Weşanên TÎRÊJ

Hejmara Weşane : 1
Qora Helbest : 1

Dizgi : Evren Matbaasi

Baski : Dizer Konca Matbaasi

TiRÊJ YAYINLARi
Sorumlu Yönetmen : Ahmet Bozgil
850, Sokak No: 51 /A 3. Beyler
Kemeralti/izmir
 ROJEN BARNAS

LI BANDEVA
SPÊDE

helbest
 TÊ X i ST j N

1. Bênya Welat 7 37. Êzingvamyên Diyarbekrê 58

2. Destpêka Biharê ye 38. Serpêhatiya Bişengek ... 61
Niha Li Welatê Mm ... S 39. Kevanjen 67
3. Jindari 9 40. Melayê Şiretkir 68
4. Dilbera Min 10 41. Ronahi 73
5. Min Navê Xwe Koia 42. Rozayê Rozê 76
Li Bircên Diyarbekir ... 11 43. Kuştim 79
6. Hesinkêro 14 44. Hespên Me 80
7. Şevek, Ji Şevên Tebaxê 15 45. Silava Bibe, Ji Me 83
8. Dûr Ketin 17 46. Qewiti 85
9. Serbûnyek 18 47. Derya 86
10. Jina Bûri 21 48. Dilê Belengaz 90
11. Bibişire 22 49. Vexwendm 91
12. Sirra Araratê 24 50. Suht û Çû 93
13. Dilê Xişim 25 51. Şev û Axa Nivisti 94
14. Biranineki 26 52. Bênav 98
15. Sirra Sibê 27 53. Berevani 100
16. Ez Karkêr im 29 54. Ragihan 102
17. Fêr Bûn 31 55. Memê Nemird 105
18. Refa Quhnga 32 56. Dilo 108
19. Tekya Evinê 34 57. Dilbera Demoqrasi 109
20. Nivê Şevê 35 58. Pepûkê 112
21. Rewşa Min 37 59. Mêrxas Hebûn, Hevalo! 117
22. Eo çi? 38 60. Zembilfroş 120
23. Çiroka Me 39 61. Jin Xweş e, Evdalo
24. Teşirêsê 41 Evdalê Zeynikê! ... ... 126
25. Neylni 43 62. Bi Kurtebiri 129
26. Ma Gunê Min Bû? 44 63. Kudandin ~ 130
27. Berpirsiyari 45 64. Beivno! 135
28. Liba Tov 46 65. Karina Me 137
29. Umûd 47 66. Me Destê Xwe
30. Dilê Ber Kêr 48 Bikar Ani, Pêşiyê 139
31. Hevrayên Min 49 67. Li Bandeva Spêde 144
32. Di Kavilê Gundi De ... 51 68. Ez Mendaleki Çar Sall
33. Yekbûn 52 Me, Memo! 150
34. Hevalên Me 53
35. Cenanên Titûnê 55 Ferhengok
36. Sitila Cudayi ... 57 (Kurdl 0 Tirki) 153
BÊRIYA WELAT

Bênya welat, di dilê min de

Bênya welat, şişa sor kiri
Dil Mûvk e
Dil kezaxti
Dilê ciwan
Pê dax kiri.

Bi şev û bi roj
Di xewnê, di xeyalê de
Pêşbira h pêş çav
Bizota livina jiyanê ye
Di karêza çav
Prjak... pijak xemili.

Ew e, herzmga ber mmnê

Ku pêt bi pêt li hrnavan diçêre
Bênya welat, di dil de
Ev keser, ev xwezi hetani gorrê lo lo xweyo!
Tirsim bimine pê re.
 DESTPÊKA BIHARÊ YE
NIHA Ll WELATÊ MIN

Destpêka biharê ye, mha h welatê mm

Nêrgis bişkifine h avgiran
Û beybûn dibişinn

Li welatê mm niha destpêka biharê ye

Dixulxuhn çem û ro h berwara
Ji lêvên newalan, şxrav:
Zirav... zirav
Dişirşirm.

Gulyên dara xemiline rengareng

Şar û temezi girêdane h dora kofiyan
Çivik distrên stranên eviniyê
Çivik bi tolazi niha difirm.

Ez biyani me h van deveran

Li kujeki guhê biyamstanê
Destpêka biharê ye niha h welatê min
Darê beivan,
Bi xeml û xêz û bi xişir în.

Lê!..
Hun sosm û benefşên vê deverê
Reş rihan me dm ber tûncikan.
Gulyan ve me weşinm bi bayê spêde re
Hedana mm ne ma, mm aram ni ne
Dil û cergê mm, me pincêrm.

8
JINDARI

Li kersaxa evina te,

Dil masryek pirpitandi.
Bê derya evinê ki dit,
Jindanyê ki hêçandi?..
Di'LBERA MIN

Dilbera qeşeng
Terhin û ciwan
Li seri zerzeng
Di dest de piyan
Pêşkêşi mm kir
Meyê ji lêvan
Bi vexwann da
Kinm natiwan

Pênûs kêşabû
Birhên kevani
Çavên jin bexşin
Rengên çimani
Lêvên Roj-drûv
Hiş û giyani
Hilkir, hilkêşa
Ji laş derani

Dilbera nazdar
Taki j'nhana
Biharên rengin
Mehên Gulana
Giyanê kûvi
Da ser sindana
Wê ew kedi kir
Xist nav insana
Paht di beroşa
Bêje û mana

10
 MIN NAVÊ XWE KOLA
Ll BIRCÊN DIYARBEKIR

Mm navê xwe kola li bircên Diyarbekir

Gava ku stêrk
Li esmana stûxwar,
Gava ku
ney û blûr û tembûr
Û dehol û zirna
sar
bûn
Û cobar
Ne dixuşin di nivinên xwe de seraser
Sosm û beybûn û nhan
Ne d'bişkifin di bûtikê de.
Tariyên giran
Tûj û kûr
Bi zûrezûr û bi orineke jakaw
Bê fikare,
bê paxav
dihehşi
dikumişi
h ser welatê min
Bi giyanek pola
Mm navê xwe kola
Mm navê xwe kola h bircên Diyarbekir

H
Wek babelisk
Wek moraz
Wek bagerek gurr
Mm eniya têkoşinê vekir
Mm di emyek de şer kir
h hember xwinxwara
Bi dilaweri
Bi birûbaweri
Mm têkoşin û berberi
kir
Û
Min navê xwe kola h bircên Diyarbekir
Ez welatparêz îm,
Ez mirovperwer im,
Ez h ber bircên Diyarbekra rengin
Şêx Seidê kal,
Bijişk Fuad îm
Ez Bavê Tûjo me lo!..
Şoreşger îm.

Mm navê xwe koia,

h bircên Diyarbekir
Dema şefeq da
di Sipan de

12
Dema ku lêvên esmên,
Di singa Sipan de sor dikir .

bi beşeruki
Ez,
Di deriyê Niştimani de ketim hundir
Mm,
Deriyê Neteweyi bi zerzenga xemiland
Û h ber Denyê Serxwebûni
şer kir
Bêweç ma bû baxçeyê Deriyê Felati
Mm tê de
Şaxên serbestiyê çikand
Tovê xawêndanyê werkir.

Mm navê xwe kola h bircên Diyarbekir

Ez Şêx Seidê kal,
Bijişk Fuad îm
Pêşmergeki bê nav û bê nişan
Û qevdeki ji pmcara welat îm.
Ez duh şehid bûm
îro, nûhat im.

13
HESINKÊRO

Ha ji te re dilê min hesmkêro!

Ha ji te re dilê mm i ciwan
Wek gulek nazik e, wek gulek tenik
Û hêmktir e, ji sira Zoveserê

Ha ji te re dilê mm, hesmkêro!

Tu,
Geran û bivir,
Tevr û bêrê
Çawa çêdiki,
Çawa gisn û dasê qetav diki
Û çawa ji hesmek zengari diafirini şûrek
Ha ji te re tûrrek
Tûrra cewherê, şaxa dilovani
Ev mendalê ne tebiti,
dilê mm
Ku; ji mm re kûvi, ji mm re biyan.

Ha ji te re dilê mm hesmkêro!
Bavêje kûra xwe ya Kawayi
Bi nermijine,
Wi sor ke di xunyê de wek la'lê
Û paşê deyne ser smdan
Bi geran û kerane,
Bi kerane û geran
Bine fesalê

Ha hesmkêro ha!
Ha hesmkêro ha ji te r'
Dilê mm i ciwan, dilê mm i terr.

14
ŞEVEK,
Jl ŞEVÊN TEBAXÊ

Çi xweş e, işev... Şeva Tebaxê

Heyv, h niveka esmanê şin e.
Lerzek evini ketiye axê
Lê, dil bryan e
Dil bi kovan e.

Esman bi lêvên xwe y' tihnegermi,

Dimije l'ava kanya vejinê
Digeze lêvên çryê seraser
Û kaja ciwan xwe d'fmkine
Dixwaze bêje: «Va ez ji heme»
Axin radhêje, dikşine keser.
Lê, dil bryan e
Dil bi kovan e.

15
Di niveka esman de diçrnse
Bê xem û xetere, bê kovan e
Heyv, neynika bûkan e,
dibrnse.
Lê, dil biyan e
Dil bi kovan e.

Çivikek çivi ji kema drryê

Bersivê danê, qurabi ji jêr
Û xuşinek ket nav pelên tuyê
Zieqûmek dexes, h wan bû guhdêr
Wê ji çêstibû, çêja bengiyê.
Lê, dil biyan e
Dil bi kovan e.

Dil kûra evinê, bira bêri

Û dûr e, ji takrihanek, li vê der
Ji cudayi, dil; keri bi keri
Û dil beyan e
Dil bi kovan e.

16
OÛR KETIN

Dil kûre, yar dûredest

XJJûrketm para mm e.
Kesi nola min ne çêst
Zrav-çêj e, jehrin e.
17
SERBÛRIYEK

Dilbera m' rûmşt

Dilbera m' rabû
Weke hmek tişt
Jê ve xuya bû
Wê pirseki hişt .

Biçav û birû
Axê vemahşt
Û çû. Mm da dû
Nêziki tenişt
Bûm û mm got û:
Êdi bes, te kuşt
Vi dilê zarû.
Go: «Deng me ke hişt!.
Bilezine zû.

18
Ez û yara şeng
Çûn ber çemeki
Rawestan h teng
Hêşin kemeki
Tê de rengareng
Gulên bihneki
Hebûn. Go qeşeng;
Ew yara bengi
«Bê his û bê deng
Divê mêzeki
Wi marê h çeng
Marê koreki
Ji kemê bi ceng
Mi-d'vê berzeki.

Ev bergeha ha
Wargehê mm e
Tevi mi-j'te ra
Bexş û mizgin e
Mari ji kema
Hanê derine
Bikuje bla
Êdi ,ne mine
Wê gav ev singa
Sor û spi ne
Ji cotkên memka
- v

Ji xwe r' hiline

Bide ber geza
Xwe pê vejine.

19
Heke ne we be,
Şerm e, zilam i
Ji pey mm ve be
Êdi b'temami
Evin ne ew e
Ku d'ki beyani
Ma b'çav û dev e
Bengi û ram i?...
Min ji dil da te
Ser vi meqami
Dilpenti me,
Tu bo min qam i
Lê, çikim nezan
Xişim û xam i?»

Dilo rebeno
Rebeno dilo
Bi jan û kovan
Bi xem û kulo
Me go, «careki
Biçêjm wilo
Ji evina xweş»
Evinê çilo
Ani serê me?
Jinê l'me şêlo
Krr bi xetere.
Dilo rebeno,,
Rebeno dilo!
Naşit û nezan,
Bi derd û kulo!

20
JiNA BÛRi

Me ser ne tewand, h ber kesi di jina bûri

Lê, ku ji vê jinê re ji» jin bête gotrn
Me ser ne tewand, ne h ber srrra spêdê,
Ne h ber tanya ku çavê şevê dirihotm
Û ne h ber qêleqija Tirmehê ku;
Ew qêleqija laş û hmav tev de disotm.

