãâä
èéâ'î æà èäòæ øò ïòåå áéåà æéà ñàã ,äøåúä ãåáë ò÷àè
äàðä òáìòæ éã øò èàä íëç ãéîìú ïèééååö à øàô ãåáë
ãåáë æéà'ñ áéåà ìééåå ,íäéà øàô ïáòâòâ ñàã èìàåå'î éåå
,ãåáë íòã èîå÷àá'ñ øòåå äðéî à÷ôð éã æéà ñàåå äøåúä
.äøåú êéåà êàã èðøòì øòðòé
éúéåù (ç ,æè íéìäú) ÷åñô íòã íòã èéî èùèééèòâ èàä øò
èééèù'ñ ìééåå ,éãåáë ìâéå éáì çîù ïëì 'åâå ãéîú éãâðì 'ä
äøåúä ãåáë èáéåì'î áéåà æà ,ãåáë êøîæé ïòîì (âé ,ì íù)
äðååë éã æéà ñàã ,øòôòùàá ï'øàô ïééìà ãåáë øòã èáéåì
ïëì ,ïèùøòáéåà ï'øàô æéà ñòìà æà 'ãéîú éãâðì 'ä éúéåù'
æà êéæ èãééøô ãåáë øòã æà 'éãåáë ìâéå' ìééåå 'éáì çîù'
5
. ïèùøòáéåà íåö ïà èîå÷'ñ
5
‫עי' בייטב לב ) פרשת שמות( שמביא ד"ת זה ששמעו מק "ז מרן הישמח‬
, ‫משה בעת בואו למחוז סיגוט ויצאו לקראתו לקבל פניו בכבוד גדול‬
‫ ח( שויתי ה' לנגדי תמיד וגו' לכן‬,‫ כתיב )תהלים טז‬,‫ענה ואמר ברשפי אש‬
( ‫ יג‬,‫ ענינו כי הרמב "ם פירש בפסוק )תהלים ל‬,'‫שמח לבי ויגל כבודי וגו‬
‫ שאם נותני ן כבוד לשמו ית' אזי הכבוד מזמר ומשבח‬,‫למען יזמרך כבוד‬
‫ לא כן כשנותנין כבוד לבשר ודם צריך להבין שלא‬, ‫על שהגיע להקב"ה‬
‫ וכל זה מתת‬,‫ כי אם בשביל שיש בו תורה וצדקות‬,‫בשביל עצמו הוא זה‬
(:‫ ואמרו חז"ל )קידושין ל‬,‫ ו( כי ה' יתן חכמה‬,‫אלהים כדכתיב )משלי ב‬
‫ ולכן צריך שיעלה את הכבוד‬,‫אלמלא הקבה עוזרו אינו יכול לו‬
‫ ואז יגל הכבוד‬, ‫להקב"ה ויאמר שהכבוד אינו שלו אלא של הקב"ה‬
.‫ויזמר‬
‫ אם חולקין כבוד לזולתו יותר‬,‫והמופת על זה להבין אשר עם לבבו‬
‫ אלא יהא‬,‫ לא ירע בעיניו ולא יקנא בו‬,‫ממנו בשביל שהוא חכם וצדיק‬
‫ וישמח בלבבו על שכבוד שמים מתרבה‬, ‫חביב בעיניו כבוד חבירו כשלו‬
‫ אבל אם לוקח הכבוד לעצמו להנות בו אז‬, ‫מה לו הוא או על ידי אחר‬
‫ וכבר אמרו )שבת‬,‫אם מכבדין את זולתו יותר ממנו ירע בעיניו ויקנא בו‬
 ‫אמור‬
,ùãå÷á åëøãë èëàøèøàô éåæà êéæ èàä éáø øòã ,'èâàæ
íåà êàã ééæ ïëàî èìòâ áåø' èâàæòâ øò èàä íòãëàð ïåà
èòåå úáù èëàîøàô ïééæ èòåå ñò æà ïåà ,âàèðåæ ïåà úáù
, ïâééìøòã êàã ééæ ïìòåå ,ïòîå÷ èùéð ê éåà âàèðåæ êàã ïòî
ééæ ,äåä êëå ,'ïëàîøàô ïöðàâðéà ñàã êéæ èòåå éåæà ïåà
ñò æéà íòãëàð ïåà ,íéúáù øàôà èëàîøàô ñò ïáàä
.ïøàååòâ èëàîøàô ïöðàâðéà
øòã ,úáù ïâòåå øàð ïôîò÷ èìàååòâ ïáàä ééæ :åðéáø
ìèá àìéîá ñò èòåå íòã êøåã æà ïòååòâ øòáà æéà øáñä
. ïöðàâðéà ïøòåå
* ...äëøá à
æéà ÷øàô àøàá ïéà (ïàùéèìàôã) ùøãîä úéá ñàã :åðéáø
...äå÷î òðééô à ïåà ,ùøãîä úéá ïééù à
