Professional Documents
Culture Documents
Book
Book
Γεώργιος Κ. Σιάρδος
ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ
[2] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ. ΣΙΑΡΔΟΣ
ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ
2η ΕΚΔΟΣΗ
ΒΕΛΤΙΩΜΕΝΗ & ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΗ
[4] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Εκδόσεις Σαΐτα
Αθανασίου Διάκου 42, 652 01, Καβάλα
Τ.: 2510 831856
Κ.: 6977 070729
e-mail: info@saitapublications.gr
website: www.saitapublications.gr
για βελτίωση θα μου ήταν χρήσιμα και θα βοηθούσαν στην άρση των αδυναμιών του
παρόντος έργου κατά την επόμενη έκδοση.
Επιθυμώ να εκφράσω τις ευχαριστίες μου σε όλους όσοι συνετέλεσαν με
οποιονδήποτε τρόπο στην αρτιότερη έκδοση του παρόντος, με ιδιαίτερη αναφορά
στις Εκδόσεις Σαΐτα.
Εξυπακούεται ότι για σφάλματα, παραλείψεις και ατέλειες μόνος υπεύθυνος είναι
ο συγγραφέας.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος
[12] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [13]
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΜΟΝΟΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ..............................................................................15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΠΑΡΑΓΩΓΙΣH.....................................................................................................................41
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΠΟΛΥΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ............................................................................. 107
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΜΕΡΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΣΗ................................................................................................... 123
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
ΔΙΑΦΟΡΙΣΗ...................................................................................................................... 171
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ................................................................................................................. 193
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ
ΑΛΓΕΒΡΑ ΜΗΤΡΩΝ........................................................................................................ 207
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ
ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ................................................................................................... 249
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
ΓΡΑΜΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ............................................................................. 275
ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΩΝ................................................................................ 307
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ............................................................................................................. 311
[14] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [15]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΜΟΝΟΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ
z 1
α) y=x2+3x-2, όπου x=1+z , β) y=1-x2 , όπου x= και
2z 1
1 x2
γ) y= , όπου x=z(z-1).
1 x2
Λύση
α) y=x2+3x-2 y=(1+z)2+3(1+z) -2 y=1+z2+2z+3+3z-2 και
y=z2+5z+2
z 1 2 z2 2z 1
β) y=1-x2 y=1- ( ) y 1 2 και
2z 1 4z 4z 1
3z 2 6 z
y=
4 z2 4z 1
1 x2 1 z 2 ( z 1) 2 1 z 4 2z3 z 2
γ) y= y y
1 x2 1 z 2 ( z 1) 2 1 z 4 2z 3 z 2
Λύση
Λύση
Λύση
Η y έχει τιμή (y=8) για x=2 (σημείο Μ). Όπως διαπιστώνεται από το σχήμα, η
μεταβλητή y έχει θετικές τιμές για το διάστημα 0 < x <4.
Λύση
Το ζεύγος των τιμών που ικανοποιούν τις δύο συναρτήσεις είναι x=3, y=4 (σημείο
Μ).
Λύση
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [21]
Οι κοινές λύσεις των δύο συναρτήσεων είναι x1=4, y1=3 (σημείο M) και x2= -0,6, y2= -
20 (σημείο Ν).
10. Να απεικονιστούν γραφικά οι συναρτήσεις 5x-13y=2 , 2x+y=7 και x-2y=1, στο ίδιο
σύστημα ορθογώνιων συντεταγμένων. Τι παρατηρείτε στο σχήμα που προκύπτει;
Λύση
Οι τρεις ευθείες διέρχονται από το ίδιο σημείο (σημείο Α). Οι εξισώσεις των ευθειών
είναι γνωστές ως «συμβιβαστές εξισώσεις».
Λύσεις
Άσκηση 8
y 10 2 x
2x 6
y
3
2x 6
10 2 x 30 6 x 2 x 6 8 x 24
3
x=3 και y=10-2 3 y=4.
Άσκηση 9
xy 12
Θέτουμε την τιμή του y στην α΄ εξίσωση του συστήματος και
y 5 x 17
έχουμε x(5x-17)=12 5x2-17x-12=0, εξίσωση η οποία έχει λύσεις τις x1=4 και x2= -
0,6. Τις τιμές αυτές θέτοντας στη β΄ εξίσωση του συστήματος βρίσκουμε τις
αντίστοιχες τιμές του y, δηλαδή y1=3 και y2= -20.
[22] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Άσκηση 10
5 x 13 y 2
2 x y 7 Επιλύοντας τη β΄ εξίσωση ως προς y, έχουμε:
x 2 y 1
2x+y=7 y=7-2x. Θέτοντας την τιμή αυτή στην α΄ εξίσωση έχουμε 5x-13(7-2x)=2
5x-91+26x=2 31x=93 x=3 και y=7-2x
y=7-2 3 y=1. Οι τιμές x=3 και y=1 επαληθεύουν και την τρίτη εξίσωση του
συστήματος.
Λύση
qD 100 4 p 2
α) Στην κατάσταση ισορροπίας θα είναι qD qS
qS 4 2 p 2
100- 4p2 =4+2p2 6p2= 96 p2= 16 η οποία έχει λύσεις τις p1=4 και p2= -4
(απορρίπτεται ως αρνητική). Θέτοντας την τιμή p=4 στην α΄ εξίσωση του συστήματος
βρίσκουμε qD=qS=36.
qD 15 10 p
β) Στην κατάσταση ισορροπίας θα είναι
qS 5 p 2
qD = qS 15 10 p 5 p 2 5 p 2 10 p 15 0
p2 2p 3 0
η οποία έχει λύσεις τις p1=1 και p2= -3 (απορρίπτεται ως αρνητική). Θέτοντας την
τιμή p1=1 στην α΄ ή τη β΄ εξίσωση του συστήματος βρίσκουμε qD = qS =5.
qD 100 p 2
γ) q 10 5 p Στην κατάσταση ισορροπίας θα είναι qD = qS 100- p =10+5p
2
S
p +5p-90=0 η οποία έχει λύσεις τις p1=7,31 και p2= -12,31 (απορρίπτεται ως
2
Λύση
0 0 - 60
1 60 60 70
2 130 65 50
3 180 60 20
[24] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
4 200 50 0
5 200 40 -20
6 180 30 -40
7 140 20 -60
8 80 10
1
14. Εάν η συνάρτηση παραγωγής προϊόντος είναι q=6L- L2 (όπου L=μονάδες του
2
συντελεστή εργασία), να απεικονιστούν γραφικά οι καμπύλες ολικού, μέσου και
οριακού προϊόντος και να προσδιοριστεί από το σχήμα η ποσότητα της εργασίας στην
οποία μηδενίζεται το οριακό προϊόν. Τι παρατηρείτε για την αντίστοιχη παραγόμενη
ποσότητα του προϊόντος;
Λύση
Σε ποσότητα 6 μονάδων εργασίας το οριακό προϊόν μηδενίζεται (σημείο Μ). Στην
ποσότητα αυτή η ολική παραγόμενη ποσότητα του προϊόντος είναι η μέγιστη και ίση
με 18 μονάδες (σημείο Ν).
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [25]
15. Εάν γεωργική επιχείρηση έχει συνάρτηση παραγωγής προϊόντος της την
q=50L0,4K0,6 (όπου L=μονάδες του συντελεστή εργασία και Κ=μονάδες του συντελεστή
κεφάλαιο) και παράγει σταθερή ποσότητα του προϊόντος ίση με 200 μονάδες, να
προσδιοριστεί η συνάρτηση ισοπαραγωγής η οποία εκφράζει τη σχέση των
συντελεστών παραγωγής εργασίας και κεφαλαίου και να απεικονιστεί γραφικά.
Ποια θα είναι η ποσότητα της χρησιμοποιούμενης εργασίας, όταν χρησιμοποιηθούν 9
μονάδες κεφαλαίου για την παραγωγή των 200 μονάδων του προϊόντος και ποια
όταν η επιχείρηση μετακινηθεί στην παραγωγή των 250 μονάδων του προϊόντος;
Λύση
q 50 L0, 4 K 0, 6 200 50 L0, 4 K 0,6 L0, 4 K 0,6 4
4 32
L0, 4 0, 6 L .
K K3
32
Για Κ=9 θα είναι L 1,185 (σημείο Μ).
93
q 50 L0, 4 K 0,6 250 50 L0, 4 K 0,6 L0, 4 K 0, 6 5
5 55,9
L0, 4 0, 6 L .
K K3
55,9
Για Κ=9 θα είναι L 2, 07 (σημείο Ν).
93
[26] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
5 y 22 5y2
y1 200 75 200 2 5 y 22 500
4 4
2
y 2 100 y 2 10 (ί ύ
ύ).
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [27]
17. Εάν, για την παραγωγή ορισμένης ποσότητας προϊόντος, γεωργική επιχείρηση
χρησιμοποιεί τους συντελεστές εργασίας και εδάφους με τις ακόλουθες αναλογίες:
Μονάδες εργασίας: 1 2 3 4 5 6 7 8
Μονάδες εδάφους : 20 12 8 6 4 5 9 14
Να υπολογιστεί η οριακή σχέση τεχνικής υποκατάστασης του εδάφους για καθεμία
επιπλέον μονάδα χρησιμοποιούμενης εργασίας και να χαραχτεί η καμπύλη αυτής.
Λύση
1 20 -8
2 12 -4
3 8 -2
4 6 -2
5 4 1
6 5 4
7 9 5
8 14
Λύση
VC
AVC VC q AVC q(q 2 20q 100)
q
q 3 20q 2 100q.
FC=30.
Επομένως, FC+VC=C=30+q3-20q2+100q. Το κόστος γίνεται μέγιστο (C1=178,15) στο
σημείο Μ και ελάχιστο (C2=30) στο σημείο Ν. Στα σημεία αυτά το παραγόμενο προϊόν
είναι, αντίστοιχα, q1=3,33 και q2=10 μονάδες.
1 2
19. Επιχείρηση έχει συνάρτηση παραγωγής q 6 L L (όπου L= μονάδες
2
εργασίας). Αν η τιμή ανά μονάδα εργασίας είναι 300 χρηματικές μονάδες, να
υπολογιστεί το μέσο μεταβλητό κόστος με τη χρησιμοποίηση 8 μονάδων εργασίας.
Λύση
Με τη χρησιμοποίηση 8 μονάδων εργασίας, θα είναι:
L2 82
q 6L 6 8 16 και
2 2
VC 2400
VC pz z 300 8 2400. Επομένως, AVC 150 χρηματικές μονάδες.
q 16
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [29]
Λύση
1 26 26,00 21
2 47 23,50 43
3 90 30,00 77
4 167 41,75 123
5 290 58,00 181
6 471 78,50
Το οριακό κόσρος (MC) της 5ης μονάδας του παραγόμενου προϊόντος είναι 181
μονάδες.
Λύση
C 2q 3 q 2 10q 15 15 FC 15
AC 2q 2 q 10 . AFC .
q q q q q
3 2
VC 2q q 10q
AVC 2q 2 q 10. Το μέσο μεταβλητό κόστος γίνεται
q q
ελάχιστο (AVC=9,875) σε ποσότητα προϊόντος q=0,25 μονάδες (σημείο Μ).
Λύση
α) C FC VC FC pz z 21 5 3 36
β) VC p z z 5 3 15
C 36
γ) AC 6
q 6
VC 15
δ) AVC 2,5
q 6
FC 21
ε) AFC 3, 5
q 6
C pz z 5 (4 3) 5
στ) MC 1, 25.
q q (10 6) 4
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [31]
23. Μια μονοπωλιακή επιχείρηση έχει συνάρτηση κόστους παραγωγής προϊόντος της
την C=20+10q+q2, η δε εξίσωση ζήτησης για το προϊόν είναι 3q=60-p. Να υπολογιστεί
το κέρδος της επιχείρησης από την παραγωγή και πώληση 10 μονάδων του
προϊόντος.
Λύση
3q 60 p p 60 3q και
R pq (60 3q) q 60q 3q 2 .
Επομένως,
R C (60q 3q 2 ) (20 10q q 2 )
60q 3q 2 20 10q q 2 50q 4q 2 20.
Για παραγωγή και πώληση 10 μονάδων του προϊόντος, το κέρδος θα είναι:
50 10 4 10 2 20 500 400 20 80 χρηματικές μονάδες.
24.Εάν η τιμή ανά μονάδα, παραγόμενου από την επιχείρηση της άσκησης 23,
προϊόντος είναι σταθερή στην αγορά και ίση με 6 χρηματικές μονάδες, να
υπολογιστούν τα έσοδα που επιτυγχάνει η επιχείρηση με την πώληση των μονάδων
του προϊόντος που παράγονται, με τη χρησιμοποίηση 2 μονάδων του συντελεστή
εργασία.
Λύση
L2 22
q 6L 62 10. Επομένως,
2 2
R p q 6 10 60 χρηματικές μονάδες.
120 p 2
25. Αν η εξίσωση ζήτησης αγαθού βραχυχρονίως είναι q , να
8
απεικονιστούν γραφικά οι γραμμές ολικών και μέσων εσόδων και να προσδιοριστεί
η ποσότητα του πωλούμενου αγαθού στην οποία πραγματοποιούνται τα περισσότερα
έσοδα. Ποια είναι η τιμή πώλησης του αγαθού στην ποσότητα αυτή και ποιο το ύψος
των εσόδων που επιτυγχάνονται;
Λύση
120 p 2
q 8q 120 p 2 p 2 120 8q p 120 8q 2 30 2q .
8
Επομένως, R p q 2q 30 2q και
R
AR p = 2 30 2q. Τα περισσότερα έσοδα (R=63,2), πραγματοποιούνται σε
q
[32] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
60 3 p
26. Αν η εξίσωση ζήτησης προϊόντος είναι q , να υπολογιστούν τα οριακά
8
έσοδα της επιχείρησης η οποία παράγει το προϊόν αυτό, όταν η παραγωγή αυξηθεί
από 5 σε 6 μονάδες.
Λύση
60 3 p
q 8q 60 3 p 3 p 60 8q
8
60 8q 8
p 20 q . Επομένως,
3 3
8 8
R pq (20 q ) q 20q q 2 .
3 3
8
Για q=5 θα είναι R 20 5 52 33,33
3
8
Για q=6 θα είναι R 20 6 62 24, 00
3
Επομένως, τα οριακά έσοδα της 6ης μονάδας του προϊόντος θα είναι:
MR 24, 00 33, 33 9, 33.
27. Μια επιχείρηση που παράγει δύο προϊόντα Α και Β, αντιμετωπίζει συναρτήσεις
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [33]
ζήτησης αυτών q1=80-0,6p1 και q2=30-p2 , αντιστοίχως. Εάν το κόστος παραγωγής του
κάθε προϊόντος δίνεται, αντίστοιχα, από τις συναρτήσεις C1=20+12q1+ 3q12 και
q 22
C2=30+5q2+ , να υπολογιστεί το συνολικό κέρδος που πραγματοποιεί η επιχείρηση
4
από την παραγωγή και πώληση 5 μονάδων του Α και 20 μονάδων του Β προϊόντος.
Λύση
Προϊόν Α
q1 80 0, 6 p1 0, 6 p1 80 q1 και
80 q1
p1 . Επομένως,
0, 6
80 q1 80q1 q12
R1 p1q1 ( ) q1 και
0, 6 0, 6
80q1 q12
1 R1 C1 ( ) (20 12q1 3q12 )
0, 6
80q1 q1 12 7, 2q1 1,8q12 72,8q1 2,8q12 12
2
= .
0,6 0, 6
Για πώληση 5 μονάδων του Α προϊόντος, θα είναι:
72,8 5 2,8 52 12 364 70 12
1 470.
0, 6 0, 6
Προϊόν Β
q2 30 p2 p2 30 q2 . Επομένως,
R2 p2 q2 (30 q2 ) q2 30q2 q22 και
2 q22
2 R2 C 2 (30q2 q ) (30 5q 2 )
2
4
2
q
= 300q 2 q 22 30 5q 2 2
4
120 q2 4q2 120 20 q2 q22 100 q2 5q22 120
2
. Για πώληση 20 μονάδων του Β
4 4
προϊόντος, θα είναι:
100 20 5 20 2 120
2 30 ( ί ).
4
Συμπερασματικά, το συνολικό κέρδος που πραγματοποιεί η επιχείρηση είναι
1 2 470 30 440 χρηματικές μονάδες.
28. Εάν η ικανοποίηση που αποκτά ένας καταναλωτής από την κατανάλωση δύο
100 x 2
αγαθών Α και Β δίνεται από τη συνάρτηση x1 (όπου x1 και x2 είναι οι
x2
ποσότητες των αγαθών Α και Β αντιστοίχως), οι δε τιμές, ανά μονάδα των αγαθών
[34] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
Η συνάρτηση καταναλωτικής δυνατότητας είναι:
p1 x1 p2 x2 C
100 x2
6 x1 20 x2 500, μαζί δε με τη συνάρτηση σχετικής χρησιμότητας x1 ,
x2
δημιουργούν σύστημα το οποίο επιλύεται ως: Εκκινώντας από την τελευταία
εξίσωση έχουμε:
x1 x 2 100 x 2 x1 x 2 x 2 100
100
x 2 ( x1 1) 100 x 2
x1 1
την οποία θέτοντας στην πρώτη εξίσωση έχουμε
100
6 x1 20 ( ) 500
x1 1
6 x1 ( x1 1) 2000 500( x1 1) 6 x12 6 x1
2000 500 x1 500 6 x12 494 x1 1500 0.
Mε την επίλυση της εξίσωσης αυτής βρίσκουμε τιμές x1΄ 79,18 και x1΄΄ 3,16.
Θέτοντας τις τιμές x1΄ και x1΄΄ στη δεύτερη εξίσωση, βρίσκουμε τις αντίστοιχες τιμές
της x2, δηλαδή x2΄ 1, 25 και x2΄΄ 24,04. Συνεπώς, θα αγοραστούν 79,28 μονάδες
του αγαθού Α και 1,25 μονάδες του αγαθού Β (σημείο Μ) ή 3,16 μονάδες του Α και
24,04 μονάδες του Β (σημείο Ν).
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [35]
Λύση
U 50 x 0,8 U1 50 310,8 779, 94 και U 2 50 32 0,8 800. Επομένως, η οριακή
χρησιμότητα της 32ης μονάδας του αγαθού είναι:
MU U 2 U1 800 779,94 20 μονάδες χρησιμότητας.
30. Ο χάρτης αδιαφορίας καταναλωτή για δύο αγαθά Α και Β εκφράζεται από τη
20 x1 5
συνάρτηση c (c=σταθερά). Να χαραχτούν οι καμπύλες αδιαφορίας
x2 2
για τιμές του c = 2, 3, 4, 5 και 6 μονάδες.
Λύση
Λύση
Στην κατάσταση ισορροπίας θα είναι
[36] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
q D q S 3(20 p ) 5 2 p 60 3 p 5 2 p 5 p 55 p 11 .
Επομένως, qD qS =27 (σημείο Μ). Για qD=15 θα είναι pD=15 (σημείο Λ) και για qS=15
θα είναι pS=5 (σημείο Ν).
32. Οι τιμές ανά μονάδα των αγαθών Α και Β είναι p1 και p2 αντιστοίχως. Εάν η
ζήτηση των αγαθών αυτών δίνεται, αντίστοιχα, από τις εξισώσεις
q1D 5 6 p1 5 p 2 και q 2D 8 13 p1 7 p 2 και η προσφερόμενη ποσότητα από τις
εξισώσεις q1S 6 4 p1 2 p 2 και q2S 17 10 p1 9 p 2 , να υπολογιστεί το ζεύγος
των τιμών p1 και p2 που εξισώνουν τη ζήτηση και την προσφορά των δύο αγαθών.
Λύση
Στην κατάσταση ισορροπίας των δύο συστημάτων θα έχουμε:
q1D q1S και q2D q2S . Δηλαδή,
5 6 p1 5 p2 6 4 p1 2 p2 10 p1 7 p2 1
8 13 p1 7 p2 17 10 p1 9 p2 23 p1 16 p2 9
Με την επίλυση του συστήματος των δύο εξισώσεων, βρίσκουμε p1=79 και p2=113,
τιμές οι οποίες, πράγματι, εξισώνουν τη ζήτηση και την προσφορά των αγαθών A και
B.
33. Εάν οι εξισώσεις ζήτησης και προσφοράς αγαθού είναι, αντίστοιχα, qD=60-2ρ+Υ
(όπου p=τιμή του αγαθού και Υ=εισόδημα του καταναλωτή) και qS=3p+5, να
προσδιοριστούν γραφικά η τιμή και η ποσότητα ισορροπίας του αγαθού, όταν Υ=20
και όταν Υ=50 χρηματικές μονάδες.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [37]
Λύση
Στην κατάσταση ισορροπίας θα είναι: Για Υ=20, p1=15 και q1=50 (σημείο Μ1). Για Υ=50,
p2=21 και q2=68 (σημείο Μ2).
Λύση
Πριν από την επιβολή του φόρου
qD1 qS1 , δηλαδή
35 p1 10 2 p1 3 p1 45 p1 15 και
qD1 qS1 20.
Μετά την επιβολή του φόρου (t=3)
qD2 qS2 , δηλαδή 35 p2 10 2( p2 t )
Όπως διαπιστώνεται από το σχήμα, η επιβολή του φόρου t=3 μετατοπίζει τη γραμμή
προσφοράς από τη θέση qS1 στη θέση qS2 , έτσι που η τιμή p1=15 (σημείο ισορροπίας
Α) αυξάνεται στην p2=17 (σημείο ισορροπίας B). Το ποσόν του φόρου αντιστοιχεί στο
τμήμα ΒΓ. Μέρος του τμήματος αυτού και συγκεκριμένα το τμήμα ΒΔ αντιστοιχεί
στη διαφορά p2 – p1 η οποία θα καλυφθεί από τους καταναλωτές, ενώ το υπόλοιπο
τμήμα ΓΔ θα βαρύνει τους παραγωγούς του αγαθού.
[38] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
Με την επιβολή του φόρου t1=0,5 ανά μονάδα προσφερόμενου αγαθού Α και t2=0,2
ανά μονάδα προσφερόμενου αγαθού Β, τα συστήματα εξισώσεων ζήτησης και
προσφοράς για τα δύο αγαθά γίνονται:
q1D 5 6 p1 5 p2
και
q1S 6 4( p1 0,5) 2( p2 0, 2)
q2D 8 13 p1 7 p2
q2S 17 10( p1 0,5) 9( p2 0, 2)
Στην κατάσταση ισορροπίας των δύο συστημάτων θα έχουμε: q1D q1S , δηλαδή
5 6 p1 5 p2 6 4( p1 0,5) 2( p2 0, 2)
5 6 p1 5 p 2 6 4 p1 2 2 p 2 0,4
10 p1 7 p 2 0,6
q2D q2S , δηλαδή
8 13 p1 7 p2 17 10( p1 0,5) 9( p2 0, 2)
8 13 p1 7 p 2 17 10 p1 5 9 p 2 1,8
23 p1 16 p 2 12,2.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [39]
Οι τιμές p1 και p2 οι οποίες εξισώνουν τη ζήτηση και την προσφορά των αγαθών Α
10 p1 7 p2 0, 6
και Β προκύπτουν ως λύσεις του συστήματος των εξισώσεων
23 p1 16 p2 12, 2
Πραγματικά, με την επίλυση του συστήματος βρίσκουμε p1=75,8 και p2=108,2.
Εάν επιβληθεί ο φόρος t2=0,2 μόνο επί του αγαθού Β, τα συστήματα των εξισώσεων
λαμβάνουν τις ακόλουθες μορφές:
q1D 5 6 p1 5 p2
και
q1S 6 4 p1 2( p2 0, 2)
q2D 8 12 p1 7 p2
q2S 17 10 p1 9( p2 0, 2)
Στην κατάσταση ισορροπίας των δύο συστημάτων θα έχουμε:
5 6 p1 5 p2 6 4 p1 2( p2 0, 2)
8 13 p1 7 p2 17 10 p1 9( p2 0, 2)
5 6 p1 5 p2 6 4 p1 2 p2 0, 4 10 p1 7 p2 1, 4
. Το σύστημα αυτό έχει
8 13 p1 7 p2 17 10 p1 9 p2 1,8 23 p1 16 p2 7, 2
λύσεις τις p1=72,8 και p2=104,2. Οι τιμές αυτές, συγκρινόμενες με τις αντίστοιχες
p1=79 και p2=113 (άσκηση 32), πριν από την επιβολή του φόρου, διαπιστώνεται ότι
είναι μικρότερες. Εάν επιβληθεί ο φόρος t1=0,5 μόνο επί του αγαθού Α, τα συστήματα
των εξισώσεων γίνονται:
q1D 5 6 p1 5 p2 q2D 8 13 p1 7 p2
και
q1S 6 4( p1 0,5) 2 p2 q2S 17 10( p1 0,5) 9 p2 .
Στην κατάσταση ισορροπίας των δύο συστημάτων θα έχουμε:
5 6 p1 5 p2 6 4( p1 0,5) 2 p2
8 13 p1 7 p2 17 10( p1 0,5) 9 p2
5 6 p1 5 p2 6 4 p1 2 2 p2 10 p1 7 p2 1
. Το σύστημα αυτό έχει
8 13 p1 7 p2 17 10 p1 5 9 p2 23 p1 16 p2 14
λύσεις τις p1=82 και p2=117. Όπως διαπιστώνεται σε αυτή την περίπτωση, η επιβολή
του φόρου μόνο επί του αγαθού Α αύξησε τις τιμές και των δύο αγαθών.
36. Εάν οι συναρτήσεις αποταμίευσης και επένδυσης είναι, αντίστοιχα, S=0,4Υ-50 και
Ι=500 (όπου Υ=εθνικό εισόδημα) και η ισορροπία επέρχεται όταν S=I, να υπολογιστεί
αλγεβρικώς και γραφικώς το επίπεδο ισορροπίας του εισοδήματος. Ποια είναι η
επίδραση επί του εθνικού εισοδήματος της αύξησης κατά 30 ή της μείωσης κατά 20
χρηματικές μονάδες της δαπάνης επένδυσης και ποια η αριθμητική τιμή του
πολλαπλασιαστή; Να επαληθευτούν τα ευρήματα και σχηματικά.
[40] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
S I 0, 4Y 50 500 0, 4Y 550 Y 1375. Εάν Ι=530 (δηλαδή ΔΙ=+30), θα
είναι 0,4Υ-50=530 0,4Y=580 Υ=1450 (δηλ. ΔΙ= = -20) θα είναι 0,4Υ-50=480
1450 1375 75
0,4Υ=530 Υ=1325 (δηλ. ΔΥ= -50) και 2, 5.
530 500 30
Λύση
C bY
. Αντικαθιστώντας την καταναλωτική δαπάνη (C) της α΄ εξίσωσης στη β΄
Y CI
εξίσωση (εξίσωση εισοδήματος) έχουμε:
Υ= α+bY+I Υ- bY=α+Ι Υ(1-b)=α+Ι
1 b
10 300
Y Y 3100. Επομένως, C=α+bY
1 0, 9
C 10 0, 9 3100 C 2800 και
1 1 1
10.
1 MPC 1 0,9 0,1
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [41]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΠΑΡΑΓΩΓΙΣH
1. Να προσδιοριστούν οι εξισώσεις των ευθειών γραμμών που διέρχονται από το
σημείο (3, 5): α) με κλίση 2, β) με κλίση -3 και γ) όταν η γωνία με τον άξονα x είναι
60 .
Λύση
y y y1 y5
α) 2 y 5 2( x 3)
x x x1 x3
y 5 2 x 6 y 1 2 x
y y y1 y 5
β) 3 y 5 3( x 3)
x x x1 x3
y 5 3 x 9 y 14 3 x
y
γ) Επειδή (όπου ω=γωνία που σχηματίζεται από τη γραμμή της εξίσωσης
x
και τον άξονα x), θα είναι:
y y1 y 5
60 0 3 y 5 3( x 3)
x x1 x 3
y 5 x 3 3 3 y 53 3 x 3
y 0,196 1,732 x
Λύση
2x
2x 3 y 6 0 3 y 6 2 x y 2 . Επομένως,
3
y 2 3y
b1 ή 2 x 3 y 6 x 3 . Επομένως,
x 3 2
x 3
b2 . Από την εξίσωση 2 x 3 y 6 0, για y=0, βρίσκουμε x= -3 και για x=0
y 2
βρίσκουμε y=2. Δηλαδή, οι συντεταγμένες των σημείων τομής της ευθείας γραμμής
με τους άξονες x και y είναι, αντίστοιχα, (-3,0) και (0,2).
3. Εάν το σημείο (4, 14) είναι σημείο της καμπύλης y=3x2-6x-10, να υπολογιστεί η
κλίση της καμπύλης όταν η τιμή της μεταβλητής x αυξηθεί από 4 σε 6 μονάδες.
[42] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
y 3x 2 6 x 10 y 3 6 2 6 6 10 62. Επομένως,
y y2 y1 62 14 48
24.
x x2 x1 64 2
1
θ) y , ι) y (5 2 x )( x 2 1) ,
x x 1
ια) y (5 x 3 2 x 3)(6 x 2 2)(3x 7) ,
x3 2 x3 2
ιβ) y , ιγ) y ( ) ,
x4 x5
( x 2)( x 3 5 x 2 6) 5
ιδ) y ,
( x 4) 3
1
ιε) y , ιστ) y ( x 7 3 x 5 x) 3 ,
( x 2)( x 4)
ιζ) y 20( x 2 4 x 5) 3 ,ιη) y ln( 5 x 2 2 x 6) ,
ιθ) y ln(5 x 2 ) 3 , κ) y ln( x 3)( x 2 4 x 5) ,
1 x2
κα) y ln , κβ) y 3 6 x 5 , κγ) y= e 2 x 5 x 6 .
2
2
1 x
Λύση
dy 3 35 1 3 25 3 3
α) dx 5 x 5 x 2 5 2
5x 5 5 x
dy 4 43 1 4 13 4 3
β) x x x
dx 3 3 3
dy 120
γ) 15( 8) x 81 120 x 9 9
dx x
dy 10
δ) 10 x 3 3
dx x
dy
ε) 100 x11 100 x 0 100
dx
1 3
dy 1 1 1
στ)
2 2
2( x 5) ( x 5)
dx 2 ( x 5)3
dy
ζ) 15 x 4 24 x 2
dx
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [43]
dy
η) 6ax5 5abx 4 8a 2bx 3
dx
dy d
θ) ( x x 1) 2 ( x x 1
dx dx
1 1
d 2
( x ( x 1) 2
dx 1
2
( x x 1) 2 x x 1( x x 1)
1
=
2( x x 1 ( x 1) x
dy d d
ι) (5 2 x) ( x 2 1) ( x 2 1) (5 2 x)
dx dx dx
(5 2 x ) 2 x ( x 2 1)(2) 10 x 4 x 2 2 x 2 2 6 x 2 10 x 2
ια) Για την παραγώγιση της συνάρτησης, προσφεύγουμε στη χρησιμοποίηση τύπου
που προκύπτει από την παραγώγιση της συνάρτησης γενικής μορφής y=uvw (όπου u,
v και w είναι συναρτήσεις της x).
Για την παραγώγιση της συνάρτησης y=uvw σκεφτόμαστε ως εξής: Έστω ότι το y
αυξάνεται κατά την ελάχιστη ποσότητα Δy, ως αποτέλεσμα της αύξησης των u, v και
w, αντιστοίχως. Επομένως, η συνάρτηση θα γίνει:
y+Δy=(u+Δu)(v+Dv)(w+Δw)=uvw+wΔuΔv+vwΔu+uwΔv+uvΔw+ΔuΔvΔw+vΔuΔw+uΔvΔ
w. Αλλά, επειδή y=uvw, θα έχουμε:
y wuv vwu uwv uvw uvw vuw uvw.
Εάν τα μέλη της ισότητας αυτής διαιρεθούν δια Δx, αποκτούμε:
y uv u v w uvw uw vw
w vw uw uv v u .
x x x x x x x x
Επειδή Δu, Δv, Δw και Δx είναι πολύ μικρές ποσότητες, πολλαπλασιαζόμενες
μεταξύ τους γίνονται ακόμη μικρότερες, που ακόμη και αν διαιρεθούν με το Δx
θεωρούνται αμελητέες. Έτσι, η παραπάνω ισότητα γίνεται:
y u v w
vw uw uv . Επειδή δε x 0 θα είναι:
x x x x
dy du dv dw
vw uw uv και η οποία είναι η τελική μορφή της παραγώγου της
dx dx dx dx
συνάρτησης γενικής μορφής y = uvw.
Επομένως, για τη λύση της άσκησης
y (5 x3 2 x 3)(6 x 2 2)(3x 7) , προσφεύγουμε στον παραπάνω τύπο
θεωρώντας ότι u 5 x 3 2 x 3 , v 6 x 2 2 και w 3x 7 . Έτσι,
dy d
(6 x 2 2)(3 x 7) (5 x3 2 x 3) (5 x 3 2 x 3)(3 x 7)
dx dx
d
(6 x 2 2) (5 x 3 2 x 3)(6 x 2 2)
dx
[44] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
d
(3 x 7)(6 x 2 2)(3 x 7) (15 x 2 2) (5 x 3 2 x 3)
dx
(3x 7)(12 x ) (5 x 3 2 x 3)(6 x 2 2) 3
= 540 x 5 1050 x 4 264 x 3 624 x 2 228 x 46.
d d
( x 4) ( x3 2) ( x3 2) ( x 4)
dy dx dx
ιβ) dx
2
( x 4)
( x 4) 3 x 2 ( x3 2) 3x 3 12 x 2 x 3 2 2( x3 6 x 2 1)
( x 4) 2 ( x 4) 2 ( x 4) 2
d d
( x 5) 2 ( x 3) 2 ( x 3) 2 ( x 5) 2
dy
ιγ) dx
4
dx
dx ( x 5)
( x 5)2 2( x 3) ( x 3)2 2( x 5) 2( x 5)( x 3) 2( x 3) 2
=
( x 5) 4 ( x 5)3
2( x 3)( x 5 x 3) 16( x 3)
= 3
.
( x 5) ( x 5) 3
d
) ( x 4)3 ( x 2)( x3 5 x 2 6)5
dx
d
( x 2)( x 3 5 x 2 6)5 ( x 4)3
dy dx
dx ( x 4) 6
d d
( x 4)3 ( x 2) ( x 3 5 x 2 6)5 ( x3 5 x 2 6) 5 ( x 2)
dx dx
= 6
( x 4)
d
( x 2)( x3 5 x 2 6) 5 ( x 4) 3
- 6
dx
( x 4)
( x 4)3 ( x 2) 5( x 3 5 x 2 6) 4 (3 x 2 10 x) ( x3 5 x 2 6)5
=
( x 4)6
( x 2)( x3 5 x 2 6)5 3( x 4) 2
( x 4)6
2 3 2
5( x 4)( x 2)(3x 2 10 x )
4
( x 4) ( x 5 x 6) 3 2 3 2
( x 4)( x 5 x 6) 3( x 2)( x 5 x 6)
( x 4)6
( x3 5 x 2 6)4 (13 x 4 80 x3 30 x 2 388 x 60)
= .
( x 4) 4
dy d d
ιε) ( x 2) 1 ( x 4) 1 ( x 4) 1 ( x 2) 1
dx dx dx
= ( x 2) ( x 4) ( x 4) ( x 2)2
1 2 1
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [45]
1 1 ( x 2) ( x 4)
= 2
2
( x 2)( x 4) ( x 4)( x 2) ( x 2) 2 ( x 4) 2
2( x 1)
= .
( x 2) 2 ( x 4) 2
dy d
ιστ) 3( x 7 3 x5 x) 2 ( x 7 3x 5 x)
dx dx
= 3( x 3x x) (7 x 15 x 4 1).
7 5 2 6
dy d 2
ιζ) 60( x 2 4 x 5) 2 ( x 4 x 5) 60( x 2 4 x 5) 2 (2 x 4).
dx dx
dy 10 x 2
ιη) .
dx 5 x 2 2 x 6
dy 3(5 x 2 ) 2 2 x 6x
ιθ) 2 3
.
dx (5 x ) 5 x2
dy d d 1 2x 4
κ) ln( x 3) ln( x 2 4 x 5) 2 .
dx dx dx x 3 x 4x 5
dy d d 2x (1 x 2 )2 (2 x )
κα) 2
ln(1 x ) ln(1 x ) 2 1
dx dx dx 1 x2 (1 x 2 )1
2x 2x
= .
1 x 1 x2
2
dy
κβ) 36 x 5 6 ln 3 6,5917 36 x5.
dx
dy
κγ)
2
(4 x 5) e 2 x 5 x 6 .
dx
a
1
x2
, ζ) y e ( x , η) y x ( 2 x , θ) y a e ,
2
2 2 x 2 ) 2 3
x)
y e( x x 2)
5
x2 ex
ι) y e x , ια) y e e .