21
BIBIŞIRE

Bibişire
Evina mm
Li eniyê nivisan
Di dil de birina mm
Bibişire
Çi dibe
Hema hmek bibişire

Bo
Gul bibişkife di bişkoja Rojê
Dilop dilop xwin bmizile
h hmarikan
Dil tawi ye
Dil ketiye taya sar
Bibişire
Da ku
Tirêjên Gelavêj
di dil de biqijile

22
Bibişire
Çi dibe, hema hmek bibişire
Û paşê
Bla taviya çavên pijak çimani
Bi ser xal û xetên melûl de bişirşire
Ez ê xwe bidun bin taviya Nisanê
Taviya Nisanê, bi bihnû adani ye
'Ew,
Bla li derya dilê mm biwirwire

Paşiya taviyê,
her
keskesor e
anu panfu anu anuoa
Destpêka wê, ji çavên çimani
Kutayi ji, bla di dilê b'kovani de bê
Û pê re
Bla laşê mm,
bişemire
Bibişrre
Evina mm
Li eni nivisan
Di dil de birina mm
Ez bengi me
Ez }i vê deverê diçim
rêwmgi me
Dil axeki bêweç e,
terk bi terk e
dipmcrre
Gelek e, dilovani h cem bedewa
Çi dibe
Bo serê xwe
Hema piçek bibişrre
23
SIRRA ARARATÊ

Ey sirra spêda Araratê

Mm ji te ramisanek divê
Maçek germin bide, bo serê xwe
Berdesti sibê, h ber Feratê.
24
DILÊ XIŞl'M

Dilê xişim weki gog e

Ket ber lmgê yeka qozax
Bê insaf û dilrevok e

Şaş rm, çawa dibine ew

Di nav refa qeşenga de
Pêşenga delal û bedew

Bi zerzengi dipejrine
Jê re dibe dil û hêsir
Li ser serê xwe d'gerine

Dilê xişim weki gogê

Ket ber hngê dilkafira
Bê insaf û dilrevokê.
25
BIRANINEKI

Ev koma stêrka ye, h esman

Ev koma stêrka ye bi keser diçinse
Û kovani dirêse bi dolavan
Li kujeki Leyla
Li kujeki Mecnûn

Ev kenyê pezkûviyan e, h serê Sipan

Ev kenyê pezkûviyên, 'dil tim bi tirs e
Biranineki wan heye ku suhti hmavan
Çavê wan Xeco
Stro ji Siyamendê dilxûn

Ev refa kevoka ye h dorên bircan

Ev refa ha, her şev; h Birca Belek dilise
Ji kezebê straneki distrên, straneki ji can
Serpêhatiya Mem û Zinê
Radgihinm gerdûn.

26
SIRRA SIBÊ

Sirra sibê h ba bû
Dara hewrê vecmiqi, hişyar bû
Tevziyek da xwe,
tevziyek kûr
Û rahişt blûrê dani ser drana
Blûr,
Ji sedsaleyên dûr
Û ji kezeba kûr stra
Kaniya bm dara hewrê
Bi dengê blûrê re nihirand
Hêstir wirwirand
melûl melûi
Û pê re
Dilê heyvê ji kovanên xwe re
Keri bi keri, kezaxt û drrand

27
Bilbilek frri, ji hêlinê
Çû dani, h gulyê gulê
Xonçeyan mêjand ji pêsira xwe
Berda dilê wan xunyê

Dilop dilop
niquti xuri
Niqut niqut
nizili xuri
Di dilopa paşi de, şefeq beyan bû
Ji blûrê his bri
Kani xais ket
Li bmê kema gulê, bilbil ji ean bû

Jinek nû destpê kir bi srrra sibê

Şefeq zelal, xweza xuyan bû.

28
EZ KAKÊR IM

Ez karkêr rm,
Mil hesin û awrr brûsk rm
LJ ez çrûsk rm.
Û ez çrûska brzota derya evinê
Xwerû
Evin rm.
Miz didim gerdena gerran
Û destê xwe h ser pêsirên smdan
digerinrm
Em bi hev re
Dibm yek laş û yek hiş û yek giyan
Ka wenn
Ka werm ji xwe re binhêrm lo!
Bmhênn ku,
Ez çi diafirinim.

Ez karkêr rm
Bi çend sed metreyan h bmê axê
Drêj, fere, kûr
Kewaran diqewênm
Ji tava Rajê dûr
Ji zelahya şinayi ya esmên biyan
Bo pêşveçûna hilberinê
Da ku
Gul bibişkifin h lamê mendalan
Keçin bişên strana bistrên
Riwal h dinê heval û hevra

29
Geştir bin qerenfil di serê Gulanan de
Li ber dilê mirovinan.
Di rewêrim bi serê kuling
Bi nikulê kulmg ji singa znêran
Dibrêşim, diqewêrmi
Çiyayên karaki, ji hev-dû dadpeşkinim.
Ez karkêr îm
Li axek bêweç vedignm dezgehê xwe
Ramisana datinim navoka axê
Axa ku wek keçeki qozax û ciwan
Hêdi hêdi, bi mizdan
Dest davêjim çiçikên şaltêran
Pejnên korbûyi yên axê vedlorinim
Hildipetikin hamûn û çiya
Û ez,
Ji pêsirên sitewr
Petrol
dertinim.

Ez karkêr îm
Serapê pêtiya derya evin rm
Pergala kedxuri werdigerinim, li dmê
Û bo yara xwe ya demoqrasi
Dmyaki gerdenaza dadmezrinim.

30
FÊR BÛN

Ez dmûsim zanistiya evinê

Lê dilbera bejne-kaj û dilrevok!
Ku tu, xam i, fermo! xwe têgmine
Ji mm fêr be, were bixwin, hser çok.

Sl
REFA QULINGA

Refeki, ji refên quhnga dihat

Refa qulmga, wek awazê strana bengitiyê bilmd
Wek strana bengitiyê zrrav û drêj
Refa qulmga, tava Gelavêj
Û mefera nzganyê
tirêj bi tirêj
Dikişandm ji bakur
Ji çiravên belek berfinên Geverê
Befa qulmga wek straneki gerdenaza
Belav bûn h van wara
Danin, h vê deverê
Refeki qulmgên gerdenaza
Straneki ronak distran
Di dilaneki gurr da bûn, di dilaneki şên
Govendeki dikutan
di singa erdê

32
Govendeki hxuser û aza
Refa qulmga,
Dilsoj û gernas û şareza

Kes ne dit rabûna wan

Hil ne firin êdi, ji vê deverê
Pêtiyên dilê wan nizilibû axê
Û
Ji axê,
xwin rengin
gulên
sorin ê azadi
Hêşin
bûbûn,
dibişkifin.
Bûkinan, kilam distran h serê
Bûkinan kilam distran
Ji devên çeleng keçên Geverê.

Refeki qulmg tên

Ji kula dilê mm re, çi quhng m...
Refeki qulmg, dilsof û dilovan
Gerdenaza
serfiraz
û
serbilmd m.
33
TEKYA EVÎNÊ

Di lêvê dilberê de navê me,

Bê şik birm wird û selewat rn
Me, tekya evina nûjen vekir
Ku tê de giş muridê welat m.

34
NiVÊ ŞEVÊ

Gonga kathrjmêrê,
Bi dengek bê mefer û bi dil sari
Gran... gran
hedi... hêdi
Li bist û çari
dixist
Û tari,
Di tanstani de wek brûskek qer
Bi dijwari
Xwe berdida ser kela Dryarbekrê.
Bajar,
Di xeweki kûr da bû
An ji,
Nivistibû ji naçari.

35
Di vê katê de
Çolomêrg çik sayi
Mereto bi rhij û dûman
Li Agiri, berf:
Mina bexşişa Tser serê bûkan
Ku deste deste tê wirwirandm-
Kuli... kuli dibari.

Lezgin e, Ferat h rê, bi gurrayi

Bi havilkari,
Xwe daye keftelefteki
Bi serûber di çivaneka de gêrr dibe
Li rê dikudine bi siwari.

Di vê katê de
Damiştiye Wek merşek reş, h ruyê axê
Reşayiya di tanstani,
Tari...
Lê,
Qanûnê Xwezayê ev e:
Di her tanstaniyek de, ronahiyêk veşari
Û di her bê mefenyek dê
Zil dide umidwari.

36
REWŞA MIN

Li bin taviya heyva Sebatê

Tenê û bêçare û biyan rm
Seri bi mij û moraz û gêdûk
Drûv-Agiri, renge-Sipan îm

Xuri û pêta j'kûra evin mi

Hez kirê jinê, y'ê insana me
J'êşa her kesi, axin dikşinim
Bo jana kesa l'pey dermana me

Min gazm nine, ji vê jina ha

Rewşa mm ev e, hevalo lo lo!
Li vê deverê biyan û tenha
Bê kes un, ji bil vi dilê zaro

Li bm reş-ewrê heyva Sebatê

Bê heval û hogrr rm, biyan îm
Seri bi mij û moraz û gêdûk
Drûv-Agiri, renge-Sipan îm.

37
BO Çl

Heke tu, ne bi, jiyan bo çi?

Ne lêvê te bm, piyan bo çi?
Mm nine ji bil giyanek qet,
Gonya te ye, giyan bo çi?

38
Çl'ROKA ME

Hatm.
Şeve-reş bû
û şevek tari
Wek kuhyên berfê, ji esman
Mina nsasê giran
û mina nsasê sar
Bi Lezek dijwar
mrnn
dibari.
Em, çil mal bûn di gund de
Çil mal:
Bav, bra, dê, xwişk,
Api xal,
Xalti û met
Bapir û nevi
Gişk
Mina xelekên rêzilê
Em hişk
em hişk
bi hev ve bûn
Û em,
Heft roji û heftê sali...

Hatm
Di beyaniya derewin de
Ne hiştm ku zeraqê Rojê,
di kûreya xwe ya germin de

39
Biqijile.
Ne hiştm stranên keçên xama
Bi bûkani bmizile
h cobaran.
Û hun zanm?...
Ne hiştm ku van sûtalên. heft sali
Ji niha pê de hêlekanên xwe çêkrn
Û hela bin,
h gulyê daran.

Hatm
Bi rext û tifmg û mitralyoz bûn
Hatrn
Bê par bûn ji dilovani
Ji ahyê mehrebani ve
piştxûz bûn

Em çil mal
Bav û dê,
xwişk û bra,
ap û xal
Em giş,
Kal û sûtal
Kirm kadina kayê,
di mizgeftê de
Şev bû,
Şeve-reş bû
Zmanên pêtan pirçiquli
Diqelaştm kezeba şevê
Û dibiraştm dilê wi
tanin xwarê
Di serê nikulê singuyan de
Gurçik dipirpitin hevalo!

40
TEŞIRÊSÊ

Vegire pêşmala xwe ya çermin

Kofiyê h awaki bade
Kofiyê xwar ke, ser birhan
Xwe bide ber nknê malê,
Ber berojk
Û hûnk hûrik bmihire
Lawjeki bistrê, h awa

Mm glokek ta heye, teşirêsê

Mm glokek ta,
ne ris, ne pemû
Mm glokek ta heye,
hemû
Ji serpêhatiya mm,
kul û kovan
ax û keser
xwezi û bêri...
Ji sar-kamyên zozanê bilmd
Dawenbiye geliyê kûr
Gehyên kerr, bi saw û sepet
Di hamûnên avdar de derbas brye
Di hamûnên rengin,
hamûnên avgir

41
Û niha,
h şafrr
Li şafirek bêweç rawestaye
Westiyaye
Maye.
Ha ji te r' glokek ta, teşirêsê!
Xwe bide ber riknê malê
Ji kula dilê xwe re bimhire
Lawjeki bistrê h awa
Rahêje teşiyê
Teşiyê li dara,
h saz,
li awaz
xe
Û pê re straneki gerdenaza...

Ha ji te r' teşirêrê
Ha ji te re glökeki tayê xwezayi
Ha ji te r' glokeki ta,
Ji kul û kovan u keser
Ku mina grêkek
Di bm pêsira mm de razayi.

42
NEYiNÎ

Mm genim tov krr, tov zil da

Tov nziya, zil bû ziyan
Şink hilkişi srmbil da
Zil û ziyan, tev de nziyan.

43
MA GUNÊ MIN BÛ?

Gelo mm got, bira çavên te i geş

Renge-terazmê Sipan bm? Herê?...
Ma mm got, ew lêvên te i germjeni
Bişkifm ji xonça Roja gewherê?
Ne b'mm bû, ew bejna hilûvk û zirav
Ew', ne gunê mm bû, rmdê! dilberê!

