Diterjemahkan dari Bahasa Inggeris ke Bahasa Melayu - www.onlinedoctranslator.

com

- Pekerja

10
Keselamatan dan

Kesihatan

HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat melakukan perkara berikut: 1.

Membanding dan membezakan konsep keselamatan dan kesihatan.

2. Kaji jenis keselamatan dan kesihatan terhadap bahaya di tempat

kerja.

3. Bincangkan Akta keselamatan dan kesihatan kerja serta tujuan

pembentukan Akta tersebut.

4. Jelaskan tindakan yang diambil ke arah membentuk persekitaran kerja keselamatan

dan kesihatan.

- PENGENALAN
Menurut Pertubuhan Buruh Antarabangsa (ILO), dianggarkan lebih 1.2 juta pekerja tidak
menikmati hak mereka untuk bekerja dalam persekitaran yang selamat dan selamat
kerana kemalangan dan penyakit yang berkaitan dengan pekerjaan mereka.
Berdasarkan statistik ILO yang dibentangkan pada Konvensyen Pertubuhan Keselamatan
dan Kesihatan Pekerjaan Asia-Pasifik (APOSHO) ke-16 di Mauritius pada April 2000,
didapati bahawa:

- Majikan dari seluruh dunia menderita kerana lebih daripada 250 juta
kemalangan setiap tahun.

- Lebih 160 juta pekerja mengalami penyakit akibat pendedahan kepada

bahan kimia berbahaya di tempat kerja.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

232 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

- Lebih 1.2 juta kematian berlaku setiap tahun kerana kemalangan dan penyakit
berkaitan pekerjaan dan jumlahnya lebih tinggi daripada jumlah kemalangan
jalan raya setiap tahun dari seluruh dunia.

- Lebih 10 juta majikan mengalami kecederaan dan penyakit yang mengakibatkan

hilang upaya kekal dan kehilangan sumber pendapatan.

Berbanding dengan kadar kematian di negara maju, kadar kematian di kebanyakan

negara membangun adalah lima hingga enam kali lebih tinggi. Di Malaysia pula, banyak
usaha telah dilakukan untuk mengurangkan kadar kemalangan di tempat kerja seperti
melaksanakan Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 dan membentuk ejen
penguatkuasaan seperti Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (DOSH) dan
Institut Keselamatan Pekerjaan Negara. dan Kesihatan (NIOSH) serta menjalankan
program untuk mewujudkan kesedaran di kalangan pekerja dan majikan tentang
kepentingan mewujudkan persekitaran kerja yang selamat dan sihat.

10.1 MEMAHAMI KONSEP KESELAMATAN

DAN KESIHATAN PEKERJAAN
Keselamatan dan kesihatan pekerjaan di tempat kerja bermaksud seperti berikut:

Keselamatan

Isu yang mempunyai kaitan dengan melindungi pekerja daripada kecederaan atau kemalangan semasa
mereka bekerja. Kecederaan yang berkaitan dengan pekerjaan termasuk luka, patah tulang, terseliuh
dan amputasi yang disebabkan oleh kemalangan kerja atau disebabkan oleh pendedahan yang
melibatkan insiden di tempat kerja.

Kesihatan

Keadaan yang memberi perlindungan kepada pekerja daripada gangguan emosi dan
sebarang jenis penyakit fizikal yang disebabkan oleh pekerjaan mereka. Penyakit yang
disebabkan oleh kerja, seperti pendedahan kepada faktor persekitaran pekerjaan, boleh
membawa semua jenis keadaan atau gangguan yang luar biasa. Keadaan ini termasuk
penyakit akut kronik seperti tekanan, keletihan, masalah jantung dan kematian yang
mungkin disebabkan oleh pernafasan dan penyerapan atau terdedah terus kepada toksik
atau cara berbahaya.

(Bernardin & Russel, 1998)

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 233

AKTIVITI 10.1

Kita selalu mendengar perkataan „keselamatan dan kesihatan‰ tetapi apakah maksudnya
jika digunakan di tempat kerja kita? Pergi ke forum myINSPIRE untuk berbincang dengan
rakan kursus anda.

10.2 UNDANG-UNDANG BERKAITAN KESELAMATAN

DAN KESIHATAN PEKERJAAN

Campur tangan kerajaan dalam isu keselamatan industri bermula sejak awal 1878 dengan
pelantikan yang pertama pemeriksa dandang (pemeriksa dandang). Undang-undang pertama
berkaitan keselamatan yang dibentuk pada tahun 1892 ialah Steam Boiler Enactment (Maimunah,
1999).

Ketika Malaysia dalam proses menjadi sebuah negara perindustrian pada tahun 1960-an, satu
Akta telah diperkenalkan untuk mengawasi keselamatan dan kesihatan kerja. Ia adalah Akta
Kilang dan Jentera 1967. Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan telah diperkenalkan pada
tahun 1994 apabila didapati Akta terdahulu mempunyai kelemahan. Perbincangan kita di sini
adalah mengenai dua Akta ini.

AKTIVITI 10.2

Mengapakah undang-undang berkaitan keselamatan dan kesihatan pekerja penting? Apakah

yang akan berlaku kepada pekerja sekiranya tiada undang-undang seperti ini di negara kita?
Kongsi pendapat anda dalam myINSPIRE.

10.2.1 Akta Kilang dan Jentera 1967

Selama lebih 30 tahun, Akta Kilang dan Jentera 1967 memainkan peranan dalam
menyelesaikan isu keselamatan dan kesihatan di negara ini. Akta ini menekankan
keselamatan di kilang dan penguatkuasaannya adalah di bawah kawalan Jabatan Kilang dan
Jentera (kini dikenali sebagai DOSH). Peruntukan dalam Akta ini termasuk yang berikut:

- Kuasa diberikan kepada Jabatan Kilang dan Jentera, atau pemeriksa yang dilantik, untuk
memastikan pembinaan dan reka bentuk kilang yang selamat dan mesin yang berhawa
dingin dan untuk memastikan penggunaan yang selamat termasuk menyediakan latihan
yang sesuai kepada pekerja.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

234 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

- Kebajikan pekerja dititikberatkan dengan memastikan majikan menyediakan kemudahan

kesihatan dan tempat kerja yang selesa.

- Alat keselamatan seperti alat pemadam api dan peti pertolongan cemas disediakan.

- Prosedur untuk melaporkan kemalangan di tempat kerja dijelaskan.

Walaupun Akta ini telah lama digunakan di Malaysia, ia menerima banyak

kritikan berhubung keberkesanan peruntukan dan pelaksanaannya.

Antara kritikan itu ialah:

- hanya melindungi pekerja yang bekerja di kilang dan ini hanya menyumbang kira-kira 25
hingga 30% daripada keseluruhan tenaga kerja di Malaysia;

- mempunyai skop terhad;

- gagal mengambil perhatian perkembangan teknologi; dan

- menekankan tanggungjawab kerajaan untuk menyelesaikan isu keselamatan dan

kesihatan tanpa melibatkan majikan dan pekerja.

