You are on page 1of 11

Extrait de Parole sur Parole, le métalangage en classe de langue

Francine Cicurel, 1985 Clé, international

86 #9 8 > $ # "8" 86 ! : 8 # ! :: 8 # 5$ '


:C: $ 6 # : # 86 $" :
:" # ! $ 8 ;# < # :: 8 # # # " $
# : Q # :" # ! ! $ # : 8 @ # # G#
86 : 86 : 86" # '

• # 85 : # ? #6 #9 < # #
88 $ # : # ! $ " # ! 8 # ! #
"8 ! !$ ' ## ; # 58 5: # 8
86 # "# ! " 8 ## 8 # # !
!" $ " 8 8 #" < 8 : 8 5: #
8"$ <# "8 ! !$ '

• # 8 8 " 9 86 "8 # # : 8 #6 "


:" # ! $ $ # : ! '

• #6
#9 8 8 :" # ! $ 8 $ 6 #6 ;@ 86
9 ": $ 8 # " #I '2' 'J : $ 6 # : 8
8 # 8 8 # : 86 ! ' # 8 ;# 86 ; 8
$ ## : 7 #6 :" # ! ! ? #6 # # 8 $ ##
: 7 N # #6 8 # $ N " # 8 8 #" < : # 8
8 : 8 :" # ! $ N ' * : e 8 "! 8
:: I )' B #8 ' $ # "! 8
8 # # J $6# " 86 ; ' *6" 8 8 :" # ! !
8 :;# # # 8": 8 ## $
8 " S #6 ; 8 # ! "
: !" S : #6 #9 8 "! 8 ## 8
: # 86 9 7 8 8"8 $ 9 7: ! :: #8 # 8
'

• # 9# 86 ! : ! 8 8 : 87# 86 ! :
" # ! 8 # D " E 86 8 : ' #
:;# $ : : "8 ! !$ # : : 8 ;#
#6 "8 ! !$ ## I 5 : # #6
:: J 86 : : I:" 8 # ! !# ; #
5 : # J'

-%* ) 4' +' 4' ' () :

* $ ## 86 8 > # ! " !7 $ # <


#6)'-' ' 86T 8 > #6" ! :; I # 8
2' '2J -## 8 : : "#$ 8 # ' *6 #9
< 8 # # : < 86 5 " " # 8 #
"$ 8 # "# "2 ' * : 86 8 # 8 "
" "# 8 " :7 < #6 # 5$ # C "
#6 ! : # "! 8 8 :: # '/#
8: 8 8 " ::"8 : "# : " 8 # :":
8 #6 8 '* $6# " :7 #6 ; 8 #
< 86 # " # 8 " : # D " "E < " 8 :
8 8 # 8 8 8 " ;# 8 " 8 " ##
8 ;# 8!: ##
9## ;$ ' # 8 # 8 D# E
$
98 8 : 8 <# :: # '
22
# 9: $ @ 8 5"#": # %# 5 # ! '/# :;# <
# # 86 8 : $ " 9' R < :"
: 8 #$ # D # ;# E' ) ! 8 " 8 #
8 # # 8 # D 5 ## E "" #"!" # G $ #
"# 8 # ! !7 I : 8 8 # : 8
"#$ 8 " 8 'J' * ! 8 8 8 " S !#
7 S "" ! 8" # 9 ! : 8 8 " # "#$ 8
8 ## 8 #6 ! '/ 8 $
#6 # 8 5'

T " ! "%

H-= W,) W-a4 , &- / , R)6,= -= H- , =' W,)


/, -=-a - ,==- =-4 &- W-)X - *- B =f =-
W-)*-=M *) B - *- *- H,)*,M /, - *- ,)H-**- *-
H * U (- - )- *, W,) /, -=-a *- TM =(- ,=
-= H- , =

