Gerilim Seviyeleri: Şalt Sahalari Ve Enerji Nakil Hatlari

Gerilim Seviyeleri
ŞALT SAHALARI VE
ENERJİ NAKİL HATLARI
Dr. Öğr. Üyesi Serkan BAHÇECİ Dr. Öğr. Üyesi Serkan BAHÇECİ
Gerilim Seviyeleri Gerilim Seviyeleri

3 4
 Elektrik enerjisinin;
 Üretimi, iletimi ve dağıtımı kolay olduğu için, Gerilim Seviyesi
 Tüketildiği noktada artık bırakmadığı için,
P4>P3>P2>P1
 Diğer enerji türlerine dönüşümü kolay olduğu için,
P4
 Temiz bir enerji türü olduğu için kullanımı yaygındır.
P3
 Gerilimin artırılması neticesinde; P2
 Deşarj olayları ve izolasyon problemi, P1
 Hatların aşırı gerilime karşı korunması problemi, İletim Mesafesi
 YG’in üretimi ve ölçülmesi problemi ortaya çıkmaktadır.
AC Enerji İletimi
Tek Hat Diyagramı
DC Enerji İletimi
5 6
Generatör Y.G. İletim Hattı

Tüketici Generatör Evirici
~ Doğrultucu
Yükseltici İndirici ~ ˜
Y.G. İletim Hattı ˜
Transformatör Transformatör Yükseltici Tr. İndirici Tr.
Dağıtım (HVDC) Tüketici
Hatları
AC-DC Enerji İletimi Şalt Sahası

7 8
 Şalt sahası; güç trafoları, baraları ve diğer

bütünleşik elemanları ile elektrik iletim
İletim Maliyeti ve dağıtımın yapıldığı tesislerdir. Şalt
sahalarında trafolar aracılığıyla gerilim alçaltılıp
AC veya yükseltilerek istenilen iletim seviyesine
DC getirilir. Bunun dışında da önemli fonksiyonlar
gerçekleştirilir. Kısaca elektrik enerjisini
toplamaya veya dağıtmaya yarayan birimlerdir.
İletim Mesafesi
Şalt Sahası Şalt Sahası
9 10
 Kesici
 Ayırıcı
 Yük Şalteri
 Akım-Gerilim Trafoları
 Güç Trafoları
 Baralar
 Y.G. Sigortaları
 Parafudurlar
 Kompanzasyon Kondansatörleri
Kesiciler Kesiciler
11 12
 1) Yağlı Kesiciler
 2) Az Yağlı Kesiciler
 3) Basınçlı Havalı Kesiciler
 4) SF6 Gazlı Kesiciler
 5) Vakumlu Kesiciler
Kesiciler Ayırıcılar
13 14
 Kesicilerde aranan özellikler:

 Kesicinin kontakları anma akımlarını kolaylıkla
taşıyabilmelidir.
 Kesicinin açma-kapama süresi çok kısa olmalıdır.
 Açma esnasında oluşan ark kısa sürede
söndürülmelidir.
 Çok sayıda açma-kapamayı arızasız olarak
yapabilmelidir.
Ayırıcılar Ayırıcılar
15 16
Görevlerine Göre Ayırıcılar Görevlerine Göre Ayırıcılar
17 18
 Hat Ayırıcısı
 Bara Ayırıcısı
 Toprak Ayırıcısı
 By-pass Ayırıcısı
 Transfer Ayırıcısı
Kumanda Şekillerine Göre Ayırıcılar Kesici ve Ayırıcı Manevrası

19 20
 Elle Kumandalı Ayırıcılar  Kesici veya ayırıcılar ile yapılan işlemler manevra
olarak tanımlanır. Açma kapama işlemi yapılırken şu
 Mekanik Kumandalı Ayırıcılar işlem sırası takip edilir:
 Elektrik Motoru ile Kumandalı Ayırıcılar  Açma yapılırken ilk önce kesici açılır.
 Daha sonra kesicinin giriş ve çıkışındaki ayırıcılar
 Basınçlı Hava ile Kumandalı Ayırıcılar açılır.
 Kapatılırken bu işlemin tersi olarak ilk önce
ayırıcılar kapatılır.
 Daha sonra kesici kapatılarak devreye enerji verilir.
 Kesici yoksa bütün yükler devreden çıkarılır, sonra
ayırıcı açılır.
Kullanılış Çeşitlerine Göre Direk
Demir Direk Çeşitleri
21
Çeşitleri 22
 Durdurucu direkler
 Köşede durdurucu direkler
 Taşıyıcı direkler
 Köşede taşıyıcı direkler
 Nihayet direkleri
 Branşman direkleri
 Tevzi direkleri
Taşıyıcı Direk
23 24
Köşede Taşıyıcı Direk
Durdurucu Direk Köşede Durdurucu Direk
25 26
Nihayet Direği Tevzi Direği-Branşman Direği

27 28
Müşterek Direkler Geçit Direkleri
29 30
Geçit Direkleri Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği Madde 44‐h
31 32
Çizelge-8 Hava hattı iletkenlerinin en büyük salgı durumunda üzerinden geçtikleri yerlere olan en küçük düşey uzaklıkları
 Ülkemizdeki ilk uygulama, İstanbul Boğazı’ndaki 154 İletkenlerin üzerinden geçtiği yer Hattın izin verilen en yüksek sürekli işletme gerilimi
kV’luk I. Boğaz Atlama Hattı’dır

(kV)
En küçük düşey uzaklıklar (m)
0-1 (dahil) 1-17,5 36 72,5 170 420
 Hattın ve direklerin özellikleri: Üzerinde trafik olmayan sular (suların en kabarık yüzeyine 4,5* 5 5 5 6 8,5
göre)
 Gerilim : 154 kV Araç geçmesine elverişli çayır, tarla, otlak vb. 5* 6 6 6 7 9,5
 Enerji iletim kapasitesi : 360 MVA (çift devreli hat) Araç geçmesine elverişli köy ve şehir içi yolları
Şehirlerarası karayolları
5,5*
7
7
7
7
7
7
7
8
9
12
12
 Direk boyu : 113 m Ağaçlar 1,5 2,5 2,5 3 3 5
Direk ağırlığı :180 ton

Üzerine herkes tarafından çıkılabilen düz damlı yapılar 2,5 3,5 3,5 4 5 8,7
 Üzerine herkes tarafından çıkılmayan eğik damlı yapılar 2 3 3 3,5 5 8,7
 Direk açıklığı : 1599 m Elektrik hatları 2 2 2 2 2,5 4,5

Petrol ve doğal gaz boru hatları 9 9 9 9 9 9
 Maksimum sehim : 114 m Üzerinde trafik olan sular ve kanallar (bu uzaklıklar suların 4,5 4,5 5 5 6 9
en kabarık düzeyinden geçebilecek taşıtların en yüksek
 380 kV olarak tesis edilen II.Boğaz Atlama hattı ise, noktasından ölçülecektir.)
2800 MVA iletim kapasitesine sahiptir (çift devreli hat) İletişim (haberleşme) hatları 1 2,5 2,5 2,5 3,5 4,5
ve direkler arası açıklık 1750 m ’dir.

