Chinh phue mon Ngit vin C6 Trén Thiy Duong DAT NUOC - Nguyén Khoa Diém Nguyén Khoa Diém thudc thé hé cde nha tho truéng thanh khang chién chéng Mi edu nude. Tho dng hap din boi sut két hgp nhudn nhuyén gita cl tri tug, cam xiie néng nan va suy tu sau Ling cia nguai tri thie vé dat murée, con ngurii Vigt Nam, Nguyén Khoa Diém da thyc sy thanh cng véi nhiing sang tae vé dé tai dat nude, tiéu bigu [a trudng ca “Mat dirdng khdt vong”, trong dé cé doan trich “Dat Nude Tae phim: Truong ca “Mat duéng khat vong” duge téc gid hoan thinh 6 chién Khu Tri - Thién vio nm 1971. Ban trudmg ca viét vé su thite tinh cia tudi tré d6 thi ving tam chiém mién Nam vé non séng dat nuéc, vé sit ménh ctia thé hé minh phai xudng duéng déu tranh héa nhip véi cudc chién dau chéng dé quéc Mi xm luge. Trung ca “Mat duéng khdt vong” gom 9 chuong, doan trich “Dat Nude” la phan dau chuong V cila ban trudng ca nay. Doan trich la nhing suy nghi ct: gid vé dat nuéc duge nhin trén nhiéu géc d6, voi tu tuéng chi dao la “Dat Nude ctia Nhan dén”. Loi din: Tu tuéng chi dao, chi phéi toan b6 chuong V la “Dat Nude ctia Nhan dan, Dat Nude ctia ca dao than thogi” duge Nguyén Khoa Diém thé hién duéi hinh thire tho tri tinh — chinh luan. Cai Ii 18 ma tac gia dua ra nhim thuyét phuc ngudi doc that gian dj: Khéng phai ai khée ma chinh nhin dan — nhing con ngudi v6 danh da kién tao va bao vé, gitt gin dat nude, da xdy dung nén nhing truyén théng vin héa, lich str hang ngan doi cia dan tc. Li I& Ay nha tho khéng phat biéu mt céch khé khan, triru tung ma bang hinh anh goi cam, bang gigng tho s6i ndi, tha thiét cia minh. Théng qua nhing van tho két hop giiia cm xiie va suy nghi, tri tinh va chinh Iugn, Neuyén Khoa Diém muén thére tinh ¥ thife, tinh than dan tc, tinh cm gin bé véi nhan dan, dat nude ciia thé hé wé trong nhting nam thang khang chién chéng Mi. Nhimg nhn djnh vé nha tho Nguyén Khoa Diém va doan trich “Dat Nwéc”. + “Tho Nguyén Khoa Diém c6 site lién ting manh. Anh theéng din nguéi doc di te qua khie dén twong lai, tie khd dau dén hanh phiic, tie sch vo dén addi séng.” — Nguyén Xuan Nam. = “Tho Nguyén Khoa Diém chita dung nhiéu chat liéu van hoc va van hod dan gian. Cau tho dit 6 thé tho truyén théng hay tho' te do bao gid’ ciing phing phat phong vj ctia ca dao, tuc ngit. Chat hién minh ewa tri tug dan gian thdm dém trong timg tie.” —Nguyén Xuan Nam “Vi khi lam néng nghiép, sé phan nhan dan da géin chat véi sé phan dong séng. Vay thi van hod dt phai mang guong mat déng séng.” — Tam sw cia Nguyén Khoa Diém. turomg xuyén sudt ctia tai trong chong nay la thé hién mét Dat nude cia nhan dan, Do 6, tit ngit, hinh anh, chat liéu tho duoc sir dung déu nhém lam ré ¥ twéng nay.” “Chinh chiéu sau cia nhiing gid tri vin héa da tao nén nét phong cach riéng lam nén guong mit tho Nguyén Khoa Diém.” —Nguyén Van Nam. CHUC CAC EM HOC TOT! 195Chinh phue mon Ngit vin C6 Trén Thiy Duong NOI DUNG KIEN THUC QUAN TRONG. Van dé 1: Nha tho ly giai vé nguon goc cia Dat Nwéc mot cach day moi mé nhung cding rat gan gai, quen thudc. Khi ta lon lén Dat Nude da co roi © Khang dinh sw ton tai cia Dat Nude da cé tir rit liu. D4t Nuéc cé trong nhitng cai “ngay xita ngay xua” me thang hay ké. Dat Nuc bét dau voi miéng trdu bay gio ba an Dét Nuéc lén lén khi dan minh biét tréng tre ma danh gide © Nha tho khém phd, dinh nghia sw ton tai cia Dat Nwéc cé tit nhitng cau truyén cd tich, phong tuc, truyén théng cia ngwoi din. Téc me thi béi sau dau Cha me thong nhau bang gig cay mudi man Cai keo, edi e6t thanh tén Hat gao phai mét nding hai song xay, gid, gic Dat Nude cé tie ngay a6. => Nhé tho khai thc Dit Nuc &nhiéu yéu té mang vé dep thudn phong m§ tuc cua ngudi din muebe Viét. n, sang Néu nhimg nha tho cing théi chon diém nhin vé Dt Nuéc bang nhiing hinh anh ky vi, mi 1é hay ly nguén cam himg tir dong lich str qua cac triéu dai thi nha tho Nguyén Khoa Diém lai nhur canh chim lac bay khi éng chon diém nhin tir nbig hinh anh quen thudc, gain gai, binh dj dé migu ta vé Dat Nude, Dén véi bai tho “Da Nurde” cia Neuyén Khoa Diém ta nhu dimg trude