‫‪www.onlinedoctranslator.

com - hsiddiY ot hsinapS morf detalsnarT‬‬

‫עלבאָסקווע אוניווערסיטעט‬
‫לייענען‪ :III‬אַנאַטייטיד ביבליאָגראַפי‬
‫דורך‪Jhoiner Tetê Crespo :‬‬

‫— נו‪ ,‬גוסטאַוואָ‪ .‬מעטאַפיזיקס‪ :‬דעפֿיניציע און כייפעץ פון מעטאַפיזיקסעלעקטראָניש‪ .‬עס‬

‫איזדי פופצנטער לעקציע פון ‪. Ediciones Anaya, 1955.‬באגריפן פון פילאָסאָפיע‪,‬‬
‫דורךדעם שפאנישן פילאזאף גוסטאבאו בוענא‪ .‬אין עס זענען יקספּאָוזד די פאַרשידענע‬
‫דעפֿיניציעפון מעטאַפיזיק וואָס זענען געגעבן אין דער געשיכטע פון פילאָסאָפיע‪,‬‬
‫אוןווי דאָס וויסנשאַפֿט עס האָט זיך צעטיילט אין פאַרשידענע צווייגן וועגן גאָט‪ ,‬די וועלט‬
‫‪ ,‬דעם מענטש‪ ,‬מאָראַל‪ ,‬אאז"ו ו‪ ,‬פאַרהיטנדיק צו אַרויסקומען ווי די וויסן וואָס אַפעקץ‬
‫אַלעאנדערע פילאָסאָפיקאַל און וויסנשאפטלעכע וויסן‪ .‬איך האלט עס פאר א וויכטיגע‬
‫מאנואלפאר מיין פארשונגס‪-‬טעמע‪ ,‬ווייל עס וועט מיר דערלויבן דורכצופירן א‬
‫פארגלייכןאנאליז צווישן מעטאפיזיק און פילאזאפיע‪ ,‬צו זען צי זיי אינדיווידועל‬
‫באשטייעןפון איין און די זעלבע זאך‪ ,‬און אזוי העלפען מיר צו ענטפערן אויף די פראגע‬
‫פוןציטאן פילאָסאָפיע איז די זעלבע ווי טאן מעטאַפיזיקס עסיי‪ ,‬פֿאַר די ציל פון מיין‬
‫אַרבעט‪ ,‬גיט ווערטפול אינפֿאָרמאַציע וועגן די פאַרשידענע גראַדעס אָדער לעוועלס פון‬
‫מעטאַפיזיקאַלאַבסטראַקציע וואָס עקסיסטירן‪ ,‬וואָס שטענדיק פונט צו די ‪. Bueno‬‬
‫וניווערסאַליטעט וויסן פון זאכן‪ ,‬וואָס איך געפֿינען טשיקאַווע‪ ,‬קאַנסידערינג אַז‬
‫פילאָסאָפיעסימז צו שפּילן די זעלבע ראָלע אין באַציונג צו אנדערע וויסן‪ ,‬פּראַסידינג ווי‬
‫אַציל‪-‬לערנען פון די‪.‬‬