Elektriksiz demiryolları (ray demirinden ölçülecektir) 7 7 7 7 8 10,5
Otoyollar 14 14 14 14 14 14
(*) Yalıtılmış hava hattı kabloları kullanıldığında bu yükseklik değerleri 0,5 m. azaltılacaktır.
İkili-Üçlü.. Devre İkili-Üçlü… Demet İletken
33 34
Enerji İletim Hatlarında Kullanılan

YG İletkenlerinin Yapısı ve Çeşitleri
Elemanlar
35 36
 Spacer
 İzolatör
 Jumper
 Damper
 İkaz küresi
 Kuşkonmaz
 Ark boynuzları ve ark halkası
 Koruma İletkenleri
YG İletkenlerinin Yapısı ve Çeşitleri YG İletkenlerinin Yapısı ve Çeşitleri
37 38
YG İletkenlerinin Yapısı ve Çeşitleri YG İletkenlerinin Yapısı ve Çeşitleri

39 40
Bakır İletkenler Alüminyum İletkenler (AAC)

 Mekanik mukavemetin ve elektriksel geçirgenliğin yüksek oluşu  Alüminyum, yeryüzünde oksijen ve silisyumdan sonra en çok bulunan üçüncü
nedeniyle tercih edilir. Kopmaya karşı dayanıklı olması için soğuk elementtir. Günümüzde enerji nakil hatları alüminyumdan yapılmaktadır.
Alüminyum bakıra göre çok hafiftir, alüminyumun yoğunluğu, yaklaşık olarak
haddeden geçirilmesi gereklidir. Bakırın pahalı ve özgül ağırlığının
bakırın % 30’u kadardır. Özellikle havai hat direk yapılarında hafiflik çok
fazla oluşundan dolayı bugün hava hatlarında yerini daha ucuz ve hafif
önemlidir çünkü ağır iletkenler, ağır direk yapılarına ihtiyaç duyarlar. Ayrıca,
olan alüminyum iletkenlere bırakmıştır. alüminyum iletkenlerin taşınması, işlenmesi ve montajı, ağır bakır iletkenlere
göre daha kolaydır. Alüminyumun hafifliği, ağır bakır iletkenlere göre birçok
avantaj sağlamaktadır.
YG İletkenlerinin Yapısı ve Çeşitleri
41
Çelik Özlü Alüminyum İletkenler (ACSR)

 Alüminyum iletkenlerin orta kısmına çelik damarlı teller yerleştirilmiş ve gerilme
dayanımının artması sağlanmıştır. Yani alüminyumun iletkenliğinden çelik telinde
mukavemetinden yararlanılmıştır. Bu iletkenler Kanada normuna göre imal
edilmişlerdir. Bugün için ülkemizde OG’li iletim ve dağıtım hatlarında çoğunlukla
“SWALLOW”,“RAVEN” ve “PIGEON” türleri tercih edilir. Çelik alüminyum iletkenlerin
“SWALLOW”dan “PARTRIDGE”ye kadar olanları yedi damarlıdır. Bu damarlardan ortada
olanı çelik, bunun etrafında olan diğer altı katı da alüminyumdur. Örgülü iletkenlerde
katmanlar birbirine zıt yönde sarılmıştır. Bunun nedeni burulmalarda tellerin açılması
ve zıt yönde oluşan manyetik alan birbirini yok eder.
TEMEL BİLGİLER VE
ENERJİ İLETİMİ
Temel Bilgiler Temel Bilgiler

43 44
Güç Üçgeni
 Faz‐Faz ve Faz‐Nötr Gerilimleri  3 Faz Güç Hesabı
𝑃 3 𝑈 𝐼 𝑐𝑜𝑠𝜃
S Q
Vcn
Vca Vab 𝑄 3 𝑈 𝐼 𝑠𝑖𝑛𝜃
𝑆 3𝑈 𝐼
θ .
30° P Aktif ve reaktif güçler cebirsel olarak toplanabilir fakat
görünür güçler vektörel olarak toplanır.
Van
120° 𝑉 𝑉 𝑉  Kompleks Sayıların Gösteriliş Biçimleri
𝑉 𝑉 𝑉
𝑉 3𝑉 ∠30° 𝑧 𝑟 𝑗𝑥 𝑧 𝑐𝑜𝑠𝜃 𝑗𝑠𝑖𝑛𝜃 𝑧 ∠𝜃 𝑧𝑒

Vbc
𝑧 𝑟 𝑥
Vbn 𝑥
𝜃 tan
𝑟
Enerji İletimi Enerji İletimi
45 46
 Elektrik enerjisinin kullanımı açısından hayati öneme sahip enerji  G; hattın kaçak geçirgenliğini (kondüktans) ifade eder ve kondüktans
iletim hatlarının incelenmesi için elektriksel eşdeğer devrelerden sebebiyle akan akım hattın C eşdeğer kapasitesinden geçen akıma göre
yararlanılır. Bu eşdeğer devreler hattın uzunluğu ile orantılı olarak çok küçük olduğundan eşdeğer devredeki G parametresi genellikle
değerleri değişen R, L ve C elemanlarından oluşmaktadır. R; hattın ihmal edilir. R, L, C değerleri hattın uzunluğu ile orantılı olarak
omik direncini, L; hattın endüktansını ve C de hat iletkenlerinin artmaktadır.
birbirleri arasındaki ve hattın toprağa göre kapasitelerinin toplamını  0-80 km uzunluğundaki hatlar : Kısa İletim Hattı
teşkil etmektedir.
 80-240 km uzunluğundaki hatlar : Orta Uzunluktaki İletim Hattı
 240 km üzeri hatlar : Uzun İletim Hattı
 Hattın bir faz eşdeğer devresindeki seri empedansı:
Z = R + j2πfL
 Hattın bir faz eşdeğer devresinin toplam admitansı:
Y = G + j2πfC

47 48
 Enerji iletim hatlarının modeli hazırlanırken R, L, C elemanları  Kısa İletim Hatları

kullanılarak nominal π ve nominal T eşdeğer devreleri elde edilir. Z = rƖ + jxƖ = zƖ= R + j
Ɩ : Hat Uzunluğu
: Hat Başı Gerilimi
: Hat Sonu Gerilimi
: Hat Başı Akımı
: Hat Sonu Akımı
Z : Hat Empedansı
49 50
 Orta Uzunluklu İletim Hatları  Uzun İletim Hatları