éáø øòã æà äàðä ñéåøâ áàä'ë :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
.èîå÷
ìëá) ïéäà êéà ééâ ÷øàô àøàá ïéé÷ íå÷ êéà ïòåå ,àé :åðéáø
ø ÷åáá ÷"ùá êìåä àåä ÷øàô àøàáì ÷"áù ìò òñåð à"èéìù åðéáøùë íòô
'éäù íå÷îá à"èéìù ïàùéèìàôî ø "åîãà ìù åùøãî úéááù äå÷îäì
ïàùéèìàôî à"øäî ùéùéä ÷éãöä ïåàâä åðé÷æ ÷"ë ìù åùøãî úéáå åúøéã
÷øàô àøàáá à"èéìù åðéáø ìù äòåá÷ä àéðñëàäì úåðéëùá àåäù ,ì"æ
.(å"éä àðäë äùî 'ø ç"äøä ìù åúéáá
ïáòâ øéî ìàæ øòôòùàá øòã :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
åàåå ùåã÷ íå÷î àæà ïèìàäðà ïòðò÷ åö øòèééåå äéëæ éã
íòã óéåà ïòååòâ ùôð øñåî ìéôéåæà êéæ èàä ì"æ òãééæ øòã
.íå÷î
ïòðò÷ ìàæ'î , ïôìòä ìàæ øòèùøòáéåà øòã :åðéáø
. ïèåâ íòìà èéî ùãå÷á ïééæ êéùîî
ìàæ øòèùøòáéåà øòã :äëøáá åðîî åðéáø ãøôðå
.àã ïééæ çéìöî ìàæ'î ïôìòä
äàðä áàä'ë :àéðñëàä ìòá ñçðô ø"øäì øîà åðéáø
.éáø øòðàùéèìàô íòã ãáëî èñæéá åã æà
òöðàâ éã øàð ,øò øàð èùéð :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
øàô ïåà ï'éáø ï'øàô äáåè øéëî ÷øàèù ïéá êéà ,èàèù
.äìéä÷ òöðàâ éã
íåìùì åãøôðå
‫לג‬
‫לג‬
àé ïòî èàä ïãééæ íòã øòáà ,äåöîä éîòè éã èâàæ
. êåðéç ïòðøòì èæàìòâ
èùéð èàä ïåà ,ïáéøùòâ èùéð èàä ïééìà øò øòáà
úãå÷ô øôñ øòã àã æéà äøåú óéåà ,ïáééøù èæàìòâ
.êàð ïåà äòåîùä éôî èìòèùòâ íàæåö æéà ñàåå øæòìà
. ïäòæòâ ïéåù êéà áàä ñàã ,àé :åðéáø
*
úåøéôä ìò êøáì åãáéë åðéáø
íòðåô äùòî à ñòôò àã æéà'ñ :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
ïëàî ïâòåå òãééæ ïééî èéî (ìàåé éøáã ìòá åðéáø ïøî) ì"æ ï'éáø
ïåô ïèìàäòâ èùéð èàä øò ì"æ øòèòô øòã ,àé :åðéáø
ìòá øòã óøàã èñàâ øò'áåùç à èîå÷ ñò ïòåå æà íòã
ïòåå æà ïäòæòâ áàä'ë øàð ,äëøá à íãå÷ ïëàî úéáä
, äëøá à èëàîòâ øò èàä ïòååòâ ãáëî íéà èàä'î
ïåà ,ì"æ ï'éáø øòðàùéèìàô íééá ò÷àè ïäòæòâ ñò áàä'ë
.ìàî øàôà ì"æ ïèàè ïééî ééá ïäòæòâ ñò áàä'ë
õéðùæéååî ø "åîãàä) øòååù ïééî ïòåå ïäòæòâ ñò áàä'ë ïåà
ïòååòâ ãáëî ïòî èàä ,íéà ééá ïòååòâ æéà (÷øá éðáî à"èéìù
èâðòøáòâ ñò èàä'î æà' èâàæòâ øò èàä ,úåøéô èéî
.äëøá à ïëàî ïñééäòâ íéà èàä ïåà 'åãåáëì
øòöéîò øéî èàä ñðèöòì :ïàùéèìàôî ø"åîãàä
ïåà ,ïãééæ íééá ïòååòâ ìàîà æéà ì"æ éáø øòã æà èìééöøòã
æéà ñàåå øòèàéè à ÷øàô àøàá ïéà ïòååòâ æéà ñèìàîòã
, ïééæ øøåòî èìàååòâ èàä'î ïåà ,ì"ø úáù íåà ïôà ïòååòâ
øòééæ ïãééæ íòã ïòî èàä ,íòã ïâòåå ïôîò÷ ìàæ'î æà