‫— יאהאן‪ ,‬העסן‪ .‬טעאָריע פון וויסןאין דעם פּרילימאַנערי אַרבעט‪ ,‬כעסען בדעה צו דעפינירן‬
‫די‪. Editores Mexicanos Unidos, SA, Mexico DF, 1978.‬עסאַנס פון פילאָסאָפיע‪ .‬אָבער‬
‫צוטאָן דאָס‪ ,‬גייט ער ערשט דורך די פילאָסאָפישע טראַדיציע זוכן איר דעפֿיניציע‪ ,‬ווייל‪ ,‬לויט‬
‫אים‪ ,‬צו וויסן וואָס איז דער שיטה פון פילאָסאָפיע אָדער וואָס איז פילאָסאָפיע‪ ,‬דאַרף מען‬
‫ערשטוויסןוואס איז דאס‪ .‬די ווערק איז דערלאנגט ווי אַ פענאָמענאָלאָגיקאַל ויספאָרשונג פון‬
‫דערוויסן טעאָריע‪ ,‬סטאָפּפּינג אין יעדער פון די סטיישאַנז דורך וואָס די באַן פון פילאָסאָפיע‬
‫איזדורכגעגאנגען‪ :‬פון פּלאַטאָ און אַריסטאָטלע‪ ,‬צו די ימערדזשאַנס פון גרויס סטראַנץ פון‬
‫געדאַנקוואָס האָבן סערווייווד ביז אונדזער טעג )אָדער לכל הפחות ביזן ‪20‬טן יארהונדערט‪,‬‬
‫וואסאיז דער יארהונדערט אין וועלכן די ווערק איז געשטעלט(‪ ,‬אירע עפּיסטעמאָלאָגישע‬
‫פּראָבלעמעןאון אירע פאַרשיידענע מעטאַפיזישע לייזונגען‪.‬טעאָריע פון וויסן דע העסען‬
‫װעטמיר דערלויבן אַרײַן אין סאַמע האַרצן פֿון דער פֿילאָסאָפֿישער טראַדיציע און דעם‬
‫געדאַנקפֿון אירע עמבלעמאַטישע פֿאָרשטײער‪ ,‬מיר װײַזט אױף אַ זײער פֿרײַנטלעכן און‬
‫קלאָרןאופן די גלאָבאַלע פּאַנאָראַמאַ פֿון דער פֿילאָסאָפֿיע און פֿון װאָס זי באַשטײט זינט‬
‫איראָנהייב‪ .‬וויילַ וואָס איך האָבן פארגעלייגט צו ענטפֿערן איז צי ווען מיר טאָן פילאָסאָפיע‬
‫מירטאַקע טאָן מעטאַפיזיק‪ ,‬איך טראַכטן אַז די ווערק פון כעסען‪ ,‬ווי געזונט ווי די פון ‪Bueno‬‬
‫‪ ,Gustavo‬וועט פאַסילאַטייט די אַרבעט פון פאַרגלייכַןביידע דיסציפּלין‪ ,‬ווי זיי זענען‬
‫היסטאָרישפארשטאנען‪ ,‬און שטייען פון אַן אומפארטייאישע און‪ ,‬פאַרשטייט זיך‪ ,‬קריטישע‬
‫רעפֿערענץראַם; די לעצטע‪ ,‬כּדי צו קענען מאַכן אָביעקטיווע משפט וועגן דעם מעגלעך‬
‫סימלעכקייטוואָס וואָלט עס זיין צווישן מעטאַפיזיק און‬
‫פילאָסאָפיע‪ ,‬וואָס‪ ,‬כאָטש עס איז נישט עפּעס קלאָר ווי דער טאָג אָדער גרינג צו באַווייזַן‪ ,‬עס זענען סיבות צו גלויבן עס‪.‬‬
‫אוןדאָס איז וואָס איך וועל ווייזַן אין די ליכט פון די צוויי ווערק‪.‬‬