+ 2 &K& 1 73 .
+ & 1 / # *" "0 *
# * # C * * # *1&&*1&&*
# 7
# "#7 8 " 8
,
2B 8
' )
B 8
3 ? (B(( I B B )' J ) ' '
,
U # 8
,
# "#7 *
B 8
I # # D
( ! & + &
+ " 3
2 (# I :C: : $ ( ! J'
4 ' ' (
( ! "
3 & (((
( !
# "#7
4 ' ( B((B((
( ! && 9* * 3+ + 3
C* C #
I# : J" 3 4 '<B 3 4 '<B
' () D,G
I # "#7 8 "" J
3 # 2*&&*&&* & & I ##
" # 8 !: J 6 # * # *
# 3 2( && 9 27
2 # "#7 * * *2
B B'B<,
# "#7 B B 'B<B '<
3 B 'B <B 4 () 1
4' . ) ' ) ( '< I
') +' I< #A 8 ( ! 8
## 8 : # # "# $ / : ,
( ! 8 "0 97
I ## ;# J " 3 4 '<B
# , ' B ' # B
3 I" J 4 '<B < () ': 0
( # 04 3 )' )'
# "#7 &
2 ' 1 ( # , '
2 B 8 * * * &
2 ' (4 , ) ' (K , ' E (
( I 8 " 8 JI 4 ' < ()
I 8 #A ! J 04 3
I # J
22 (# < I ## J
2 <
2 ( ! < &
I 8 # # J
23 ( ! "
2 + & 7
2 ( ! 1((( + 6 " 2 + & = +
" "0 #
2 I ## J E 4 <) +' ); 9'
+'
+ & 7
( ! 16 " 2 + & # 36 #
&
1
2 : B( : ' 4 B( 4
( # B+' (
3 '< (
B 8 1 2 &
"' , '< ( B ,
3( ! 1(((
' 3 ( # ,
I J
" &
' +'4 )' J
' # ' +'/
) ' ,L )'
& " & &
) B 4 ) (
)'
&
2 )'
&
( ! ' 9 2 && ; 9 "
" * #
3 F 4 ))
M: '3 H ' () D
'3 ,
# "#7
B 8 #
+' 3 B # 3 B : B
M : '3 " '
I-## : # : !" : 8 # 8
#6 ! : J'

= # D : E 86 #9 #6 ":" # ! $ %

• * ' +' : 8 # #6 5 8 # 8 5
# 8 8" : < $ # 9 86 "# 8 8 8"! ! # 7:
#I '2' J'

• $ "8 # 8 0' ((' 1: # $


# "! # 8 " ! '* < 8
8 # ! !7 # 7!# # ! $ :: I
' ' 'J'

• ? 1 4 ( #' +' #9 " # 8 :


5# : # 8 8 # 8 # ! '

• - #6 #9 8 ( ) 1+' '( ## ;@ # 8
5# I ": $ ! :: 5J # 8 " '

-%- ' +'

• * ! # : "86 ! 8 # " > L!" 8 2


8 8 # "8 L!" 8 <2 "$
# # # " ' *6 ! ## 58
$ : < 8 8 F 8 ;8 : 8 " $@ '
* " 8 8 :: D: 9 E$ # : 8 5
; # !! 8 # $ 8 : # " 8 8 #" < : 8
8 6" 86 ! ' # 6 5 : 8 :;
'

*6 ! ## 86 < #6 8 86 : " # "8 ! !$ S


HU
& S
#"! 8 9 :: 86 8
D8 : $ E'
• +' $ "# " 7 $ 86 8
8 # $ # #6 ! 86 ; 8 " # " 8 $
! 8 # ## 8 # ' -## 8 #6 ! : 86 V
P8 B > " 8 < # $ % % 4 Q 0=" " 7 $
*6 5 8 # " "$ 8"; #6 8 8 # " ! " 86
# > 5 : D # E8 #8 " ! B '
"#$ %% *" "03 & *6 + # *" & 0* 36 "2
* ; 9 " # * && # * # C * *"
& 0* * # $' * "$ 6 7 # $ #6 ! 8" 8
$ #6" " : 8 # 8 #6 ! : '

3
• C) 4 $ # "$ # $
$ # " 86D 5 # : :" # ! $ E I '2' 'J #6 ;@
() : 4' ' # ! " !7 ' *6 ! D
:" # ! $ E S "# 8 # 86 " "S $ 8 " 8 $
" 5" 8 # : " 8 5 ! "' *
6! : $ 6 # 6 ! #< 86 "! "8 ! !$ < :"#
# : " 8 : " # '

• :;( Q 8 # "% # " !