Tê çi b'kim, pişti, ku ew çav û ew lêv

Ew bejn û ew xal û ew xet û ew lam
Bi rmdi gihan hev di canê te de
Evinê hiljenim, kirim dil û ram.
Dilberê bêje mm, ka mm çi kir, ku:
T'ez kirim destara evinê, hêram?

44
BERPIRSIYARi

Rabrrdû ji mm na yê pirsin. Lewra

Ez ji berwara xwe berpirsiyar rm.
Lê, bûri û niha dighinrm hev, disa
Hêna h heymana xwe havilkar rm.
45
UBA TOV

Di liba tovê genim de

Umidwari zii da.
Ew liba ku ketibû kezeba axa reş
Tenê û biyan bû
Mina girtiyek bê mefer
di zindan*
Di liba tovi de umidwari zil da
Hêşin bû umid, ronak... ronak
Hêşin bû birûbaweri, pêti... pêti
Û suht dilê axê,
Di singê de bişkifi

Ne gurre gurra esmên

Ne hêrs û borina brûskan
Û ne ji dasa bagerên din û har
Naçar
man.
Ne karin hilkm, rakişinm
Ji kezeba axê liba zil dayi
Hêşin...
hêşin,
mefer bihnok
-

Ne karin binzinm, di nivinê de

Tovê umidwari, çrûsk... çrûsk.

46
UMÛD

Umûd,
Çrûskeki ronak e, di fanûsa pola de
Xrmpi û veşari

Umidwari,
Pêl bi pêl hildibê, dipirpişe
Wek şûrê rûs e, umûd
Keri keri dad' peşkine.
Qirin
dibe ber perê esmên
Znarê dilkevirin
Jê
Ji naçari.

Umid bari
Li ruyê sorgulê
ji xunava bihari
Di binahiya çavan de, bi serûber
Hêşin dibe,
bejn davêi«5
Û qahkê xwe i zindani
Diçirine bi dijwari.
47
DILÊ BER KÊR

Leqa y' dilê me bû, dilbera qeşeng

Çav kirê, rû dayê, bişiri jê ra.
Dil hogiri wê bû bi evinek germ
Dilberê sihki, dil da ber kêra.

48
HEVRAYÊN MIN

Xwezi,
bêri,
h hêvi man
Bihrrên teng
Geliyên kûr în
Şiverêyên zirav m, h raserê kortalê.

Berhevoka jinê sê brrr

Prrtûka jinê sê pişk
Gişk,
Bi hev ve drûti
Bi hev ve girêdayi, hişk
Mina sê ciran:
Xwezi,
bêri,
h hêvi man

49
Pirtûkê dixweyni, rêz bi rêz
Pirtûkê dixweyni, bêje; bêje
tip bi tip
Kijan kelem û xip
Kijan
benikê doneki yê sêdarê
Rojê,' danê, gavê
Wisa bizmaran
dikute h dilan? . . ..

Mina van
Sê ciran
yê xirab,
Hevrayên min:
Xwezi,
bêri,
h hêvi man.

50
DLKAVILÊ GUNDi BE

Di kavilê gundi de, em tenê

Gundê me şirin
Gundê me rengin
Bi co û çirav m, lat û znêr
Lê, em:
Di kavilê gundi de, ji hevdû belawela.

Kew drxwendm, h serê znêran

Eylo, qurre û kuşpene bûn
Quhng datanin h golan
Nola serawaki evini
Pêti pêti dilsoj,
Xuri xuri bengi bûn.

Êdi ne kew û ne eylo û ne quhng

Ne şirikandinên çiravan
Sisyarekên gurri ne, yên tê de digerin
Bê fikare û bê paxav
h hewa.

Lewra
Em di kavilê gundi de
Wek benê nzi
Ji hevdû belawela.

51
VEKBÛN

Yara dilkewin, ji her dû lêvan

Meyê daye mm piyan bi piyan
Niha serxweş în, bi evina hev
Herdû yek laş ih, em herdû yek can.

52
HEVALÊN ME

Bi zelahya beyani re .
Beri zeraqê Rojê ku belav dibm h esman
Şalûr reng bi perwaz
Şalûr deng,
bi stran hatm
Awaz... awaz
Stranên gerdenazadi,
nûjen û xweber

Belav bûn, pfêl bi pêl

Bihnd bûn perwaz... perwaz
Ji dilek ziz
Bi awaz
Tirêjên ronahiyê kêşan
Xundv. . xunav
Tavan... tavan

Bişkifin ji axê sorgul

Di xunavê de geş,
bihndar
ronak

Mêjiyên terr,
Bawenyên nû-gihişti
Tûjtirin,
ji tirêjên Rojê
Û ciwantirin...
53
Çûn hevalên me, çûn
Çûn, hevalên me yek bi yek
Bo
Her heremek,
Her peleyek dûr
h kujê dmê
Bibihize,
Li rê
nola rêwingryan
Karûbar bûn.
Bê ragihan,
ra ne westan
rojek
danek
weşek
Yek bi yek
Bi stran
Çûn.
Bi dilan
Li şopa têkoşeriya gerdenazayi
Di sorayiya asiwani de
Li roava
Wek sorgula
ku ji xunava
spêdê
Rû hatiye bestin,
Di bm xavika Rojê de,
pê re rawestin
Ne zivirin êdi h şopa xwe
Çûn
Bê bihistm

54
CENANÊ TITÛNÊ

Her sibe bi dev re mişt, qamyona cenana

Rer êvar bi dev re ye, qamyon .ji cenana

Her spêde, beri zeraqê tavê

Ji gelek qamyonan qamyonek
Diçirine kerr bûyma kolana
Bi qlaksona xwe ya hişk û tûj.
Cih cih
Radiweste
Cih cih
Malek seraser
Bav û dê û zarûk
Bi mefer
Lê siwar dibm
Û tevi tûrikê nan,
tevrik
û bêr...

Her sibehi ev kilam h dara dikevê

Her sibehi ji nû ve, tê rêstin çiroka ha

55
Di qêleqija Tirmehê de ax dikele
Helekela axê, leylan... leylan
Siyeki hênik, bi zêrê zer
Aveki sar, h ku der e?

Danin e, eşêf e, avdan e,

Quraftm û çil girêdan e
Xwedi kinn divê, sal salewext
Jinek tê de dirize,
Tê de jinek...

Pelê titûnê, pelê zêr

Zer dike, diçinse şemal... şemal
Di balya de ku tê ber frotinê
Cenanê titûnê, xrrabmal.

Pardar gelek m, tê de
Pardar gelek m bê hejmar
Ji sedi pênci, yê patron e her
Qapankêş û mvisvan, bê bazar
Ekspêr û mudir û embarvan
Ji malê ne. Ma ew biyan m?
Di dirav daymê de, bê şik, bê guman
Çihê wi her diyar û xuyan e:
«Raziqê nzqa»; hejmarvan

Her sal nû dibe, ev serpêhati

Her sal h dara dikeve ev serawa.

56
SÎTILA CUDAYÎ

Damişt, bi hilkişin h ser perê esmên

Dûkela sitila cudayi û bêri
Çi bextewar i, ku bê gazin û lewme
Vê sitilê di hmav de vedişêri.
57
ÊZINGVANIYÊN
DIYARBEKRÊ

Êzmgvani, êzmg dikşinm

Ji bandevên Çepeqçûra rengin
Êzmgvani, çiyê dimeşinm.

Dicle, zirav û drêj e

Lexgir e, nola xorteki çarde sali
Tebati bi çiyê na keve li ber
Znar, ji berê dipekm, vedilorm
Li vi ali,
li wi ali
Gurr e,
har e,
din û sergêj e

Dicle,
Li êriş e
her trm.

Kelha Diyarbekrê, kelhbki bilmd

Û reş diçinse,, şemal... şemal
Li binê kelhê,
Dicle

58
Êzmgvani, tên bi siwari
Êzmgvani, xweş werdekên avên sar
Strana jinê distrên
Strana jinê, bi ziwari.

Êzmg tinm ji dorhêlê Çepekçûrê

Lewra
Zivistan h vê dijwar e
Jiyanê dihenkinm zivistanê
Li vê der, ne devi, ne hij û dar e.

Bi kelekan êzmg tinm

Bi kelekan, h ser pişta Dicla din û har
Mina canûkek xişim,
Bê serûber
Geh li çargaviyê diçe,
vedicmiqe mşka ve
Geh radibe pêdar
û hevsar
ji siwar
distine.-

Bi keleka êzmg.tinin
Bi keleka êzmg tinm, lr ser pişta Diclê
Wek movikê tizbiyê h rêzê
Bê hejmar kelekin h pey hev
Û tev,
Ev çend roj û şev
An çend şev û roj e
Lirê
Ser pişta Diclê,
59
Li ser pişta canûkek har,
Din û xişiiri
Bê hevsar
Tên.

Giş,
Bo çend kilo xwê,
şekir,
don

An ji
Çend metro caw...
Patron,
Heke ku pê re
Dirav
yên romiziyên wan
bi wan de.

Êzmgvani, êzmg dikşinm

Ji sermayê, serapê dilighgm
Digermijinm zivistanên Diyarbekrê
û
. berika patron
Ma ew ê rebena êdi çi km?

60
SERPÊHATIYA BÎŞENGEK

Bişenga nazdar,
Me gri, me lûvin
Porê xwe wisa
Ji hev me weşin
Dilê min ji xwe
Bi êş û birin
Me gri bişengê
Me gri bişengê
Me gri delalê
Me gri qeşengê

Hun çûne Wartoyê, ji Mûş'ê? Ni zanim.

Aveki heye l'ser devê rê
Hun bêjm ro, ez bêjim çem
Bi gurre gur, bi leme lem
dihenke
Çi dihenke?...
Gêrr dibe
hêla dibe seraser
Lezgin,
lexgir,
xweser.
Û ii raser
Prreki heye
Prreki heye ji mêj ve
Pireki,
dil bi keser

61
Mirovin û teba, du guhin m.
Lê, pir...
Çar guhên prra hene h her der
Ev pir ji wisa
Di guhê wê h bakur
Di guh h nivro
Li aliyê bakur, di lêva avê
Bişengek heye:
Nazdar,

qeşeng,
xemgin.
Her spêde bi girin
destpê dike
Li straneki serawa
Û her şev
Bi lûvinek dmive
bi )'i hiş ve çûyin.

Serpêhatiyek wê heye,
Tê gotm:
Ew keçek çavlixwe û çeleng
Biye di zemanek
Dildayê wê hebiye, zilamek
Xorteki jirek û şareza
Lexgir,
sergiha,
hişaza

62
Gelek hev birme-anine
Riyeki der ne jastine ji xwe re
Çare,
Peyman danine
bi hev re
Hevgihin
Bi bextewari, hevrevin.

Guhê axê pirr în

Guhê axê mûç
Bihistine
Û li vê derê kemin
daninê
Di keminê de drjmin

Dem hatiye, gav hatiye

Dilde ji wê der, dildar ji vê de
Ber bi hev çûne
Lê,
Telpeki ewr, telpeki şev
Ji esman
Mina koneki xopan
Wek hêlekan
kumişiye xwarê.
Li bmê dilda hespeki spi
Hespeki çik spi ji berfa Araratê
Serbilmd,
listok,
zêrek.

63
Siwar, h xarê
dakişiye mzarê
Di gihaneka guhê prrê
h nivro
Nişka ve
Şirriiiin
çiye ji hespê
û rabiye pêdarê.

Dijmm, di keminê de hişyar

Dijmm bi dek û dolab e
Dijmm h ser tetika ye
Roj jê re li hev hati,
ray lê na be.

«Pirani,
mêraniyê betal kinye»
Gotma bapira ye,
hêçandi.
Siwar
naçar
û tenê
Siwar,
Ne naşit û nezan
Lê,
Xwe-frotan
64
Xwe frotana pismamek pir tişt diguhêre
Bi saya serê Qasimê Cibri
Siwar
Niha dil e,
di nav lepê drjmrn.

Ev dilber
Ev dildar qurrfiye
Wisa,
kerr û lal
Û dest û lmg lê sar
bûne
Bê deng,
bê hbat,
mit
û
mat...
Ginyaye, lûvandiye
Hatine hewarê xeyberi
Xavikek, ji yên xwe avêtme ser çav
Lê, h dewsê
Di nav gocar û beri
de
şaxek
hêşin kinne.

