GK + SPORT

વવવવધ આોરપાોર્ટ
 આાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથકાો
 ભારતમાાં 23 આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથકાો છો . જો આા પ્રમાણો છો
 લાોકપ્રપ્રય ગાોપીનાથ બાોરદાોલાોઈ આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક,ગુવાહાટી
 ઈન્દિરા ગાાંધી આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, નવી દદલ્હી
 દાબાોલલમ આાાંતરરાષ્ટીય હવાઈ મથક, ગાોવા
 વીર સાવરકર આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, પાોટટ બ્લોર
 રાજીવ ગાાંધી આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, હૈ દરાબાદ
 સરદાર વલ્લભભાઈ પટોલ આાાંતરરાષ્ટીય હવાઈ મથક, આમદાવાદ
 કાોચી આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, કાોચી
 કાલીકટ આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, કાોલિકાોડ
 તતરુવનાંતપુરમ આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, તતરુવનાંતપુરમ
 દોવી આદહલ્યાબાઈ હાોલ્કર આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, ઇાં િાોર
 શ્રીનગર આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, શ્રીનગર
 કૈ મ્પોગાૈડા આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, બેંગલૂરુ
 માંગલૂરુ આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, માંગલૂરુ
 છત્રપતત લિવાજી આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, મુાંબઈ
 ડાૉ. બાબાસાહો બ આાાંબોડકર આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, નાગપુર
 શ્રી ગુરુ રામદાસજી આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, આમૃતસર
 આન્ના આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, ચોન્નઈ
 જયપુર આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, જયપુર
 કાોઈમ્બતૂર આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, કાોઈમ્બતૂર
 લાલબહાદુર િાસ્ત્રી આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, વારાણસી
 નોતાજી સુભાષચાંદ્ર બાોિ આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, કાોલકાતા
 તતરુચ્ચિરાપલ્લી આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, તતરુચ્ચિરાપલ્લી
 ચાૈધરી ચરણસસિંહ આાાંતરરાષ્ટ્રીય હવાઈ મથક, લખનાૈ
 સુરત આોરપાોટટ(સુરત)
 રાજકાોટ ગ્રીનદિલ્ડ આોરપાોટટ(દહરાસર) રાજકાોટ
 વડાોદરા આોરપાોટટ(વડાોદરા)

 આન્ય હવાઈ મથકાો

 બેંગલૂરુ ખાતો તવમાન બનાવવાનુાં કારખાનુાં આનો આલ્હાબાદ, હૈ દરાબાદ ખાતો તવમાની ઉડ્ડયન આાંગોની તાલીમ આાપવાનાાં
કો ન્દદ્રાો છો .
 ભારતના તવષમ ભાૈગાોલલક પદરસ્થિતત ધરાવતા તવસ્તારાોમાાં હવાઈ સોવા આાપતી ‘વાયુદૂત’ નામની સોવાનો ઈન્ડિયન
આોરલાઈન્સમાાં ભોળવી દોવામાાં આાવી છો . ઈ.સ 1986માાં નોિનલ આોરપાોટટ આાોથાોદરટી(NAA) ની િાપના થઈ છો . જો દોિનાાં
હવાઈ મથકાોની સાંભાળ રાખો છો .
 સહારા, જોટ વગોરો જોવી ખાનગી માલલકીની કાં પનીઆાો પણ હવાઈ સોવાઆાો આાપો છો .

1
 ઈ.સ 1985થી ‘પવનહાં સ’ નામની વધુ આોક વાયુ સોવા િરૂ કરવામાાં આાવી. જોનુાં નામ ‘હો લલકાોપ્ટર કાોપાોરોિન આાોિ
ઈન્ડિયા’ હતુાં જો હવો ’પવનહં સ લિવમર્ો ડ’ તરીકો આાોળખાય છો .
 આા સાંિા મુખ્યત્વો હો લલકાોપ્ટર સોવા આાપો છો જો ONGC દ્વારા કરાતી સમુદ્રસ્થિત કામગીરીમાાં મદદરૂપ છો .

ભારત વસ્તી ગણતરી

 ભારતની કુિ વસ્તી : 1,21,01,93,422
 પુરુષ : 62,37,24,248, મહહિાઆાો : 58,64,69,174
 તવશ્વની કુલ વસ્તીના 17.5 ટકા વસ્તી ભારતમાાં છો .
 આોક દાયકામાં વસ્તીવૃદ્ધિ (2001 થી 2011) : 17.64 ટકા
 ઈ.સ 2001 થી 2011 સુધીમાં વસ્તીવધારાો : 18,31,78,175
 વસ્તીવધારાના દરમાાં 90 વષટ બાદ પ્રથમ વાર ઘટાડાો
 દર 1000 પુરુષાોદીઠ મહહિાઆાોનું પ્રમાણ: 940
 વસ્તીગીચતા (આોક ચાો હકમીદીઠ વ્યક્તિ) : 382
 બાળકાોની વસ્તી ( 0 થી 6 વષટ) : 15,87,89,287)
 1000 બાળકાોદીઠ બાળકીઆાો : 914
 સાક્ષરતા દર કુિ: 74.04 ટકા
 સાક્ષરતા દર પુરુષાો : 82.14 ટકા
 સાક્ષરતા દર મહહિાઆાો : 65.46 ટકા
 સાૌથી વધુ વસ્તી ધરાવતાો લિલ્ાો : વસ્તી: 1,10,54,131 થાણો (મહારાષ્ટ્ર)
 સાૌથી આાોછી વસ્તી ધરાવતાો લિલ્ાો : વસ્તી: 7,948 દદબાાંગ વોલી (આરુણાચલ પ્રદોિ)
 સાૌથી વધુ સાક્ષરતા ધરાવતાો લિલ્ાો : 98.76 ટકા સરચચપ(પ્રમિાોરમ)
 સાૌથી આાોછી સાક્ષરતા ધરાવતાો લિલ્ાો : 37.22 ટકા આલીરાજપુર(મધ્યપ્રદોિ)
 વસ્તીગણતરીમાાં દોિના 640 લજલ્લા, 5924 તાલુકા, 7936 િહો રાો આનો 6.41 લાખ ગામડાાંઆાોનાો સમાવોિ કરવામાાં
આાવોલ છો .
વસ્તી : વવવવધતા

વસ્તી : સાક્ષરતા વસ્તી : વૃદ્ધિ

વષટ સાક્ષરતા દર (ર્કામાં) વષટ વસ્તીવૃદ્ધિ દર (ર્કામાં)

1901 5.35 1911 5.75

1951 18.30 1941 14.22

1961 28.30 1951 13.31

1971 34.40 1961 21.51

1881 43.70 1871 24.80

1991 52.20 1981 24.60

2001 65.40 1991 23.87

2011 74.04 2001 21.54

2011 17.64

2
 સાૌથી વધુ ક્ષોત્રફળવાળાં રાજ્ાો
ક્રમ રાજ્ ક્ષોત્રફળ (ચાો. હકમીમાં)

1. રાજિાન 3,42,239

2. મધ્યપ્રદોિ 3,08,000

3. મહારાષ્ટ્ર 3,07,713

4. ઉત્તર પ્રદોિ 2,40,928

5. ગુજરાત 1,96,024

સાૌથી વધુ વસ્તીવાળાં રાજ્ાો

ક્રમ રાજ્ વસ્તી

1. ઉત્તરપ્રદોિ 19,95,81,477

2. મહારાષ્ટ્ર 11,23,72,972

3. સબહાર 10,38,04,637

4. પલિમ બાંગાળ 09,13,47,736

5. મધ્ય પ્રદોિ 07,25,97,565

સાૌથી આાોછી વસ્તીવાળાં રાજ્ાો

ક્રમ રાજ્ વસ્તી

1. સસક્કિમ 06,07,688

2. પ્રમિાોરમ 10,91,014

3. આરુણાચલ પ્રદોિ 13,82,611

4. ગાોવા 14,57,723

5. નાગાલોિ 19,80,602

3
 સાૌથી વધુ વસ્તીગીચતાવાળાં રાજ્ાો
ક્રમ રાજ્ વસ્તીગીચતા

1. દદલ્લી 11,297

2. સબહાર 01,102

3. પલિમ બાંગાળ 01,029

4. કો રલ 00,859

5. ઉત્તર પ્રદોિ 00,828

સાૌથી આાોછી વસ્તીગીચતાવાળાં રાજ્ાો

ક્રમ રાજ્ વસ્તીગીચતા

1. આરુણાચલ પ્રદોિ 017

2. પ્રમિાોરમ 052

3. સસક્કિમ 086

4. નાગાલોિ 119

5. મન્ડણપુર 122

સાૌથી વધુ સાક્ષરતાવાળાં રાજ્ાો

ક્રમ રાજ્ સાક્ષરતા દર(ર્કામાં)

1. કો રલ 93.91

2. પ્રમિાોરમ 91.58

3. તત્રપુરા 87.75

4. ગાોવા 87.40

5. દદલ્લી 86.34

4
 સાૌથી આાોછી સાક્ષરતાવાળાં રાજ્ાો

ક્રમ રાજ્ સાક્ષરતા દર(ર્કામાં)

1. સબહાર 63.82 ટકા

2. આરુણાચલ પ્રદોિ 66.95 ટકા

3. રાજિાન 67.06 ટકા

4. િારખાંડ 67.63 ટકા

5. આાાંધ્ર પ્રદોિ 67.66 ટકા

કો ન્દ્રશાદ્ધસત પ્રદો શ
 સાૌથી વધુ વસ્તીવાળાો કો ન્દ્રશાદ્ધસત પ્રદો શ : પુડુચોરી, વસ્તી : 12,44,464
 સાૌથી આાોછી વસ્તીવાળાો કો ન્દ્રશાદ્ધસત પ્રદો શ : લક્ષદદ્વપ, વસ્તી : 64,429
 સાૌથી વધુ વસ્તીગીચતાવાળાો કો ન્દ્રશાદ્ધસત પ્રદો શ : ચાંડીગઢ(9252)
 સાૌથી આાોછીવસ્તીગીચતાવાળાો કો ન્દ્રશાદ્ધસત પ્રદો શ : આાંદમાન આનો લનકાોબાર (46)
 સાૌથી વધુ સાક્ષરતાવાળાો કો ન્દ્રશાદ્ધસત પ્રદો શ : લક્ષદદ્વપ(92.28 ટકા)
 સાૌથી આાોછી સાક્ષરતાવાળાો કો ન્દ્રશાદ્ધસત પ્રદો શ : દાદરા આનો નગરહવોલી (77.65 ટકા)

હફલ્મ આનો સંગ્રહાિય

 નાોંધપાત્ર ગુિરાતી હફલ્માો :-
 ‘શોઠ સગાળશા’ (1925) : સવટપ્રથમ મૂક ગુજરાતી દિલ્મ - પ્રપ્રન્ટ કાઢવાની પ્રદિયા સિળ ન થતાાં આા દિલ્મ થઈ
િકી નહીં
 ‘શ્રીકૃષ્ણ - સુદામા’ (1920) : ગુજરાતની પ્રાદોલિક - સાાંસ્કૃતતક લાક્ષન્ડણકતા ધરાવતી સવટપ્રથમ મૂક દિલ્મ
 ‘નરદ્ધસિંહ મહો તા’ (1932) : રજૂ થઈ હાોય તોવી પ્રથમ ગુજરાતી બાોલતી દિલ્મ
 ‘ભિ વવદુર’(1921) : ભારતની સવટપ્રથમ ગુજરાતી રાજકીય દિલ્મ - રાજકીય કારણાોસર પ્રતતબાંતધત થનાર
ભારતની સવટપ્રથમ દિલ્મ
 ‘કાળાો નાગ’(1923) : આપરાધ, રહસ્ય આનો રાોમાાંચથી ભરપૂર ભારતની સવટપ્રથમ ગુજરાતી દિલ્મ
 ‘મનાોરમા’ (1923) : ‘કલાપી’ ની જાણીતી કાવ્યકૃતત ‘હ્રદયતત્રપુટી’ બનોલી દિલ્મ
 ‘સમુરમંથન’ (1924) : દદગ્દિટક ચાંપકરાય પટ્ટણીનો આા ચચત્રના કો ટલાાંક સ્પોલિયલ ઈિો ક્ટનાાં દટશયાોની સસલિ
માટો ઈ.સ 1925માાં ઈાં ગ્લોિની ‘રાૉયિ ફાોર્ાોગ્રાફી સાોસાયર્ી’ આો માનદ્‌આોસાોલિયોટ
લનયુક્ત કયાટ હતા.
 ‘ચવચવનાો મુરબ્ાો’ આનો ‘મુંબઈની શાોઠાણી’ (1931) : ટૂાંકી સવાક્‌(બાોલતી) ગુજરાતી દિલ્મ
 ‘ફાંફડાો હફતૂરી’ (1940) : પ્રથમ ગુજરાતી સવાક્‌(બાોલતી) રમૂજી દિલ્મ
 ‘રાણકદો વી’ (1946) : આત્યાંત લાોકપ્રપ્રય દિલ્મ
 ‘મહોં દી રં ગ િાગયાો’ (1960) : સાૈપ્રથમ વાર ગુજરાત સરકાર તરિથી પ્રાોત્સાહક પાદરતાોતષક મોળવનાર દિલ્મ
 ‘હહરાો સિાર્’ (1961) : દદગ્દિટક રામચાંદ્ર ઠાકુરની આા દિલ્મનો ઈ.સ 1961ની શ્રોષ્ઠ દિલ્મનાો આોવાોડટ મળ્ાો
 ‘નંદનવન’ (1963) આનો ‘કસુંબીનાો રં ગ’ (1969) : રાષ્ટ્રપતત તરિથી ગુણવત્તાનુાં પ્રમાણપત્ર મોળવનારી દિલ્માો
 ‘આખંડ સાૌભાગયવતી’ (1963 - 64) : ગુજરાત સરકારો સાૈપ્રથમ વાર આા દિલ્મનો કરમુક્તક્ત આાપી
 ‘િીિુડી ધરતી’ (1968) : પ્રથમ રાં ગીન ગુજરાતી દિલ્મ