‫— האַסאָן‪ ,‬ר' נאָרוואָאָד‪ .‬אָבסערוואַציע און דערקלערונג‪ :‬אַ גייד צו דער פילאָסאָפיע פון‬
‫וויסנשאַפֿטאין ענטפער צו די דיסענט פון עטלעכע פילאָסאָפערס פון וויסנשאַפֿט וועגן די‬
‫עלעמענטאַרטעאָריע פון פּאַרטיקאַלז אָדער ‪" )Hason 73( (,‬ווי זיין נאָמען ינדיקייץ‪ ,‬די ווערק‬
‫פוןדי אמעריקאנער פילאָסאָף נאָרוואָאָד רוססעלל האַסאָן איז אַן ויספאָרשונג פון די‬
‫קאַנסעפּטשואַלבאַסעס פון וויסנשאַפֿט‪ .‬אין אים טוט חסאָן אַ דורכשניטלעכע אַנאַליסיס פון‬
‫באַגריפןווי "אָבסערוואַציע"‪" ,‬פאקטן"‪" ,‬קאוזאליטעט" אאז"ו ו‪ ,‬די פילאָסאָפישע ימפּלאַקיישאַנז‬
‫וואָסדי האָבן אין דעם קאָנטעקסט פון וויסנשאַפֿט און "די פילאָסאָפיקאַל אַספּעקץ פון‬
‫מיקראָפיזיקאַלגעדאַנק ‪. Alianza Editorial, SA, Madrid, 1977.‬קוואַנטום פיזיק‪ .‬ווי קען‬
‫חסאָנסווערק העלפֿן מיר ווי אַ וועגווייזַער צו דער וויסנשאפטלעכע פילאָסאָפיע? ווי וואָס איך זוך‬
‫פֿאַרזענען ינדיקאַטיאָנס פון ווי פילאָסאָפיע קאַנסיווז די דערשיינונג פון וויסנשאַפֿט‪ ,‬געלאזן עס‬
‫צולערנען עס קריטיקאַלי אין אַלע זייןַ פארשטאנד‪ ,‬אין זייער גלאָובאַליקייט‪ .‬דאָס וועט העלפֿן‬
‫מירצו דערקלערן עטלעכע ספקות וועגן די ענלעכקייט צווישן פילאָסאָפיע און מעטאַפיזיק אין‬
‫טערמינעןפון זייער וועג פון כאַפּאַנז די גאַנץ פון זייער אַבדזשעקץ פון לערנען און קריטיקאַלי‬
‫ריפלעקטינגאויף זייער ויסמעסטונג‪ .‬אבער די וויכטיגסטע זאך איז‪ ,‬אז חסון'ס ווערק וועט מיר‬
‫אויךדערמעגלעכן צו טענהן קעגן יענעם טראדיציאנעלער באגריף פון מעטאפיזיק‪ ,‬נעמליך‪ :‬אלס‬
‫אטויטע דיסציפּלין‪ ,‬וואס באהאנדלט מיט זאכן וואס וואלטן זיך געפונען ממש ממש‪.‬ווייטַער פון‬
‫פיזיק)די "רוחניות"‪" ,‬גאָט"‪ ,‬די נשמה פון דעם גוף‪ ,‬אאז"ו ו(‪ .‬דער וואָרצל פון דעם פאָרורטל ליגט‬
‫איןאַ פאַלש פארשטאנד פון וואָס אַריסטאָטלע גערופן "ערשטער פילאָסאָפיע"‪ ,‬אַ באַגריף מיט‬
‫וואָסער ריפערד צו די נויט פֿאַר אַ וויסנשאַפֿט וואָס איז ביכולת צו יבערקערן די באַזונדער‬
‫קאַנסערנזפון די ספּעציעל וויסנשאפטן‪ ,‬ניט ממש קוקן פֿאַר זאכן ווייטַער פון די גשמיות ‪ .‬אין‬
‫דעםוועג‪ ,‬מיין לייענען פוןאָבסערוואַציע און דערקלערונגדורך ‪ ,Norwood Hason‬איר וועט‬
‫געבןמיר דערלויבעניש צו זאָגן אַז אפילו טאן פילאָסאָפיע פון וויסנשאַפֿט איז בייסיקלי טאן‬
‫מעטאַפיזיקס‪ .‬מעטאַפֿיזיק פֿאַרשטאַנען אין אַריסטאָטעלישן זינען‪ ,‬דאָס הייסט‪ ,‬אין איר ריכטיקן‬
‫זינען‪ ,‬דאַרף זײַן באַרעכטיקונג; און איך געפֿינען דאָס אין דער ווייטַער ביבליאָגראַפי‪.‬‬