65
Niha di dewsa wê de, h wê der
Bişengek hêşin,
li nêziki rê
Serbûnya wê rojê dibê
Û dipê
Riya çûnehatê
ya dilda.

Niha
Her spêde bi hêstirbarin
Dest bi serawayê serpêhatiyê dike
Û her şev bi lûvin
Bi dumahik lê anin
diqedine.
Me gri bişengê
Hevalê, lê lê!
Me gri qeşengê
Delalê, lê lê!
Me gri çelengê
Şepalê, lê lê!
Wa ye, bihar tê
Bi umidwari
Ew ê rojek bê
Bi bextewari
Dildar û dilda
Ser vi brryari
Ser vê peymanê
Dê bighên hevdû
Bi zerzengdari.

66
KEVANJEN

Rûnişt, li ber pêsira mm, h awa

Bi kevanên birhan, kevan dijene.
Ma gazm tê kirm ji sêrbazê
Karê wê ev e, kevanjen e.

67
MELAYÊ ŞiRETKIR

Seydayê delal!
Ê, ku di civatan de bi galegal
Û h ber şireta, pan...
Me,
«Ad» û «Semûd» bihistm
Ji keştiya Nûh, ta xewarên şikeftan
Keftelefta Mûsa h hember fir'ewn
Qewmê Lût
Û ji bil keraneyê di stuyê pût
ve
Meteloka Harût

û Marût
Ji heft qorê dojeha bmerdi
Ta, heft qorê bihiştê h esman...
Smail û Mahk
wek h mk
me
bin

Em,
Ew qas pê dizanm
Bese êdi ev galegal,
şiret û gazm.

68
Bese qurban!
Dakişe ji «Lamekan»
û were xwarê
Were dmê,

Qasek li insan,
h mrrovan
mêze ke
fermo!
Ji wan
ji me re
minakiyan
bine
Ku kedxwiri,
Zordesti û sitemkari;
çito tawan m
Û çito gunehkan ye, seri xwar krnn
Razi bûna bi sitembari
Mûsa û Harûn
Zarokên Lmran
Çawa filitandm mirovinan
Ji bmê nirê zordestiyê
Û hmermendê xwedi gopal, ji bo wan
Çawa, tekoşineke mezm i giran
Hilgirt ser milê xwe
û pêk ani
Û da pêşiya dilan
Wisa
Tu ji
Minakiyan
bine, yên
bên
fesalê

69
Yên ber bi hiş bm, yên ber bi mêji
Û bide pêşi
De fermo!
Qora me fere ye, h ser rastiyê
Xbeatkar m, tê de seraser
Tê de,
Ne Qarûn, ne fir'ewn, ne Azer
Ne Ebrehe û Ebû Sufyan...
Li hember wan
Li hember wan,
evên di zeman,
em...

Bi berberi,
em.
Bi birûbaweri,
em.
Bi dilaweri,
em...

Seydayê delal!
Bi serê te i tacdar
Wê ev pergal
hilweşe
Wer dibêje,
enimvisina şarsaniyetê
Û wer dimvise h rûpela defterê
Deftera biryardana karkêran.
Wê bi gerran
Bê şikandm rêzila dilitiyê
Vi diwarê
ku ji mha ve, terk lê ketiye
Wê bê henfandm
Ji bini

70
Bmdest wê bifihtin, ji nirê koletiyê.
Wa
Li dmê serapa
Gihiştm hev
û yekbûn
Karkêrên hemû peleya,
gel û netewên bindest
Li hember

Dehak,
Qarûn,
fir'ewn
û Azer
Yên di heyman
Seraser
Lej dikm.
Xwediyê drravan
û Neronên vrrni

Bi pêgavan
vedikişin,
ji qada şeri.

71
Li aliki, belengaz û sitembar,
em.
Li aliki, mêtmkar û sitemkar,
ew.

Ji wan re, tu me be piştevan

Û
ji
«Lamekan»
dakeve, were
Lmgê xwe deyne ser axê
Bla lmgê te,
axê bigrre
û bmhêre.

Mina kurê Nûh, mina jina Lût

Ve ne qete ji hogira
Mela!
Keştiya me, h ser rabûnê ye
Me çe, h dû helaka xwe, were
bizivire.

72
RONAHi

Lib bi lib
Mina kuhyên berfê
Nermin û sivik
Dahat ronahi.
Li baxçeyên mêjiya dani
Baxçê vegrrt,
hb bi hb...

Tip...
tip...
tip.

Ji riyê axê nizili

Nizili, h kana axê
Li dili,
nizili:

Tip...
trp...
tip.
73
Hêwiri,
Niqut niqut,
hb bi hb

Dil tenik e
Dil, ji jari û ziwari
Di ber xwe na de,
Li hember ronahiyê,
bi dijwari.

Ronahi, na yê veşartrn, wek misas e

Giran e, gewre ye, di dil de
Ronahi di dil de, mina risas e.

Tip...
tip û tip...
tip.

Dil tmgiji.
Tip...

tip û tip...
tip.

Dil pirpişi
Dil,
Ji
Lib bi hb ronahi,
trji
û
bi dev re bû.

74
Terk h diwêr ket,
terk...
Diwarê, berbenda ronahiyê tenki

Çip...
çrp...
çip...
Ronahi nizili
di diwaran de

Çipe çip,
çipe çip,
çipe çip.

Mrzgin h we
Ji
Lib bi hb,
Ronahi prngar da,
Bû derya
Û di ser bendê de qehbi
.Fehşand derbendê,
Bonahi
Bi azayi
heriki.

75
ROZAYÊ I
ROZÊ!

Rozayê!
Rozê!..
Kur
û
lûsê
Bi kokrmê bav û brra
Û bi hemû kesê
çi dûr çi nêzik

Lê,
Bi yê xirabê
xwe de.
Ne, me straneki h dara xistibû
Rêstmeki strani,
Ne wek rêstma teşiyê,
bi lawje gotm

Û ne ji
Wek payizok hilkirmên, li ber badrusê...

Serhilati bûy,
Bo çi?
Bo çi wmda bûy, ji nişka ve?
T'ez hiştim h ber dergûşa pitika dil
Ku deryayê kul
û keser
û kovani ye

76
Anjo û bê hedan.
Bo çi, te wer h mm krr?
Te h min wergerand,
dolaba
di eninûsê?
Delalokê,
Roza!
Karêza
min i
h şafirên biyani

Diza,
Ji çavên te i renge terazm
Adana jiyanê, pêl bi pêl
Û xweza,
Bi bişirandmên te i zaroki digermrji
Dil,
Bi evina te diji
Ûjin,
Bi te tiji
mef er. . .

Mina kevirê bmê bira diza

Tu,
Winda
û nependi bûy
nişka ve.

77
Bizivire
Ka, me
Straneki h dara xistibû
Were,
Em strana xwe
Bibm seri,
Vê strana pandrrûsê.
Bilmd,
gewre,
balûpal
Ku,
Ne gengaz e, bi bêjeyan bê beyan krrm
Û bi hêsani, bête rêtm, bi tu pênûsê...

Herê kurê!
Herê lûsê!..
Te çi divê, ji vi dilê zarok?
Te çi gazin hene,
ji mm,
der vê xisûsê?
Bi serfrrazi bivê
frêqet be
Lê,
Bizivrre,
were

Bendewariya min; Rozayê Rozê!

Disa weki her car
Dil, bifilitine ji vê xewna dojehi
Ji serê
Bavêje, vê kabûsê.

78
KUŞTIM

Çûy, te ez tenê hiştim

Serjar û bê hiş, tim...
Ez ne ji bûm ku ji xwe
Yek cari, te ez kuştim.

79
HESPÊN ME

Hespên me,
Rabûn pêdarê
Li bandeva
şirriiiin
Ji panava,
Wek leyiya Adarê
Li qûntarê
dakişin.
Herikin, bi serûber
Şirqin,
bi nala ket,
çrûsk hilfirin
ji dewsên sima
Çrûskên zer û hêşin
Mina brûskên di biharê
Û hespên me,
Li ber singên xwe
Vereşandmên tanstani
paş ve
dibinn.
Dimahştm tanstaniyê
Hela dikirm
Bmê kortalê.

80
Hespên me beza,
sergiran,
xawêndar,
şareza
Û di rêla,
Mina ba
diçûn
Li rêl û deviya
Mina ba...

Qumnyek, stranek distra

Li ser devê nya me
Qumriyek,
Li serê kemê dani
Û stranek rêst
Li wê berwara h pêş Silêmani
Pê re,
Qumnyan dest bi govendê kirin
Govend destpêkir bi Botani
Ciwani,
h Diyarbekrê
h Hoselê
Li bandevên Agiri, eyloyên serbihnd
Û li Mûnzira piroz,
Masiyên sorin
Bihistin
Pejnandin,
çêstin
Û leyistm
h berê dilanek

81
Dilan, geş bû
Dilan fere bû qor bi qor
Li ser piştên hespên sor
Çarmedor
Dilan destpêkrr
Dilan,
destpêkir
bi govendê
Çirriiin
bi zirnayê ket
Gurmiiin
bi deholê...
Hespin,
Li ser neynokên sima
Filitin ji pêkolê
Û qor bi qor
di govendê de kişin

Hespên me,
Çeleng
lexgir
lezgin
Ketm serê govendê
Hespên me,
Di serê dilanê de meşin.

82
SILAVA BIBE, Jl ME

Silava bibe, ji me
Silava bibe li wan hevalo!
Silava,
li hevalin û hogira...
Rewşa me, ji xwe tu d'zani
Bi vê kêferat û kefteleftê
Û em çawa giyangeş m, roj bi roj...
Wisa
Rêz bi rêz
bi rê û zê ke.

Bêje wa:
«Me qada şeri ber ne da
Em^ve ne kişin, ji pêsitûri.
Em,
Karkêr, gundi, ronakbir
Wek berbûri
Ku çawa bi stran diçm dilanê
Wisa çûnê,
Û hêji diçm.
Hm bi hin
diçinse şemal... şemal
Geştir dibe stêrka me.

33
Ji me
Hm jê ketm
Hm jê westih,
Vekişin
Lê,
Pirani
Di eniya şeri de, h têkoşin
Hm ii êrişê
Û hm ji
di berxwedani
de ne.»
Qene,
Bla bizanm
Ku seri ji me hatme birin
Lê,
Ne hatme tewandm h ber dijmin
tu car.

Silava bibe ji me, hevalo!

Silava bibe, silavên germin
Û bla
Ji me ve
Frêqet bm
Dilê xwe geş km
ji -çrûska meferê
Dilê xwe i karêza dilovani
Dilê xwe i nermin.

84
QEWiTi

Gazi seydayê mm ke
Bla bê û bi mm de
Çend helbestan bixweyne
Ji Melayê Ciziri.
Paşiyê bi dengek ziz
Ji Evdalê Zeynikê
Çend stranên bi kovan
Belavi laşê min ke.

Bê şik bi wan wê veji

Dil baxçeyê evin e
Niha payiz lê keti
Payizeki jin-kuji
Bi wan ava ku av de
Wê ji nû ve vejine
Bihareki rengini
Bibişkife ji nû ve
Bûtik, di gulyên gulê...

Belê sosma m' belê

Qewitiya mm li te
Gazi seydayê min ke
Bla bê û bi min de
Çend strana bistirê
Çend stranên evini.

85
DERYA

Derya
Hêşin û zelal
Û mina keçeke xama
Beşerûk bû
di xew de.
Geş dibûn hmarik lê
Ji ramisanên Rojê
şermê
davêt ruya
Pêteke kmûşiki,
Li neynika rû diçêriye,
diçrnsi.

Keçeki şeng bû, di vê katê de

Mina mirdoteke çiroki
An ji, keçek ji lewendên periya
Derya
Bi bawenya
dûr bûna ji fikara
Û bi nazenini
Nivistibû.