øòã ïòåå æà èìàååòâ èàä'î ïåà ,ïòååòâ øøåòî ÷øàèù
à ïòååòâ æéà ñàåå - ï'éáø ï'øàô ïâàæ øò ìàæ èîå÷ ì"æ éáø
.ïôîò÷ óøàã'î æà - øòôîò÷ øòñéåøâ
ï'øàô èâàæòâ òãééæ ïééî èàä ïòîå÷òâ æéà éáø øòã ïòåå
ïéà ïôà æéà'ñ ñàåå íòã ïâò÷à ïôîò÷ óøàã'î æà ï'éáø
èùéð èàä ñàåå ïùèðòî ñð'éáø íòðåô øòðééà ,úáù
êéæ øò èàä ïùéîðééøà êéæ ìàæ éáø øòã æà èìàååòâ
æéà'ñ ïòåå ÷åìéç øòã æéà ñàåå æéà ,ïôà æéà'ñ æà' ïôåøòâðà
áø øòã ñàåå ïøòä ìéåå êéà' èâàæòâ òãééæ ïééî èàä ,'ïôà
 ‫אמור‬
‫ והי' שם‬,‫שבשנת תרפ"ד נסע על שב"ק בכפר הסמוך לעיר סיגעט‬
‫ וכאשר הלך‬,‫ביהמ"ד של חסידים ובית הכנסת לפשוטי עם‬
‫לביהמ"ד ראה שהי' נתלה על הכותל צורת הגבולים )מאפ "ע( של‬
‫ שנתפרסמה בימים ההם ע"י שלוחי הציונים למשוך‬,‫ארץ ישראל‬
‫ וצוה ק" ז זי "ע להגבאי שיורידו‬,‫את לב בני ישראל לארץ ישראל‬
‫ נענה העצי חיים ואמר שאם‬,‫ אכן הגבאי לא שמע לדבריו‬,‫מהכותל‬
‫ ביום א' שלאחריו‬,‫כן לא יתפלל בביהמ"ד והלך להתפלל בביהכנ"ס‬
‫ וציוה לקרוא‬,‫היה ראש חודש ועשו שם לכבודו סעודת ראש חודש‬
‫ והתחיל לומר להם דברי כבושין‬,‫אליו הגבאים של הביהמ"ד‬
‫ ואמר להם גם אני אוהב ארץ ישראל אבל לא ארץ ישראל‬,‫בבכיות‬
‫ וכך האריך לדבר עד שעמד הגבאי והלך לביהמ" ד‬,‫של הציונים‬
‫ חזינן מזה שהרגיש שגם‬,‫ ע"כ סיפור המעשה‬,‫להורידה מן הכותל‬
‫ ולא רצה להתפלל‬,‫המאפ "ע של ארץ ישראל יש בו ריח ציונות‬
. ‫בביהמ"ד שיש שם מאפ"ע שלהם‬
(à"ñùú çìùéå ' øô á"è à"øäî)
‫ ובמהרה נזכה‬, ‫לראות ולאהוב את האמת ולהתרחק מן השקר‬
(äìäú éøòù) .‫לישועה האמיתית בביאת משיח בן דוד בב"א‬
***
‫וצריכים גם לשמור ולהשגיח על חומה הבצורה נגד נגע‬
‫ ולזכור תמיד שכ" ק מרן דו"ז זללה" ה שר צבא ה ' ניהל את‬,‫הציונות‬
‫ בלי‬,‫מלחמת ה' ברמה נגד נגע הציונות וכל שום וחניכא דאית ליה‬
, ‫ כי הצד השוה שבהן המחובר לטמא טמא‬,‫נפק "מ של כל המפלגות‬
‫ותהילה לקל יתברך זכה להקים לגיון של מלך של רבבות ישראל‬
‫ והתבדלות‬,‫המוכנים בכל לב ובכל נפש על התבדלות מרשעים‬
‫ והמאמינם באמונה שלימה בביאת‬.‫ממדינה הציונות וכל המסתעף‬
' ‫ הם רק המאמינים שאיסור גמור וחמור על פי תורתינו הק‬,‫המשיח‬
ìåáìá ùé íåéäë ø"äåòáå .‫לעשות פעולה אנושיות בעניני גאולה‬
éã" åùòð íééúãä íåéäë éë ,íìåòá úåçåîä ùåèùèå
ïùéèñéðåéö ïåô ñøòôòìù òèñòøâ éã ñøòôåèù òèñòøâ
‫ וידוע עד כמה היו אבוה"ק נזהרים מכל נדנוד קל ותנועה‬....."ïâàåå
‫ ושמעתי לספר על ק"ז העצי חיים זי" ע‬,‫שיש בו ריח של ציונות‬