Λύση
1 dy d d
α) y 2 x ln y x ln 2 ln 2 x x ln 2
y dx dx dx
1 dy dy dy
ln 2 y ln 2 2 x ln 2.
y dx dx dx
1
b 2 b
β) ya x 2 y (a 2 x 2 ) 2
a a
1 1
dy 1 b b
( 2 x ) ( a 2 x 2 ) 2 x ( a 2 x 2 ) 2 .
dx 2 a
γ) y 253x
3 3
6
ln y ln(253 x 6 ) ln y (3x 3 6) ln 25
[46] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
1 dy d d
(3 x3 6) ln 25 ln 25 (3 x3 6)
y dx dx dx
1 dy dy
(3 x3 6) 0 ln 25 9 x 2 y (9 x 2 ln 25)
y dx dx
dy
253 x 6 9 x 2 ln 25 .
3
dx
x 2 1 1 dy d d 2
δ) y x e ln y e x 1 ln x
2 2
e x 1 ln x ln x e x 1
y dx dx dx
1 dy 2 1 2 1 dy 2 1
e x 1 ln x 2 xe x 1 e x 1 ( 2 x ln x)
y dx x y dx x
dy 1 dy x 2 1 1
x e e x 1 ( 2 x ln x ) .
2 2
ye x 1 ( 2 x ln x )
dx x dx x
1 dy dy dy
ε) y e x ln y x 2 ln e ln y x 2
2 2
2x 2 xy 2 xe x .
y dx dx dx
1 1 1
στ) y e( x
2
x 2) 2
ln y ( x 2 x 2) 2 ln e ln y ( x 2 x 2) 2
1
1 dy 1 2
( x x 2) 2 (2 x 1)
y dx 2
1
dy 1
y ( x 2 x 2) 2 (2 x 1)
dx 2
1 1
dy 1 ( x x 2) 2 ( x x 2) 2 (2 x 1)
2 2
e .
dx 2
ζ) y e( x x ) ln y ( x 2 x 2 ) ln e ln y ( x 2 x 2 )2
2 2 2
1 dy dy
2( x 2 x 2 )(2 x 2 x 3 ) 2 y ( x 2 x 2 )(2 x 2 x 3 )
y dx dx
dy 2 2 2
2e( x x ) ( x 2 x 2 )(2 x 2 x 3 )
dx
dy 2 2 2
4e( x x ) ( x 2 x 2 )( x x 3 ).
dx
(2 x 3 x ) 1 dy d
η) y x ln y (2 x 3 x ) ln x (2 x 3 x) ln x
y dx dx
d 1 dy 1
ln x (2 x3 x) (2 x 3 x) ln x(6 x 2 1)
dx y dx x
dy
y (2 x 2 1) ln x(6 x 2 1)
dx
dy 3
x (2 x x ) (2 x 2 1) ln x(6 x 2 1) .
dx
ex
2 2 1 dy 2 d d 2
θ) y a ln y e x ln a ex ln a ln a e x
y dx dx dx
1 dy 2 dy 2 dy x 2 2
2 xe x ln a y 2 xe x ln a a e 2 xe x ln a.
y dx dx dx
x2
ι) y e x ln y x x ln e ln y x x . Θέτω z=lny και έχω
2 2
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [47]
2 1 dz d d
z x x ln z x 2 ln x x 2 ln x ln x x 2
z dx dx dx
1 dz 1 1 dz
x 2 2 x ln x x 2 x ln x. Επειδή όμως
z dx x z dx
dz 1 dy
dz θα έχουμε
dy y y
dy
1 dz 1 y
x 2 x ln x x 2 x ln x
z dx ln y dx
1 1 dy
x 2 x ln x
ln y y dx
dy dy x2 2
y ln y ( x 2 x ln x ) e x x x ( x 2 x ln x ).
dx dx
5
ex x5 x5
ια) y ee ln y ee ln e ln y ee . Θέτω z=lny και έχω
x5 5 5
z ln y z ee ln z e x ln e ln x e x .
Θέτω w ln z
1 dw
5 x 4 . Επειδή,
5
w e x ln w x5 ln e ln w x5
w dx
dz 1 dw 1 dy
όμως, θα είναι dw . Επομένως,
dy y dz z yz
dy
5
1 yz dy dy ex x5 5
5 x4 yzw5 x 4 ee e e e x 5 x 4 .
w dx dx dx
6. Εάν η τιμή της μεταβλητής x αυξηθεί από 4 σε 7 μονάδες στη συνάρτηση y=x3+2x2-
15x+4 , να υπολογιστεί η ελαστικότητα του τόξου μεταξύ των αντίστοιχων σημείων
και να συγκριθεί αυτή με το μέσο όρο των ελαστικοτήτων στα σημεία αυτά.
Λύση
Από τη συνάρτηση y x3 2 x 2 15 x 4 , για x1=4 και x2=7, υπολογίζουμε ,
αντίστοιχα, τιμές y1=40 και y2=340. Επομένως, η ελαστικότητα τόξου μεταξύ των
σημείων (4, 40) και (7, 340) είναι:
y y x x 340 40 4 7
n 2 1 1 2 2,895. Η ελαστικότητα τόξου μπορεί να
x2 x1 y1 y2 7 4 40 340
υπολογιστεί ως ο μέσος όρος των στιγμικών ελαστικοτήτων των ακραίων σημείων
του τόξου. Η στιγμική ελαστικότητα σε αυτά (όπως και σε οποιοδήποτε σημείο του
τόξου) είναι:
dy x x
n (3 x 2 4 x 15) Έτσι, το σημείο (4, 40) είναι:
dx y y.
4
n1 (3 42 4 4 15) 4,9 και στο σημείο (7, 340) είναι
40
[48] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
7
n2 (3 7 2 4 7 15) 3, 294. Επομένως, η ελαστικότητα τόξου μεταξύ των
340
σημείων (4,40) και (7, 340) είναι
n n 4,9 3, 294
n 1 2 4, 097 , η οποία, όπως διαπιστώνεται, διαφέρει της τιμής
2 2
2,895 που υπολογίστηκε προηγουμένως.
δ) y a e ,
x 2
3 1
ε) y z , στ) y e , ζ) y ae , η) y z ,
2
z 4 k t ex
( x 1 ) 3
θ) y a a ,
a
ι) y e x , ια) y ax k , ιβ) y .
2
2 x
xk
Λύση
3x 2 1 dy ( x 3 1)6 x (3 x 2 1)3 x 2
α) y
x3 1 dx ( x 3 1)2
3 2
dy 3 x 2( x 1) x(3x 1) dy 3 x(2 x 3 2 3x 3 x )
dx ( x 3 1) 2 dx ( x 3 1)2
dy 3x( x3 2 x )
. Άρα,
dx ( x 3 1)2
dy x 3x ( x 3 2 x ) x
n n
dx y ( x 3 1) 2 3x 2 1
x3 1
3x ( x 3 2 x ) x( x3 1) 3 x 2 ( x3 2 x)
n n .
(3 x 2 1)( x 3 1) 2 (3 x 2 1)( x3 1)
dy
β) y ( x 2 1)( x3 2) 4 3( x 2 1) 2 x ( x 3 2) 4
dx
dy
4( x 3 2) 5 3 x 2 ( x 2 1) 3 6 x( x 2 1) 2 ( x 3 2) 4
dx
12 x 2 ( x 2 1)3 ( x3 2) 5 6 x ( x 2 1)( x3 2) 5 ( x3 2) 2 x( x 2 1)
6 x( x 2 1) 2 ( x 3 2) 5 ( x3 2 2 x 3 2 x)
6 x( x 2 1) 2 ( x 3 2) 5 ( x3 2 x 2).
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [49]
dy x x
Επομένως, n 6 x( x 2 1) 2 ( x 3 2) 5 ( x 3 2 x 2)
dx y y
x
n 6 x( x 2 1)( x 3 2) 5 ( x 3 2 x 2)
( x 1) ( x 3 2) 4
2 3
6 x 2 ( x 3 2 x 2)
n .
( x 3 2)( x 2 1)2
γ) y ae x ln y ln a ln e x ln y ln e ln y x
1 dy dy dy
y ae x . Επομένως,
y dx dx dx
dy x x
n ae x x n x.
dx y ae
1 1 1
ex
2 1 dy
x2 d 2 1 dy
) y a ln y e ln a ln a e x
y dx dx y dx
1
1 12 x 2 1 12 x 2 1 12 x 2
1 1 1
dy dy ex
2
ln a x e x ln a x e a ln a x e .
2 dx 2 dx 2
1
1 1 2 x 1
1 1
1
Άρα, n a
2
ex 2
ln a x 2 e x 1 ln ax 2 e x .
2 x2 2
ae
1 1
dy 3 z 4 14 1
3 3
dy 4 3
z z z 4 ln z z 4 z z ln z z 4 . Άρα,
dz 4 dx 4
3
3 4 1 1 1
3
z 3 z4
n ( z z z 4 ln z z 4 ) 3 n z z 4 ln z 3
4 4 4 4
zz zz
3 3
3 3 3
3 z4 3 ( z4 )
n ln z z 4 3 n ln z z 4 z 4 .
4 4 4
zz
στ) y ekw ln y ln(ekw ) ln y kw ln e ln y kw
1 dy dy dy
k yk e kw k . Άρα,
y dw dw dw
w
n ekw k n kw.
ekw
ζ) y ae t ln y ln a ln e t ln y ln a t ln e
1 dy dy
ln y ln a t x. Άρα,
y dt dt
dy t t
n n y n t.
dt y y
[50] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
1 1 1
2 2
ex ex 2
) y z ln y ln( z ) ln y e x ln z
1 dy 1 12 x 2 1
1 1
dy 1 2
x e ln z y ( ln zx 2 e x ). ΄ ,
y dx 2 dx 2
1 1 1 1
dy x 1 2 x 1 2
n n y ( ln zx 2 e x ) n ( ln zx 2 e x ) x
dx y 2 y 2
1 1
1 2
n ln zx 2 e x .
2
( x 1)3
θ) y a a ln y ( x 1) 3 ln a a ln y ( x 1) 3 a ln a
1 dy dy
3( x 1) 4 a ln a 3a ln a y ( x 1) 4 .
y dx dx
Επομένως,
dy x x
n 3a ln a y ( x 1) 4 n 3a ln a x ( x 1) 4 .
dx y y
1 dy dy
ι) y (2 x 2) .
2
y ex 2 x
ln y ln(e x 2 x
) ln y 2 x 2 2x 2
y dx dx
Επομένως,
dy x x
n n y (2 x 2) n 2 x ( x 1).
dx y y
dy
ια) y ax k kax k 1. Επομένως,
dx
dy x x x kax k
n kax k 1 n kax k 1 k n n k.
dx y y ax ax k
a dy ka
ιβ) y k k 1 . Επομένως,
x dx x
dy x ka x ka x x k 1 ka
n n ( k 1 ) n ( k 1 ) n n k .
dx y x y x a a x k 1
xk
Λύση
α) y=5x+8. Για x=3 θα είναι y=23. Επομένως,
dy x 3
n 5 0, 652.
dx y 23
dy x x 15 x5 15 35
n 15 x 4 5.
dx y y y 729
γ) y 2 x3 6 x 2 4 x 5. Για x=3 θα είναι y=17. Επομένως,
dy x x 3
n (6 x 2 12 x 4) (6 32 12 3 4) 3,882.
dx y y 17
δ) y xe x . Για x=3 θα είναι y=60,256. Επομένως,
dy x x 3
n e x ( x 1) 2, 718283 (3 1) 4.
dx y y 60, 256
dy x x
(ή n e x ( x 1) x x 1 3 1 4).
dx y xe
Λύση
Για p=10, η συνάρτηση q 100 2 p 0, 3 p 2 δίνει q=50. Επομένως, η στιγμική
ελαστικότητα ζήτησης στο σημείο (10, 50) είναι:
dq p p 10
nD p ( 2 0, 6 p) (2 0, 6 10) 1, 6 (ζήτηση ελαστική). Για τιμές
dp q q 50
p1=5 και p2=8 οι ζητούμενες ποσότητες θα είναι, αντίστοιχα, q1=82,5 και q2=64,8.
Επομένως, η ελαστικότητα τόξου μεταξύ των σημείων (5, 82,5) και (8, 64,8) είναι:
q q1 p1 p2 64,8 82, 5 58
nD 2 0, 52 (ζήτηση ανελαστική).
p
p2 p1 q1 q2 85 82, 5 64, 8
1
10.Εάν η εξίσωση ζήτησης αγαθού είναι η p ( 2 q ) (όπου (0 q 2) ), να
3
υπολογιστεί η εξίσωση της ελαστικότητας ζήτησης του αγαθού ως προς την τιμή
αυτού.
Λύση
1
p (2 q ) 3 p 3 2 q q 2 p 3 . Επομένως,
dq p p 3 p3 3 p3
nD p 3 p 2 .
dp q q q 2 p3
μονάδες αυτού. Ποια είναι η ελαστικότητα ζήτησης του προϊόντος στην τιμή των 50
χρηματικών μονάδων;
Λύση
q p 600 500 50
nD p 2 (ζήτηση ελαστική).
p q 45 50 500
k
12. Αγαθό έχει συνάρτηση ζήτησης την p . Να υπολογιστεί η ελαστικότητα
q
ζήτησης για οποιαδήποτε τιμή του k.
Λύση
k k dq p k p k k
p q . Επομένως, nD p 1 .
q p dp q p 2 q pq k
Η ελαστικότητα ζήτησης του αγαθού για οποιαδήποτε τιμή του k είναι σταθερή και
ίση με την αρνητική μονάδα.
Λύση
Από τη συνάρτηση q 10 2 p 0,5 p 0,02 , για p1=2 και p2=5, οι προσφερόμενες
ποσότητες του αγαθού θα είναι, αντίστοιχα, q1 13,842 και q2 15, 505 . Επομένως,
η ελαστικότητα (τόξου) προσφοράς μεταξύ των σημείων (2, 13,842) και (5, 15,505)
είναι:
q q1 p1 p2 15, 505 13,842 25
nS 2 0,132
p2 p1 q1 q2 52 13,842 15, 505
(προσφορά ανελαστική).
Για p=10 η προσφερόμενη ποσότητα του αγαθού υπολογίζεται από τη συνάρτηση σε
q=17,372 και επομένως η στιγμική ελαστικότητα προσφοράς του αγαθού στο σημείο
(10, 17,372) είναι:
dq p p 1 0, 02 p
nS ( p 0,5 0, 02 p 0,98 ) ( 0,5 0,98 )
dp q q p p q
1 0, 02 10
( 0,5 0,98 ) 0,183 (προσφορά ανελαστική).
10 10 17,372
14. Η προσφορά ενός αγαθού δίνεται από την εξίσωση q 5 p 8 (όπου p> 8). Να
υπολογιστεί η εξίσωση της ελαστικότητας προσφοράς και να αποδειχθεί ότι η
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [53]
ελαστικότητα ελαττώνεται με την αύξηση της τιμής του αγαθού και γίνεται
μοναδιαία στην τιμή p=16.
Λύση
1
dq p 1 p 5 1 p 5p
nS 5 ( p 8) 2
dp q 2 q 2 p 8 q 2 p 8 5 p 8
5p p 1
= . Πράγματι, όπως διαπιστώνεται από τη σχέση αυτή,
10( p 8) 2( p 8) 2(1 8 )
p
όσο η τιμή p του αγαθού αυξάνεται, τόσο η ελαστικότητα nS ελαττώνεται, τείνουσα
(όταν p ) στο 0,5 και γίνεται μοναδιαία στην τιμή p=16.
Λύση
Στην κατάσταση ισορροπίας του συστήματος θα είναι qD = qS, δηλαδή
100 p 2 10 5 p p 2 5 p 90 0. Επιλύοντας την εξίσωση βρίσκουμε p=7,31 (η
αρνητική τιμή της p απορρίπτεται), στην οποία αντιστοιχεί ποσότητα qD = qS =46,56
μονάδες του αγαθού. Επομένως,
dq p p 2 p2 2 7,312
nD p 2 p 2, 295 (ζήτηση ελαστική) και
dp q q q 46, 56
dq p p 7,31
nS 5 5 0, 785 (προσφορά ανελαστική).
dp q q 46,56
Λύση
Οι ελαστικότητες ζήτησης και προσφοράς του αγαθού είναι, αντίστοιχα,
dq p dq p
nD D και nS S .
dp q D dp qS
dq dq dp
Η πρώτη, επιλυόμενη ως προς D δίνει D nD .
qD qD p
[54] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
Υπολογισμός συντελεστών ελαστικότητας ως προς την τιμή του αγαθού Χ:
18. Εάν η τιμή ενός αγαθού αυξηθεί κατά 5% και η ζήτηση μειωθεί κατά 8%, να
υπολογιστεί η ελαστικότητα ζήτησης και το ποσοστό μεταβολής των ολικών
εσόδων.
Λύση
y x
Η ελαστικότητα συνάρτησης δίνεται από τη σχέση n . Έτσι, για την
x y
q p 8
ελαστικότητα ζήτησης στη συγκεκριμένη άσκηση θα είναι n 1 (ζήτηση
p q 5
ελαστική). Τα έσοδα πριν από τις μεταβολές, θα είναι R pq και μετά τις μεταβολές
διαμορφώνονται ως R΄ p΄q΄ . Αλλά p΄ p 0, 05 p q΄ q 0, 08q. Συνεπώς,
R΄ p΄q΄
= ( p 0, 05 p )(q 0, 05q ) p (1 0, 05)(1 0, 08) q = pq (1, 05)(0, 92)
=0,966pq=0,966R. δηλαδή υπάρχει μείωση των εσόδων κατά 3,4% (0,034=1-0,966).
Λύση
Από τη συνάρτηση q 50 3Y 0,3 , για Υ1=20 και Υ2=30 οι ζητούμενες ποσότητες του
αγαθού θα είναι, αντίστοιχα, q1 57, 37 και q2 58, 33 . Επομένως, η εισοδηματική
ελαστικότητα ζήτησης (ελαστικότητα τόξου) μεταξύ των σημείων (20, 57,37) και (30,
58,33) είναι:
q q Y Y 58, 33 57, 37 20 30
nD 2 1 1 2 0, 041.
Y
Y2 Y1 q1 q2 30 20 57, 37 58, 33
Λύση
Για z=8 μονάδες εισροής, η συνάρτηση q 100 5 z 0, 5 z 2 δίνει q=108 μονάδες
προϊόντος. Επομένως, η ελαστικότητα παραγωγής θα είναι:
dq z z 8
nq (5 z ) (5 8) 0, 222 . Η παραγωγή είναι πλήρως ελαστική
dz q q 108
dq z z
(είναι, δηλαδή, ) όσο ο λόγος , δηλαδή όσο q 0. Έτσι,
dz q q
100 5 z 0, 5 z 0 0, 5( z 20)( z 10) 0, εξίσωση η οποία δίνει πραγματική
2
τιμή z = 20.
z
Η παραγωγή είναι πλήρως ανελαστική, όταν nq (5 z ) 0 , δηλαδή όταν
q
(5 z ) z 0, εξίσωση η οποία δίνει z1=0 και z2=5. Τέλος,
(5 z ) z 5z z 2
nq 1 1 1
q 100 5 z 0,5 z 2
5 z z 2 100 5 z 0, 5 z 2 1, 5 z 2 10 z 100 0, η οποία έχει λύση την z=12,152 (η
αρνητική ρίζα απορρίπτεται).
Λύση
dC1 x1 x (2ax1 b) x1 (2ax1 b) x1 2ax1 b
nC1 (2 ax1 b ) 1 .
dx1 C1 C1 ax12 bx1 ( ax1 b ) x1 ax1 b
Διαιρώντας δια x1 τους όρους του κλάσματος, έχουμε:
b
2a
2ax1 b x1 2a
2.
ax1 b b a
a
x1
1 1
dC2 x2 1 x 1 cx2 cx2
. Διαιρώντας
nC2 ( cx2 d ) 2 c 2 ( cx2 d ) 2 1
dx2 C2 2 C2 2 2
2( cx2 d )
(cx2 d )
cx2 c c
του όρους του κλάσματος δια x2, έχουμε: 0,5.
2(cx2 d ) 2c 2 d 2c
x2
Λύση
Η ελαστικότητα του αντίστοιχου μέσου μεγέθους (ΜΜ) δίνεται από τη σχέση:
d
x f ( x) f ( x)
d ( MM ) x d f ( x) x dx x2
n
dx ( MM ) dx x f ( x ) x2 f ( x)
x
d
x f ( x) f ( x)
dx .
f ( x)
Λύση
α) Έστω nR η ελαστικότητα των ολικών εσόδων και nAR η ελαστικότητα των μέσων
εσόδων. Θα είναι
d x
nR ( R ) και
dx R
d x d R x d R x2
nAR ( AR ) nAR ( ) n AR ( )
dx AR dx x R dx x R
x
dR dR
x R 2 x R
x x dR
nAR dx 2 nAR dx nAR 1. Αλλά,
x R R R dx
x dR
nR . Επομένως, n AR nR 1 nR n AR 1.
R dx
β) Έστω n1 η ελαστικότητα του ολικού κόστους και n2 η ελαστικότητα του μέσου
κόστους. Θα είναι:
dC x
nC και
dx C
d x d C x d C x2
nAC ( AC ) nAC ( ) nAC ( )
dx AC dx x C dx x C
x
dC dC
x C 2 x C
dx x dx x dC x dC
nAC 2
nAC nAC 1. Αλλά, nC .
x C C C dx C dx
Επομένως, n AC nC 1.
Q
γ) έστω AP η συνάρτηση του μέσου προϊόντος (όπου Q=f(x) η συνάρτηση
x
προϊόντος) και Μ(AP) η συνάρτηση του οριακού μέσου προϊόντος. Από τη δεύτερη
έχουμε
dQ
x Q
d d Q dx
M ( AP) ( AP) M ( AP) ( ) M ( AP) . Εάν
dx dx x x2
M ( AP ) 0, δηλαδή
dQ
x Q
dx dQ dQ dQ Q
2
0 x Q 0 x Q P P.
x dx dx dx x
γ) Ομοίως, αν Μ(ΑP)=0, θα είναι
dQ dQ Q
x Q MP AP.
dx dx x
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [59]
Λύση
Από τη συνάρτηση y1 y 22 20 y 2 50 , για y2=15 και y2=20 υπολογίζονται,
αντίστοιχα, y1=125 και y1=50. Επομένως, η ελαστικότητα μετασχηματισμού μεταξύ
των σημείων (15, 125) και (20, 50) είναι:
y y11 y21 y22 50 125 15 20
nT 12 3. Η στιγμική ελαστικότητα
y22 y 21 y11 y12 20 15 125 50
μετασχηματισμού είναι:
dy y y
nT 1 2 ( 2 y 2 20) 2 .
dy2 y1 y1
y2
Επομένως, ( 2 y 2 20) 2
1 2 y 22 20 y 2 y 22 20 y 2 50
y 20 y 2 50
2
25. Εάν η συνάρτηση η οποία συνδέει την παραγωγή δύο προϊόντων είναι η
5y2
y12 2 200 , να υπολογιστεί η οριακή σχέση και η ελαστικότητα
4
μετασχηματισμού στην παραγωγή 10 μονάδων του προϊόντος y2.
Λύση
5 y22 5y2 5 y2 1
y12 200 y12 200 2 y1 (200 2 ) 2 . Επομένως,
4 4 4
2 1
dy 1 5y 10 y2 5 y2
MRTY1 y 1 (200 2 ) 2 ( )
2
dy2 2 4 4 4 5 y22
200
4
5 10 5 10 5 y2
= 1, 44. Για y2=10, από τη συνάρτηση y12 200 2
4 5 10 2 4 8, 66 4
200
4
dy y 10
υπολογίζεται y1=8,66. Επομένως, nT 1 2 1, 44 1, 663.
dy 2 y1 8, 66
[60] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
4
q 50 L0,4 K 0,6 200 50 L0,4 K 0,6 L0,4 K 0,6 4 L0,4
K 0,6
10
4 10 4 4 32 3
L ( 0,6 ) 4 6 3 32 K 2 . Επομένως,
K
K4 K2
dL 3 32 52 48 48 48
MRTS L ό K 0,1975 και
d 2 K 5
9 5 243
3
5
2
dL K K
48 K
1,5 (Σημείωση: Η τιμή nTsb
2
nTsb 48 K 3
dK L 32 32
2
32 K K
υπολογίζεται, επίσης, αφού προηγουμένως υπολογιστεί η τιμή L για Κ=9, η οποία
είναι L=1,185. Πράγματι,
9
nTsb 0,1975 1,5).
1,185
3
32
Για Κ=16 υπολογίζεται τιμή L 32 16
2
0, 5.
163
x2 x
27. Εάν η συνάρτηση παραγωγής προϊόντος είναι y (3 ) (όπου x=μονάδες
25 12
εισροής), να υπολογιστεί το οριακό προϊόν στην τιμή x=20. Ποια είναι η παραγόμενη
ποσότητα του προϊόντος στην οποία το οριακό προϊόν γίνεται ίσο με το μέσο προϊόν;
Επαληθεύστε αυτό γραφικώς.
Λύση
dy x 2 d x x d x2 x2 1 x 2x
MP (3 (3 ( ) ( ) (3 )
dx 25 dx 12) 12) dx 25 25 12 12 25
6 x 3 x 2 3x x
(2 ). Επομένως, για x=20 έχουμε:
25 300 25 12
3 20 20 1
MP (2 ) 2, 4 0,8.
25 12 3
Η συνάρτηση του μέσου προϊόντος είναι
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [61]
y x x x 3x 2x
AP (3 ) 3 6 3 x 18 , στην τιμή δε αυτή η
x 25 12 12 12 12
παραγόμενη ποσότητα του προϊόντος είναι:
x2 x 182 18 182 18
y (3 ) (3 ) 19, 44. Πράγματι, στο σημείο Μ (18, 19,44)
25 12 25 12 25 12
έχουμε MP =AP, κατάσταση στην οποία το μέσο προϊόν μεγιστοποιείται (σημείο Ν).
2 L2
28. Η συνάρτηση του μέσου προϊόντος επιχείρησης είναι AP 10 L 30
9
(όπου L=μονάδες εργασίας). Να υπολογιστεί το οριακό προϊόν της επιχείρησης για 21
μονάδες εργασίας. Ποιο θα είναι το οριακό κόστος εάν η τιμή ανά μονάδα εργασίας
είναι 300 χρηματικές μονάδες;
Λύση
Η συνάρτηση ολικού προϊόντος της επιχείρησης είναι:
2 L2 2 L3
q L ( AP ) L ( 10 L 30) 10 L2 30 L. Επομένως,
9 9
dq 6 2
MP L 20 L 30. Για L=21, είναι
dL 9
6
MP 212 20 21 30 156 και
9
[62] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
dC pL dL p 300
MC L 1,923.
dq dq MP 156
Λύση
Από τη συνάρτηση κόστους C 2 q 3 q 2 10q 15 υπολογίζονται
dC C 15
MC 6q 2 2q 10 και AC 2q 2 q 10 . Επομένως, εξισώνοντας
dq q q
MC και AC έχουμε:
15 15
6q 2 2q 10 2q 2 q 10 4 q 2 q 0 4 q 3 q 2 15 0. Η
q q
τριτοβάθμια αυτή εξίσωση έχει μόνο μία ρίζα πραγματική και θετική, την q 1,64.
Όπως διαπιστώνεται, από το σχήμα, στο επίπεδο αυτό της παραγωγής το μέσο
κόστος είναι το ελάχιστο (σημείο Μ) και ίσο με 22,89 χρηματικές μονάδες
15 15
( AC 2q 2 q 10 ) 2 1,64 2 1, 64 10 22,89).
9 1, 64
30. Με πόσες μονάδες παραγόμενου προϊόντος το οριακό κόστος είναι ίσο με το μέσο
μεταβλητό κόστος, όταν επιχείρηση έχει συνάρτηση ολικού κόστους παραγωγής του
προϊόντος C q 3 20 q 2 200 q 10 ; δείξτε αυτό γραφικώς. Ποιο συμπέρασμα
συνάγετε;
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [63]
Λύση
Από τη συνάρτηση κόστους C q 3 20 q 2 200 q 10 υπολογίζονται
dC
MC 3q 2 40q 200 και
dq
VC q 3 20q 2 200q
AVC q 2 20q 200.
q q
Επομένως, εξισώνοντας MC και AVC έχουμε:
3q 2 40 q 200 q 2 20 q 200 2q 2 20 q 0 2 q ( q 10) 0, εξίσωση η οποία
έχει λύσεις την q1=0 και q2=10, τιμές όπου MC=AVC (σημεία Μ και Ν, αντιστοίχως).
Ακόμη, όπως διαπιστώνεται από το σχήμα, στο επίπεδο της παραγωγής q=10
μονάδων προϊόντος το μέσο μεταβλητό κόστος (AVC) είναι το ελάχιστο και ίσο με
100 χρηματικές μονάδες
( AVC q 2 20 q 200 10 2 20 10 200 100).
Λύση
p 200 p
q 25 p 200 8q . Επομένως, η συνάρτηση εσόδων θα είναι:
8 8
R pq (200 8q ) q 200 q 8q 2 και συνεπώς
[64] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
dR
MR 200 16q. Για q=8 μονάδες προϊόντος, έχουμε
dq
MR 200 16 8 72 χρηματικές μονάδες. Στην κατάσταση μηδενισμού των
οριακών εσόδων, έχουμε:
MR 200 16 q 0 16 q 200 q 12, 5 μονάδες του πωλούμενου αγαθού.
1
32. Η εξίσωση ζήτησης αγαθού είναι p (15 q ) . Να υπολογιστούν τα οριακά 3
έσοδα που πραγματοποιεί η επιχείρηση από την παραγωγή και πώληση 10 μονάδων
του αγαθού. Να διατυπωθεί η συνάρτηση οριακών εσόδων ως προς την τιμή και την
ελαστικότητα ζήτησης ( n D p ) του αγαθού.
Λύση
Τα έσοδα που πραγματοποιεί η επιχείρηση από την παραγωγή και πώληση 10
μονάδων του αγαθού είναι:
1 1 1 1 1
R pq (15 q ) 3 q (15 q ) 3 ( q 3 ) 3 (15 q ) q 3 3 (15q 3 q 4 ) 3 . Επομένως,
2
dR 1 45q 2 4q 3
MR (15q 3 q 4 ) 3 (45q 2 4q 3 )
dq 3 3 3 (15q 3 q 4 ) 2
q 2 (45 4q) 45 4q
= . Για q=10, θα είναι
3q 2 3 (15 q) 2 3 3 (15 q ) 2
45 4 10
MR 0,57. Από την εξίσωση ζήτησης
3 3 (15 10) 2
1
p (15 q) προκύπτει: p 3 15 q q 15 p 3 και
3
dq
3 p 2 . Επομένως,
dp
dq p p 3 p3 3 p3
nDp 3 p 2 και q . Συνεπώς,
dp q q q nD p
( 3 p 3 )
45 4
45 4q nD p 3(15nDp 4 p 3 )
MR και
3 3 (15 q ) 2 (15nDp 3 p 3 ) 2 3 3 (15nDp 3 p3 ) 2
33
nD2 p
15nDp 4 p 3
τελικά, MR .
3 9(5nDp p3 )2
Λύση
Τα έσοδα που πραγματοποιεί η επιχείρηση με τιμή προϊόντος p=6 χρηματικές
μονάδες, είναι:
R pq p (100 5 z 0, 5 z 2 ) 6(100 5 z 0, 5 z 2 ) 600 30 z 3 z 2 . Επομένως,
dR
MR 30 6 z. Εάν MR=0, τότε 30-6z = 0 z 5. Στην ποσότητα αυτή της
dz
εισροής θα παραχθούν
q 100 5 5 0, 5 52 112, 5 μονάδες προϊόντος.
Λύση
dC 0, 048 0, 048
MPC 0, 08 0, 6Y 0,4 0,4 0, 014. Επομένως,
dY Y 200,4
MPS 1 MPC 1 0, 014 0, 986.
Λύση
dU 3 14 15 15
MU 20 x 1 1 7,5. Από τη σχέση της οριακής χρησιμότητας
dx 4
x 4 16 4
15
MU 1 διαπιστώνεται ότι με την αύξηση της κατανάλωσης (αύξηση του x) του
x4
αγαθού επέρχεται βαθμιαία ελάττωση της οριακής χρησιμότητας αυτού.
Λύση
x22
200 8 3 5
2 x2 x2
2 2 x1 20 200 8 3 2 5 x1 90 4 3 2 5
x1 10 2 2
1
x22
x1 90 4( 5) 3 . Επομένως,
2
2
dx1 4 x22
MRS x1 ό x2 ( 5) 3 x2
dx2 3 2
4 x2 4 5
= 0,989. Για κατανάλωση 5 μονάδων του αγαθού
3 x2 2
2
3 5 2
2
3 ( 5) 3 ( 5)
2 2
x2 η συνάρτηση αδιαφορίας δίνει x1=79,62 μονάδες. Συνεπώς,
dx x 5
nSb 1 2 0, 989 0, 062.
dx2 x1 79, 62
Με κατανάλωση 9 μονάδων του αγαθού x2 , από τη συνάρτηση υπολογίζεται ότι
καταναλώνονται 75,72 μονάδες του αγαθού x1 , δηλαδή ο καταναλωτής μειώνει την
ποσότητα του x1 κατά 3,9 μονάδες προκειμένου να διατηρήσει σταθερό το επίπεδο
της ολικής χρησιμότητάς του.
2
x3
ε) y=2x (x+9), στ) y x (1 x ) , ζ) y 80 5 x 3x 2
2 3
,
3
2x
η) y 2
, θ) y x 2 e x , ι) y ln (3 x 3 x ) .
1 x
Να επαληθευτούν τα προκύπτοντα αποτελέσματα με τη χρησιμοποίηση γραφικών
απεικονίσεων.
Λύση
dy d2y
α) y 8 4 x x 2 . 4 2 x, 2. Από την εξίσωση
dx dx 2
dy
4 2 x 0 προκύπτει x=2. Για x=2 θα είναι y 8 4 2 2 2 12.
dx
d2y
Επειδή 0, η συνάρτηση έχει μέγιστο σημείο (σημείο Μ) για
dx 2
τιμές x=2 και y=12.
dy d2y
β) y x 2 6 x 10. 2 x 6, 2. Από την εξίσωση
dx dx 2
dy
2 x 6 προκύπτει x=3. Για x=3 θα είναι
dx
y 32 6 3 10 1.
d2y
Επειδή 2 0, η συνάρτηση έχει ελάχιστο σημείο (σημείο Ν) για τιμές x=3
dx 2
και y=1.
[68] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
dy d2y d3y
γ) y x 3 12 x 5. 3x 2 12, 6 x , 6. Από την εξίσωση
dx dx 2 dx 3
dy
3 x 2 12 προκύπτουν οι λύσεις x1=2 και x2= -2. Για x1=2 προκύπτει
dx
y1 2 3 12 2 5 11. Επειδή
d2y
6 x 6 2 12 0, η συνάρτηση έχει ελάχιστο σημείο (σημείο Μ) για τιμές x1,
dx 2
y1.
Για x2= -2 προκύπτει y 2 ( 2) 3 12( 2) 5 21, και
d2y
6 x 6 ( 2) 12 0 , η συνάρτηση έχει μέγιστο σημείο (σημείο Ν) για τις
dx 2
τιμές x2 , y2.
d2y
Από την εξίσωση 6 x 0 προκύπτει x=0, στο οποίο αντιστοιχεί y=5. Το σημείο
dx 2
d3y
Λ (0,5) είναι σημείο καμπής, γιατί 2 0.
dx 3
18 dy 18 d 2 y 36 d 3 y 108
δ) y 2 x . 2 2 , 2
3, 3
4 .
x dx x dx x dx x
dy 18
Από την εξίσωση 2 2 0 προκύπτουν οι λύσεις x1=3 και
dx x
18
x2=-3. Για x1=3 θα είναι y1 2 3 12. Επειδή
3
d 2 y 36 36 4
0, η συνάρτηση έχει ελάχιστο σημείο (σημείο Ν) για τις τιμές x2
dx 2 x3 33 3
, y2.
d2y d3y
Επειδή δε για οποιαδήποτε τιμή του x, οι παράγωγοι , και ανώτερες είναι
dx 2 dx3
διάφορες του μηδενός, δεν υπάρχει σημείο καμπής.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [69]
dy d2y d3y
ε) y 2 x ( x 9).
2
6 x ( x 6), 12( x 3), 12.
dx dx 2 dx3
dy
Από την εξίσωση 6 x( x 6) 0 προκύπτουν οι λύσεις x1=0 και x2= = -6. Για x1=0
dx
d2y
θα είναι y1=0. Επειδή 12( x 3) 12 3 36 0, η συνάρτηση έχει ελάχιστο
dx 2
σημείο (σημείο 0) για τις τιμές x1 , y1.