86
Li esman
Pirhevokek, di têmtila ewran
Ewrek reş
Xuyan
Bû.
Pirhevokek xebis
Bi fise fis
Û bi isina di esmên de
bi teyisandm
Bi werkirma bayê atiyê
h xwezayê
hat.
Bi atiyê ket danstani
Bi atiyê ket xweza
Jê
Bayek
bagerek
hêla
bû
Û bayek, bagerek jehrini bela
bû
h deryayê.
Lerzin bi deryayê ket seraser
Velori,
Tevziyan da xwe
Tevziyan da xwe, tevziyên kûr
Tevzi.h ser tevziyê
hêl bi hêl
Tevzi di nêv tevziyê
pêl bi pêl
Kêla nivinê
Kêla nivina xwe derya
er,
Mina dewkuleke h sêpiya
Ji destê bûkek çeleng bê kêlan
Pêl velorin, vecmiqin
Eciqin
di hev de mil bi mil
Ûpêl
Rabûn pêdarê
mina çiya
Seri dan ser hev
Seri dan ser hev weki kenya
hogeçên berana
di biharê
Hirriiin
pê ketiye
Mina canûkeke xişim û dinok
bi şirriiin
Li znaran hat xezebê
Li znar
Ji şeqa rû-
Şirrqiiin
rabû
Şirrqe şirrqa şeqama ye
Lê şeqam
dişelpine
Bê etlahi,
Şeqamê ser şeqam dişeqine
Znêr,
Li berê ziravkiroşk.
Tevizi rû lê
Ji çelpinê.
Ji çavan hêstrr dixuşm

88
Bi fişe fişa bêvilan
Bi fişiiin,
xuşin
bi hêstiran ket.
Hêstir,
bi xuşin
dikumişm.
Ew nazhevin
Ew dilbera penya
Ji nişka ve winda bû
Tafilê
Weke efrûtek ji ecimya
di dewsê de peyda
û xuya
be.
Wisa...
Ew hêşinayi û zelali çû
Çû, ew rûgeşi û beşerûki
Çinigi êdi,
cmigi
derya
Eni, lê
Çrrç bi çrrç bûn
Û reng û rûçik bi cûni vegenya.

89
d;lê belengaz

Şarek hevrişim bû, dilê me. Yarê

Ramisa, di nava çav û binya.
Fê şa bû, nişka ve hilani revand
Gepiçand, avêt n&v'kema dirnya.

90
VEXWENDIN

Bi Giramgiri, Ji Biranina Melayê Ciziri re

Hêşin bûne, h bandeva terazm

Lê bişkifin beybûn, benefş û sosm
Şalûr distrên, li hêre ber miraz m
Lê, bi derdê xwe bili me, bê gazm
Dikşinim ax û oxina dûriyê
Êdi koçer ji diçm koçenyê
Dilberê, de wer bike dilberiyê

Çûy, ne ma bêy... cara yekcar bû gelo?

Bendewari, ji bmi sar bû gelo?
Evina me, ziwar û jar bû gelo?
Ma dilê te, pê birindar bû, gelo?

Wer bmêr h dilê b'keri keriyê

Lê bijişka min a brrindanyê!
Dilberê, de wer bike dilbenyê.

91
Her ku çûyi, xewên şeva l'min ne ma
Lejkerê bêri, h dil girtm rima
Ez m zanim li kur i, dê batrma
Hin biwama, bo çi çûyi, ka çima?

Ka. çima? Bêje, serê mi b'gonyê

Bizvirm ser evina xwe y'bûriyê
Dilberê, de wer bike dilbenyê

Ji evinê çêjand û pê serxweş kir

Çrûsk berda, di dil de agir geş kir
Me, serapê h arê xwe dapeş kir
Ji bili xwe, dmê l'pêş çavê m' reş kir

Ma Xwedê ji d'pejrine vê kuriyê

Hiline perda dûrbûn û dûriyê
Dilberê, de wer bike dilbenyê

Te, di dil de hêtûnek dada û çûy

Ditma di çavê me bada û çûy
Dergehê mefer h me rada û çûy
Ji daxwaza me ne bûy agab. û çûy.
Dilberê te bikira dilberiyê
Ne d'hat dadan vê hêtûna xunyê
Dil ne dibû êdi derya bênyê

Dilberê, de wer bike dilbenyê.

92
SUHT Û ÇÛ

Wê bi suhtiyên evinê dil de zerzengek arast

Û ne hêla kes vemêre, afirina xwe parast
Dil ku suht Roja di esmên, Roj dilop dilop heli
Dilberê dil hişt di ci da, ser tewand, Rojê perest

Wê hunermendê dizani, cewherek heye di dil

Dil dikola bi rim û zergên di pêtan hêl bi hêl
Warqili lê, ev evin dê wê bisojit pêl bi pêl
Hiştim û çû, kuştim û çû ber bi hêlek dûriyê

93
ŞEV U AXA NIVISTi

Tari,
Merşek reş vegirtibû h axê
Merşek,
Reştiiin
ji merşên miyên bizmên qer.
Endamên axê,
Kurtik û mesil
kendal û best
dar û ber
Seranser
Di bmi de veşari.

Dibari
Ji esman
Wek tayê deziyê
zirav û drêj
Hûrik hûrik
baran
bi grrani
Baran dibari.
Bihnek belav dibû h xwezayê
Bihnek xweş
Ji axa xam.
Bihnek xwezayi,
Vedilorand
Dilê şevdoryan
h pesarê

94
Û bi lorandm
Giyanek xwezoki radiweşand
Li çûkan.
Ku di nêv dirinermkan de radwestan
Hêlina cêdikrrin, h ser nikulê dasa~heyvê
Ji xeyalan
Bi sermesti
û
devbesti
Lê,
Ax nivisti
Nexweş... bêhal

Birindareki giran,
Ji êş û skêncê çawa bêzar
Bê taqet, bê mecal
dimine
Dikeve ji qidûmê
Wisa
Kerr û lal
Û movikên laşi ji hev fihti
Bi sisti
dilivm
Ax, ji hiş vê çûyi û xais keti
Ax,
Nivisti...

Jmeke bi dergûş,
Ku wmda dike pitika xwe bi bênayi

m
Lê pêsir
Ji şir
Çawa diperçifm
û grran
dibm
Jê,
Skênc û jan
Çawa şiş dike niveka polên mil
Ji miyê seri,
Heta nûçikê neynokên di lingan
Mina avêtma dil
Dijene
Wisa.
Li laşê axê diçêre misêwa
Janeke veşari,
Bê derman
Bê tecirman...
Kula axê ev:
Her şev
Zarokên xwe dibine di xewnê de
h ser cot
Gundi,
Gişt bûne cotyari
Anzi,
lrxuser
Bi biryardari
gihiştrne. hev
û tev

96
Xwe dane ber pêsirên wê
yên
dagirti.
Mina pitikên ber şir
Pêsirê
Miz didm bi dilovani
Dmapirinm
Digezm car carna bi şalûsi
Û bê etlahi
Dimrjin lê
Bi çavnebari

Her şev
Xewna axe,
ev.
Û her tim
Kesera dilê gundiya
Cotyari
ye, bi milkdari.

97
BÊNAV

J mêrxasê têkoşenya
azadiyê, Eziz Yûsrfi re

Mêji, bê pirsiyan h bm çavdêri

Ramanên ronak, di zindanê
Qewirandm prrtûkê
Pirtûk
şarederi
Pênûs
girêdayi
bi rêzilê
«Mafên mirovi?...
azadi?...»
Hişşşt!
QEDEXE!
QEDEXE!
QEDEXE!

Eve
Cih cih
Pele pele
Rewşa heymana me
Rewşa me ev e,
belê
Ne pirr ecêb e,
Ku hêzên kilekor û tariperwer
Xwedikiryên pentagonê
Destê tipa ji h darê kelepçê xm
Alfabê ji bavêjin girtixanê
Ne ecêb e
Ku
Seredanên ber girtixana
Bi guhê xwe bibihizm ji devê dizdar
Da bêje:
Alfabeya ji bajarê şarsaniyetê
Ho Alfabe!
Seredanên te hatme were diyar.

Bênahiya wan
Serwerên korizan
hatiye girêdan
Û pûç biye h wan pejnên bihistmê
Ji ber vê
guh nadmê
serekcelad.
Lê
Disa ji, wê
Bermvisina derefşa prolêtar
bi cih bê
Ku:
«Rêzil û zindan
avis rn, bi azadi
Zordestiya h ser gelan
her
bi minn6.»

99
BEREVANI

Bavê Tûjo
Rabû
Çavê xwe i rastê qurmiçand
Biryê çepê hilani
Çrûsk dijeni
çavê çepê
Wek şirqina
ku bikeve di birqan
Çavê xwe i çepê daçikand
Bi mêrani
Li celadên girmilk
Bi stêrkên derewin xemilandi
nihêri
Bi girani
Û yeko yeko
Bêjeyan rêt h pey hev.
Gote wan:
«We
bi pêşdarazi
brryar daye
ji xwe
Lê,
Disa baş pê bizanm
Em na tirsm, ji taristaniya minnê
Êm na tirsm
ji brûskên har
yên di ewrên reş

100
Lewra
Em,
Dendika
di geruya
Roja welat m
Em nattirsm
Em,
ji mirmê
na çilmism
Disa bizamn:
Ji gidranên berazên kûvi
û ji keftar
Dijwar,
xwinxwar
û jakawtrr
tu ni nm
Tu ni nm teba h reşayiyê
Lê,
Hêz û jakawiya wan
Li be tirêjênramanên mirovan
na tiwan
Û li ber bizava bawermendan
naçar
diminm.
Bersiva mm ev e,
Beravamya mm ev
Me baweriyek, pêşbirek heye
Em, ronahiya dilê xwe
Bi qelew bûna kedxunyê
Bi tariya patoxwira, na dm guhartin
Ronahiya dozan; mina nma ye
Rim di şilfan de na yê veşartm.
Û ji benê doneki
yê sêdarê
101
RAG.HAN

Ji şivan û niviskar Ereb Şemo re-

Devê me de çiçikên zanyanya gelêri

Guhê me de stranên Lenini, olan olan...
Ey çûkên li serê keman
Û kewên li terazmên bandeva
Yên çiyayên bihnd
Hun nêziktirm ji me re
Hun nêziktinn ji me şivan
şevdori
û cotkaran
re.

Çi bigre
Em
Hevrayê hev în
Li pesarê
Li riyan
Û di belengaziya malhebûni de
h dmê

Werin,
Wermê!..
Pestek me de çoyê şivani û cotkari
Di destek de pênûs e, bo dirok-niviskari

102
Em, we vedixwinm
Me dest bi nivisana dirokek kinye
Dirokek wek stran
Bihndanya gulan diweşine
ji guhyê azadiyê

Fermo
Hun ji werm
Hun ji werm nav qora me
bi bazdan
Em havilkar m
Li kefteleftek
Li tevgerek
Em havilkar în, bi çisti
Me pêşbirek heye,
Herem herem
Pele pele hilrakirma kedxuri û mêtingehkari
Û seraser
Damezrandma dmyaki ronak e,
Damezrandma dmyaki ronak
bi sosyalisti.

Werm!
Biyan û stûxwar
Ne minm
Ey eyloyên li esmanên bûmd
Şêrên h danstanê
Û bilbilên bengi û pişekar
Werm!
Biyan û stûxwar
Ne mimn
Ey eyloyên h esmanên bihnd
103
 Şêrên h daristanê
Û bilbilên bengi û pişekar
Werin
Hun ji bi me re bmivsimn diroka azadiyê
Werin nav qorên me
bi xawêni
bi biryar

Werm!
Dilê me de hêtûna brzaviya gelêri
Li raser me, bi pêldan, derefşa prolêtar.

104
MEMÊ NEMIRD

Li ser pêşgotma Memê Alan

JiN Nûredin Zaza re

Me wisa afrrand
Me wisa afirand ku
Memê,
Bi dek û fenê mir
Bi navtêdana Bekoyê ewan
dizani
Û dizani
Ku xwarina hinarê
m ji xêrê
re ye
di zindanê
Bi vi ji dizani, belê
Ku bivê
bi revê
bi mirmê
Zinê
pê re ye.
Lê,
Bajarê Cizirê,
Hesen,
Çeko,
Qeretacdin?..

105
Nifşên wêbê,
Evindarên şoreşên civaki
Û têkoşerên welati
bunana bi kê?
Ma Aşil ne wisa bû?
Tu dizani.
Ne dizam bû ku Hektor bikuje
Gelek nêz e,
Gelek nêzikayi pê dide mirm
Wê destpê ke, rêwitiya Hadesê
Lê,
Disa paşve ne kişi
Pomji
Got:
«Bi şin
kirma pê-zivin
Thetisê
be ji
Divê
Bi jindari Troya
Ne nihêrm h bejn û bala vi
drûv-xwedeyi
Li parastiyê Apollon,
êdi»
Em,
Wer bêjm ku
Zinê revand
Û bir bajarê Mrxnbiyan,
Lê paşê?..