 Nominal Pi Devresi

𝑍𝑌
𝑉𝟏 1 𝑉 𝑍𝐼 ɤƖ
2 
𝑍𝑌 𝑍𝑌
𝐼 𝑌 1 𝑉 1 𝐼  : hattın propogasyon sabiti (
4 2
 Nominal T Devresi birimi radyandır, dereceye çevrilmesi gerekir)
𝑍𝑌 𝑍𝑌
𝑉𝟏 1 𝑉 𝑍 1 𝐼 
2 4
𝑍𝑌
𝐼 𝑌𝑉 1 𝐼 
2
 Y : Hattın Admitansı 
Yüksek Gerilimler
52
 1. Yüksek Doğru Gerilim

Zamanla yönü değişmeyen akım ya da gerilim
genel olarak doğru akım ya da doğru gerilim
olarak isimlendirilir. Zamanla değeri değişirse
dalgalı doğru gerilim olur.
YÜKSEK GERİLİM +Uo

Sabit Doğru Gerilim
Umax
Uo
Umin
TEKNİĞİ -Uo
Dalgalı Doğru Gerilim
Yüksek Gerilimler Yüksek Gerilimler
53 54
Dalgalanma Genliği=(Umax-Umin)/2  2. Yüksek Alternatif Gerilim

Zamanla, periyodik olarak yönü ve şiddeti değişen
Dalgalanma Faktörü=(Umax-Umin)/2.Uo akım veya gerilimlere alternatif gerilim denir.
IEC tarafından belirlenen değer:%5

Doğru gerilimi tarif ederken; gerilimin polaritesi,
dalgalanma genliği, dalgalanma faktörü ve Uo
değeri verilmelidir.

55 56
 Alternatif gerilimi tarif ederken; gerilimin  3. Darbe Gerilimi

frekansı, tepe değeri, efektif değeri ve şeklinin Laboratuvar ortamında aşırı gerilimleri taklit etmek amacıyla
kullanılırlar. Aşırı gerilimler 2’ye ayrılır:
verilmesi gerekir.
• İç Aşırı Gerilimler
 Harmonikli Gerilimde; Açma-kapamada, hat kopmalarında meydana gelir.
𝐺𝑒𝑟𝑖𝑙𝑖𝑚𝑖𝑛 𝑇𝑒𝑝𝑒 𝐷𝑒ğ𝑒𝑟𝑖
2 %7 • Dış Aşırı Gerilimler
𝐺𝑒𝑟𝑖𝑙𝑖𝑚𝑖𝑛 𝐸𝑓𝑒𝑘𝑡𝑖𝑓 𝐷𝑒ğ𝑒𝑟𝑖
Atmosferik kaynaklıdır.
57 58
 Yüksek Gerilimlerin Üretilmesi  Darbe Gerilimlerinin Üretilmesi

Yüksek Alternatif Gerilimlerin Üretilmesi a Eşdeğer Devresi b Eşdeğer Devresi
Bir Katlı Deney Transformatörü İle Y.G. Ra
Ra
Çok Katlı Deney Transformatörü İle Y.G.
Rezonans Devreleriyle Y.G.
Yüksek Doğru Gerilimlerin Üretilmesi Cd Rd Cy Cd Rd Cy
Alternatif Gerilimlerin Doğrultulması
Gerilim Katlayıcı Devreler
Villard Devresi
Cd Darbe Kondansatörü
Greinacher Devresi
Cy Yük Kondansatörü
Zimmerman-Witka Devresi K Küresel Elektrotlar
Transformatör Destekli Kaskad Generetör Ra Amortisman (cephe) direnci
Greinacher Kaskad Devresi Rd Deşarj (sırt) direnci
Çok Kademeli Tam Dalga Gerilim Katlayıcı

59 60
a eşdeğer devresinin verimi küçük, gücü büyüktür, Çok katlı darbe gerilimi generatörlerinde:
güç transformatörlerinin testinde kullanılırlar. b
eşdeğer devresinin verimi büyük, gücü küçüktür, R1
izolatör, parafudr gibi elemanların testinde
kullanılırlar.
Darbe generatörleri enerjileri ile tanımlanır. n: kademe sayısı

:Kat besleme gerilimi
Yüksek Gerilimler YG Ölçme Devreleri
61 62
 Yüksek Gerilim Ölçme Devreleri  YG Ölçü Aletleri ile Ölçme Devreleri

Yüksek gerilimde ölçme, alçak gerilimde olduğu  Küresel Elektrotlarla Ölçme
kadar hassas değildir. %2.5-3 civarında bir hata ile  Elektrostatik Ölçü Aletleri
ölçme gerçekleştirilir.  Generatör Prensibine Dayanan YG Ölçü Aletleri
 Dönen Silindirli Ölçü Aletleri
 Dönen Diskli Ölçü Aletleri
Yüksek gerilimde ölçme devreleri üçe ayrılır:  Mekanik Titreşimli Ölçü Aletleri
• YG Ölçü Aletleri ile Ölçme Devreleri  AG Ölçü Aletleri ile Ölçme Devreleri
• AG Ölçü Aletleri ile Ölçme Devreleri  Bir YG Bölücüsü Kullanılan Ölçü Aletleri
 Büyük Dirençli Etalon Empedansla Seri Bağlı Ölçü
• Gerilim Ölçü Transformatörleri ile Ölçme
Aletleri
YG Ölçü Aletleri ile

Ölçme Devreleri
63
 YG Ölçü Aletleri ile Ölçme Devreleri

Küresel Elektrotlarla Ölçme:
Eşit çaplı karşılıklı iki küreden oluşan elektrot
sistemidir. Kürelerin çapları, küreler arası uzaklık,
kürelerin düzeni ve gerilimin şekli belliyse atlama
gerilimi de bellidir. Alternatif gerilimlerin, yüksek
frekanslı alternatif gerilimlerin, darbe
gerilimlerinin ve DC gerilimlerin tepe değerlerinin
KÜRESEL
ölçülmesinde kullanılırlar. ELEKTROTLARLA ÖLÇME
Küresel Elektrotlarla Ölçme Küresel Elektrotlarla Ölçme
65 66
 Küre çapları standarttır.