Για x2= -6 προκύπτει y 2 2( 6) 2 ( 6 9) 216. Επειδή
d2y
12( x 3) 12(6 3) 12( 3) 36 0, η συνάρτηση έχει μέγιστο σημείο
dx 2
d2y
(σημείο Μ) για τις τιμές x2 , y2. Από την εξίσωση 12( x 3) 0 προκύπτει x= -3,
dx 2
στην τιμή δε αυτή αντιστοιχεί y 2(3) 2 ( 3 9) 108. To σημείο Ν(-3, 108) είναι
d3y
σημείο καμπής, γιατί 12 0.
dx3
2
στ) y x 3 (1 x) .
dy 2 5 x d 2 y 10 x 2 d 3 y 10 x 8
3 , , .
dx 3 x dx 2 9x 3 x dx3 27 x 2 3 x
dy 2 5 x
Από την εξίσωση 0 (για x 0 ) προκύπτει η λύση x=0,4. Για x=0,4 θα
dx 3 3 x
2
είναι y 0, 4 (1 0, 4) 0,33. Επειδή
3
d2y 10 x 2 10 0, 4 2
2
2, 26 0, η συνάρτηση έχει μέγιστο σημείο
dx 9x 3 x 9 0, 4 3 0, 4
(σημείο Μ) για τις τιμές x, y. Από την εξίσωση
d2y 10 x 2
2
0 προκύπτει η λύση x= -0,2, στην τιμή δε αυτή αντιστοιχεί
dx 9x 3 x
2
y ( 0, 2) 3 1 ( 0, 2) 0, 41 είναι σημείο καμπής, γιατί
d3y 10 ( 0, 2) 8
3
9,5 0.
dx 27( 0, 2) 2 3 0, 2
[70] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
x3 dy d2y d3y
ζ) y 80 5 x 3 x 2 . x 2 6 x 5, 2( x 3), 2. Από την
3 dx dx 2 dx3
dy
εξίσωση x 2 6 x 5 0 προκύπτουν οι λύσεις x1=5 και x2=1. Για x1=5 προκύπτει
dx
53
y1 80 5 5 3 52 71, 67. Επειδή
3
d2y
2( x 3) 2(5 3) 4 0, η συνάρτηση έχει ελάχιστο σημείο (σημείο Μ) για
dx 2
13
τις τιμές x1 5, y1 71, 67. Για x2=1 προκύπτει y2 80 5 1 3 1 82,33.
2
3
Επειδή δε
d2y
2( x 3) 2(1 3) -4<0 η συνάρτηση έχει μέγιστο σημείο (σημείο Ν) για τις
dx 2
d2y
τιμές x2 , y2. Τέλος, από την εξίσωση 2( x 3) 0 προκύπτει τιμή x=3, στην
dx 2
33
οποία αντιστοιχεί τιμή της y 80 5 3 3 32 77. Το σημείο Λ (3, 77) είναι
3
3
d y
σημείο καμπής, γιατί 3 2 0.
dx
2x dy 2(1 x 2 ) d 2 y 4 x( x 2 3)
η) y . , ,
1 x 2 dx (1 x 2 ) 2 dx 2 (1 x 2 )3
d 3 y 12 x( x 1)( x 2 4 x 5)
,
dx 3 (1 x 2 ) 4
d 4 y 48 x5 180 x 4 24 x 3 528 x 2 24 x 60
.
dy 4 1 x2
dy 2(1 x 2 )
Από την εξίσωση 0 προκύπτουν οι λύσεις x1= -1 και x2=1. Για x1= -1
dx (1 x 2 ) 2
2( 1)
προκύπτει y1 1. Επειδή
1 ( 1) 2
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [71]
2
d 2 y 4 x( x 2 3) 4(1) (1) 3
3
1 0, η συνάρτηση έχει
dx 2 (1 x 2 )3 1 (1)2
ελάχιστο σημείο (σημείο Μ) για τις τιμές x1 1, y1 1.
2 1
Για x2=1 προκύπτει y2 1. Επειδή δε
1 12
d 2 y 4 x( x 2 3) d 2 y 4 x ( x 2 3)
1 0, 1 0, η συνάρτηση έχει μέγιστο
dx 2 (1 x 2 )3 dx 2 (1 x 2 ) 3
σημείο (σημείο Ν) για τις τιμές x2=1, y2=1.
d 2 y 4 x ( x 2 3)
Από την εξίσωση 0 προκύπτουν οι λύσεις
dx 2 (1 x 2 ) 3
x1 3 1,73, x2 3 1, 73 x3 0. Για x1=1,73 προκύπτει τιμή
2 1, 73
y1 0,84. Το σημείο Λ (1,73, 0,84) είναι σημείο καμπής, γιατί
1 1, 732
d3y 2 ( 1, 73)
3
0, 24 0. Για x2=-1,73 προκύπτει τιμή y1 0,84. Το σημείο Κ (-
dx 1 ( 1, 73) 2
d3y
1,73, -0,84) είναι, επίσης σημείο καμπής, γιατί 3 0,89 0.
dx
3
d y d4y
Για x3=0, όμως, προκύπτει 3 0, γι’ αυτό και πρέπει να διερευνηθεί η . Από
dx dx4
την εξίσωση
d 3 y 12 x( x 1)( x 2 4 x 5)
0 προκύπτουν οι λύσεις x1=0 και x2= -1 (οι λύσεις
dx3 (1 x 2 ) 4
x3=2+ 1 και x4 2 1 απορρίπτονται ως μιγαδικές). Για x1=0 προκύπτει y1=0.
d4y
Επειδή όμως, 60 0, συμπεραίνεται ότι το σημείο (0, 0) είναι το τρίτο
dx 4
σημείο καμπής της συνάρτησης.
Τέλος, στο x= -1 αντιστοιχεί το ελάχιστο σημείο Μ της συνάρτησης, όπως τούτο
διαπιστώθηκε προηγουμένως.
dy d2y
θ) y x 2 e x . xe x ( x 2), e x ( x 2 4 x 2),
dx dx 2
[72] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
d3y
3
e x ( x 2 6 x 6).
dx
dy
Από την εξίσωση xe x ( x 2) 0 προκύπτουν οι λύσεις x1=0 και x2= -2. Για
dx
d2y
x1=0 προκύπτει y1=0, επειδή δε 2 0, η συνάρτηση έχει ελάχιστο σημείο, το (0,
dx 2
0). Για x2= -2 προκύπτει y 2 ( 2) 2 e 2 0, 54, επειδή δε
d2y 2
2
e 2 ( 2) 2 4( 2) 2 0, η συνάρτηση έχει μέγιστο σημείο (σημείο Μ)
dx e
για τις τιμές x2= -2, y2=0,54.
Για τη διερεύνηση ύπαρξης σημείου καμπής λαμβάνουμε την
2
d y
e x ( x 2 4 x 2) 0, της οποίας οι λύσεις είναι οι x1=0, x2= -0,586 και x3= -3,414.
dx 2
Από αυτές, όπως εύκολα μπορεί να διαπιστωθεί, μόνον οι x2 και x3 καθιστούν την
d3y
0, και συνεπώς, για τις αντίστοιχες τιμές y2=0,191 και y3=0,384 η συνάρτηση
dx 3
βρίσκεται σε σημεία καμπής, τα Λ (-0,586, 0,191) και Ν (-3,414, 0,384).
dy (3x 1)(3 x 1) d 2 y 27 x 4 1
ι) y ln(3 x x).
3
, 2 2 .
dx x(3x 2 1) dx 2 x (3 x 1) 2
dy (3x 1)(3x 1)
Από την εξίσωση 0 προκύπτουν οι λύσεις x1=0,333 και x2= -
dx x(3x 2 1)
0,333. Για x1=0,333 η συνάρτηση γίνεται αρνητική και έτσι η αρχική συνάρτηση
y ln(3 x 3 x ) δεν έχει έννοια. Για x2= -0,333 προκύπτει y2 = -1,50, επειδή δε
2
d2y 27(0,333)4 1
27 0, η συνάρτηση έχει μέγιστο σημείο
dx 2 (0,333)2 3(0, 333)2 1
(σημείο Μ) για τις τιμές x2= -0,333, y2= -1,50. Τέλος, η συνάρτηση δεν παρουσιάζει
d2y 27 x 4 1
σημεία καμπής, γιατί η έχει ρίζες φανταστικές.
dx 2 x 2 (3 x 2 1) 2
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [73]
1
38. Δείξτε ότι η συνάρτηση y x έχει μία μέγιστη και μία ελάχιστη τιμή, με τη
x
δεύτερη μεγαλύτερη της πρώτης. Επαληθεύστε αυτό γραφικώς.
Λύση
1 dy x 2 1 d 2 y 2
y x . 2 , .
x dx x dx 2 x 3
dy x 2 1
Από την εξίσωση 2 0 προκύπτουν οι λύσεις x1= -1 κα x2=1. Στις τιμές
dx x
αυτές αντιστοιχούν τιμές της συνάρτησης y1= -2 και y2=2. Στα ζεύγη των τιμών (x1,
y1) και (x2, y2) διαπιστώνονται, αντίστοιχα, το μέγιστο (σημείο M) και το ελάχιστο
1 d2y 2
(σημείο Ν) της συνάρτησης. y x , γιατί 2
2 0 και
x dx ( 1)3
d2y 2
2 0.
dx 2 13
x3 2
ι) y (5 x 3 2 x 3)(6 x 2 2)(3 x 7) , ια) y ,
x4
( x 2)( x 3 5 x 2 6) 5 1
ιβ) y 3
, ιγ) y ,
( x 4) ( x 2)( x 4)
ιδ) y ( x 7 3 x 5 x ) 3 , ιε) y 20( x 2 4 x 5)3 ,
ιστ) y ln( 5 x 2 2 x 6) , ιζ) y ln( 5 x 2 ) 3 ,
[74] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
1 x2
ιη) y ln( x 3)( x 2 4 x 5) , ιθ) y ln 2
, κ) y 3 6 x 5 ,
1 x
κα) y e2 x .
2
5 x 6
Λύση
d 2 y d 3 25 6 75 6
α) 2
( x ) x 7
.
dx dx 5 25 5
25 x
d 2 y d 4 13 4 23 4
β) 2
( x ) x 2.
dx dx 3 9
9x3
d2y d 1080
γ) 2
(120 x 9 ) 1080 x 10 10 .
dx dx x
d2y d 30
δ) 2
( 10 x 3 ) 30 x 4 4 .
dx dx x
d2y d
ε) (100) 0.
dx 2 dx
3 5
d2y d 3 3
στ)
2 2
2
( x 5) ( x 5) 5
.
dx dx 2
2( x 5) 2
d2y d
ζ) 2
(15 x 4 24 x 2 ) 60 x3 48 x.
dx dx
d2y d
η) (6 x 5 5abx 4 8a 2bx 3 ) 30 ax 4 20 abx3 24 a 2 bx 2 .
dx 2 dx
d2y d
θ) 2
(6 x 2 10 x 2) 12 x 10.
dx dx
2
d y d
ι) 2
(540 x5 1050 x 4 264 x 3 624 x 2 228 x 46)
dx dx
= 2700 x 4 4200 x 3 792 x 2 1248 x 228.
d
( x 4) 2 (2 x 3 12 x 2 2)
d 2 y d 2( x 3 6 x 2 1)
ια) dx
dx 2 dx ( x 4) 2 ( x 4) 4
d
(2 x 3 12 x 2 2) ( x 4) 2
dx
( x 4) 4
( x 4)(6 x 2 24 x) (2 x 3 12 x 2 2) 2( x 4)
=
( x 4) 4
2( x 4) ( x 4)(3 x 2 12 x) (2 x 3 12 x 2 2) 2( x3 12 x 2 48 x 2)
.
( x 4) 4 ( x 4)3
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [75]
d 2 y d ( x 3 5 x 2 6) 4 (13 x 4 80 x 3 30 x 2 388 x 60
ιβ)
dx 2 dx ( x 4) 4
d
( x 4) 4 ( x 3 5 x 2 6) 4 (13 x 4 80 x 3 30 x 2 388 x 60
dx
d
( x 3 5 x 2 6)4 (13x 4 80 x3 30 x 2 388 x 60) ( x 4) 4
dx
( x 4)8
3 d
( x 5 x 2 6) 4 (13 x 4 80 x 3 30 x 2 388 x 60)
= ( x 4) 4 dx
(13 x 4 80 x3 30 x 2 388 x 60) d ( x 3 5 x 2 6) 4
dx
d
( x 3 5 x 2 6) 4 (13 x 4 80 x 3 30 x 2 388 x 60) ( x 4) 4
dx
( x 4)8
( x 4) 4 ( x 3 5 x 2 6) 4 (52 x3 240 x 2 60 x 388)
(13x 4 80 x 3 30 x 2 388 x 60) 4( x 3 5 x 2 6)3 (3 x 2 5 x)
( x3 5 x 2 6) 4 (13 x 4 80 x 3 388 x 60) 4( x 4)3
= .
( x 4)8
d2y d 2( x 1)
ιγ) 2
2 2
=
dx dx ( x 2) ( x 4)
d d
( x 2) 2 ( x 4) 2 ( 2 x 2) ( 2 x 2) ( x 2)( x 4) 2
dx dx
( x 2) 4 ( x 4) 4
2 d
( x 2) ( x 4) 2
2 2 dx
( x 2) ( x 4) ( 2) (2 x 2)
( x 4) 2 d
( x 2)
= dx =
( x 2) ( x 4) 4
4
( x 2)2 2( x 4)
( x 2) 2 ( x 4)2 (2) (2 x 2)
( x 4)2 2( x 2)
=
( x 2)4 ( x 4)4
2( x 2) 2 ( x 4) 2 4( x 1)( x 4)( x 2) 2 4( x 1)( x 2)( x 4) 2
= =
( x 2) 4 ( x 4) 4
2( x 2)( x 4) ( x 2)( x 4) 2( x 1)( x 2) 2( x 1)( x 4) 6( x 2 2 x 4)
= .
( x 2) 4 ( x 4) 4 ( x 2) 3 ( x 4)3
d2y d
ιδ) 2
3( x 7 3 x5 x) 2 (7 x 6 15 x 4 1)
dx dx
d
= 3( x 7 3 x 5 x ) 2 (7 x 6 15 x 4 1) (7 x 6 15 x 4 1)
dx
[76] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
d
3( x 7 3 x 5 x ) 2 3( x 7 3 x 5 x ) 2 (42 x 5 60 x 3 ) +
dx
(7 x 6 15 x 4 1) 6( x 7 3 x 5 x )(7 x 6 15 x 4 1)
18 x 5 ( x 6 3 x 4 1) 2 (7 x 2 10) 6 x (7 x 6 15 x 4 1) 2 ( x 6 3 x 4 1)
6 x( x 6 3x 4 1) 3 x 4 (7 x 2 10)( x 6 3 x 4 1) (7 x 6 15 x 4 1) 2 .
d2y d
ιε) 2
60( x 2 4 x 5) 2 (2 x 4)
dx dx
d d
= 60( x 2 4 x 5) 2 (2 x 4) (2 x 4) 60( x 2 4 x 5) 2
dx dx
= 60( x 2 4 x 5) 2 2 (2 x 4) 120( x 2 4 x 5)(2 x 4)
= 120( x 2 4 x 5) 2 120(2 x 4) 2 ( x 2 4 x 5)
= 120( x 2 4 x 5) x 2 4 x 5 (2 x 4) 2
d2y d 10 x 2
ιστ) 2
( 2 )
dx dx 5 x 2 x 6
d d
(5 x 2 2 x 6) (10 x 2) (10 x 2) (5 x 2 2 x 6)
= dx dx
(5 x 2 2 x 6) 2
1 ( x 2 4 x 5) 2 (2 x 4)(2 x 4)
=
( x 3) 2 ( x 2 4 x 5)2
1 2( x 2 4 x 5) (2 x 4) 2
=
( x 3)2 ( x 2 4 x 5)2
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [77]
( x 2 4 x 5) 2 2( x 2 4 x 5)( x 3) 2 ( x 3) 2 (2 x 4) 2
( x 3) 2 ( x 2 4 x 5) 2
3 x 4 4 x 3 2 x 2 76 x 79
= .
( x 3) 2 ( x 2 4 x 5) 2
d 2 y d 2x 2x d 2x d 2x
ιθ) 2
( 2
2
) ( 2
) ( )
dx dx 1 x 1 x dx 1 x dx 1 x 2
d d d d
(1 x 2 ) (2 x ) 2 x (1 x 2 ) (1 x 2 ) (2 x ) 2 x (1 x 2 )
dx dx dx dx
2 2 2 2
(1 x ) (1 x )
d2y d d
κα)
2 2 2
2
(4 x 5) e 2 x 5 x 6 (4 x 5) e 2 x 5 x 6 e 2 x 5 x 6
dx dx dx
d 2 2
(4 x 5) (4 x 5)(4 x 5) e 2 x 5 x 6 e 2 x 5 x 6 4
dx
= (4 x 5) 2 4 e 2 x
2 2
5 x 6
(16 x 2 40 x 29) e 2 x 5 x 6
.
d2y
dx 1 d 2x 2
40. Να αποδειχθεί ότι οι αλγεβρικοί τύποι και 2
dx
dy dy dy dy
( )3
dx dx
ισχύουν για τις ακόλουθες συναρτήσεις: α) y=x +3, β y=x -5,
2 2
γ) y x 1 , δ) y ( x 3) 3 .
Λύση
1
.
α) y x 3 x ( y 3) Επομένως,
2 2
1
dy dx 1 1 1 1
2 x, ( y 3) 2
dx dy 2 2 y 3 2 x2 3 3 2 x
3
d2y d 2x 1
2
1 1
2
2, 2
( y 3)
dx dy 4 4 ( y 3)3 4 ( x 2 3 3) 3
1 d 2 y / dx 2 2 2 1
= 3
. Πράγματι, 3
3
3 3.
4x ( dy / dx) (2 x ) 8x 4x
1
.
β) y x 5 x ( y 5) . Επομένως,
2 2
[78] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
1
dy dx 1 1 1 1
2 x, ( y 5) 2
dx dy 2 2 y 5 2 x 5 5 2x
2
3
d2y d 2x 1
2
1 1
2
2, 2
( y 5)
dx dy 4 4 ( y 5)3 4 ( x 2 5 5) 3
1 d 2 y / dx 2 2 2 1
= 3 . Πράγματι, 3
3
3 3.
4x ( dy / dx) (2 x ) 8x 4x
1
γ) y x 1 y ( x 1) 2 x ( y 2 1). Επομένως,
1
dy 1 1 dx
( x 1) 2 , 2 y 2 x 1,
dx 2 2 x 1 dy
3
d2y 1 1 d 2x
( x 1) 2
, 2. Πράγματι,
dx 2 4 4 ( x 1)3 dy
2
1
( x 1) 3
d 2 y / dx 2 1/ 4
3
4 2.
(dy / dx ) 1 3 1/ 8
( x 1)
2
1
δ) y ( x 3)3 x 3 y 3 x y 3. Επομένως,
3
2
dy dx 1 3 1 1 1
3( x 3) 2 , y ( x 3) 2 ,
dx dy 3 33 y 2
3 3 ( x 3) 6 3
5
d2y d 2x 2 2 2 2
2
6( x 3), 2
y 3 . Πράγματι,
dx dy 9 9 3 y5 9 3 ( x 3)15 9( x 3)5
d 2 y / dx 2 6( x 3) 6( x 3) 2
3
3
6
.
( dy / dx) 3( x 3) 2 27( x 3) 9( x 3)5
Λύση
Η συνάρτηση παραγωγής q 0, 02 z 3 z 2 z 5 μεγιστοποιείται όταν
dq d 2q
0,06 z 2 2 z 1 0 0,12 z 2 0. Πράγματι, από την εξίσωση
dz dz 2
0, 06 z 2 2 z 1 0 προκύπτει η λύση z=33,83 (η δεύτερη λύση, ως αρνητική,
απορρίπτεται γιατί δεν έχει έννοια). Για την τιμή z=33,83 είναι
d 2q
0,12 33,83 2 2, 06 0. Η παραγωγή γίνεται μέγιστη και ίση με
dz 2
q 0, 02 33,833 33,832 33,83 5 409 μονάδες.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [79]
x2 x
42. Εάν η συνάρτηση παραγωγής προϊόντος επιχείρησης είναι y (3 ) (όπου
25 12
x=μονάδες εισροής), δείξτε ότι η καμπύλη οριακού προϊόντος διέρχεται από το
σημείο στο οποίο η καμπύλη μέσου προϊόντος έχει τη μέγιστη τιμή. Επαληθεύστε
αυτό γραφικώς.
Λύση
Οι συναρτήσεις παραγωγής μέσου (AP) και οριακού προϊόντος (MP) είναι,
αντίστοιχα:
y x x x(36 x)
AP (3 ) και
x 25 12 300
d x2 x 2x x x2 1
MP ( (3 (3 ) ( )
dx 25 12) 25 12 25 12
6 x 2 x2 x 2 6 x 3x 2 3x (24 x)
. Εξισώνοντας AP και MP, έχουμε:
25 300 300 25 300 300
x(36 x) 3 x(24 x)
, εξίσωση η οποία έχει λύση x=18. Πράγματι, το μέσο προϊόν
300 300
d
γίνεται μέγιστο (σημείο Μ) όταν ( AP) 0, δηλαδή
dx
d d x(36 x ) x 1
( AP ) ( ) ( 1) (36 x) =0, εξίσωση η οποία δίνει την ίδια
dx dx 300 300 300
λύση, x=18. Για την τιμή x=18 το μέσο προϊόν γίνεται μέγιστο και ίσο με
18(36 18)
AP 1, 08 μονάδες. Το ότι το AP γίνεται μέγιστο στην τιμή x=18,
300
d2 1
επιβεβαιώνεται από την 2 ( AP ) 0.
dx 150
[80] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
q3
Το ολικό κόστος C 12q 2 225q γίνεται ελάχιστο στην ποσότητα του
5
προϊόντος η οποία μηδενίζει το οριακό κόστος (πρώτη παράγραφο του ολικού
dC 3q 2
κόστους). Έτσι, MC 24q 225 0, η οποία έχει λύσεις τις q1=15 και
dq 5
d 6 6
q2=25. Για q1=15 προκύπτει ( MC ) q 24 15 24 6 0, που υποδηλώνει
dq 5 5
ότι το κόστος μεγιστοποιείται στην τιμή q1=15 (που δεν είναι το ζητούμενο στην
d 6
άσκηση), ενώ για q2=25, όπως προκύπτει, είναι ( MC ) q 24
dq 5
6 25
24 6 0, ένδειξη ότι το κόστος γίνεται ελάχιστο με την παραγωγή 25
5
253
μονάδων του προϊόντος. Το ελάχιστο κόστος είναι C 12 25 2 225 25 1250
5
χρηματικές μονάδες (σημείο Μ).
q2
Η συνάρτηση μέσου κόστους είναι AC 12q 225, που εξισωμένη με τη
5
συνάρτηση οριακού κόστους, έχει ως
q2 3q 2
12q 225 24 q 225, εξίσωση η οποία έχει λύση q=30. Στην τιμή αυτή
5 5
της παραγωγής είναι AC=MC. Πράγματι, στην τιμή αυτή το AC γίνεται ελάχιστο,
όπως αποδεικνύεται εξισώνοντας την πρώτη παράγωγο του AC με μηδέν , ως
d 2q
( AC ) 12 0, η οποία έχει λύση την q=30. Στην τιμή q=30 είναι
dq 5
302
AC 12 30 225 45 χρηματικές μονάδες (σημείο Ν).
5
Τέλος, το οριακό κόστος γίνεται ελάχιστο στην ποσότητα του προϊόντος η οποία
μηδενίζει την παράγωγο (πρώτη) αυτού. Έτσι,
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [81]
d d 3q 2 6q
( MC ) ( 24q 225) 24 0, η οποία έχει λύση την q=20. Στο
dq dq 5 5
επίπεδο αυτό της παραγωγής το ελάχιστο οριακό κόστος είναι
3 20 2
MC 24 20 225 15 (σημείο Λ).
5
Λύση
1
R pq (12 q) q . Tα έσοδα μεγιστοποιούνται εκεί όπου τα οριακά έσοδα
2
Λύση
R C tq (50q 2 q 2 ) (3q 2 5q 15) tq
50 q 2 q 2 3q 2 5q 15 tq 5q 2 45q tq 15.
d
Επομένως, 10q 45 t 0 t 45 10 q.
dq
T tq (45 10 q ) q 45q 10 q 2 και
dT
MT 45 20q 0 20q 45 q 2, 25. Συνεπώς,
dq
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [83]
α) t 45 10 q t 45 10 2, 25 t 22, 5,
β) T 45 2, 25 10 2, 252 T 101, 25 50, 625 T 50, 625 και
p 50 2 q t p 50 2 2, 25 22, 5 p 68 και
γ) 5 2, 252 45 2, 25 22, 5 2, 25 15 p 10, 3125.
46. Η συνάρτηση ζήτησης προϊόντος που παράγεται από επιχείρηση είναι p=14-3q και
η συνάρτηση κόστους παραγωγής του προϊόντος C=q2+5q, επιβάλλεται δε φόρος t
χρηματικών μονάδων για κάθε πωλούμενη μονάδα προϊόντος. Να προσδιοριστούν:
α) η συνάρτηση των μέγιστων κερδών
β) Η συνάρτηση ζήτησης
γ) Η συνάρτηση των συνολικών φόρων που θα εισπράξει το κράτος
δ) Ποιο φόρο κατά μονάδα προϊόντος πρέπει να επιβάλει το κράτος, ώστε να
μεγιστοποιεί τα συνολικά έσοδα (εισπράξεις) από τη φορολογία.
Λύση
α) R C pq C (14 3q )q q 2 5q tq
14 q 3q 2 q 2 5q tq 9 q 4 q 2 tq (9 t ) q 4 q 2 . Τα κέρδη
μεγιστοποιούνται όταν Μπ=0, δηλαδή όταν Μπ=9-t-8q, από την οποία προκύπτει
9t
q . Επομένως, η συνάρτηση μέγιστων κερδών θα είναι
8
9t 9t 2
(9 t ) q 4 q 2 (9 t )( ) 4( ) .
8 8
9t
β) Η συνάρτηση ζήτησης θα είναι p 14 3q 14 3( ).
8
γ) Η συνάρτηση συνολικών φόρων θα είναι
9t 9t t 2
T tq t ( ) .
8 8
δ) Τα ολικά έσοδα από τη φορολογία μεγιστοποιούνται εκεί όπου τα οριακά έσοδα
9 2t
της φορολογίας μηδενίζονται, δηλ. ΜΤ=0, δηλ. 0 t=4,5 νομισματικές
8 8
μονάδες, τιμή φόρου όπου μεγιστοποιούνται τα συνολικά έσοδα από τη φορολογία..
47. Η συνάρτηση ζήτησης προϊόντος που παράγεται από επιχείρηση είναι p=30-0,75q
30
και η συνάρτηση μέσου κόστους AC 0,3q 9 . Ζητούνται να προσδιοριστούν:
q
α) Η ποσότητα του προϊόντος που μεγιστοποιεί τα ολικά έσοδα.
β) Η ποσότητα που ελαχιστοποιεί το μέσο κόστος παραγωγής του προϊόντος.
γ) Η ποσότητα που μεγιστοποιεί τα κέρδη της επιχείρησης.
δ) Η ποσότητα που μεγιστοποιεί τα κέρδη στις ακόλουθες τρεις περιπτώσεις: (i) όταν
η κυβέρνηση επιβάλλει συνολικό φόρο 200 χρηματικών μονάδων, ανεξαρτήτως των
[84] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
α) Η συνάρτηση εσόδων είναι
R pq (30 0, 75q ) q 30 q 0, 75 q 2 ,
dR
η οποία μεγιστοποιείται όταν MR=0, δηλαδή όταν MR
dq
30 1, 5 q 0, εξίσωση η οποία έχει λύση την x=20. Πράγματι, για x=20 τα έσοδα
d
μεγιστοποιούνται γιατί ( MR ) 1,5 0. Τα μέγιστα έσοδα θα είναι
dq
R 30 q 0, 75q 2 30 20 0, 75 20 2 300 χρηματικές μονάδες.
β) Το μέσο κόστος ελαχιστοποιείται στην ποσότητα όπου το οριακό μέσο κόστος
μηδενίζεται, δηλαδή όταν
d 30
( AC ) 2 0,3 0, εξίσωση η οποία δίνει q=10 (η τιμή q=-10 απορρίπτεται ω;
dq q
d 60
αρνητική). Η τιμή q=10 είναι πράγματι ελάχιστη, γιατί ( AC ) 3 η οποία για
dq q
q=10 δίνει
d 60
( AC ) 3 0.
dq 10
Το ελάχιστο μέσο κόστος θα είναι
30 30
AC 0, 3q 9 0,3 10 9 15 χρηματικές μονάδες.
q 10
(ii) Όταν η κυβέρνηση επιβάλλει φόρο 8,4 χρηματικές μονάδες για κάθε μονάδα
πωλούμενου προϊόντος, για q μονάδες ο φόρος θα είναι 8,4q και επομένως τα κέρδη
θα είναι
21q 1, 05q 2 30 8, 4q 12, 6q 1, 05q 2 30 και τα οριακά κέρδη
M 12, 6 2,1q 0 q 6 , ποσότητα η οποία μεγιστοποιεί τα κέρδη. Τα μέγιστα
κέρδη θα είναι 12, 6 6 1, 05 6 2 30 7,8 χρηματικές μονάδες.
(iii) Όταν η κυβέρνηση επιδοτεί με 4,2 χρηματικές μονάδες για κάθε μονάδα του
πωλούμενου προϊόντος, για q= μονάδες προϊόντος η επιδότηση θα είναι 4,2q και
επομένως τα κέρδη
21q 1, 05q 2 30 4, 2 q 25, 2 q 1, 05q 2 30 και τα οριακά κέρδη θα είναι
25, 2 2,10 0 q 12 και τα μέγιστα κέρδη
25, 2q 1, 05q 2 30 25, 2 12 1, 05 12 2 30 121, 2 χρηματικές μονάδες.
Λύση
α) Η συνάρτηση προσφοράς και η συνάρτηση ζήτησης γράφονται ως:
q 5
q S 5 6 p 6 p q S 5 p S
6
35 q D
qD 35 3 p 3 p 35 q D p .
3
q5
Η συνάρτηση προσφοράς μετά την επιβολή της φορολογίας t θα είναι: p t .
6
Επομένως, στο σημείο ισορροπίας της αγοράς θα είναι
35 q q 5
t 2(35 q ) q 5 6t 70 2 q q 5 6t
3 6
3q 65
6t 3q 65 t . Έτσι, τα συνολικά έσοδα από τη φορολογία θα είναι:
6
3q 65 3q 2 65q
T t q q , τα οποία μεγιστοποιούνται στο σημείο όπου
6 6
65
ΜΤ=0 6q 65 0 q= q=10,833. Επομένως, η τιμή της φορολογίας t θα
6
65
3 65
3q 65 32,5
είναι t 6 5, 41.
6 6 6
[86] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
49. Η συνάρτηση ολικών εσόδων (R) και ολικού κόστους (C) μιας μονοπωλιακής
επιχείρησης είναι, αντίστοιχα, R 20 q 0, 5q 2 και
C 0, 04 q 3 1, 94 q 2 32, 96q 10 . Ζητούνται να προσδιοριστούν: α) Το ύψος του
φορολογικού συντελεστή που θα πρέπει να επιβάλλεται σε κάθε πωλούμενη μονάδα
προϊόντος, ώστε το κράτος να μεγιστοποιεί τα φορολογικά έσοδά (εισπράξεις) του, β)
ποια είναι τα μέγιστα έσοδα από τη φορολογία και γ) να συγκριθούν οι ποσότητες
και οι τιμές ισορροπίας, καθώς και τα μέγιστα κέρδη της επιχείρησης, πριν από και
μετά την επιβολή της φορολογίας.
Λύση
TR TC T
(20 q 0, 5q 2 ) (0, 04q 3 1, 94q 2 32, 96q 10) tq
20 q 0, 5q 2 0, 04q 3 1, 94 q 2 32, 96 q 10 tq
0, 04 q 3 1, 44 q 2 12, 96q 10 tp. Επομένως,
d
0,12 q 2 2,88q 12,96 t τα οποία μεγιστοποιούνται εκεί όπου Mπ=0,
dq
δηλαδή
0,12 q 2 2, 88q 12, 96 t 0 t 0,12q 2 2,88q 12, 96.
Τα έσοδα από τη φορολογία είναι
T tq T ( 0,12 q 2 2,88q 12, 96) q T 0,12q 3 2,88q 2 12, 96 q τα οποία
dT
μεγιστοποιούνται εκεί όπου ΜΤ=0, δηλαδή MT 0,36q 2 5, 76 q 12,96 0,
dq
εξίσωση η οποία δίνει λύσεις q1=13,29 και q2 =2,71.
d 2T
0,72q 5,76. Για q1=13,29 είναι
dq 2
d 2T d 2T
0, 72 13, 29 5, 76 3,81 0 (μέγιστα έσοδα από τη φορολογία).
dq 2 dq 2
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [87]
d 2T d 2T
Για q2=2,71 είναι 0, 72 2, 71 5, 76 3,81 0 (ελάχιστα έσοδα από
dq 2 dq 2
τη φορολογία). Επομένως,
α) t 0,12 q 2 2,88q 12, 96
t ( 0,12) 13, 29 2 2,88 13, 29 12, 96 t 21,19 38, 28 12, 96 t 4,13.
β) Συνεπώς, T tq T 4,13 13, 29 T 54, 89.
γ) Τα κέρδη μετά την επιβολή της φορολογίας θα είναι
0, 04 q 3 1, 44q 2 12, 96 q 10
0, 04 13, 293 1, 44 13, 29 2 12, 96 13, 29 10 54,89
93, 89 254, 34 172, 24 10 54,89 21, 75 (μέγιστη ζημία).
Πριν από την επιβολή της φορολογίας, τα κέρδη είναι
0, 04q 3 1, 44 q 2 12, 96 q 10 τα οποία μεγιστοποιούνται εκεί όπου
d
0,12q 2 2,88q 12, 96 0 q 2 24 q 108 0,
dq
από την οποία προκύπτουν οι λύσεις q1=18 και q2=6.
d 2
0, 24q 2,88. Για q1=18 θα είναι
dq 2
d 2 d 2
( 0, 24) 18 2,88 1, 44 0 (μέγιστα κέρδη), ενώ για q2=6 θα είναι
dq 2 dq 2
d 2 d 2
( 0, 24) 6 2,88 2 1, 44 0 (ελάχιστα κέρδη). Άρα, για q=18 τα κέρδη
dq 2 dq
μεγιστοποιούνται πριν από τη φορολογία, είναι δε
0, 04 q 3 1, 44 q 2 12, 96 q 10
0, 04 183 1, 44 18 2 12, 96 18 10 10 (μέγιστη ζημία).
Τέλος, πριν από την επιβολή της φορολογίας, επειδή
TR 20q 0,5q 2
TR pq p p p 20 0, 5q
q q
p 20 0, 5 18 p 11.
Μετά την επιβολή της φορολογίας, θα είναι
TR tq
TR ( p t ) q TR pq tq pq TR tq p
q
20q 0,5q 2 tq
p p 20 0, 5q t p 20 0,5 13, 29 4,13 p 17, 49.
q
50. Η συνάρτηση ζήτησης προϊόντος που παράγεται από επιχείρηση είναι p=50-6q και
η συνάρτηση μέσου κόστους AC=q+9, και επιβάλλεται φόρος t ίσος με το 1/6 της
τιμής επί των πωλήσεων. Να προσδιοριστεί η ποσότητα που μεγιστοποιεί το κέρδος
της επιχείρησης.
Λύση
[88] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
196 196
12 q 0 q q 2, 72.
6 72
51. Η τιμή πώλησης ανά μονάδα προϊόντος επιχείρησης που λειτουργεί σε αγορά
πλήρους ανταγωνισμού είναι 74 χρηματικές μονάδες και η συνάρτηση του μέσου
10
κόστους y 2q 2 10q 80 . Ζητούνται να προσδιοριστούν: α) η ποσότητα που
q
ελαχιστοποιεί και η ποσότητα που μεγιστοποιεί τη συνάρτηση των ολικών κερδών
και β) τα μέγιστα και τα ελάχιστα κέρδη.
Λύση
10
p R C pq ( AC ) q 749 (2q 2 10q 80 )q
q
749 2 q 3 10 q 2 80q 10 2q 3 10 q 2 6q 10. Επομένως,
d 20 400 144 20 256
6 q 2 20q 6 0 q1,2 της οποίας
dq 12 12
1
λύσεις είναι οι q1 και q2 3.
3
2
d 1
2
12q 20 12 20 16 0 (ελάχιστο)
q 3
d 2
12q 20 12 3 20 16 0 (μέγιστο).
q2
α) Επομένως, η ποσότητα που ελαχιστοποιεί τη συνάρτηση των ολικών κερδών είναι
1
q1 και η ποσότητα που τη μεγιστοποιεί είναι q2 3.
3
1 1 1
β) 2 q 3 10q 2 6q 10 2( )3 10( ) 2 6( ) 10
3 3 3
2 10
= 2 10 10,96 (είναι τα ελάχιστα κέρδη, δηλ. η μέγιστη ζημία) και
27 9
2 33 10 32 6 3 10 54 90 18 10 8 (είναι τα μέγιστα κέρδη).