ùãå÷ úçéù êåúî

à"èéìù ÷"äâä åðéáø ïøî ÷"ë ìù
à"òé âøåáñîàéìéååá à"èéìù ãùàéååé÷î ø"åîãà ÷"ë åðúåçî ìöà øå÷éáá
÷ "ôì ç"ñùú íéùåã÷ úùøô ÷"ùöåî

úî÷ä éã øàô øàé à ,úåòåáù ì"æ øòèòô íééá ïòååòâ æéà øò æà ì"æ ïèàè íòðåô èøòäòâ áàä'ë
...äùòî à ïèøàã ïòååòâ æéà ñèìàîòã ïåà ,äðéãîä
.÷"ôì ç"ùú åøúé úùøô ïòååòâ æéà'ñ æà ïééî'ë ,úåòåáù ïòååòâ æéà ñò éö èùéð ñééåå'ë
ì "æ òèàè øòã ,ì÷ðåè ïòååòâ æéà øòîéö ïéà ì"æ øòèòô íééá ,ùéè ïëàð ñèëàðåö âàèééøô ïòååòâ æéà'ñ
ïòîå÷òâðééøà æéà ,äðéãî à ïëàî èééâ'î æà èãòøòâ ïòî èàä ñèìàîòã ,øòîéö ïéà èøàã ïòååòâ æéà
èìééöøòã øò èàä ,äãåâà éã ïåô ïòååòâ æéà øò , ïñééäòâ øò èàä é÷ñååòì÷ðòù ïòîàð ïèéî ,ãéà à
äöò ìàåù êéæ øòèòô íåö ïòîå÷òâ æéà øò ...äðéãî à ïééæ èòåå ñéåà èäòæ ñò éåå æà ,øòèòô ïøàô ñòééð
ïééâðééøà êéåà èòåå äãåâà éã ïåà ,âðåøéâòø à ïëàî êéåà êàã ïòî èòåå äðéãî à ïëàî èòåå'î úåéä ,ïééæ
ïáòâ ïòî èòåå íåéøòèñéðéî òëìòåå ,ïééøà øò èëàøè àìéîî ,øàô êéæ øò èìòèù éåæà âðåøéâòø éã ïéà
ïòî óøàã ñàã æà øò èééèùøàô íåéøòèñéðéî ñâðåâéãééèøàô , ,èëàøèòâ øò èàä éåæà ?äãåâà éã øàô
èùéð êéåà æéà ñàã êéåà øò èééèùøàô íåéøòèñéðéî õðàðéô ,øéöéôà ïà øàô ìàøòðòâ à øàô ïáòâ
ñàã íåéøòèñéðéî ïøòñéåà æà èééèùøàô øò ,øòøé÷ðàá à øàô ïáòâ ïòî óøàã ñàã ,äãåâà éã øàô
òùèéà åúòã éôì àìéîî ...ãøàá à èéî ãéà à ïééæ ìàæ øòèñéðéî ïøòñéåà øòã æà äðéãî éã øàô èñàô
èòåå øéàî òùèéà æà àìéî .èøéæàèðàô øò èàä éåæà ,øòèñéðéî ïøòñéåà ïééæ éàãååà èòåå ïéååòì øéàî
æà èééèùøàô øò ïåà ,ïèñàô à ñòôò ïòîå÷àá äãåâà éã ïåô øòãòé èòåå øòèñéðéî ïøòñéåà ïøòåå
ïòî èòåå ïòîòåå ,÷øàé åéð ïéà ìåñðà÷ à ïòðòôò èòåå'î æà ,åð ,÷øàé åéð ïéà ìåñðà÷ à ïòðòôò èòåå'î
óéåà èâàæòâ øò èàä éåæà - ïòîòð íéà èòåå'î æà øò èééèùøàô ?÷øàé åéð ïéà ìåñðà÷ øòã ñìà ïòîòð
êéæ ïòîå÷òâ øò æéà ,ìåñðà÷ øòã ïééæ åö âéñàô æéà øò ïåà ,øòøéô äãåâà øòñéåøâ à æéà øò ìééåå - êéæ
. äáùçî ïééæ ïòååòâ æéà ñàã .èùéð éö ïòîòððà ñàã ìàæ øò éö øòèòô ïèéî ïééæ äöò ìàåù