 D[cm]:2 5 6.25 10 12.5 25 50 75 100 150 200
 Büyük hacim kaplamaması açısından 50 cm üzerindeki
çaplarda düşey düzen kullanılmakla birlikte genel olarak
da tercih edilen düzen düşey düzendir.
Yatay Düzen Düşey Düzen
D a
D
https://www.youtube.com/watc U U a
h?v=7fZc5MKVGhk

67 68
 Her iki küre de toprağa karşı yalıtılmış şekilde  verilen değerler dışında ise :
ise buna simetrili düzen, kürelerden biri
gerilime diğeri toprağa bağlanırsa simetrisiz
düzen adı verilir.
 Ölçmenin doğruluğunu artırmak için
p: Basınç (mmHg)
olmalıdır.
T: Sıcaklık (°C)
 Atlama gerilimi hava koşullarına bağlıdır. Bağıl
hava yoğunluğu 0.95 ile 1.05 arasında ise 𝛿 0.7 0.8 0.9 0.95‐ 1.10 1.15
ile bulunur. ( :Normal şartlar 1.05
altındaki delinme gerilimi) 𝑘 𝛿 0.72 0.81 0.91 0.95- 1.09 1.12
1.05
69 70
 Küresel elektrotlarla ölçme 2 şekilde yapılır:

a) Gerilim sabit tutularak: Tablodan okunan a değerinden
Küre Çapı (D) (cm) biraz fazlası alınır. Kürelerden biri sabit tutulur ve
Küreler Arası Açıklık (a) (cm) 2 5 6.25 10 …… 200 diğeri çok yavaş bir şekilde yaklaştırılır. Atlama
Un(kV) olduğunda a değeri ölçülür ve tablodan bakılarak 𝑈
0,05 2.8 .. .. .. .. .. bulunur.
0,10 4.7 .. .. .. .. .. b) Açıklık sabit tutularak: Gerilim sıfırdan itibaren
….. .. .. .. .. .. .. artırılmaya başlanır. a açıklığı, belirli küre düzeni ve
150 .. .. .. .. .. .. gerilim şekli için ayarlanır ve sabit tutulur. Daha sonra
gerilim artırılmaya başlanır. Gerilimler arasında %5’lik
fark olmalı ve her gerilimde 30 sn beklenmelidir.
Atlama olduğu anda gerilim istenen değerdedir.

71 72
 Küresel elektrotlarla ölçmeye etkiyen faktörler:  Küresel elektrotların mm cinsinden çapı ile kV cinsinden ölçebileceği en yüksek
gerilim arasında D (mm) ≥ U(kV) bağıntısı vardır. Yani 50 cm çaplı küreler ile 500
a) Kürelerin Yapısı
kV’a kadar olan gerilimlerin tepe değerleri ölçülebilir.
b) Kürelerin Yüzeyi
c) Kürelerin Düzeni
d) Küreler Arası Açıklık
e) Gerilimin Kutbiyeti
f) Gerilimin Frekansı
g) Çevredeki Cisimler ve Güvenlik Açıklıkları
h) Ön Dirençler
i) Hava Koşulları 𝑼𝑪
j) Nem
k) Mor Ötesi Işınlarla Aydınlatma
Küresel Elektrotlarla Ölçme Devresi Örneği
73 74
 Şekilde gösterilen ölçme devresinde, ölçülecek gerilim  Küresel elektrotlarda atlama meydana geldiğinde
yüksek gerilim transformatörü tarafından verilir. elektrotlar kısa devre olduğundan transformatör,
Transformatörün yüksek gerilim ucunda bulunun Rk koruma direnci ve ön direnç üzerinden kısa devre olur.
direnci, deney cismi ya da küresel elektrotlarda bir Transformatörün gücüne, reaktansına, koruma ve ön
atlama olduğunda transformatörün çıkış uçlarının kısa direncin değerlerine bağlı olarak devre akımı kesilene
devre olmasını engeller. kadar devreden yüksek değerlerde akım geçer. Bu akım,
 Deney cismi ile küresel elektrotlar arasına bağlanan ön transformatörün elektriksel, ısıl ve mekanik
direnç (R), bir atlama sırasında küresel elektrotlardan zorlanmasına neden olur. Devrede, küresel elektrotlarda
geçecek akımı sınırlayarak, elektrot yüzeylerinin veya deney cisminde atlama olur olmaz, akımın bir
aşınmasını önler. anahtar yardımıyla veya koruyucu bir düzenle en kısa
zamanda kesilmesi gerekir. Bunun için devreye, açma-
 Küresel elektrotlarla ölçmede bağıl hata bağıntısı: 𝐻 kapama anahtarlarına ek olarak deney
∆
transformatörünün alçak gerilim tarafına bir termik
manyetik şalter bağlanır.
Elektrot Sistemlerinin İncelenmesi

76
 DÜZLEMSEL ELEKTROT SİSTEMİ

Düzlemsel elektrot sistemi, arasında elektriksel
yalıtkan bulunan ve birbirine bakan yüzeyleri
düzlem şeklinde olan paralel iki elektrottan oluşan
temel ve basit bir elektrot sistemidir. Elektrik alan,
elektrik akı yoğunluğu, potansiyel ve kapasite gibi
temel büyüklüklerin ve hesapların açıklanması için
ELEKTROT SİSTEMLERİNİN kullanılan en anlaşılır ve en kolay sistemdir.
İNCELENMESİ
Düzlemsel Elektrot Sistemi Düzlemsel Elektrot Sistemi
77 78
 Teoride elektrotlarının sonsuz genişlikte olması  Şekildeki elektrot

gereken düzlemsel elektrot sistemi, uygulamada sisteminde V potansiyeli x
böyle bir şey mümkün olmadığı için doğrultusunda değiştiği
elektrotların kenar etkileri önlenmiş veya ihmal için kartezyen koordinat
edilmiş elektrot sistemleri ile çalışılır. sisteminde bir boyutlu
 Düzlem elektrotlarının her birinin yüzey alanı S,
elektrotlar arası açıklığı a ve elektrotlar arasına Laplace denklemi
uygulanan gerilimi U olan ve kenar etkisi ve elektrik alanı denklemi
olmayan paralel düzlemsel bir elektrot sistemini olarak yazılır.
incelersek:

79 80
 Bir boyutlu Laplace denkleminin genel çözümü  Kenar etkisi olmayan paralel düzlemsel elektrot
V=A+Bx’dir. Düzlemsel elektrot sisteminin sisteminde V potansiyeli x ile doğrusal değişir. E
gösterildiği şekle bakılırsa, x=0 için elektrik alanı ise x’e bağlı değildir. U ve a
ve x=a için elde edilir. Bu sınır değerleri sabit kaldığı sürece elektrik alanı,
koşullar genel çözüm denkleminde yerine yazılıp elektrot aralığının her noktasında aynı değere
çözülürse A=0 ve B=U/a olarak bulunur.
sahiptir.
 Buna göre düzlemsel elektrot sistemi için
 Sistemin düzlemsel simetrisinden dolayı elektrik
potansiyel bağlantısı ve elektrik alan
akı yoğunluğu D*S=Q ve D=ε*E bağıntılarından
bağıntısı olarak elde edilir. bağıntısı elde edilir.
81 82
 Düzlemsel elektrot sisteminin kapasitesi:  ELEKTRİKSEL ZORLANMA