52. Μια επιχείρηση πωλεί το προϊόν της σε δύο αγορές, Α και B. Ζητείται να
προσδιοριστούν: α) οι τιμές που θα καθορίζει η επιχείρηση σε καθεμία από τις
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [89]
αγορές, έτσι ώστε να μεγιστοποιεί τα κέρδη σε καθεμία από αυτές ξεχωριστά και β)
τα μέγιστα κέρδη με και χωρίς διάκριση τιμών. Δίνονται τα ακόλουθα στοιχεία;
xA=16-0,2pA, xB=9-0,05pB και C=20+20x.
Λύση
α)
Αγορά Α
q A 16 0, 2 p A p A 80 5q A . ΄Ετσι, τα έσοδα θα είναι:
R A p A q A (80 5 q A ) q A 80 q A 5 q A2 και το κέρδος θα είναι
R A C (80 q A 5 q A2 ) (20 20 q A ) 80 q A 5 q A2 20 20 q A
60 q A 5q A2 20. Το μέγιστο κέρδος θα είναι εκεί όπου
Μπ=0, 60 10 q A 0 q A 6. Για qA=6 υπάρχει, πράγματι, μέγιστο κέρδος γιατί
(ΜπΑ)΄= -10<0. Το μέγιστο κέρδος θα είναι
60 q 5 q 2 20 60 6 5 6 2 20 160 χρηματικές μονάδες. Επομένως, η
τιμή πώλησης του προϊόντος στην αγορά Α θα είναι
pA=80-5qA=80-5 6=50 χρηματικές μονάδες.
Αγορά Β
q 9 0, 05 p p 180 20 q . Έτσι, τα έσοδα θα είναι:
R p q (180 20 q ) q 180 q 20 q 2 και το κέρδος θα είναι
R C (180q 20q2 ) (20 20 q ) 180 q 20 q2 20 20 q
160 q 20 q2 20. Το μέγιστο κέρδος θα είναι εκεί όπου
Μπ=0, 160 40q 0 q 4. Για XΒ=4 υπάρχει, πράγματι, μέγιστο κέρδος γιατί
(ΜπΒ)΄= -40 < 0. Το μέγιστο κέρδος θα είναι
160 q 20 q2 20 160 4 20 4 2 20 300 χρηματικές μονάδες και η τιμή
πώλησης του προϊόντος στην αγορά Β θα είναι
PΒ=180-20qΒ=180-20 4=100 χρηματικές μονάδες.
β)
Το μέγιστο κέρδος με διάκριση τιμών (δηλ. p A pB )
R A RB C p A q A p B q B C (80 5 6) 6 (180 20 4) 4
20 20(6 4) 50 6 100 4 20 200 480 χρηματικές μονάδες.
Το μέγιστο κέρδος χωρίς διάκριση τιμών (δηλ. p A pB )
q q A q B (16 0, 2 p A ) (9 0, 05 p B ). Επειδή δε
p = p A p B , θα είναι
q (16 0, 2 p ) (9 0, 05 p ) q 25 0, 25 p p 100 4 q. Επομένως, η
συνάρτηση κέρδους θα είναι
R C pq C (100 4q ) q (20 20q )
[90] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
60 3 p 8
α) q p 20 q. Επομένως, η συνάρτηση των εσόδων θα είναι
8 3
8 8
R pq (20 q )q 20 q q 2 . Επομένως, η συνάρτηση των εσόδων θα είναι
3 3
8 8
R pq (20 q )q 20 q q 2 . Τα έσοδα μεγιστοποιούνται στην ποσότητα του
3 3
πωλούμενου προϊόντος η οποία μηδενίζει τα οριακά έσοδα (πρώτη παράγωγο των
dR d 8 16
εσόδων). Έτσι, MR (20q q 2 ) 20 q 0, εξίσωση η οποία έχει
dq dq 3 3
λύση την q=3,75. Στην ποσότητα αυτή είναι
80
p 20 3, 75 10 και R=pq= 10 3, 75 37,5 χρηματικές μονάδες.
3
50 30 2 q
β) q 10 p . Επομένως,
p2 q 10
30 2q 30q 2q 2
R pq ( )q .
q 10 q 10
dR d 30q 2q 2 ( q 10)(30 4q ) (30q 2q 2 )
MR ( )
dq dq q 10 (q 10) 2
[92] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
Οι συναρτήσεις εσόδων και κόστους παραγωγής προϊόντος της επιχείρησης θα είναι,
3 p3
αντίστοιχα, R=pq=100q και C 10q 2 100q 200. Επομένως, η συνάρτηση
4
κέρδους θα είναι
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [93]
3q 3
R C 100q ( 10q 2 100q 200)
4
3
3q 3q 3
= 100q 10 q 2 100 q 200 10 q 2 200. Το κέρδος μεγιστοποιείται
4 4
στην ποσότητα του πωλούμενου προϊόντος η οποία μηδενίζει τη συνάρτηση του
οριακού κέρδους (πρώτη παράγωγο της συνάρτησης του κέρδους). Έτσι,
dp d 3q3 9q 2
( 2
10q 200) 20q 0, εξίσωση η οποία έχει λύσεις
dq dq 4 4
τις q1=8,89 και q2=0. Οι τιμές q1=8,89 και q2=0 επαληθεύονται αν εξισωθούν τα οριακά
έσοδα (ΜR) με το οριακό κόστος (MC) της επιχείρησης (σημεία Κ και Λ). Πράγματι,
d
επειδή MR (100q )
dq
d 3q 3 9q 2
=100 και MC ( 10q 2 100q 200) 20q 100, θα είναι
dq 4 4
9q 2
100 20q 100, εξίσωση η οποία δίνει λύσεις τις q1=8,89 και q2=0.
4
d d 2 18q
Για q1=8,89 προκύπτει ότι (M ) 2 20
dq dq 4
18 8,89
= 20 =-20<0, δηλαδή το κέρδος μεγιστοποιείται (σημείο Μ), ενώ για q2=0
4
d d 2 18q
προκύπτει ότι (M ) 2 20 20 0, δηλαδή το κέρδος γίνεται
dq dq 4
ελάχιστο (σημείο Ν). Εάν το σταθερό κόστος μεταβληθεί κατά 100 (ή οσεσδήποτε
μονάδες) η παραγωγή δεν θα μεταβληθεί, γιατί, όπως είδαμε προηγουμένως, η
μεγιστοποίηση του κέρδους σχετίζεται με το οριακό κόστος, το οποίο είναι
ανεξάρτητο του σταθερού κόστους παραγωγής του προϊόντος.
[94] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
α) Σε αγορά πλήρους ανταγωνισμού ισχύει MR = p = MC. Από τη συνάρτηση ολικού
q2 dC q q
κόστους C 10q 20 προκύπτει ότι MC 10. Επομένως, 10 p
4 dq 2 2
και τελικά
q 2( p 10).
β) Το ολικό κόστος καλύπτεται με την ποσότητα του πωλούμενου προϊόντος η οποία
εξισώνει αυτό με τα έσοδα που πραγματοποιούνται, είναι δηλαδή C R pq. Αλλά,
q 20
από τη συνάρτηση προσφοράς προκύπτει p . Έτσι, έχουμε
2
q2 q 20
10q 20 ( ) q, εξίσωση η οποία δίνει λύση q=8,94. Στην ποσότητα αυτή
4 2
του πωλούμενου προϊόντος είναι C R 129, 38 χρηματικές μονάδες.
Λύση
α) Από τη συνάρτηση ζήτησης q 20 0, 4 p προκύπτει ότι p 50 2, 5q. Έτσι, η
συνάρτηση εσόδων είναι
R pq (50 2, 5q ) q 50 q 2, 5q 2 και η συνάρτηση κέρδους είναι
R C (50 q 2, 5q 2 ) (0, 5q 2 20 q 20) 3q 2 30q 20. Το κέρδος
μεγιστοποιείται (ή ελαχιστοποιείται) στην ποσότητα του πωλούμενου προϊόντος η
οποία μηδενίζει το οριακό κέρδος. Συνεπώς,
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [95]
d
( 3q 2 30 q 20) 6 q 30 0, εξίσωση η οποία έχει λύση την q=5. Στην
dq
d
τιμή αυτή επιτυγχάνεται το μέγιστο κέρδος (σημείο Μ), γιατί ( ) 6 0. Η
dq
λύση αυτή προκύπτει, επίσης, εάν εξισωθούν τα οριακά έσοδα με το οριακό κόστος
(σημείο Ν). Πράγματι,
dR d
MR (50q 2,5q 2 ) 50 5q και
dq dq
dC
MC (0,5q 2 20q 20) q 20. Έτσι, από την εξίσωση 50 5q q 20
dq
προκύπτει η λύση q=5.
β) p 50 2, 5q 50 2, 5 5 37, 5 χρηματικές μονάδες (σημείο Λ).
Λύση
Το κέρδος μεγιστοποιείται (και ελαχιστοποιείται) στα σημεία Μ και Ν όπου η αξία
του οριακού προϊόντος (VMP) είναι ίση με την τιμή ανά μονάδα της
χρησιμοποιούμενης εισροής, δηλαδή VMP=pz. Αλλά
z 3 2 z 3 2
VMP pq ( MP ) pq ( z ). Έτσι, 20( z ) 50, εξίσωση η οποία δίνει
2 200 2 200
λύσεις τις z1 27, 21 και z2 6,13.
Διατυπώνοντας κατ’ άλλο τρόπο, οι τιμές αυτές προκύπτουν εξισώνοντας τα οριακά
έσοδα (MR) με το οριακό κόστος (MC). Τα MR προκύπτουν από τη συνάρτηση των
εσόδων ( R ) ως:
z2 z z z3
R pq q 20 (5 ) z 2 (5 ) 5 z 2 και
20 10 10 10
d z3 3z 2
MR (5 z 2 ) 10 z , ενώ το MC ισούται με την τιμή ανά μονάδα της
dz 10 10
χρησιμοποιούμενης εισροής, δηλαδή είναι MC p z 50. Συνεπώς,
3z 2
10 z 50, που δίνει τις λύσεις z1 27, 21 και z2 6,13, στις οποίες το κέρδος
10
βρίσκεται σε ακρότατο σημείο. Για τη διερεύνηση του μέγιστου του κέρδους, από τη
3z 2
συνάρτηση του οριακού κέρδους Μπ=MR-MC 10 z 50 , για z1=27,21
10
προκύπτει
d d 3z2 6z 6 27, 21
( M ) (10 z 50) 10 10 6,32 0, συνθήκη που
dz dz 10 10 10
υποδηλώνει ότι για z1 27, 21 η συνάρτηση κέρδους μεγιστοποιείται (σημείο Λ).
d d 6z 6 6,13
Αντιθέτως, για z2 6,13 προκύπτει ( M ) (10 ) 10 6,32 0,
dz dz 10 10
συνθήκη που υποδηλώνει την ελαχιστοποίηση του κέρδους στην τιμή αυτή του z
(σημείο Κ).
3z 2
Τέλος, από τη συνάρτηση του οριακού κέρδους 10 z 50 , ακολουθώντας
10
αντίστροφη πορεία (ολοκλήρωση), προκύπτει η συνάρτηση κέρδους
z3
5 z 2 50 z. Έτσι, για z1 27, 21 μονάδες εισροής θα παραχθούν
10
27, 212 27, 21
q (5 ) 84,37 μονάδες του προϊόντος (σημείο Ρ), ενώ το μέγιστο
20 10
κέρδος θα είναι
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [97]
27, 213
2
5 27, 21 50 27, 21 326,83 χρηματικές μονάδες (σημείο Λ).
10
p
59. Η συνάρτηση ζήτησης αγαθού, παραγόμενου από επιχείρηση, είναι q 24,5
2
(όπου p=τιμή ανά μονάδα του αγαθού), και η συνάρτηση του ολικού μεταβλητού
q2
κόστους παραγωγής του είναι VC 2q 3
q . Αν το σταθερό κόστος είναι α) 150
2
και β) 10 χρηματικές μονάδες, ζητούνται να υπολογιστούν: α) το επίπεδο παραγωγής
και η τιμή για κάθε περίπτωση, ώστε να μεγιστοποιείται το κέρδος, β) το κέρδος για
κάθε περίπτωση. Ποια συμπεράσματα προκύπτουν από τη σύγκριση των
αποτελεσμάτων των δύο περιπτώσεων;
Λύση
p
α) Από τη συνάρτηση ζήτησης q 24,5 προκύπτει ότι p 49 2q. Έτσι, η
2
συνάρτηση εσόδων είναι R pq 49 2q 2 . Το ολικό κόστος παραγωγής, με σταθερό
κόστος FC1 150 και FC2 10 , είναι, αντίστοιχα,
q2
C1 FC1 VC 150 2q 3 q και
2
q2
C2 FC2 VC 10 2q q. Έτσι, οι συναρτήσεις κέρδους θα είναι, αντίστοιχα
3
2
[98] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
q2 5q 2
1 R C1 (49q 2q 2 ) (150 2 q 3 q ) 2 q 3 50q 150 και
2 2
q2 5q 2
2 R C 2 (49 q 2 q 2 ) (10 2 q 3 q ) 2q 3 50 q 10.
2 2
Επομένως, το κέρδος μεγιστοποιείται (ή ελαχιστοποιείται) στην ποσότητα του
πωλούμενου προϊόντος η οποία μηδενίζει το οριακό προϊόν της αντίστοιχης
συνάρτησης κέρδους. Έτσι, προκύπτουν οι εξισώσεις:
d1 d 5q 2
1 (2q 3
50q 150) 6q 2 5q 50 0 και
dq dq 2
d d 5q 2
2 2 ( 2q 3 50q 10) 6q 2 5q 50 0 οι οποίες έχουν την
dq dq 2
ίδια λύση q=2,5 στην οποία αντιστοιχεί p=44.
β) Το κέρδος στις αντίστοιχες περιπτώσεις είναι:
5 2,52
1 2 2,53 50 2, 5 150 71,87 (ζημία) και
2
5 2,52
2 2 2,53 50 2,5 10 68,13 χρηματικές μονάδες.
2
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν είναι ότι η παραγωγή και η τιμή δεν
επηρεάζονται από το σταθερό κόστος παραγωγής του αγαθού, καθόσον το οριακό
κόστος είναι συνάρτηση μόνο του μεταβλητού κόστους. Το σταθερό κόστος
επηρεάζει, ωστόσο, το κέρδος της επιχείρησης. Πράγματι, η διαφορά στο σταθερό
κόστος των 140 (150-10) χρηματικών μονάδων είναι η διαφορά στα
πραγματοποιούμενα κέρδη 68,13 ( 71,87) .
Λύση
Η χρησιμότητα (ικανοποίηση του καταναλωτή) μεγιστοποιείται στην ποσότητα του
αγαθού η οποία μηδενίζει την οριακή χρησιμότητα αυτού. Έτσι,
dU d
MU ( x 2 20 x 50) 2 x 20 0 , εξίσωση η οποία έχει λύση την x=10.
dx dx
Στην ποσότητα αυτή η μέγιστη συνολική χρησιμότητα είναι
U 10 2 20 10 50 150 μονάδες χρησιμότητας.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [99]
Λύση
Η συνάρτηση ισοπαραγωγής της επιχείρησης είναι 200 25 x1 x2 από την οποία
64
προκύπτει x1 , και η συνάρτηση ισοκόστους C p x x1 p x x 2 2 x1 8 x2 , από
1 2
x2
C
την οποία προκύπτει x1 4 x2 . Η παραγωγή των 200 μονάδων του προϊόντος με
2
το μικρότερο κόστος επιτυγχάνεται στη σημείο όπου οι παράγωγοι των
συναρτήσεων ισοπαραγωγής και ισοκόστους είναι ίσες (σημείο Μ), με άλλα λόγια
εκεί όπου η οριακή σχέση τεχνικής υποκατάστασης του x1 από x2 ( MRTS x ό x ) 1 2
p x2
εξισώνεται με το αντίστροφο του λόγου των τιμών ( ) των εισροών. Έτσι,
p x1
dx1 64
2 4, εξίσωση η οποία δίνει λύση x2=4. Αντίστοιχα, από τη συνάρτηση
dx2 x2
64
ισοπαραγωγής προκύπτει x1 16. Οι τιμές αυτές, με αντικατάστασή τους στη
4
συνάρτηση ισοκόστους, δίνουν C 2 16 8 4 64 χρηματικές μονάδες.
[100] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
62. Η συνάρτηση ισοπαραγωγής η οποία συνδέει δύο συντελεστές παραγωγής για την
40
παραγωγή ενός προϊόντος, είναι x1 · Εάν η τιμή ανά μονάδα των
( x 2 1) 2
συντελεστών αυτών είναι, αντίστοιχα, p x 50 και p x 4 χρηματικές μονάδες,
1 2
Λύση
Η παραγωγή ορισμένης ποσότητας προϊόντος (εκφρασμένης με τη συνάρτηση
ισοπαραγωγής) με το μικρότερο κόστος, επιτυγχάνεται στο σημείο όπου η οριακή
σχέση τεχνικής υποκατάστασης του συντελεστή x1 από τον x2 ισούται με το
αντίστροφο του λόγου των τιμών αυτών. Έτσι,
dx1 80 4
MRTS x1 ό x2 3
, εξίσωση η οποία δίνει x2=9, στην οποία
dx2 ( x2 1) 50
40
αντιστοιχεί τιμή x1 0, 40. Έτσι, αν χρησιμοποιούνται 3 μονάδες του x2
(9 1) 2
(και αντίστοιχα 2,5 μονάδες του x1), προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί το κόστος θα
πρέπει ο συντελεστής x2 να αυξηθεί κατά 6 μονάδες και, αντίστοιχα, να ελαττωθεί ο
συντελεστής x1 κατά 2,1 μονάδες. Δηλαδή, η παραγωγή να μετακινηθεί επί της
καμπύλης ισοπαραγωγής από το σημείο Μ στο σημείο Ν.
200 p
63.Η συνάρτηση ζήτησης αγαθού μονοπωλιακής επιχείρησης είναι q
4
(όπου p=τιμή του αγαθού). Το σταθερό κόστος παραγωγής του αγαθού είναι 60
χρηματικές μονάδες, ενώ το μεταβλητό κόστος εκφράζεται από τη συνάρτηση
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [101]
Λύση
Βραχυχρονίως, το σημείο ισορροπίας της επιχείρησης είναι το σημείο όπου τα οριακά
έσοδα (MR) εξισώνονται με το οριακό κόστος (σημείο Μ). Από τη συνάρτηση ζήτησης
200 p
q προκύπτει p=200-4q και επομένως R pq (200 4q ) q 200 4q 2 ,
4
ενώ MR=200-8q. Η συνάρτηση κόστους είναι
C FC VC 60 11q 2 50 q και MC=22q+50. Έτσι, 200-8q=22q+50, εξίσωση η
οποία δίνει λύση q=5 μονάδες, ποσότητα με την οποία επιτυγχάνεται το μέγιστο
κέρδος της επιχείρησης, ίσο με R C (200 q 4q 2 ) (60 11q 2 50 q )
= 15q 2 150q 60 15 52 150 5 60 315 χρηματικές μονάδες. Η τιμή του
αγαθού για p=5 μονάδες είναι p 200 4 5 180 χρηματικές μονάδες (σημείο Ν).
Μακροχρονίως, εφόσον υποτίθεται ότι η συνάρτηση ζήτησης μεταβάλλεται, και
κατά συνέπεια τα μέσα έσοδα (η νέα τιμή του αγαθού) και δεδομένου ότι το κόστος
παραγωγής παραμένει σταθερό, το σημείο ισορροπίας επιτυγχάνεται στο σημείο
όπου εξισώνονται οι κλίσεις των συναρτήσεων μέσων εσόδων-ζήτησης) και μέσου
d d
κόστους (σημείο Λ). Συγκεκριμένα, ( AR ) ( AC ), δηλαδή
dq dq
d d 60 60
(200 4 q ) (11q 50 ) 4 11 2 , από την οποία προκύπτει η λύση
dq dq q q
q=2 μονάδες. Για q=2 θα είναι
60
p΄= AC 11 2 50 102 χρηματικές μονάδες, έτσι που η νέα συνάρτηση
2
ζήτησης προκύπτει ως p΄= 4q 102 a 4 2 a 110 και, τελικά, p΄=110-4q
(η κλίση ίση με -4 παραμένει η ίδια, γιατί η γραμμή ζήτησης μετατοπίζεται, σύμφωνα
με την υπόθεση, παράλληλη προς την αρχική).
Τέλος, το μέγιστο κέρδος στη νέα διαμορφωθείσα κατάσταση θα είναι
R C (110 4q 2 ) (60 11q 2 50 q )
= 15q 60q 60 15 2 60 2 60 0. Για παραγωγή αγαθού μεγαλύτερη ή
2 2
Λύση
α) Η συνάρτηση μετασχηματισμού (δυνατοτήτων παραγωγής) μεγιστοποιείται στο
σημείο όπου η οριακή σχέση μετασχηματισμού ( MRT y y ) μηδενίζεται (σημείο Μ0.
1 2
Έτσι,
dy1 3 y22
MRTy1 y2 2 y2 4 0 , εξίσωση η οποία δίνει λύσεις τις y 2 1, 41
dy 2 5
και y2 4, 74. Η τιμή y2 4, 74 πράγματι μεγιστοποιεί τη συνάρτηση (σημείο Μ),
γιατί
d 2 y1 6y 6 4, 74
2
2 2 2 3, 7 0, ενώ η την ελαχιστοποιεί. Επομένως, τα
dy 2 5 5
όρια παραγωγής του προϊόντος Β είναι μεταξύ μηδενικής παραγωγής (η αρνητική
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [103]
τιμή του y2 δεν έχει έννοια και παραγωγής 4,74 μονάδων. Αντίστοιχα, τα όρια
παραγωγής του προϊόντος Α θα είναι μεταξύ 0 και 70,13 μονάδες.
β) Με την υπόθεση ότι η επιχείρηση λειτουργεί σε αγορά πλήρους ανταγωνισμού, η
τιμή ανά μονάδα των συντελεστών παραγωγής είναι σταθερή. Επειδή δε και η
ποσότητα των χρησιμοποιούμενων συντελεστών για την παραγωγή των προϊόντων
Α και Β είναι σταθερή, το ολικό κόστος είναι σταθερό. Συνεπώς, για τη
μεγιστοποίηση του κέρδους, η επιχείρηση δεν έχει παρά να μεγιστοποιήσει τα έσοδα.
, τα οποία μεγιστοποιούνται στο σημείο όπου η οριακή σχέση μετασχηματισμού
( MRT y y ) είναι ίση με την παράγωγο (πρώτη) της συνάρτησης ισοεσόδων. Η
1 2
R
συνάρτηση ισοεσόδων προκύπτει ως R p A y1 pB y2 5 y1 15 y2 y1 3 y2
5
dy1 3 y2
Επομένως, MRTy1 y2 2 2 y2 4 3, εξίσωση η οποία δίνει y2=5,47 (η
dy 2 5
αρνητική λύση y2= -2,13 απορρίπτεται), στην οποία αντιστοιχεί λύση y1=69,07. To
σημείο N (5,47, 69,07), ως σημείο επαφής των γραμμών της συνάρτησης
μετασχηματισμού και ισοεσόδων, είναι το σημείο μέγιστου κέρδους της επιχείρησης.
Λύση
α) Η συνάρτηση καταναλωτικής δυνατότητας είναι C p A x1 p B x2
C 1
= 48 x1 3 x2 , από την οποία προκύπτει x1 x2 . Το δοθέν και ορισμένο επίπεδο
48 16
ικανοποίησης, με την ελάχιστη οικονομική επιβάρυνση, επιτυγχάνεται στο σημείο
όπου οι παράγωγοι των συναρτήσεων ίσης χρησιμότητας (καμπύλης αδιαφορίας) και
καταναλωτικής δυνατότητας είναι ίσες (σημείο Μ). Με άλλα λόγια, εκεί όπου η
οριακή σχέση υποκατάστασης του αγαθού Α από το Β MRS A ό ) εξισώνεται με το
p
αντίστροφο του λόγου των τιμών ( B ) των αγαθών αυτών. Έτσι,
pA
dx1 1 1
MRS A ό , εξίσωση που επαληθεύεται για x2=6 μονάδες.
dx2 8 x2 2 16
Αντίστοιχα, από τη συνάρτηση ίσης χρησιμότητας προκύπτει
100 6 2
x1 24, 5 μονάδες.
4
β) Η δαπάνη κατανάλωσης για x1=24,5 και x2=6 θα είναι C 48 24, 5 3 6 1194
χρηματικές μονάδες.
γ) Εφόσον η συνθήκη για την επίτευξη του επιπέδου ικανοποίησης είναι
p
MRS A ό B , ο διπλασιασμός και των δύο τιμών δίνει πάλι το σταθερό λόγο
pA
1
Έτσι, ο συνδυασμός x1=24,5 και x2=6 των αγαθών Α και Β, αντίστοιχα,
16.
παραμένει αμετάβλητος.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [105]
66. Εάν η συνάρτηση ίσης χρησιμότητας (καμπύλη αδιαφορίας), η οποία συνδέει δύο
1
αγαθά Α και Β, είναι 50 x1 x 2 (όπου x1 και x2 είναι οι ποσότητες, αντιστοίχως, των
3
αγαθών Α και Β) και οι τιμές αγοράς των αγαθών είναι 2 και 12 χρηματικές μονάδες
αντιστοίχως, να υπολογιστεί η επίδραση επί της ισορροπίας του καταναλωτή της
αύξησης της τιμής του αγαθού Α από 2 σε 5 χρηματικές μονάδες (όταν η ολική
δαπάνη C της καταναλωτικής δυνατότητας και η p2 παραμένουν σταθερές). Θα είναι
ίδια η επίδραση, αν η δαπάνη καταναλωτικής δυνατότητας αυξηθεί κατά το ίδιο με
το προηγούμενο (150%) ποσοστό, ενώ οι τιμές p1 και p2 διατηρηθούν σταθερές;
Λύση
Η συνάρτηση καταναλωτικής δυνατότητας είναι
C
C p A x1 p B x2 2 x1 12 x2 , από την οποία προκύπτει x1
6 x2 . Η ισορροπία του
2
καταναλωτή (επίτευξη επιπέδου ικανοποίησης με την ελάχιστη οικονομική
επιβάρυνση) επιτυγχάνεται στο σημείο όπου οι παράγωγοι των συναρτήσεων ίσης
χρησιμότητας (καμπύλης αδιαφορίας) και καταναλωτικής δυνατότητας είναι ίσες,
με άλλα λόγια η οριακή σχέση υποκατάστασης του αγαθού Α από το Β ( MRS A ό )
p
εξισώνεται με το αντίστοιχο του λόγου των τιμών ( B ) των αγαθών αυτών. Από
pA
1 150
τη συνάρτηση ίσης χρησιμότητας 50 x1 x2 προκύπτει x1 και
3 x2
dx 150
MRS A ό 1 2 , ενώ από τη συνάρτηση καταναλωτικής δυνατότητας
dx2 x2
dx1 p x2 150
6. Επομένως, 2 6, εξίσωση η οποία έχει λύση την x2=5 μονάδες.
dx2 p x1 x2
150
Αντίστοιχα, από τη συνάρτηση ίσης χρησιμότητας προκύπτει x1 30 μονάδες.
5
Εάν η τιμή του αγαθού Α αυξηθεί από 2 σε 5 μονάδες, ενώ θα διατηρηθούν σταθερές
η δαπάνη καταναλωτικής δυνατότητας και η τιμή του αγαθού Β, η νέα ισορροπία
150 12
του καταναλωτή θα εκφράζεται από τη σχέση 2 , η οποία δίνει λύση
x2 5
x2=7,91 μονάδες, στην οποία αντιστοιχεί x1=18,96 μονάδες. Όπως διαπιστώνεται, η
αύξηση της τιμής του αγαθού Α από 2 σε 5 χρηματικές μονάδες οδηγεί τον
καταναλωτή στη μείωση της κατανάλωσης του αγαθού αυτού από 30 σε 18,96
μονάδες και αύξηση της κατανάλωσης του αγαθού Β από 5 σε 7,91 μονάδες. Το
αποτέλεσμα αυτό εκδηλώνεται ως αποτέλεσμα υποκατάστασης, ενώ η πραγματική
ισορροπία του καταναλωτή θα διαμορφωθεί σε νέο συνδυασμό των ποσοτήτων των
αγαθών Α και Β επί νέας διαμορφούμενης συνάρτησης ίσης χρησιμότητας, ως
εκδήλωση του εισοδηματικού αποτελέσματος.
[106] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ
ΠΟΛΥΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΙΣ
1. Απεικονίστε σε τρισδιάστατο χώρο τμήμα της επιφάνειας που εκφράζει η
συνάρτηση x+2y+3z=5 και σε σύστημα ορθογώνιων συντεταγμένων γραμμές που
παριστάνουν τη σχέση μεταξύ των x και z μεταβλητών, για διάφορα επίπεδα τιμών
της μεταβλητής y.
Λύση
Λύση
Οι κοινές λύσεις των συναρτήσεων είναι x=8, z=2 και y=3.
[108] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύσεις
Απεικονίζονται οι μονομεταβλητές συναρτήσεις (όπου y* είναι οι δοσμένες τιμές της
y):
y * 3 z
α) x
5
y*
β) x
z
γ) x y * z 2 1
δ) x y * z 2
y *2
ε) x
z
στ) x 0,5 z 0,5 4 y * 3z 2
ζ) x z y *(2 z y*)
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [109]
Λύση
Τμήμα της επιφάνειας που ορίζουν οι συναρτήσεις και για τιμές π.χ. y=5 και y=10,
εάν προβληθεί στο επίπεδο που ορίζουν οι ορθογώνιες συντεταγμένες x και z,
παρουσιάζει τις αντίστοιχες καμπύλες (ισοϋψείς) των διαγραμμάτων α, β και γ. Το
κατακόρυφο επίπεδο που τέμνει την επιφάνεια σε ένα σημείο και το οποίο διέρχεται
από το 0, αποτελεί τομή η οποία στα επίπεδα σχήματα αντιστοιχεί προς την ευθεία
γραμμή ΟΜ και αυτό γιατί, όπως μπορεί να διαπιστωθεί αλγεβρικά, μεταβολή των x
και z κατά ποσοστό λ προκαλεί, επίσης, μεταβολή της y κατά το ίδιο ποσοστό. Έτσι,
π.χ στο σχήμα, εάν από το σημείο Α (2, 7,90) μετακινηθούμε στη θέση Β (4, 15,80) το
ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ αποτελεί τμήμα της ευθείας ΟΜ.
[110] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Το ίδιο συμβαίνει και για τις άλλες συναρτήσεις (σχήματα (β) και (γ)) όταν από τα
σημεία Α (, 5,39) και Ζ (2, 6) μετακινηθούμε στο σημείο Β (4, 10,78) και Β (4, 12),
αντίστοιχα (βλ. και άσκηση 13).
Λύση
p x2
6. Οι εξισώσεις ζήτησης των αγαθών Α και Β είναι, αντίστοιχα, q1 20 και
p x1
p x1
q2 5 (όπου p x και p x είναι οι τιμές των αγαθών). Για ποιες τιμές των αγαθών
p x2 1 2
Λύση
Με την ίδια ζήτηση θα είναι q1=q2, δηλαδή
px px
20 2 5 1 p x21 4 p x22 p x1 2 p x2 .
p x1 p x2
[112] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
Από την ασαφή μορφή της συνάρτησης 3x+y+4z=20 σχηματίζονται τρεις σαφείς
συναρτήσεις, θεωρώντας κάθε φορά δύο από τις μεταβλητές ως ανεξάρτητες. Έτσι,
20 4 z y 20 3 x y
έχουμε x , z και y 20 3 x 4 z , καθεμία από τις οποίες
3 4
σχηματίζει το επίπεδο του σχήματος (α), του οποίου κάθε σημείο παριστάνει το
συνδυασμό παραγωγής των τριών προϊόντων για την απόκτηση της σταθερής
ποσότητας εσόδων ίσης με 20 χρηματικές μονάδες. Εάν το y διατηρηθεί σταθερό και
ίσο με 5 μονάδες, τομή του επιπέδου στο επίπεδο αυτό της παραγωγής εκφράζεται
από την εξίσωση 3x+4z=15, με γραφική απεικόνιση αυτή του σχήματος β).
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [113]
Λύση
Η επιφάνεια της συνάρτησης
y 18,8 7, 6 N 2, 5 P 0, 7 N 2 0, 4 P 2 0, 21NP εμφανίζεται στο σχήμα (α), όπου
κάθε καμπύλη αντιστοιχεί σε ορισμένο επίπεδο παραγωγής για τιμές των Ν και P στο
διάστημα 0 7 και 0 P 5.
Για Ν=2 και Ρ=5 μονάδες των λιπασμάτων (σχήματα (β) και (γ) αντίστοιχα), από την
παραπάνω διμεταβλητή συνάρτηση προκύπτουν οι μονομεταβλητές συναρτήσεις
y 31, 2 2, 92 P 0, 4 P 2 και
y 21, 3 8, 65 N 0, 7 N 2 . Τέλος, στο σχήμα (δ) απεικονίζονται οι καμπύλες
ισοπαραγωγής για y=20, 30, 40 και 45 μονάδες παραγωγής, καμπύλες που
εκφράζονται από τη συνάρτηση γενικής μορφής
1
2
N 5, 4286 0,15P (56,3265 5, 2 P 0,5489 P 1, 4286 y*) 2
(όπου y* είναι οι
παραπάνω ορισμένες μονάδες παραγωγής).
[114] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
K
L 100 200 300 400 500 600
Λύση
Οι καμπύλες ισοπαραγωγής αποτελούν γραφική απεικόνιση των συναρτήσεων
y *2
ισοπαραγωγής K (όπου y* είναι τα δοσμένα επίπεδα παραγωγής). Εάν το
25L
κεφάλαιο παραμένει σταθερό στις 9 μονάδες, η συνάρτηση παραγωγής θα είναι
y 5 L0,5 9 0,5 y 15 L0,5 . Χαράσσουμε γραμμή παράλληλη προς τον άξονα L και
στο ύψος των 9 μονάδων του Κ. Οι καμπύλες ισοπαραγωγής τέμνονται στα σημεία Α,
Β, Γ και Δ, έτσι ώστε ΑΒ< ΒΓ< ΓΔ, που σημαίνει ότι, για την επίτευξη σταθερής
αύξησης της παραγωγής (δηλούμενης από τις διαδοχικές καμπύλες ισοπαραγωγής)
με την ποσότητα του κεφαλαίου σταθερή στο ύψος των 9 μονάδων, απαιτούνται
ολοένα μεγαλύτερες αυξήσεις της ποσότητας της εργασίας ή, αντίστροφα, σταθερή
αύξηση της ποσότητας της εργασίας με σταθερή την ποσότητα του κεφαλαίου
προκαλεί φθίνουσα παραγωγή.
[116] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
Εάν y* είναι το δοσμένο επίπεδο παραγωγής, οι συναρτήσεις ισοπαραγωγής
εκφράζονται αλγεβρικά ως:
y* y * 107 1
α) y* 2 L0,7 K 0,3 L0,7 L ( ) ( 3 ). Επομένως, για y=100, 200, 300
2 K 0,3 2
K7
400 και 500 μονάδες, θα είναι αντίστοιχα (σχήμα (α)),
267, 4 719, 7 1284, 4 1937,3 2664, 6
L 3
, L 3
, L 3
, L 3
και L 3
.
7 7 7 7 7
K K K K K
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [117]
y* y* 1
β) y* 5 L0,4 K 0,2 L0,4 0,2
L ( ) 2,5 ( 2,5 ). Επομένως, για y=100, 200, 300
4K 5 K
400 και 500 μονάδες, θα είναι αντίστοιχα (σχήμα (β)),
y* y * 53 1
γ) y* 4 L0,6 K 1,2 L0,6 L ( ) ( 2 ). Επομένως, για y=100, 200, 300 400
4 K 1,2 4 K
και 500 μονάδες, θα είναι αντίστοιχα (σχήμα (γ)),
y* y * 54 1
δ) y* 3L K L
0,8 0,5
L ( ) ( 5 ). Επομένως, για y=100, 200, 300 400
0,8
3K 0,5 3
K8
και 500 μονάδες, θα είναι αντίστοιχα (σχήμα (δ)),
Λύση
Αν χαρακτηρίσουμε ως L0 και Κ0 τις ποσότητες των συντελεστών πριν από την
αύξησή τους και y0 το αντίστοιχο επίπεδο της παραγωγής, οι συναρτήσεις θα έχουν
τη μορφή:
α) y 0 2 L0,7
0 K0
0 ,3
β) y 0 5 L0,4
0 K0
0,2
γ) y0 4 L0,6
0 K0
1,2
δ) y0 3L0,8
0 K0
0,5
Αν, τώρα, η ποσότητα και των δύο συντελεστών αυξηθεί κατά ποσοστό λ, έτσι που τα
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [119]
13. Δείξτε, αλγεβρικά, ότι καθεμία από τις συναρτήσεις της άσκησης 4 εμφανίζει
σταθερές αποδόσεις κλίμακας.