‫כא‬

‫כא‬
 ‫אמור‬

‫‪æéà ñò" ...ïåùì óøàù à øòééæ èéî è÷éøãòâñåà êéæ ïåà ,ì÷ðòá ïåô óéåà âðéøôù à ïáòâòâ éáø øòã èàä‬‬
‫‪ïáòâòâ èàä øòèùøòáééà øòã éåå éåæà - äîéìù äðåîàá áééìâ êéà éåå éåæà ÷ôñ íåù éìá øåøá øéî ééá‬‬
‫‪éã ïåô ñéåøà ùîî æéà øò ."ïééæ èùéð äðéãî òùéãéà ïéé÷ èòåå'ñ æà - øòãðé÷ òùéãéà øàô äøåú éã‬‬
‫‪.íéìë‬‬
‫‪êéà" ì"æ ïèàè ïøàô èâàæòâ øò èàä ,èâéäåøàá êéæ èàä øò ïåà èöòæòâôàøà êéæ øò èàä íòãëàð‬‬
‫‪êàð èòåå øòèùøòáééà øòã æà ,(òôàøééà úåöøàá é"ðá ìò åéùëò øáòù) ïáøåç ïøòèéá íòã êàð æà èùéð áééìâ‬‬
‫‪."çéùîä úàéá øàô øòãðé÷ òùéãéà øàô ïåéñð àæà ï÷éù‬‬
‫‪1‬‬
‫‪.èìééöøòã ìàî êàñà ñàã èàä ì"æ òèàè øòã .ïèàè ïøàô èâàæòâ ì"æ éáø øòã èàä éåæà‬‬
‫‪éøáù , ïëàøáåö éåæà ïòååòâ æéà øòãòé ,ïèééö òøòèéá òðòé êàð ÷ðòãòâ êéà :ãùàéååé÷î ø"åîãàä‬‬
‫‪èùéð èàä øòðéé÷ .ïòååòâ æéà ãéà øòãòé ïëàøáåö éåå øåòéù ïéé÷ èùéð èàä'ñ ,èâàæòâ âéðééåå æéà íéìë‬‬
‫‪.èéé÷ùéãéà ïééæ êàð èòåå'ñ æà èðééîòâ‬‬