AKTIVITI 10.3

Pada tahun 1998, sektor pembinaan merupakan sektor yang melaporkan jumlah
kemalangan tertinggi, 38,718 (43.8%), berbanding sektor lain seperti perdagangan
(14.7%), perkhidmatan (10.4%), dan perkapalan (4.6%).

Pada pendapat anda, mengapakah sektor pembinaan menyumbang kepada bilangan

kemalangan yang tinggi pada tahun 1998? Adakah terdapat penambahbaikan sejak itu?
Lakukan penyelidikan dalam talian dan bentangkan penemuan anda dalam myINSPIRE.

10.2.2 Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994

Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 telah diluluskan oleh Parlimen pada
tahun 1993 dan diumumkan pada 24 Februari 1994. Ia ditubuhkan untuk mengatasi
kelemahan dalam Akta Kilang dan Jentera 1967 tetapi tidak menggantikannya. Dengan
Akta ini direkodkan secara bertulis, kira-kira tujuh juta pekerja dalam semua industri dan
sektor dilindungi kecuali mereka dalam tentera dan bekerja dalam industri perkapalan
yang dikawal oleh Ordinan Perkapalan Saudagar.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 235

Industri berikut dilindungi oleh Akta ini, iaitu pembuatan; perlombongan dan kuari;
pembinaan, pertanian, perhutanan, dan perikanan; utiliti seperti elektrik, gas, air, dan
perkhidmatan kebersihan; pengangkutan, penyimpanan, dan komunikasi; perdagangan
runcit; hotel dan restoran; kewangan, insurans, harta dan perkhidmatan perniagaan;
perkhidmatan awam dan pihak berkuasa berkanun.

Matlamat utama Akta ini adalah untuk meningkatkan kesedaran dan menggalakkan budaya keselamatan
dan kesihatan di kalangan semua pekerja di Malaysia. Objektif Akta ini adalah untuk:

- memastikan keselamatan, kesihatan, dan kebajikan pekerja di tempat kerja;

- melindungi individu lain, selain daripada pekerja, di tempat kerja yang terdedah
kepada risiko daripada aktiviti kerja;

- menggalakkan persekitaran kerja yang kondusif yang memenuhi keperluan

fisiologi dan fizikal pekerja; dan

- memastikan organisasi mengekalkan atau menetapkan piawaian keselamatan

dan kesihatan dengan melaksanakan peraturan dan amalan industri yang telah
diluluskan dan mengikut peruntukan Akta.

Beberapa peruntukan dalam Akta ini termasuk keperluan untuk membentuk Majlis
Kebangsaan bagi Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan dan peruntukan yang menetapkan
kewajipan majikan dan pekerja sendiri, pereka bentuk, pengilang, pembekal dan pekerja.

(a) Majlis Kebangsaan bagi Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan

Majlis Kebangsaan bagi Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan ialah badan
penasihat yang terdiri daripada 12 hingga 15 ahli yang dilantik oleh
Kementerian Sumber Manusia. Sama seperti badan lain yang terlibat dalam
hubungan pekerjaan, majlis ini terdiri daripada pihak berikut:

- tiga ahli daripada organisasi yang mewakili majikan;

- tiga ahli daripada organisasi yang mewakili pekerja;

- tiga anggota atau lebih daripada kementerian atau jabatan yang bertanggungjawab bagi
keselamatan dan kesihatan pekerjaan; dan

- tiga atau lebih ahli daripada organisasi atau badan profesional yang berkaitan dengan keselamatan
dan kesihatan pekerjaan dan sekurang-kurangnya seorang daripada mereka mestilah seorang
wanita.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

236 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

Ahli-ahli majlis dikehendaki menjalankan siasatan apabila diminta oleh Menteri Sumber
Manusia, mengemukakan laporan, dan memberi cadangan mengenai sebarang kes
yang berkaitan dengan keselamatan dan kesihatan pekerjaan. Laporan tahunan perlu
dikemukakan kepada Menteri Sumber Manusia selewat-lewatnya pada 30 Jun setiap
tahun.

Kesimpulannya, ahli majlis perlu bermesyuarat dari semasa ke semasa untuk membincangkan dan membuat cadangan

tentang isu-isu yang berkaitan dengan:

- perubahan yang berkaitan dengan Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan;

- cara untuk menambah baik pentadbiran dan menguatkuasakan Akta;

- cara untuk memupuk kerjasama antara majikan dan pekerja mengenai

keselamatan, kesihatan, dan kebajikan pekerja di tempat kerja;

- masalah keselamatan, kesihatan dan kebajikan yang dihadapi oleh wanita, orang kurang
upaya, dan kumpulan lain dalam masyarakat;

- merumuskan kaedah yang sesuai untuk mengawal penggunaan bahan kimia di

tempat kerja;

- menganalisis statistik mengenai kematian dan kemalangan;

- sumber untuk kemudahan kesihatan di tempat kerja;

- cara untuk menggalakkan pembentukan kod amalan berhubung dengan keselamatan,

kesihatan dan kebajikan pekerja; dan

- menghidupkan semula rancangan dan kemudahan untuk membantu individu yang cedera semasa bekerja.

(b) Kewajipan Am Majikan dan Bekerja Sendiri

Adalah menjadi tanggungjawab semua majikan dan mereka yang bekerja sendiri untuk
memastikan keselamatan, kesihatan, dan kebajikan diri mereka, pekerja mereka, dan
orang lain di sekitar semasa waktu kerja. Untuk mencapai matlamat tersebut, majikan
perlu menyediakan persekitaran pekerjaan yang selamat yang tidak mengancam
kesihatan pekerja. Menurut Akta, majikan bertanggungjawab untuk perkara berikut:

- mengurus dan menyelenggara loji untuk memastikan sistem kerja yang selamat tanpa
sebarang bahaya risiko;

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 237

- memastikan penggunaan atau pengendalian pengendalian, penyimpanan dan

pengangkutan bahan adalah selamat tanpa sebarang risiko kesihatan;

- menyediakan maklumat, arahan, latihan, dan penyeliaan yang mencukupi untuk

memastikan keselamatan dan kesihatan di tempat kerja;

- menjaga keselamatan di tempat kerja tanpa membahayakan kesihatan termasuk masuk

dan keluar ke kemudahan; dan

- mengekalkan kawasan tempat kerja supaya selamat tanpa membahayakan kesihatan dengan
menyediakan kemudahan yang mencukupi untuk kebajikan pekerja.

Mana-mana majikan yang gagal mematuhi arahan ini akan didenda tidak melebihi RM50,000
atau penjara tidak melebihi 2 tahun atau kedua-duanya sekali.

Selain itu, majikan juga bertanggungjawab menggubal dasar keselamatan dan

kesihatan pekerjaan dalam bentuk bertulis dan memaklumkan kepada semua
pekerja mengenainya. Polisi-polisi ini diteliti dengan kerap untuk memastikan ia
sesuai dengan keadaan semasa. Walau bagaimanapun, terdapat sedikit kelemahan
dalam Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994. Ia tidak menyatakan apa
yang penting dalam dasar keselamatan dan kesihatan pekerjaan atau menyatakan
cara dasar itu perlu disampaikan kepada pekerja. Ini boleh menyebabkan
organisasi tidak dapat melaksanakan tanggungjawab ini dengan baik.