vudn hoa muén sic mau vé van héa, truyén thong, phong tue two dep v6 ngan, sinh déng la thug, mang dim dau &n ciia ngudi dan nuée Viét. Vé dep dy dugc hién lén sau séc nhat qua chin cau tho dau cua bai tho. Cau tho dau, nha tho khang dinh Dat Nude von 1a nhimg gid tri vinh hing, vinh su ton tai cia Dit Nude: ctru duge tao dumg, vun dap qua nhiéu thé hé; duge truyén tir déi nay qua déi khac, tir thé nay Khi ta lén lén Dat Nude da cé réi_| thé hé kia gin gitt va phat trién. Vay nén, ngay tir cau tho dau tién, nha tho Nguyén Khoa Diém da khing + Cau tho nhu mt lai chuyén trd | dink: “Khi ta lén lén Dat Nude da cb rai", “khi ta tm tinh, chin thanh mdc mac cét | [én [én” 1a chi su traéng thanh eta mdi con ngudi, Jen tir trai tim nha tho. song song véi sur truéng thanh dé 1a sy trang thanh vé nhdn thitc. Ba chit “da cé réi” vita nhu mét lei + Danh tir “Dat Nidc” duge viét | khang dinh chic nich vé su trudng ton cia Dat Nude hoa tgo sy thiéng ligng, thinh kin. | vira béc 19 niém tyr hio manh ligt vé lich sit hinh thanh va phat trién qua may nghin nam dung nuée va git nuéc cita dan tc ta. Voi cdch dan vao mach CHUC CAC EM HOC TOT! 196Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong * Cach ndi: lade chi sy truéng thanh cia méi con y truéng, “Khi ta lon len” ngudi, song song véi dé thanh vé nan thite. + Ba chit “da cé rai” Joi khang dinh chic tai clla Dat Nude, vita béc 16 niém tw hao manh ligt vé lich sir hinh thanh va phat trién cia dan t6c ta. vita nhu mot ich vé sy tén 3 céu tiép: nha tho If gidi nguén géc ca Dat Nude mot cach méi la nhung cing day thuyét phuc: Dit Nwée: + 06 trong “ngdy xita ngay xa’ + bat déu voi miéng trai + ldn lén khi dan biét trong tre. ~ Cum tir “ngay xtra ngay xa” + Thuong duge ding mo dau cho cdc edu chuyén cé tich, goi ¥ niém: Dat Nude da c6 tir rat lau, trude ca sy ra di cua truyén cé tich nén Dat Nude moi xuat hign trong “cdi ngay ira ngay xia me thong hay ké”. + Dua ta vé véi nhiing cdu chuyén cé dan gian nhu Thach Sanh, Thanh Giéng, Con Réng chau Tién, Tam Cam... Dé 1a nhiing edu chuyén da d im bam, nuéi duéng tam hon ta tir thug edn nim ndi, dé ta bidt yeu qué huong, yéu dit nude. tho rat d0i ty nhién nhu mot Idi chuyén tro tam tinh, chan thanh, mc mac edt Ién tir trai tim nha tho, téc gid khang dinh: Dat Nude da cé tir rat lau, 6 trus khi ta sinh ra vi thé khi ta lén lén thi ta da thdy Dat Nude rdi, dé 1a diéu hoan toan dé hiéu, Cang véi cach khang dinh ay, nha tho cén béc 16 su thanh kinh cua minh bang viée viét hoa danh tir “Ddt Nirdc’ tir dé ma Dat Nudc trong trai tim mdi ngudi lai cang tré lén thiéng liéng hon bao gid hét. Sau loi khing dinh sy t6n tai cia Dat Nude, nha tho Nguyén Khoa Diém ly giai nguén géc cia Dat ‘Nude mot céch méi la nhung cing day thuyét phyc. hing hinh anh nha tho str dung that gdn gai, quen thugc voi tat cd ching ta tir thud con nam néi: “Dat Nuée 06 trong nhing cdi ngdy xia ngay xwa me thuomg hay ké; Dat Nude bat ddu voi miéng trau bay gid’ ba dn; Dat Nuée lon lén khi dén minh biét trong tre ma dénh gidc...". Cum tit “ngdy xita ngay sua” ggi cho ta nhé vé nhiing cau truyén o6 dan gian duge ba, me ké cho nghe khi con bé nhu: Con Réng chau tién, Thach Sanh, Tam Cam, Cy tre trim dét,... Chinh nhiing cau chuyén cé tich dy nhu dong sita ngot thom chim bim, nuéi duéng tam hon ta thém trong sang, bdi dap thém tinh yéu qué huong, dat nuée. Béi truyén cé nude ta hay lim, nhan vin nhan dgo lim, chinh vi vay ma nha tho Lam Thj My Da da xtc déng ma viét nén bai tho: “Truyén cd nuréc minh” Téi yéu truyén cé nude t6i Vita nhén hdu lai tuyét voi sdu xa Thuong nguéi réi méi theong ta Yéu nhau dit mdy cach xa ciing tim Ohién thi lai gap lanh Nguoi ngay thi gap ké tién dé tri Truyén c6 duge hinh thanh tir thud xa xa nhur ma Dat Nude cén e6 trong ca cai rt xua xa dé, 1a Dat Nude c6 truéc ca sutra déi ca truyén c6 tich nén méi 6 thé xudt hign trong léi mg ké “ngay xira cHtc CAC EM HOC TOT!Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong - Dat Nude cdn duge thé hién 6 nét song gidn di nhung dam da cia ngudi me, ngudi ba Vigt Nam. Dé la tue dn trau “Dat Nude bat déu vai miéng trau bay gid ba dn”. + Hinh anh “miéng trau” goi cho ta nhé “Sy tich trau cau”, mot cau chuyén mang ¥ nghia nhan van nhan ban sau sac. + Hinh anh “miéng trau” cdn goi méi quan hé tinh nghia, truyén théng tot dep cla nguéi dan Viét Nam. Trong tye cing 18, miéng trau qua cau la biéu tugng cho tam long, thanh cia con chau giti dén nhimg bac tién béi da khuat. Né cdn 1a biéu twgng cho tinh yéu, hon nhan va gia dinh, 1a méi quan hé vg chéng thiy chung son sit, - Mét trong nhing truyén thong quy béu cita dan toc ta la truyén thong dinh gid gite nwée: “Dat Nudc lon len khi dan minh biét tréng tre ma dénh gide”. Cau tho ggi nhac cho ta nhé dén truyén thuyét Thanh Giéng, nhé tre King danh gidc — mét vé dep Khée khodn ciia tuéi tré Vidt Nam kién cudng, bat khudt. + Hinh anh cay tre hign [én trén méi ling qué. Né nhu su dong hién nhimg phim chit trong cét céch con ngudi Viét Nam: that tha chat phac, Phuong dign lich sit: La gin voi c6i nguén, su tiép néi cia cdc thé hé tie qué khie dén hign tai va twong lai, lam nén Dat Nwéc truing te Hing néim an déiu tam du Ciing biét citi déu nhé ngay gid Té. > Phwong dién van héa: Gin vdi nhieng quan niém, phong tuc, tap quan... két tinh vé dep tim hon Nhan dan, 6 cau tho dau: nha tho gidi thich ve | — Doan tho thir hai 1a nhimg cam xte suy tu sau Dat Nwéc theo di chiét ty di te edi | Ying va sy cdt nghia khdi nigm Dat Nude day méi CHUC CAC EM HOC TOT! 201Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong riéng dén cdi chung qua phucong dign dja ly. G day, Dat Nuée duge tach ra thanh hai thinh t8: “Dat” va “Nude” voi khéng gian réng 1én, ménh méng ma gan giii, than quen. 2 cfu tho déu: Dat Nwée gin voi khéng gian gan giti trong cudc song sinh hoat doi thong. + “Dat la noi anh dén trong”: ‘Thanh t6 “Dat” — dé chi con duéng, 1a ngéi truéng cung cp hanh trang, tri thc gidip ta trtin hon, hoan thign minh hon dé lam chu cuéc séng. + “Nudc la noi em tim”: a dong séng tim mat, dong séng ché nang phi sa Lim tuoi t6t hoa 14, nhimg canh déng, bai mia, nuong dau. 2 céu tho ti¢p: Dat Nudie gin voi khéng gian ciia tinh yéu doi lira + Khi ta hd hen, Dat Nuée hoa nh§p vao mét, tré thanh khéng gian nang buée va minh chimg cho tinh ia 463 Ita, + Khi hai dia yéu nhau thi Dat Nude nhu cing song trong ndi nhé tham cia ca hai: “Dat Nude la noi em danh roi chiéc khan trong ne nhé tham”, ciu tho mang dim chat ca dao dan ca, dic trung ciia van hoa Viét xa xua: Khiin thicong nhé ai Khén roi xuéng dét mé, cy thé cua nha tho Nguyen Khoa Diem tir nhieu phuong dign khéc nhau: khéng gian sinh hoat doi thudng, khéng gian tinh yéu d6i lira, khong gian ly, lich sir va van héa... Dén véi 6 cau tho dau, tae gia giai thich vé Dat Nude theo 1éi chiét ty tir cai riéng dén cai chung, bing cach lie thi tach Dat Nuée thanh hai thanh té riéng biét: “Dat” va “Nude”, lhe lai g6p chung lai thinh mét. Chia tach rdi quy hyp lai, nha tho xoay tré nhiéu mat, nhiéu chiéu dé kham pha Dat Nude thém phan sdu sic hon, Dét Nude trong dinh nghia cia Nguyén Khoa Diém khong hii la cdi gi cao siéu, xa voi ma né chi don gidn la khing gian sinh hogt gan gai, than thuge voi méi ngwoi: “Dat la noi anh dén diwong” ~ “Dat” Va con dudng hang ngay dua anh t6i lép, la noi ghi dau nhing ki niém dau ddi, cung cdp hanh trang, tri thac gitip ching ta ty tin hon, hoan thign nhan céch hon dé lam chu cugc séng; “Nude la noi em tim” — “Nuéc” 1a dong sng mat trong ém dém, dong song, ché nang phil sa lam tuoi tét hoa 14, vun béi nhtng cénh déng xanh ngit, bai mia, nuong dau, Dé con la nhiing giéng nude, géc da rat déi than thuong, la ao lng trong vat, ngot lanh cua qué huong. Khong chi vay, Ddt Nude con gin véi tink yeu 6i lira, la chén hen hd ciia cdc cap uyén wong: “Dat Nude lat noi ta ho hen”, “noi ta hd hen” d6 a khéng gian cua lang qué thanh binh, la giéng nuéc, gc da... tt ca déu hoa quyén vao nhau mét cach hai héa, néng duom. Néu hai cau tho trén, Dat Nude chia tach danh cho anh, cho em méi ngudi mét phan thi khi ta hé hen, Dat Nuéc