‫‪1‬‬
‫ובדרשת פתיחה לפני תלמידי ישיבתנו הק ' בקרית יואל פר ' לך תשמ" ח דרש דרש כ" ק מרן רבינו בעל ברך משה ז" ל וסיפר עובדא זו‪,‬‬
‫ואמר בזה"ל‪ :‬וכ"ק דודי התחיל לצעוק בקולי קולות ‪ ...‬ואני בלבד הייתי עמו במחיצתו וכק" ד לא היה יכול לנשום לרוחה מרוב אפיסת‬
‫הכוחות‪ ,‬וכמעט שלא היה יכול לדבר‪ .‬ואחר זה אמר לי בזה"ל ‪ :‬איך קאן מיר נישט גלייבן אז נאך אזעלכע צרות וואס כלל ישראל האט‬
‫מיטגעמאכט‪ ,‬אוועקגע'הרג 'ט דאס בעסטע חלק פון כלל ישראל‪ ,‬און מ' האט אוועקגנומען אלע ערליכע אידן‪ ,‬זאל מען אריינווארפן פון‬
‫הימל דאס כלל ישראל אין אזא ביטערן נסיון‪ ,‬ס'איז אזא ביטערע נסיון אז ס' וועט זיין א אידישע מלוכה‪ ,‬זיי וועלן דאך אויס' שמד' ן‬
‫ר"ל גאנץ כלל ישראל‪ ,‬איך גלייב דאס נישט " עכלה"ק ‪.‬‬

‫והתבוננתי אז עליו וראיתי בחוש שרצה אז לעשות איזה הכרח למעלה לבטל הגזירה של הקמת המדינה ‪ ,‬שהרי אמר לשון שבועה ‪,‬‬
‫למעשה שטנא נצח בעווה"ר והנסיון הגדול בא עלינו‪ ,‬עכ"ד מרן בעל ברך משה ז"ל‪.‬‬

‫וכפי ביאורו של מרן רבינו בעל ברך משה ז" ל היו דיבורים אלו אשר מילין לצד עילאה ימלל בבחינת צדיק גוזר‪ ,‬והוא על דרך המבואר‬
‫בגמ' )מו" ק טז‪ (.‬על הפסוק ) שמואל ב‪ ,‬כג( צדיק מושל ביראת אלקים מי מושל בי צדיק שאני גוזר גזירה ומבטלה‪ ,‬ובאיוב ) כב כח( ותגזר‬
‫אומר ויקם לך‪ ,‬ודרשו חז" ל שצדיק גוזר והקב"ה מקיים )עי' שבת נט‪ .‬סוטה יב‪ .‬ועוד( ועי' בדברי יואל ) פ' וארא‪ ,‬ע' קפח( שלכך אמר משה לפני‬
‫השי"ת למה הרעותה‪ ,‬כי רצה למסור נפשו למען ישראל בבחינת צדיק גוזר‪ ,‬וע" כ אמר למה הרעותה לעורר רחמים על ישראל‬
‫בבחינת צדיק גוזר‪ ,‬עיי" ש‬

‫ובס"ג פרשת בשלח תשכ"ב לפ"ק ביאר רבינו דברי הפסוק מה תצעק אלי דבר‪ ,‬וזל"ק " עס איז דא אמאל ווען הקב"ה אליין וויל אז‬
‫דער צדיק זאל גוזר זיין דעמאלטס געשעהט עס‪ ,‬און זיי זענען מכוון דעם רצון הבורא ב"ה‪ ,‬דער בוכ"ע האט געזאגט‪ ,‬סאיז נישט קיין‬
‫צייט פון תפלה‪ ,‬אויף תפלה איז דא גרויסע מקטריגים‪ ,‬דאס מוז זיין בחינת צדיק גוזר‪ .‬דער בוכ"ע האט עהם געזאגט מה תצעק 'בי '‬
‫הדבר תלוי‪ ,‬דעם ב" ד של מעלה מיט קיין מלאכים טויג איצט נישט‪ ,‬דער קטרוג איז זייער גרויס‪ ,‬נאר איך אליין‪ ,‬איך אליין איז די‬
‫בעסטע עצה א גזירה "‪.‬‬