 Bir elektrot sistemindeki elektriksel zorlanma, yalıtkan
maddenin delinme dayanımına (𝐸 ) eşit veya büyük
olduğunda ( 𝐸 𝐸 ), elektrotlar arasında elektriksel
S: Düzlemsel elektrot sisteminin cinsinden etkin boşalma olayı meydana gelir. Düzlemsel elektrot
yüzey alanı sisteminin düzgün alanlı bir yapıya sahip olması
nedeniyle delinme koşulu alanın her noktasında aynı
a: Elektrot açıklığı (m) anda sağlanmış olur. Yani elektriksel boşalma alanın her
ε: Yalıtkanın dielektrik katsayısı noktasında aynı anda ve tam delinme şeklinde
gerçekleşir. Diğer sistemlerden farklı olarak delinmenin
Boşluğun dielektrik sabiti (8.854* başladığı 𝑈 boşalma başlangıç gerilimi ile tam
Elektrotlar arasındaki yalıtkanın bağıl dielektrik delinmenin meydana geldiği 𝑈 gerilimi birbirine eşittir.
sabiti 𝑈 𝐸 ∗𝑎

83 84
 TABAKALI SİSTEMLER  Dielektrik katsayıları , ,….., olan n tane

 Düzlemsel elektrotlar arasında birden fazla farklı yalıtkan tabakadan oluşan bir sistemde,
yalıtkanın seri, paralel ya da eğik durumda herhangi bir tabakadaki gerilim ve elektrik
bulunduğu sistemlerdir. alanın hesaplanmasında şekildeki eşdeğer devre
 En çok karşılan tabakalı sistem, yalıtkan kullanılır.
tabakaların elektrotlara paralel, birbirlerine ise
seri durumda olduğu sistemlerdir.
85 86
 Sistem seri düzende olduğu için tabakalardan

yani sistemden akan elektrik yükü:
=
 Bu bağıntı yardımıyla her bir tabakaya düşen
gerilim hesabını yapmak mümkündür.

87 88
 Her bir tabaka için hesaplanan elektrik alan şiddeti ile o

tabakayı oluşturan yalıtkanın delinme dayanımı karşılaştırılır.
𝐸 𝐸 koşulu sağlanan tabakada delinme şeklinde boşalma
meydana gelmiş demektir. Yani o tabaka elektriksel olarak kısa
devre olmuştur. Herhangi bir tabaka delinir ise, tüm sisteme
uygulanan gerilim geri kalan sitemi de zorlar ve bu yeni duruma
göre gerilim ve elektrik alan dağılımı tekrar hesaplanmalıdır.
 Bir sisteme uygulanan gerilime dayanımdan bahsetmek için en
az 1 tabakanın bu gerilime dayanması gerekir. Bu durumda
delinme olan tabakadaki boşalma tüm sistemi kısa devre
etmeyen, sistemin yalnızca bir bölümünde boşalma veya kısmi
boşalma olarak adlandırılır. Bu boşalmalar zamanla diğer
tabakaların da delinmesine sebep olabilir.
Eş Merkezli Küresel Eş Merkezli Küresel
89
Elektrot Sistemi 90
Elektrot Sistemi
 Merkezleri aynı olan, aralarında elektriksel yalıtkan  Yarı çapları 𝑟 ve 𝑟 olan elektrotlara U gerilimi uygulanmaktadır. Üç boyutlu
bulunan iki metal küreden oluşan elektrot olarak değişmekte olan V potansiyeli, dönel simetri nedeniyle r’ye bağlı olarak
sistemidir. Eş merkezli küresel elektrot sisteminin tek boyutlu incelenebilir.
doğrudan uygulaması olmamakla birlikte çoğu kez  Tek boyutlu Laplace denklemi:
uygulamada kullanılan elektrotların biçimi ve
konumu, bir eş merkezli küresel elektrot sistemi d V
dr
2 dV
r dr
0
gibi tasarlanmasını ve incelenmesini olanaklı kılar.
Genellikle elektrik alan şiddetini küçültmek ve  Bu denklem V=A+ genel çözümü kullanılarak, r r için V V ve r r için
elektriksel boşalma için önlem almak amacıyla V V 0 sınır koşulları yardımıyla;
yapılan araştırmalarda kullanılırlar. A=-U , B=U 𝑉 𝑈
𝑟
 Eş merkezli küresel elektrot sistemi, elektrik alanı, olarak bulunur.
elektriksel akı yoğunluğu, potansiyeli, kapasitesi ile 𝑟
bilinmesi gereken bir temel elektrot sistemidir. 𝑈
𝑉 =0
Eş Merkezli Küresel Eş Merkezli Küresel

91
Elektrot Sistemi 92
Elektrot Sistemi
 Bu denklemler ile birlikte potansiyel bağlantısı şu şekilde yazılabilir:  U 𝐸. 𝑑𝑟 formülü ile elektrik alan şiddeti formülü
V=U ( 1 birleştirilirse:
r r 1
 Elektrik alan şiddetinin hesaplanması için: E 𝑈
r r r
E=-dV/dr => E=U
r
Elektriksel akı yoğunluğu: r r için E E U
 r r r
D ,r r r
r r için E E U
 D εE bağıntısını kullanarak elektrik alan şiddetini Q yüküne bağlı
olarak yazabiliriz.
r r için E E ,r r r
Q 1
E  Elektrik alanın ortalama elektrik alanına eşit olduğu r yarıçapı
4πr r
Eş Merkezli Küresel
Elektrot Sistemi
Silindirsel Elektrot Sistemi
93 94
 Elektrik alanın ortalama elektrik alanına eşit olduğu r  Aralarında dielektrik bulunan, silindir biçiminde, eş
eksenli veya kaçık eksenli, iç içe veya karşılıklı, paralel
yarıçapının hesabı için E formülünden veya çarpraz elektrotlar silindirsel elektrot sistemini
faydalanılır. oluştururlar.
 Bir veya çok damarlı kablolar, geçit izolatörleri ve hava
r r için E 𝑈 ⇒r r r hatları silindirsel elektrot sistemlerine örnek olarak
gösterilebilir.
 Bir eş merkezli küresel elektrot sisteminin kapasitesi:
C 4πε
Silindirsel Elektrot Sistemi Silindirsel Elektrot Sistemi

95 96
 Yarı çapları 𝑟 ve 𝑟 , uzunluğu 𝑙 olan ve elektrotlarına  Silindirsel elektrot sistemi için potansiyel bağıntısı:
uygulanan gerilimi U olan bir eş eksenli silindirsel elektrot 𝑑 𝑉 1 𝑑𝑉
0
sisteminde, gerçekte üç boyutlu olarak değişmekte olan V 𝑑𝑟 𝑟 𝑑𝑟
potansiyeli, eksenel simetri nedeniyle r’ye bağlı olarak tek
V A Blnr => A= 𝑙𝑛r , B=-
boyutlu incelenebilir.
𝑙
V= 𝑙𝑛 𝑙𝑛r -𝑙𝑛𝑟
𝑉 𝑈  E -dV/dr işlemi ile birlikte elektriksel alan şiddeti şu şekilde elde