Majikan yang mempunyai lebih daripada 40 pekerja perlu membentuk jawatankuasa

keselamatan dan kesihatan pekerjaan dalam organisasi mereka. Fungsi jawatankuasa
adalah untuk membantu melaksanakan persekitaran yang selamat dan sihat di tempat
kerja, meneroka keberkesanan program, memberi cadangan tentang sebarang
perubahan bagi memperbaiki keadaan, dan menjalankan pemeriksaan setiap 3 bulan
sekali.

AKTIVITI 10.4

Pada pendapat anda, mengapakah banyak kemalangan masih berlaku di tempat kerja
walaupun pelbagai langkah berjaga-jaga telah diambil seperti penggubalan Akta dan
undang-undang berkaitan keselamatan dan kesihatan pekerja? Kongsi pendapat anda
tentang perkara itu.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

238 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

(c) Tugas Am Pereka, Pengilang dan Pembekal

Tanggungjawab untuk memastikan keselamatan dan kesihatan pekerja juga
bergantung kepada pereka bentuk, pengilang dan pembekal loji, mesin, peralatan
dan bahan yang digunakan semasa bekerja. Oleh itu, Akta Keselamatan dan
Kesihatan Pekerjaan 1994 memerlukan semua pereka bentuk, pengilang dan
pembekal untuk:

- memastikan bahawa loji atau bahan selamat tanpa sebarang risiko kepada kesihatan
apabila digunakan;

- mengatur atau menjalankan ujian dan pemeriksaan yang sesuai pada loji atau
bahan;

- memberikan maklumat yang mencukupi mengenai penggunaan loji atau bahan supaya
selamat tanpa sebarang risiko kepada kesihatan jika digunakan dengan betul;

- menjalankan penyelidikan untuk mencegah atau meminimumkan risiko kepada keselamatan atau
kesihatan yang mungkin wujud daripada reka bentuk loji; dan

- memastikan loji yang telah dibina selamat digunakan.

Kegagalan mematuhi peraturan ini boleh menyebabkan pereka, pengilang atau pembekal didenda
tidak melebihi RM20,000 atau penjara tidak melebihi 2 tahun atau kedua-duanya sekali.

(d) Kewajipan Am Pekerja

Selain majikan, pereka bentuk, pengilang dan pembekal, anda sebagai pekerja juga
bertanggungjawab untuk memastikan keselamatan dan kesihatan anda sendiri. Tidak
ada gunanya majikan menyediakan pelbagai alat keselamatan di tempat kerja jika ini
tidak digunakan. Untuk memastikan bahawa setiap orang mengambil tanggungjawab
untuk mengekalkan keselamatan dan kesihatan di tempat kerja, Akta Keselamatan dan
Kesihatan Pekerjaan 1994 menekankan beberapa arahan yang perlu dipatuhi oleh
pekerja:

- mempunyai penumpuan yang sesuai semasa bekerja untuk memastikan

keselamatan diri dan orang lain;

- bekerjasama dengan majikan atau orang lain yang diberi peranan di bawah
Akta dan peraturannya;

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 239

- gunakan alat pelindung atau pakai pakaian pelindung; dan

- mematuhi sebarang perintah mengenai langkah keselamatan dan kesihatan pekerjaan yang disenaraikan dalam

Akta atau peraturannya.

Pekerja yang gagal mematuhi peraturan ini akan didenda tidak melebihi RM1,000 atau penjara
tidak melebihi 3 bulan atau kedua-duanya sekali.

LATIHAN 10.1

Pernyataan BETUL (T) atau SALAH (F).

1. Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 telah ditubuhkan bagi

menggantikan Akta Kilang dan Jentera 1967.

2. Salah satu objektif Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994

adalah untuk menggalakkan persekitaran kerja yang sesuai
dengan keperluan fisiologi dan psikologi pekerja.

3. Satu kritikan yang diterima mengenai Akta Kilang dan Jentera 1967 ialah ia
hanya melindungi mereka yang bekerja di ladang.

4. Salah satu peranan ahli jawatankuasa Majlis Kebangsaan bagi

Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan adalah untuk menambah
baik pentadbiran dan pelaksanaan OSHA 1994.

5. Majikan yang mempunyai lebih daripada 50 pekerja dikehendaki menubuhkan

jawatankuasa keselamatan dan kesihatan pekerjaan.

10.3 KESELAMATAN DAN KESIHATAN DI TEMPAT KERJA

AKTIVITI 10.5

Senaraikan beberapa jenis dan punca kemalangan di tempat kerja anda. Kongsi dan
bandingkan senarai anda dengan rakan kursus anda.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

240 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

Pernahkah anda mengalami sakit kepala akibat terlalu lama menatap skrin komputer?
Atau pernahkah anda melihat rakan tercedera kerana dihempap benda berat? Ini
adalah contoh kemalangan yang boleh berlaku semasa kita bekerja, menurut Aini Hayati
(dalam Faizuniah et al., 2002)

Keselamatan ke arah bahaya adalah aspek pekerjaan yang berpotensi menyebabkan kecederaan (seperti
kehilangan penglihatan secara tiba-tiba, kehilangan jari atau tangan, jatuh dari bangunan) atau kematian
kepada pekerja dengan kadar yang cepat. Biasanya, keselamatan terhadap bahaya adalah berkaitan dengan
alatan atau mesin yang tidak selamat untuk digunakan, persekitaran kerja yang tidak selamat dan pendedahan
kepada bahan kimia berbahaya.

Kesihatan ke arah bahaya merujuk kepada aspek pekerjaan yang boleh memberi kesan negatif
kepada kesihatan pekerja secara beransur-ansur. Tekanan berterusan yang disebabkan oleh beban
kerja, menjadi pekak kerana terdedah kepada persekitaran kerja yang bising, dan mengalami sakit
dada dan mata kabur kerana pendedahan kepada bahan kimia adalah beberapa contoh penyakit
emosi dan fizikal yang disebabkan oleh kerja.

Seterusnya, kita akan melihat beberapa kategori keselamatan dan kesihatan berkenaan
bahaya di tempat kerja seperti kemalangan, bahaya bahan kimia, kualiti udara dalam
bangunan, terminal skrin video, dan kecederaan berulang.

10.3.1 Kemalangan di Tempat Kerja

Pada September 1996, kerajaan melancarkan kempen „Ke Arah Budaya Kerja Selamat
dan Sihat‰ untuk meningkatkan kesedaran di kalangan majikan, pekerja, dan
masyarakat mengenai keselamatan di tempat kerja. Walaupun kadar kemalangan di
tempat kerja telah menurun sejak 1997, jumlah itu masih agak membimbangkan.