5
 ‘કં કુ’ (1969) : ’કાં કુ’ નવલકથા પન્નાલાલ પટોલની છો . આા દિલ્મની આભભનોત્રી પલ્લવી મહો તાનો
ઈ.સ 1969ના લિકાગાો આાાંતરરાષ્ટ્રીય દિલ્મ મહાોત્સવમાાં શ્રોષ્ઠ પ્રાદોલિક મહાોત્સવમાાં
શ્રોષ્ઠ આભભનોત્રીનાો પુરસ્કાર મળ્ાો. આા દિલ્મનો ઈ.સ 1970માાં શ્રોષ્ઠ પ્રદોલિક દિલ્મ
તરીકો નાો રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર મળ્ાો.
 ‘િોસિ - તાોરિ’ (1971) : રાં ગભૂપ્રમના કલાકાર ઉપોન્દદ્ર તત્રવોદીની પ્રથમ દિલ્મ
 ‘રાણકદો વી’ (1972) : વડાોદરા પાસો આાવોલી ‘લક્ષ્મી દિલ્મ સ્ટુદડયાોિ આોિ લોબાોરોટરીિ’ની પ્રથમ દિલ્મ
 ‘ગુણસુંદરીનાો ઘરસંસાર’ (1972) : ગાોવધટનરામ તત્રપાઠીની મહાનવલ ‘સરસ્વતીચાંદ્ર’ ના આાધારો ગાોતવિંદ સરૈ યાઆો
બનાવોલી આોક સ્વચ્છ આનો કલાત્મક દિલ્મ
 ‘આછૂતનાો વોશ’ (1978) : દદલ્લી ખાતો આાઠમા આાાંતરરાષ્ટ્રીય દિલ્મ મહાોત્સવમાાં આા દિલ્મનો રાભષ્ટ્રય પુરસ્કાર
મળ્ાો. ન્યૂ યાોકટ મહાોત્સવમાાં આા દિલ્મ પ્રદલિિત થઈ. ફ્રાન્સમાાં યાોજાયોલ ત્રીજા
યુનોસ્કાો આાાંતરરષ્ટ્રીય દિલ્મ મહાોત્સવમાાં આા દિલ્મનો ‘યુનોસ્કાો હ્યૂમન રાઈટ્‌સ’
આવાોડટ પ્રાપ્ત થયાો. લાંડનમાાં યાોજાયોલા ‘ન્યૂ ઈન્ડિયન સસનોમા’ ઉત્સવમાાં આા દિલ્મ
દિાટવવામાાં આાવી હતી.
 ‘મહહયરની ચૂંદડી’ (1983) : દદગ્દિટક તવભાકર મહો તાની આા દિલ્મનો ગુજરાત સરકાર તરિથી શ્રોષ્ઠ દિલ્મનુાં
દદ્વતીય પાદરતાોતષક મળ્ુાં દહિં દી(સાજન કા ઘર) સદહત ભારતની નવ ભાષાઆાોમાાં
આા દિલ્મની વાતાટ પર આાધાદરત દિલ્માો બની. ‘માહો રચી સાડી’ મરાઠી દિલ્માોના
ઈતતહાસમાાં સાૈથી વધુ સિળ દિલ્મ હતી.
 ‘હંુ હંુ શી હંુ શીિાિ’ (1993) : દદગ્દિટક સાંજીવ િાહની વતટમાન રાજકારણ પર વ્યાંગ કરતી પ્રયાોગાત્મક દિલ્મ ઈ.સ
1993માાં દદલ્લી ખાતો યાોજાયોલા ભારતના આાાંતરરાષ્ટ્રીય દિલ્માોત્સવમાાં આા દિલ્મ
દિાટવાઈ હતી.
 ‘માનવીની ભવાઈ’ (1994) : પન્નાલાલ પટોલની જ્ઞાનપીઠ પાદરતાોતષક મોળવનાર નવલકથા પર આાધાદરત દિલ્મ
 ‘દો શ રો જોયા રો દાદા પરદો શ જોયા’ (1998) : લનમાટતા ગાોતવિંદભાઈ પટોલની દટદકટબારી પર આભૂતપવટ સિળતા
મોળવનાર દિલ્મ
 ‘દહરયાછાોરું’ (1998) : દદગ્દિટક તવપુલ િાહની 35 MM સસનોમા સ્લાોપમાાં બનોલી પ્રથમ ગુજરાતી દિલ્મ
 ‘સાદ’ (1998) : પયાટવરણ આનો પ્રકૃતત પ્રત્યો પ્રોમ વ્યક્ત કરતી મૂક દિલ્મ. આા દિલ્મનો ગુજરાત
સરકાર તરિથી શ્રોષ્ઠ દિલ્મનુાં પાદરતાોતષક આોનાયત થયુાં, પરાં તુ આા દિલ્મ છબીઘરાો
સુધી પહાેંચી િકી નદહ.
 ‘હદકરીનાો માંડવાો’ (2000) : લનમાટતા સવજીભાઈ સતાણીની આા દિલ્મનો શ્રોષ્ઠ ગુજરાતી દિલ્મ તરીકો આનો
આભભનોત્રી માોના થીબાનો શ્રોષ્ઠ આભભનોત્રી તરીકો નાો આવાોડટ મળ્ાો.
 પહો લી દિલ્મ ‘આોરાઈવલ આાોિ ધ ટ્રોન’ મુાંબઈની વાોટસન ્‌ હાોટોલમાાં 7 જુલાઈ, 1896ના રાોજ રજૂ થઈ. ઈ.સ 1899માાં પ્રથમ
ભારતીય ટૂાંકી દિલ્મ ઉતારવામાાં આાવી.
 3 મો, 1913ના રાોજ ‘ભારતીય સસનોમાના પ્રપતા દાદાસાહો બ િાળકો ની દિલ્મ ‘રાજા હદરિાંદ્ર’ દિાટવવામાાં આાવી.
 ઈ.સ 1925માાં દહમાાંિુ રાયો ‘લાઈિ આાોિ આોલિયા’ દિલ્મનુાં લનમાટણ કયુું , જોની તવદોિમાાં સારી પ્રિાંસા થઈ. આા બધી મૂાંગી
દિલ્માો હતી.

6
 નાોંધપાત્ર હહન્દી હફલ્માો :-
 ભારતની પ્રથમ દિલ્મ ઈ.સ 1921 - પુંડલિક
 ભારતની પ્રથમ દિચર દિલ્મ - ‘રાજ હહરશચંર’
 બાોક્સ આાોદિસ પર પ્રથમ સિળ દિલ્મ - િંકાદહન(1917)
 નારી મુક્તક્ત માટો બનોલ દિલ્મ - ‘આમર જ્ાોવત’
 ભારતીય પ્રથમ મદહલા દિલ્મ - ફાવતમા બોગમ જોનો 1926 માાં ‘બુલ્બુલ - આો - પાદકસ્તાન’ દિલ્મનુાં
લનમાટણ તોમજ લનદોિન કયુું હતુાં
 તવદોિી સહયાોગથી બનોલ પ્રથમ દિલ્મ - ‘નળદમયંતી’ (જો ઈટલી ના સહયાોગથી બનાવવામાાં આાવી હતી)
 ભારતમાાં પ્રથમ બાોલતી દિલ્મ - ‘આાિમ આારા’નુાં લનમાટણ આરદોિર ઈરાનીઆો કયુું
 સ્ટુદડયાો પ્રણાલીથી બનનારી પ્રથમ ભારતીય દિલ્મ - ’દો વદાસ’ (1935)
 ભારતની પ્રથમ રાં ગીન દિલ્મ -‘સૌરન્ધ્રી’(જમટનીમાાં પ્રપ્રન્ટ કરવામાાં આાવી)
 ભારતની પ્રથમ સ્વદોિ લનપ્રમિત રાં ગીન દિલ્મ - ‘હકસાન કન્યા’ જોનુાં જોનુાં લનમાટણ આરદોિર ઈરાનીઆો કયુું હતુાં
 સ્ત્રી - પુરુષનો સમાન દિાટવતી દિલ્મ - ‘ડાકુ રાની હં ર્ર વાિી’
 ગીતાો વગરની પ્રથમ દિલ્મ - નાૌિવાન
 દસક્ષણ ભારતીય પ્રથમ દિલ્મ - ઝાંસી કી રાણી(1953)
 કાન્સ દિલ્મ િો ક્કસ્ટવલનાો પુરસ્કૃત પ્રથમ ભારતીય દિલ્મ - દાો િીધા િમીન
 તવદોિી જગ્યા પર િૂટ થનારી પ્રથમ દિલ્મ - ‘નાઝ’ 1954
 સસનોમા સ્કાોપમાાં બનનારી પ્રથમ ભારતીય દિલ્મ - કાગઝ કો ફૂિ(1958)
 70mm સ્કો લ પર બની હાોય તોવી પ્રથમ દિલ્મ - શાોિો
 સાંપૂણટ દિલ્મનો છાંદ કતવતા રૂપો બનાવવામાાં આાવોલી દિલ્મ - હીર રાંજ
 3 D દિલ્મ - ‘માય હડયર કુટ્ટી ચોતન’(મલયાલમ) દિલ્મ જોનો દહિીમાાં ‘છાોટા ચોતન’ નામથી ડબ કરવામાાં આાવી હતી.

 િુદી િુદી ભાષાઆાોમાં લનવમિ ત પ્રથમ હફલ્મ

ક્રમ ભાષા હફલ્મ ક્રમ ભાષા હફલ્મ

1. ગુજરાતી નરસસિંહ મહો તા 11. સસિંધી આોકતા

2. દહિી આાલમાઆરા 12. ભાોજપુરી ગાંગા મૈયા તાો હો પ્રપયરી ચઢઈબાો

3. આાંગ્રોજી નૂરજહાાં 13. સાંસ્કૃત આાદદ િાંકરાચાયટ

4. પાંજાબી ઈશક આો પાંજાબ 14. કિમીરી મહેં દી રાતા

5. મલયાલમ બાલન 15. માલવી ભાદવા માતા

6. તોલુગુ ભક્ત પ્રહ્‌લાદ 16. મન્ડણપુરી માત્મગી મન્ડણપુરી

7. તપ્રમલ કાલલદાસ 17. આાોદડસા સીતા તવવાહ

8. બાંગાળી જમાઈ સાસ્તી 18. આસપ્રમયા જાોયમતી

9. મરાઠી આયાોધ્યા ચા રાજા 19. હદરયાણવી બીરાિોરા

10. રાજિાની નજરાના

7
 આવાોડટ વવિોતા હહન્દી હફલ્માો

રાષ્ટ્રપવત સુવણટચંરક  પ્રમજાટ ગાલલબ (1954), દાો આાાંખો બારહ હાથ (1957), આનુરાધા(1960), િહર આાૈર
સપના(1963), તીસરી કસમ (1966), ભુવનસાોમ (1969)

રાષ્ટ્રપવત રાૌપ્યચંરક  િનક િનક પાયલ બાજો (1958); મધુમતી(1958); મુગલ - આો - આાિમ (1960);
ધરમપુત્ર (1961); સાદહબ, બીબી આાૈર ગુલામ(1962); બાંદદની(1963); દાોસ્તી(1964);
આનુપમા (1966); ઉપકાર (1967); આાિીવાટદ(1968)

સુવણટ કમળ  તપસ્યા(1975), મૃગયા(1976), િાોધ(1779), દામુલ(1984), બાઘબહાદૂર(1989)

રિત કમળ  માૈસમ(1975), સ્વામી, સિો દ હાથી(1977), સ્પિટ (1979), આાિાોિ(1980), સ્પાંદન
(1982), સૂખા (1983), માોહન જાોિી હાલજર હાો(1984), આનાંતયાત્રા (1985), પ્રમચટ
મસાલા (1986), પોસ્તનજી(1987), સલામ બાોમ્બ(ો 1988), સલીમ લાંગડો પો મત રાો
(1989), દટભષ્ટ્ર (1990), દીક્ષા, ધારાવી(1991), સુરજ કા સાતવાાં ઘાોડા(1992), પતાંગ
1993), મમ્ાો(1994), બોિીટ ક્વીન (1995), ગુદડયા(1996), હજાર ચાૈરાિી કી માાં
(1997)