lai hda nh§p thanh mdt, trd thinh khéng gian hen ho, nding bude va minh chimg cho tinh yéu ciia hai dia. Sau nhimg chudi ngay hen ho Ay, Dat Nude té thanh noi cho dgi trong néi nhé nhung cia ngudi con gai danh cho ngudi minh thuong: “Dat Nude [a noi em dénh roi chiée khéin trong néi nhé tham”. Trong ¥ tho nay, nha tho da that tinh té khi str dung thinh eéng hinh anh ciia nhimg cau ca dao dan ca ngot ngio, sau ling: “Khan thuong nhé ai - Khan roi xudng dat - Khdn thong nhé ai - Khan vat lén vai". Bing hinh CHUC CAC EM HOC TOT! 202Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong Khin thong nhé ai Khan vat lén vai 5 céiu tho tiép theo: nha tho Ip gigi sdu sic hon vé Bat Nwdc trén phuong dign khong gian dia lj. - Dét Nude gin véi khong gian tring Ip, rong lin: + “Dat la noi con chim phwong hoang bay vé hon mii bac" ni bac la day nti Trudng Son hing vi. + "Nude la noi con cd ngu éng mong nude bién khoi”: bien khoi 1a bién Déng ménh méng réng ln. + Nha tho mugn chit ligu dan ca Hué (Binh Tri - Thién) dé dién dat. + Dit nwéc gin vii khong gian sinh ton thiéng liéng cita dan toc, la chiéu dai thoi gian: Thai gian déng ding Khéng gian ménh méng Dat Nuéc la noi dan minh dodn tu + Cach néi nay, gitip ngudi doc hinh dung Dat Nude ta trong khong. gian ménh méng Ay, bao thé hé da néi tiép nhau xay dung va bao vé Bat Nuée. D6 chinh li noi “dan minh doan tu’, duy tri giéng ndi va anh trong ca dao, nha tho Nguyén Khoa Diém da ngam dinh nghia: Dat Nuéc cing chinh 1a noi cat 1én nhiing cu ca dao hang ngay trong méi mién qué yén binh. Dé 1a mot y tho that trong tréo va dep dé. Béi 18, may ai Ion [én tir vanh néi ma khéng nghe nhiing 1di ru, nhitng cau ca dao ngot ngao ciia me. Nha tho tiép tuc say sua vi nhing dinh nghia vé Dat Nusc, ng ly gidi sau sic hon vé Dat Nuse trén phuong dign khOng gian dia ly. Dé 1A khéng gian tring 1g, ménh méng rng 1én cia mot ving Linh thé: “Dat la noi con chim phigng hodng bay vé han iii bac ~ Nuéc Ia noi con cd ngu éng mong nude bién khoi”. Khéng chi mugn hinh anh ca dao than thude, 6 ¥ the dudi nha tho tiép tue sir dung nhang cfu dan ca Hué s4u lang, y nhj nhu “con chim phwong hoang bay vé hon mii bac”, “con cd ngu Ong méng nude bién khoi” A@ néu lén quan nigm ve dit nude, Bén canh dé, hinh anh “con chim phurong hoang” véi “hon mii bac” goi cho ta lign tuéng ve day nii Truong Son hing vi; “con cd ngu dng” voi “nuée bién khoi” goi nhac vé bién Déng ménh méng rong 1én. Cach néi nay, gittp ta hinh dung vé dai dat cong cong hinh chit $ la mét dat nude khéng chi gidu ti nguyén thién nhién, nhiéu rimg vang, bién bac ma cén 1a mét dat nude huy hoang, hing vi va gidu dep. Dt nude hing vi dy cén gin véi khéng gian sinh tén thigng ligng cua dan tc, 1A quing “thdi gian dang dang” véi bao lép thé hé cha anh thay nhau nam xudng gin gitt va bio vé Té quéc. “Khéng gian ménh méng” 6 day c6 thé hiéu 1a séng nai, bd e6i, 1a ba mién Bac — Trung — Nam mét dai. Hai tir lay “ding ding”, “ménh méng” cing cum tit “noi dén minh dodn tu” a4 16t ta duge mét dat nude cé truyén théng tir lau déi. Cau tho ngdm nggi ca ngubi “dan minh” d& gin b6, doan két dung nude va gitt nuéc, bao vé timg tac dat qué huong qua bén nghin nam ich siz. Vén 1a ngudi tri thite suy tu sau King, cach ly gidi cua nha tho Nguyén Khoa Diém vé Dat Nuée c6 1é khéng hé gian don trong ngit nghia dén vay, CHUC CAC EM HOC TOT! 203Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong Tim an sinh sOng tao nén non song gim vée cho hai tiéng Vigt Nam thin yéu. 5 ciu tho tiép, nha tho cat nghia khdi niém dat mréc trén phuong dién lich si, coi nguén, la sw ndi tiép gitta cic thé hé tir qua khit, hién tai dén twong lai. «= Dat Nwéc gin vdi coi nguén: Dat la noi Chim vé Nude la noi Rong & Lac Long Quén va Au Co Dé ra déng bao ta trong boc trimg + Truyén thuyét “Con Réng chdu Tién” nham ly giai ngudn géc cua ngudi Viet. Tir truyén thuyét ay, din. ta ty hao 1a con Réng, Chau Tién, con chu vua Hing - Dat Nude la su tiép ndi gitta cdc thé hé: qua khtt - hign tai - tong lai: Nhitng ai dai khuc Dan do con chéiu