106
Qazi Mihemed wê kê birevanda
Kê, bibira ku derê?
Lê gelo tu?...
Iu wisa biwa
Diva
niha
hun tevi hev bmivistina
Li kujê biyamstanê,
Li wi peleyi

Memê Nemird
Ei giyanek geştir û kûr
Di dilan de rûnişt
Û tê de
Xitêra bizaviya armancên ronak vêxist
Ala serketma meferê vegirt.

107
DILO

Çirav, mina te bişirşrrina

Bipêlpêhyan derya mina te
Pergala xwezayê h ku drma,
Ne teqiya gerdûn, ji evinê?..

108
DiLBERA DEMOQRASi

Me şûnwarê te
Ne çikand
Me ne xemiland mizgeftên te
Bi zerzenga.
Û me tê de
fmda
vê ne xist.

Tu,
Li war û kolanên me bigeri
Bo dermanê çava
An, bo jana drana
Dê ne bini
birdanyek danini
h ser navê xwe.
Bi rasti,
Ev
Ne ji'bê famiya me
An ji
Ne ji ber
berbenya me ye
digel te.
Ji me
Hm jê
Navê te
Ji pirtûkên biyamyan bihistm.
Mina navên çiroki

109
Her weki:
Ahûra Mazda
Ukko
îndra
Demeter
Ji ber
Rojek ji roja
Ne li pesarê
Ne ji li bajêr
Em leqayi hev ne bûn
Ne bi kali
ne bi sûtali
me tu
ne diti
Dibe ku
tu
di me de bihuribi li derek
Lê,
Ji ber, te pêçeya serçavê xwe
ne da ali
Û xwe nişani me ne da
Me hev ne nasi.

110
Heke
Demeke
te i vala hebe
Ji kerema xwe
Bi rêgani
Senyek h bali me xe ji
Camênya me, ne xirab e
Em ji zanm mêvana bieziminm bi xawêndari

Ji bir me ke
Me ditina te divê
Ji kerema xwe re
Rojeki bali mede ji weri
Bali me de ji weri, dilbera demoqrasi

111
PEPÛKÊ

Çima herşev dipûkînî wisa

Çima herşev dipûkînî, pepûkê
Bo çi nayê te hedan,
bo çi?..
Jiyanek seraser dibûrînî bi nalîn
Lê,
Dîsa jî deng li te sar nabe
Devê te nakeve kalan
dîsa
Bo çi?..
Hê ew çîroka navdar e?
Ka,
Tu û birakê xwe çûbûn kerenga
Destê te de xilç
Xurc,
Bi birakê te re
Lê, binê xurcê qetandî.

We nedizanî.

Te kerenga radikir
Te kerenga radikir bi xilçê
Bo bike xurcê
te dida birakê xwe
Damarî, li malê li hêviya we
Kî zane?..

112
Belkî bo tirşikê,
belkî bo mehîrê
hun şandibûn pesarê
Belkî bo çêrizandin...

Te gelek rakir.
Dema dagerê,
Gava xurcê vala kir
Ji bil çar-pêncê stûxwar
Te nedît
Tune bûn kereng tê de
Te,
Borîna bavê xwe
anî ber çava
û pitîna damaryê
varê
Ku wê çiqas li te keve...
Te bawer nekir ji sonda
Ji birakê xwe yê takê bitenê
Ji te tirê
Wî xwaribû kerenga giştî
Te bawer nekir
Bi naşîtî
rabûy,
zikê wî qelaşt
bi kêrika ko
asikê vekir
Têde
Ji bil kerengek
Ne hewrikek nan
ne libek dan...

113
Û sêwiyê reben hê xurîn.
Hiş çû li te
Te nifîrek ji kezeba kûr
li xwe kir
Nifir
Cih girt bi lezokî
Ji wê rojê vê de
Hê dipûkî
Hê dipûkînî...

Bo çi hat serê te bi tenê,

Bo çi dadî, di te de cih girt nemaze?.,
Dikarî bersîva vê bidî
Bêje...

Em
Ji mêj ve
hev dikujin
Em mirov
Ne yek, ne du
Milyonan dibrînin
Gelekî,
Neteweyekî seraser
diqelînin
dimalin
ji dinê
Roja,
Kolanên me sor nebin ji xwînê
tune.
Oem
Li pey hev sîxur

114
 celad
û mêrkuj
Bo çi
Destên
napalm,
atom,
nêtron avêj
Mîna te
wernagerin
bi têmtilek di
Herwekî
hirç,
keftar,
beraz

Na!.. na!
Ew gune ne
Ew, wekî van
ne hov in
Wekî van, ne jakaw in
ne çavsor in
Mîna
Destên napaim,
atom,
nêtron avêj
0 mîna van ne giyanqirêjî ne.
Divê
Tiştek din
bêdîtin
bo vana

115
 tebayek din
Lewraev
Bo stêrkek derewîn li girmilkê zêdekin
Anjî
Ji bo çend polikên diravîn
Gelan dibrînin.
Nanihêrin li hêstirên pitika
Ku pitik in
hê li ber şîr in.

Mepûkîne pepûkê
Mepûkîne niha
Kengê ji van ên ha
kes nema
li darê dinê
Wêgavê
Bextê xwe yê reş bi bîr bîne
Ji rebeniya xwe re
Bipûke...bipûkîne.

116
MÊRXAS HEBÛN, HEVALO!

- Ji bîranîna heval Muhterem re -

Mêrxas hebûn
Mêrxas hebûn li eniya şerî
Canfîda,
giyan-Roj
dil-xurî
Û digel kilûkêmasiya
Mêrxas hebûn, hevalo!

Nedideliya çavê wan ji tendûra Rojê

Mêrxas hebûn, hevalo!
Çavê xwe nediniqandin ji mirinê
Zirav-piling
Nefspiçûk
Ûdil
ji yê bilbil
teniktir
û bengîtir.
Di eniya şerî
ya demokrasî
Şer dikirin bê westiyan
Bo raman
û armancên gewre
û biiind
Bo maliştina belengaziyê ji dinê
Di milê karker û gundiya de
0 tim li êrîşê

117
Êrîş dibirin ser kozikan
Yê hêzên
kedxwiriyê.

Dibişirîn, bi meferjenî
Dibişirîn
Li spêdeyan bi mefer dinihêrîn
Li spêdê mêtingeha
Li yê prolêtar.

Rojek ji rojan
Roj û heyv
Digel peyayên xwe yên stêrkan
Çardar anîn
Bi giramgirî
bi sertewînî
danîn.
Hercarê yek jê
Lê siwar bû
Ber bi gerdûnek din çû
Serbilind
enîvekirî
û xawêndar

Em ketin binê nizangê,

Nizangawan
Li ser milê me
Çû baxçeke gulan
Ku ji ava azadiyê sor dikirin di dilan

118
Mêrxas hebûn, ber bi Rojê hinartî
Merxas hebûn ku niha
Di hêlîna dilê me de veşartî.

119
ZEMBl'LFROŞ

Lawê mir
Katên xwe
Bi ref û nêçir
Bi debdebe
kêf û şayi
derbas dikrr

Rojek,
Bi rrm,
şûr,
kevan û tir
Li pey rawirek kûvi bû,
h pesarê
Leqayi gorek vekiri
hat
Tê de,
qafê senyek, ji şir spitrr
Û bi bişirandmeke sar i tmazkir
dit.
Pirsi ji nêçirvanan
Ji hogirên xwe
Ji qoqê seri,
Ji gorê
Bersiva ku danê
ne ji xêrê
re bû

120
Bi kurtebiri
Mirm hebû di kutayiya jinê
Dmya,
derewin,
xapinosk,
bê fêde
Jinek,
Hezar sal bi şayi bibûre tê de
Disa ji kutayi
Wek telpek şevereşi, bi minn, tê
Dawimya jinê gor e,
Li kal û ciwan nayê rehmê
Li belengaz û maldaran
na nihêre
Qenci,
h pey qenca
kar
Xirabi,
li pey wan pişti û bar
bi xirab-navdari
drmine
Mêrxasiya bêna
Debanya
bi destmiza xwe
û bi xwêdana eniya
xwe, jiyan.
Perriya jina xweş ev e,
Wilo ye bi rasti
Wer e.

12 J
Gişt bi hev re
zivirin,
Dagerin
Bajarê Siliva.
Lawmir,
Û bi dilek xemgir
Bi ramanek kûr
Hilkişi serayê

Ji wê carê pê ve
Xulam,
qerwaş,
hogir
Lawmir, êdi ne ditm
Şeveki
Ji nişka ve winda bû
Mina gepek nan, crmûcela bû
ji seraya Siliva
Bo
Lêgerina
kedeki paqij
Ku ]i destmiz
û xwêdana
eniya
xwe
bi dest xe
Bo kedek helal
Nependi bû
Çû.
Geri bi roja h pesara
Paşê,
122
Hini selêk çêkrrinê bû
Selêka çêdikir vizila
Selêka
ji bişenga
dihonand,
dirêst,
tani
Li sûk û kolani
yên bajêr
digerand,
drfrrot
Pêşbirek ramani,
Bingeha baweriyek
mina olek nû
dani
Li ser kedparêzi û xebatperweri.
Lê,
Hêzên kedxuri
Geh bi dirava
Geh bi delahya bedewa
Bi sixuri
Û bi dek û dolaba
pey ketm
Xwestm,
Bipehşinm vê bawenyê
Wi bixrrinin.

123
Ev dilawer, lê warqili
Ne şiramya berhevkirma drrava
Bo malhebûni
Û ne qozaxiya
bejn-zeytûni
ya
Gul xatûnê
seri ne da.
Ev mirza
Ev dilawer
Di kijan heymanê,
salê
de, jiya?....
Na yê zanin
Ki zane,
Belki di pergala koledari
An ji,
Di gehineka mirekiyê
Hat bi hev xistm, ev serawa
Ji jiyana gelêri
Ji ne razibûyma pergala
kedxuri
za.
Lewra,
Her weki duh
Iro )i
Tu car
Deriyên maldara
lê ve ne bûn
bi dostani

124
Ew tim
Di civata
belengaza
de
hat ezimandm.
Niha
Bi bestek geş i nûtir
Selêk h mila
Deri bi deri digere
Bi mefer e,
ji duhi bêtir
Selêka drfroşe bi stranek evini, h awa
Û va
Ji devê ciwani
Dengê Zembilfroş tê,
ji kolanên Sihva.

125
JiN XWEŞ E, EVDALO
EVDALÊ ZEYNIKÊ!

Jin xweş e, Evdalo!

Jin xweş e.
Jin
Mina avên çema
di gehyan de
bi xurrin
Mina sirra spêdê biharê
di rêla de
bi xuşin
Mina qulingên te
Di reşik û spiyê esmanê şin
de
bi frrin
Û bi bişkifin
Di bûtikên
h guhyê meferê
de.
Jin xweş e, Evdalo!
Jin xweş e.
Bi bijûndari, jin xweş e
Bê dest-vekinna h ber nekesa,
Bê hewcedari
Û bi meferdari,
Bo ava kirma spêdeyên ronak...

126
Xwedi diravin
Destê me ji girêdan
Bi çavê me de ji anin
ava reş
Ne perr û baskê qulmga
Ne kahkê Şêx Badin
ne hatm
h hewarê
Ji me re ji, çareki ne din.

Jin xweş e, Evdalo!

Jin xweş e.
Mina straneki h dorhêla
klora Rojê
Mina noqenya qulmga, ji esmana
Û h heymana,
navê xwe kolan
bi serbilmdi.
Weke te
Olan dan,
di guhan-,
bi stran
Bi serawa
maym.

12T
Jin çêtir e, Evdalo!
Jin çêtir e.
Jin xweştir e ji mirinê
Lê,
Mala feqiriyê xopan be
Ka were
Em milên xwe bidm hev
Bo jinê,
bo evinê
Êriş bibm ser kozikê
Feqinyê brmalm ji bmi,
Feqinyê bunahn bi têkoşinê.

128
Bl KURTEBIR)

Jinek bûri, çû, bê yar û welat

Wek din û sewda, wisa mit û mat.

129
KUDANDIN

Hevnasiyek me, heye

Em ne biyan m
Hevnasiyek me, heye
Bi wê riya bêna
Kadiz
h esman
Li esmanê balûpal
Şin
Û
Ji zeriyan arasti

Me, çend laçin

Çend filar
Lê peritand
Û
Lê
Me, çend car kudand?...
Ji me
pê ve
kes mzane.
Em h welatê xwe tefank
Û em
h deverê di,
tengezar.