𝑟
edilir:
𝑟
𝑈 E
𝑉 =0
Silindirsel Elektrot Sistemi Silindirsel Elektrot Sistemi
97 98
𝑈
 Elektriksel akı yoğunluğu: r r için E E = r
r 𝑙𝑛
r
D
 Elektriksel alan şiddetini D εE bağıntısını kullanarak 𝑈
r r için E E = r
yazarsak: r 𝑙𝑛
r
Q
E
2πε𝑙𝑟 r r için E E ,r
 U 𝐸. 𝑑𝑟 𝑙𝑛 bağıntısı ile yeniden düzenlenmiş elektrik
 Bir silindirsel elektrot sisteminin kapasitesi:
alan bağıntısı:
E C
KORONA KAYIPLARI
100
 Korona, elektrot açıklığına göre küçük yarıçaplı

elektrotlarda veya keskin kenar, köşe, sivri uç gibi
elektrik alan şiddetinin yüksek olduğu noktalarda
meydana gelen, tam olmayan ve kendi kendini
besleyen bir elektriksel kısmi boşalma türüdür.
 Korona, bir elektrot üzerindeki elektrik alan
şiddetinin elektrot çevresindeki yalıtkanın
(havanın) delinme dayanımını aştığı veya elektrot
çevresindeki yalıtkanın delinme dayanımının
elektrot üzerindeki elektrik alan şiddetinde boşalma
başlayacak kadar azaldığı durumlarda ortaya
KORONA KAYIPLARI çıkmaktadır.
KORONA KAYIPLARI KORONA KAYIPLARI
101 102
 Koronanın Genel Etkileri  Korona Boşalması

 Korona oluştuğunda aktif güç kaybı meydana gelir.  Alternatif gerilimde, artan gerilim ile birlikte hat civarında
 Korona esnasında havadaki oksijen molekülleri atomlarına elektrik alanın, havanın delinme alan şiddetine (21.2 𝑘𝑉 /𝑐𝑚)
ayrışır. Ayrışan oksijen atomları yeniden oksijen molekülleri ile ulaşması ile havanın iyonize olduğu ve çarpma ile iyonlaşmanın
birleşerek ozon gazı oluşturur. Ozon aynı zamanda havadaki başladığı noktaya gelinir. Bu noktadaki gerilim kritik korona
nem ve azot ile birleşerek nitrik asit oluşturabilir. gerilimi (𝑈 ) olarak adlandırılır. Bu gerilimden sonra hat parça
parça ışıklı hale gelir. Gerilim daha da arttırılırsa bütün hat
 Korona akımı sinüsoidal olmayan bir akımdır ve bu akım, boyunca parlak bir ışık yayılır ve aynı zamanda hışırtı sesi ile
gerilim düşümüne sebep olur. birlikte ozon gazı açığa çıkar. Bu gerilim, korona gerilimi (𝑈 )
 Korona, atlamalara, delinmelere dolayısıyla da arızalara yol olarak adlandırılır. Gerilim daha da arttırılırsa hava hattı
açabilir. civarındaki iyonize bölgeler büyüyecek ve hatlar arasında
 Renksiz ve zehirsiz bir gaz olan SF6 gazının zehirli gaz türlerine delinmeye neden olacaktır. Bu durumda geçen akım delinme
ayrışmasına sebep olabilir. akımı (𝐼 ), gerilim ise delinme gerilimi (𝑈 ) olur.

103 104
 İletkenler arasında açıklık küçük olursa korona

olmaksızın delinme meydana gelir.
 Genel olarak enerji iletim hatlarında 35 kV ve
üzerinde korona etkin olmaktadır. İletkenlerin
yarı çapına göre daha düşük gerilimlerde de
korona görülebilir.
105 106
 Korona gerilimi hatların yarı çapına, hatlar arası  Demet İletkenlerde Korona Kaybı Hesabı
açıklığa, hava koşullarına ve hatların  Demet iletkenli hatlar için korona, elektrik alan
pürüzlülüğüne bağlıdır. şiddeti, kapasite ve endüktans hesaplarına
iletken yarıçapı olarak geometrik ortalama
. yarıçap (GMR), hatlar arası açıklık olarak

∗ geometrik ortalama açıklık (GMD) kullanılır.
 Tek telden oluşan dolu iletken için: GMR=r

107 108
 Her biri yarıçapında çok sayıda telden oluşan  Çok sayıda iletkenden oluşan bir demet iletken için
örgülü iletken için: ise eşdeğer yarıçapı olarak da bilinen GMR:
 n demetteki iletken sayısını, r bir iletkenin

yarıçapını, d demetteki iletkenler arası uzaklığı ve R
demet yarıçapını gösterir.
.
R
109 110
 Demet iletkenli üç fazlı hatlarda geometrik  Demet iletkenli hatlarda deri etkisi sebebiyle
ortalama açıklık: farklı bir yarı çap kullanılır. Tek telden oluşan
dolu bir iletken için
Örgülü Alüminyum İletken Endüktansı
k katsayısı
İletkendeki Tel Sayısı mh/km-faz
7 0.726 0.0639
19 0.758 0.0522
37 0.768 0.0528
61 0.772 0.0515
91 0.774 0.0509
127 0.776 0.0503
Yuvarlak Dolu İletken 0.7788 0.04972

111 112
 Tekil İletkenlerin Kullanıldığı Hatlarda Korona

Gerilimi
Çelik Özlü Alüminyum İletkendeki
Kat ve Tel Sayısı
k katsayısı  1 fazlı hatta:
.
Tek Katlı İletkenler 0.35-0.70
∗
İki katlı ve 26 Telli İletken 0.809
 3 fazlı hatta:
113 114
 Korona, istenmeyen bir durum olduğu için Tek Faz:

2∗𝑛∗𝑟∗𝑑 0.301 2∗ℎ
korona geriliminin de mümkün olduğu kadar 𝑈 ∗𝐸 ∗𝑚∗𝛿∗ 1 ∗ ln
𝑑 𝐴∗2∗𝑟 𝑟∗𝛿 𝑅
büyük olması istenir. Korona gerilimini
Üç Faz:
büyütmenin en ekonomik yolu iletken çapını
3∗𝑛∗𝑟∗𝑑 0.301 𝑎
büyütmektir. Fakat bu işlem iletken kesiti 𝑈 ∗𝐸 ∗𝑚∗𝛿∗ 1 ∗ ln
𝑑 𝐴∗2∗𝑟 𝑟∗𝛿 𝑅
büyütmeden yapılmalıdır. Bu amaç için demet
n demetteki iletken sayısı, d demetteki iletkenler arası
iletken kullanılır. Böylece hattın karakteristik açıklık, r iletken yarıçapı, A demet iletken sayısına bağlı
empedansı azalır ve doğal gücü artar. sabit, m iletkenin pürüzlülük faktörü, 𝛿 bağıl hava
yoğunluğu, h iletkenin yerden yüksekliği (cm), a iletkenler
arası açıklık (cm), 𝑅 demet iletken yerine alınabilen
eşdeğer tekil iletken yarıçapıdır.