chuyén mai sau + Tat ca déu ¥ thite sau s: ménh bao tén va duy tri ndi giéng dé g6p vio mot nhiém vu to én va thigng ligng. v + Tat ca déu y thie vé t6 tién va ngudn géc t6 tién, khéng bao gi duge quén cdi nguén dan téc Boi dat nude ta wai qua bon nghin nim lich sir het chia cit rdi lai hop tan. Phai ching cach bée tach Dat ‘Nude than hai thinh t6 dé dinh nghia rdi lai quy hop lai, eding 1a dung ¥ cua nha tho khi khang dinh cho viée Dat Nuéc Viét Nam ta dit cé bj chia cat thi sau cling cing van sé la mét quan thé théng nhat trén ban dé thé gidi véi hai ting “Viét Nam” hé vang. theo ding cém xite suy tuéng, nha tho Neguyén Khoa Diém tiép tuc cat nghia khai nigm Dat Nuc & phuong dign lich str, cdi nguén van héa dan tc, dé 1a su ndi tigp gitta cdc thé hé tir qua khtt, hién tai dén tuong lai. Nha tho nhin manh dan téc Viét ‘Nam la noi “dt lanh chim dau”, noi cé réng thiéng “thang long” ngu tri, c6 cdi nguén lau ddi, gan véi truyén thuyét dan gian ma khéng mét ai trén manh dat hinh chit S than thuong nay khong nhé. Dé 1 truyén thuyét “Con Réng Chau Tién”, Lac Long Quan va Au Co dé ra déng bao ta trong boc trimg. Diéu dé nham ly giai nguén géc cia ngubi Viet, tat ca déu [a anh em mét nha, dit c6 1én rimg hay xuéng bién thi ngudn cGi tir xa xua van duge dé ra tir trong mét “hoc trig”. Qua dé, Nguyén Khoa Diem thé hin mét niém ty hao sau sic vé manh dat “dia kinh nhdn kigt”; hao minh 1a con Réng, ehdu Tién, 18 con chdu vua Hing. Dat Nude & day con 1a su tiép ndi gitta cdc thé hé: qua khif, hign tai va tuong lai: Nhimng ai da Khu Nhiing ai bay git “Nhiing ai da khudt” 1a nhimg ngudi trong qua Khir - nhiing con ngudi séng gian dj chét binh tam, nhiing con ngudi da c6 céng dung nude va phat trién dit nuéc. “Nhimg ai bay gid” la nhimg ngudi & hién tai, dang séng va chién dau. Tat ca déu y thite sau sic vé str ménh: “Yéu nhau va sinh con dé cdi”, bao tén va duy tri ndi giéng. Thé hé sau ndi tiép th hg trude: “Ganh vée phan nguéi di truée dé lai", 6 1a nét van héa gn véi nhimg quan nigm, phong tuc, tap quan két tinh vé dep tam hén ctia nhan dan. CHUC CAC EM HOC TOT! 204Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong 2 céiu tho cudi, nét vin héa gin voi nhimg quan nigm, phong tuc, tip quan két tinh vé dep tim hon cia nhan din, Hang nam an déu lam déu Ciing biét citi dau nhé ngay gid To + Goi nhic truyén théng “dn qua nhé ke trong cdi 1g nude nhé nguén” ciia éng cha ta. + Hai chit “ciii daw” thé hién swe thanh kinh thiéng liéng ma rat di tw hao vé ngudn géc cha ng. “Cui dau” a8 hudng vé lich str, huéng ve bao thé hé di qua da gép céng dung Dat Nude nay. +Ngudi Viét Nam di di khap bén phuong nhung trong tim linh ho luén cé mét mai nha chung. Dé chinh 1a qué cha dat t6 Hing Vuong. © Thinh céng cita doan tho 1a su van dung khéo Iéo chat ligu van héa, van hoc dan gian khién cho hinh tugng Dat Nuéc tro nén gan gil, gidu site ggi cam. Diém néi bat hat vé nghé thuft trong doan tho 1a 16i giai thich: khi thi tach danh tir Dat Nude thanh hai thanh té riéng 18, khi lai két hop lai dé giai thich Khién cho vige ly giai vé Dat Nuée cing tré nén sau sac, vira cy thé vita Khai quit Hai cau tho cudi goi nhic ta vé truyén théng dao ly “dn qua nhé ké tréng cay”, “Uong nudc nho ngudn”, nha tho khéo léo din do thé hé sau phai ¥ thie vé t6 tién va cdi nguén dan téc voi ngay 1é Quéc gid cua Viét Nam duge té chire hang nam vao ngay méng 10 thang 3 (4m lich) tai Dén Hing, thanh phé Viét Tri, tinh Phd Tho. Boi nhu Bac Hé da timg noi: “Cac vua Hing da cb cong dung nuée, Bac chdu ta phai cing nhau gilt dy medio". Vay nen: Hang néim an dau lam dau Ciing biét ctii dau nhé ngay gid TA Cau tho van dung sing tao edu ca dao: Dit ai di ngwoc vé xuéi Nhé-ngay gid Té ming musi thang Ba Hai chit “cii dau” thé hién sy thanh kinh thiéng ligng ma rat 44i ty hao vé nguén géc cha dng. “Cui dau" 48 huéng vé lich sit, huéng vé bao thé hé cha ng da gép céng dung nén nha nuéc Au Lac ma nay 1a nude Vigt Nam hing cuong, ty tin sinh vai véi cde cudmg quée nam chau. Ngudi Viét minh da di khp thé gidi nhumg trong tam linh