; 8 :: O 5#$ " "8 # # ! " 8 " ' # :;# ;# 8
8 # D ' 9 E $ ": $ : #
8 " %

S I ' N ' J #6"# 8 8 #6 8 8 #


B > V" I # # # " 86 " "J

S I ' N ' J #6 5 # 9 5$ # 5 #
8 #6 5 " # I # # : # ! $ 86 " "J

S 2 I ' N ' J 8 # %
86 8 " < 8 #6 8 8 # # V" '

* ! 86 < < : $ "? # 8


6 " # $ 8 #6 ! $ 8" 8 86 5 # $ " "
8 #6" 8 ( ! I ' J' *6 8 # 7:
# ? #6 ! "! < # " # $ 8 #6"#7 I ' J #
# " ! 8 8 I ' J' # 6 @ # 8 8" :
6#9 "8 ## : # : 8! ' # 86"
# # "8 #6 ! : 8 # " '

- #6 ! # 8" # : 8 # 8
$ ? $6 ## D # 86 E : 8
#6" "< 5 # $ ' M D # 86 E :: : 8 " #
8 " 8 $ 5 : : 8 : $
#6 ! # " 9 $6# 8 8 5 : # #6 Q <
:: $ 6" 8 D # 86 E # $6#
#6 86 " ! :: 8 # "#$ 7%

( ! 8 "0 9

6 D ; E ! # $6 8 # ! !7 86
6 : 86 '

2 + & 7
2 ( ! 13 + 6 " 2 + & =
+ " "0 #

$ #$/ 5: # 8 " : :: < #6 " 86


$ 8" # 86 7: 8 "#": # #
: " ;# : 8 8" # : ') " "
86" " $ Q # ! # 7: ; # : " ;# '

3
8 "$
# 6 "" : ;# $ 6< #6 8 5: # $ 8
#6 ! # 8":" ! : # : ! I ' ] ' J 8 6 !!
#6 8 8 5 7: 8" # 8 :7 ' =
< #! D #" E 8 8" # : 8 # # 8 # ! '

-%6 4 0' ((' 1

) 8 # ! # < D "" 5" E%8 : < 8


"" : < :: : ! <" 8 ' # " # 6 ! 86 " ##
8 8 D# ! " EI ' '2' # "! 8 ' / J' *
" 8 8 : # # # #7 < # # 8 # ! ? # C
" " # :: " 8" " " ""' 9 86 " 8 7!# 8
:: $ # 8 : 8 :
" "' ' 1' ) ' +'4 4 () ? # 8 "< "
#6" " 8 ' # 8 8 : 8 # 5 7 8 D #
88 $ E$ # "#7 < " " " " 8 <# <#
" # 8 86 5 '

#8 #6" ! %

3 I4J 8 & 0 # 7
# "#7
B 8 #

* " * 6 8 # 5 " ' -## #


D (( ' E : # $ 9 " ' *6" 8 B 8 # #
D E$6# : 8 # '

* "#$ "! # : %

( ! ' 9 2 && ; 9 "


" * #

/6 8 : 8 86 : 8 # 86 " 8 #6 8 8 B >
5 5 " ;# ' 6 : 7 #6" 8 ( ! < ! #
8 8 :: $ 8 # 8"; 8 # " ? # ; 8
#6 ! ' " :$ 8 # > ' # "
8 $ #6 ! " 8 # ; ;# :
8 # 8 8 :: # $ < 5#$ " " # #
": 9 5$ '

( ! ' 9 2 && ; 9 "


" * #
3 " ( " 9 : @1
# (8 & 0 # 7

/ $ #6 ! :;# 8 6 #6 # ! $ S "
S # 8 : 8 86 : 8 #6" 8 '

, "! # : $ C 87# 8 8 :: S 8
8 " " S # ! 8 # :: " 8

3
" ! 9 <# # ! $ 8 " "' * $6#
8 8 " " 8 ; 88 $ ' # 6 ! 86
:: ## # :: #6 !8 # # !
# : 9 # " ! < #6 ') : 8 # ::
8 # # 8 # ! $ # 8" : 8 : ## : '
* $ # # 8 : 5 # 8 : 8 "$ :: " & 07
I ' ' 3J ? 8 " "! #8 5# # 8
: ' / # "8 : 8 $6 8 5#$ # 9 : # 8 #
! ": $ 8 # ? #6 ! 6 :: $ # : # "
: 8 ' #8 8 5: # 8 ": # 8 8
7!# 86 # !'