AKTIVITI 10.6

Layari http://www.perkeso.gov.my/ untuk maklumat mengenai perkara berikut:

- objektif penubuhan PERKESO

- sektor dengan kadar kemalangan tertinggi pada tahun 2018

- jumlah pampasan yang dibayar oleh PERKESO pada tahun 2018

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 241

Secara amnya, kemalangan di tempat kerja boleh disebabkan oleh ciri-ciri kerja, pekerja,
majikan, dan persekitaran, seperti yang disenaraikan dalam Jadual 10.1.

Jadual 10.1: Punca Kemalangan di Tempat Kerja

sebab Contoh

pekerjaan - Mesin rosak tidak dapat berfungsi dengan baik

- Usang tidak dapat berfungsi dengan baik

- Pekerjaan berbahaya contohnya, bekerja dalam terowong bawah tanah,

terdedah kepada bahan kimia berbahaya

Pekerja - Tidak fokus pada kerja mereka

- Playful

- Minum alkohol atau mengambil dadah

- Membuat kesilapan atau salah pengiraan semasa menganalisis objek bergerak

- Kurang pengalaman

- Terlalu yakin kerana mereka berpengalaman Mempunyai

- penglihatan dan pendengaran yang lemah

- Tidak berpengalaman dalam mengendalikan alatan tiada latihan Memecahkan arahan

- keselamatan seperti tidak memakai cermin mata Umur: terlalu muda (kekok) atau

- terlalu tua (cuai atau tidak cekap) Mempunyai masalah peribadi tidak dapat

- memberikan perhatian sepenuhnya kepada kerja.

Persekitaran - Pendedahan kepada suhu tinggi, peralatan elektrik dan bahan kimia.

- Persekitaran terlalu bising

- Terdedah kepada asap dan

- Jangkitan habuk

Majikan - Menyediakan penyeliaan yang lemah

- Jangan sediakan alatan atau gajet keselamatan untuk pekerja

- Jangan berikan latihan kepada pekerja tentang cara menggunakan alat keselamatan Jangan

- laksanakan peraturan dan dasar keselamatan dengan ketat

Diadaptasi daripada Faizuniah Panggil et al. (2002)

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

242 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

Masalah ini boleh diatasi sekiranya setiap orang memainkan peranan masing-masing. Objektif
memastikan sifar kemalangan tidak dapat dicapai sekiranya pekerja tidak menggunakan gajet
keselamatan yang disediakan oleh majikan atau majikan tidak mengambil tindakan sekiranya
pekerja membuat aduan tentang kerosakan gajet keselamatan yang disediakan.

Jadual 10.2 menunjukkan beberapa contoh peranan yang boleh dimainkan oleh majikan,
pekerja, kesatuan sekerja, dan jawatankuasa keselamatan dan kesihatan pekerjaan dalam
meminimumkan kemalangan di tempat kerja.

Jadual 10.2: Peranan Ejen Bertanggungjawab dalam Mengurangkan Kemalangan di Tempat Kerja

Bertanggungjawab
Peranan
Ejen

Majikan - Menggubal dasar kesihatan dan keselamatan.

- Melaksanakan segala peraturan dan prosedur yang telah ditetapkan.

- Menjalankan siasatan dengan segera apabila kemalangan telah

berlaku.
- Menyediakan peralatan keselamatan peribadi seperti topi keledar dan sarung tangan.

- Mengadakan kempen keselamatan dari semasa ke semasa.

- Pastikan persekitaran tempat kerja selamat.

- Mengekalkan sistem kerja yang selamat.

- Buat prosedur untuk melaporkan dan menyiasat kemalangan. Membentuk dan

- mengadakan amalan keselamatan.

- Pilih pekerja yang cekap.

- Wujudkan sistem insentif. Memberi ganjaran kepada pekerja atau jabatan yang boleh
mengelakkan kemalangan.

- Menyediakan pakaian dan peralatan keselamatan.

- Wujudkan kawasan di mana kerja tertentu tidak dibenarkan seperti

„zon bahaya‰.

- Berikan amaran yang jelas seperti „AWAS‰ dan „ZON TIDAK

MEROKOK‰.
- Memberi cuti dan rehat yang sesuai kepada pekerja yang memerlukan rehat tambahan.

- Dapatkan input berkaitan masalah daripada pekerja.

- Dapatkan maklum balas daripada pekerja selepas kemalangan berlaku.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 243

Pekerja - Patuhi semua peraturan dan prosedur mengenai keselamatan.

- Bekerjasama dengan majikan (self regulation). Membentuk sikap

- „keselamatan di tempat kerja‰.

- Segera laporkan jika mesin atau alatan rosak.

- Jangan gunakan sebarang alatan yang rosak yang boleh membahayakan keselamatan pekerja.

Kesatuan Sekerja - Menyuarakan hak pekerja kepada pihak pengurusan. Jika selama ini
usaha lebih kepada peningkatan insentif, maka tumpuan sekarang harus
diberikan kepada keselamatan dan kesihatan pekerja.

- Terlibat sebagai wakil pekerja dalam jawatankuasa kesihatan dan

keselamatan.

Kesihatan dan - Seksyen 30(a) Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 menyatakan bahawa
Keselamatan adalah wajib bagi syarikat yang mempunyai 40 atau lebih pekerja untuk membentuk
Jawatankuasa jawatankuasa kerja kesihatan dan keselamatan. Jawatankuasa ini adalah untuk mengkaji
semua langkah untuk memastikan keselamatan pekerja di tempat kerja.

Diadaptasi daripada Faizuniah Panggil et al. (2002)

10.3.2 Risiko Bahan Kimia

Mengapa ramai di antara kita tidak menyedari bahaya yang kita hadapi apabila kita
terdedah kepada bahan kimia secara berkala?

Kesan negatif bahan kimia tidak akan dapat dilihat dengan serta-merta. Kesannya akan
kelihatan apabila ia menjadi penyakit kronik. Lihat Jadual 10.3 untuk memahami betapa
seriusnya kesannya bagi sesetengah orang.

Jadual 10.3: Sepuluh Jenis Bahaya di Tempat Kerja

Potensi Risiko Penyakit

Arsenik Kanser paru-paru, limfoma

Asbestos Penyakit paru-paru putih, kanser paru-paru, dan kanser organ

lain

Benzena Leukemia, anemia aplastik

Bichlorometilether (BCME) Debu Kanser paru-paru

arang batu Penyakit paru-paru hitam

Pelepasan dari ketuhar kok Kanser paru-paru dan buah pinggang

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

244 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

Habuk kapas Penyakit paru-paru coklat, bronkitis, dan emfisema

memimpin Penyakit buah pinggang, anemia, kerosakan sistem

utama, dan keabnormalan

Sinaran Kanser tiroid, kanser paru-paru dan tulang, leukemia, kesan

ke atas produktiviti (keguguran atau kerosakan genetik)

Vinyl Cloride Kanser paru-paru dan otak

Diadaptasi daripada Byars dan Rue (2000)

Kerajaan Malaysia sedar tentang risiko yang ditimbulkan oleh bahan kimia tertentu.
Ia memperuntukkan perintah dalam Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan
1994 yang melarang penggunaan bahan seperti benzena, benzidin, crocidolite,
karbon disulfida, fosforus putih, dan bahan kimia lain yang berbahaya kepada
keselamatan di tempat kerja. Akta ini telah dikuatkuasakan sejak 2 Ogos 1999.