ciia ho luén 6 mot ngéi nha chung dé quay vé. Dé chinh 1a qué cha dat Té - Vua Hing. Xuét phat tir rai tim chan than va tinh yéu qué huong dat nude su nang, nha tho Nguyén Khoa Diém da mang dén nhiing khai nigm rat moi mé, rdt cu thé nhung ciing rat gan giii, than thuge véi méi con ngudi Vigt Nam, Thanh cdng cia dogn tho la sy van dung khéo 1éo chat ligu van héa, van hoe dan gian khién cho hinh tugng Dat Nusc tré nén gn gti, gidu site goi cam. Diém ndi bat nhdt vé nghé thuat trong doan tho 1a 16i giai thich: khi thi tach danh tir Dat Nude thanh hai thanh t6 riéng ré, khi lai két hop lai dé giai thich, khién cho viéc ly giai vé Dat Nuée ‘ang tré nén su sac, vita cu thé vita khai quat. Doe doan tho, ta nhur durge tré lai véi ting khong gian gan gii cia mién qué thanh binh, cing hoa minh, tha hén vao nhiing cau ca dao dan ca ngot ngao sau ling, duge dim minh trong léi ru cia me, cua ba va tir dé thém ty hao vé qué huong Viét Nam, CHUC CAC EM HOC TOT! 205Chinh phue mon Ngit vin C6 Trén Thiy Duong Dat Nuc Van dé 3: Trach nhiém cua ching ta ngay nay doi vi Trong anh va em hém nay Déu cd mét phan Dat Nuc Khi hai dita cdm tay Dat nuéc trong ta hai hoa néng théim Khi ching ta cdm tay moi ngudi Dat meéc ven trén to lon > Nha tho dién gidi vé méi quan hé giita con ngwii va Dat Nuwéc, dé la moi quan hé gitta cd nhén va cong dong, cdi riéng va cdi chung. Mai nay con ta lon lén Con sé mang Dat Nude di xa Dén nhitng thang ngay mo méng > Trach nhiém gin gitt phat trién Dat Nwéc doi voi thé hé twong lai. > Dét Nwéc la su két tinh, he than céng hién, cé tréch nhiém véi Lam nén Dat Nuéc muén do Em oi em Dat Nuéc la mau xwong ctia minh Phai biét gn bé va san sé Phai biét héa than cho déng hinh xie sé than trong méi con ngudi, con ngwai phai cé tinh ur trong ton cia qué hiong, xir so. 6 cau the dau: nha tho dien giai moi quan hé gitta con ngudi va dat nuéc, dé chinh 1a méi quan hé gitta ca nhan va cong dong, gitta cai riéng va cai chung, = Trivéc hét, Dat Nude gan lién voi fink yéu doi liea, v6i moi ca nhan: Trong anh va em hém nay Déu cé mét phan Dat Nuée + Dat Nude la noi ta sinh ra, noi ta J6n lén, sinh hoat va hoc tap. Dat Nude la chi quyén Linh thé, la nai sng ba cdi do mau xuong ciia bao Isp ngudi gay dung nén; Dat Nude 14 hoi thé, 18 mau thit ciia ta, Doan trich thé hign suy nghi cia nha the Nguyén Khoa Diém vé trach nhiém ctia ching ta ngay nay déi voi Dat Nude, vé méi quan hé riéng - chung, quan hé ca nhan - cong ding, su tiép ndi cua cac thé hé wong mét dit nude, mét din tc. Nha tho Séng Hing da timg viét: “Tho Ia tinh cam, li tri két hop vd cé nghé thudt. Tinh cm va li tri dy dugc dién dat bang nhitng hinh twong dep dé qua nhitng Iai tho trong sdng vang lén nhac digu khac thueémg". Va qua nhimg dang tho day tran tré cia nha tho Nguyén Khoa Diém, ta thay 6 dé 1a nhing vang tho khéng don thuan chi 1a c4u chit ma 14 tu tung, cém xi, tinh cm clia tae gid, Do dé 6 site lay dng tm tu ngudi doe. Néu nhu é doan tho trudée dé, tac gia nhin nhan Dat Nude tir bé day van héa dn téc hang nghin nam, thi 6 day lai la nhimg suy nghi vé Dat Nude tir cuéc séng hién tai trong cdc méi quan hé riéng - chung, ca nhan - céng dong, sy tiép ndi gitta cdc thé CHUC CAC EM HOC TOT! 206Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong * Chinh vi vay, Dat Nude [i “mgt phdn” trong anh va em, trong méi ngudi din Viét Nam. CAch néi ay nhw mét niém ty hao day kiéu hanh clia tuoi tré ve Dat Nude: Khi hai dita cdm tay Dét Nuéc trong ta hai hoa néng dm + Nhing cau tho duge viét theo cau trie céu digu kign: “Khi... Dat Nude...” két hop véi digp ngit “cam tay” di mang dén nhiing ¥ nghia cao dep, né thé hign mét tinh cdm dep: Khi hai dita “cm tay” 1a khi hai dita hiéu nhau, yéu thuong nhau va Dat Nuc tir day ciing nhu dep hon, hai hoa hon, “néng thdm” hon, Noi cach khie, tinh yéu cua anh va em da hda vao tinh yéu Té quéc. - Dit Nwéec gan voi méi quan hé gitra cit nhan va tap thé: Khi ching ta cdm tay moi ngudi Dat Nuée ven tron to lan “hai dita cdm tay” cho dén khi “ching ta cam tay moi ngudi” 1 mt sir