( ! & +
' ( + " 3
2 (# I :C: : $ ( ! J'
4 ' ' (
( ! "
3 4 ' ( G
( !
# "#7
4 ' ( B((B((
( ! && 9* * 3+
+ ( (( C * C #
I# : J" 3 4 '<B 3
4 '<B ' () D,G
I # "#7 8 "" J

*6 5! 88 $ 8 ;# # ? 8 : 8 5 8
: 8 8 " " 86 8 86 8 8
# ! $ $ #6 ! 8 86 5'

-%8 ? 1 4 ( #' +' @ () ' <) ,

= $ #6 :" # ! $ # " 5# 86
:" # ! ! IK' H J' = $ :C: # 86 " 5# :
:" # ! $ # 8 :" # ! $ : 8 > #
: 86" " :: 8" 8 :" # ! $ ' #
"! # : $ #6 ! :" # ! $ $ :
::"8 : 8 # 8 " ! $6# " 86 #9 #
8 : 8 # "! "8 ! !$ 8
:7 '= ## $ 8 # "$ " 8 " #6 ":" # ! $ Q
8 : 5# $6: # '

J # 5# 8 :" # ! !

S , #7 ( ( #' +' I : 8 # ! " #6 8" 8


# !!J % " & 0I J && 9 & 2 "
"0 97 2 & I J " 2 + & I J 6 2 + = +
8 + 9 '

# @ < # " 8 # 5$ :" # ! $ :; 86"#":


:: # : # " 8 #6 8 8 # # < %

32
A + $ 8 :: < ;
88 $ # :: 8 # # $ $ 7 8
8: :" # ! $ ' / " " ; 8 # # "" 8
# :: " '

S * " :7 8 4 ' C( I '2' 'J "! # : " 8 "$ '


* $ #6 ! " 7 #6" " ! "I ' J ## #6 9: ## #
$6# 5 # $ "' * " " 8"@ < 8 "! # :
## 8 #6 : 86 8 ! I ' ' ' # ' J'

, : $ #6 86 ! 9: 86 " # $ ' /6 #
# " " %

I4J && 9 2
3 I4J &
& '<
2 + ( #
2 ( ! 13 + 6 " 2 +
& 9 +' ' D3
( ! 16 " 2 + & 3
3 8 & 0 '3

* 5# 8 #6 ":" # ! $ : 8 "$ %

• 8 :: # : # ! $

• 8 :: # # " 86 " "

• 8 "" 86" " 86 86

• 8 5# #<8 7!#

• 8 5: #

• 8 8 : 8 86 : ": 8 '

* 8 8 8 : :" # ! $ 6 :C# ? 8
:: #6
8 8 # V" : !"
#6 ! " "" #6 $ 6 # 69 < #6 "
86 " ' /6 $6# 9 #6 5 " # R & $
#6 ! 8 7!# $ 6 ## 8 5: # #
": # 8 5 '

;J : : # 8 #A ":" # ! $

* " 8 : :" # ! $ 86 9: < 8 :


8 # # "8 # 8 : :" # ! $ 8 # "$ ' *6 " :" # ! $
8 C : # 8 # :: 8 # ' 5
# 8 86" " : " # # " 86 5 # $ 8 ! "'
*6 :;# 8 # "$ 8 C : :: D : Z $ :" # ! $ E
$ ; 8 : 8 O" # #6" " #'

3
# : 8 8 8 3' $ 5 #6 ! 8 #
$ 6 ## : #6 8 ? ## " 8 $ " "
6 $ 6 ## 8" < #6"# 8 8 ## 8
5: # 6 $ 6 ## : 8 #6 # 5 ## 86 :
## : # : # ! $ 6 $ 6 ## : #6 #
8 86" " : ## : ' /6 8 $ # 8: :" # ! $
6 # 8 8 " ! ! !" '

## " $ 8 9 86 " # 5 8 8 5
2
" ? #6 : #" #6 D E' 6 8 " " 8
:"# " : " 8 # $ 8 # # ') " & 6
# & I ' 2 J " "D 5E # # 8 # "#
# 6 "" : $ 8 ' # D# ! E D8 E?
D# ! E # ## #6 # 8 " # D8 E # 6 ! 8 #
7!# ## :C: I ' ' 'J'

6 8 " " $ "# 3 ( 8 # '