Selain itu, Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 juga mengandungi peraturan
untuk mengelas, membungkus, dan melabel bahan kimia dan menentukan penggunaan dan
pendedahan bahan kimia berbahaya.

10.3.3 Kualiti Udara di Bangunan

AKTIVITI 10.7

Adakah udara di kawasan kerja anda baik? Jika tidak, apakah faktor yang
menyumbang kepada kualiti udara di tempat kerja anda? Bincangkan.

Untuk menjimatkan tenaga, teknik pembinaan bangunan komersial telah diubah untuk
meningkatkan kesan kuasa pemanasan, udara dan sistem penghawa dingin. Ini termasuk
mengurangkan aliran keluar udara dengan menutup seluruh tingkap dan sebarang lubang di
dalam bangunan. Akibatnya, ramai pekerja mengalami sindrom bangunan sakit atau
kekurangan udara segar. Sindrom ini menyebabkan kegatalan pada mata, telinga, tekak, dan
kulit (Bohlander et al., 2009).

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 245

Pekerja di bangunan tertutup juga mudah terdedah kepada pencemaran udara akibat sistem
aliran udara yang tidak baik. Menurut penyelidikan Institut Keselamatan dan Kesihatan
Pekerjaan Kebangsaan di Amerika Syarikat, pencemaran udara dalam bangunan adalah
disebabkan oleh asap rokok dan pelepasan daripada peralatan pejabat seperti ozon,
hidrokarbon daripada komputer, mesin fotostat, pencetak laser dan mesin faks. Habuk
daripada permaidani, kertas, dan kayu adalah antara penyumbang juga (OÂConnell &
Motavalli, 1995; Bohlander et al., 2009).

Untuk mengatasi kekurangan udara segar dalam bangunan, Persatuan Paru-paru Amerika
membuat empat cadangan: buang asap rokok dengan aliran udara yang baik, menghalang
pekerja daripada merokok di dalam bilik berhawa dingin, mengawasi sistem aliran udara
dengan kerap, dan membuang sumber pencemaran dari bangunan ( Bohlander et al., 2009).

AKTIVITI 10.8

Adakah selamat menggunakan komputer dalam kerja harian kita? Pada pendapat anda,
apakah masalah yang disebabkan oleh penggunaan komputer dalam tempoh yang lama?
Baca tentang ergonomik di tempat kerja dan kongsi penemuan anda dengan rakan kursus
anda.

10.3.4 Rupa Terminal Video

Untuk mengikuti perkembangan teknologi semasa, organisasi menggunakan sepenuhnya
komputer dalam operasi harian mereka. Walau bagaimanapun, penggunaan komputer yang
meluas menimbulkan kebimbangan di kalangan pekerja kerana bahaya yang ditimbulkan oleh
monitor komputer. Penggunaan komputer untuk tempoh yang lama boleh menyebabkan masalah
berikut:

- masalah penglihatan seperti kelemahan penglihatan, ketegangan mata, dan mata gatal;

- sinaran yang membawa kepada pembentukan katarak pada mata dan masalah kehamilan
seperti keguguran dan kelainan akibat pendedahan yang tinggi kepada radiasi (paparan
terminal video);

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

246 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

- sakit otot (belakang, leher, dan bahu); dan

- tekanan kerja akibat tekanan, postur yang buruk, bunyi bising, kurang latihan, beban kerja,
dan rutin.

Dr James Sheddy, seperti yang dipetik dalam Bohlander et al. (2009), memberi nasihat berikut
untuk meminimumkan kesan negatif penggunaan komputer:

- Letakkan monitor sejajar dengan paras penglihatan mata dan kira-kira 10 hingga 20cm
dari mata.

- Duduk di atas kerusi boleh laras, laraskan ketinggian mengikut keutamaan, dan gunakan pemegang
salinan yang dipasang pada komputer atau meja.

- Gunakan lampu skrin yang sesuai yang tidak berbahaya kepada mata.

- Gunakan lorek skrin untuk mengurangkan cahaya dari tingkap ke skrin.

10.3.5 Kecederaan Pergerakan Kerap

Kecederaan gerakan berulang atau gangguan trauma kumulatif biasanya dialami oleh pekerja
yang melakukan tindakan berulang seperti pergerakan jari dan tangan. Mereka termasuk
penyembelih, pemotong ikan, tukang masak, pekerja tekstil, pemain biola, pramugara dan
pramugari.

Salah satu kecederaan adalah sindrom carpal tunnel. Terowong karpal melibatkan tulang tangan yang
dikenali sebagai karpal. Tulang ini membentuk terowong yang penuh dengan tendon yang fleksibel
(Ivancevich, 2006). Menurut penyelidikan oleh NIOSH, sindrom carpal tunnel berkaitan dengan sektor
perindustrian yang terlibat dalam memotong, membentuk, menjahit, dan pembersihan.

Salah satu cara untuk mengelakkan kecederaan ini adalah dengan menyediakan persekitaran
kerja yang baik selaras dengan keperluan fizikal pekerja, yang dikenali sebagai ergonomik.
Istilah ini berasal daripada perkataan Yunaniergon yang bermaksud kerja dan omics yang
bermaksud pengurusan sesuatu (Mathis & Jackson, 2000). Ahli ergonomis mengkaji aspek
fisiologi kerja, psikologi dan kejuruteraan seperti keletihan, pencahayaan, peralatan dan
kawalan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 247

Kajian ergonomik adalah penting atas sebab-sebab berikut:

- Majikan boleh menggunakan hasil kajian untuk menyediakan persekitaran kerja yang
lebih kondusif seperti dengan menyediakan kerusi, kasut, meja, dan apa-apa peralatan
lain yang sesuai untuk pekerja mengikut saiz dan ketinggian mereka.

- Majikan boleh melaraskan suhu bilik, pencahayaan dan tahap bunyi supaya
ini tidak menjejaskan prestasi pekerja.

- Majikan boleh memberi tumpuan untuk menyediakan ruang peribadi. Ruang yang kecil atau sesak membawa
kepada tekanan dan menyebabkan masalah kesihatan kepada pekerja.

LATIHAN 10.2

Pernyataan BETUL (T) atau SALAH (F).

1. Salah satu punca kemalangan di tempat kerja ialah kegagalan

jentera.

2. Tekanan berterusan yang dirasai oleh pekerja adalah salah satu contoh
keselamatan pekerja.

3. Sektor pembuatan mempunyai jumlah kemalangan yang paling tinggi.

4. Kesan bahan kimia dapat dilihat serta-merta.

5. Sindrom carpal tunnel disebabkan oleh kecederaan berterusan dan

kecederaan trauma terkumpul.