vuon xa, sy 1én day cia cai t6i cd nhan. Néu nhv tinh, yéu chi huéng vé ca nhan thi that vi ky. Vi thé “anh va em” da mo rong tinh yéu dén “moi nguwdi”. Nhat la trong giai doan Bac - Nam chia cit thi cdi “cam tay” cia moi ngudi that ¥ nghia biét bao. Dat Nuée vi vay ma tro nén “ven tron to lon”. + Tir lie hg. Trude hét, Dat Nude gin ign voi lira, véi méi cd nhan: Trong anh va em hém nay Déu cd mét phan Dat Nude Lau nay, trong suy nghi ctia nhiéu ngwéi, dat nude, qué huong, Té quéc, dan téc... luén 1a nhimg khai nigm triu tugng. Nhung Dat Nude 1a noi ta sinh ra, noi ta Ién én, noi cho ta méi trung sinh hoat va hoc tap. Dat Nude 1a chi qu ni song 68 e3i do méu xuong eta bao 1ép ngudi gay dung nén; Dat Nude 1a hoi thé, 18 méu thit thigng ligng cua ta, Song, cai méi é khé tho Nguyén Khoa Diém 1a Dat Nude 6 trong ta chir khong & ngoai ta, trong méi mét con ngudi, trong anh va em, trong méi trai tim nguéi dan nude Viét. Dé 1a mot nhfn thie moi nhu mét niém ty hao day kiéu hanh ctia tudi tré vé Dat Nude. Nhan thite ay duge néu ra 48 dn dit dén mét y te khac: timg cd nhan phai lam gi cho Dat Nuéc. Bén dong tho ké tiép mé rong ¥ ban diu: Khi hai dita cam tay Dat Nude trong ching ta hai hoa néng théim Khi ching ta cam tay moi nguéi Dat Nude ven trén to len Nhing c4u tho duge viét theo cau tric cau diéu “Khi... Dat Nuéc...” két hop véi digp ngit “cdm tay” di mang dén nhitng y nghia cao dep, né thé hign mét tinh cam dep: Khi hai dita “cdi tay” 18 khi hai dia hiéu nhau, yéu thuong nhau va Dat ‘Nude tir day cing nhu dep hon, hai hoa hon, “ndng thém” hon. Khi ching ta chm tay moi ngudi, 1a mot str vuon xa, sur lén day ciia cai t6i ed nhdn, Vi thé “anh va em” da mé rng tinh yéu dén “moi nguai”. Nhat 1a trong giai dogn Bac - Nam chia cit thi edi “cém tay” cia moi ngudi tht ¥ nghia biét bao, Dat Nude vi vy ma tré nén “ven trén to lén”. Ci bon dong chi c6 mt hinh anb, lai ld hinh anh mang tinh tugng trung: cam tay dién ta sy than thiét, tin cay, inh yeu doi hai hoa”, ‘At ca déu tp trung thé hién cho tinh tir chi mite d6: tron”, “to lan”. CHUC CAC EM HOC TOT! 207Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong 3 cétu tho tiép, nha tho hwéng vé thé hé twong lai — thé hé maim méang s& mang Dat Nuée sanh vai véi cae cudng quéc nam chau: Mai nay con ta lén lén Con sé mang Dat Nuéc di xa Dén nhiing thang ngay mo méng + Nguyén Khoa Diém sang tac bai tho vio nam 1971 khi cuge khang chién chéng Mi ctu nude dang vao giai doan de liét, nén uée mo vé thé hé tuong lai sé “mang Dat Nude di xa”, ké tuc truyén thong, lam rang danh dat nuée, qué huong Ia diéu kh6ng tranh khéi. + Léi nbn no thiét tha, hay dua dat nude tién vé phia tude, dén “nhiing thang ngay mo méng”, thang ngay héa binh, ty do va hank phiic. Dé khéng chi 1a niém mong méi cia rigéng Nguyén Khoa Diém, ma la uéc mong cua hang chye trigu trai tim ngudi dan Vigt Nam. 4 cau tho cudi, nha tho tiép tuc di stu vio mdi quan hé gitta Dat Nuwéc vi tim hén con ngusi. Voi giong tho nhdn nha, tam tinh nhu nhic nhé thé hé sau. hii that nhe nhang va cam d6ng véi 14i so sinh gan gii, quen thude: Dat Nuéc 1a mét phan. kh6ng thé thiéu trong anh va em, quy nhu mau nhu xuong cau thinh dang chay trong co thé nay. “Maw moi quan hé gia cd nhan v mot con ngudi véi dit nude cong dong, gita mdi Tw hign tai, nha tho tiép tuc mach cdm xite va suy nghi vé Dat Nude 6 tuong lai. Nha tho hung vé thé ‘hG tuong lai — thé hé mam mang sé mang Dat Nuéc sdnh vai véi cée cubng quéc nam chau: Mai nay con ta lén lén Con sé mang Dat Nuéc di xa Dén nhitg thing ngay mo méng at Nuéc khéng chi cé ngay hém qua va hém nay, trong qua khir hay 6 hign tai, ma Dat nude phai hudng t6i ngay mai, hudng t6i tuong lai tuoi sing, ‘Timg thé hé ké tiép sé lam cho dat nude trudng tn mai mai. Khi dat nhimg cau tho day khic khoai nay cia nha tho Nguyén Khoa Diém vao béi canh lich sit, nhiing nam 1971 khi cudc khang chién chéng dé quéc My dang buée vao giai doan dc ligt ta méi thay: Ude mo vé thé hé sau, thé hé tuong lai sé “mang Dat Nuéc di xa”, ké tuc truyén théng, lam rang danh qué