[120] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
Αν χαρακτηρίσουμε ως x0 και z0 τις τιμές των x και z πριν από την αύξησή τους και y0
την τιμή της εξαρτημένης μεταβλητής, θεωρήσουμε δε ότι οι x και z μεταβληθούν
κατά σταθερό ποσοστό, έστω λ, η τιμή της y θα μεταβληθεί κατά το ίδιο ποσοστό.
Πράγματι,
α) Αν y0 3 x02 z0 , θα είναι
y1 3 ( x0 ) 2 z0 3 3 x02 z 0 3 x02 z 0 y0
β) Αν y0 x02 z02 , θα είναι
y1 ( x0 ) 2 ( z 0 ) 2 2 ( x02 z 02 ) x02 z 02 y0
x02 z02
γ) Αν y0 , θα είναι
x0 z0
( x0 ) 2 ( z0 ) 2 2 ( x02 z02 ) ( x02 z02 )
y1 y0 .
x0 z0 ( x0 z0 ) x0 z0
Από τα παραπάνω, συμπεραίνεται ότι και οι τρεις συναρτήσεις εμφανίζουν σταθερές
αποδόσεις κλίμακας.
Λύση
Εάν U* είναι το δοσμένο επίπεδο χρησιμότητας, οι συναρτήσεις ίσης χρησιμότητας
U* 1
(καμπύλες αδιαφορίας) εκφράζονται αλγεβρικά ως x1 ( )( ). Επομένως, για U=
10 x2
10, 20, 30 και 40 μονάδες χρησιμότητας οι αντίστοιχες συναρτήσεις θα είναι:
1 8 27 64
x1 , x1 , x1 και x1 , οι οποίες απεικονίζονται στο σχήμα. Στο ίδιο
x2 x2 x2 x2
σχήμα, με τη χάραξη παράλληλων προς τους άξονες x1 και x2 γραμμών, που
αντιστοιχούν σε δεδομένες (σταθερές) ποσότητες κατανάλωσης αυτών,
διαπιστώνεται ότι οι καμπύλες αδιαφορίας τέμνονται στα σημεία Α, Β και Γ (για x1=5)
και στα Δ, Ε, Ζ και Η (για x2=3), έτσι που είναι ΑΒ< ΒΓ και ΔΕ < ΕΖ < ΖΗ. Τούτο
δηλώνει, ότι για την επίτευξη σταθερής αύξησης της ολικής χρησιμότητας (από
U=10, 20 κ.λπ. μονάδες) απαιτούνται ολοένα και μεγαλύτερες αυξήσεις του ενός
αγαθού, όταν το άλλο διατηρείται σταθερό σε ορισμένο επίπεδο.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [121]
[122] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [123]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΜΕΡΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΣΗ
1. Να υπολογιστούν οι μερικές παράγωγοι πρώτης τάξης των συναρτήσεων:
1
α) y 3 x 2 x 3 z 2 , β) y x 5 2 z 6 3w 4 , γ) y=x3+2z3-5xz,
2
2
δ) y 4 x 2 z 2 6 x , ε) y 2 x 7 xz 3 2 z ,
z
x2 z2
στ) y 2 ,
x z2
ζ) y=3x5(1-z2), η) y=(x2-z2)(x+3z3), θ) y (2 x 3 3 z 4 ) 5 ,
ι) y 3 x 2 z 3 , ια) y e x z , ιβ) y e x ,
2
2 z2
Λύση
1
α) y 3 x 2 x3 z 2 . Θα είναι:
2
y 1
(3 x 2 x3 z 2 ) 3 6 x 2
x x 2
y 1
(3 x 2 x3 z 2 ) z
z z 2
β) y x 2 z 3w . Θα είναι:
5 6 4
y 5
( x 2 z 6 3w 4 ) 5 x 4
x x
y 5
( x 2 z 6 3w4 ) 12 z 5
z z
y 5
( x 2 z 6 3w4 ) 12 w3
w w
γ) y x 3 2 z 3 5 xz. Θα είναι:
y 3
( x 2 z 3 5 xz ) 3 x 2 5 z
x x
y 3
( x 2 z 3 5 xz ) 6 z 2 5 x
z z
2
δ) y 4 x 2 z 2 6 x. Θα είναι:
z
y 2
(4 x 2 z 2 6 x) 8 xz 6
x x z
y 2 4
(4 x 2 z 2 6 x) 4 x 2 3
z z z z
ε) y 2 x 7 xz 2 z . Θα είναι:
3
[124] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
y 1
(2 x 7 xz 3 2 z 7z
x x x
y 1 2
(2 x 7 xz 3 2 z ) 7 x 3 2
z z 3 z
2 2
x z
στ) y 2 2 . Θα είναι:
x z
2 2 2 2
y x 2 z 2 1 ( x z ) x ( x z )
( ) 2
x x x 2 z 2 ( x z 2 )2 2 2
(x z ) (x z )
2 2
x
1 1
2 2 2
( x 2 z 2 ) 2 x ( x 2 z 2 ) 2 x 2 2 2
2 x( 2 z 2 )
(x z ) (x z )
2
4 xz
= 2 2 2 .
(x z )
2 2
2 2 ( x z ) (x2 z2 )
y x z 1 z
( ) 2
z z x 2 z 2 ( x z 2 )2 2 2
(x z ) (x z ) 2 2
z
2
1 4 zx
= 2 2 2 ( x 2 z 2 ) 2 z ( x 2 z 2 )( 2 z ) 2 .
(x z ) ( x z 2 )2
ζ) y 3 x 5 (1 z 2 ). Θα είναι:
y
(3 x5 (1 z 2 ) 3 x 5 (1 z 2 ) (1 z 2 ) 3 x 5
x x x x
= 15 x (1 z )
4 2
y
(3 x5 (1 z 2 ) 3 x 5 (1 z 2 ) (1 z 2 ) 3 x 5 6 zx5 .
z z z z
η) y ( x z )( x 3 z ). Θα είναι:
2 2 3
y
( x 2 z 2 )( x 3z 3 ) ( x 2 z 2 ) ( x 3 z 3 )
x x x
( x 3 z 3 ) ( x 2 z 2 ) ( x 2 z 2 ) ( x 3 z 3 )(2 x) 3 x 2 z 2 6 xz 3 .
x
y
( x 2 z 2 )( x 3 z 3 ) ( x 2 z 2 ) ( x 3 z 3 )
z z z
( x 3 z 3 ) ( x 2 z 2 ) ( x 2 z 2 ) 9 z 2 ( x 3 z 3 )( 2 z )
z
= z (9 x z 15 z 3 2 x ).
2
θ) y (2 x 3 3 z 4 )5 . Θα είναι:
y
(2 x 3 3 z 4 ) 5 5(2 x 3 3 z 4 ) (2 x3 3 z 4 ) 30 x 2 (2 x 3 3 z 4 )
x x x
y
(2 x 3 3 z 4 ) 5 5(2 x3 3 z 4 ) (2 x3 3 z 4 ) 60 z 3 (2 x 3 3 z 4 ) .
z z z
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [125]
ι) y 3 x 2 z 3 . Θα είναι:
1 2
y 2 3 3 1 2 3 3 2 3 2x
(x z ) (x z ) (x z )
x x 3 x 3 3 ( x2 z 3 )2
1 2
y 2 3 3 1 2 3 3 2 3 z2
(x z ) (x z ) (x z ) .
z z 3 z 3
( x 2 z 3 )2
ια) y e x z . Θα είναι:
y y x z
e x z e x z και e e x z
x x z z
ιβ) y e x 2 z . Θα είναι:
2 2
y x2 2 z 2 y x 2 2 z 2
2 xe x 2 z και
2 2 2 2
e e 4 ze x 2 z .
x x z z
ιγ) y ln( x z ). Θα είναι:
2 3
y 2x
ln( x 2 z 3 ) 2 και
x x x z3
y 2 3 3z 2
ln( x z ) 2 .
z z x z3
ιδ) y 3 x 4e z . Θα είναι:
y y 4 z
3 x 4 e z 12 x 3e z και 3 x e 3x 4 e z .
x x z z
Λύση
a
q1 . Θα είναι:
p1 p2
q1 p1 a p ap p2 p
nD p ( ) 1 2 2 2 1 2 1 και
1
p1 q1 p1 p1 p2 a p1 p2 a
p1 p2
q1 p2 a p ap p p2
nD p ( ) 2 2 1 2 1 2 1.
2
p2 q1 p2 p1 p2 a p1 p2 a
p1 p2
p
q1 2 . Θα είναι:
p1
[126] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
q1 p1 p p p p2
nD p (b 2 ) 1 2 2 1 1 και
1
p1 q1 p1 p1 p2 p1 p2
p1
q p p p p p p
nD p 1 2 ( 2 ) 2 21 1 2 1.
2
p2 q1 p2 p1 p 2 p1 p2
p1
Από τις παραπάνω τιμές των μερικών ελαστικοτήτων ζήτησης συμπεραίνεται ότι
στην πρώτη εξίσωση ζήτησης τα αγαθά είναι συμπληρωματικά και στη δεύτερη
ανταγωνιστικά, όπως αυτό διαπιστώνεται από τις καμπύλες ζήτησης στα σχήματα
(α) και (β), αντίστοιχα. Στην πρώτη, αν α=500, μεταβολή της τιμής ενός αγαθού (του
άλλου διατηρούμενου σταθερού) προκαλεί μεταβολή της ζήτησης προς την αντίθετη
κατεύθυνση. Στη δεύτερη, αν β=5, μεταβολή της τιμής του αγαθού Α (του Β
διατηρούμενου σταθερού στις 20 μονάδες) προκαλεί μεταβολή της ζήτησης προς την
αντίθετη κατεύθυνση, ενώ μεταβολή της τιμής του αγαθού Β (του Α διατηρούμενου
σταθερού στις 10 μονάδες) προκαλεί μεταβολή της ζήτησης προς την αυτή
κατεύθυνση
(α)
(β)
Y3
3. Εάν η συνάρτηση ζήτησης αγαθού είναι η q 5Y 3 p (όπου q=ποσότητα
2p2
ζητούμενου αγαθού, p= τιμή του αγαθού και Υ=εισόδημα του καταναλωτή), δείξτε
ότι οι ελαστικότητες ζήτησης αυτού ως προς την τιμή και ως προς το εισόδημα
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [127]
εξαρτώνται από το επίπεδο τόσο της p όσο και του Υ, έστω και αν μόνο η μία από τις
δύο μεταβλητές μεταβάλλεται σε κάθε περίπτωση, ενώ η άλλη διατηρείται σταθερή.
Ποιες είναι οι τιμές των ελαστικοτήτων ζήτησης, όταν p=2 και Υ=10 χρηματικές
μονάδες;
Λύση
q p Y3 p
nD p (5Y 3 p )
p q p 2 p2 3
2 2
5Y 3 p Y p
Y3 2 p3 6 p3 2Y 3
= ( 3 ) και
p3 10Yp 2 6 p3 Y 3 10Yp 2 6 p 3 Y 3
q Y3
n D (5Y 3 p )
q 2 p2 3
2 2
5Y 3 p Y p
6 p 2Y 2 2Yp 2 10Yp 2 3Y 3
= (5 ) .
4 p 4 10Yp 2 6 p3 Y 3 10Yp 2 6 p 3 Y 3
Λύση
q
MPK (40 5 L2 4 L 2 L2 10 LK 4 K 10 L και
K K
q
MPL (40 5 L2 4 L 2 L2 10 LK 10 L 4 10 K .
L L
[128] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Όπως διαπιστώνεται και από τις δύο συναρτήσεις, τα δύο οριακά προϊόντα
συναρτώνται από το επίπεδο των ποσοτήτων και των δύο συντελεστών της
παραγωγής. Επίσης, βεβαιώνεται η φθίνουσα απόδοση καθενός των συντελεστών,
γιατί αύξηση τοε ενός (με σταθερή την ποσότητα του άλλου) προκαλεί ελάττωση του
οριακού προϊόντος αυτού και αντιστρόφως. Τα παραπάνω γίνονται αντιληπτά στα
σχήματα (α) και (β).
Λύση
q K K
nqk ( 4 K 10 L )
K q 40 5L 4 L 2 K 2 10 LK
2
4 K 2 10 LK
= και
40 5 L2 4 L 2 K 2 10 LK
q L L
nqL ( 10 L 10 K )
L q 40 5L 4 L 2 K 2 10 LK
2
10 L2 4 L 10 LK
= .
40 5 L2 4 L 2 K 2 10 LK
Οι συντελεστές μερικής ελαστικότητας συναρτώνται από τις ποσότητες των
συντελεστών παραγωγής κεφαλαίου και εργασίας που θα χρησιμοποιηθούν.
Λύση
y x
MPx1 6 x10,4 x20,4 6( 2 ) 0,4
x1 x1
y x
MPx2 4 x10,6 x20,6 4( 1 )0,6 .
x2 x2
8
Εάν x1=4 και x2=8, θα είναι: MPx1 6 ( ) 0,4 7, 917 (σημείο Μ) και εάν είναι x1=5 και
4
8 0,4
x2=8 θα είναι MPx1 6 ( ) 7, 241 (σημείο Ν).
5
Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι, εάν το x1 αυξηθεί από 4 σε 5 μονάδες, ενώ
το x2 παραμένει σταθερό στις 8 μονάδες, το οριακό προϊόν ελαττώνεται κατά 0,676
μονάδες (φθίνουσα οριακή απόδοση της εισροής x1.
Λύση
y x1 x x1 6 x 20, 4 x1
n y x1 6( 2 ) 0 , 4 0, 6
x1 y x1 10 x10 ,6 x 20, 4 10 x1 x 20 , 4
y x 2 x x2 4 x10 , 6 x 2
n yx 2 4( 1 ) 0 , 6 0, 4
x 2 y x2 10 x10 , 6 x 20 , 4 10 x 2 x10 , 6
Οι συντελεστές μερικής ελαστικότητας δείχνουν ότι επικρατούν φθίνουσες
αποδόσεις, γιατί αύξηση (ή ελάττωση) της ποσότητας της μιας των εισροών κατά
ποσοστό 1%, όταν η άλλη εισροή διατηρείται σταθερή, προκαλεί αύξηση (ή
ελάττωση) κατά 0,6% (ό,τι αφορά το x1) ή 0,4% (ό,τι αφορά το x2) της παραγωγής.
[130] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
y
MPL . Εκφράζει το βαθμό της μεταβολής του παραγόμενου προϊόντος σε σχέση
L
με τη μεταβολή του συντελεστή εργασία, όταν ο συντελεστής έδαφος θεωρηθεί
σταθερός σε δεδομένη χρονική στιγμή.
y
MPLa . Εκφράζει το βαθμό της μεταβολής του παραγόμενου προϊόντος σε
La
σχέση με τη μεταβολή του συντελεστή έδαφος, όταν ο συντελεστής εργασία
θεωρηθεί σταθερός σε δεδομένη χρονική στιγμή.
y
. Εκφράζει το βαθμό της μεταβολής του παραγόμενου προϊόντος διαχρονικά,
t
όταν οι συντελεστές εργασία και έδαφος θεωρηθούν σταθεροί.
Επειδή το άθροισμα των ελαστικοτήτων παραγωγής των συντελεστών εργασίας και
εδάφους ισούται με τη μονάδα ( n y n y 0,3 0, 7 1) συμπεραίνεται ότι
L La
Λύση
U 2 1 2 1
MU x1 ( log x1 log x 2 ) ( )
x1 x1 3 3 3 x1
U 2 1 1 1
MU x2 ( log x1 log x 2 ) ( )
x 2 x 2 3 3 3 x2
Οι σχέσεις των οριακών χρησιμοτήτων των αγαθών δείχνουν ότι όταν αυξάνεται η
ποσότητα του ενός αγαθού κατά λ, του άλλου διατηρούμενου σταθερού, η οριακή
1
χρησιμότητα αυτού ελαττώνεται κατά (και αντιστρόφως).
Λύση
2 y y
α) 2
( ) (3 6 x 2 ) 12 x
x x x x
2 y y
2
( ) ( z ) 1
z z z z
2 y y
( ) (3 6 x 2 ) 0
zx z x z
2 y y
( ) ( z) 0
xz x z x
2 y y
β) 2
( ) (5 x 4 ) 20 x 3
x x x x
2 y y
2
( ) (12 z 5 ) 60 z 4
z z z z
2 y y
2
( ) ( 12 w 3 ) 36 w 2
w w w w
2 y y
( ) (5 x 4 ) 0
zx z x z
2 y y
( ) (12 z 5 ) 0
xz x z x
2 y y
( ) (5 x 4 ) 0
wx w x w
2 y y
( ) ( 12 w 3 ) 0
xw x w x
2 y y
( ) (12 z 5 ) 0
wz w z w
2 y y
( ) ( 12 w 3 ) 0
zw z w z
2 y y
γ) 2
( ) (3x 2 5 z ) 6 x
x x x x
2 y y
2
( ) (6 z 2 5 x ) 12 x
z z z z
2 y y
( ) ( 3 x 2 5 z ) 5
zx z x z
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [133]
2 y y
( ) ( 6 z 2 5 x ) 5
xz x z x
2 y y
δ) 2
( ) (8 xz 6) 8 z
x x x x
2 y y 4 12
2
( ) (4 x 2 3 ) 4
z z z z z z
2 y y
( ) (8 xz 6) 8 x
zx z x z
2 y y 4
( ) (4 x 2 3 ) 8 x
xz x z x z
2 y y 1 1
ε) 2
( ) ( 7 z)
x x x x x 2 x3
2 y y 1 2 2 2
2
( ) ( 7 x 3 2 ) 3 5
z z z z 3 z 9 z
2 y y 1
( ) ( 7 z ) 7
zx z x z x
2 y y 1 2
( ) ( 7 x 3 5 ) 7
xz x z x 3 z
2 y y 4 xz 2 4 z 2 ( z 2 3x 2 )
στ) ( ) ( )
x 2 x x x ( x 2 z 2 ) 2 ( x 2 z 2 )3
2 y y 4 zx 2 4 x 2 ( x 2 3 z 2 )
( )
z 2 z z z ( x 2 z 2 ) 2 ( x 2 z 2 )3
2 y y 4 xz 2 8 xz ( x 2 z 2 )
( )
z x z x z ( x 2 z 2 ) 2 ( x 2 z 2 )3
2 y y 4 zx 2 8 xz ( x 2 z 2 )
( )
x z x z x ( x 2 z 2 ) 2 ( x 2 z 2 )3
2 y y
ζ)
x 2
( )
x x x
15 x 4 (1 z 2 ) 60 x 3 (1 z 2 )
2 y y
2
( ) (6 zx 5 ) 6 x 5
z z z z
2 y y
( )
zx z x z
15 x 4 (1 z 2 ) 30 x 4 z
2 y y
( ) ( 6 zx 5 ) 30 x 4 z
xz x z x
[134] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
2 y y
η) 2
( ) (3 x 2 z 2 6 xz 3 ) 6( x z 3 )
x x x x
2 y y
z 2
( )
z z z
z (9 x 2 z 15 z 3 2 x) 2(9 x 2 z 30 z 3 x)
2 y y
( ) (3x 2 z 2 6 xz 3 ) 2 z (9 xz 1)
zx z x z
2 y y
( )
xz x z x
z (9 x 2 z 15 z 3 2 z ) 2 z (9 xz 1)
2 y y
θ)
x 2
( )
x x x
30 x 2 ( 2 x 3 3 z 4 ) 60 x(5 x 3 3 z 4 )
2 y y
z 2
( )
z z z
60 z 3 ( 2 x 3 3z 4 ) 180 z 2 ( 7 z 4 2 x 3 )
2 y y
( )
zx z x z
30 x 2 ( 2 x 3 3z 4 ) 360 x 2 z 3
2 y y
( )
xz x z x
60 z 3 ( 2 x 3 3z 4 ) 360 x 2 z 3
2 y y 2x 2(3 z 3 x 2 )
ι) ( ) )
x 2 x x x 3 3 ( x 2 z 3 ) 2 9( x 2 z 3) 3 ( x 2 z 3 ) 2
2 y y z2 2 zx 2
( ) )
z 2 z z z 3 ( x 2 z 3 ) 2 ( x 2 z 2 ) 3 ( x 2 z 3 ) 2
2 y y 2x 4 xz 2
( )
zx z x z 3 3 ( x 2 z 3 ) 2 3( x 2 z 3 ) 3 ( x 2 z 3 ) 2
2 y y z2 4 xz 2
( )
xz x z x 3 ( x 2 z 3 ) 2 3( x 2 z 3 ) 3 ( x 2 z 3 ) 2
2 y y
ια) 2
( ) (e x z ) e x z
x x x x
2 y y
2
( ) ( e x z ) e x z
z z z z
2 y y
( ) (e x z ) e x z
zx z x z
2 y y
( ) ( e x z ) e x z
xz x z x
2 y y
ιβ)
2 2 2 2
2
( ) (2 xe x 2 z ) 2e x 2 z (2 x 2 1)
x x x x
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [135]
2 y y 2 2 2 2
2
( ) (4 ze x 2 z ) 4e x 2 z (4 z 2 1)
z z z z
2 y y 2 2 2 2
( ) (2 xe x 2 z ) 8 xze x 2 z
zx z x z
2 y y 2 2 2 2
( ) (4 ze x 2 z ) 8 xze x 2 z
xz x z x
2 y y 2x 2( z 3 x 2 )
ιγ) ( ) ( )
x 2 x x x x 2 z 3 ( x 2 z 3 )2
2 y y 3z 2 3z (2 x 2 z 3 )
( ) ( 2 )
z 2 z z z x z 3 ( x 2 z 3 )2
2 y y 2x 6 xz 2
( ) ( 2 )
zx z x z x z 3 ( x 2 z 3 )2
2 y y 3z 2 6 xz 2
( ) ( )
xz x z x x 2 z 3 ( x 2 z 3 )2
2 y y
ιδ) 2
( ) (12 x 3e z ) 36 x 2 e z
x x x x
2 y y
2
( ) (3 x 4 e z ) 3x 4 e z
z z z z
2 y y
( ) (12 x 3e z ) 12 x 3e z
zx z x z
2 y y
( ) (3 x 4 e z ) 12 x3e z
xz x z x
Λύση
Άσκηση 9
2U U 2 1 2
2
( ) ( ) 2
x1 x1 x1 x1 3 x1 3 x1
2
U U 1 1 1
2
( ) ( ) 2
x2 x2 x2 x2 3 x2 3 x2
2U U 2 1
( ) ( ) 0
x2 x1 x2 x1 x2 3 x1
[136] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
2U U 1 1
( ) ( ) 0
x1x2 x1 x2 x1 3 x2
Άσκηση 10
2U U x2 0,4 3, 6 x20,4
( ) 9 ( )
x12 x1 x1 x1 x1 x10,4
2U U x1 0,6 3, 6 x10,6
( ) 6 ( )
x22 x2 x2 x2 x2 x21,6
2U U x2 0,4 3, 6
( ) 9 ( ) 0,4 0,6
x2 x1 x2 x1 x 2 x1 x1 x2
2
U U x1 0,6 3, 6
( ) 6 ( ) 0,4 0,6
x1x2 x1 x2 x1 x2 x1 x2
Οι αρνητικές τιμές των αμιγών παραγώγων δεύτερης τάξης επιβεβαιώνουν την ισχύ
του νόμου της φθίνουσας οριακής χρησιμότητας των x1 και x2 αγαθών. Από τις
2U 2U
σταυροειδείς παραγώγους επαληθεύεται η σχέση = (θεώρημα Young).
x1x2 x2 x1
Y3
13.Εάν ή συνάρτηση ζήτησης αγαθού είναι q 5Y 3 p (όπου q=ποσότητα
2p2
ζητούμενου αγαθού, p=τιμή του αγαθού και Υ=εισόδημα του καταναλωτή) δείξτε, με
τη χρησιμοποίηση των αμιγών μερικών παραγώγων δεύτερης τάξης, τη μεταβολή
της οριακής ζήτησης ως προς την τιμή και τη μεταβολή της οριακής ζήτησης ως προς
το εισόδημα, όταν, αντιστοίχως, το εισόδημα και η τιμή διατηρούνται σταθερά. Ποια
είναι η μεταβολή της οριακής ζήτησης ως προς την τιμή όταν το εισόδημα
μεταβάλλεται και ποια ως προς το εισόδημα όταν μεταβάλλεται η τιμή;
Λύση
q Y3 Y3
(5Y 3 p 2 ) 3 3 και
p p 2p p
2 q q Y3 Y3
( ) ( 3 ) 3 0
p 2 p p p p3 p4
q Y3 3Y 2
(5Y 3 p 2 ) 5 2 και
Y 2p 2p
2 2
q q 3Y Y
2
( ) (5 2 ) 3 2 0
2p p
Από τις αμιγείς παραγώγους δεύτερης τάξης συμπεραίνεται ότι όταν η τιμή
μεταβάλλεται, με το εισόδημα να παραμένει σταθερό, η οριακή ζήτηση ως προς την
τιμή μεταβάλλεται προς την ίδια κατεύθυνση και όταν το εισόδημα μεταβάλλεται,
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [137]
14.Ποιες από τις ακόλουθες συναρτήσεις είναι ομογενείς και ποιος είναι ο βαθμός
της ομογένειας;
α) y=20+3x, β) y=3x2, γ) y=x2+3xz+z2+5, δ) y 5 x 0 , 2 z 0, 6 ,
3x 5 x 2
ε) y x z , στ) y x z , ζ) y 2 ,
2
2 3 2
z z
2
x
η) y 9 x z , θ) y x 2 2 xz 5 z 2 ,
2z
ι) y 3 x 3 2 z 3 w 3 ,
x 5x 2 x3 x2
ια) y 2 6 , ιβ) y 2 2 4 .
z z z z
Λύση
α) y 20 3 x . Θα είναι:
y΄ 20 3 x (η y είναι μη ομογενής)
β) y=3x2. Θα είναι:
y΄ 3( x ) 2 3 2 x 2 2 y (η y είναι ομογενής, βαθμού 2)
γ) y=x2+3xz+z2+5. Θα είναι:
y΄ ( x ) 2 3( x )( z ) ( z ) 2 5 2 ( x 2 3 xz z 2 ) 5 (η y είναι μη ομογενής)
δ) y 5 x 0,2 z 0,6 . Θα είναι:
y΄ 5( x ) 0,2 ( z ) 0,6 5 0,8 x 0,2 z 0,6 0,8 y (η y είναι ομογενής, βαθμού 0,8)
ε) y x 2 z 2 . Θα είναι:
y΄ ( x ) 2 ( z ) 2 2 ( x 2 z 2 ) y (η y είναι ομογενής, πρώτου βαθμού)
στ) y 3 x 2 z . Θα είναι:
y΄ 3 ( x) 2 ( z ) 3 3 x 2 z y (η y είναι ομογενής, πρώτου βαθμού)
3x 5 x2
ζ) y 2 . Θα είναι:
z z
3 5( x ) 2 3x 5 x 2
y΄ 2
2 0 y (η y είναι ομογενής, βαθμού 0)
z ( z ) z z
x2
η) y 9 x z. Θα είναι:
2z
( x )2 x2
y΄ 9 x z ( 9 x z ) y (η y είναι ομογενής, πρώτου βαθμού)
2 z 2z
[138] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
θ) y x 2 2 xz 5 z 2 . Θα είναι:
y΄ ( x ) 2 2( x )( z ) 5( z ) 2 2 ( x 2 2 xz 5 z 2 ) 2 y (η y είναι ομογενής,
βαθμού 2)
ι) y 3 x 3 2 z 3 w3 . Θα είναι:
y΄ 3( x )3 2( z )3 ( w) 3 3 (3 x 3 2 z 3 w3 ) 3 y (η y είναι ομογενής, βαθμoύ
3)
x 5 x2 x 5( x) 2 x 5x 2
ια) y 2 6. Θα είναι: y΄ 2
6 ( 2 6) 0 y (η y είναι
z z z ( z ) z z
ομογενής, βαθμού 0)
x3 x2
ιβ) y 2 2 4 . Θα είναι:
z z
( x ) ( x ) 2
3
x3 x2
y΄ 4 2 4 (η y είναι μη ομογενής).
( z ) 2 ( z ) 2 z2 z
Λύση
Η συνάρτηση y xz είναι ομογενής πρώτου βαθμού, γιατί
y΄ ( x )( z ) 2 xz xz y . Έτσι, εφόσον η y διπλασιάζεται και
τριπλασιάζεται (από y1=2 σε y2=4 και y3=6), οι μεταβολές της z (και της x) θα
μεταβάλλονται κατά το ίδιο πολλαπλάσιο, θα είναι δηλαδή (ΟΖ)=3(ΟΔ) και
(ΟΕ)=2(ΟΔ) –βλέπε σχήμα, και τελικά, σύμφωνα με το θεώρημα του Θαλή, θα είναι
(ΟΓ)=3(ΟΑ) και (ΟΒ)=3(ΟΑ).
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [139]
Λύση
1
Πολλαπλασιάζοντας τα μέλη της συνάρτησης χρησιμότητας επί έχουμε:
L
1 1 1 1 1 1 1 Y
U 3 L0,5Y 0,5 3 L0,5Y 0,5 0,5 0,5 3( L ) 0,5 ( ) 0,5
L L L L L L L L
1 Y Y Y
U 3( ) 0,5 U 3L( ) 0,5 U 3L .
L L L L
17. Η συνάρτηση παραγωγής προϊόντος είναι η y ax1b x 2b (όπου x1, x2 είναι οι1 2
Λύση
y ax1b1 x2b2 . Θα είναι:
y΄ ( x1 ) b1 ( x 2 ) b2 a b1 b2 x1b1 x2b2 b1 b2 y. Εάν b1 b2 1, τότε y΄ y , η y είναι
ομογενής πρώτου βαθμού.
Εάν b1 b2 1, τότε y΄ y , η y είναι μη ομογενής μικρότερη του πρώτου βαθμού.
Εάν b1 b2 1, τότε y΄ y , η y είναι μη ομογενής μεγαλύτερη του πρώτου
βαθμού.
Έτσι, στην πρώτη περίπτωση, θα επικρατούν σταθερές αποδόσεις κλίμακας, στη
δεύτερη περίπτωση φθίνουσες και στην τρίτη περίπτωση αύξουσες αποδόσεις
κλίμακας.
18. Επαληθεύστε την ισχύ του θεωρήματος του Euler για τις ομογενείς συναρτήσεις
της άσκησης 14.
Λύση
β) y 3 x 2 (ομογενής, βαθμού 2). Θα είναι
y
6 x. Συνεπώς, 6 x x 6 x 2 2(3 x 2 ) 2 y.
x
δ) y 5 x 0,2 z 0,6 (ομογενής, βαθμού 0,8). Θα είναι:
y z 0,6 y 3x 0,2
0,8 και 0,4 . Συνεπώς,
x x z z
[140] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
z 0,6 3 x 0,2
0,8
x 0,4
z x 0,2 z 0,6 3x 0,2 z 0,6 4 x 0,2 z 0,6 0,8(5 x 0,2 z 0,6 ) 0,8 y.
x z
ε) y x z 2 (ομογενής, πρώτου βαθμού). Θα είναι:
2
y x y z
και . Συνεπώς,
x x2 z2 z x2 z2
x z x2 z2
x z x2 z2 y
2 2 2 2 2 2
x z x z x z
στ) y 3 x 2 z (ομογενής, πρώτου βαθμού). Θα είναι:
y 2 xz y x2
και . Συνεπώς,
x 3 3 ( x 2 z ) 2 z 3 3 ( x 2 z )2
2 xz x2 3x 2 z
x z 3 x 2 z y.
3 2 2 3 2 2 3 2 2
3 ( x z) 3 ( x z) 3 ( x z)
3x 5 x 2
ζ) y 2 (ομογενής, βαθμού 0). Θα είναι:
z z
y 3 10 x y 3x 10 x 2
2 και 2 3 . Συνεπώς,
x z z z z z
2
3 10 x 3 x 10 x 3 xz 10 x 2 3 xz 10 x 2
( 2 ) x ( 2 3 ) z 0 0 y.
z z z z z2 z2
x2
η) y 9 x z (ομογενής, πρώτου βαθμού). Θα είναι:
2z
y x y x2
9 και 2 1. Συνεπώς,
x z z 2z
2
x x x2 x2 x2
( 9) x ( 2 1) z 9x z 9 x z y.
z 2z z 2z 2z
θ) y x 2 2 xz 5 z 2 (ομογενής, βαθμού 2). Θα είναι:
y y
2 x 2 z και 2 x 10 z. Συνεπώς,
x z
(2 x 2 z ) x (2 x 10 z ) z 2 x 2 2 xz 2 xz 10 z 2 2( x 2 2 xz 5 z 2 ) 2 y.
ι) y 3 x 3 2 z 3 w3 (ομογενής, βαθμού 3). Θα είναι:
y y y
9 x2 , 6 z 2 και 3w2 Συνεπώς,
x z w
(9 x ) x (6 z ) z (3w ) w 9 x 3 6 z 3 3w3 3(3 x 3 2 z 3 w3 ) 3 y.
2 2 2
x 5x2
ια) y 2 6 (ομογενής, βαθμού 0). Θα είναι:
z z
y 1 10 x y x 10 x 2
2 και 2 3 . Συνεπώς,
x z z z z z
2
1 10 x x 10 x xz 10 x 2 xz 10 x 2
( 2 ) x ( 2 3 ) z 0 0 y.
z z z z z2 z2
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [141]
19. Επαληθεύστε, για τις ομογενείς συναρτήσεις της άσκησης 14, την ισχύ των
z x
σχέσεων y x k ( ) και y z k ( ) (όπου k είναι ο βαθμός ομογένειας κατά
x z
συνάρτηση).
Λύση
β) y 3 x 2 (ομογενής, βαθμού 2). Αυτή μπορεί να γραφεί ως
z2 z
y 3 x 2 0 z 2 ή y x 2 (3 0 2
) x 2 ( ) και ως
x x
x x
y z 2 3( ) 2 z 2 ( ).
z z
δ) y 5 x z (ομογενής, βαθμού 0,8). Αυτή μπορεί να γραφεί ως
0,2 0,6
z z
y x 0,8 (5 x 0,6 z 0,6 ) x 0,8 5( ) 0,6 x 0,8 ( ) και ως
x x
x x
y z 0,8 (5 x 0,2 z 0,2 ) z 0,8 5( ) 0,2 z 0,8 ( ).
z z
ε) y x2 z2 (ομογενής, πρώτου βαθμού). Αυτή μπορεί να γραφεί ως
x2 z2 z z
y x( ) x 1 ( ) 2 x ( ) και ως
x x x
x2 z 2 x x
y z( ) z 1 ( ) 2 z ( ).
z z z
στ) y 3
x2z (ομογενής, πρώτου βαθμού). Αυτή μπορεί να γραφεί ως
3
x2 z z z
y x( ) x 3 x ( ) και ως
x x x
3
x2 z x2 x
y z( ) z 3 2 z ( ).
z z z
2
3x 5 x
ζ) y 2 (ομογενής, βαθμού 0). Αυτή μπορεί να γραφεί ως
z z
z z z
y x 0 ( 3( ) 1 5( ) 2 x 0 ( ) και ως
x x x
x x x
y z 0 3( ) 5( ) 2 z 0 ( ).
z z z
x2
η) y 9 x z (ομογενής, πρώτου βαθμού). Αυτή μπορεί να γραφεί ως
2z
1 z z z
y x ( ) 1 9 ( ) x ( ) και ως
2 x x x
1 x x x
y z ( ) 2 9( ) 1 z ( ).
2 z z z
θ) y x 2 2 xz 5 z 2 (ομογενής, βαθμού 2). Αυτή μπορεί να γραφεί ως
z z z
y x 2 1 2( ) 5( ) 2 x 2 ( ) και ως
x x x
[142] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
x x x
y z 2 ( ) 2 2( ) 5 z 2 ( ).
z z z
ι) y 3 x 2 z w (ομογενής, βαθμού 3). Αυτή μπορεί να γραφεί ως
3 3 3
z w z w
y x 3 3 2( )3 ( ) 3 x 3 ( , ) , ως
x x x x
x w x w
y z 3 3( ) 3 2( )3 z 3 ( , ) και ως
z z z z
x z x z
y w3 3( )3 2( )3 1 w3 p ( , ).
w w w w
2
x 5x
ια) y 2 6 (ομογενής, βαθμού 0). Αυτή μπορεί να γραφεί ως
z z
z z z
y x 0 ( ) 1 5( ) 2 6 x 0 ( ) και ως
x x x
x x x
y z 0 ( ) 5( ) 2 6 z 0 ( ).
z z z
20. Δείξτε ότι, για τις ομογενείς συναρτήσεις της άσκησης 14, οι μερικές παράγωγοι
πρώτης τάξης είναι, επίσης, ομογενείς βαθμού ελαττωμένου κατά μονάδα και οι
παράγωγοι δεύτερης τάξης είναι ομογενείς βαθμού ελαττωμένου κατά δύο μονάδες
του βαθμού ομογένειας των αρχικών συναρτήσεων.