ઉત્કૃષ્ટ હફલ્મ પુરસ્કાર  આાનાંદ(1970), આનુભવ, દાો બૂાંદ પાની(1971), માયા દપટણ1972),27 ડાઉન (1973),
કાોરા કાગજ, આાંકુર, પદરણય(1974), સમર(1998), િૂલ(1999)

આાોસ્કાર આવાોડટ વવિોતા  (1) ભાનુ આથૈય્યા(1982); શ્રોષ્ઠ કાૉસ્યુમ દડિાઈનર, દિલ્મ ગાાંધી’(2) સત્યલજત રો
ભારતીયાો (1991) લાઈિટાઈમ આચીવમોન્ટ આવાોડટ(તવિોષ આતધકાર ), (3) આો. આાર. રહો માન્‌
(2008) (બો આવાોડટ) શ્રોષ્ઠ આાોદરલજનલ સ્કાોર દિલ્મ ‘સ્લમડાોગ પ્રમલલયાોનર’ આનો
શ્રોષ્ઠ આાોદરલજનલ સાેંગ(જય હાો——) દિલ્મ ‘સ્લમડાોગ પ્રમલલયાોનર;, (4) ગૂલિાર્‌
(2008) શ્રોષ્ઠ આાોદરલજનલ સાેંગ(જય હાો——) દિલ્મ ‘સ્લમડાોગ પ્રમલલયાોનર’ (આો.
આાર. રહો માન સાથો), (5) રસુલ પુકુટ્ટી(2008) શ્રોષ્ઠ સાઉિ પ્રમક્ક્સિં ગ દિલ્મ
‘સ્લમડાોગ પ્રમલલયાોનર’

આાોસ્કાર આવાોડટ વવિોતા હફલ્મ  સ્માઈલ પ્રપન્કી’ (દદગ્દિટક : તવજોતા મોઘન) શ્રોષ્ઠ ડાોક્યુમોન્ટરી દિલ્મ(2009)

આાોસ્કાર આવાોડટ માર્ો  મધર ઈન્ડિયા(1957), સલામ બાોમ્બો(1988), લગાન્‌(2001), ર6ગ દો બસાંતી(2006)
નામાંહકત થયોિ ભારતીય
હહન્દી હફલ્માો

8
 સંગ્રહાિયાો
 ગાંધી સ્મારક સંગ્રહાિય : સાબરમતી્‌(આમદાવાદ)
 કો લિકાો મ્યુઝઝયમ આાોફ ર્ો ક્સર્ાઈિ : આમદાવાદ (આાંબાલાલ સારાભાઈની સાંગ્રદહત બાબતાો)
 આાહદવાસી આનો નૃવંશ વવજ્ઞાન મ્યુઝઝયમ : આમદાવાદ
 ભાો. િો. વવદ્યાભવન આધ્યયન આનો સંશાોધન મ્યુઝઝયમ : આમદાવાદ
 િા. દ. પ્રાચ્ય વવદ્યામંહદર : આમદાવાદ
 સરદાર પર્ો િ રાષ્ટ્રીય સ્મારક : આમદાવાદ
 બી.િો.મોહડકિ કાોિોિનું મ્યુઝઝયમ : આમદાવાદ
 પતંગ મ્યુઝઝયમ : આમદાવાદ(િાપક નાનુભાઈ િાહ)
 વડાોદરા મ્યુઝઝયમ આોન્ડ પપક્ચર ગોિોરી : વડાોદરા(ગુજરાતનુાં સાૈથી માોટાં ુ )
 હો લ્થ મ્યુઝઝયમ : વડાોદરા
 મહારાજ ફતોહદ્ધસિંહરાવ મ્યુઝઝયમ: વડાોદરા
 આોમ.આોસ.યુલનવદ્ધસિહર્નું પુરાતત્વ વવષયક મ્યુઝઝયમ: વડાોદરા
 કચ્છ મ્યુઝઝયમ : ભૂજ(કચ્છ), (ગુજરાતનુાં સાૈથી જૂનુાં)
 ભારતીય સંસ્કૃવત દશટન: ભૂજ(કચ્છ) (ગ્રામીણ લાોકકલાનુાં સાંગ્રહાયલ)
 શ્રી.આો.આો. વજીરનું કચ્છી ભરતકામ સંગ્રહાયિ : ભૂજ(કચ્છ)
 ગાંધી સ્મૃવત મ્યુઝઝયમ : ભાવનગર
 બાર્ટ ન મ્યુઝઝયમ: ભાવનગર
 ઝગરધરભાઈ બાળ મ્યુઝઝયમ: આમરો લી
 વલ્ભીપુર મ્યુઝઝયમ: વલ્લભીપુર
 દરબાર હાોિ મ્યુઝઝયમ: જૂનાગઢ
 વાોર્સન મ્યુઝઝયમ: રાજકાોટ
 સરદાર પર્ો િ મ્યુઝઝયમ: વલ્લભ તવદ્યાનગર
 ગાંધી મોમાોહરયિ રો દ્ધસડો ન્ન્દ્શયિ મ્યુઝઝયમ: આમદાવાદ
 સરદાર સંગ્રહાિય: સુરત
 નોચરિ હહસ્ટ્રી સંગ્રહાિય: ગાાંધીનગર
 ધીરિબહો ન પરીખ બાળ સંગ્રહાિય: કપડવાંજ
 જમનગર મ્યુઝઝયમ આાોફ આોન્ટિહકવર્ીઝ: જામનગર
 સાપુતારા મ્યુઝઝયમ: સાપુતારા(માનવજાતત િાસ્ત્ર આનો પાકૃતતક ઈતતહાસ સાંબાંતધત)
 િોડી વવલ્સન મ્યુઝઝયમ: ધરમપુર(માનવજાતત િાસ્ત્ર સાંબાંતધત)
 રિની પરખી આાર્સટ કાોિોિ આાહકિ યાોિાોલિકિ મ્યુઝઝયમ: ખાંભાત
 આાહદવાસી િાોકકિા સંગ્રહાયિ: છાોટા ઉદોપુર
 પ્રભાસ પાર્ણ મ્યુઝઝયમ: પ્રભાસ પાટણ

9
વવવવધ પૂણટનામ :- A
 ABM : આોન્ટી બોલલક્કસ્ટક્‌પ્રમસાઇલ્સ
 ABVP : આભખલ્‌ભારતીય્‌તવદ્યાથી્‌પદરષદ
 AC :્‌્‌્‌વૈકલ્પિક્‌વતટમાન;્‌આિાોક્‌ચિ
 ACU : આોલિયન્‌કરન્સી્‌યુલનયન
 AD :્‌્‌્‌આોન્નાો્‌ડાોપ્રમની;્‌ભગવાન્‌ભિસ્તના્‌વષટમાાં
 ADB : આોલિયન્‌ડો વલપમોન્ટ્‌બેંક
 ADC : આોક્સોસ્‌ડો દિસસટ્‌ચાજટ
 ADF : આોલિયન્‌ડો વલપમોન્ટ્‌િાં ડ
 ADS : આોર્‌દડિો ન્સ્‌લિપ
 AJT : આોડવાન્દસ્ડ્‌જોટ્‌ટ્રોનર
 AG :્‌્‌્‌આોકાઉન્ટન્ટ્‌જનરલ;્‌આોડજ્યુટન્ટ્‌જનરલ
 AI : આોર્‌ઈન્ડિયા/આાટટદિસસયલ ઈન્ટોલલજન્સ
 AIDS : હસ્તગત્‌રાોગપ્રતતકારક્‌ઉણપ્‌સસન્દ્ાોમ
 AIIMS : આાોલ્‌ઈન્ડિયા્‌ઈન્સ્ટિટ્યૂટ્‌આાોિ્‌મોદડકલ્‌સાયન્સ
 AIR : આાોલ્‌ઈન્ડિયા્‌રો દડયાો;્‌વાતષિક્‌માદહતી્‌આહો વાલ
 AITUC : આાોલ્‌ઈન્ડિયા્‌ટ્રોડ્‌યુલનયન્‌કાેંગ્રોસ
 AJT : આોડવાન્દસ્ડ્‌જોટ્‌ટ્રોનર
 ALH : આોડવાન્સ્‌લાઇટ્‌હો લલકાોપ્ટર
 AM : પૂવટ્‌મોદરડીમ;્‌બપાોર્‌પહો લા
 AMC : આામી્‌મોદડકલ્‌કાોર્પસટ;્‌આોસોટ્‌મોનોજમોન્ટ્‌કાં પની
 AME : ઇન્સ્ટિટ્યૂટ્‌આાૉિ્‌આોન્ન્દજલનયસટના્‌સહયાોગી્‌સભ્ય
 APC : કૃતષ્‌દકિં મત્‌આાયાોગ
 APEC : આોલિયા-પોસસદિક્‌ઇકાોનાોપ્રમક્‌કાોઆાોપરો િન
 APPLE :્‌્‌્‌આોદરયન્‌પોસોન્દજર્‌પોલાોડ્‌પ્રયાોગ
 APPU : આોલિયન્‌પોસસદિક્‌પાોસ્ટલ્‌યુલનયન
 ARC : આોસોટ્‌દરકન્દરક્શન્‌કાં પની
 ARDR : કૃતષ્‌આનો્‌ગ્રામીણ્‌ઋણ્‌રાહત
 ASAT : ઉપગ્રહ્‌તવરાોધી્‌િસ્ત્ર
 ASC : આામી્‌સતવિ સ્‌કાોર્પસટ
 ASCI : આોડવાન્દસ્ડ્‌રોટોલજક્‌કમ્પ્યુદટિંગ્‌પહો લ
 ASCII : માદહતી્‌માટો્‌આમોદરકન્‌સ્ટાિડટ ્‌કાોડ
 ASEAN : દસક્ષણ-પૂવટ્‌આોલિયન્‌રાષ્ટ્રાોનુાં્‌સાંગઠન
 ASEM : આોલિયા-યુરાોપ્‌મીદટિંગ
 ASIMO : નવીન્‌ગતતિીલતામાાં્‌આદ્યતન્‌પગલુાં
 ASLV : આાોગમોન્ટોડ્‌સોટોલાઇટ્‌લાોન્દચ્‌વ્હીકલ
 ASMA : આોન્ટાકટ દટકા્‌ખાસ્‌વ્યવિાપ્રપત્‌તવસ્તાર
 આોસાોચોમ :્‌્‌્‌આોસાોસસયોટોડ્‌ચોમ્બસટ્‌આાોિ્‌કાોમસટ્‌આોિ્‌ઇિરી
 ATA : આોર્‌ટાઇમ્‌આાોથાોદરટી;્‌આોલન્‌ટોલલસ્કાોપ્‌આોરો
 ATC : આોર્‌ટ્રાદિક્‌કાં ટ્રાોલર
 ATM : આાોટાોમોદટક્‌ટોલર્‌મિીન
10
 ATR : આોક્શન્‌ટોકન્‌દરપાોટટ
 ATR : આોક્શન્‌ટોકન્‌દરપાોટટ
 ATV : આાોટાોમોદટક્‌ટ્રાન્સિર્‌વાહન
 AUM :્‌્‌સાંચાલન્‌હો ઠળની્‌સાંપતત્ત
 AVC : આામી્‌વોટરનરી્‌કાોર્પસટ
 AVM : વધારાની્‌વાોલોદટલલટી્‌માલજિન
 AWACS : આોરબાોન્‌ટ ચોતવણી્‌આનો્‌લનયાંત્રણ્‌સસસ્ટમ
B
 BARC : ભાભા્‌આણુ્‌સાંિાોધન્‌કો ન્દદ્ર
 BBC :્‌્‌્‌સિદટિ્‌િાોડકાક્કસ્ટિંગ્‌કાોપાોરોિન
 પૂવો :્‌્‌્‌ભિસ્ત્‌પહો લાાં;્‌બાોડટ્‌આાોિ્‌કાં ટ્રાોલ;્‌સિદટિ્‌કાોલસ્થમ્બયા;્‌બોટરી્‌કમાિર
 BCG : બોસસલસ્‌કો લ્મોટ્‌ગ્યુરીન-આોન્ટી-ટ્યુબરક્યુલાોસસસ્‌રસી
 BICP : આાૈદ્યાોચગક્‌ખચટ્‌આનો્‌દકિં મતાો્‌બ્યુરાો
 BIFR : આાૈદ્યાોચગક્‌આનો્‌નાણાકીય્‌પુનલનિમાટણ્‌બાોડટ
 BIOS : બોલિક્‌ઇનપુટ્‌આાઉટપુટ્‌સસસ્ટમ
 BKU : ભારતીય્‌દકસાન્‌યુલનયન
 BMD : બોલલક્કસ્ટક્‌પ્રમસાઈલ્‌દડિો ન્સ્‌સસસ્ટમ
 BOLT : BSE આાોન-લાઈન્‌ટ્રોદડિંગ્‌(સસસ્ટમ)
 BOSS :્‌્‌્‌ઈન્ડિયન આાોપરો દટિંગ્‌સસસ્ટમ્‌સાોલ્યુિન્સ
 BPO : સબિનોસ્‌પ્રાોસોસ્‌આાઉટસાોસસિંગ
 BPR : બાોટમ્‌પ્રોિર્‌રો કાોડટ સ
 BRO : બાોડટર્‌રાોડ્‌આાોગોનાઈિો િન
 BSE : બાોમ્બો્‌સ્ટાોક્‌આોક્સચોન્દજ
 BSF : બાોડટર્‌સસક્યુદરટી્‌િાોસટ
 BSNL : ભારત્‌સાંચાર્‌લનગમ્‌લલ
C
 CA : ચાટટડટ્‌આોકાઉન્ટન્ટ
 CABE : સોન્દટ્રલ્‌આોડવાઇિરી્‌બાોડટ્‌આાોિ્‌આોજ્યુકોિન
 CAG :્‌્‌્‌કાોમ્પ્ર્પટ્રાોલર્‌આનો્‌આાોદડટર્‌જનરલ
 CAIR : સોન્ટર્‌િાોર્‌આાદટિદિલિયલ્‌ઈન્ટોલલજન્સ્‌આોિ્‌રાોબાોદટક્સ
 CPART :્‌્‌્‌કાઉક્તન્સલ્‌િાોર્‌પીપલ્સ્‌આોક્શન્‌આોિ્‌આોડવાન્સમોન્ટ્‌આાોિ્‌રૂરલ્‌ટોકનાોલાોજી
 CAPES : કમ્પ્યુટર-સહાતયત્‌પોપરલોસ્‌પરીક્ષા્‌સસસ્ટમ
 CAS : ચીિ્‌આાોિ્‌આામી્‌સ્ટાિ;્‌આોર્‌સ્ટાિના્‌વડા;્‌િરતી્‌આૉક્સોસ્‌સસસ્ટમ
 CB :્‌્‌્‌સસટીિન્‌બોિ્‌(રો દડયાો)
 CBI :્‌્‌્‌સોન્દટ્રલ્‌બ્યુરાો્‌આાોિ્‌ઈન્દવોક્કસ્ટગોિન
 CBFC : સોન્દટ્રલ્‌બાોડટ્‌આાોિ્‌દિલ્મ્‌સદટિદિકો િન
 CCPA : રાજકીય્‌બાબતાોની્‌કો સબનોટ્‌સપ્રમતત
 CD :્‌્‌્‌લનિઃિસ્ત્રીકરણ્‌્‌પદરષદ/્‌કાોમ્પોક્ટ દડસ્ક
 C-DAC : ધ્‌સોન્ટર્‌િાોર્‌ડો વલપમોન્ટ્‌આાોિ્‌આોડવાન્દસ્ડ્‌કાોમ્પ્યુટીંગ
 CDMA : કાોડ્‌દડતવિન્‌મલ્ટીપલ્‌આોક્સોસ
 CECA : વ્યાપક્‌આાચથિક્‌સહકાર્‌કરાર