huong dat nude 1a diéu ma bat ctr ai yéu dn t6e nay déu mong muén, Lai nhin nhii tha thiét nhu mét khat vong chay bong: Hay dua dat nuéc tién vé phia trudc, dén véi “nhiing thang ngay mo méng”, nhimg thang ngiy hda binh, ty do va hanh phtic. Dé khéng chi la niém mong moi cia riéng nha tho Nguyén Khoa Diém, ma cdn li uée mong cia hang trigu trai tim ngwoi dan Viét Nam. Bén cau tho cuéi, nha tho néu trach nhiém ciia cA nhan déi véi Dat Nuée Em oi em dat nude Ia mau xwong cia minh Phdi biét gdn bd va san sé Phai biét héa than cho déng hinh xit s Lam nén Dat Nude muon di Cau trie cia ciu tho cing theo kiéu suy ludn: “Dat Nudc Id...” néu lén mot tién dé. Tir tién dé dy, “phai biét... / phai biét... dé lam nén...". Cau tho giau chat suy lun nhung khéng khé etmg ma tré thanh Idi nhdn nhu tha thiét. G day cé nhing tir tugng trung rat dang chi y: “mdu xwong”, “gdén ba”, “san sé”, “hoa than”, “déng hinh”, “muon CHUC CAC EM HOC TOT! 208Chinh phue mon Ngit vin Cé Tran Thiy Duong xwong” Ta hinh anh an dy chi sy hi sinh, mat mat. + Vi “Ddt Nude” nay ma da biét bao con ngudi nam xudng trong cde cuéc déu tanh chéng ngoai xam dim mau, trong lich sir hinh thanh. ‘Lai tho gian di nhung rat 46i chan thanh thigng ligng! + Diép ngit “Phai bié..” duge nhac di nhac lai nhu cham nhu khac vao trong tim ngudi doc. Cae tir “gan bé”; “san sé”; “héa than” giau sire goi cam: la gin “gan bd két yéu thuong, quan hé mit thiét véi nhau, cing nhau chia bui sé ngot. Tir gan bé ma “san sé tréch nhiém, san niém vui néi buén; “héa than” 1a dang hién cho qué huong, cho dat nuéc. san + Véi quan nigm xua, “héa than” 1a héa tim hén minh vao nhing hinh s6ng thé ni nhu nai Vong Phu, hon Tréng Mai, nai Ba Den, Ba Diém... Nhung trong théi méi, “hda than” 1a céng hién, hy sinh vi su nghigp gidi phéng dan tc: La tw nguyén dang hién mot phan site Iyc, niém say mé, sy sing tgo nhé bé eta minh cho niém vinh quang ctia Té quéc. doi”... Sau rat nhiéu suy nghi ey thé vé Dat Nude, én day nha tho khing din Dét Nude la mau xvomg cua minh, “mdu song” 1a su séng. Rat it tudng hop ngudi ta vi mot diéu gi voi “mdu xwong”, bi no bidu trung cho sy thigng liéng, Dat nude la mau xuong cé nghia li Dat Nuéc tén tai nhu mgt sy song va dé cé sur song dy hin phai cé rét nhiéu hy sinh. Qua ding nhu vay, biét bao con ngudi, bao thé hé da nga xudng cho su séng con cila dat nude. Vi thi méi mét con ngudi phai biét “géin bd” va “san sé”. “Gan bd” la yéu thuong, quan hé mat thiét véi nhau, Tit “gain bd” Ay moi co thé “san sé”, san sé vé trach nhiém, san sé niém vui, niém hanh phic cho nhau. “Hoa than” cling c6 nghia li dang hién. Thii bin, ngudi ta dang hién sire lye, mé hdi cho Té quéc, ‘Thoi chién, ngwéi ta ding hién ca sy séng cia minh, Su “dang hién” ay, theo suy ngim cia nha tho, 1a m6t cuéc héa than, Bong dang mi nguéri da lam nén bing dang qué huong, xit s6, dat nude. Khong c6 sur “héa than” kia lam sao dat nuée trudng ton, [am sao 6 duge Dat nuée muén doi! Doan tho trén 1a mét trong nhiing doan tho hay nhat cia bai “Dat Node”. Nha tho da thé hién nhimg suy nghi méi mé ctia minh vé Dat Nude bing mot giong tho trit tinh, ngot ngao. Cau chuyén vé Dat Nuse déi voi méi ngwéi luén 1a cau chuyén cua trai tim, vita thiéng liéng, cao cd, cfing vita gin bé, than thiét. Tr suy nghi va tinh cam dy, khi déi dién voi ké thi cua dan t6c, hin ching ta phai biét kim gi cho Té quéc, cho giang son. Ngay nay, dat nuée da sach béng quan thi nhung trich nhigm ctia mdi céng dan déi véi dat nude van rét cin dat ra thuéng xuyén, béi dé 1a cdu chuyén khng bao gid ci. Van dé 4: Tw twong Dat Nuse cua Nhan dan voi cai nhin cé chiéu sau va. phat hign moi mé. Dé la phat hign méi tic khong gian dja rhién nhién dt nuéc tri nén thiéng liéng, gan gai hon khi co su hod than cia nhén dn. Nhiing ngudi vo nhé chang cén gép cho Dat Nude nhitng mii Vong Phu Cap vg chang yéu nhau gép nén han Tréng Méi Gét ngua Thanh Giéng di qua con trim ao dam dé lai Chin muoi chin con voi gép minh cho dat t6 Hig Vuong Nhimg con rong nédm im gp dong séng xanh tham CHUC CAC EM HOC TOT! 209