Λύση
β) y 3 x 2 (ομογενής, βαθμού 2). Θα είναι:
y 2 y
6 x και 2 6 6 x 0 .
x x
Εάν η μεταβλητή x μεταβληθεί κατά λ φορές, τότε θα είναι:
y y
( )΄ 6 x ( ) (ομογενής πρώτου βαθμού) και
x x
2
y 2 y
( 2 )΄ 6( x) 0 0 ( 2 ). (ομογενής, βαθμού 0).
x x
δ) y 5 x z (ομογενής, βαθμού 0,8). Θα είναι:
0,2 0,6
2 y
= 1 ( 2 ) (ομογενής βαθμού -1)
x
2
y ( x ) 2 2 x2 1 x2
( 2 )΄ 3
z 2
( x) ( z) 2 3
( x 2
z 2 3
) ( x 2
z 2 3
)
2 y
= 1 ( 2 ) (ομογενής βαθμού -1).
z
στ) y 3 x 2 z (ομογενής, πρώτου βαθμού). Θα είναι:
y 2 xz y x2 2 y 2 z
, , 2
3
x 3 ( x z ) z 3 ( x z ) x
3 2 2 3 2 2 9 x4
2 y 2 x
2
.
z 9 z 3 xz 2
Εάν οι μεταβλητές x και z μεταβληθούν κατά λ φορές, τότε θα είναι:
y 2( x )( z ) 2 xz y
( )΄ 2
0 0 ( ) (ομογενής,
x 3 3 ( x ) 2 ( z )
3 2
3 (x z) 2 x
βαθμού 0)
y ( x ) 2 x2 y
( )΄ 2
0
0 ( ) (ομογενής, βαθμού 0)
z 3 3 ( x)2 ( z )2
2
3 3 ( x z) 2 z
2 y 2 z 2 z 2
1 y
( 2
)΄ 3
4
1 3 ( ) (ομογενής, βαθμού -1)
x 9 ( x ) 9 x4 x 2
2 y 2 x 1 2 x 2
1 y
( )΄ ( ) (ομογενής, βαθμού -1).
z 2 9 3 ( x)( z )2 9 z 3 xz 2 z 2
[144] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
3x 5 x 2
ζ) y 2 (ομογενής, βαθμού 0). Θα είναι:
z z
y 3 10 x y 3 x 10 x 2 2 y 10
2 , 2 3 , και
x z z z z z x 2 z 2
2 y 3 20 x
2
2 3 .
z z z
Εάν οι μεταβλητές x και z μεταβληθούν κατά λ φορές, τότε θα είναι:
y 3 10 x 3 10 x y
( )΄ 2
1 ( 2 ) 1 ( ) (ομογενής, βαθμού -1)
x z ( z ) 2 z x
y 3 x 10( x) 2 3 x 10 x 2 y
( )΄ 2
3
1
( 2
3 ) 1 ( ) (ομογενής, βαθμού -1)
z ( z ) ( z ) z z z
2 2
y 10 10 y
( 2 )΄ 2
2 2 2 ( 2 ) (ομογενής, βαθμού -2)
x ( z ) z x
2 y 3 20 x 3 20 x 2
2 y
( 2 )΄ 2
( ) ( ) (ομογενής, βαθμού -2).
z ( z ) 2 ( z )3 z2 z3 z 2
x2
η) y 9 x z . (ομογενής, πρώτου βαθμού). Θα είναι:
2z
y x y x2 2 y 1 2 y x2
9, 2 1, και .
x z z 2z x2 z z 2 z 3
Εάν οι μεταβλητές x και z μεταβληθούν κατά λ φορές, τότε θα είναι:
y x x y
( )΄ 9 0 ( 9) 0 ( ) (ομογενής, βαθμού 0)
x z z x
2 2
y ( x) x y
( )΄ 2
1 0 ( 2 1) 0 ( ) (ομογενής, βαθμού 0)
z 2( z ) 2z z
2 2
y 1 1 y
( 2 )΄ 1 1 ( 2 ) (ομογενής, βαθμού -1)
x z z x
2 2 2 2
y ( x ) 1 x 1 y
( 2 )΄ ( ) ( ) (ομογενής, βαθμού -1).
z ( z ) 3 z3 z 2
θ) y x 2 2 xz 5 z 2 (ομογενής, βαθμού 2). Θα είναι:
y y 2 y
2 x 2z, 2 x 10 z , 2
2 2 x 0 και
x z x
2
y
2
10 10 z .0 .
x
Εάν οι μεταβλητές x και z μεταβληθούν κατά λ φορές, τότε θα είναι
y y
( )΄ 2 x 2 z (2 x 2 z ) ( ) (ομογενής, πρώτου βαθμού)
x x
y y
( )΄ 2 x 10 z (2 x 10 z ) ( ) (ομογενής, πρώτου βαθμού)
z z
2 2
y y
( 2 )΄ 2( x) 0 0 2 x 0 0 ( 2 ) (ομογενής, βαθμού 0)
x x
2
y 2 y
( 2 )΄ 10( z ) 0 0 10 z 0 0 ( 2 ) (ομογενής, βαθμού 0).
z z
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [145]
21. Δείξτε ότι, για την ομογενή συνάρτηση y ax1b x 2b , ισχύουν οι σχέσεις:
1 2
y y
x1 x 2 (b1 b2 ) y και
x1 x 2
2 y 2 y 2
2 y
x12 2 x1 x 2 x 2 (b1 b2 )(b1 b2 1) y .
x12 x1 x 2 x 22
Λύση
y ax1b1 x 2b2 . Θα είναι:
[146] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
y b b
b1ax1b1 1 x2b2 1 ax1b1 x2b2 1 y
x1 x1 x1
y b b
b2 ax1b1 x2b2 1 2 ax1b1 x2b2 2 y
x2 x1 x2
2 y b (b 1) b1 b2 b1 (b1 1)
2
b1a (b1 1) x2b2 x1b1 2 1 12 ax1 x2 y
x1 x1 x12
2 y b (b 1) b1 b2 b2 (b2 1)
2
b2 a (b2 1) x2b1 x2b2 2 2 22 ax1 x2 y και
x 2 x2 x22
2 y bb bb
b1b2 ax1b1 1 x2b2 1 1 2 ax1b1 x2b2 1 2 y Συνεπώς,
x1x2 x1 x2 x1 x2
y y b b
x1 x2 ( 1 y ) x1 ( 2 y ) x2 b1 y b2 y (b1 b2 ) y και
x1 x 2 x1 x2
2 y 2 y 2
2 y b (b 1) b b
x12 2
2 x x
1 2 x 2 2
x12 1 12 y 2 x1 x2 1 2 y
x1 x1x2 x2 x1 x1 x2
b (b 1)
+ x22 2 22 y b1 (b1 1) y 2b1b2 y b2 (b2 1) y
x2
= (b12 b22 2b1b2 b1 b2 ) y (b1 b2 )(b1 b2 1) y.
Λύση
α΄τρόπος
y
MPK ( L2 2 K 2 30 LK ) 4 K 30 L και
K K
y L2
APK 2 K 30 L. Συνεπώς, εάν χρησιμοποιηθούν 4 μονάδες κεφαλαίου,
K K
θα είναι
L2 L2
4 4 30 L 2( 2 4 30 L) 16 30 L 16 60 L
4 2
2
L
30L 0, εξίσωση η οποία δίνει λύση την L=60.
2
β΄τρόπος
Y
MPL ( L2 2 K 2 30 LK ) και
L L
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [147]
y
MPK ( L2 2 K 2 30 LK ) 4 K 30 L. Συνεπώς, σύμφωνα με το
K K
θεώρημα του Euler θα είναι:
MPL L MPK K ( 2 L 30 K ) L ( 4 K 30 L ) K
= 2 L2 30 LK 4 K 2 30 LK 2 L2 60 LK 4 K 2 =
Y
2( L2 30 LK 2 K 2 ) 2 y. Για να είναι, όμως, MPK 2 APK 2
πρέπει να είναι
K
MPL L 0, δηλαδή (-2L+30Κ)L=0, η οποία γίνεται μηδέν όταν -2L+30K=0. Έτσι, εάν
K=4, θα πρέπει να είναι L=60 μονάδες. Στις ποσότητες αυτές Κ και L είναι MPL 0.
5 p x31
23.Εάν η συνάρτηση προσφοράς αγαθού είναι q 2 p x21 3 p x22 (όπου p x =τιμή
p x2 1
p x2 είναι ίσο με 2.
Λύση
5 p 3x1
q 2p 2
x1 3 px22 . Ελέγχοντας την ομογένεια της συνάρτησης αυτής, έχουμε:
px2
2
5( p x1 ) 3 2 2 2
5 3 p x31
q΄ 2( p x1 ) 3( p x2 ) 2 p
x1 3 2 p x22
p x2 p x2
5 p x31
= 2 (2 p x21 3 p x22 ) 2 q (ομογενής, βαθμού 2). Συνεπώς, από το θεώρημα του
p x2
q q
Euler έχουμε: px1 p x2 2q και διαιρώντας δια q τα μέλη της εξίσωσης
p x1 p x 2
px1 q p x q
αυτής έχουμε 2 2 ή n p x1 n p x2 2. Πραγματικά, όπως μπορεί να
q px1 q p x 2
διαπιστωθεί, είναι
15 p x21 p x1 5 p x3 px
n px n px (4 p x1 ) ( 2 1 6 p x2 ) 2 2.
1 2
p x2 q p x2 q
24. Ποια είναι η συμμετοχή των συντελεστών εργασίας και κεφαλαίου στα έσοδα
επιχείρησης, της οποίας η συνάρτηση παραγωγής είναι y 50 L0 , 2 K 0,8 (όπου
L=μονάδες εργασίας και Κ=μονάδες κεφαλαίου);
[148] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
Ελέγχοντας την ομογένεια της συνάρτησης y 50 L0,2 K 0,8 έχουμε
0,2
y΄ 50( L) ( K ) 0,8 0,2
L K 0,8
y . Επομένως, η συνάρτηση y είναι γραμμική
ομογενής.
Εάν p y , p L p K είναι οι τιμές ανά μονάδα του παραγόμενου προϊόντος και των
συντελεστών της παραγωγής εργασίας και κεφαλαίου, σύμφωνα με τη θεωρία της
οριακής παραγωγικότητας, σε κατάσταση ισορροπίας της επιχείρησης, θα ισχύουν:
pL Y K p L
10( ) 0,8 και K 40( ) 0,2 .
p y L L p y K K
Η συμμετοχή των συντελεστών παραγωγής στο παραγόμενο προϊόν εκφράζεται από
p L p K
τις σχέσεις L και K . Επομένως, εάν τα μέλη των προηγούμενων ισοτήτων
py y py y
1 K
πολλαπλασιαστούν, της πρώτης επί και της δεύτερης επί θα έχουμε αντίστοιχα
y y
pL 1 K 1 10 K 0,8 L0,2 50 K 0,8 L0,2 y
10( ) 0,8 0, 2 0, 2 0, 2 και
py y L y y y y
pK K L K 40 L0,2 K 0,8 50 L0,2 K 0,8 y
40( ) 0,2 0,8 0,8 0,8 δηλαδή η εργασία
py y K y y y y
συμμετέχει κατά 0,2 (20%) και το κεφάλαιο κατά 0,8 (80%) στα έσοδα της
επιχείρησης.
Λύση
Η συνάρτηση y 40 La 0, 6 L0 ,3 K 0 ,1 είναι γραμμική ομογενής, γιατί το άθροισμα των
συντελεστών ελαστικότητας ισούται με τη μονάδα. Συνεπώς, το έδαφος θα
συμμετέχει κατά 60% στα έσοδα, η εργασία κατά 30% και το κεφάλαιο κατά 10%,
δηλαδή στους συντελεστές αυτούς θα αντιστοιχούν 108 (60% Χ 180), 54 (30 Χ180) και
18 (10 Χ180) χρηματικές μονάδες. (Βλ. και άσκηση 24).
26. Επιχείρηση που λειτουργεί υπό συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού για το προϊόν
και τους συντελεστές παραγωγής εργασίας και κεφαλαίου, έχει συνάρτηση
παραγωγής προϊόντος y 10 L0,3 K 0,5 (όπου L=μονάδες εργασίας και Κ=μονάδες
κεφαλαίου). Εάν η τιμή ανά μονάδα εργασίας είναι w=300, η τιμή ανά μονάδα
κεφαλαίου i=10 και η τιμή ανά μονάδα προϊόντος p=20 χρηματικές μονάδες, να
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [149]
Λύση
Σύμφωνα με τη θεωρία της οριακής παραγωγικότητας, σε κατάσταση ισορροπίας της
επιχείρησης και υπό συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού θα ισχύουν:
y w y y i y
w p i p .
L p L K p K
Από τη συνάρτηση y 10 L0,3 K 0,5 προκύπτουν:
y 3K 0,5 y 5 L0,3
(10 L K ) 0,7 και
0,3 0,5
(10 L K ) 0,5 .
0,3 0,5
L L L K K K
Κατά συνέπεια, θα είναι
300 3 K 0,5 10 5 L0,3
0,7 και , από τις οποίες προκύπτουν
20 L 20 K 0,5
K 0,5 K 0,5
5 και 10 . Πολλαπλασιάζοντας κατά μέλη τις δύο αυτές ισότητες
L0,7 L0,3
K
λαμβάνουμε 50 K 50 L. Θέτοντας την τιμή αυτή στη δεύτερη των
L
(50 L) 0,5
εξισώσεων, έχουμε 10 7, 071L0,2 10
L0,3
L0,2 1, 41422 και, τελικά, L 5, 657 μονάδες. Επομένως, θα είναι
K 50 5, 657 282,85 μονάδες.
Λύση
Για τη μεγιστοποίηση του κέρδους της επιχείρησης, σε κατάσταση ισορροπίας και υπό
συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού, θα ισχύουν
w y i y
και . Από τη συνάρτηση
p L p K
[150] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
y y
y 3, 7 L2 K 2 10 LK προκύπτουν 7, 4 L 10 K και 2 K 10 L .
L K
600 8
Συνεπώς, θα είναι 7, 4 L 10 K και 2 K 10 L , εξισώσεων που δίνουν
10 10
λύσεις τις L=1,5 και Κ=7,1 μονάδες.
Λύση
α) y x 2 z 2 1. Θα είναι:
y y 2 y 2 y 2 y
2 x, 2 z, 2, 2 και 0.
x z x 2 z 2 xz
Η συνάρτηση θα έχει ένα σημείο στασιμότητας, όταν 2x=0 και 2z=0, δηλαδή όταν x=0
2 y 2 y
και z=0, για τις οποίες τιμές θα είναι y= -1. Επειδή 2 2 >0 και 2 2 >0, καθώς
z z
επίσης και
2 y 2 y 2 y 2
4 ( ) 0, το σημείο 0 (0, 0, -1) θα είναι το ελάχιστο (διάγραμμα (α)).
x 2 z 2 xz
β) y x 2 z 2 1. Θα είναι:
y y 2 y 2 y 2 y
2 x, 2 z , 2, 2 και 0.
x z x 2 z 2 xz
Η συνάρτηση θα έχει ένα σημείο στασιμότητας, όταν 2x=0 και -2z=0, δηλαδή όταν
2 y
x=0 και z=0, για τις οποίες τιμές αντιστοιχεί y=1. Επειδή δε 2 >0 και
x 2
2 y
2 0, αλλά
z 2
2 y 2 y 2 y 2
4( ) =0,
x 2 z 2 xz
το σημείο 0 (0, 0, 1) θα είναι σαγματικό σημείο (διάγραμμα (β)).
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [151]
γ) y=1-x2-z2. Θα είναι:
y y 2 y 2 y 2 y
2 x, 2 z , 2, 2 και 0.
x z x 2 z 2 xz
ε) y=x3-5x2-2xz+z2+10x-z . Θα είναι:
y y
3 x 2 10 x 2 z 10, 2 x 2 z 1,
x z
2 y 2 y 2 y
6 x 10, 2 και 2.
x 2 z 2 xz
Η συνάρτηση θα έχει ένα σημείo στασιμότητας όταν
3 x 2 10 x 2 z 10 0 και 2 x 2 z 1 0, εξισώσεις που έχουν λύσεις τις x1=3,
z1=3,5 και x2=1, z2 =1,5. Συνεπώς, η συνάρτηση έχει δύο σημεία στασιμότητας στα
οποία αντιστοιχούν y1= -0,25 και y2=3,75. Επειδή δε, για x1=3 και z1=3,5, έχουμε,
2 y 2 y
αντίστοιχα, 2 6 3 10 8 0 και 2 2 0, καθώς επίσης και
x z
2 2 2
y y y 2
2 2
16 ( ) ( 2) 2 4, η τιμή y1= -0,25 είναι η ελάχιστη (σημείο Σ,
x z xz
διάγραμμα (ε)). Αντιθέτως, για x2=1 και z2=1,5 θα
2 y 2 y
είναι 6 1 10 4 0 και 2 0, αλλά
x 2 z 2
2 y 2 y 2 y 2
8 ( ) ( 2) 2 4, η y2= 3,75 αντιστοιχεί σε σαγματικό σημείο
x 2 z 2 xz
(σημείο Β, διάγραμμα (ε)).
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [153]
29. Εάν y είναι συνάρτηση των x και z, αποδιδόμενη από την x2+z2+3y2-2x+2y=0,
1
δείξτε ότι η ελάχιστη τιμή αυτής είναι η y= -1 και η μέγιστη η y . Βεβαιωθείτε σε
3
σύστημα ορθογώνιων συντεταγμένων, ότι οι ισοϋψείς καμπύλες είναι κύκλοι με
κέντρο (1, 0).
Λύση
Η συνάρτηση x2+z2+3y2-2x+2y=0 όταν μετατραπεί σε συνάρτηση σαφούς μορφής ως
1 3x 2 3 z 2 6 x 1
προς y γίνεται y . Επομένως, θα είναι:
3
y x 1 x 1 y z z
,
x 3 x 2 3 z 2 6 x 1 3 y 1 z 3 x 2 3 z 2 6 x 1 3y 1
2 y 1 3( x 1) 2
x 2 3x 2 3z 2 6 x 1 (3x 2 3z 2 6 x 1)3
1 3( x 1) 2
=
3 y 1 (3 y 1) 3
2 y 1 1
2
και
z 3 x 2 3 z 2 6 x 1 3 y 1
2 y 6 z ( x 1)
xz (3x 2 3z 2 6 x 1)3
6 z ( x 1)
= .
(3 y 1)3
Η συνάρτηση θα έχει δύο σημεία στασιμότητας, όταν x-1=0, δηλαδή x=1 και όταν z=0,
1
στις οποίες τιμές αντιστοιχούν οι τιμές y1= -1 και y2= . Επειδή δε, για x=1, z=0 και y1=
3
2 2
y y
-1 είναι 2 0,5 0 και 2 0, 5 0, καθώς επίσης και
x z
2 2 2
y y y 2
2 2
1 ( ) 0, η τιμή y1= -1 είναι η ελάχιστη. Αντίθετα, για x=1, z=0 και
x z xz )
1 2 y 2 y
y2 είναι 2 5 0 και 5 0, καθώς επίσης και
3 x z 2
2 y 2 y 2 y 2 1
2 2
1 ( ) 0, η τιμή y2 είναι η μέγιστη.
x z xz 3
Όπως διαπιστώνεται από το σχήμα, οι προβαλλόμενες στο επίπεδο καμπύλες είναι
κύκλοι με κέντρο x=1, z=0, οι οποίοι εκτείνονται καθώς το y αυξάνεται
1
(1 y ) και κατόπιν συμπτύσσονται με την παραπέρα αύξηση του
3
1 1
y ( y ). Το σημείο Μ του σχήματος είναι σημείο προβολής τόσο του
3 3
1
ελάχιστου σημείου (1, 0, -1) όσο και του μέγιστου (1, 0, ).
3
[154] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
30. Γεωργική επιχείρηση έχει, για ορισμένη έκταση εδάφους, συνάρτηση παραγωγής
προϊόντος την
q 2 L2 7, 5 K 2 4 L 18 K 6 KL (όπου q=μονάδες παραγόμενου προϊόντος,
L=μονάδες εργασίας και Κ=μονάδες κεφαλαίου), χωρίς να δεσμεύεται από το κόστος
προμήθειας των συντελεστών παραγωγής. Να υπολογιστούν οι ποσότητες εργασίας
και κεφαλαίου που θα χρησιμοποιήσει η επιχείρηση, ώστε να μεγιστοποιήσει το
προϊόν της. Πόση είναι η μέγιστη ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος;
Επαληθεύστε τα αποτελέσματα σχηματικά, χαράσσοντας τις γραμμές των οριακών
προϊόντων των συντελεστών παραγωγής σε συνδυασμό με τις καμπύλες
ισοπαραγωγής.
Λύση
Το προϊόν μεγιστοποιείται εκεί όπου το οριακό προϊόν των συντελεστών παραγωγής
εργασίας (L) και κεφαλαίου (Κ) μηδενίζεται, δηλαδή όπου
q
MPL 4 L 4 6 K 0 και
L
q
MPK 15 K 18 6 L 0 , σύστημα εξισώσεων που δίνει λύσεις τις L=7 και
K
K=4 μονάδες. Στις ποσότητες αυτές των συντελεστών το παραγόμενο προϊόν είναι
2q 2q
q=50 μονάδες, το οποίο πράγματι είναι μέγιστο, γιατί 4 0, 15 0
L2 2
2q 2q 2q 2
και 2 60 ( ) 36.
L K 2 LK
Το μέγιστο σημείο (7, 4, 50) έχει σημείο ορθής προβολής το σημείο Μ του σχήματος
στο οποίο τέμνονται οι ευθείες των συναρτήσεων των οριακών προϊόντων εργασίας
και κεφαλαίου, γύρω από το οποίο φέρονται οι καμπύλες ισοπαραγωγής.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [155]
31. Γεωργική επιχείρηση, που παράγει δύο προϊόντα, έχει συνάρτηση μέσου κόστους
q13 q 23
AC 6q12 5q 22 11q1 6q 2 300 (όπου q1, q2 είναι οι ποσότητες των
3 2
παραγόμενων προϊόντων). Να υπολογιστούν οι ποσότητες των προϊόντων που
πρέπει να παραχθούν, ώστε το μέσο κόστος παραγωγής τους να είναι το ελάχιστο.
Πόσο είναι το ελάχιστο μέσο κόστος;
Λύση
Το ελάχιστο μέσο κόστος επιτυγχάνεται εκεί όπου οι μερικές παράγωγοι πρώτης
AC
τάξης μηδενίζονται, δηλαδή όπου q12 12 q1 11 0 και
q1
AC 3q22
10 q2 6 0 , εξισώσεις οι οποίες δίνουν λύσεις q1=11, q1=1 και q2=6,
q 2 2
2 2 AC 2 AC
q2 . Επειδή, όμως, 2q1 12 και 3q2 10 , μόνο οι ποσότητες
3 q12 q22
q1=11 και q2=6 καθιστούν θετικές τις τιμές των παραγώγων δεύτερης τάξης. Στις
ποσότητες αυτές των προϊόντων το μέσο κόστος παραγωγής τους είναι ελάχιστο και
113 63
ίσο με AC 6 112 5 6 2 11 11 6 6 300 102, 67 χρηματικές μονάδες.
3 2
Λύση
Τα έσοδα από την παραγωγή και πώληση του προϊόντος εκφράζονται ως
R pq q 2(200 4 L2 100 K 2 K 2 ) και το ολικό κόστος παραγωγής του προϊόντος
ως
C p L L p K K L (0, 2 L2 10 L 205) K (0,1K 2 2 K 2).
Επομένως, το κέρδος θα αποδίδεται ως
2
L (0, 2 L2 10 L 205)
3
R C 2(200 L 4 L 100 K 2 K ) 2
K (0,1 2 2)
= 0, 2 L 18 L 195 L 0,1K 6 K 198 K .
3 2 3 2
Λύση
Επιλύοντας ως προς p1 και p2 το σύστημα των συναρτήσεων ζήτησης των δύο
προϊόντων, βρίσκουμε, αντίστοιχα
1700 10 q1 q2 750 q1 3q2
p1 και p2 . Τα ολικά έσοδα από την παραγωγή
29 29
(και πώληση) των δύο προϊόντων είναι
1700 10q1 q2 750 q1 3q2
R p1q1 p2 q2 ( ) q1 ( ) q2
29 29
1700 q1 10 q12 2 q1q2 750q2 3q22
= .
29
Επομένως, το κέρδος θα αποδίδεται από τη σχέση
1700 q1 10 q12 2 q1q2 750 q2 3q22
R C (20q1 3q2 0, 01q12
29
1120q1 9, 71q12 7,8q1q2 663q2 2, 42q22
0, 2q1q2 0, 02 q22 ) .
29
Το κέρδος μεγιστοποιείται εκεί όπου
1
(1120 19, 42 q1 7, 8q2 ) =0 και
q1 29
1
(663 4,84 q2 7,8 q1 ) 0, εξισώσεις οι οποίες έχουν λύσεις τις q1 7, 5 και
q2 29
q2 125 μονάδες. Στις ποσότητες αυτές παραγωγής το κέρδος είναι, πράγματι,
μέγιστο γιατί
2 2 2 2 2 2
0, 67 0, 0,17 0, καθώς και 0,11 ( ) 0, 07 .
q12 q22 q12 q22 q1q2
Τέλος, το μέγιστο κέρδος είναι
1120 7,5 9,71 7, 52 7,8 7,5 125 663 125 2, 42 1252
29
=1572,5 χρηματικές μονάδες, ενώ οι τιμές πώλησης των προϊόντων είναι, αντίστοιχα,
1700 10 7,5 125
p1 51,72 και
29
750 7,5 3 125
p2 12, 67 χρηματικές μονάδες.
29
800 1200
προϊόντων αυτών δίδεται, αντίστοιχα, από τις συναρτήσεις q1 και q2
p1 p2 p1 p2
(όπου p1, p2 είναι, αντίστοιχα, η τιμή πώλησης, ανά μονάδα, των προϊόντων). Ποια
πρέπει να είναι η τιμή πώλησης καθενός των προϊόντων, ώστε η επιχείρηση να
μεγιστοποιήσει το κέρδος της, πόσα είναι τα έσοδα της επιχείρησης από την πώληση
των προϊόντων και πόσο το μέγιστο κέρδος;
Λύση
Τα ολικά έσοδα από την παραγωγή (και πώληση) των δύο προϊόντων είναι
R p1q1 p2 q2 και το κόστος παραγωγής
C ( AC1 ) q1 ( AC 2 ) q2 3q1 8q2 . Επομένως, το κέρδος θα δίνεται από τη σχέση
R C p1q1 p2 q2 (3q1 3q2 ). Από τις συναρτήσεις ζήτησης προκύπτει ότι
800 1200
p1q1 και p2 q2 . Επομένως, το κέρδος θα είναι
p2 p1
800 1200 800 1200 800 1200 12000
3 8 .
p2 p1 p1 p2 p1 p2 p2 p1 p1 p2
1200 12000
Το κέρδος μεγιστοποιείται εκεί όπου 2 2 0 και
p1 p1 p1 p2
800 12000
2 2 0 . Η πρώτη εξίσωση έχει λύση p2=10 και η δεύτερη p1=15. Οι
p2 p2 p2 p1
800
παραγόμενες ποσότητες των προϊόντων θα είναι q1 5,33 και
15 10
1200
q2 8 μονάδες, τα έσοδα R 15 5, 33 10 8 160 χρηματικές μονάδες, το
15 10
κόστος C 3 5, 33 8 8 80 χρηματικές μονάδες και, τέλος, το κέρδος θα είναι
R C 160 80 80 χρηματικές μονάδες.
35. Καταναλωτής έχει συνάρτηση χρησιμότητας U 25 x10 ,6 x20,4 (όπου x1, x2 είναι οι
ποσότητες των καταναλώμενων αγαθών). Ποια σχέση πρέπει να συνδέει τις
ποσότητες των αγαθών, ώστε να μεγιστοποιείται η χρησιμότητα του καταναλωτή;
Λύση
Η χρησιμότητα του καταναλωτή μεγιστοποιείται εκεί όπου η οριακή χρησιμότητα
κάθε αγαθού μηδενίζεται, δηλαδή όπου
U x 0,4 U x 0,6
MU x1 15 20,4 0 , MU x2 10 10,6 0 , οπότε
x1 x1 x2 x2
x20,4 x10,6 x
15 0,4
10 0,6
1 1, 5 .
x1 x2 x2
36. Καταναλωτής έχει συνάρτηση χρησιμότητας
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [159]
Λύση
Η χρησιμότητα του καταναλωτή μεγιστοποιείται εκεί όπου η οριακή χρησιμότητα
κάθε αγαθού μηδενίζεται, δηλαδή όπου
U
MU x 4 x1 3 x2 0 και
1
x1
U
MU x 6 x2 3 x1 15 0 , εξισώσεις οι οποίες έχουν λύσεις τις x1=3 και x2=4
2
x 2
μονάδες. Στις ποσότητες αυτές αντιστοιχούν U=30 μονάδες χρησιμότητας, οι οποίες
2U 2U
είναι, πράγματι, οι μέγιστες, γιατί 4 0, 6 0, καθώς επίσης και
x12 x22
2U 2U 2U 2
24 ( ) 9.
x12 x22 x1x2
Στο σχήμα, το σημείο Μ είναι η ορθή προβολή του σημείου μέγιστης χρησιμότητας
και το οποίο συμπίπτει με το σημείο τομής των ευθειών των οριακών χρησιμοτήτων,
γύρω από το οποίο φέρονται οι καμπύλες αδιαφορίας που αντιστοιχούν σε
μικρότερα του ευρεθέντος επίπεδα χρησιμότητας.
Λύση
α) y 5 xz (4 x 6 z 15) . 4 x 6 z 15 4 x 6 z 15 0 (4 x 6 z 15) 0
και
Lg 5 xz (4 x 6 z 15)
Lg
5 z 4 0
x
Lg
5 z 6 0
z
Lg
4 x 6 z 15 0
Με την επίλυση του συστήματος των παραπάνω τριών εξισώσεων
προκύπτουν οι λύσεις x=1,875 και z=1,25. Επομένως
y 5 1,875 1, 25 11, 719.
β) y 15 x10,4 x 20 ,6 (2 x1 5 x 2 20)
2 x1 5 x2 20 2 x1 5 x2 20 0 (2 x1 5 x2 20) 0 και
Lg 15 x10 ,4 x20,6 (2 x1 5 x 2 20)
Lg 6 x20,6
0,6 2 0
x1 x1
Lg 9 x10,4
0,4 5 0
x2 x2
Lg
2 x1 5 x2 20 0
Με την επίλυση του συστήματος των παραπάνω τριών εξισώσεων
προκύπτουν οι λύσεις x1=4 και x2 =2,4. Επομένως
y 15 40,4 2, 4 0,6 44,161.
γ) y x 2 3 z 2 ( x 2 z 7 0)
x 2 z 7 0 ( x 2 z 7) 0 και
Lg x 2 3 z 2 ( x 2 z 7)
Lg
2x 0
x
Lg
6 z 2 0
z
Lg
x 2z 7 0
Με την επίλυση του συστήματος των παραπάνω τριών εξισώσεων
προκύπτουν οι λύσεις x=3 και z =2. Επομένως
y 32 3 2 2 21.
δ) y 8 x 3 z (2 x 2 3 z 2 16)
2 x 2 3 z 2 16 2 x 2 3 z 2 16 0 (2 x 2 3 z 2 16) 0 και
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [161]
Lg 8 x 3 z (2 x 2 3 z 2 16)
Lg
8 4 x 0
x
Lg
3 6 z 0
z
Lg
2 x 2 3 z 2 16 0
Με την επίλυση του συστήματος των παραπάνω τριών εξισώσεων
προκύπτουν δύο ομάδες λύσεων, οι: x1=2,704, z1=0,676 και
x2= - 2,704, z2= -0,676. Επομένως,
y1 8 2, 704 3 0, 676 23, 66 και
y2 8 ( 2, 704) 3 ( 0, 676) 23, 66
ε) y 3 xz x 2 z 2 w 2 ( x 2 z 10 και w 3 x 12)
x 2 z 10 x 2 z 10 0 1 ( x 2 z 10) 0 και
w 3 x 12 w 3 x 12 0 2 ( w 3 x 12) 0 .
Έτσι,
Lg 3 xz x 2 z 2 w 2 1 ( x 2 z 10) 2 ( w 3 x 12)
Lg
3 z 2 x 1 32 0
x
Lg
3 x 2 z 21 0
z
Lg
2 w 2 0
w
Lg
x 2 z 10 0
1
Lg
w 3 x 12 0
2
Με την επίλυση του συστήματος των τεσσάρων εξισώσεων προκύπτουν οι λύσεις
8 19
x , z και w 4. Επομένως,
3 3
8 19 8 19
y 3 ( ) ( ) ( ) 2 ( ) 2 4 2 99, 667.
3 3 3 3
Λύση
Η συνάρτηση παραγωγής είναι η
q 2 L2 7, 5 K 2 4 L 18 K 6 KL με τον περιορισμό της 10 L 2 K 51. Εφαρμόζοντας
τη μέθοδο των πολλαπλασιαστων του Lagrange, έχουμε:
10L+2K-51=0 και λ(10L+2Κ-51)=0. Επομένως,
Lg 2 L2 7, 5 K 2 4 L 18 K 6 KL (10 L 2 K 51). Έτσι,
Lg
4 L 4 6 K 10 0 ,
L
Lg
15 K 18 6 L 2 0
K
Lg
10 L 2 K 51 0.
Με την επίλυση του συστήματος των τριών εξισώσεων προκύπτουν οι λύσεις
L 4, 5 kai K 3 μονάδες. Με τις ποσότητες αυτές των συντελεστών παραγωγής
επιτυγχάνεται μέγιστο προϊόν
q 2 4, 52 7, 5 32 4 4, 5 18 3 6 3 4, 5 45 μονάδες.
Στο σχήμα, το μέγιστο σημείο αντιστοιχεί με το σημείο Μ (3, 4,5) στο οποίο η ευθεία γραμμή
της εξίσωσης 10 L 2 K 51 εφάπτεται της καμπύλης ισοπαραγωγής q=45.
Λύση
Η συνάρτηση παραγωγής είναι η y 10 xz 3 z 2 x 2 με τον περιορισμό της
p1 x p2 z 40. Επειδή, όμως, p1 3 p2 , θέτοντας p2 p θα έχω p1 3 p και επομένως ο
περιορισμός γίνεται 3 px pz 40. Έτσι, ακολουθώντας τα στάδια εφαρμογής της μεθόδου
των πολλαπλασιαστών του Lagrange, έχουμε:
α. 3 px pz 40 0
β. (3 px pz 40) 0
γ. Lg (10 xz 3 z 2 x 2 ) (3 px pz 40)
Lg
δ. 10 z 2 x 3 p =0
x
Lg
10 x 6 z p =0
z
Lg
3 px pz 40 =0
ε. Με την επίλυση του συστήματος των παραπάνω τριών εξισώσεων βρίσκουμε
λύσεις τις
280 280 320 320
x x και z z και το μέγιστο προϊόν θα είναι
29 p 29 p1 29 p 29 p2
280 320 320 2 280 2
y 10 xz 3 z 2 x 2 10 3( ) ( )
29 p 29 p 29 p 29 p
896000 307200 78400 510400 606,9
= .
841 p 2 841 p 2 841 p 2 841 p 2 p2
280
Πράγματι, επιτυγχάνεται μεγιστοποίηση της παραγωγής με τις τιμές x και
29 p
320
z , καθόσον η oριοθετημένη Εσσιανή ορίζουσα είναι
29 p
0 g g
x z
2
H
g f 2 f
x x 2 xz
g 2 f 2 f
z zx z 2
0 3p p
3p 2 10 116 p 2 0 .
p 10 6
[164] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
Η συνάρτηση κόστους της επιχείρησης είναι C p L L p K K 2 L 7 K , υπό τον
περιορισμό της παραγωγής
702 L2 3K 2 30 LK . Ακολουθώντας τα στάδια εφαρμογής της μεθόδου των
πολλαπλασιαστών του Lagrange, έχουμε:
α. L2 3 K 2 30 LK 702 0 =0
β. ( L2 3K 2 30 LK 702) 0
γ. Lg 2 L 7 K ( L2 3 K 2 30 LK 702).
Lg
δ. 2 2 L 30 K 0
L
Lg
7 6 K 30 L 0
K
Lg
L2 3 K 2 30 K 702 0 .
Με την επίλυση του συστήματος των παραπάνω τριών εξισώσεων προκύπτουν οι
λύσεις L=9 και Κ=3 μονάδες. Στις ποσότητες αυτές των συντελεστών της παραγωγής
το κόστος είναι ελάχιστο και ίσο με C 2 9 7 3 39 χρηματικές μονάδες.