115 116
 Korona gerilimine ulaşıldığında hat üzerindeki

korona alan şiddeti:
∗
, çarpma ile iyonlaşmanın başladığı gerilime ( )
karşılık olan alan şiddetidir (21.2 .
n A R
Demet iletkenli hatlarda maksimum alan şiddeti:
2 1 d/2 ∗
3 1.73 d/ 3 ∗ ∗
4 2.12 d/ 2
Demet iletkenlerde koronanın başlamaması için kritik
açıklık (d) 20-40 cm aralığında değişmektedir.
117 118
Korona Kaybı Hesabı İçin Peek ve Peterson Formülleri


 :Faz-nötr gerilimi
 1 fazlı hat için korona kaybına ait Peek formülü:
𝑈 𝑈  :Çarpma ile iyonlaşmanın başladığı faz-nötr
𝑃
𝑅 gerilimi (kV)
3 fazlı hat için korona kaybına ait Peek formülü:
:Bir faza ait korona kaybı (kW/km-faz)


𝑈 𝑈
𝑃 3∗𝑃 3∗  :Üç faza ait korona kaybı (kW/km)
𝑅
 Korona radyasyon direnci  :Frekans(Hz)
𝛿 1 𝑎
𝑅 ∗ ∗ ∗ 10 𝑘Ω/𝑘𝑚 𝑓𝑎𝑧  Hat uzunluğu ile çarpılarak hat için toplam
241 𝑓 25 𝑟
korona kaybı bulunur.

119 120
𝑼/𝑼𝟎 F 𝑼/𝑼𝟎 F 𝑼/𝑼𝟎 F 𝑼/𝑼𝟎 F
 Peterson formülü: 1.00 0.037 1.24 0.105 1.48 0.74 1.72 3.97
1.02 0.039 1.26 0.120 1.50 0.90 1.74 4.23
1.04 0.042 1.28 0.136 1.52 1.1 1.76 4.48
1.06 0.045 1.30 0.154 1.54 1.33 1.78 4.72
1.08 0.048 1.32 0.176 1.56 1.59 1.80 4.95
1.10 0.052 1.34 0.200 1.58 1.88 1.82 5.17
1.12 0.057 1.36 0.228 1.60 2.20 1.84 5.39
1.14 0.063 1.38 0.260 1.62 2.52 1.86 5.60
1.16 0.069 1.0 0.300 1.64 2.83 1.88 5.1
1.18 0.075 1.42 0.380 1.66 3.13 1.90 6.01
: İletken Sıcaklığı (°C) 1.20 0.082 1.44 0.480 1.68 3.42 1.92 6.21
1.22 0.092 1.46 0.600 1.70 3.70 1.94 6.41
DİELEKTRİK KAYIPLARI
122
 Dielektrik (elektriksel yalıtkan) malzemeler

elektrik devrelerinde yalıtım amacıyla
kullanılırlar. Kullanım sırasında ise gerilime
maruz kalırlar. Uygulanan gerilimin seviyesine
göre dielektrik malzemenin üzerinden bir akım
akacaktır. Dielektrikten geçen akım sonucunda
ise dielektrik üzerinde güç kaybı meydana gelir.
İdeal bir dielektrik üzerinden reaktif akım
geçeceği için sadece reaktif güç kaybı oluşurken
DİELEKTRİK KAYIPLARI gerçekte aktif güç kaybı da meydana gelir.
DİELEKTRİK KAYIPLARI DİELEKTRİK KAYIPLARI

123 124
 İdeal bir yalıtkan sadece kondansatör ile modellenirken ideal olmayan  Paralel eşdeğer devreyi göz önüne alarak kayıp güç bağıntısını
hesaplarsak:
bir yalıtkan modelinde bir de direnç kullanılır.
𝐼 𝑤𝐶 𝑈 𝐼𝑐𝑜𝑠𝛿
𝐼 𝐼 𝐼 𝑃 𝑈𝐼𝑐𝑜𝑠𝜑 𝑈𝐼𝑠𝑖𝑛𝛿
𝐼
𝑃 𝑈 𝑠𝑖𝑛𝛿 𝑤𝐶 𝑈 𝑡𝑎𝑛𝛿
𝑐𝑜𝑠𝛿
δ
 Paralel devre için kayıp faktörü:
φ 1
𝑡𝑎𝑛𝛿
U 𝐼 U 𝑤𝑅 𝐶
 Kayıpların gösterilmesinde seri ve paralel eşdeğer devre modeli  Seri devre için dielektrik kayıp:
kullanılır. ideal bir dielektrikte güç faktörü değeri sıfır iken gerçekte bu 𝑤𝐶 𝑈
𝑃 𝑡𝑎𝑛𝛿
değer sıfır olmaz. 1 𝑡𝑎𝑛 𝛿
 Seri devre için kayıp faktörü:
𝐶 𝑅 𝑅 𝑡𝑎𝑛𝛿 𝑤𝑅 𝐶
𝐶 𝐶 1 𝑡𝑎𝑛 𝛿
𝐶
125 126
 Dielektrik Kayıp Türleri:  Bazı Malzemelerin Kayıp Faktörleri:

 İletim Kaybı
 Histerizis Kaybı Malzeme 𝑡𝑎𝑛𝛿
 Kutuplanma (polarizasyon) Kaybı YG Kondansatörleri 0.006

Ortak Metal Kılıflı Kablolar 0.015
 İyonlaşma Kaybı Üç Metal Kılıflı ve H Kablolar 0.01
Yağlı ve Basınçlı Kablolar 0.005
Yeni Yağlar 0.5
İşletmedeki Kılıflar 10-50