130
Me, li berên kilometreyên wê
Bi hedar
Serpêhatiya xwe
necirand.

Ji destpêta zerketavê
Heta
Spêde
bişkifi
di bişko ja
kebar
de.
Û me rewêrt dilê xwe i karak
Mina pişekarek
Me, jê
birdanyek
afirand
Û me jê
Birdanyek çikand

Ku rojek nya we
pê keve
hun dê bibinm
Birdanyek çikandi
Li zenqingehê.

131
Li wê rê
Li kadizê
Me Pêwirê
nasi
Xwe serapê
bi çetare rapêçabû
Li seri zaxonyek bi berzerine
Di devê newalê, h ber karêzê
Di me de derket
Xuya bû
Bi nêzikayi me dest da hev
Hev nasi
Û
Bi warqilina darazi
ya dila
Bi hev re
Katên xweş derbas kir.
Wê
Ji destê me

qusandi
piyan piyan
Şeraba evina azadi
ya cmcili
vexwar.

Li wê rê
Me, gelek reng teba nasi
Gurandi
îpela tazi
Hilawisti
bûn li qmara

132
Yên girmilkên wan bi xerci
Zerzengên wan, bi xwêdana pala
arasti
bûn

Bi gotmek vala
Gelan dibrandin ji dmê
Ji mkulê namhyan
Ji devê şûra
Ji keviyê mertala
minnê dijenin
Xwinrêji dikirin
Bo
Pergala
xwe ya
hoviti
Serwerên bale
çopik
korizan
Giş
Rûreş,
perişan
Di nav reş-rûpelên şarsamyetê
Li qmara
hilawisti...

Me di
Me nasi
Li wê nyê
Li kadizê
Gelavêjên dest bi xitêre
Ku
Cejn û cigur
133
Bi wan jindar în hêji
Bi wan ronak m, Qurix di niveka esman
Gelavêjên;
Ji dilopek adan
Deryayên meferê afrrandm
0 bi me dan
vexwann
nasin
nişan dan.

Bi kurtayi ev
Em h hev drêj me km
Bi xatrrê hewe
Va
Mm laçina xwe
kir pê,
û h rê
rêwrngi me
Divê
Bigihijim zerketavê
Di gerûya Rojê de
Li navê
Dilbera min rûmştiye
0
Bi bendemani
Riya mm dipeyê misêwa.

134
BEiVNO!

Beivan kulilk vekrr

Di axlêfa biharê
Jin û evin bi hev re
Bişkrfi j'gulyê darê
Kovan malê bar kmn
Çûn qefake l' nizarê
Koneki reş vegrrtm
Tê de ketm hesarê.

Beivan kulilk vekrr

Lê, ez şarederi bûm
Rind û lewend bi şahi
Ez dilê keçperi bûm

Bişkrfin ji bişkojê
Nazenin û dilrevin
Li bin darê zeytûna
Bi leyz û bez û kenin
Bi awirên dilreva
Kuştma bi bişirin
Diknn ref û nêçirê
Bi zarê xwe i şirin

Beivan kulilk vekrr

Dil çivikek xişim bû
Tafil kete dafikê
Paşiyê tê de hin bû
135
Beivno! kulilk vekm
Dil, dilê wê demê ye
Disa rasti yarê bê
Li hêvya wê xewnê ye
Me kemyana jryanê
Di çavê yarê de dit
Ava Xidir lê d'geri
Şeraba j'lêva wê ye

Beivno! kulilk vekin

Da dilber were hafê
Bm perr û baskê xwe de
Dil bighinm tewafê.

136
KARiNA ME

Rast e,
Ne bi me ye gera Rojê
Û rê stendma dinya gewnk
di gerdûnê de
Havin û Zivistan
Bihar û Payiz
şev û roj
Lê,
Bi me ye
hilkişina şink
h laşê ziyanê
Sendina simbil, bi zervegerin
Ji hêtûnên tihnebihnd, henkina hesm
Ron bûyma karaka kevrrin
Mina rûnê helandi
di sitilê de
Bi me ye,
hilberin
Dukêşiya bixênyên kargeha
Rabûna balafiran bi me ye
Frina wan li ser ewrên di esman
Û
Li derya
avjemya
keştiya

137
Em,
Geh birsi
Geh nanoziko
Û geh ji
bi romizi
xebitin
Çirçên eniya me
Bi nwali xêzxêzi
Destên me qusandi
Piyên me çiri
Lê
Pern
ya wan,
h me
dizi
û talan
Ji çend sed salan
vê de.
Ne bi me ye, isina stêrkan
h esman
Lê,
Em dikann stêrka bextê xwe geş km
Gera Rojê,
ne bi me ye
lê,
Em dikann şemala rojên xwe xweş km
Û reş km,
j'inê
h mêtmkaran.

138
ME DESTÊ XWE BIKAR ANi,
PÊŞIYÊ

Me destê xwe bikar ani, pêşiyê

Di destpêkê
Dest û lepên me zexel
Li hev weribi
Bêkêr.
Lê,
Hêdi hêdi
Bi xebatê,
hvin
vezelin
leyistin

Hêz hat wan

Şarezayi
Pêkayi çêrrya h pêçiyan

Me destê xwe bikar ani, pêşiyê

Û milên xwe
Hêz,
Mina şirika di ziyanê
Mina ava di rehê dara
Hilkişi,
çêra
h mêji

139
Dina bibikên me kûrtir
Bênahiya çavan balûpal
Hilberin pêşveçû
Hilberin
Ji berê bêtir.
Bi berhevkinnê
Bi nêçirvaniyê, pêşiyê
Bi hedan
Bi kedi kirma tebayên kûvi
Û
Bi şivani...
Bi afirandma agir
Me pêşiyê srfir,
qilê
hesm
]i hmavên kevrr
derxist, dit
Me heland mina rûnê di sitilê
Û bi tov kmn
Bi çandma cêh
gilgil
gans
genmi.
Me destê xwe bikar ani, pêşiyê
Jê
Mêji xebiti bi kûrayi
Bênahi fere bû, balûpal...
Raman,
Ji karêza hilberinê nola lehiyê

140
Zan.
Listik û govend cur bi cur
Awaz rengin
Ava-endazeri
gewre,
zrrav,
narin
Û pişekar
Ji kevanê zmên
Bêjeyên mirarireng jenin
Strana rêstin
bi hunermendi
Rewêrtin
Ji mermerên pola
Şûnwarên bêna
Yên hêji navdar m, h din6
Bi qozaxi,
bi lewendi,
Kesi,
Afroditê ne dibû
Ne Kronos
ne Zeus
ne Ra
Ne l'Olimpûsê
ne h Knidos
Me,
Ji xwe re
Di derya ramani de afrrand
Û necirand
h ^er darrngê

141
Me,
Bejn û bal, ser û smcê
wê
Ji qeşengi
qozaxi
toliti
ya mrrovi
Berhev kir
Li hev dani.

Me destê xwe bikar ani, pêşiyê.

Agir ne ditebiti
Av serhilati bû, di coyan dê
Dûkel beredayi
Bi têkil kirma destê me
Agir, bi kêrhati
Av, bi serûber
Û dûkel
hevsar kiri
Di makinên xweger
de
vegeri
Bi
Bizotiya hbati
germi
û
ronahiyê

142
Me destê xwe bikar ani, pêşiyê
Berê,
Ji tebayan veqetin
Dû re
Hilberin
pêşveçû
Bi pêşveçûna hilberin
Pêlpêlin deryayên ramani
Û em,
Hêdi hêdi bi hedan
Li nya şarsaniyetê pêşve kişin.

143
Ll BANDEVA SPÊDE

Bi destê dila
Ji okyanûsa dilistani
Fihti
Filiti Roj
ji merbend û rêzila
}i lela
tanstani
Bi xawêni
Hilkişi esman.
Boj,
Li ser milê dila
Di nav gewlazên qerenfila
de
xemilandi.
Reng daweribi rûçikê asiwan
Jindari lê çênya
Hmarik lê sor bûn,
Lam geş,
Bi xuyani.
Avê seri hilani
ji kêfa
Û mizginê ragihand h xwezayê:
Mizgin h we bişkrfi
Di bişkoja Rojê de
Li bandeva spêde
Li bandeva beyani»

144
Dila,
Rêzila
di dest
Merbenda di lmg
0 lela
di stû
şikandm
Pe
Tanyê
girêdan
Pê, tanya mêtmkanyê.
Û terra kmn
Di kortalê
h gehyê
çûnehatê
Gul û giya
Serê xwe derxistm ji axa bêweç
Û guhdanya
wan kmn
Ji xwezi û bênya,
Ewrê dilovan
Kehya,
ginya,
ji hevgihinê pêlek
Û banya
baran
bi diLxwazi.

145
Li danstana
Çuk,
Gazi
Krnn
Bang kirm karxezala:
«Mizgin h we bişkif i
Di bişkoja Rojê de
Li bandeva spêde
Li bandeva beyani»
Bizav hat dilê kiroşkê
Qidûm, li çokê kûsi
Û tirsa hoviyan
Di dilê xezalan de ne ma
Kuriyên mêtmkar ncifin
Li hev dêliyan
Revin.
Lê,
Zanga ji h wan sitari ne krr
Qehyan,
brin.

146
Şafirên bêweç
Havilkar m, h zayinê
Gihiştm ber destên şareza
Dilxweş în,
Êdi
Ew ji
Ne sêwi...
Gerdenaza
û bi evin în
Zayoktir în, nma
xwezoktir în
Di bm perrê karkêran de
Lezoktir m,
bo
hilberinê

147
Gism,
Kûr dikole
misêwa
Straneki distrê
Straneki li awa:
«Lê zeviyê, delalê!
Mizgin h me bişkrfi
Di bişkoja Rojê de
Li bandeva spêde
Li bandeva beyani»
Bi destê dila
Şarsamyet ava
bû
di kûrayiya
dirokê
Û bela
bû
h dmê
bi balûpali.

148
Bi destê wa
Ji okyanûsa dihstani
Roj,
Ji merbend û rêzila
mêtmkari
filiti.
Libiti
devê
hilberinê
Jê,
Pêla
mizginê
pêlpêhya
Û qiriya:
Mizgin h me bişkrf i
Di bişkoja Rojê de
Li bandeva spêde
Li bandeva beyani.»

149
EZ MENDALEKi ÇAR SALÎ ME, MAMO!

Ez mendaleki çar sali me, mamo!

Ez mendaleki çar sali
Li kolaneke Mehabada xopan mame
Li kolaneke Mehabadê
Kolanên Mehabadê xir û xali

Roj,
Mina kloreke rûni, ji genimê sorgul
Ku di tendûrê de sorgiziri
Di şebaka me de,
h rohilat
h esman
ji min re
Weki bişirandmên dayika mm
dibişiri

150
u
Ez nizanim çawa bû, mamo!
Çarşeveki ket navbera me
Mina cubê îmam Xumeyni tari
çarşeveki reşvegeri
Û
Mina tavanê teyrokê
Agir bari
ji balafiran
bi diyari
yê sala mendalan
lime
Ez mendaleki çar sali me, mamo!
Di sala mendalên dmê de
Ez mendaleki çar sali
Li hewşê
pitik h berdil
pitik h hembêz
laşeki
Laşeki pari bi pari
cenge cenge
ji bombeyên mêtrngehkari
Ew laş yê
dayika
mm e.
Ez mendaleki çar sali me, mamo!
Ez niendaleki çar sali
Ragihinm Dehakê virniimam Xumeyni
Bêjnê:
Te Mehabadê xopan kir
lê

151
 Li ser kavilê
wê
mendaleki çar sali
Niha
Bi ava kirma Mehabadek nû,
bih...
Ez mendaleki çar sali me, mamo!
Ez mendaleki çar sali
Ez niha malokan çêdikun ji xwe re
Ez ê ji malokan ava kim Mehabadê
Mehabadek ku.-
Ji avahiyên xwêdana mm xemih.