11
 CFC : ક્ાોરાોફલાોરાો્‌કાબટન
 CFS : કન્ટોનર્‌ફ્રો ઇટ્‌સ્ટોિન
 CIA : સોન્દટ્રલ્‌ઇન્ટોલલજન્સ્‌આોજન્સી્‌(યુ.આોસ.આો.)
 CIBIL : િો દડટ્‌ઇન્ાોમોિન્‌બ્યુરાો્‌(ઇન્ડિયા)્‌લલ
 CIC : સોન્દટ્રલ ઈન્ાોમોિન કપ્રમિન
 CID : દિપ્રમનલ્‌ઇન્દવોક્કસ્ટગોિન્‌દડપાટટમોન્ટ
 C-in-C : કમાિર-ઇન-ચીિ
 CISF : સોન્દટ્રલ ઈિરીિ સસક્યુરીટી િાોસટ
 CITES : કન્દવોિન આાોન ઈન્ટરનોિનલ ટ્રોડ ઈન આોિોજરડ સ્પીસીસ
 CITU : ભારતીય્‌ટ્રોડ્‌યુલનયનનુાં્‌કો ન્દદ્ર
 CLAWS : સોન્ટર્‌િાોર્‌લોિ્‌વાોરિો ર્‌સ્ટડીિ
 CM :્‌્‌્‌કમાિ્‌માોડ્યુલ/્‌મુખ્યમાંત્રી
 CMP : કાોમન મીડીયન પ્રાોગ્રામ
 CNG : કાોમ્પ્રોસ્ડ્‌નોચરલ્‌ગોસ
 CNN :્‌્‌્‌કો બલ્‌ન્યૂિ્‌નોટવકટ
 CNS : નોવલ્‌સ્ટાિના્‌વડા
 CO : કમાન્ડિિંગ્‌આાોદિસર
 COD :્‌્‌્‌સોન્દટ્રલ્‌આાોડટનન્સ્‌ડો પાો;્‌વસ્તુ્‌મળો્‌ત્યારો ્‌રાોકડા્‌રૂપ્રપયા્‌આાપવા
 CPCB : કો ન્દદ્રીય્‌પ્રદૂષણ્‌લનયાંત્રણ્‌બાોડટ/સોન્દટ્રલ પાોલ્યુિન કન્દટ્રાોલ બાોડટ
 CPI : ભારતીય્‌સામ્યવાદી્‌પક્ષ
 CPI(M) : ભારતીય્‌કાોમ્યુલનસ્ટ્‌પાટી્‌(માકટ સવાદીઆાો)
 CPU : સોન્દટ્રલ્‌પ્રાોસોસસિંગ્‌યુલનટ
 CR : સોન્દટ્રલ રો લવો
 CRAC : સાયબર્‌રો ગ્યુલોિન્‌આોડવાઇિરી્‌કાઉક્તન્સલ
 CRDi : કાોમન્‌રો લ્‌ડાયરો ક્ટ્‌ઈન્દજોક્શન
 CRISIL :્‌્‌્‌િો દડટ્‌રો દટિંગ્‌ઇન્ાોમોિન્‌સતવિસસસ્‌આાૉિ્‌ઇન્ડિયા્‌લલપ્રમટોડ
 CRM : ગ્રાહક્‌સાંબાંધ્‌વ્યવિાપન
 CRR : કો િ્‌દરિવટ્‌રો લિયાો
 CRPF : સોન્દટ્રલ્‌દરિવટ્‌પાોલીસ્‌િાોસટ
 CSIR : વૈજ્ઞાલનક્‌આનો્‌આાૈદ્યાોચગક્‌સાંિાોધન્‌પદરષદ
 CTBT : કાોમ્પરીહો ક્તન્સવ ન્યુક્ક્યર ટોસ્ટ બોન ટ્રીટી
 CTT : કાોમાોદડટી્‌ટ્રાન્ઝો ક્શન્‌ટોક્સ
 CVRDE : કાોમ્બટો ્‌વ્હીકલ્‌દરસચટ્‌આોિ્‌ડો વલપમોન્ટ્‌આોસ્ટાન્બ્લિમોન્ટ
D
 DA : માેંઘવારી્‌ભથથુાં;્‌દૈલનક્‌ભથથુાં/ ડીઆરનોસ આોલાઉન્સ
 DAVP : દડરો ક્ટાોરોટ આાોિ આોડવટટાઈિીંગ આોિ તવઝ્યુઆલ પન્બ્લસીટી
 DC :્‌્‌્‌ડો યુટી્‌કપ્રમિનર;્‌ડાયરો ક્ટ્‌કરાં ટ
 DDT :્‌્‌્‌દડક્ાોરાો-દડિો નાઇલ્‌ટ્રાઇક્ાોરાો-ઇથોન્‌(જાં તુનાિક)
 DIN : ડાયરો ક્ટર આાઈડો ક્કન્ટદિકો િન નાંબર
 DM :્‌્‌્‌લજલ્લા્‌મોલજરોટ;્‌નાયબ્‌માંત્રી/ દડન્રક્ટ મોલજરોટ
 DMIC : દદલ્હી-મુાંબઈ્‌ઈિરીયલ્‌કાોદરડાોર