‫"דאס איז דבר אל בני ישראל‪ ,‬דו זאלסט הייסן יודן גיין‪ ,‬דאס וועל איך שוין וויסן‪ ,‬אז ס' איז בבחינת צדיק גוזר‪ ,‬דער נועם אלימלך‬
‫זאגט )פ ' וישלח( כה תאמרו ן לאדוני לעשו האט יעקב אבינו געזאגט ‪ ,‬אין דיבורים קאן מען מלביש זיין צווי ערליי דיבורים‪ ,‬פאר עשו' ן‬
‫האט ער געזאגט עם לבן גרתי לא נעשיתי שר וחשוב‪ ,‬און פארן בוכ" ע האט ער געזאגט גרתי תרי" ג מצות שמרתי ‪ ,‬כה תאמרון לאדוני‬
‫און ולעשו ‪ ,‬די ווערטער האט ער געזאגט פאר ביידע‪ ,‬אזוי זאגט דער נועם אלימלך‪ ,‬צדיקים זענען מלביש אין די דיבורים וואס זיי רעדן‬
‫פאר יענעם און זיי האבן אינזין דעם באשעפער ‪ ,‬ממילא אז ס' גי יט אויף אזא אופן דאס וויסט נישט קיין מקטרג און קיינער ‪ .‬האט דער‬
‫בוכ"ע געזאגט מה תצעק‪' ,‬גזור עלי' בחינת 'צדיק גוזר ' און דאס וועל איך האלטן"‪ ,‬עיי"ש בדבה"ק ‪.‬‬

‫]ופ"א סיים מרן רבינו בעל ברך משה ז" ל בזה שכנראה לא היה הדור ראוי שיתקבלו הדברים למעשה‪ ,‬אבל בוודאי הועיל ו דבריו הק '‬
‫להחליש קצת את הנסיון[‪.‬‬

‫כב‬

‫כב‬
 ‫אמור‬

ìàëéî éáø æéà äðéãîä úî÷ä éã øàô êàåå à :à"èéìù íéåáìèééè àôéì è "åé 'éððç ' ø ö"äâä åðúç
éã ïâòåå ï'éáø ïèéî èò'äðòè'òâ èàä øò ïåà ,ì"æ ï'éáø íééá ïòååòâ (ì"æ àøèééð î"ø ö"äâä) ìãðàîñééåå øòá
øòã ,äðéãî éã ïøéîàì÷àøô ééæ ïìòåå úáù ïâéãðòîå÷ íòã æà èñåàååòâ ïéåù èàä'î ìééåå ,äðéãîä úî÷ä
, ïòîå÷òâñéåøà æéà øòá ìàëéî 'ø ïòåå ,äðéãî ïéé÷ ïééæ èùéð èòåå'ñ æà ñðééæ ééá ïèìàäòâ êéæ èàä éáø
íéà øòá ìàëéî éáø èàä ,øåçá- æéåä ïòååòâ ñèìàîòã æéà øò ,áø øòéàô øòã ïñòæòâ ïñéåøòãðéà æéà
èäòæ'î ,ïééæ èùéð èòåå'ñ æà ïò 'ðù÷ò éåæà êéæ ìàæ áø øòøàîèàñ øòã æà èùéð èñàô ñò æà èâàæòâ
æà ï' éáø ïèéî ïãòø ìàæ'î æà èìàååòâ èàä øò .ïäòùòâ èòåå ñàã âàè øàôà êàð æà úåàéöî íòã êàã
ñò æà èåâ õðàâ éáø øòã èñééåå àîúñî æà èâàæòâ áø øòéàô øòã íéà èàä .ïâàæ éåæà èùéð ìàæ øò
ïééæ ÷éúîî ìéåå øò ,ïééæ ìàæ'ñ æà èùéð ìéåå øò ìééåå äìéôú úøåúá éåæà øàð èâàæ øò ,äðéãî à ïééæ ïò÷
.äðéãî à ïééæ ìàæ' ñ æà ïãéà óéåà ïåéñð àæà ïòâðòøá èùéð ìàæ øòèùøòáééà øòã æà
éðè÷î çð óà (æ , æ úéùàøá) çð úùøô ïéà èâàæ é"ùø ñàåå íòã óéåà äðéçá éã ïâàæ '÷ä íéøôñ éã :åðéáø
2
...äéä äðîà
èàä , ì"æ ï'éáø ï'øàô èìééöøòã øòáéà ñàã øòá ìàëéî éáø èàä øòèòôù èééö à èéî :àôéì ' ø áøä
."èøòôèðòøàô èåâ êéî èàä øò àé èâàæòâ éáø øòã
.ïèìàäòâèéî ÷øàèù øäòæ èàä øòá ìàëéî 'ø :ãùàéååé÷î ø"åîãàä
æéà ñò úåðåéñð àøàô ñàåå ïééèùøàô èùéð ïò÷ øåã íòðòé ïéà ïòååòâ èùéð ñèìàîòã æéà ñò øòåå
æéà àã ïåà ,ïáøåç øòøòèéá àæà ïòååòâ æéà àã ,íéðéðò òìà ïéà ,øòùì ïéà ãò , ïòååòâ ñèìàîòã
.äðéãî à ïøàååòâ
...ìàøùé ììë íòã èòéåáòâôéåà ÷éøåö ä"á ïòî èàä àñéâ êãéàî
."(àë àì íéøáã) åòøæ éôî çëùú àì éë" èâàæòâåö èàä øòèùøòáééà øòã :åðéáø
.äçèáä éã ïòååòâ íéé÷î èàä øòèùøòáééà øòã ïåà :ãùàéååé÷î ø"åîãàä
"êúåáù úà à"ä áùå" ïåô äçèáä òøòãðà éã êéåà ïééæ íéé÷î ïåà ïôìòä ìàæ øòèùøòáééà øòã :åðéáø
.äçèáä ïà êéåà æéà ñàã