10.4 ISU BERKAITAN KESELAMATAN DAN

KESIHATAN
Selepas memahami bahaya keselamatan dan kesihatan pekerjaan di tempat kerja, kita akan
melihat beberapa isu yang berkaitan dengan keselamatan dan kesihatan pekerjaan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

248 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

10.4.1 Persekitaran Kerja Ganas dan Berbahaya

Keganasan di tempat kerja boleh menjadi sederhana atau serius. Keganasan sederhana
termasuk vandalisme, sabotaj, pergaduhan, pelanggaran peraturan syarikat, pertengkaran
(dengan pelanggan, rakan sekerja atau penyelia), dan kecurian. Keganasan serius termasuk
rogol, pembunuhan, mengamuk, membakar, dan serangan.

Pengawal keselamatan atau mereka yang terlibat dalam pertukaran wang dan aset berharga
seperti juruwang bank dan juruwang terdedah kepada keganasan. Mereka yang bekerja sehingga
lewat malam atau di tempat terpencil juga terdedah kepada jenis risiko ini.

Selain ancaman yang boleh dilihat, pekerja juga menghadapi ancaman tersembunyi seperti buli oleh rakan
sekerja lain yang mungkin berkembang ke peringkat yang lebih serius seperti pembunuhan.

Satu contoh keganasan tersembunyi ialah gangguan seksual. Jumlah kes gangguan seksual
yang dilaporkan di Malaysia adalah rendah kerana tidak ramai mangsa yang membuat
laporan. Walau bagaimanapun, ini tidak bermakna gangguan seksual tidak serius.

Beberapa langkah boleh diambil untuk mengatasi keganasan di tempat kerja seperti dengan
memeriksa permohonan pekerja, dan membentuk prosedur asas untuk keselamatan di tempat
kerja. Prosedur ini termasuk melarang pekerja membawa masuk sebarang senjata dan
mengharamkan sebarang amalan yang boleh menimbulkan ancaman kepada persekitaran kerja.

10.4.2 Tekanan Kerja

Tekanan boleh dikelaskan kepada tiga jenis: neustress, distres, dan eustress (Schafer,
2000).

- Neustress adalah tekanan neutral yang tidak membawa sebarang faedah atau kemudaratan.

- Kesusahan berlaku apabila terdapat terlalu banyak atau terlalu sedikit rangsangan seperti
terlalu risau, dan menjadi sedih dan marah dengan mudah.

- Eustress atau tekanan positif merujuk kepada tahap kebimbangan sederhana yang mendorong seseorang
untuk melakukan sesuatu.

Walaupun tekanan telah terbukti meningkatkan produktiviti dan kreativiti pekerja, tekanan
negatif atau distres merupakan salah satu contoh penyakit pekerjaan yang boleh
mengakibatkan kecederaan fizikal, penyakit jantung, sakit tulang, asma, dan masalah gastrik.
Ia merupakan punca utama ketidakupayaan pekerja (Perancis, 1998).

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 249

Menurut Faizuniah, et al. (2002), faktor-faktor ini menyebabkan tekanan:

- konflik yang tidak dapat diselesaikan;

- jangkaan tinggi yang ditetapkan oleh pemimpin atau pengurus;

- gangguan oleh pekerja lain;

- terlalu banyak tanggungjawab;

- persaingan sengit di kalangan pekerja;

- jangka masa yang singkat untuk menyelesaikan tugas;

- kegagalan mengawal punca tekanan contohnya kewangan;

- kekurangan kawalan dalam konflik tugas dan peranan; dan

- matlamat yang tidak realistik.

Beberapa langkah boleh diambil untuk mengurangkan kesan negatif tekanan. Ini adalah seperti
berikut:

- Mempunyai hubungan yang baik dengan pekerja lain.

- Menyuarakan perasaan atau masalah secara terbuka kepada penyelia atau rakan sekerja.

- Bersedia untuk menghadapi sebarang perubahan pada masa hadapan.

- Jangan lakukan sesuatu yang di luar kemampuan anda.

- Tetapkan tarikh akhir yang realistik yang mudah dicapai.

- Ambil tindakan segera untuk menyelesaikan masalah sebelum menjadi lebih teruk.

- Berhenti sebentar atau berehat sebelum meneruskan kerja untuk mengelakkan kebosanan.

SEMAK KENDIRI 10.1

Pernahkah anda berasa tertekan? Apakah faktor yang menyebabkan tekanan anda?

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

250 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

10.4.3 HIV/AIDS di Tempat Kerja

Apakah reaksi anda jika anda mengetahui rakan sekerja positif HIV? Adakah anda akan
menjauhkan diri daripada orang itu kerana takut anda akan dijangkiti atau adakah anda akan
berkelakuan seperti biasa? Jika anda seorang majikan, apakah reaksi anda jika salah seorang
pekerja anda positif HIV? Adakah anda akan memecat atau membantu pekerja dalam
menangani penderitaan ini?

Walau apa pun tindakan yang anda ambil, persoalan pentingnya ialah: Adakah anda memahami
apa itu HIV/AIDS dan implikasinya terhadap pekerja, pekerjaan, dan persekitaran?

AIDS ialah satu keadaan di mana sistem imun badan menjadi lemah atau musnah dan orang
yang dihidapi tidak dapat melawan penyakit tersebut. Mengikut perangkaan yang diterima
daripada Kementerian Kesihatan, selepas kes pertama dilaporkan pada 1986 sehingga akhir
Disember 2008, seramai 84,630 warganegara Malaysia telah disahkan positif HIV. Daripada
jumlah ini, 11,234 meninggal dunia. Angka ini meningkat setiap tahun.

Kebanyakan orang yang hidup dengan HIV/AIDS mengasingkan diri daripada masyarakat kerana
malu dan takut akan diskriminasi oleh ahli keluarga dan masyarakat. Mereka takut kehilangan
pekerjaan kerana kesedaran tentang penyakit ini dalam kalangan majikan masih rendah.

Menurut penyelidikan DOSH di 154 kilang, kebanyakan majikan menyatakan bahawa

HIV/AIDS:

- tidak akan memberi impak yang besar kepada perniagaan, produktiviti, perbelanjaan, penjagaan kesihatan
dan ketidakhadiran di tempat kerja;

- tidak menjejaskan bidang kerja;

- hanya dikontrak oleh pekerja bukan pakar dan berpendidikan rendah; dan

- bukan isu untuk organisasi tetapi negara.

Walaupun tiada peruntukan khusus dalam Akta Kesihatan dan Keselamatan Pekerjaan 1994
berkenaan AIDS, Seksyen 15(1) menyatakan, „Boleh diyakinkan bahawa majikan bertanggungjawab
untuk menjaga kebajikan pekerja dari sebarang jangkitan HIV, dan pada pada masa yang sama,
bertanggungjawab untuk menjaga mereka tidak kira apa keadaan kesihatan mereka.‰

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 251

Malangnya, kebimbangan dan salah tanggapan majikan dan pekerja terhadap

penghidap HIV/AIDS telah menghalang usaha untuk mewujudkan persekitaran kerja
yang selamat. Geotsch (1996) mencadangkan tiga penyelesaian untuk membantu
majikan dalam menangani masalah:

(a) Melalui Pendidikan

Program pendidikan boleh dianjurkan oleh profesional keselamatan dan kesihatan
pekerjaan dengan sokongan daripada majikan untuk meningkatkan kesedaran tentang AIDS
untuk semua pekerja. Program-program ini boleh menerangkan penyakit, risiko, dan
bagaimana seseorang boleh dijangkiti. Ini dapat membantu pekerja untuk lebih sedar
tentang penyakit ini dan belajar cara menanganinya.