12
 DMK : દ્રતવડ્‌મુનોત્ર્‌કિગમ્‌(તપ્રમલનાડુનાો્‌પ્રાદોલિક્‌રાજકીય્‌પક્ષ)
 DNA :્‌્‌્‌ડી-આાોક્ક્સરીબાોન્યુક્ીક્‌આોસસડ
 DO : આધટ-સત્તાવાર્‌(પત્ર)/ડમી આાોદિસસયલ
 DOD : મહાસાગર્‌તવકાસ્‌તવભાગ/ડો વલોપમોન્ટ આાોિન દડપાટટમોન્ટ
 DPEP : લજલ્લા્‌પ્રાથપ્રમક્‌લિક્ષણ્‌કાયટિમ/દડરીક્ટ પ્રાઈમરી આોજ્યુકોિન પ્રાોગ્રામ
 DPI : ડાોટસ પ્ર ઈાં ચ
 DRAM : ડાયનોપ્રમક્‌રો િમ્‌આોક્સોસ્‌મોમરી
 DRDO : સાંરક્ષણ્‌સાંિાોધન્‌આનો્‌તવકાસ્‌સાંગઠન/દડિો ન્સ દરસચટ આોિ ડો વલોપમોન્ટ આાોગોનાઈિો િન
 DST : ડો લાઇટ્‌સોતવિંગ્‌ટાઇમ
 DRES : દડસોસબલલટી રીસાોસીિ આોિ આોજ્યુકોિન સતવિસ
 DTH : ડાયરો ક્ટ્‌ટુ્‌હાોમ્‌(પ્રસારણ)
E
 ECG : ઇલોક્ટટ્રાો્‌કાદડિયાો-ગ્રામ
 ECS : ઈલોક્ટટ્રાોલનક્‌ક્ક્યદરિંગ્‌સતવિસ
 ECT : ઈલોક્ટટ્રાો-કન્દવલ્સન્ટ્‌થોરાપી્‌(ઈલોન્ક્ટટ્રક્‌િાોક્‌ટ્રીટમોન્ટ)
 EDUSAT : આોજ્યુકોિન્‌સોટોલાઇટ
 EEG : ઇલોક્ટટ્રાો-આોન્સોિાલાોગ્રાિી
 EET : આોગિો મ્પ્પ્ટ આોગિો મ્પ્પ્ટ ટોક્સોબલ
 EFA : આોજ્યુકોિન િાોર આાોલ
 EFF : આોક્સટોિોડ િાં ડ િો સસલલટી
 EHTP : ઇલોક્ટટ્રાોલનક્‌હાડટ વોર્‌ટોકનાોલાોજી્‌પાકટ
 EMI : સમાન્‌માસસક્‌હપ્તાો/ઈક્વીટોડ માંથલી ઈિાોલમોન્ટ
 EMS : યુરાોપ્રપયન્‌માોનોટરી્‌સસસ્ટમ
 EMU : ઇલોન્ક્ટટ્રક-મલ્ટીપલ્‌યુલનટ;્‌આોક્ટરા-વ્હીકલ્‌માોસબલલટી્‌યુલનટ;્‌(યુરાોપ્રપયન)્‌ઇકાોનાોપ્રમક્‌આોિ્‌માોનોટરી્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌
્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌યુલનયન
 E & OE : આોરરસ આોિ રીસ્ક મોનોજમોન્ટ
 EPROM : ઇરો િોબલ્‌પ્રાોગ્રામોબલ્‌રીડ્‌આાોન્દલી્‌મોમરી
 ER : ઈસ્ટનટ રો લ્વો
 ERM : આોન્ટર પ્રાઈિ દરસ્ક મોનોજમોન્ટ
 ERNET : આોજ્યુકોિન આોિ દરસચટ નોટવકટ
 ESA : યુરાોપ્રપયન્‌સ્પોસ્‌આોજન્સી
 ESCAP : ઈકાોનાોપ્રમક આોિ સાોસીયલ કપ્રમિન િાોર આોલિયા આોિ પોસીિીક
 ESMA : ઈસોનસીયલ સતવિસ મોન્ટોનસ આોક્ટ
 ESOP : આોમ્પલાોઈ સ્ટાોક આાોવનરસીપ પ્લાન
 EU : યુરાોપ્રપયન્‌યુલનયન
 EVM : ઈલોક્ટટ્રાોલનક્‌વાોદટિંગ્‌મિીન
F
 FAO : િૂડ્‌આોિ્‌આોગ્રીકલ્ચર્‌આાોગોનાઈિો િન
 FBI : િો ડરલ્‌બ્યુરાો્‌આાૉિ્‌ઇન્દવોક્કસ્ટગોિન્‌
 FCNR : િાોરોન કરન્સી નાોન રો સસડો ન્ટ આોકાઉન્ટ
 FDR : ફલાઇટ્‌ડો ટા્‌રો કાોડટર;્‌દિક્સ્ડ્‌દડપાોલિટ્‌રસીદ
 FEMA : િાોરોન્‌આોક્સચોન્દજ્‌મોનોજમોન્ટ્‌આોક્ટ
13
 FERA : િાોરોન્‌આોક્સચોન્દજ્‌રો ગ્યુલોિન્સ્‌આોક્ટ
 FICCI : િો ડરો િન્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયન્‌ચોમ્બસટ્‌આાોિ્‌કાોમસટ્‌આોિ્‌ઈિરી
 FII : તવદોિી્‌સાંિાકીય્‌રાોકાણકારાો
 FIPB : િાોરોન્‌ઈન્દવોસ્ટમોન્ટ્‌પ્રમાોિન્‌બાોડટ્‌(આાોિ્‌ઈન્ડિયા)
 FM : દિલ્ડ્‌માિટલ;્‌
 FPSB : નાણાકીય્‌આાયાોજન્‌ધાોરણાો્‌બાોડટ/િાયનાનસસયલ પ્લાલનિંગ સ્ટાિસટ બાોડટ
 FRBM : નાણાકીય્‌જવાબદારી્‌આનો્‌બજોટ્‌મોનોજમોન્ટ/દિસ્કલ રીસપાોન્સબીલીટી આોિ બજોટ મોનોજમોન્ટ
 FSSA : િૂડ્‌સોફ્ટી્‌આોિ્‌સ્ટાિડટ ્‌આાોથાોદરટી્‌(આાોિ્‌ઈન્ડિયા)
 FTA : મુક્ત્‌વોપાર્‌ક્ષોત્ર/ફ્રી ટ્રોડ આોગ્રીમોન્ટ
 FTP : િાઇલ્‌ટ્રાન્સિર્‌પ્રાોટાોકાોલ
G
 GAIL :્‌્‌્‌ગોસ્‌આાોથાોદરટી્‌આાોિ્‌ઇન્ડિયા્‌લલપ્રમટોડ
 GAIN : ગ્રાદિક આોઈડસ િાોર ઈન્દવોસસટીગોટીંગ નોટવકટ
 GATS : જનરલ આોગ્રીમોન્ટ આાોન ટ્રોડ ઈન સતવિસીસ
 GATT : જનરલ આોગ્રીમોન્ટ આાોન ટોદરિસ આોિ ટ્રોડ
 GCA : જનરલ કરન્સી આોદરયા
 GCC : ગલ્ફ્‌કાોઆાોપરો િન્‌કાઉક્તન્સલ
 GCM : જનરલ કાોનસ્ટન્ટ મોિરમોન્ટ
 GEF : ગ્લાોબલ આોન્દવાયરમોન્ટ િો સીલલટી
 GHQ : જનરલ્‌હો ડક્વાટટર
 GIC : જનરલ્‌ઈન્સ્ાોરન્સ્‌કાોપાોરોિન
 GIST : ગ્રાદિક્સ્‌આોિ્‌ઇન્ટોલલજન્સ-બોઝ્ડ ક્કિપ્ટ્‌ટોકનાોલાોજી
 GMPS : ગ્લાોબલ્‌માોબાઇલ્‌પસટનલ્‌કાોમ્યુલનકો િન્‌સસસ્ટમ
 GMRT : જાયન્ટ્‌મીટરવોવ્‌રો દડયાો્‌ટોલલસ્કાોપ
 GMT : ગ્રીનતવચ્‌મીન્‌ટાઇમ
 GNSS : ગ્લાોબલ્‌નોતવગોિન્‌સોટોલાઇટ્‌સસસ્ટમ
 GNP : ગ્લાોબલ નોિનલ પ્રાોડક્શન
 GOC : જનરલ્‌આાોદિસર્‌કમાન્ડિિંગ
 GPO : જનરલ્‌પાોસ્ટ્‌આાોદિસ
 GPRS : જનરલ્‌પોકોટ્‌રો દડયાો્‌સતવિસ
 GPS :્‌્‌્‌ગ્લાોબલ્‌પાોલિિલનિંગ્‌સસસ્ટમ
 GSLV : જીઆાોસસિંિાોનસ્‌સોટોલાઇટ્‌લાોન્દચ્‌વ્હીકલ
 GSP : જનરલાઈઝ્ડ સસસ્ટમ આાોિ પ્રોરોિરનસીસ
 GST : ગુડસ્‌આોિ્‌સતવિસ્‌ટોક્સ
 GSTP : ગ્લાોબલ્‌સસસ્ટમ્‌આાૉિ્‌ટ્રોડ્‌પ્રોિરન્સ
H
 HAWS : હાઇ્‌આોક્કલ્ટટ્યુડ્‌વાોરિો ર્‌સ્કૂલ
 HCF : હાઈઆોસ્ટ કાોમલ િો ક્ટર
 HDI : હ્યુમન ડો વલોપમોન્ટ ઈિો ક્સ
 HDTV : હાઇ્‌ડો દિનોિન્‌ટોલલતવિન
 HITS :્‌્‌્‌હો ડઆોિ્‌ઇન્‌ધ્‌સ્કાય

14
 HMMWV : ઉિ્‌ગતતિીલતા્‌બહુહોતુક-પૈડાવાળુાં્‌વાહન/હાઈમાોબીલીટી મલ્ટીપપટિ વીલ્ડ વ્હીકલ
 HMS : હાઇસિડ્‌મોઇલ્‌સોવા
 HP : હાોસટ્‌પાવર
 HTML : હાયપર્‌ટોક્સ્ટ્‌માકટ આપ્‌લેંગ્વોજ
 HTTP : હાયપટોક્સ્ટ્‌ટ્રાન્સિર્‌પ્રાોટાોકાોલ
 HUDCO : હાઉસસિંગ્‌આનો્‌આબટન્‌ડો વલપમોન્ટ્‌કાોપાોરોિન
 HVDC : હાઈ વાોલ્ટોજ ડાયરો ક્ટ કરાં ટ
I
 IAAI : ઈન્ટરનોિનલ્‌આોરપાોટટ્‌આાોથાોદરટી્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા
 IAAS : ઈન્ડિયન ્‌આાોદડટ્‌આનો્‌આોકાઉન્ટસ્‌સતવિસ
 IADF : ઈન્ટરનોિનલ આોગ્રીકલ્ચર ડો વલોપમોન્ટ િાં ડ
 IAEA : ઇન્ટરનોિનલ્‌આોટાોપ્રમક્‌આોનજી્‌આોજન્સી
 IAF : ઈન્ડિયન આોરિાોસટ
 IAMC : ઈન્ડિયન આામી્‌મોદડકલ્‌કાોર્પસટ
 IAS : ભારતીય્‌વહીવટી્‌સોવા
 IATA : ઇન્ટરનોિનલ્‌આોર્‌ટ્રાન્સપાોટટ્‌આોસાોસસઆોિન
 IATT : ઈન્ટર આોજન્સી ટાસ્ક ટીમ
 IBRD : ઈન્ટર નોિનલ બેંક િાોર રીકન્દરક્શન આોિ ડો વલોપમોન્ટ
 IBEX : ઇન્ટરસ્ટોલર્‌બાઉન્દ્ી્‌આોક્સપ્લાોરર્‌પ્રમિન
 ICANN : ઈન્ટરનોટ્‌કાોપાોરોિન્‌િાોર્‌આોસાઈિ્‌નોમ્સ્‌આોિ્‌નાંબસટ
 ICAO : ઈન્ટરનોિનલ સીતવલ આોતવઆોિન આાોગોનાઈિો િન
 ICAR : ઈન્ડિયન કાઉક્તન્સલ આાોિ આોગ્રીકલ્ચર દરસચટ
 ICCR : ઈન્ડિયન કાઉક્તન્સલ િાોર કલ્ચરલ દરલોિન
 ICCW : ઈન્ડિયન કાઉક્તન્સલ આાોિ ચાઈલ્ડ વોલિો ર
 ICDS : ઈક્કન્ટગ્રોટોડ ચાઈલ્ડ ડો વોલાોપમોન્ટ સતવિસ
 ICJ : ઇન્ટરનોિનલ્‌કાોટટ્‌આાોિ્‌જક્કસ્ટસ્‌(હો ગ્‌ખાતો્‌હો ડક્વાટટર્‌સાથો)
 ICL : ઈન્ડિયન્‌દિકો ટ્‌લીગ
 ICMR : ઈન્ડિયન કાઉક્તન્સલ િાોર મોદડકલ દરસચટ
 ICPA : ઈન્ડિયન દિકો ટ પ્લોયસટ આોસાોસસયોિન
 ICRC : ઈન્ટરનોિનલ કપ્રમટી િાોર રો ડ િાોસ
 IDA : ઈન્ટરનોિનલ ડો વલાોપમોન્ટ આોસાોસસયોિન
 IDBI : ઈિરીયલ્‌ડો વલપમોન્ટ્‌બેંક્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા
 IDSA : ઈન્ડિયન ડાયરો ક્ટ સોલીંગ આોસાોસસયોિન
 IEA : ઇન્ટરનોિનલ્‌આોનજી્‌આોજન્સી
 IES : ઈન્ડિયન ઈકાોનાોપ્રમક સતવિસ
 IEX : ઈન્ડિયન આોનજી આોક્સચોન્દજ
 IFRS : ઇન્ટરનોિનલ્‌િાઇનાક્તન્સયલ્‌દરપાોદટિંગ્‌સ્ટાિડટ
 IFS : ભારતીય્‌તવદોિ્‌સોવા;્‌ભારતીય્‌વન્‌સોવા/ઈન્ડિયન િાોરોન સતવિસ/ઇન્ડિયન િાોરોસ્ટ સતવિસ
 IFTU : ઇન્ટરનોિનલ્‌િો ડરો િન્‌આાોિ્‌ટ્રોડ્‌યુલનયન્સ
 IFWJ : ઇન્ડિયન્‌િો ડરો િન્‌આાૉિ્‌વદકિં ગ્‌જનાટલલસ્ટ
 IGNOU :્‌્‌્‌ઇન્દિરા્‌ગાાંધી્‌નોિનલ્‌આાોપન્‌યુલનવસસિટી
 IIPA : ઈન્ડિયન ઈન્સ્ટિટ્યુટ આાોિ પન્બ્લક આોડમીનીરોિન
15
 IISS : ઇન્ટરનોિનલ્‌ઇન્સ્ટિટ્યૂટ્‌આાૉિ્‌રોટોલજક્‌સ્ટડીિ
 IIT : ઈન્ડિયન્‌ઈિીટ્યુટ્‌આાોિ્‌ટોકનાોલાોજી
 ILO : ઈન્ટરનોિનલ લોબર આાોગોનાઈિો િન
 IMA : ઇન્ડિયન્‌પ્રમલલટરી્‌આોકોડમી
 IMET : ઈન્ટરનોિનલ મીલીટરી આોજ્યુકોિન ટ્રોઈનીંગ
 IMF : ઇન્ટરનોિનલ્‌માોનોટરી્‌િાં ડ
 IMO : ઇન્ટરનોિનલ્‌મોરીટાઇમ્‌આાોગોનાઇિો િન
 IN : ઈન્ટોલીજોન્સ નોટવકટ
 INA : ઈન્ડિયન નોિનલ આામી
 INK : ઈન્ટરનોિનલ ન્યુિ પોપર્‌દકઆાોસ્ક
 INMARSAT : ઇન્ટરનોિનલ્‌મોરીટાઇમ્‌સોટોલાઇટ્‌આાોગોનાઇિો િન
 INMAS : ઇન્સ્ટિટ્યૂટ્‌આાૉિ્‌ન્યુક્ક્યર્‌મોદડસસન્સ્‌આોિ્‌આલાઇડ્‌સાયન્સ
 INS : ભારતીય્‌નોવલ્‌લિપ;્‌ઇન્ડિયન્‌ન્યૂિપોપર્‌સાોસાયટી
 INSAS : ઈન્ડિયન સ્માોલ આામટ સસસ્ટમ
 INSAT :્‌્‌ઈન્ડિયન નોિનલ સોટોલાઈટ/ભારતીય્‌રાષ્ટ્રીય્‌ઉપગ્રહ
 INTERPOL :્‌્‌્‌ઈન્ટરનોિનલ્‌પાોલીસ્‌આાોગોનાઈિો િન
 INTUC : ઈન્ડિયન નોિનલ્‌ટ્રોડ્‌યુલનયન્‌કાેંગ્રોસ
 IOC : ઈન્ટરનોિનલ્‌્‌આાોલલન્દમ્પક્‌કપ્રમટી
 IP : ઈન્ટરનોટ પ્રાોટાોકાોલ
 IPC : ઈન્ડિયન પીનલ કાોડ/ભારતીય્‌દાં ડ્‌સાંદહતા
 IPCC : ઈન્ટર ગવરમોન્ટલ પોનલ આાોન ક્ાઈમોટ્‌ચોન્દજ્‌
 IPEC : ઈન્ટરનોિનલ પ્રાોગ્રામ આાોન ધ આોલીમીનોિન આાોિ ચાઈલ્ડ લોબર
 IPR : બાૈલિક્‌સાંપદા્‌આતધકાર/ઈન્ટલોક્ચુઆલ પાોવટી રાઈટ્‌સ
 IPS : ભારતીય્‌પાોલીસ્‌સોવા;્‌ભારતીય્‌ટપાલ્‌સોવા/ઈન્ડિયન પાોલીસ સતવિસ/ઈન્ડિયન પાોસ્ટ સતવિસ
 IPTV : ઇન્ટરનોટ્‌પ્રાોટાોકાોલ્‌ટોલલતવિન
 IPU : ઇન્ટર-પાલાટમોન્ટરી્‌યુલનયન
 IQ : ઇન્ટોલલજન્સ્‌કાોદટઆન્ટ
 IR : ઇન્દફ્રા-રો ડ
 IRA : ઈન્ડિતવઝ્યુઆલ રીટાયરમોન્ટ આોકાઉન્ટ
 IRBM : ઈન્ટરમીડીયોટ રો ન્દજ્‌બોલલક્કસ્ટક્‌પ્રમસાઇલ
 IREP : ઈક્કન્ટગ્રોટોડ રીિાઈનરી આોક્સપાિો ડ પ્રાોજક્ટ
ો
 IRS : ભારતીય્‌દરમાોટ્‌સોક્તન્સિંગ્‌સોટોલાઇટ;્‌ભારતીય્‌મહો સૂલ્‌સોવા/ઈન્ડિયન રો વન્યુ સતવિસ
 ISAF : ઇન્ટરનોિનલ્‌સ્ટોસબલાઇિો િન્‌આોિ્‌આાસસસ્ટન્સ્‌િાોસટ્‌(આિઘાલનસ્તાનમાાં)
 ISC : આાાંતર-રાજ્ય્‌પદરષદ/ઈન્ટર સ્ટોટ કાઉક્તન્સલ
 ISCS : ઈન્ટરનોિનલ સ્પોસ કમ્યુલનકો િન સસસ્ટમ
 ISD : ઇન્ટરનોિનલ્‌સબિાઇબર્‌ડાઈલલિંગ(ટોલલિાોન)
 ISH : ઈન્ાોરમોિન સુપર હાઈવો
 ISO : ઇન્ટરનોિનલ્‌સ્ટાિડાટઇિો િન્‌આાોગન ો ાઇિો િન
 ISP : ઇન્ટરનોટ્‌સતવિસ પ્રાોવાઈડર
 ISRO : ઈન્ડિયન સ્પોસ દરસચટ આાોગોનાઈિો િન/ભારતીય્‌આવકાિ્‌સાંિાોધન્‌સાંિા
 ISS : ઇન્ટરનોિનલ્‌સ્પોસ્‌સ્ટોિન