127 128
Schering Köprüsü
 Bir dielektrik malzemenin kayıp faktörü ve
kapasite değerlerinin bulunması için en çok
kullanılan yöntem Schering Köprüsü yöntemidir.
 Bu yöntem ile, kurulan devreye bağlanan
dielektrik malzemenin direnç ve kapasite
değerleri, devre üzerindeki ayarlı direnç ve
kondansatör yardımı ile belirlenir. Ölçümü
yapılacak elemana bağlı olarak seri ve paralel
eşdeğer devre modelleri kullanılır.
129 130
 𝑅 ve 𝐶 : Deney cisminin kapasite ve direnci  Paralel eşdeğer devre için gerilim eşitliği denklemi şu
 𝑅 : Sabit Direnç şekilde yazılır:
 𝐶 : Standart Etalon Kondansatör 𝐼 ∗𝑍 =𝐼 ∗𝑍
 𝑅 ve 𝐶 : Ayarlı direnç ve kondansatör 𝐼 ∗𝑍 =𝐼 ∗𝑍
 𝑅 : Koruma direnci 𝑍 ∗𝑍 =𝑍 ∗𝑍
 𝐶 ve 𝐶 : Kapasitif Gerilim Bölücü
 P : Koruma Parafuduru 𝑅 𝐶
𝐶
 Schering köprüsüne bağlanan elemanın değerlerini belirlemek için 𝑅 𝑅 1 𝑤 𝑅 𝐶
ve 𝐶 elemanları ayarlanarak titreşimli galvanometreden akım
geçişinin olmaması yani A ve B noktalarının gerilimlerinin birbirine
1
eşit olması sağlanır. Bu andaki gerilimlerin eşitliğinde faydalanarak 𝑅
test elemanının direnç ve kondansatör değerleri belirlenir. 𝑤 𝐶 𝐶 𝑅
DİELEKTRİK KAYIPLARI
131
 Seri eşdeğer devre için gerilim eşitliği denklemi kullanılarak

hesaplanan 𝐶 ve 𝑅 değerleri:
𝑅 𝐶
𝐶
𝑅
𝑅 𝐶
𝑅
𝐶
 Paralel eşdeğer devre için kayıp faktörü:
1
𝑡𝑎𝑛𝛿 𝑤𝑅 𝐶
𝑤𝐶 𝑅
 Seri eşdeğer devre için kayıp faktörü:
𝑡𝑎𝑛𝛿 𝑤𝐶 𝑅 𝑤𝑅 𝐶
Dr. Öğr. Üyesi Serkan BAHÇECİ

Gerilim Seviyeleri: Şalt Sahalari Ve Enerji Nakil Hatlari

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Gerilim Seviyeleri: Şalt Sahalari Ve Enerji Nakil Hatlari

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Gerilim Seviyeleri

Gerilim Seviyeleri Gerilim Seviyeleri

Generatör Y.G. İletim Hattı

AC-DC Enerji İletimi Şalt Sahası

 Şalt sahası; güç trafoları, baraları ve diğer

 Kesicilerde aranan özellikler:

Kumanda Şekillerine Göre Ayırıcılar Kesici ve Ayırıcı Manevrası

Nihayet Direği Tevzi Direği-Branşman Direği

Geçit Direkleri Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği Madde 44‐h

kV’luk I. Boğaz Atlama Hattı’dır

 Direk boyu : 113 m Ağaçlar 1,5 2,5 2,5 3 3 5

Direk ağırlığı :180 ton

 Direk açıklığı : 1599 m Elektrik hatları 2 2 2 2 2,5 4,5

ve direkler arası açıklık 1750 m ’dir.

Enerji İletim Hatlarında Kullanılan

YG İletkenlerinin Yapısı ve Çeşitleri YG İletkenlerinin Yapısı ve Çeşitleri

Bakır İletkenler Alüminyum İletkenler (AAC)

Çelik Özlü Alüminyum İletkenler (ACSR)

Temel Bilgiler Temel Bilgiler

𝑉 3𝑉 ∠30° 𝑧 𝑟 𝑗𝑥 𝑧 𝑐𝑜𝑠𝜃 𝑗𝑠𝑖𝑛𝜃 𝑧 ∠𝜃 𝑧𝑒

Enerji İletimi Enerji İletimi

 Enerji iletim hatlarının modeli hazırlanırken R, L, C elemanları  Kısa İletim Hatları

 Orta Uzunluklu İletim Hatları  Uzun İletim Hatları

 1. Yüksek Doğru Gerilim

YÜKSEK GERİLİM +Uo

Dalgalanma Genliği=(Umax-Umin)/2  2. Yüksek Alternatif Gerilim

IEC tarafından belirlenen değer:%5

Yüksek Gerilimler Yüksek Gerilimler

 Alternatif gerilimi tarif ederken; gerilimin  3. Darbe Gerilimi

 Yüksek Gerilimlerin Üretilmesi  Darbe Gerilimlerinin Üretilmesi

Yüksek Gerilimler Yüksek Gerilimler

Darbe generatörleri enerjileri ile tanımlanır. n: kademe sayısı

 Yüksek Gerilim Ölçme Devreleri  YG Ölçü Aletleri ile Ölçme Devreleri

YG Ölçü Aletleri ile

 YG Ölçü Aletleri ile Ölçme Devreleri

 Küre çapları standarttır.

Küresel Elektrotlarla Ölçme Küresel Elektrotlarla Ölçme

 Küresel elektrotlarla ölçme 2 şekilde yapılır:

Küresel Elektrotlarla Ölçme Küresel Elektrotlarla Ölçme

Elektrot Sistemlerinin İncelenmesi

 DÜZLEMSEL ELEKTROT SİSTEMİ

 Teoride elektrotlarının sonsuz genişlikte olması  Şekildeki elektrot

Düzlemsel Elektrot Sistemi Düzlemsel Elektrot Sistemi

 Düzlemsel elektrot sisteminin kapasitesi:  ELEKTRİKSEL ZORLANMA

Düzlemsel Elektrot Sistemi Düzlemsel Elektrot Sistemi

 TABAKALI SİSTEMLER  Dielektrik katsayıları , ,….., olan n tane

 Sistem seri düzende olduğu için tabakalardan

Düzlemsel Elektrot Sistemi Düzlemsel Elektrot Sistemi

 Her bir tabaka için hesaplanan elektrik alan şiddeti ile o

Eş Merkezli Küresel Eş Merkezli Küresel

Silindirsel Elektrot Sistemi Silindirsel Elektrot Sistemi

𝑉 𝑈  E -dV/dr işlemi ile birlikte elektriksel alan şiddeti şu şekilde elde

 Korona, elektrot açıklığına göre küçük yarıçaplı

 Koronanın Genel Etkileri  Korona Boşalması

KORONA KAYIPLARI KORONA KAYIPLARI

 İletkenler arasında açıklık küçük olursa korona

KORONA KAYIPLARI KORONA KAYIPLARI

 n demetteki iletken sayısını, r bir iletkenin

KORONA KAYIPLARI KORONA KAYIPLARI

 Tekil İletkenlerin Kullanıldığı Hatlarda Korona

 Korona, istenmeyen bir durum olduğu için Tek Faz:

KORONA KAYIPLARI KORONA KAYIPLARI

 Korona gerilimine ulaşıldığında hat üzerindeki