(b) Menggubal Dasar Berkaitan AIDS

Walaupun AIDS telah terbukti memberi kesan negatif kepada persekitaran kerja,
langkah minimum telah diambil untuk mengatasinya. Semasa membincangkan
bagaimana syarikat Amerika menangani masalah ini, Minetos (1998) mendapati hanya
5% daripada semua majikan mempunyai polisi korporat bertulis mengenai AIDS.
Malaysia harus memandang serius perkara ini.

(c) Melindungi Pekerja daripada AIDS

Pekerja yang terlibat dalam pengendalian darah atau sebarang cecair badan
berkemungkinan terdedah kepada bahaya jangkitan AIDS. Oleh itu, mereka memerlukan
latihan yang mencukupi sebelum mereka mula bekerja. Majikan juga harus menyediakan
peralatan dan alatan yang mencukupi untuk mengelakkan pekerja daripada terdedah
kepada kecederaan.

10.5 MEMBENTUK PERSEKITARAN KERJA

SELAMAT DAN SIHAT
Persekitaran kerja yang selamat dan sihat adalah penting kepada sesebuah organisasi. Ia
meningkatkan produktiviti pekerja dan memberi kesan positif kepada organisasi terutamanya dari
segi mengurangkan kos yang berkaitan dengan kemalangan dan pampasan. Untuk mempunyai
persekitaran kerja yang selamat dan sihat, beberapa langkah boleh diambil, seperti meminta
pekerja membantu dalam penganjuran program keselamatan dan kesihatan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

252 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

10.5.1 Program Bantuan Pekerja

Satu cara majikan boleh menambah baik persekitaran keselamatan dan kesihatan pekerjaan ialah
dengan mewujudkan Program Bantuan Pekerja (EAP). Menurut Cunningham dalam bahasa
Perancis (1998), EAP menyediakan perkhidmatan terus kepada pekerja yang mempunyai banyak
masalah peribadi atau kerja.

Di bawah program ini, pekerja yang menghadapi masalah seperti ketagihan alkohol
atau dadah, tekanan, masalah hubungan manusia (biasanya antara pekerja dan
penyelia), masalah keluarga dan perkahwinan serta masalah kewangan diberikan
kaunseling.

EAP juga menyediakan perkhidmatan seperti kaunseling kerjaya, pendidikan tentang AIDS
dan kesihatan, dan kaunseling mengenai tekanan mental, serta kaunseling untuk pekerja
yang akan bersara atau diberhentikan kerja (Mathis & Jackson, 2000).

10.5.2 Program Keselamatan

Majikan boleh mewujudkan persekitaran kerja yang selamat melalui perancangan keselamatan yang
teliti. Walaupun kebanyakan program yang dijalankan oleh organisasi memfokuskan kepada kemalangan,
objektif utama adalah untuk memastikan pekerja sentiasa mengutamakan keselamatan mereka semasa
bekerja.

Secara amnya, jabatan sumber manusia bertanggungjawab untuk menjalankan program

keselamatan. Namun begitu, kejayaan program ini bergantung kepada komitmen yang
diberikan oleh pengurusan atasan dan pengurus. Pekerja menumpukan pada
kepentingan keselamatan semasa bekerja juga menyumbang kepada kejayaan. Jabatan
sumber manusia hanya bertindak sebagai pentadbir program, menyelia rekod
keselamatan, dan bekerjasama dengan pengurus dan penyelia untuk memastikan
kejayaan program.

Dalam menggalakkan budaya kerja selamat, majikan boleh melakukan banyak perkara, seperti:

- menjadikan karya itu semenarik mungkin. Kerja yang tidak menarik akan menyebabkan
pekerja berasa bosan dan mudah letih, yang akan mengakibatkan kemalangan;

- membentuk jawatankuasa keselamatan yang merangkumi wakil daripada majikan

dan pekerja. Tanggungjawab jawatankuasa ini ialah menyemak, menyelia kerja,
menyiasat kemalangan dan membuat cadangan untuk mengatasi sesuatu masalah;

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 253

- memaparkan statistik keselamatan seperti laporan bulanan di papan kenyataan atau dalam
buletin bulanan untuk pekerja mengingatkan mereka tentang kepentingan keselamatan di
tempat kerja;

- menggunakan papan kenyataan dalam organisasi untuk mempromosikan budaya kerja selamat;

- menggalakkan pekerja dan penyelia mengamalkan budaya kerja selamat. Majikan perlu
mengiktiraf setiap tindakan positif yang diambil oleh pekerja dalam mengekalkan cara
bekerja yang selamat dengan memberikan ganjaran; dan

- menganjurkan mesyuarat dan latihan keselamatan dari semasa ke semasa.

Gomez-Mejia et al. (2013) mencadangkan langkah-langkah berikut untuk meningkatkan keselamatan tempat
kerja:

- Membentuk jawatankuasa keselamatan yang terdiri daripada setiap jabatan dalam organisasi. Galakkan
pekerja untuk mengambil bahagian dalam membuat keputusan mengenai isu keselamatan dan
mempertimbangkan idea yang disumbangkan oleh pekerja untuk meningkatkan keselamatan di tempat
kerja.

- Sampaikan mesej keselamatan kepada pekerja melalui media yang berbeza

seperti kuliah, filem, poster dan brosur.

- Latih penyelia tentang cara menyampaikan mesej keselamatan kepada pekerja dan cara mengendalikan
alatan keselamatan supaya mereka boleh melatih pekerja bawahan mereka.

- Gunakan insentif, ganjaran dan peneguhan positif untuk menggalakkan pekerja berlatih bekerja dengan
selamat. Menawarkan ganjaran kepada pekerja yang memberikan maklum balas atau cadangan tentang
keselamatan. Memberi ganjaran kepada pekerja yang mengekalkan rekod keselamatan yang baik.

- Menguatkuasakan peraturan keselamatan dan mengambil tindakan terhadap pekerja yang melanggar atau tidak mematuhi

peraturan keselamatan.

- Kerahkan pengarah atau jawatankuasa keselamatan untuk menyiasat dan mengenal pasti tempat di
tempat kerja yang tidak selamat, mengetahui sebab kemalangan berlaku, dan mencari penyelesaian untuk
mengatasinya.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

254 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

AKTIVITI 10.9

Lawati http://oshacc.dosh.gov.my/ dan terangkan bagaimana majikan boleh menganggarkan

kos kemalangan di tempat kerja dan menggunakan maklumat tersebut untuk mewujudkan
kesedaran tentang kepentingan keselamatan dan kesihatan kepada pekerja mereka.