16
 IST : ભારતીય્‌માનક્‌સમય/ઈન્ડિયન સ્ટાિડટ ટાઈમ
 ISTRAC : ISRO ટોલલમોટ્રી,્‌ટ્રોદકિં ગ્‌આનો્‌કમાિ્‌નોટવકટ
 ITDC : ભારતીય્‌પ્રવાસન્‌તવકાસ્‌લનગમ/ઇન્ડિયા ટુદરિમ ડો વલાોપમોન્ટ કાોપાોરોિન
 ITO : આાાંતરરાષ્ટ્રીય્‌વોપાર્‌સાંગઠન;્‌આાવકવોરા્‌આતધકારી/ઈન્ટરનોિનલ ટ્રોડ આાોગોનાઈિો િન
 ITU : ઇન્ટરનોિનલ્‌ટોલી્‌કાોમ્યુલનકો િન્‌યુલનયન
 IUC : ઇન્ટરકનોક્ટ્‌યુિર્‌ચાજટ
J
 JCO : જુલનયર્‌કપ્રમિિ્‌આાોદિસર
 JNNURM : જવાહર્‌લાલ્‌નોહરુ્‌નોિનલ્‌આબટન્‌દરન્યુઆલ્‌પ્રમિન
 JPC : સાંયુક્ત્‌સાંસદીય્‌સપ્રમતત/જાોઈન્ટ પાલાટમોન્ટરી કપ્રમટી
 JPEG : સાંયુક્ત્‌િાોટાોગ્રાદિક્‌લનષ્ણાત્‌જૂથ/જાોઈન્ટ િાોટાોગ્રાિી આોક્સપટટ ગ્રુપ
 JWG : સાંયુક્ત્‌કાયટકારી્‌જૂથ/જાોઈન્ટ વદકિં ગ ગ્રુપ
 KG : દકિરગારન
 K.G :્‌્‌્‌દકલાોગ્રામ
 KPO : નાોલોજ્‌પ્રાોસોસ્‌આાઉટસાોસસિંગ
 LAC : વાસ્તતવક્‌લનયાંત્રણ્‌રો ખા/લાઈન આાોિ આોક્ટયુઆલ કાં ટ્રાોલ
 LCA : લાઇટ્‌કાોમ્બોટ્‌આોરિાફ્ટ
 LDC : આિ્‌તવકસસત્‌દોિાો/લીસ્ટ ડો વલાોપમોન્ટ કન્દટ્રી
 LHC : લાજટ્‌હો ્ાોન્‌કાોલાઇડર
 LIC : જીવન્‌વીમા્‌લનગમ્‌(LIC આાોિ્‌ઈન્ડિયા)/લાઈિ ઈન્સ્ાોરન્સ કાોપાોરોિન
 LLP : મયાટદદત્‌જવાબદારી્‌ભાગીદારી/લીમીટોડ લાયબીલીટી કપ્રમટી
 LOAC : વાસ્તતવક્‌લનયાંત્રણ્‌રો ખા/લાો આાોિ આામ્પ્ડટ કાોનફલીક્ટ
 LTA : લાઇટ્‌ટ્રાન્સપાોટટ્‌આોરિાફ્ટ
 LTTE : લલબરો િન્‌ટાઈગસટ્‌આાોિ્‌તપ્રમલ્‌ઈલમ
M
 MAT : ન્યૂનતમ્‌વૈકલ્પિક્‌કર/મોનોજમોન્ટ આોપ્ટીટ્યુડ ટોસ્ટ
 MER : માસટ્‌આોક્સપ્લાોરોિન્‌રાોવર
 MBBS : બોચલર્‌આાોિ્‌મોદડસસન્‌આોિ્‌બોચલર્‌આાોિ્‌સજટરી
 MCF : માસ્ટર્‌કાં ટ્રાોલ્‌િો સસલલટી
 MEP : મોકોલનકલ,ઈલોક્ટટ્રીકલ પ્લસ્થમ્બિંગ
 MES : પ્રમલલટરી્‌આોન્ન્દજલનયદરિંગ્‌સતવિસ
 METSAT : હવામાનિાસ્ત્રીય્‌ઉપગ્રહ/મીટીયાોરાોલાોજીકલ સોટોલાઈટ
 MFA : મલ્ટી-િાઇબર્‌આોગ્રીમોન્ટ
 MFN : માોસ્ટ્‌િો વડટ ્‌નોિન
 MIP : મૂન્‌ઇમ્પોક્ટ્‌પ્રાોબ
 MMS : મલ્ટીમીદડયા્‌મોસોલજિંગ્‌સતવિસ
 MMTC : પ્રમનરલ્સ્‌આોિ્‌મોટલ્સ્‌ટ્રોદડિંગ્‌કાોપાોરોિન્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા
 MNC : મક્કલ્ટનોિનલ કાોપાોરોિન/બહુરાષ્ટ્રીય્‌કાોપાોરોિન
 MNIC : મલ્ટીપપટિ નોિનલ આાઈડો ન્ટીટી કાડટ /બહુહોતુક્‌રાષ્ટ્રીય્‌આાોળખ્‌કાડટ
 MODEM :્‌્‌્‌માોડ્યુલોટર-દડમાોડ્યુલોટર
 MRI :્‌્‌્‌મોગ્નોદટક્‌રો િાોનન્સ્‌ઇમોલજિંગ

17
 MRTPC : માોનાોપાોલીસ આોિ રીરક્ટીવ ટ્રોડ પ્રોક્ટીસ કપ્રમિન
 MRTS : માસ્‌રો પ્રપડ્‌ટ્રાન્ન્ઝટ્‌સસસ્ટમ
 MSA : મોરીટાઇમ્‌સોફ્ટી્‌આોજન્સી
 MSCF : મોરીટાઇમ્‌સસક્યુદરટી્‌કાોઆાોપરો િન્‌ફ્રો મવકટ
 MSS : માોબાઈલ સતવિસ રક્ચર
 MTCR : પ્રમસાઇલ્‌ટોકનાોલાોજી્‌કાં ટ્રાોલ્‌રો જીમ
 MTO : મોક ટુ આાોડર
 MVC : માોડોલ વ્યુ કન્દટ્રાોલર
N
 NAA : નોિનલ્‌આોરપાોટટ્‌આાોથાોદરટી
 NABARD :્‌્‌્‌નોિનલ્‌બેંક્‌િાોર્‌આોગ્રીકલ્ચર્‌આોિ્‌રૂરલ્‌ડો વલપમોન્ટ.્‌(તો્‌દર-િાઇનાન્સ્‌સુતવધા્‌આાપીનો્‌ગ્રામીણ્‌્‌
્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌તવકાસમાાં્‌મદદ્‌કરો ્‌છો ).
 NACIL : નોિનલ્‌આોતવઆોિન્‌કાં પની્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા્‌લલ
 NADA : નોિનલ્‌આોન્ટી્‌ડાોપ્રપિંગ્‌આોજન્સી
 NAEP : નોિનલ આોડલ્ટ આોજ્યુકોિન પ્રાોગ્રામ
 NAFTA : ઉત્તર્‌આમોદરકા્‌મુક્ત્‌વોપાર્‌કરાર/ નાોથટ આમોદરકા ફ્રી ટ્રોડ આોગ્રીમોન્ટ
 NAG :્‌્‌્‌નોિનલ્‌આોર્‌ગાડટ
 NAM : સબનજાોડાણ્‌આાાંદાોલન/નાોન આોલાઈડ મુવમોન્ટ
 NAMA : નાોન-આોગ્રીકલ્ચર્‌માકો ટ્‌આોક્સોસ
 NASA :્‌્‌્‌નોિનલ્‌આોરાોનાોદટક્સ્‌આોિ્‌સ્પોસ્‌આોડપ્રમલનરોિન્‌(યુ.આોસ.આો.)
 NASDECK :્‌્‌્‌નોિનલ્‌આોસાોસસઆોિન્‌આાોિ્‌સસક્યાોદરટીિ્‌ડીલસટ્‌આાોટાોમોટોડ્‌ક્વાોટોિન
 NATA : નોિનલ્‌આોસપ્ટટ્યુડ્‌ટોસ્ટ ઈન આાદકિ ટોક્ચર
 NATO :્‌્‌નાોથટ આોટલાક્કન્ટક ટ્રીટી આાોગોનાઈિો િન/ઉત્તર્‌આોટલાક્કન્ટક્‌સાંતધ્‌સાંગઠન
 NAV : નોટ્‌આોસોટ્‌વોલ્યુ
 NCA : ન્યુક્ક્યર્‌કમાિ્‌આાોથાોદરટી
 NCC : નોિનલ્‌કો ડોટ્‌કાોર્પસટ
 NCEP : નોિનલ સોન્ટર િાોર આોનવાયરમોન્ટલ પ્રીડીક્શન
 NCERT : નોિનલ કાઉક્તન્સલ આાોિ આોજ્યુકોિનલ દરસચટ આોિ ટ્રોનીંગ
 NCR : નોિનલ કો પ્ટીવ રીજીયન /રાષ્ટ્રીય્‌રાજધાની્‌ક્ષોત્ર
 NDA : નોિનલ્‌દડિો ન્સ્‌આોકોડમી;્‌નોિનલ્‌ડો માોિોદટક્‌આોલાયન્સ
 NDNC : નોિનલ્‌ડુ્‌નાોટ્‌કાોલ્‌(રલજરી)
 NDPS : નાકાોદટક્‌્ગ્સ્‌આોિ્‌સાયકાોટ્રાોપ્રપક્‌સબસ્ટન્સ
 NDRF : નોિનલ્‌દડિાસ્ટર્‌દરસ્પાોન્સ્‌િાોસટ
 NDTL : નોિનલ્‌ડાોપ્‌ટોક્કસ્ટિંગ્‌લોબાોરોટરી
 NeGP : નોિનલ્‌ઈ-ગવનટન્સ્‌પ્લાન
 NEDB : નાોથટ-ઈસ્ટનટ્‌ડો વલપમોન્ટ્‌બેંક
 NEP : નોિનલ આોજ્યુકોિનલ પાોલીસી/રાષ્ટ્રીય્‌લિક્ષણ્‌નીતત
 NEPA : નોિનલ્‌આોન્દવાયનટમોન્ટ્‌પ્રાોટોક્શન્‌આાોથાોદરટી
 NFO : ન્યુ િાં ડ આાોિસટ /નવી્‌િાં ડ્‌આાૉિસટ
 NHDP : નોિનલ હાઈવો ડો વલાોપમોન્ટ પ્રાોજક્ટ ો /રાષ્ટ્રીય્‌ધાોરીમાગટ્‌તવકાસ્‌પ્રાોજક્ટ
ો
 NHRC : નોિનલ હ્યુમન રાઈટ્‌સ કપ્રમિન /રાષ્ટ્રીય્‌માનવ્‌આતધકાર્‌પાંચ