‫‪Marías, Julián.‬געדאַנק פון מעטאַפיזיקסאין דעם קורץ עסיי‪ ,‬דער מחבר יקספּאָוזד אונדז די‬ ‫—‬
‫פראבלעמעןאון זייער קאָראַספּאַנדינג קריטיקס וואָס מעטאַפיזיק האט היסטאָריש דערלאנגט‪ .‬אָבער‬
‫איןפּרק ה‪ ,‬זכאי ‪. Editorial Columba SA, Buenos Aires, 1954.‬צוריק צו מעטאַפיזיקסדערקלערט‬
‫זייערקורץ און ליב ווי די קריטיק פון לאַדזשיקאַל פּאָסיטיוויזאַם און קאַנטיאַניזאַם דזשענערייטאַד אַ‬
‫רעאַקציעאין די ‪ 20‬יאָרהונדערט אין באַרעכטיקן די מעטאַפיזיק און די ימפּאָסיביליטי פון זייןַ‬
‫אַנאַכראָניזם‪ .‬דער פֿילאָסאָף‪ ,‬וואָס איז‪ ,‬לויט דער מחבר‪ ,‬מערסטנס אַרײַן אין דעם טראַפּ‪ ,‬איז געווען‬
‫הוסערל‪ ,‬וועלכער האָט „פּרובירט מאַכן‪ ,‬אין פּנים פון אַ טייל דאָמינאַנטן פּאָזיטיוויזם‪ ,‬אַ גאַנץ און‬
‫עפעקטיווןפּאָזיטיוויזם; זיין געטריישַאַפט צו דער שטעלונג האט אים‪ ,‬מער ווי ווער עס יז אַנדערש‪ ,‬צו‬
‫באַשטעטיקןדי ערד אויף וואָס די מעטאַפיזיק איז אויפגעשטאנען ווידער‪ ,‬טראָץ זיך‪ .‬פארוואס טאָן‬
‫איךונטערשטרייכַן אין דעם פונט די צוריקקער )אָדער גאַנץ די סאַבסיסטאַנס פון מעטאַפיזיקס( און‬
‫וויאיז עס שייך צו מיין טעמע? דער טראָפּ איז נישט וויילַ איך גלויבן אַז סטשאָלאַסטיק‪ ,‬קאַרטעסיאַן‬
‫מעטאַפיזיק‪ ,‬אָדער די ‪, Marías‬וואָלפיאַנאַ האָט זיך אומגעקערט און אָנגעפילט די איצטיקע ביכער‬
‫פוןפילאָסאָפיע‪ .‬עס איז אלא וויילַ עס איז נישט גענוגטייטַשן פאַקט )ווי די לאַדזשיקאַל פּאָזיטיוויסץ‬
‫געגלויבטפֿאַר וועמען פאַקט און די לערנען‬
 ‫וויסנשאַפֿטלערפון פאַקט זענען די זעלבע זאַך(‪ ,‬אָבער צו אַרויספירן און באַרעכטיקן עס; און דערפֿאַר‪ ,‬צי‬
‫מירווי עס אָדער נישט‪ ,‬מיר מוזן טאָן מעטאַפיזיק‪ .‬דער וויסנשאפטלער פארשטעלט א מציאות‪ ,‬א וועלט ווי‬
‫עפּעסגעגעבן; דאָס הייסט‪ ,‬דער געלערנטערגלויבן אין זייעַנדיקדעריבע ר אי ז זײ ן פראגע ‪ ,‬זײ ן‬
‫װיסנשאפטלעכער אויספרעג ‪ ,‬קאנדיש ט ״פאר־טעארעטיש ״ )מאריא ס ‪ .( 35‬אין אנדערע ווערטער‪ ,‬דער‬
‫געלערנטערווייסט נישט וואָס די זאכן "זענען" און נאָך ער פּריסומז זיי דורך גלויבן אין זייעַנדיק‪ .‬דער‬
‫וויסנשאפטלערהאט דעריבער א מעטאפיזישער גלויבן )און פאזיטיוויסטן וואלטן עס אויך געהאט(; און די‬
‫פּראָבלעמאַטישענאַטור פון דעם פאַקט שרייט אויס פֿאַר אַ פילאָסאָפיע‪ ,‬אָדער ‪ ...‬אַ מעטאַפיזיק?‬