# $ #6" 8 8 : 8 + & 7 ## ! (
: 8 ? ## ; : 8 # '

, : $ $ # #6 :;! Z" 8 5 : # I6 " & & 6 #


& J #6"#7 ( ! # : # ! :" # ! $ % " 2 + & O =
+ " "0 # O' # 6 5 # $ # # ": $ $ 6 # 9 #
: : ! : # 5 # $ < #6" 8 # D "8 ! !$ E 8
" # $ I " <) +' J # > 8 #6" "8 ! !$ 8
#6" : ! '* 8 5 5" ; # $ #
" 8 # 86 " #6 5 : # 6 " & & I : ! J
:: " "D EI # #9 < @ 8 # # 8 # 8
J' *6 " :" # ! $ 8 8 8 5
5" '* #8 " < Q # 8 8
:: # ! 86 8 :: < #6 '

-%A ( ) 1+' '( ##

J *6 5 # ": $ 8 %

S "8 8" : %

3 " ( " 9 @1
# (

$ 8 < # 8": I ' ' 'J' U : > 6 ## X '

S "8" I ' '2J %

+ 3 # * #* 1 * @1
# (

*6 ! < 8" $ ' * 8@ "


5#$ # : $ #6 87 # 5 " $ 8

3
# 8 @1 # ' /6 8 # # $ ## #6 ! 7
8 "# 8@ # 1 @ @1 # C
8 5# $ # 8@ 8 " 9 9: 8
# # $6# 8 @1 '

S #6"# 8 8 :: 8 #6" %

+ 2 &K& 1 7

* $ 8 " < ;# # < # " 8 # 8 #


# V" '

S# : 86 " "' *8 5 5: # 6 " & 6 #


4I ' J 6 " & & 6 # 4I '2 J ; 8 :
#6 # 5 8 #6" "" # '

;J *6 ! : 8 # ! ::

, ; # < 86 5 # :C:
# 2 $ # " 8 : ' * ;# 8$
8 "8" '

I# : J # 2*
# 2" & 0 73
I # "#7 8 "" J J #<# 7!# %
8 6
# : 6 # 2
5 :" : # : '
( (( # 2*&&*&&* ;J / @! 8 " #
& & I ## " # ^ &
8 !: J 6 # *
# * # 3 2
&& 9 27
2 # "#7 * * *2 J # " 8 #6 :;! Z"
2O : 2 ? " 7#
* * *2 7
# "#7 *3 *2* 2
3 * * 2* 8J # < #A ! @
& # < # # 8 2 I
& 2( 3J
+ I< #6 8 ( !
8 ## 8 : # #
"# $ J
( ! 8 "0 97
I ## ;# J # J" 8 #6" "
2* 7 " *
" * # 3
I" J 2*2 &
136 " & 6 # J # 8 #6 5
3 3 8 5 '
(# : 8 #6 5 #
! :: # #A 5 #
": $ '
# "#7 &

33
2 & 7
2 B 8 * * &
2 & 7 & 7 (
) " & & . /
2& .
/ 6 #

, # # # "8 "8" # " #6 ! ? # 7!# #


@! #6" #6 !' # @ < # $ #6 ! : 8 # ! ::
# ; 8 ' # 6 @ # 86 "
! :: # # 5 # :: #6 #6" ! %

&
2
&

5 : $ C ? 86 # # # " #
5# # # 5$ ## # 9 5$ '
*6 ! 8 #6 < #6 ' 6 # 8: :" # ! $ <
: # 5# ' * $6# 9 "" 86 !: < 5 # $ I&
" "" # " "" # : ## : J # "8 ! ! 8
8 # 9 5 " 5# 8 :" # ! ! ' 8
5# :" # ! $ :: # < 7!# < : @! " <
8" '

, $6# 9 : : 8 8 9 8
: # 5# 86 " :7 # ! $ '

J * "8" "

*6 " ## : # #6 ! 8 " "


86 ' -## @ # :C: '

*6 ! " # : 8 #6" " 8 # %

2B 8
' )

: > #6" " # " 8 < ! 5:C: :: ## #


#6" 8 ( ! %

( ! & +
& + " 3
2 (# I :C: : $ ( ! J'
4 ' G ' (
( ! "
3 4 ' ( G
( !
# "#7
& *&&*&&(

You might also like