152
 FERHENGOK

- A bergeh : panorama, manzara

berwar : yamaç, tarih döne-
mi
adan : öz, bereket berzerlne : opaz, san yakut
afirandm yaratmak bestin
AhOra Mazda Zerdûşt dlninde iyi- (bibesten) : baglamak
lik tannsi beybûn : papatya
Apollon Eski Yunan'm mii- bêna : sonsuz, ebedi
z!k ve okçuluk tan- bêweç : kisir, çorak
risi bijişk : hekim, tablp
aram sabir bijûndar : saglikli
arastin donakmak bijûndari : saghk
asik mide bişkoj : dugme, gonca
Aşil llyada destanmm b yanistan : gurbet, yad el
Akhali kahramam. birdari : anit, abide
Tanriça Thetis'in
ogludur. Hektoru
öldûrdiikten kisa bir _ c
sure sonra ölur.
ava-endazeri mimarlik cigur : mesire, mesire gu-
awaz mûzik, makam nii
Azer Kur'anda Hz. Ibra- cmcilandm : antmak, durulamak
hlm'in atasi olarak cincilandi : antilmiş
gdsterîtir. Bazi yo- cmcili : an, duru
rumculara göre ba. cincilin : durulmak
basi, bazilanna gö- Cinigin : somurtmak
re amcasidtr, Put cûn : gri
yapmakla unliidiir.
_ç
B
çetare : îpekll eiblse
bale : ahmak, aptal çêj : tad
balûpal : engln çêstin
bandev : doruk (biçêje) : tatmak

153
cirav : çavlan, şelale eciqm : ezHmek, çignen-
çisti : disiplin, itaat, uy- mek
ma endam : iiye, aza
copik : dûnya işlerinden etlahi : ara, fasila
anlamayan, aptal eylo : kartal
kimse
_ F
_ D
felat : kurtuluş
fermo : buyurun
damezrandin kurmak fesal : ölçö, kiyas
daraz karar, yargi, hik- fêr bûn : ögrenmek
met find : mum
danng madde filar : tabanma çlvi ça-
delin/dehyan falmamiş. çivisiz
(bidele) kamaşmak ayakkabi
Oemeter Eski Yunan ekin ve frêqet bûn : miisterih olmak
bereket tannçasi
derbend set, baraj
derefş sancak _ G
destmiz el emegi, ucret gehinek : evre
dêlandin gerû : odak, merkez
(bidêline) şaşirtmak gere : ulu, yiice
dêlîn/dêhyan gihanek : vanş, vanş yeri
(bidêle) : jaştrmak giram : saygi
dirav : para giramgir : saygili
dilbaz : yakişikli erkek giyan : rûh, can
dilber : giizel kadin, sev-
gili
dilawer : yigit _ H
dlzdar : kale, zindan koru-
yucusu, gardiyan Hades Eski "Yunan inani-
dûkel : buhar şmda yer alti dun-
yasi, cennet ve ce-
hennemin tömö ve
Ê ölöm tannsi
hamQn ova
Ebrehe : Kabeyi yikmak ama Harût û Marût Kur'anda deginllen
ciyle Mekkeyi ku- Babîlonlu îki sihir-
şatan Yemen or- baz melek oldukla-
dusu komxitani n da söylenir.

154
fiedan : sabretme, sabir - K
hedinin
(bihedme) sabretmek kadiz eamanyolu
hedar sûkunet, istikrar, kaj çam
dinginlik kajistan çamlik, çam ormani
hedirin karêz pmar, havasi serin
(bihedire) sûkûnet bulmak yer
hejmarvan sayman, muhasip
kat zaman
Hektor Troya krali
kathijmêr saat
hevok cumle, tiimce
kebar fecir, ilk şafak
hevra yoldaş, yol arkadaşi
keftar sirtlan
heyman asir
hêçandin denemek (bihêçi- kefteleft - mucadele, didinme
ne) kemin tuzak
hêçandi denenmiş kerane çekiç
hêsa kolay kersax kumsal
hêsani kclaylik keşti genii
hêtûn kireç, demir vb. sa kezaxtin budamak
nayi finni kêferat iş, ugraş, ugraşti-
hêz guç, kuvvet rici, riidindirici iş
hilawistin asmak (hilbawêze) kmûşik pembe
hilawisti asili kit hece
hilberandin iiretmek kokim kocamiş, yaşli
hilberin iiretim
kolan : cadde, yol
hinartin postalamak, gön-
korizan : kavrama yeteneŞI
dermek kit, geri zekali
hişaza : serbest dûşûnceli
kovan : hDziin, ûzûntû
hişçalak : sivri fikirli, delidolu
kudand n : uzun yol yiiriimek
kuri canavar
-i- :

kuriti : canavarlik, canavar

Indra : Hind vedist dininin ca
doga, firtina, yag- kur û lûs : sevdigi veya yaki-
mur ve zafer tan- nmin öliimii nede-
risi niyle saçlanni, vû-
cudunu kazimak
J kesmek anlammda
beddua, ilenç
Jakaw : yirtici, vahşi Kuşpene : kasintili, havali
jar : zayif, înce, ciliz kutayl . son, bitim

155
 kûre : firin. Demirci, çöm pirpitandin
lekçl, destici firini, (bipirpitine) : debelendirmek
ocagi. pirpitin
(bipirpite) : debelenmek
- L pitik bebe
pirhevok cadi, öriirhcek
pişe sanat, (giizel sanat
la'l : kizil, kizil yakut
lar için)
laçin : yolculukta giyilen plşekar sanatçi
saglam ve daya-
nikh bir tûr mest.
Lamekan : Gögûn en ûst do- - Q _
rugunda oldugu ve
tek tanrih dinlerde qad alan, meydan
tanrinm orada otur qam gûzellige, mutlulu-
dugu var sayilan ga deggin arzu, is-
yer. tem. Derinlikte boy
lej kavga qedexe yasak
pêlpêlandin qeşeng uyumlu guzel, ya
(bipêlpêline) dalgalandirmak kişikli giizel.
pêipêiin qewirandin
(bipêlpêle) dalgalanmak (biqewirine) siirmek, kovmak
pênûs kalem, yazgaç qozax : yosma
pêrgin birini karştlama, qinare : aski çengeli, kasap
kabul etme çengeli.
pêşbir erek, hedef
pêt yalim
R
Pêwir Venûs
pijak /ansi, damla
pincartin raberi : sunu, sunuş
(bipincêre) ezmek, sikarak ez- rabirdû : mazi. geçmiş
mek, çiiriitmek, tah rarn manevi baglanma
riş etmek raman : flkir, dûşiin
pincirln raman
(bipincire) tahriş edici bir şe- (bireme) : diişiinmek
kilde ezilmek, si- ramandm
kilmak (biremine) : duşiindiirmek
ptngar birikme, doluşma rawestin/
pirpişin rawestiyan
(bipirpişe) kabarmak, kabina (raweste) : durmak
sigamamak rewêrtin

156
 (birewêre) yontmak şirav : çavlanctk
rêzti zlnclr şûnwar : heykel
riwa! biyicji terlememlş
genç
ro irmak _ T
romizi gi'mdelik, yevmlye
rûs keskin. Ytrtici an- tavan : sagnak
lammda keskin. Şû- tavi : yag yaflmuru, gû-
rê rûs: keskln kiliç neşli havadaki ki-
sa sagnak
S tawan : suç
tawl : sitmali
serawa : nmzikte taksim. Öy teba : hayvan
kölii uzun hava. tecirman : tiisim
seredan : göruşmecl zlyaret- tefank : çift-çubuk sahlbl
olmayan yoksul köy
çl
firari lû
serhilati :

serketin : utku, zafer, başan tengezar : yerinden yurdundan

serpêhati : sergûzeşt kopmuş kimse
serûber : dûzen, intizam, u- terazm : doruklarm Guneş
yum
gören merali ya-
maci
silikandin
(bisilikine) : gocundurmak teyisandm
silikin (biteylsine) : söndörmek
(bisilike) : gocunmak teytsin
sitembar/ (biteyise) : sönmek
stembar : mazlum, ezilen têkoşer : savaşimci

sitemkar/ têkoşin : savaşim, mûcadele

stemkar : zalim, ezen
têmtil : kilik, kiyafet
sixur : casus
Thetis : Aşil'in annesl, gQ-
spêde/splde : şafak. muş ayakli tanriça.
stro : boynuz tlp : harf
Troya : Tarihl Truva knetl

_Ş_ _ u

çafir : bozkir, aitep Ukko Flnlerln Kalevala

şareza : becerlkll destanmdaki Gök-
çarsamyet : uygarhk. ler tannsi.

157
 _ w mêtingehkar : sömurgeci
mêtingehkari : sömurgecillk
mêtinkar : sömuriicu
warqilin : farketmek
mêtinkari : sömûruculuk
wêbê : gelecek, ati
misêwa : biteviye
wirwirandm : sacmak, serpmek
minaki : örnek
wirwirin : saçilmak, serpi imek
dagilmak mirdot : prenses
mirlaw : prens
mirza : bay
_ X
- N
xavik : tul
xawên : onur
naşit toy, deneyimsiz
xawêni : onursal
na tiwan : guçsuz, kudretsiz
xawêndar : cnurlu
necirandin
xerci : sirma, işleme
(binecirine) : oymak, taş ve tah-
xetere : tehlike
ta oymak
xewar : uykucu uykusever
Xewarê nemaze öze'iikle
nemird öliimsiiz
şikefta : Yedi uyurlar, es-
nependi göriinmeyen, gizli
hab-i kehf
Neron Kanli Roma'nin za-
xitêre : meş'ale lim imparatoru
xonçe : gonca, okuntu
xopan : viran, harap netewe ulus
xunav : şebnem neteweyi ulusal
lexglr : enerjik neyini olumsuz
leylan : serap nifş nesil, kuşak
lezgin : sûratlf, hizli, îve- mvistin
cen
(binive) uyumak
'Jigligin yazman, katip, sek-
nivistan reter
(biliglige) : soguk ve dondan
nizang tabut
tiril tiril titremek
nûjen mcderr!

maliştin
(bimale) : sllmek, sûpurmek ol : dln, mezhep
mendal : çocuk olan : yanki
mêtingeh : sömûrge olan ,dan : yankilanmak

.158
 _ p_ pêl : egik, serpêl: başr
egik
pêl : dalga
pan (bipê) : gözlemek, Intlzar et xuri : köz grubu
mek xweser : özgön
pandirûs : tamamlanmamtş, ya xwezok : arzulu, isterik
rim kalmiş
parastin
(biparêze) : korumak _ z
patoxwir : efendisinln attigi
lokmalarla beslenip
koruyuculugunu ya
zang : ormandakl kuytu,
pan. Hain
gun girmez geçit
paxav : aldiriş vermez çali dehlizi
pejn/pêjn : duygu, duyu
zaxori : ipekli turban
pejnandin : duyum.amak, duy-
zayok : dogurgan
mak
: kabu! etmek, cnay-
zenqîngeh : Gûneşin dogdugu
pejrandm
yer
lamak
pele : ûlke
zerketav : akşam tanindaki şik
perestin grubu
(biperêze) : tapmak, tapinmak zerzeng : taç
pergal : duzen, nizam zêrek : yetenekli
pêdar : şahlanma ziwar : yoksul
rabûn pêdarê :. şahlanmak Zoveser : Siîrt-Muş arasmda
pêkol : eşinme yaylasi ile unlu dag

159
 <D

§>
> Ö
.5 ^
n «d
0J 1-4

CD 0>

* Ö
+3 _
.s §
g. &
ö
i-< <a>
t»
05
(3
u
«a>

3 l
N
S5
<a>
0)
M S-i
a> c3 «8 &
X3 fl £. a>
Ö o-
<<D

& &
a>
> CO
<>._ N
_ 3 <a>

Q-* P3
CD
ö
«D
ö a> (DMIOWOOHintMW
<S P, HiN«'(0«qOtj«
>> 0
43 «
 Rastiya Hin Bêjeyên Çewt
ya rast
7 13 Vîatnamê Vîttnamê'
65 6 Tmikê Tînikê
86 5 ligel legel
06 14 Keşan Kêşan
96 20 Mîz Miz
96 22 xwedan xwêdan
111 10 Bestiye Bestiyê
113 13 bifetisme bifetisîne
Hatin
Di beyaniya derewin de
Ne hiştin ku zeraqê Rojê,
di kûreya xwe ya germin de

Biqijile.
Ne hiştin stranên keçên xama
Bi bûkani binizile
li cobaran.
0 hun zanin?..
Ne hiştin ku van sûtalên heft sali
ji niha pê de hêlekanên xwe çêkin
0 hela bm,
h gulyê daran.

buhaJOO LT.