2
‫ ופירש"י ז" ל אף נח מקטני‬.‫ בשם הרב יחיאל מיכל מ "מ מזלאטשוב ויבוא נח וגו' מפני מי המבול‬,‫ וז"ל‬, ‫עי' בספה"ק אוהב ישראל בזה‬
‫ והלא פלא גדול לחשוד את נח הצדיק שהיה מקטני אמנה‬. ‫אמנה היה מאמין ואינו מאמין שיבוא המבול עד שדחקוהו המים עכ"ל‬
‫ אמונה מלשון ויהי אומן את‬,‫ עי"ל‬. ‫ כפשוטו האמנת הדבר שבודאי יהיה כך‬, ‫ אחד‬.'‫ ונ"ל דהנה תיבת אמונה יש לו שני פי‬,‫בהשי"ת ח"ו‬
‫ היינו ע" י שהוא‬. ‫ ז( והוא לשון המשכה וגידול כי באמונה יש כח זה שע" י האמונה יומשך הדבר הזה ממקורו ויבוא‬,‫הדסה )אסתר ב‬
‫ והנה נח הצדיק בוודאי האמין‬.‫מאמין בהש"י ובוטח בו באמונה שלימה על שום איזה דבר אז נמשך הדבר ההוא ובא בשלימות‬
‫ אך בדבר זה היה ירא להאמין‬.‫בשלימות בכל אשר דיבר אליו השי"ת בכל לבבו ובכל נפשו בתמימות כדרכו הטוב מאז ומקדם‬
‫ ולא‬.‫באמונה שלימה בכל לבבו כי אולי יהיה הוא הגורם להבאת המבול היינו ע"י שלימות אמונתו יומשך בוודאי מזה הבאת המבול‬
‫ ר"ל באמת היה מאמין רק‬. ‫ וזהו שפירש" י ז"ל מקטני אמנה היה מאמין ואינו מאמין‬.‫היה יודע איך ליתן עצות בנפשו מה לעשות‬
‫ ודפח"ח ע" כ‬,‫ עד שדחקוהו המים כו' והבן היטב‬.‫שירא להאמין בשלימות שהשי"ת יביא המבול כי אולי יהיה הוא הגורם לזה וכנ"ל‬
. ‫ ודו"ק‬,‫ וה"נ בנד"ד לא רצה רבינו ז"ל להאמין שכן יהיה‬,‫ עכלה" ק בספר אוהב ישראל‬,‫בשם הרב ז"ל‬

‫כג‬

‫כג‬