18
 NIC : નોિનલ ઈન્ાોમોટીક્સ સોન્ટર/રાષ્ટ્રીય્‌આોકતા્‌પદરષદ
 NIFT : નોિનલ્‌ઇન્સ્ટિટ્યૂટ્‌આાોિ્‌િો િન્‌ટોકનાોલાોજી
 NIO : નોિનલ્‌ઇન્સ્ટિટ્યૂટ્‌આાોિ્‌આાોિનાોગ્રાિી
 NIS : નોટવકટ ઈન્રમોિન સીસ્ટમ/રાષ્ટ્રીય્‌રમતગમત્‌સાંિા
 NIT : નોિનલ્‌ઇન્સ્ટિટ્યૂટ્‌આાોિ્‌ટોકનાોલાોજી
 NLMA : નોિનલ લલટ્રોસી પ્રમિન આાોથાોદરટી/રાષ્ટ્રીય્‌સાક્ષરતા્‌પ્રમિન્‌આાોથાોદરટી
 NMD : ન્યુક્ક્યર પ્રમસાઈલ દડિો ન્સ/પરમાણુ્‌પ્રમસાઇલ્‌સાંરક્ષણ
 NMDC : નોિનલ્‌પ્રમનરલ્‌ડો વલપમોન્ટ્‌કાોપાોરોિન
 NPL : નોિનલ દિલલકલ લોબાોરોટરી/રાષ્ટ્રીય્‌ભાૈતતક્‌પ્રયાોગિાળા
 NPR : નોિનલ પાોયુલોિન રલજસ્ટર/રાષ્ટ્રીય્‌વસ્તી્‌રલજસ્ટર
 NPT : નોિનલ પબ્લીક રો દડયાો/(પરમાણુ)્‌આપ્રસાર્‌સાંતધ
 NRBI : નોિનલ્‌રૂરલ્‌બેંક્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા
 NREGA : નોિનલ રુરલ આોમ્પ્પ્લાોયમોન્ટ ગોરાંટી આોક્ટ/રાષ્ટ્રીય્‌ગ્રામીણ્‌રાોજગાર્‌ગોરાંટી્‌કાયદાો
 NREP : નોિનલ રુરલ આોમ્પ્પ્લાોયમોન્ટ પ્રાોગ્રામ/રાષ્ટ્રીય્‌ગ્રામીણ્‌રાોજગાર્‌કાયટિમ
 NRF : નોિનલ્‌દરન્યુઆલ્‌િાં ડ
 NRI : નાોન રો સસટોિ આાોિ ઈાં ન્ડિયા/સબન-લનવાસી્‌ભારતીય
 NRR : નોટ રન રો ટ
 NRSA : નોિનલ્‌દરમાોટ્‌સોક્તન્સિંગ્‌આોજન્સી
 NSA : નોિનલ સસક્યુરીટી આોક્ટ/રાષ્ટ્રીય્‌સુરક્ષા્‌કાયદાો
 NSC : નોિનલ્‌સતવિસ્‌કાોર્પસટ
 NSDL : નોિનલ્‌સસક્યાોદરટીિ્‌દડપાોલિટરી્‌લલપ્રમટોડ
 NSE : નોિનલ્‌સ્ટાોક્‌આોક્સચોન્દજ
 NSR : નોિનલ સ્કીલ રલજરી/રાષ્ટ્રીય્‌કાૈિલ્ય્‌રલજરી
 NTPC : નોિનલ્‌થમટલ્‌પાવર્‌કાોપાોરોિન
 NWDA : નોિનલ વાોટર ડો વલાોપમોન્ટ આોજન્સી
 NWRC : નોિનલ વાોટર દરસાોસસિસ કાઉક્તન્સલ
O
 OAS : આાોગોનાઈિો િન આાોિ આમોદરકન સ્ટોટ્‌સ
 OAU : આાોગોનાઈિો િન આાોિ આાદફ્રકન સ્ટોટ્‌સ
 OBC : આધર બોકવડટ ક્ાસીસ
 OBU : આાૉિિાોર્‌બેંદકિં ગ્‌યુલનટ
 ODA : આાોદિસીયલ ડો વલાોપમોન્ટ આાસસસ્ટન્સ
 ODF : આાોપન્‌ડાોક્યુમોન્ટ્‌િાોમોટ
 ODS : આાોન ડીસ્ક રક્ચર
 OECD : આાોગોનાઈિો િન િાોર ઈકાોનાોપ્રમક કાો—આાોપરો િન આોિ ડો વલાોપમોન્ટ
 OGL : આાોપન્‌જનરલ્‌લાઇસન્સ
 OIC : આાોગોનાઈિો િન આાોિ ધ ઈસ્લાપ્રમક કાોપાોરોિન
 OIGS : આાોન ઈન્ડિયા ગવટમોન્ટ સતવિસ
 OIL : આાોઈલ્‌ઈન્ડિયા્‌લલપ્રમટોડ
 OM :્‌્‌્‌આાોડટર્‌આાોિ્‌મોદરટ
 ONGC : આાોઈલ આોિ નોચરલ્‌ગોસ્‌કપ્રમિન

19
 OPEC : આાોગોનાઈિો િન આાોિ ધ પોટ્રાોલલયમ આોક્સપાોટીંગ કાં ટ્રીસ
 OSCE : આાોબ્જક્ટ
ો ીવ રક્ચરડ ક્ીનીકલ આોક્ટિામીનોિન
 OSD : આાોદિસર આાોન સ્પોલિયલ ડ્યુટી
P
 PAC : પન્બ્લક આોડપ્રમલનરોટીવ કમીટી
 PACER : પન્બ્લક આોક્સોસ ટુ કાોટટ ઈલોક્ટટ્રાોલનક રો કાોડટસ
 PAN : પરમોનન્ટ આોકાઉન્ટ નાંબર
 PATA : પોસસદિક-આોલિયા્‌ટ્રાવોલ્‌આોસાોસસઆોિન
 PCS : પન્બ્લક્‌સસતવલ્‌સતવિસ;્‌પાંજાબ્‌સસતવલ્‌સતવિસ
 PIB : પ્રોસ્‌ઇન્ાોમોિન્‌બ્યુરાો
 PIN CODE :્‌્‌્‌પાોસ્ટલ્‌ઇિો ક્સ્‌નાંબર્‌કાોડ
 PIO : પસટન્સ આાોિ ઈન્ડિયન આાોરીજીન
 PLF : પ્લાન્ટ્‌લાોડ્‌િો ક્ટર
 PM : પાોસ્ટ્‌મોદરડીમ;્‌બપાોર્‌પછી;્‌પાોસ્ટમાસ્ટર્‌પણ;્‌પ્રાઈમ પ્રમલનસ્ટર;્‌પાોસ્ટમાોટટમ્‌(મૃત્યુ્‌પછી)
 PMG : પાોસ્ટમાસ્ટર્‌જનરલ
 PN : પ્રાોમીસરી નાોટ
 PO : પાોસ્ટ્‌આાોદિસ;્‌પાોસ્ટલ્‌આાોડટર
 POPs : પાોઈન્ટ્‌આાોિ્‌પરચોિ
 POTA :્‌્‌્‌પ્રપ્રવોન્દિન્‌આાોિ્‌ટોરદરિમ્‌આોક્ટ
 POW : પ્રપ્રિનર આાોિ વાૉર
 પીપી :્‌્‌્‌પ્ર પ્રાોક્યુરોિનોમ
 PRO : પન્બ્લક રીલોિન આાોદિસર
 PS :્‌્‌્‌પાોસ્ટ્‌ક્કિપ્ટમ;્‌પાોસ્ટ્‌ક્કિપ્ટ
 PSC : પન્બ્લક્‌સતવિસ્‌કપ્રમિન
 PSE : પન્બ્લક સોક્ટર આોન્ટર પ્રાઈસસસ
 PSLV : પાોલર સોટોલાઈટ લાોન્દચ વ્હીકલ
 PTA : પ્રોિરન્ન્દિયલ્‌ટ્રોડ્‌આોદરયા
 PTI :્‌્‌્‌પ્રોસ્‌ટ્રસ્ટ્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા
 PTO :્‌્‌્‌પ્લીિ્‌ટનટ્‌આાોવર
 PUFA : પાોલી આન સોયુરોટોડ િો ટી આોસસડસ
 PVC :્‌્‌્‌પાોલી તવનાઈલ ક્ાોરાઈડ
 PVSM : પરમ્‌તવલિષ્ટ્‌સોવા્‌મોડલ
 PWD : પન્બ્લક વકટ સ દડપાટટમોન્ટ
Q, R
 QMG : ક્વાટટર્‌માસ્ટર્‌જનરલ
 QR : ક્વીક દરસ્પાોન્સ
 RAF : રો પ્રપડ્‌આોક્શન્‌િાોસટ
 RAM :્‌્‌્‌રો િમ્‌આોક્સોસ્‌મોમરી
 RBI : ઈન્ડિયન્‌દરિવટ્‌બેંક
 RCC : રીઈન્ાોસટ કાેંદિટ્‌સસમોન્ટ
 RDF : રો પીડ ડો વલાોપમોન્ટ િાોસટ
 RDS : રો દડયાો્‌ડો ટા્‌સતવિસ
20
 RDSS : રો દડયાો્‌ડીટરમીનોિન સોટોલાઈટ સતવિસ
 RLO : રો સસડો ન્ટ લાયસન્સ આાોદિસર
 RLV : રીયુિોબલ્‌લાોન્દચ્‌વ્હીકલ
 RPM : દરવાોલ્યુિન્‌પર પ્રમલનટ
 RPO : દરિુટમોન્ટ પ્રાોસોસ આાઉટ સાોસસિંગ
 RRB : દરજનલ રુરલ બેંક
 RRPI : રુરલ દરટોલ પ્રાઈિ ઈિો ક્સ
 RSS : રાષ્ટ્રીય્‌સ્વયાંસોવક્‌સાંઘ
 RTGS : દરયલ્‌ટાઈમ્‌ગ્રાોસ્‌સોટલમોન્ટ્‌સસસ્ટમ
S
 SAARC :્‌્‌્‌સાઉથ આોલિયન આોસાોસસયોિન િાોર રીિનલ કાોઆાોપરો િન
 SAFTA : સાઉથ આોલિયા ફ્રી ટ્રોડ આોદરયા
 SAIL : સ્ટીલ્‌આાોથાોદરટી્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા્‌લલપ્રમટોડ
 SPTA :્‌્‌્‌સાકટ ્‌પ્રોિરન્ન્દિયલ્‌ટ્રોદડિંગ્‌આોગ્રીમોન્ટ
 SARS :્‌્‌્‌સોવરો ્‌આોક્યુટ્‌રો ચ્ચસ્પરો ટરી્‌સસન્દ્ાોમ
 SATNAV : સોટોલાઇટ્‌નોતવગોિન્‌(પહો લ)
 SC : સસક્યુદરટી કાઉક્તન્સલ
 SCI : લિપ્રપિંગ્‌કાોપાોરોિન્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા
 SCO : િાાંઘાઈ્‌કાોઆાોપરો િન્‌આાોગોનાઈિો િન
 SCOP :્‌્‌્‌જાહો ર્‌સાહસાો્‌પર્‌સ્ટોન્ડિિંગ્‌કાોન્રન્સ
 SDO : સબ-દડતવિનલ્‌આાોદિસર
 SDR : સ્પોલિયલ ્ાોઇાંગ રાઈટ્‌સ
 SEBI :્‌્‌્‌સસક્યાોદરટીિ્‌આોિ્‌આોક્સચોન્દજ્‌બાોડટ્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા
 SFC : સસક્યુદરટી આોિ ફ્યુચરસ કપ્રમિન
 SGPC : લિરાોમણી્‌ગુરુદ્વારા્‌પ્રબાંધક્‌સપ્રમતત
 SIDBI : સ્માોલ્‌ઈિરીિ્‌ડો વલપમોન્ટ્‌બેંક્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા
 SIT : સ્પોલિયલ ઈન્દવોક્કસ્ટગોટીંગ ટીમ
 SITE :્‌્‌્‌સોટોલાઇટ્‌ઈન્દટ્રક્શનલ ટોલલતવિન આોક્સપોદરમોન્ટ
 SLR : સ્ટોયુટરી લલક્તક્વડ રો લિયાો
 SMS : ્‌સબ્િાઇબર્‌મોનોજમોન્ટ્‌સસસ્ટમ
 SOS : સોવ્‌આવર્‌સાોલ્સ્‌
 SPG : સ્પોલિયલ્‌પ્રાોટોક્શન્‌ગ્રુપ
 SPV : સાૈર્‌િાોટાો્‌વાોલ્ટોઇક
 SRE : સાઈટ દરયાબીલીટી આેંનજીલનયરીંગ
 SRV : સબમરીન્‌રો સ્ક્યુ્‌વોસલ
 SSN : સાોલિયલ સસક્યુદરટી નાંબર
 STARS :્‌્‌્‌સોટોલાઇટ્‌ટ્રોદકિં ગ્‌આનો્‌રો ન્ન્દજાં ગ્‌સ્ટોિન
 START : રોટીજીક આામસટ રીડક્શન ટ્રીટી
 STT : સસક્યાોદરટીિ્‌ટ્રાન્ઝો ક્શન્‌ટોક્સ
 SWAN :્‌્‌્‌સ્ટોટ વાઈડ આોદરયા નોટવકટ
 SWIFT : સાોસાયટી િાોર વલ્ડટ વાઈડ ઈન્ટર બોન્ક િાયનાનસીયલ ટોલલકાોમ્યુલનકો િન