Στο σχήμα, το ελάχιστο σημείο κόστους αντιστοιχεί με το σημείο Μ (3,9) στο οποίο η
καμπύλη παραγωγής των 702 μονάδων προϊόντος εφάπτεται της γραμμής
ισοκόστους C=39.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [165]
Λύση
Το ολικό κόστος παραγωγής του προϊόντος C p L L p La La
C 300 L 600 La επιδιώκεται να ελαχιστοποιηθεί υπό τον περιορισμό που θέτει η
συνάρτηση
500 50 L0,6 La 0,8 10 L0,6 La 0,8 .
Ακολουθώντας τα στάδια εφαρμογής της μεθόδου των πολλαπλασιαστών του
Lagrange, έχουμε:
α. 10 L0,6 La 0,8 L0,6 La 0,8 10 0
β. ( L0,6 L 0,8 10) 0
γ. Lg 300 L 600 La ( L0,6 La 0,8 10).
Lg
δ. 300 0, 6 L0,4 La 0,8 0
L
Lg
600 0,8 La 0,2 L0,6 0
La
Lg
L0,6 La 0,8 0 .
Από τις δύο πρώτες εξισώσεις του παραπάνω συστήματος, με διαίρεση κατά μέλη,
0,6 La 300 2
αποκτούμε La L. Με αντικατάστασή της στην τρίτη των
0,8 L 600 3
εξισώσεων έχουμε
2
L0,6 ( L ) 0,8 10 L 6,53 και, στη συνέχεια, Κ=4,35 μονάδες.
3
p MPL
Οι ποσότητες αυτίς, πράγματι, επαληθεύουν τη σχέση L γιατί
pLa MPLa
y 30 La 0,8 30 4,350,8
MPL 46 και
L L0,4 6,530,4
y 40 L0,6 40 6,530,6
MPLa 92.
La La 0,2 4,350,2
p MPL 46 300 1
Πράγματι, είναι L = .
pLa MPLa 92 600 2
42. Επιχείρηση παράγει δύο προϊόντα, των οποίων η σχέση παραγωγής δίδεται από
q2
τη συνάρτηση μετασχηματισμού q1 100 2 όπου q1, q2 είναι οι ποσότητες των
3
[166] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
παραγόμενων προϊόντων). Εάν η τιμή πώλησης, ανά μονάδα των προϊόντων αυτών,
είναι αντίστοιχα, p1=10 και p2=80 χρηματικές μονάδες, να υπολογιστούν οι
ποσότητες των προϊόντων που πρέπει να παραχθούν, ώστε να μεγιστοποιηθούν τα
έσοδα της επιχείρησης.
Λύση
Τα ολικά έσοδα από την παραγωγή και πώληση των προϊόντων είναι
R p1q1 p2 q2 10 q1 80 q2 , που επιδιώκεται να μεγιστοποιηθούν υπό τον
q22
περιορισμό που θέτει η συνάρτηση μετασχηματισμού q1 100 . Από την
3
q22
τελευταία συνάρτηση προκύπτει q1 100 0
3
3q1 q 22 300 0 (3q1 q22 300) 0. Έτσι, η συνάρτηση Lagrange γίνεται
Lg 10 q1 80 q 2 (3q1 q22 300) και οι μερικές (πρώτες) παράγωγοι της
συνάρτησης αυτής είναι οι
Lg
10 3 0
q1
Lg
80 2 q2 0
q2
Lg
3q1 q22 300 0.
Με την επίλυση του συστήματος των τριών εξισώσεων αποκτούμε τις λύσεις q1 52
και q2 12 μονάδες. Στις ποσότητες αυτές παραγωγής των προϊόντων, τα έσοδα της
επιχείρησης γίνονται μέγιστα και ίσα με R 10 52 80 12 1480 χρηματικές
μονάδες.
43. Καταναλωτής διαθέτει 100 χρηματικές μονάδες εβδομαδιαίως για την απόκτηση
δύο αγαθών x1 και x2. Αν η τιμή ανά μονάδα του ενός αγαθού είναι p x 4 1
τιμή του.
Λύση
Η ολική χρησιμότητα U 2 x1 3 x12 x 2 4 x22 500 επιδιώκεται να μεγιστοποιηθεί
υπό τον περιορισμό της συνάρτησης καταναλωτικής δυνατότητας
p x1 x1 p x2 x 2 C 4 x1 p x2 100.
Ακολουθώντας τα στάδια εφαρμογής της μεθόδου των πολλαπλασιαστών του
Lagrange, έχουμε:
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [167]
α. 4 x1 p x x 2 100 0
2
β. (4 x1 p x x2 100) 0
2
Lg
4 x1 p x2 x2 100 0 .
3
Από την πρώτη και τρίτη των εξισώσεων υπολογίζεται 37 px x2 την οποία
8 2
296 p x2
θέτοντας στη δεύτερη των εξισώσεων έχουμε, τελικά, x2 .
64 3 px22
Λύση
Η συνάρτηση χρησιμότητας U 3Y 0,5 L0,5 τελεί υπό περιορισμό ως προς το διαθέσιμο
χρόνο του που εκφράζεται από τη σχέση Χ+L=24 (όπου Χ=ώρες εργασίας και L=ώρες
Y
σχόλης). Αλλά, Υ=2Χ και συνεπώς X , έτσι που η συνάρτηση περιορισμού γίνεται
2
Y
L 24 και τελικά Y 2 L 48.
2
Ακολουθώντας τα στάδια εφαρμογής της μεθόδου των πολλαπλασιαστών του
Lagrange, έχουμε:
α. Y 2 L 48 0
β. (2 L Y 48) 0
γ. Lg 3 0,5 L0,5 (Y 2 L 48)
Lg
δ. 1,5 0,5 L0,5 0
Lg
1,5 L0,5Y 0,5 2 0
L
Lg
2 L 48 0 .
[168] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
45. Καταναλωτής έχει για είδη διατροφής (x1) και ένδυσης (x2) συνάρτηση
2 1
χρησιμότητας την U log x1 log x2 (γνωστή ως λογαριθμική συνάρτηση των
3 3
Weber-Fechner and Bernoulli). Ποια σχέση πρέπει να συνδέει τη δαπάνη διατροφής
με τη δαπάνη ένδυσης σε συνθήκες ισορροπίας του καταναλωτή; Εάν ο
προϋπολογισμός (δαπάνη καταναλωτικής δυνατότητας) του καταναλωτή είναι,
εβδομαδιαίως, C=81 χρηματικές μονάδες και η τιμή ανά μονάδα διατροφής p x 2 1
και ένδυσης p x 5 χρηματικές μονάδες, πόση ποσότητα από κάθε αγαθό πρέπει να
2
Λύση
Οι μερικές παράγωγοι της παραπάνω συνάρτησης είναι οι
2 1 1 1
MU x ( ) και MU x ( ) . Σε συνθήκες ισορροπίας του καταναλωτή ισχύει
3 x1
1 2
3 x2
MU x1 px
1 . Επομένως θα είναι
MU x2 p x2
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [169]
2 1
( )
3 x1 px 2 x2 p x1
1 και τελικά p x1 x1 2 p x2 x2 , δηλαδή η δαπάνη για
1 1 p x p x2
( ) x2 1
3 x2
διατροφή πρέπει να είναι διπλάσια της δαπάνης για ένδυση ή ότι ο καταναλωτής
δαπανά τα δύο τρίτα του προϊπολογισμού του για είδη διατροφής και το ένα τρίτο
2 1
για είδη ένδυσης, κατά τις σχέσεις px1 x1 C και p x2 x2 C. Έτσι, με τα
3 3
αριθμητικά δεδομένα της άσκησης, θα είναι
2 C 2 81 1 C 1 81
x1 27 και x2 5, 4, ποσότητες που πρέπει να
3 p x1 3 2 3 p x2 3 5
αποκτήσει ο καταναλωτής για να μεγιστοποιήσει τη χρησιμότητά του.
[170] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [171]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
ΔΙΑΦΟΡΙΣΗ
1. Αν h και k είναι αυξήσεις των x και z αντιστοίχως, να υπολογιστεί η αύξηση Δy
ως προς x, z, h και k στη συνάρτηση y=x2+2xz+z2. Ποια είναι η διαφορά της Δy με την
dy;
Λύση
Εάν οι x και z αυξηθούν, αντίστοιχα, κατά h και k, η y θα αυξηθεί κατά Δy, έτσι ώστε
θα ισχύει η σχέση
y y ( x h) 2 2( x h )( z k ) ( z k ) 2
y y x 2 2 xh h 2 2 xz 2 xk 2 hz 2 hk z 2 2 zk k 2
y z ( x 2 2 xz z 2 ) (2 x 2 z )( h k ) ( h k ) 2 και τελικά
y 2( x z )(( h k ) ( h k ) 2 .
Το ολικό διαφορικό της y είναι
dy d ( x 2 ) d (2 xz ) d ( z 2 ) 2 xdx 2 xdz 2 zdx 2 zdz
= 2( x z ) dx 2( x z ) dz 2( x z )( dx dz ). Όπως διαπιστώνεται, οι Δy και dy
διαφέρουν κατά το ποσό ( h k ) 2 , τείνουν δε να ταυτιστούν όσο οι αυξήσεις h και k
είναι πολύ μικρές, έτσι που ο όρος ( h k ) 2 γίνεται αμελητέος.
2. Δίνονται οι συναρτήσεις y=5x2-6xz-2z2 και y=4x2-2xz2+5x2w---4z2w2 +z2-w2. α) Να
υπολογιστεί το ολικό διαφορικό αυτών και β) να διαπιστωθεί η διαφορά αυτού και
της πραγματικής μεταβολής της y, όταν το x αυξάνεται από 2 σε 2,1, το z
ελαττώνεται από 4 σε 3,9 και το w αυξάνεται από 1 σε 1,2 μονάδες.
Λύση
α) y 5 x 2 6 xz 2 z 2 .
y y
y x z (10 x 6 z ) x ( 6 x 4 z ) z.
x z
Εφόσον x=2, z=4, Δx=0,1 και Δz= -0,1, θα είναι:
y (10 2 6 4) 0,1 ( 6 2 4 4) ( 0,1) 2, 4 είναι η κατά προσέγγιση μεταβολή
της y.
Αντιθέτως, αν x=2 και z=3, θα είναι
y 5 2 2 6 2 4 2 4 2 60
και εάν x=2,1 και z=3,9, θα είναι
y 5 2,12 6 2,1 3, 9 2 3, 9 2 = 57, 51 και η πραγματική μεταβολή της y θα είναι
y 57, 51 ( 60) 2, 49.
β) y 4 x 2 2 xz 2 5 x 2 w 4 z 2 w 2 z 2 w 2 .
[172] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
y y y
y x z w
x z w
(8 x 2 z 2 10 xw) x ( 4 xz 8 zw 2 2 z ) z (5 x 2 8 z 2 w 2 w) w.
Εφόσον x=2, z=4, w=1, Δx=0, Δz= -0,1 και Δw=0,2, θα είναι:
y (8 2 2 4 2 10 2 1) 0,1 ( 4 2 8 4 12 2 4) ( 0,1)
+ (5 2 2 8 42 1 2 1) 0, 2 16 είναι η κατά προσέγγιση μεταβολή της y. Αντίθετα,
εάν x=2, z=4 και w=1, θα είναι
y 4 2 2 2 2 4 2 5 2 2 1 4 4 2 12 4 2 12 77 και
Εάν x=2,1, z=3,9 και w=1,2, θα είναι:
y 93, 6216 ( 77) 16, 6216.
y 4 2,12 2 2,1 3, 9 2 5 2,12 1, 2 4 3, 9 2 1, 2 2 3, 9 2 1, 2 2
= -93,6216 και η πραγματική μεταβολή της y θα είναι
Λύση
α) y 3 x 2 4 xz 7 z 2 .
dy d (3 x 2 ) d (4 xz ) d (7 z 2 ) 6 xdx 4 xdz 4 zdx 14 zdz
2(3 x 2 z ) dx 2(2 x 7 z ) dz .
β) y 2 x 3 4 x 2 z 3 z 3 .
dy d (2 x 3 ) d (4 x 2 z ) d (3 z 3 ) 6 x 2 dx 4 x 2 dz 8 xzdx 9 z 2 dz
2 x (3 x 4 z ) dx (4 x 2 9 z 2 ) dz.
x
γ) y .
x z
( x z ) dx xd ( x z ) xdx zdx xdx xdz zdx xdz
dy .
( x z )2 ( x z)2 ( x z)2
3x 2
δ) y .
xz5
( x z 5) d (3 x 2 ) 3x 2 d ( x z 5)
dy
( x z 5) 2
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [173]
στ) y x 2 z 2 .
1 1
1 2
dy d ( x z ) ( x z ) 2 d ( x 2 z 2 )
2 2 2 2
2
1
1 xdx zdz
= ( x 2 z 2 ) 2 (2 xdx 2 zdz ) 2 2 .
2 x z
ζ) y ( x 2 z 2 )(3 x 2 z ).
dy ( x 2 z 2 ) d (3 x 2 z ) (3 x 2 z ) d ( x 2 z 2 )
= ( x 2 z 2 )(3dx 2 dz ) (3 x 2 z )(2 xdx 2 zdz )
= 3( x 2 z 2 ) dx 2( x 2 z 2 ) dz 6 x 2 dx 6 xzdz 4 xzdx 4 z 2 dz
= (3 x 2 3 z 2 6 x 2 4 xz ) dx (2 x 2 2 z 2 6 xz 4 z 2 )
= (9 x 2 3 z 2 4 xz ) dx (2 x 2 6 z 2 6 xz ) dz.
η) y ( x z ) x z .
1 1
2 2
dy ( x z )d ( x z ) ( x z ) d ( x z )
1 1
1
= ( x z ) ( x z ) 2 d ( x z ) ( x z ) 2 ( dx dz )
2
( x z )( dx dz )
= x z ( dx dz )
2 x z
3xdx xdz zdx 3 zdz (3x z ) dx ( x 3 z ) dz
= .
2 xz 2 x z
θ) y ln(2 x 2 3 z 5 ).
d (2 x 2 3z 5 ) 4 xdx 15 z 4 dz
dy .
2 x 2 3z5 2 x 2 3z 5
ι) y x ln z z ln x.
dy d ( x ln z ) d ( z ln x ) ln zdx xd (ln z ) ln xdz zd (ln x )
1 1 z x
= ln zdx x dz ln xdz z dx (ln z ) dx (ln x )dz.
z x x z
x
ια) y ln( ).
xz
[174] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
1 d (x z)
dy d ln x d (ln( x z ) dx
x xz
( x z ) dx x( dx dz ) xdz zdx
= .
x( x z ) x( x z )
ιβ) y e x z .
dy d (e x z ) e x z ( xdx zdz ).
ιγ) y x 3 e z .
dy d ( x 3e z ) 3 x 2 e z dx x 3e z dz x 2 e z (3dx xdz ).
dy
4. Να υπολογιστεί, από το διαφορικό dy της συνάρτησης y=x2+z2, η παράγωγος ,
dw
όταν x=1+w και z=1-w. Ελέγξτε το αποτέλεσμα αυτό, υπολογίζοντας την παράγωγο
από τη συνάρτηση y=f(w), αφού αντικαταστήσετε σε αυτή τα x και z.
Λύση
Το ολικό διαφορικό της συνάρτησης y f ( x , z ) δίνεται από τη σχέση
y y
dy dx dz . Διαιρώντας τα μέλη της ισότητας αυτής δια dw, έχουμε:
x z
dy y dx y dz y y dx dz
. Αλλά, 2 x, 2 z, 1 και 1. Επομένως,
dw x dw z dw x z dw dw
dy
2 x 1 2 z ( 1) 2( x z ). Πραγματικά, εάν στην y x 2 z 2 αντικαταστήσουμε
dw
τις τιμές x και y σε συνάρτηση με τις τιμές w, θα έχουμε
y (1 w) 2 (1 w) 2 2(1 w) 2 και
dy
4 w 2 2 w 2( x z ).
dw
1 dy
5.Να υπολογιστεί, από το διαφορικό της συνάρτησης y , η παράγωγος ,
xz dw
όταν x=ew και z=e-w.
Λύση
Το ολικό διαφορικό της συνάρτησης y f ( x , z ) δίνεται από τη σχέση
y y
dy dx dz και με διαίρεση δια dw των μελών της ισότητας αποκτούμε τη
x z
dy
σχέση της ολικής παραγώγου , την
dw
dy y dx y dz
. Αλλά,
dw x dw z dw
y 1 y 1 dx dz
2
, 1
, e w και e w .
x ( x z ) z ( x z ) dw dw
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [175]
Επομένως,
dy 1 w 1 w ew e w
e e .
dw ( x z )2 ( x z )2 ( x z) 2
dy
6. Να υπολογιστεί, από το διαφορικό της συνάρτησης y=x2+z3, η παράγωγος , όταν
dx
z 1 x2 .
Λύση
Το ολικό διαφορικό της συνάρτησης y f ( x , z ) δίνεται από τη σχέση
y y
dy dx dz . Διαιρώντας τα μέλη της ισότητας αυτής δια dx, έχουμε:
x z
dy y y dz y y dz x
. Αλλά, 2 x, 3 z 2 και .
dx x z dx x z dx 1 x2
dy x 3 xz 2
Επομένως, 2 x 3z 2 ( ) 2x .
dx 1 x2 1 x2
Λύση
Για κάθε καμπύλη ισοπαραγωγής το dy=0. Επομένως, το ολικό διαφορικό
y y y y
dy dx1 dx2 γίνεται dx1 dx2 0 και τελικά
x1 x 2 x1 x2
y y
dx x dx x
1 2 2 1 . Για τη συνάρτηση
dx2 y dx1 y
x1 x2
5 x1 x2 2 x12 8 x22 y 23 x12 48 x1 x2 32 x22
y θα είναι και
3 x1 4 x2 x2 (3 x1 4 x2 ) 2
y 6 x12 16 x1 x2 44 x22
. Επομένως,
x1 (3 x1 4 x2 ) 2
x2 x
2 2
) 32( 2 ) 2
23 48(
dx 23 x 48 x1 x2 32 x x1 x1 x
MRTS x1 ό x2 1 1
2
2
2
= f ( 2 ). και
dx2 6 x 16 x1 x2 44 x x x x1
1 6 16( 2 ) 44( 2 ) 2
2
x1 x1
[176] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
x2 x
2 2
) 44( 2 ) 2
6 16(
dx 6 x 16 x1 x2 44 x x1 x1 x
MRTS x2 ό x1 2 1
2
2
2
f ( 2 ).
dx1 23x 48 x1 x2 32 x x x x1
1 23 38( 2 ) 32( 2 ) 2
2
x1 x1
Για τη συνάρτηση y 6 x1 x2 7 x12 x22 , θα είναι
y y
6 x1 2 x2 και 6 x2 14 x1 . Επομένως,
x2 x1
x
6 2( 2 )
dx 6 x 2 x2 x1 x
MRTS x1 ό x2 1 1 f ( 2 ). και
x
dx2 6 x2 14 x1 6( 2 ) 14 x1
x1
x
6( 2 ) 14
dx 6 x 14 x1 x1 x
MRTS x2 ό x1 2 2 f ( 2 ).
dx1 6 x1 2 x2 x x1
6 2( 2 )
x1
x1
8. Δείξτε την ισχύ της σχέσης MRTS x1 x2 f ( ) στις συναρτήσεις y 25 x10,3 x20,7
x2
και y 10 x10,6 x20,8 .
Λύση
y
dx x
Γνωρίζουμε ότι MRTS x1 ό x2 1 2 .
dx2 y
x1
Για τη συνάρτηση y 25 x10,3 x20,7 θα είναι
y x y x
7, 5( 2 ) 0,7 και 17, 5( 1 ) 0,3 . Επομένως,
x1 x1 x2 x2
x
10,5( 1 ) 0,3
dx x2 x
MRTS x1 ό x2 1 2,333( 1 ).
dx2 7,5( x2 ) 0,7 x2
x1
y x 0,8 y x 0,6
Για τη συνάρτηση y 10 x10,6 x 20 ,8 θα είναι 6 20,4 και 8 10,6 . Επομένως,
x1 x1 x2 x2
x10,6
8( )
dx1 x20,2 x
MRTS x1 ό x2 0,8
1,333( 1 ).
dx2 x x2
6 ( 20,4 )
x1
Λύση
dy d ( ax12 ) d (bx 22 ) 2 ax1 dx1 2bx2 dx 2 . Επειδή, όμως, dy=0, θα είναι
dx1 bx
2ax1dx1 2bx2 dx2 και τελικά MRTS x1 ό x2 2.
dx2 ax1
Λύση
U
dx1 x
Για κάθε καμπύλη αδιαφορίας, επειδή dU=0, θα είναι MRS x1 ό x2 2.
dx2 U
x1
Αλλά, για τη συνάρτηση
U ln( x1 a ) b1 ( x2 b ) b2 ισχύουν:
U b
b1 ln( x1 a ) b2 ln( x2 b) 1 και
x1 x1 x1 a
U b
b1 ln( x1 a ) b2 ln( x2 b) 2 . Επομένως,
x 2 x 2 x2 b
b2
x b b2 x1 a
MRS x1 ό x2 2 . Πράγματι, για τη συνάρτηση
b1 b1 x2 b
x1 a
U ln( x1 5) 3 ( x2 4) 6 ισχύει
6 x1 5 x 5
MRS x1 ό x2 2 1 .
3 x2 4 x2 4
11. Εάν οι εξισώσεις ζήτησης και προσφοράς δύο προϊόντων x1 και x2 είναι:
qD1 40 1,5 p1 6Y qS1 5 2,5 p1
qD2 50 5 p2 0,5Y qS2 8 3 p2
(όπου q D1 , q D2 είναι οι ζητούμενες ποσότητες των προϊόντων, qS1 , qS2 οι
προσφερόμενες ποσότητες αυτών και p1, p2 οι τιμές τους, να υπολογιστούν, με τη
dp dp
μέθοδο της διαφόρισης, οι 1 και 2 . Τι συμπεραίνετε από τις τιμές αυτών;
dY dY
Λύση
[178] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
12. Εάν οι εξισώσεις ζήτησης και προσφοράς δύο αγαθών x1 και x2 είναι:
qD1 f ( p1 , p2 ) , qS1 g ( p1 , t ) και qD2 h ( p1 , p2 ) , qS2 j ( p2 ) ,
(όπου qD1 , q D2 είναι οι ζητούμενες ποσότητες των αγαθών x1, x2 αντιστοίχως,
qS1 , qS2 οι προσφερόμενες ποσότητες αυτών, p1, p2 οι τιμές τους και t o
επιβαλλόμενος φόρος), να εκφράσετε, χρησιμοποιώντας τα διαφορικά ως προς p1, p2
dp dp2
και t τις παραγώγους 1 και .
dt dt
Επαληθεύστε τις σχέσεις όταν:
qD1 p12 2 p2 3 p1 p2 , qS1 50 3(2 p1 t ) και
p22
qD2 p 3 p 100 , qS1 300 4 p2
2
2
2
1 .
2
Λύση
Σε κατάσταση ισορροπίας είναι, ως γνωστό, qD qS , δηλαδή q1D q1S και q 2D q2S .
΄Ετσι, σε ό,τι αφορά το αγαθό x1, διαφορίζοντας τις δύο εξισώσεις και εξισώνοντας τα
διαφορικά, έχουμε
q1D q D q S q S
dp1 1 dp2 1 dp1 1 dt. Σε ό,τι αφορά το αγαθό x2, ομοίως,
p1 p 2 p1 t
διαφορίζοντας τις δύο εξισώσεις και εξισώνοντας τα διαφορικά, έχουμε
q2D q D q S
dp1 2 dp2 2 dp2 την οποία επιλύοντας ως προς dp2 βρίσκουμε
p1 p2 p 2
q2S q2D q D
( ) dp2 2 dp1 και τελικά
p2 p2 p1
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [179]
q2D
p
dp2 S 1 D dp1 . Την τιμή dp2 αντικαθιστούμε στην πρώτη ισότητα και έχουμε
q2 q2
p2 p2
q2D
q1D q D p1
dp1 1 dp1 =
p1 p2 q2 q2D
S
p2 p2
q1S q S
dp1 1 dt
p1 t
q2D
q D q D p q S q S
( 1 1 S 1 D 1 ) dp1 1 dt
p1 p2 q2 q2 p1 t
p2 p2
q1S
dp1 t
dt q2D
q1D q1S q1D p1
( )
p1 p1 p2 q2 q2D
S
( )
p2 p2
q1S
dp2 t
dt q D q1S q2D q2D q1D
( 1 )( )
p1 p1 p2 p2 p2
q1S q2D
dp2 t p1
.
dt q D q1S q2D q2S q1D q2D
( 1 )( )
p1 p1 p2 p2 p2 p2
dp1 3(3 p2 4)
το οποίο θα προέκυπτε με την
dt (3 p2 2 p1 6)(3 p2 4) 6 p1 (2 3 p1 )
εφαρμογή των δεδομένων στον πρώτο γενικό τύπο που διατυπώθηκε
προηγουμένως.
3 p2 4
Ανάλογα, εάν την τιμή dp1 dp2 αντικαταστήσουμε στην ισότητα
6 p1
2 p1dp1 2 dp2 3 p1dp2 3 p2 dp1 6 dp1 3dt , έχουμε:
3p 4 3p 4
2 p1 2 dp2 2 dp2 3 p1dp2 3 p2 2 dp 2
6 p1 6 p1
3p 4
= 6 2 dp2 3dt
6 p1
3p 4 p (3 p2 4) 3p 4
2 dp2 2dp2 3 p1d 2 2 dp2 2 dp2 3dt
3 2 p1 p1
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [181]
( 3 p2 4) 2 p1 12 p1 18 p12 9 p22 12 p2 18 p2 24
3dt
6 p1
dp2 18 p1
το οποίο ταυτίζεται με το
dt 18 p1 6 p1 p2 9 p22 4 p1 6 p2 24
2
dp2 18 p1
που θα προέκυπτε με την εφαρμογή
dt (3 p2 2 p1 6)(3 p2 4) 6 p1 (2 3 p1 )
των δεδομένων στο δεύτερο γενικό τύπο που διατυπώθηκε προηγουμένως.
13. Εάν η συνάρτηση ολικής δαπάνης κατανάλωσης μιας χώρας είναι C=C(Y) (όπου
Υ=εθνικό εισόδημα) και η συνάρτηση εισοδήματος η Υ=C+Ι (όπου Ι=δαπάνη
dY
επένδυσης), δείξτε με τη μέθοδο της διαφόρισης ότι (όπου
dI
Π=πολλαπλασιαστής Keynes).
Λύση
Εφόσον Υ=C+I και C=C(Y) θα είναι Y=C(Y)+I. Διαφορίζοντας, κατά μέλη, την ισότητα,
έχουμε;
C C
dY d C (Y ) dI dY dY dI dY (1 ) dI
Y Y
dY 1 dY 1 dY
.
dI 1 C dI 1 MRC dI
Y
Λύση
α) d 2 y d ( dy ) d 2(3 x 2 z )dx 2(2 x 7 z )dz
= 6dx 2 8dxdz 14 dz 2 (x και z ανεξάρτητες) και
d 2 y d ( dy ) 6dx 2 6 xd ( dx ) 4dzdx 4 zd ( dx ) 4dxdz
+ 4 xd ( dz ) 14dz 2 14 zd ( dz ) 6 dx 2 6 xd 2 x 8dxdz+4zd2x+
+ 4 xd 2 z 14dz 2 14 zd 2 z 6 dx 2 (6 x 4 z ) d 2 x 8dxdz
+ (4 x 14 z ) d 2 z 14dz 2 (x και z συναρτώμενες).
zdx xdz
β) d 2 y d ( dy ) d 2
(x z)
[182] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
=
d ( zdx d ( xdz ) ( x z ) 2 ( zdx xdz ) 2( x z )d ( x z )
( x z) 4
( dxdz zd 2 x dxdz xd 2 z )( x z ) 2
2( zdx xdz )( x z )( dx dz )
= =
( x z) 4
( zd 2 x xd 2 z )( x z ) 2( zdx xdz )(dx dz )
=
( x z)3
2 xdz 2 2( x z ) dxdz z ( x z ) d 2 x x ( x z )d 2 z 2 zdx 2
=
( x z)3
(x και z συναρτώμενες).
γ) d 2 y d ( dy ) d 6(2 x 3 z ) 2 dx 9(2 x 3z ) 2 dz
= 12(2 x 3 z ) d (2 x 3 z ) dx 18(2 x 3 z ) d (2 x 3 z dz
= 12(2 x 3 z )(2dx 2 3dxdz ) 18(2 x 3 z )(2 dxdz 3dz 2 )
= 24(2 x 3 z ) dx 2 36(2 x 3 z ) dxdz 36(2 x 3 z ) dxdz +
54(2 x 3 z ) dz 2 24(2 x 3 z ) dx 2 72(2 x 3 z ) dxdz
+ 54(2 x 3 z ) dz 2 (x και z ανεξάρτητες) και
d 2 y d ( dy ) d 6(2 x 3z ) 2 dx 6(2 x 3 z ) 2 d 2 x
- d 9(2 x 3 z ) 2 dz 9(2 x 3z ) 2 d 2 z
= 12(2 x 3 z ) d (2 x 3 z dx 6(2 x 3 z ) 2 d 2 x
- 18(2 x 3 z ) d (2 x 3 z ) dz 9(2 x 3 z ) 2 d 2 z
= 12(2 x 3 z )(2 dx 2 3dxdz ) 6(2 x 3 z ) 2 d 2 x
- 18(2 x 3 z )(2dxdz 3dz 2 ) 9(2 x 3 z ) 2 d 2 z
= 24(2 x 3 z )dx 2 36(2 x 3 z ) dxdz 6(2 x 3 z ) 2 d 2 x
- 36(2 x 3 z ) dxdz 54(2 x 3 z ) dz 2 9(2 x 3 z ) 2 d 2 z
= 24(2 x 3 z ) dx 2 72(2 x 3 z ) dxdz 6(2 x 3 z ) 2 d 2 x
- 9(2 x 3 z ) 2 d 2 z 54(2 x 3 z ) dz 2 (x και z συναρτώμενες).
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [183]
xdx zdz
δ) d 2 y d ( dy ) d ( )
x2 z2
( x 2 z 2 ) d ( xdx zdz ) ( xdx zdz ) d ( x 2 z 2 )
=
( x 2 z 2 )2
2 x 2 zdxdz 2 xz 2 dxdz z 3 dx 2 x3 dz 2
=
x2 z 2
z 3 dx 2 2 xz ( x z ) dxdz x 3 dz 2
= (x και z ανεξάρτητες) και
x2 z2
z x
d 2 y d ( dy ) d (ln z ) dx (ln x ) dz
x z
1 xdz zdx z 1 zdx xdz
= ( dz 2
)dx (ln z ) d 2 x ( dx ) dz
z x x x z2
x 2 z 3dx 2 2 xz ( x z ) dxdz x 3 dz 2
(ln x )d z
z x2 z 2
z x
+ (ln z ) d 2 x (ln x ) d 2 z (x και z συναρτώμενες).
x z
ζ) d 2 y d ( dy ) d e x z ( xdx zdz )
= e x z d ( xdx zdz ) ( xdx zdz ) d (e x z )
= e x z ( dx 2 dz 2 ) ( xdx zdz )e x z ( xdx zdz )
= (e x z x 2 e x z ) dx 2 2 xze x z dxdz ( z 2 e x z e x z ) dz 2
= ( x 2 1)e x z dx 2 2 xze x z dxdz ( z 2 1)e x z dz 2 (x και z ανε-
ξάρτητες) και
d 2 y d ( dy ) d e x z ( xdx zdz )
= e x z d ( xdx zdz ) ( xdx zdz ) d (e x z )
Λύση
Το ολικό διαφορικό πρώτης τάξης της συνάρτησης y f ( x , z ) δίνεται από τη σχέση
y y
dy dx dz. Διαιρώντας τα μέλη της ισότητας δια dw λαμβάνουμε
x z
dy y dx y dz
. Επίσης, από το ολικό διαφορικό δεύτερης τάξης της
dw x dw z dw
συνάρτησης y f ( x , z ) λαμβάνουμε
2 y 2 2 y 2 y 2
d2y dx 2 dxdz dz και με διαίρεση των μελών της ισότητας δια
x 2 xz z 2
dw 2 αποκτούμε
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [185]
d 2 y 2 y dx 2 2 y xz 2 y dz 2
2
dw2 x 2 dw2 xz dw2 z 2 dw2
d 2 y 2 y dx 2 2 y dx dz 2 y dz 2
( ) 2 ( )( ) ( ).
dw2 x 2 dw xz dw dw z 2 dw
dx dz
Από τις συναρτήσεις x 5 2 w και z 8 3w υπολογίζουμε 2 και 3 και,
dw dw
συνεπώς, αποκτούμε
dy y y d2y 2 y 2 y 2 y
2 3 και 4 12 9 .
dx x z dw2 x 2 xz z 2
Λύση
α) y=x2+z2-1.
Η συνάρτηση θα έχει σημείο (ή σημεία) στασιμότητας όταν
dy 2 xdx 2 zdz 0 , δηλαδή όταν 2x=0 κσι 2z=0 ή, τελικά,
x=0 και z=0. Επειδή δε
d 2 y d ( dy ) d (2 xdx 2 zdz ) 2 dx 2 2 dz 2 0 για
οποιεσδήποτε τιμές των dx και dz, η συνάρτηση θα έχει ελάχιστο
σημείο όταν x=z=0. Η τιμή της στο σημείο αυτό θα είναι y= -1.
β) y=x2-z2+1.
Η συνάρτηση θα έχει σημείο (ή σημεία) στασιμότητας όταν
dy 2 xdx 2 zdz 0 , δηλαδή όταν 2x=0 κσι -2z=0 ή, τελικά,
x=0 και z=0. Επειδή δε
d 2 y d (dy ) d (2 xdx 2 zdz ) 2 dx 2 2dz 2 , το πρόσημο της οποίας εξαρτάται από
το μέγεθος των dx και dz, που γίνεται
άλλοτε θετικό και άλλοτε αρνητικό σε μεταβολές από τις σταθερές τιμές x=0 κα z=0,
η συνάρτηση βρίσκεται σε σαγματικό σημείο στις τιμές αυτές. Η τιμή της στο σημείο
αυτό θα είναι y=-1.
γ) y=1-x2-z2.
Η συνάρτηση θα έχει σημείο (ή σημεία) στασιμότητας όταν
dy 2 xdx 2 zdz 0 , δηλαδή όταν -2x=0 κσι -2z=0 ή, τελικά,
x=0 και z=0. Επειδή δε d 2 y d ( dy ) d ( 2 xdx 2 zdz )
= (2dx 2 2 dz 2 ) 0 για οποιεσδήποτε τιμές των dx και dz, η
συνάρτηση θα έχει μέγιστο σημείο όταν x=z=0. Η τιμή της στο
σημείο αυτό θα είναι y= 1.
[186] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
δ) y=x3+z3-3xz ,
Η συνάρτηση θα έχει σημείο (ή σημεία) στασιμότητας όταν
dy 3 x 2 dx 3 z 2 dz 3 xdz 3 zdx (3 x 2 3 z ) dx (3 z 2 3 x ) dz 0
δηλαδή όταν 3 x 2 3 z 0 κσι 3 z 2 3 x 0, εξισώσεις που έχο
υν πραγματικές λύσεις τις x1 =0, z1=0 και x2=1, z2=1. Επίσης,
είναι d 2 y d ( dy ) d (3 x 2 dx 3 z 2 dz 3 xdz )
6 xdx 2 6 zdz 2 6 dxdz . Για x1 =0 και z1=0 θα είναι
2 y 2 y
6 x 0 και 6 z 0 και
x 2 z 2
2 y 2 2 y 2 y
( ) 9 2 2 0. Έτσι, για x1 =0, z1=0 θα είναι y1=0,
xz x z
τιμή που αντιστοιχεί σε σαγματικό σημείο.
2 y
Για x2=1, z2=1 θα είναι 2 6 x 6 0 και
x
2
y 2 y 2 2 y 2 y
6 z 6 0 και ( ) 9 36. Επομένως,
z 2 xz x 2 z 2
για x2=1 και z2=1 θα είναι y2= -1 το οποίο αντιστοιχεί σε ελάχιστο σημείο.
ε) y=x3-5x2-2xz+z2+10x-z.
Η συνάρτηση θα έχει σημείο (ή σημεία) στασιμότητας όταν
dy 3 x 2 dx 10 xdx 2 xdz 2 zdx 2 zdz 10dx dz
= 3 x 2 10 x 2 z 10 0, δηλαδή όταν 3 x 2 3 z 0 και 2 x 2 z 1 0, εξισώσεις που
έχουν λύσεις
τις x1=3, z1=3,5 και x2=1, z2=1,5. Συνεπώς, η συνάρτηση έχει
δύο σημεία στασιμότητας, στα οποία αντιστοιχούν y1= -0,25
και y2=3,75.