Buat anggaran anda sendiri untuk industri yang anda ceburi. Kongsi dan
bandingkan hasil kerja anda dengan rakan kursus anda di myINSPIRE.

10.5.3 Program Kesihatan

AKTIVITI 10.10

Pada pendapat anda, mengapakah program kesihatan yang baik perlu diadakan dalam
sesebuah organisasi? Bincangkan.

Sesetengah organisasi menunjukkan kebimbangan terhadap kesihatan pekerja mereka dengan

menganjurkan program seperti senaman, kempen diet sihat dan perlawanan bola sepak/bola
jaring/ badminton. Mereka membantu pekerja memantau masalah berat badan dan mengelakkan
perkara yang berbahaya kepada kesihatan. Organisasi ini menyediakan kemudahan seperti
gimnasium dan kelas senaman. Organisasi yang ingin menjalankan program kesihatan boleh
memulakannya dengan langkah berikut:

- Mengadakan sesi penilaian kesihatan untuk pekerja berisiko tinggi.

- Kenal pasti penyakit yang memerlukan perbelanjaan perubatan yang besar.

- Sertakan ahli keluarga dan mereka yang telah bersara dalam program kesihatan.

- Dapatkan nasihat daripada ahli teknologi makanan mengenai cara pemakanan yang sihat.

- Melarang merokok di tempat kerja.

- Dapatkan harga diskaun daripada kelab kesihatan untuk menggalakkan pekerja menyertai dan
menikmati kemudahan.

- Mulakan buletin kesihatan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 255

LATIHAN 10.3

Pernyataan BETUL (T) atau SALAH (F).

1. Burnout adalah salah satu penyakit perkhidmatan yang berkait rapat dengan
HIV/AIDS.

2. Gangguan seksual dan buli adalah dua contoh ancaman tersembunyi

di tempat kerja.

3. Menurut kajian JKKP, majikan di Malaysia mempunyai kesedaran

yang tinggi terhadap isu HIV/AIDS.

4. Salah satu masalah yang ditangani oleh program bantuan pekerja ialah
masalah kewangan.

5. Memaparkan angka kemalangan di tempat kerja boleh membantu majikan

mempromosikan budaya bekerja dengan selamat.

Soalan Aneka Pilihan

1. Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 mewajibkan penubuhan

jawatankuasa keselamatan dan kesihatan sekiranya terdapat:
A. 50 pekerja atau lebih
B. 40 orang pekerja atau lebih
C. 75 pekerja atau lebih
D. 100 pekerja atau lebih

2. Keadaan yang disebabkan oleh kecederaan pada pergelangan tangan dikenali sebagai:

A. sindrom carpal tunnel

B. kecederaan tekanan berulang
C. gangguan trauma kumulatif
D. semua di atas adalah benar

3. Antara berikut yang manakah TIDAK tanggungjawab pekerja terhadap keselamatan

dan kesihatan?
A. Patuhi semua piawaian yang ditetapkan oleh Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan

B. Laporkan sebarang situasi berbahaya

C. Patuhi semua peraturan keselamatan dan kesihatan yang ditetapkan oleh majikan

D. Gunakan budi bicara dalam mengendalikan alatan keselamatan

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

256 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

4. _________ berkaitan dengan perlindungan pekerja daripada kecederaan atau kemalangan

yang disebabkan oleh kerja.
A. Kesihatan
B. Trauma
C. Keselamatan
D. Kecacatan

5. Sindrom __________ boleh disebabkan oleh asap rokok dan pelepasan

daripada peralatan pejabat seperti ozon dan hidrokarbon yang
dihasilkan oleh komputer, mesin fotokopi, pencetak laser, dan mesin
faks, dan juga habuk dari permaidani, kertas, dan kayu.
A. terowong karpal
B. bangunan sakit
C. ergonomik
D. keletihan

Soalan Esei

1. Jika anda diberi tanggungjawab untuk mempromosikan budaya kerja selamat di

tempat kerja anda, apakah langkah yang akan anda ambil?

2. Nyatakan lima cara majikan boleh mengurangkan kemalangan di tempat kerja.

Keselamatan dan kesihatan di tempat kerja adalah kebimbangan semua orang. Oleh itu, setiap orang perlu
bertanggungjawab dalam memastikan tempat kerja selamat dan tidak menyebabkan sebarang penyakit.

Kepelbagaian aspek keselamatan dan kesihatan adalah sebab Akta Keselamatan dan
Kesihatan Pekerjaan 1994 wujud. Akta ini menyatakan tanggungjawab majikan, yang
bekerja sendiri, pekerja, pereka bentuk, pengilang dan pembekal dalam memastikan
tempat kerja yang selamat dan sihat.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

 TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA - 257

Terowong karpal Neustress

Kesusahan Kemalangan pekerjaan

Ergonomik Keselamatan dan kesihatan pekerjaan

Eustress Keselamatan

Kesihatan Tekanan kerja

Bernadin, HJ, & Russell, JEA (1998). Pengurusan sumber manusia: An

pendekatan pengalaman. Irwin/McGraw-Hill.

Bohlander, GW, Snell, AW, & Sherman, SA (2009). Mengurus manusia

sumber (edisi ke-15). Penerbitan Kolej Barat Daya.

Byars, LL & Rue, LW (2000). Pengurusan Sumber Manusia (edisi ke-6). McGraw-
Bukit.

Ivancevich, JM (2006). Pengurusan Sumber Manusia (edisi ke-10). McGraw-

Bukit/Irwin.

OÊConnell, LM, & Motavalli, J. (1995). Sindrom bangunan sakit.E. Majalah: The
Majalah Alam Sekitar, 6(1), 20.

Faizuniah Pangil, Aini Hayati Mohamed, Daratul Ambia Che Mit, Khulida Kirana
Yahya, Norazuwa Mat, & Norsiah Mat. (2002).Pengurusan sumber manusia.
McGraw-Hill.

Perancis, WL (1998). Pengurusan Sumber Manusia (edisi ke-4). Houghton Mifflin

Syarikat.

Goetsch, DL (1996). Keselamatan dan kesihatan pekerjaan: Pada zaman teknologi tinggi
untuk ahli teknologi, jurutera dan pengurus (edisi ke-2). Prentice Hall.

Gomez-Mejia, LR, Balkin, DB & Cardy, RL (2013). Mengurus manusia

sumber (edisi ke-7). Pearson.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

258 - TOPIK 10 KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA

Maimunah Aminuddin (1999). perhubungan industri dan pekerjaan Malaysia

undang-undang. McGraw-Hill.

Mathis, RL, & Jackson, JH (2000). Pengurusan Sumber Manusia (edisi ke-9).
Pembelajaran Thomson Barat Daya.

Minetos, P. (1998). Amerika Syarikat vs AIDS.Keselamatan & Kesihatan, 158(6), 38.

Schafer, W. (2000). Pengurusan tekanan untuk kesihatan (edisi ke-4). Kolej Harcourt
Penerbit.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)