21
 T
 TA : ટ્રાવોલલિંગ આોલાઉન્સ
 TAAI : ટ્રાવોલ્‌આોજન્ટસ્‌આોસાોસસઆોિન્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા
 TACDE : ટ્રોક્ટીક્સ આોિ્‌આોર્‌કાોમ્બોટ્‌ડો વલપમોન્ટ્‌આોસ્ટાન્બ્લસમોન્ટ
 TADA : ટોરદરસ્ટ આોિ દડસરસપ્ટવ આોચ્ચક્ટવીટીસ
 TAPS : તારાપુર્‌આોટાોપ્રમક્‌પાવર્‌સ્ટોિન
 T.B :્‌્‌્‌ટ્યુબરક્યુલાોસસસ
 TDC : ટાોપ ડો ટ સોન્ટર
 TDS : ટોક્સ ડીડક્ટોડ આોટ સાોસટ
 TDSAT : ટોલલકાોમ્‌દડસ્યુટ્‌સોટલમોન્ટ્‌આોપોલોટ્‌દટ્રબ્યુનલ
 TERLS : થુમ્બા્‌ઇક્વોટાોદરયલ્‌રાોકોટ્‌લાોન્ન્દચાંગ્‌સ્ટોિન
 TIFR : ટાટા્‌ઇન્સ્ટિટ્યૂટ્‌આાોિ્‌િાં ડામોન્ટલ્‌દરસચટ
 TIN : ટોક્સ ઈન્રમોિન્‌નોટવકટ
 TINXSYS : ટોક્સ્‌ઇન્ાોમોિન્‌આોક્સચોન્દજ્‌સસસ્ટમ
 TISCO : ટાટા્‌આાયનટ્‌આોિ્‌સ્ટીલ્‌કાં પની
 TMC : ટોરોન્‌મોપ્રપિંગ્‌કો મોરા
 TMO : ટોલલગ્રાદિક્‌મની્‌આાોડટર
 TNT : ટ્રાઇ-નાઇટ્રાો-ટાોલ્યુઆોન્‌
 TPP : ટ્રાાંસ પોસસદિક પાટટનરલિપ
 TRAI : ટોલલકાોમ્‌રો ગ્યુલોટરી્‌આાોથાોદરટી્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા
 TRIMs : ટ્રોડ દરલોટોડ ઈન્દવોસ્ટમોન્ટ મોિસટ
 TRIPS : ટ્રોડ દરલોટોડ આોક્સપોક્ટસ આાોિ ઈન્ટલોક્ટયુલ પ્રાોપટી રાઈટ્‌સ
 TRP : ટોલલતવિન્‌રો દટિંગ્‌પાોઈન્ટસ;્‌
 TRYSEM : ટ્રોનીંગ આાોિ રુરલ યુથ િાોર સોલ્ફ આોમ્પલાોયમોન્ટ
 TTE : ટ્રાવોલલિંગ્‌દટદકટ્‌આોક્ટિામીનર
 TTF : ટ્રાવોલલિંગ્‌ટાસ્ક્‌િાોસટ
U
 UAE : સાંયુક્ત્‌આારબ્‌આમીરાત
 UAV : માનવરદહત્‌આોદરયલ્‌વ્હીકલ
 UF :્‌્‌્‌યુનાઇટોડ્‌ફ્રન્ટ
 UFO : આન આાઈડો ન્ટીિાઈડ ફલાઈાં ગ આાોબ્જક્ટ ો
 UGC :્‌્‌્‌યુલનવસસિટી્‌ગ્રાન્ટ્‌કપ્રમિન
 ULFA :્‌્‌્‌યુનાઈટોડ્‌લલબરો િન્‌ફ્રન્ટ્‌આાોિ્‌આાસામ
 UN :્‌્‌્‌યુનાઈટોડ નોિન
 UNCTAD : યુનાઈટોડ નોિન્સ કાોન્રન્સ આાોન ટ્રોડ ડો વલાોપમોન્ટ
 UNDP : યુનાઈટોડ નોિન ડો વલાોપમોન્ટ પ્રાોગ્રામ
 UNEF :્‌્‌્‌યુનાઇટોડ્‌નોિન્સ્‌ઇમરજન્સી્‌િાોસટ
 UNEP : યુનાઈટોડ નોિન આોન્દવાયરમોન્ટ પ્રાોગ્રામ
 UNESCO :્‌્‌્‌યુનાઈટોડ નોિન્સ આોજ્યુકોિનલ સાઈક્કન્ટદિક આોિ કલ્ચરલ આાોગોનાઈિો િન
 UNFPO : યુનાઈટોડ્‌નોિન્સ્‌િાં ડ્‌િાોર્‌પાોયુલોિન્‌આોચ્ચક્ટતવટીિ
 UNHCR : યુનાઈટોડ નોિન્સ હાઈકપ્રમિન િાોર રો દિયુજીસ
 UNHRC : યુનાઈટોડ નોિન્સ હ્યુમન રાઈટ્‌સ કપ્રમિન
22
 UNI :્‌્‌્‌યુનાઈટોડ્‌ન્યૂિ્‌આાોિ્‌ઈન્ડિયા
 UNICEF :્‌્‌્‌યુનાઇટોડ્‌નોિન્સ્‌ઇન્ટરનોિનલ્‌ચચલ્્ન્સ્‌(ઇમરજન્સી)્‌િાં ડ
 UNIDO : સાંયુક્ત્‌રાષ્ટ્ર્‌આાૈદ્યાોચગક્‌તવકાસ્‌સાંગઠન
 UNRRA : યુનાઈટોડ્‌નોિન્સ્‌દરલીિ્‌આોિ્‌દરહો સબલલટોિન્‌આોડપ્રમલનરોિન
 UNTAC :્‌્‌્‌યુનાઈટોડ્‌નોિન્સ્‌ટ્રાન્ન્ઝિનલ્‌આાોથાોદરટી્‌ઈન કાં બાોદડયા
 UPA :્‌્‌્‌યુનાઈટોડ પ્રાોગ્રોસસવ આલાઈન્સ
 UPSC :્‌્‌્‌યુલનયન્‌પન્બ્લક્‌સતવિસ્‌કપ્રમિન
 UPTN : યુલનવસટલ્‌પસટનલ્‌ટોલલિાોન્‌નાંબર
 USA :્‌્‌્‌યુનાઈટોડ્‌સ્ટોટસ્‌આાૉિ્‌આમોદરકા
 USIS : યુનાઇટોડ્‌સ્ટોટસ્‌ઇન્રમોિન સતવિસ
V
 VAT : વોલ્યુ આોડોડ ટોક્સ
 VC : વાઇસ્‌ચાન્સોલર;્‌વાઇસ્‌કાઉન્સોલ;્‌તવક્ટાોદરયા્‌િાોસ;્‌વીર્‌ચિ
 VDIS : વાોલન્ટરી ડીસ્કલાોિર આાોિ ઈન્કમ સ્કીમ
 VHRR : વોરી હાઈ રીિાોલ્યુિન રો દડયાોમીટર
 VIP : વોરી ઈમ્પાોટોડ પસટન
 VLSI : વોરી લાજટ સ્કો લ ઈન્ટીગોરોિન
 VOIP : વાૉઇસ્‌આાોવર્‌ઇન્ટરનોટ્‌પ્રાોટાોકાોલ
 VPN : વયુટઆલ્‌પ્રાઇવોટ્‌નોટવકટ
 VPP : વોલ્યુ પોઆોબલ પાોસ્ટ
 VRS : વાોલન્ટરી રીટાયરમોન્ટ સ્કીમ
 VSAT : વોરી સ્માોલ આપાચટર ટપ્રમિનલ

W
 WADA :્‌્‌્‌વલ્ડટ ્‌આોન્ટી્‌ડાોપ્રપિંગ્‌આોજન્સી
 WAP : વાયરલોસ્‌આોચ્ચપ્લકો િન્‌પ્રાોટાોકાોલ
 WAVE : વયુટઆલ્‌આોન્ટરપ્રાઇિ્‌માટો્‌વાયરલોસ્‌આૉક્સોસ
 WDF : વોસ્ટલોિ્‌ડો વલપમોન્ટ્‌િાોસટ
 WEF : વલ્ડટ ્‌ઇકાોનાોપ્રમક્‌િાોરમ
 WFP : વલ્ડટ ્‌િૂડ્‌પ્રાોગ્રામ
 WFTU : વલ્ડટ ્‌િો ડરો િન્‌આાોિ્‌ટ્રોડ્‌યુલનયન્સ
 WGIG : વકીંગ ગ્રુપ આાોન ઈન્ટરનોટ ગવટનન્સ
 WIPO : વલ્ડટ ્‌ઈન્ટોલોક્ટયુઆલ્‌પ્રાોપટી્‌આાોગોનાઈિો િન
 WLL : વાયરલોસ લાોકલ ગ્રુપ
 WMD : વોપન્સ આાોિ માસ દડરક્શન
 WR : વોસ્ટનટ રો લ્વો
 WTO : વલ્ડટ ્‌ટ્રોડ્‌આાોગોનાઈિો િન્‌(આગાઉ્‌GATT તરીકો ્‌આાોળખાતુાં્‌હતુાં);્‌તવશ્વ્‌પ્રવાસન્‌સાંિા્‌પણ
X,Y,Z
 XML : આોક્સ્ટોક્તન્સબલ્‌માકટ આપ્‌લેંગ્વોજ
 YMCA : યાંગ્‌મોન્સ્‌દિલિયન્‌આોસાોસસઆોિન
 YWCA : યાંગ્‌તવમોન્સ્‌દિલિયન્‌આોસાોસસઆોિન

23
 વવવવધ રમતાો શરૂઆાત કરનાર દો શ

રમત શરૂઆાત કરનાર દો શ

ચોસ ભારત
િૂટબાોલ ઈાં ગ્લોિ
દિકો ટ ઈાં ગ્લોિ
લાોન ટોલનસ ઈાં ગ્લોિ ( આાધુલનક તવકાસ)
ટોબલ ટોલનસ ઈાં ગ્લોિ
બોડપ્રમન્ટન ઈાં ગ્લોિ ( આાધુલનક બોડપ્રમિંન્ટનનાો તવકાસ
વાોલીબાોલ આમોદરકા
બાસ્કો ટબાોલ આમોદરકા (િાોધ: જોમ્સન ચ્ચસ્મથ 1891માાં
ગાોલ્ફ સ્કાોટલોિ (આાધુલનક ગાોલ્ફની િરૂઆાત)
બોિબાોલ આમોદરકા (તવકાસ)
િાોસ-કન્દટ્રી્‌સ્કીઇાં ગ ્‌નાોવો
સુમાો જાપાન
કો બર્‌ટાોસ સ્કાોટલોિ
મુઆાય્‌થાઈ થાઈલોિ
બાોસાબાોલ,્‌ સ્પોન
આાોરોલલયન્‌રૂલ્સ્‌િૂટબાોલ ્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌્‌આાોરોલલયા
ગાોસ્ત્રા માલ્ટા
સદિિં ગ હવાઈ

રાષ્ટ્રાોની રાષ્ટ્રીય રમત

દો શ રમત દો શ રમત
ભારત હાોકી ફ્રાાંસ િૂટબાોલ
િાલિલ િૂટબાોલ ઈટાલી િૂટબાોલ
રલિયા િૂટબાોલ, ચોસ સ્પોન બુલ િાઈટ
યુ.આોસ.આો. બોિબાોલ આાોરોલલયા દિકો ટ
સ્કાોટલોિ રગ્બી, િૂટબાોલ આાજોન્ટીના િૂટબાોલ
કો નોડા દિકો ટ, આાઈસ હાોકી મલોલિયા બોડપ્રમન્ટન
પાદકસ્તાન હાોકી ઉસગ્વો િૂટબાોલ
ઈાં ગ્લોિ દિકો ટ ચીન ટોબલ ટોલનસ
ભૂટાન આાચટરી દસક્ષણ આાદફ્રકા દિકો ટ
જાપાન જૂડાો ઈિાોનોલિયા બોડપ્રમન્ટન

24