Επίσης, είναι d 2 y d (dy ) 6 xdx 2 10dx 2 4dxdz 2dz 2
= (6 x 10) dx 2 4 dxdz 2 dz 2 . Για x1=3 και z1=3,5 θα είναι
2 y 2 y
6 x 10 8 0, 2 0 και
x 2 z 2
2 y 2 2 y 2 y
( ) 4 2 2 16
xz x z
η τιμή y1= -0,25 είναι η ελάχιστη. Αντιθέτως, για x2=1 και
2 y 2 y
z2=1,5 θα είναι 2 6 x 10 4 0, 2 0 , αλλά
x z 2
2 y 2 2 y 2 y
( ) 4 2 2 8, η τιμή y2=3,75 αντιστοιχεί σε
xz x z
σαγματικό σημείο.
17. Λύστε, με την τεχνική της διαφόρισης, τις ασκήσεις 30, 31, 33 και 35 του τέταρτου
κεφαλαίου.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [187]
Λύση
Άσκηση 30
q 2 L2 7, 5 K 2 4 L 18 K 6 KL.
Το προϊόν μεγιστοποιείται όταν
dq 4 LdL 15 KdK 4 dL 18dK 6 KdL 6 LdK
= ( 4 L 4 6 K ) dL ( 15 K 18 6 L )dK 0, δηλαδή όταν
4 L 4 6 K 0 και 15 K 18 6 L 0, εξισώσεις που έχουν λύσεις τις L=7 και
Κ=4 μονάδες. Στις ποσότητες αυτές των συντελεστών το παραγόμενο προϊόν είναι
q=50 μονάδες.
Επίσης, είναι
d 2 q d ( 4 LdL 15 KdK 4dL 18dK 6 KdL 6 LdK )
= 4 dL2 15dK 2 12 dKdL. Για L=7 και Κ=4 θα είναι
2q 2q
4 0, 15 0 και
L2 K 2
2q 2 2q 2q
( ) 36 2 60, συνθήκες που υποδηλώνουν ότι το q=50 είναι το
LK L K 2
μέγιστο παραγόμενο προϊόν.
Άσκηση 31
q13 q23
AC 6q12 5q22 11q1 6q2 300.
3 2
Το ελάχιστο μέσο κόστος επιτυγχάνεται όταν
d ( AC ) q12 dq1 1, 5 q 22 dq 2 12 q1dq1 10 q 2 dq 2 11dq1 6 dq 2
= ( q12 12 q1 11) dq1 (1, 5 q 22 10 q2 6) dq 2 0, δηλαδή όταν
q12 12 q1 11 0και 1, 5 q 22 10 q 2 6 0, εξισώσεις οι οποίες έχουν λύσεις
2
q1 11, q2 6 και q1 1, q2 . Επίσης, είναι
3
d ( AC ) 2 q1dq1 3q2 dq2 12dq12 10dq22
2 2 2
= (2 q1 12) dq12 (3q 2 10) dq 22 , το οποίο γίνεται θετικό μόνο για το ζεύγος των τιμών
q1=11 και q2=6. Στις ποσότητες αυτές των προϊόντων το μέσο κόστος παραγωγής τους
είναι ελάχιστο και ίσο με AC=102,67 χρηματικές μονάδες.
Άσκηση 33
C 20 q1 3q 2 0, 01q12 0, 2 q1 q 2 0, 02 q22 , q1 150 3 p1 p 2 ,
και q2 200 10 p2 p1 .
Από τις συναρτήσεις ζήτησης, λύνοντας το σύστημα ως προς p1 και p2, βρίσκουμε,
1700 10 q1 q2 750 q1 3q2
αντίστοιχα, p1 και p2 .
29 29
Τα ολικά έσοδα από την παραγωγή (και πώληση) των δύο προϊόντων είναι
[188] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
α) y=5xz (4x+6z=15).
Η αναγκαία συνθήκη είναι dy 5 zdx 5 xdz 0, υποκείμενη στον περιορισμό
5z 5 x
4dx+6dz=0. Έτσι, θα είναι x 1,5 z. Θέτοντας την τιμή αυτή στην
4 6
4x+6z=15 βρίσκουμε z=1,25 και, στη συνέχεια, x=1,875. Επομένως, θα είναι
y 5 1,875 1, 25 11, 719.
γ) y=x2+3z2 (x+2z-7=0).
Η αναγκαία συνθήκη είναι dy 2 xdx 6 zdz 0, υποκείμενη στον περιορισμό
2x 6z
dx+2dz=0. Έτσι, θα είναι x 1,5 z. Θέτοντας την τιμή αυτή στην x+2z-
1 2
7=0 βρίσκουμε z=2 και, στη συνέχεια, x=3. Επομένως, θα είναι y 32 3 2 2 21.
δ) y=8x+3z (2x2+3z2=16) .
Η αναγκαία συνθήκη είναι dy 8dx 3dz 0 , υποκείμενη στον περιορισμό
4xdx+6zdz=0. Έτσι, θα είναι
8 3
x 4 z. Θέτοντας την τιμή αυτή στην
4x 6z
2 x 2 3 z 2 16 βρίσκουμε z 0, 676 και, στη συνέχεια,
x 2, 704. Επομένως, θα είναι
y1 8 2, 704 3 0, 676 23, 66 και y2 23, 66.
3z 2 x 3x 2 z 2w
, από τις οποίες προκύπτει ότι 4x+7z=0. Η εξίσωση αυτή μαζί
4 2 1
με την x-2z=10
8 19
δίνουν τιμές x και z και, τελικά, από την w-3x=12 προκύπτει w=4.
3 3
Επομένως, θα είναι
8 19 8 19
y 3( )( ) ( ) 2 ( ) 2 4 2 99,967.
3 3 3 3
Λύση
Άσκηση 38
q 2 L2 7, 5 K 2 4 L 18 K 6 KL (10 L 2 K 51)
Η αναγκαία συνθήκη είναι
dq 4 LdL 15 KdK 4 dL 18dK 6 KdL 6 LdK
= ( 4 L 4 6 K ) dL ( 15 K 18 6 L )dK 0, υποκείμενη στον περιορισμό της
10 dL 2 dK 0. Έτσι, θα είναι
4 L 4 6 K 15 K 18 6 L
34 L 81K 86. Η εξίσωση αυτη μαζί με την
10 2
εξίσωση 10L+2K=51, έχουν λύσεις τις L 4, 5 και K 3 μονάδες. Με τις ποσότητες
αυτές των συντελεστών παραγωγής επιτυγχάνεται μέγιστο προϊόν
q 2 4, 52 7, 5 32 4 4, 5 18 3 6 3 4, 5 45 μονάδες.
Άσκηση 40
C 2L 7K ( L2 3 K 2 30 LK 702).
Η αναγκαία συνθήκη είναι dC 2 dL 7 dK 0
υποκείμενη στον περιορισμό της
2 LdL 6 KdK 30 LdK 30 KdL
= ( 2 L 30 K ) dL ( 6 K 30 L ) dK 0. Έτσι, θα είναι
2 7
L 3K . Θέτοντας την τιμή αυτή στην
2 L 30 K 6 K 30 L
L2 3K 2 30 LK 702 βρίσκουμε Κ=3 και, στη συνέχεια, L=9. Στις ποσότητες αυτές
των συντελεστών παραγωγής το κόστος είναι ελάχιστο και ίσο με
C 2 9 7 3 39 χρηματικές μονάδες.
Άσκηση 41
C 300 L 600 La (50 L0,6 La 0,8 500).
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [191]
εξίσωση 50 L0,6 La 0,8 500 βρίσκουμε La=4,35 και, στη συνέχεια, L=6,53 μονάδες. Οι
ποσότητες αυτές των συντελεστών, όπως έχουμε δει, επαληθεύουν τη σχέση
pL MPL
.
pLa MPLa
Άσκηση 42
q22
R 10q1 80q2 ( q1 100 ).
3
Η αναγκαία συνθήκη είναι dR 10 dq1 80 dq2 0 υποκείμενη στον περιορισμό της
2
dq1 q2 dq2 0. Έτσι, θα είναι
3
10 80 q2
q2 12 και, στη συνέχεια, από την q1 100 2 προκύπτει τιμή
1 2 3
3q2
q1=52 μονάδες.
Στις ποσότητες αυτές παραγωγής των προϊόντων τα έσοδα της επιχείρησης γίνονται
μέγιατς και ίσα με R=1480 χρηματικές μονάδες.
Άσκηση 43
U 2 x1 3 x12 x2 4 x22 500 (4 x1 p x2 x2 100).
Η αναγκαία συνθήκη είναι dU 2 dx1 6 x1dx1 dx2 8 x2 dx2
= (2 6 x1 ) dx1 (1 8 x2 ) dx2 0. Έτσι, θα είναι
2 6 x1 1 8 x2 p x 16 x2 2
x1 2 . Αντικαθιστώντας την τιμή αυτή της x1 στην
4 p x2 3 p x2
296 p x2 8
4 x1 p x2 x2 100 , βρίσκουμε τελικά x2 .
64 3 p x22
[192] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Άσκηση 44
U 3Y 0,5 L0,5 (Y 2 L 48).
L Y
Η αναγκαία συνθήκη είναι dU 1,5( ) 0,5 dY 1,5( ) 0,5 dL 0, υποκείμενη στον
Y L
περιορισμό dY+2dL=0. Έτσι, θα είναι
1,5( L )0,5 1,5(Y )0,5
Y L Y 2 L. Αντικαθιστώντας την τιμή αυτή στην Y+2L=48,
1 2
βρίσκουμε L=12 και, στη συνέχεια, Υ=24, έτσι που η μέγιστη χρησιμότητα είναι
U=50,9 μονάδες.
Άσκηση 45
2 1
U ln x1 ln x2 (2 x1 5 x2 81).
3 3
2 1 1 1
Η αναγκαία συνθήκη είναι dU dx1 dx2 0, υποκείμενη στον περιορισμό
3 x1 3 x2
2 1
x1 x2
2 dx1 5dx2 0. Έτσι, θα είναι 3 3 x1 5 x2 η οποία όταν αντικατασταθεί
2 5
στην 2 x1 5 x2 81 δίνει x2 5, 4 και στη συνέχεια x1 27 , στις οποίες ποσότητες ο
καταναλωτής μεγιστοποιεί τη χρησιμότητά του. Επειδή δε p x 2 και p x 51 2
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ
ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ
1. Να παραγωγιθούν οι ακόλουθες συναρτήσεις και να εκφραστούν τα αντίστοιχα
αόριστα ολοκληρώματα:
2 3 (5 x 3) 4 ax b
α) y=25cx -10, β) y
7
x 4 , γ) y , δ) y ,
3 28 cx d
3 1
ε) y=ln(x+1), στ) y ln(8 x 7) 2 , ζ) y ln( x 6 a) c ,
8 6
η) y 2 e 5 x 1
8 , θ) y 2 20 , ι) y a 2bx cx 2 ,
x
1 1
ια) y 2
2
, ιβ) y ( x 2 3 x 3)e x .
1 x 1 x
Λύση
dy
α) 175cx 6 . Επομένως, y 175cx6 dx
dx
dy x2 x2
β) . Επομένως, y dx
dx x3 4 x3 4
dy 5 5
γ) (5 x 3)3 . Επομένως, y (5 x 3)3 dx
dx 7 7
dy d bc d bc
δ) 2
. Επομένως, y dx
dx (cx d ) (cx d ) 2
dy 1 dx
ε) . Επομένως, y
dx x 1 x 1
dy 3 3
στ) . Επομένως, y dx
dx 8 x 7 8x 7
dy x5 x5
ζ) 6 . Επομένως, y 6
dx x a x a
dy
η) 10e5 x 1. Επομένως, y 10 e5 x1dx
dx
dy
θ) 2 20 x ln 20 6 20 x. Επομένως, y 6 20 x dx
dx
dy
ι) 2b 2cx. Επομένως, y 2 (b cx) dx
dx
dy 4 x(1 x 4 ) x(1 x 4 )
ια) . Επομένως, y 4 (1 x 4 )2 dx
dx (1 x 4 ) 2
dy
ιβ) x( x 1)e x . Επομένως, y x( x 1)e x dx.
dx
3 dx
α) 12 x 3 dx , β) 1 x dx , γ) 4x 2
dx , δ) ,
7 2x 1
3x
ε) x 2
dx , στ) e 3 x dx , ζ) (a b) x dx , η) 10 x 5 ln xdx ,
1
9 x 4 2x3 3
θ) (9 x 7 x 5 x 3 x 1) dx , ι)
8 6 4 2
dx ,
3x 2
1 1 1
ια) ( 4 3 2 ) dx , ιβ) xe x dx , ιγ) x 2 e x dx .
2
x x x
Λύση
α) 3 4
12 x dx 3x c
2
β) 1 x dx 3 (1 x)
3
c
3 3
γ) 4x 2
dx ln(4 x 2 7) c
7 8x
dx
δ) 2x 1 c
2x 1
3x 3
ε) 2 dx ln( x 2 1) c
x 1 2
1
στ) e3 x dx e3 x c
3
( a b) x
ζ) (a b) dx
x
c
ln(a b)
1
η) 10 x5 ln x dx 2 x5 (ln x ) c
5
θ) (9 x 7 x 5 x 3 x 1) dx x9 x 7 x 5 x 3 x c
8 6 4 2
9 x 4 2 x3 3 1 x2
ι) 3x 2 dx x 3
c
x 3
1 1 1 1 1 1
ια) ( 4 3 2 ) dx ( 3 2 ) c
x x x 3x 2x x
1
ιβ) xe x dx e x c
2 2
2
ιγ) x e dx ( x 2 2 x 2)e x c
2 x
Λύση
2 z (15 z ) 2
q ( z 20 z 75)dz c.
3
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [195]
Λύση
dy1 5 y 2 5 5 y2 5 y22
MRT y1 y2 y1dy1 y 2 dy2 y1dy1 y 2 dy2 1
dy2 4 y1 4 4 2 4 2
5 y22
και, τελικά, y12 40000.
4
Λύση
80 40
L 3
dK c.
( K 1) ( K 1) 2
Λύση
1 1
50
C dq c 10(10q 4) 2 20 10(10 50 4) 2 20 244,5 χρηματικές
10q 4
μονάδες.
100
7. Επιχείρηση έχει συνάρτηση οριακών εσόδων MR 20 (όπου q=μονάδες
( q 5) 2
πωλούμενου προϊόντος). Ποια είναι η συνάρτηση ζήτησης του προϊόντος της
επιχείρησης;
[196] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
100 100 100
R 2
20 dq 20 q. Αλλά R=pq, έτσι pq 20q και,
( q 5) ( q 5) ( q 5)
100
τελικά, p 20.
q (q 5)
Λύση
2
10 3
U 3
dx 5 x .
3 x
b
d
9. Δείξτε ότι f ( x ) dx f ( x ) .
dx x
Λύση
b
d d x
f ( x ) dx f ( x ) dx df ( x ) f ( x ).
dx x dx b
10. Να υπολογιστούν τα εμβαδά των περιοχών υπό τις αντίστοιχες καμπύλες των
συναρτήσεων και του άξονα 0x, μεταξύ των δεδομένων τιμών της x: α) ως
αλγεβρικό άθροισμα επιφανειών και β) ως πραγματικό (όπου είναι δυνατόν):
α) y=x-5 μεταξύ των x=1 και x=4
β) y=2x-1 μεταξύ των x= -2 και x=5
3
x
γ) y= μεταξύ των x= -2 και x=4
3
x3 1
δ) y μεταξύ των x= -2 και x= -0,2
x2
ε) y 9 x 2 5 x 2 μεταξύ των x=2 και x=7
στ) y (3 x 1)e x μεταξύ των x=0 και x=3
ζ) y x 3 x 2 μεταξύ x= -2 και x=2
η) y 3 x 2 μεταξύ των x=4 και x=9
θ) y 6x 5 μεταξύ των x= -5 και x=3.
Δείξτε τις περιοχές αυτές σχηματικά.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [197]
Λύση
4
x2 42 12
α) ( x 5) dx ( 5 x )14 ( 5 4) ( 5 1) 7, 5 είναι το εμβα-
1
2 2 2
δόν της γραμμοσκιασμένης επιφάνειας ΑΒΓΔ μεταξύ της καμπύλης
της συνάρτησης y=x-5 και κάτω από τον άξονα x και στο διάστημα
x=1 και x=4 (σχήμα (α)).
5
β) (2 x 1)dx ( x
2
x ) 52 (5 2 5) ( 2) 2 ( 2) 14 είναι το αλ-
2
7
ε) (9 x
2
5 x 2) dx (3 x 3 2, 5 x 2 2 x ) 72 (3 7 3 2, 5 7 2 2 7)
2
0
0
Λύση
1
x4 1 14 04 1
α) 3
x dx ( )0 ( ) ( )
0 4 4 4 4
4
2 x3 4 2 43 2 13 14
β) xdx ( )1 ( )( )
1
3 3 3 3
4
x3 4 43 23
γ) 2
(3 x 2)dx 3( ) 2 2( x ) 42 3( ) 2(4 2) 60
2
3 3 3
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [201]
0,5
x 6 0,5 0, 56 0 6 1
δ) 5
3 x dx 3( ) 0 3( )
0
6 6 6 128
e 1
dx
ε)
e 1
ln( x 1) 0 ln(e 1 1) ln(0 1) ln e 1.
0 x 1
Λύση
5
x 2 4 x 5 52 4 5 12 4 1
( x 2)dx ( )1 ( )( ) 20 είναι το εμβαδόν της
1
2 2 2
γραμμοσκιασμένης επιφάνειας ΑΒΓΔ μεταξύ της γραμμής της συνάρτησης y x 2
και του άξονα x και μεταξύ των τιμών x=1 και x=5.
Από το σχηματισμένο τραπέζιο του σχήματος και με βάση τη συνάρτηση y x 2
7 3
διαπιστώνεται ότι ΑΔ=3, ΒΓ=7 και ΓΔ=4. Επομένως, E 4 20, όπως
2
προηγουμένως.
z2 z
13. Επιχείρηση έχει συνάρτηση οριακού προϊόντος (3 ) (όπου MP
25 12
z=ποσότητα του χρησιμοποιούμενου για την παραγωγή συντελεστή). Ποια είναι η
επιπλέον παραγόμενη ποσότητα του προϊόντος, όταν η ποσότητα του συντελεστή
μετακινηθεί από 4 σε 10 μονάδες; Δείξτε αυτή ως εμβαδόν επιφάνειας ορθογωνίων
υπό την καμπύλη του μέσου προϊόντος και ως εμβαδόν επιφάνειας υπό την καμπύλη
του οριακού προϊόντος.
[202] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
10
z2 z z3 z 4 10 103 10 4 43 44
q (3 dz ( )4 ( )( )
4
25 12) 25 1200 25 1200 25 1200
=29,33 είναι η επί πλέον παραγόμενη ποσότητα του προϊόντος, όταν η ποσότητα του
z2 z3
συντελεστή z μετακινηθεί από 4 σε 10 μονάδες. Πράγματι, εφόσον AP ,
25 1200
θα είναι q ( AP z1 ) ( AP z2 )
z12 z3 z2 z3 10 2 103 42 43
=( 1 ) z1 ( 2 2 ) z 2 ( ) 10 ( ) 4 29,33.
25 1200 25 1200 25 1200 25 1200
Σχηματικά, η ποσότητα των 29,33 μονάδων τουπροϊόντος ςμφανίζεται ως εμβαδόν
της γραμμοσκιασμένης επιφάνειας ΒΓΕΛ, μεταξύ της καμπύλης του οριακού
z2 z
προϊόντος MP (3 ) και του άξονα x και στο διάστημα x=4 και x=10, η οποία
25 12
αντιστοιχεί στη διαφορά του εμβαδού του ορθογωνίου ΟΗΚΛ από το εμβαδόν του
ορθογωνίου ΑΔΕΟ.
Λύση
q 2 (q 10) 100(q 3 50q 2 300q)
Εφόσον C 1, θα είναι MC και
50( q 30) (50q 1500) 2
q( q 10) 1
AC . Επομένως, σε παραγωγή 10 μονάδων του προϊόντος θα είναι
50( q 30) q
C=2, AC=0,2. Σχηματικά, το κόστος C=2 αντιστοιχεί με το εμβαδόν του ορθογωνίου
ΑΒΓΟ, ενώ το ολικό μεταβλητό κόστος VC= 1 αντιστοιχεί με το εμβαδόν της
γραμμοσκιασμένης επιφάνειας ΟΔΒΓ, μεταξύ της καμπύλης του οριακού κόστους και
του άξονα q.
66 15q
15. Επιχείρηση έχει συνάρτηση οριακών εσόδων MR (όπου q=μονάδες
66 10q
πωλούμενου προϊόντος). Δείξτε σχηματικά, υπό τις καμπύλες μέσων και οριακών
εσόδων, τις επιφάνειες που αντιστοιχούν στα έσοδα της επιχείρησης από την
πώληση 3 μονάδων του προϊόντος.
Λύση
66 15q
Εφόσον MR θα είναι
66 10q
3
66 15q
R dq (q 66 10q )30 (3 66 10 3) 18 χρηματικές μονάδες, που
0 66 10q
αντιστοιχεί στο εμβαδόν της γραμμοσκιασμένης επιφάνειας ΟΔΖΓ υπό την καμπύλη
των οριακών εσόδων ή στο εμβαδόν του ορθογωνίου ΟΑΒΓ, υπό την καμπύλη των
μέσων εσόδων.
[204] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
Η αξία V αγοράς του μηχανήματος, με έσοδα σταθερά α επί Τ έτη και επιτόκιο
a
κεφαλαιοποίησης i προκύπτει από τη σχέση V (1 e iT ). Έτσι, για τα δεδομένα
i
της άσκησης έχουμε
2000
V (1 2, 718280,0920 ) 22222, 222 (1 0,16530) 18549 χρηματικές
0, 09
μονάδες. Εάν η ροή των εσόδων είναι η ίδια επί άπειρο (θεωρητικά) αριθμό ετών, η
παραπάνω σχέση γίνεται
a a a
V (1 e ) (1 0) . Έτσι, για τα δεδομένα της άσκησης θα έχουμε
i i i
2000
V 22222 χρηματικές μονάδες.
0, 09
17. Επιχείρηση επενδύει κεφάλαιο 6.000 χρηματικών μονάδων στην αγορά ενός
ακινήτου. Ποια θα είναι η αξία του ακινήτου σε 10 έτη, αν το επενδυόμενο κεφάλαιο
ανατοκίζεται με 6% ετησίως;
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [205]
Λύση
Η αξία του ακινήτου σε Τ έτη αρχικής αγοράς α και με επιτόκιο ανατοκισμού i
a
ετησίως, αποδίδεται από τη σχέση I (1 i )T 1 . Έτσι, για τα δεδομένα
ln(1 i)
της άσκησης έχουμε
6000
I (1 0, 06)10 1 81434 χρηματικές μονάδες.
ln(1 0, 06)
Λύση
Η συνολική αξία απόσβεσης του μηχανήματος σε 9 χρόνια, όταν ο ρυθμός φθοράς
του εκφράζεται από τη συνάρτηση y t 3e t , αποδίδεται με το ορισμένο ολοκλήρωμα
9
t e dt. Για την επίλυσή του, θέτουμε καταρχήν, t w , έτσι που θα είναι t 3 w6
3 t
dt
και d t dw dw
2 t
dt 2 wdw. Συνεπώς, έχουμε t 3e t dt w 6 e w 2 wdw 2 w 7 e w dw.
Αλλά, w7 e w dw w7 e w 7 w6 e w dw w7 e w 7( w6 e w 6 w6 e w dw)
= w7 e w 7 w6 e w 6( w5 e w w4 e w dw) w7 e w
-7 w 6 e w 6 w 5 e w 5 w 4 e w w 3 e w dw
= w 7 e w 7 w 6 e w 6 w 5 e w 5 w 4 e w 4( w 3e w w 2 e w dw )
5 w
6 w w e
= w e 7 w e 6
7 w
5 w e 4 w e 3w e 2(we e )
4 w 3 3 2 w w
w
= w e 7 w e 7 6 w e 7 6 5w e 7 6 5 4 w e
7 w 6 w 5 w 4 w 3 w
- 7 6 5 4 3 w2 e w 7 6 5 4 3 2 we w 7 6 5 4 3 2 e w και, τελικά,
2 w7 e w dw 2w7 e w 14w6 e w 84 w5e w 420 w4 e w 1680w3e w
- 504 w 2 e w 10080 we w 10080e w e w (2 w7 14 w 6 84 w5 420 w 4
+ 168w3 504 w 2 10080 w 10080).
Συνεπώς,
3
2( t ) 14( t ) 6 84( t )5 420( t ) 4
t t
t e dt e
3 2
1680( t ) 5040( t ) 10080( t ) 10080
και, τελικά, η αξία της συνολικής απόσβεσης θα είναι
[206] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ
ΑΛΓΕΒΡΑ ΜΗΤΡΩΝ
1. Να υπολογιστούν οι τιμές των ακόλουθων οριζουσών:
7 3 4 1 0 2 1 0 3
6 1
α) , β) 6 1 2 , γ) 0 3 6 , δ) 0 2 1
3 2
3 4 5 4 5 1 0 0 7
12 3 2 8 3 0 0 1 1 0 1 1
36 2 6 6 2 2 0 1 2 1 2 1
ε) , στ) , ζ) .
50 1 8 3 0 0 2 1 3 2 1 2
14 4 2 8 1 0 0 1 1 1 2 1
Λύση
6 1
α) = 6 ( 2) 3( 1) 12 3 9
3 2
7 3 4
β) 6 1 2 =
3 4 5
1 0 2
3 6 0 3
γ) 0 3 6 = 2 (3 30) 2(0 12) 51
5 1 4 5
4 5 1
1 0 3
2 1
δ) 0 2 1 14
0 7
0 0 7
12 3 2 8 36 9 6 24 0 7 0 18
36 2 6 6 1 36 2 6 6 1 36 2 6 6
ε) =
50 1 8 3 3 50 1 8 3 3 50 1 8 3
14 4 2 8 14 4 2 8 14 4 2 8
0 7 0 18 0 7 0 18
1 50 6 8 14 1 0 5 0 11
=
3 50 1 8 3 3 50 1 8 3
14 4 2 8 14 4 2 8
[208] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
0 0 11 0 5 0
1
= 7 50 8 3 18 50 1 8
3
14 2 8 14 4 2
1
= 7 11(100 112) 18 5(100 112)
3
1 1
= 7( 132) 18 60 ( 156) 52.
3 3
3 0 0 1 4 0 0 0 4 0 0 0
2 2 0 1 2 2 0 1 3 2 0 0
στ) =
0 0 2 1 0 0 2 1 0 0 2 1
1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1
2 0 0
2 1
= 4 0 2 1 42 4 2 2 16
0 1
0 0 1
1 1 0
1 1 1 1 1
2 2 1
2 1 1
2 0 2 1 2
ζ) = 3 1 2
3 2 2
3 0 1 21
1 2 1
1 1 1
1 0 2 1 2
1 2 3 2 3 1
= 2 2 2(1 4) 2(3 2) (6 1)
2 1 1 1 1 2
= 6 2 5 3
Λύση
1 1 1
b c 1 1 1 1 1 1
α) a b c 2 a a2 bc
b c2 b2 c2 b c b c
a2 b 2
c2
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
-a 2 2
2 bc a (c b ) a2
b c b c b c b c b c
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [209]
1 1 1 1
= bc a (c b) a 2 (b a )(c a )
b c b c
1 1 1 1 1 1
= .
a b a c b c
1 a bc
b ca 1 ca 1 b
β) 1 b ca = a bc
c ab 1 ab 1 c
1 c ab
b c 1 c 1 b b c 1 c 1 c
= a2 bc a a2 bc
c b 1 b 1 c c b 1 b 1 b
1 c 1 c 1 c
= a (b c ) a2 bc
1 b 1 b 1 b
1 c 1 c
= a(b c ) a 2 bc (b a)(a c )
1 b 1 b
1 1 1 1 1 1
= .
a b c a c b
a a bc
b b a bc
γ) a c b b =a (a c)
ab c ab c
c a b c
a bc 1 1 abc
+c ab (a c)
b b b c ab abc
bc 1 1 a abc
bc ab (a c )
1 1 ab c b 0
a bc
bc
1 1
= ab (c a b) ( a c )( a b c ) bc ( a b c )
= b a (c a b) ( a c )( a b c ) c ( a b c )
b ( ac a 2 ab a 2 ab ac ac bc c 2 ac bc c 2 ) 4abc.
a b c
b2 c2 b c b c
δ) a 2
b 2
c2 = a 3 3
a2 3 3
a3 2
b c b c b c2
a3 b 3
c 3
= a (b 2 c 3 b 3c 2 ) a 2 (bc 3 b 3 c ) 3 (bc 2 b 2 c ) ab 2 c 2 (c b )
a 2 bc(b c )(c b ) a 3bc(c b ) abc (c b ) bc a (b c ) a 2
= abc (c b )(bc ab ac a 2 ) abc (c b ) c (b a ) a (b a )
= abc ( c b)(c a )(b a ) abc (a b )( a c )(c b ).
[210] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
x a b c
x x d e
ε) =
x x x f
x x x x
xa a b c
x d e
0 x d e
( x a) x x f
0 x x f
x x x
0 x x x
xd d e
x f
= ( x a) 0 x f ( x a )( x d )
x x
0 x x
1 f
= x ( x a )( x d ) x ( x a )( x d )( x f ).
1 x
Λύση
α)
57 3
x 37 1 ( 57 111) 168
x 12
2 3 (2 12) 14
4 1
2 57
y 4 37 (74 228) 154
y 11
2 3 (2 12) 14
4 1
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [211]
β)
2 1 1
1 2 3 2 3 1 3 1 2
2
x 4 1 5 1 5 4 5 4 1
x
1 1 1 2 3 1 3 1 2
1 2 3 1 5 3 5 3 1
3 1 5
2( 10 3) ( 5 12) (1 8) 26 17 7 16
4
( 10 3) ( 5 9) (1 6) 13 14 5 4
1 2 1
1 1 3 1 3 1 3 1 1
2
y 3 4 5 4 5 3 5 3 4
y
1 1 1 2 3 1 3 1 2
1 2 3 1 5 3 5 3 1
3 1 5
(5 12) 2( 5 9) (4 3) 17 28 1 12
3
( 10 3) (5 9) (1 6) 13 14 5 4
1 1 2
1 2 1 2 1 1 1 1 2
z 3 1 4 1 4 3 4 3 1
z
1 1 1 2 3 1 3 1 2
1 2 3 1 5 3 5 3 1
3 1 5
(8 1) (4 3) 2(1 6) 7 1 10 4
1
( 10 3) ( 5 9) (1 6) 13 14 5 4
γ)
0 2 3
5 3 1 5 1 5 3
2 3
x 1 2 2 1 2 1 2
x
1 2 3 3 1 3 1 3 3
2 3
3 3 1 2 2 1 2 1 2
1 2 2
2(10 1) 3( 10 3) 22 39 17
= 1
(6 2) 2(6 1) 3( 6 3) 4 14 27 17
[212] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
1 0 3
3 5 1 5 1 3 5
3
y 1 1 2 1 2 1 1
y
1 2 3 3 1 3 1 3 3
2
3 3 1 2 2 1 2 1 2
1 2 2
(10 1) 3(3 5) 11 6 17
= 1 και
(6 2) 2(6 1) 3( 6 3) 4 14 27 17
1 2 0
3 3 5 3 5 3 5
2
z 1 2 1 2 1 1 1
z
1 2 3 3 1 3 1 3 3
2
3 3 1 2 2 1 2 1 2
1 2 2
(3 10) 2(3 5) 13 4 17
= 1.
(6 2) 2(6 1) 3( 6 3) 4 14 27 17
δ)
36 2 3
10 3 1 3 1 10 1 10 3
36 2 3
x 31 4 5 4 5 31 5 31 4
x
5 2 3 3 1 2 1 2 3
5 2 3
2 3 1 4 5 4 5 4 4
4 4 5
36( 15 4) 2(50 31) 3(40 93) 165
5
5( 15 4) 2(10 4) 3(8 12) 33
5 36 3
2 10 1 10 1 2 1 2 10
5 36 3
y 4 31 5 31 5 4 5 4 31
y
5 2 3 3 1 2 1 2 3
5 2 3
2 3 1 4 5 4 5 4 4
4 4 5
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [213]
ε)
1 3 3
0 3 4 3 4 0 4 0 3
3 3
x 1 4 3 4 3 1 3 1 4
x1 1
1 3 3 3 4 1 4 1 3
3 3
1 3 4 4 3 1 3 1 4
1 4 3
(9 16) 3( 4) 3( 3) 4
4
(9 16) 3(3 4) 3(4 3) 1
1 1 3
1 0 4 0 4 1 4 1 0
3
x 1 1 3 1 3 1 3 1 1
x2 2
1 3 3 3 4 1 4 1 3
3 3
1 3 4 4 3 1 3 1 4
1 4 3
(0 4) (3 4) 3(1 0) 0
= 0
(9 16) 3(3 4) 3(4 3) 1
1 3 1
1 3 0 3 0 1 0 1 3
3
x3 1 4 1 4 1 1 1 1 4
x3
1 3 3 3 4 1 4 1 3
3 3
1 3 4 4 3 1 3 1 4
1 4 3
(3 0) 3(1 0) (4 3) 1
1.
(9 16) 3(3 4) 3(4 3) 1
[214] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
6 3
α) 6 4 8 3 24 24 0
8 4
5 2 1
1 4 6 4 6 1
β) 6 1 4 5 2 5(0 12) 2(0 24)
3 0 6 0 6 3
6 3 0
+ (18 6) 60 48 12 0
20 5 5 4 5 5 4 1 5
1 5 4 1
γ) 15 10 5 5 3 10 5 5 5 3 2 5 25
2 5 3 2
5 0 1 1 0 1 1 0 1
= 25( 5 5) 0
3 1 2 3 1 2
δ) 2 3 1 5 4 3 0
5 4 3 5 4 3
5 2 1
2 1 5 1
ε) 6 1 4 6 3 6(8 1) 3(20 6) 42 42 0
1 4 6 4
6 3 0
Λύση
6. Δίνονται οι μήτρες:
7 8 4 0 3 1 3 5 1
A 2 3 4 , B 3 2 4 και C 2 1 3
1 2 0 5 6 7 2 3 4
Να υπολογιστούν τα: α) Α+Β, β) Α-C, γ) Β+C, δ) A-C, ε) C-B,
στ) A+B+C, ζ) A-B-C.
[216] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
7 8 4 0 3 1 7 5 3
) 2 3 4 3 2 4 5 5 8
1 2 0 5 6 7 4 8 7
7 8 4 3 5 1 4 3 3
) A C 2 3 4 2 1 3 0 2 1
1 2 0 2 3 4 3 1 4
0 3 1 3 5 1 3 2 0
) B C 3 2 4 2 1 3 5 3 7
5 6 7 2 3 4 7 9 11
7 8 4 3 5 1 4 3 3
) A C 2 3 4 2 1 3 0 2 1
1 2 0 2 3 4 3 1 4
3 5 1 0 3 1 3 8 2
) C B 2 1 3 3 2 4 1 1 1
2 3 4 5 6 7 3 3 3
7 8 4 0 3 1 3 5 1
) A B C 2 3 4 3 2 4 2 1 3
1 2 0 5 6 7 2 3 4
10 10 4
= 7 6 11
6 11 11
7 8 4 0 3 1 3 5 1
) A B C 2 3 4 3 2 4 2 1 3
1 2 0 5 6 7 2 3 4
4 6 4
= 3 0 3
8 7 11
7. Δίνονται οι μήτρες:
0 1 2 1 3 2 1 1 2
A 3 0 1 , B 2 0 1 0 , C 2 , D 1 και
4 2 3 1 1 2 3 3 0
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [217]
2 0 3 1
E 4 2 0 2 .
1 2 3 1
Να εκτελεστούν οι πράξεις: α) Β+Ε, β) C+D, γ) A΄ , δ) Β΄ Ε, ε) Α C, στ) C΄ Β, ζ ) C΄ D
και η) D C΄ .
Λύση
1 3 2 1 2 0 3
1 3 3 5
2
) B E 2 0 1 0 4 2 0 2 6 2 1 2
1 1 2 3 1 2 3 1 0 3 1 4
1 2 1
) C D 2 1 3
3 0 3
0 3 4 1 3 2 1 10 4 11 12
) ΄ 1 0 2 2 0 1 0 3 5 6 7
2 1 3 1 1 2 3 7 9 11 11
1 2 1 9 6 0 2
2 0 3 1
3 0 1 4 2 5 2 6 4
) B΄ E 0 2
2 1 2 6 6 0 2
1 2 3 1
1 0 3 1 6 6 4
0 1 2 1 8
) AC 3 0 1 2 6
4 2 3 3 17
1 3 2 1
) C΄ B 1 2 3 2 0 1 0 8 6 10 10
1 1 2 3
2
) C΄ D 1 2 3 1 0 0
0
2 2 4 6
) D C΄ 1 1 2 3 1 2 3
0 0 0 0
Λύση
α) V ΄ V V ( mXt ) (tXm ) V V ( mXm ) ( m m ) V
= ( mXm ) ( mXm ) ( mXm ) mXm. Συνεπώς, η μήτρα V είναι διαστάσεων mXm.
β) ΄ W A ( mXt ) W (tXm ) ( mXt ) (tXt ) (tXm ) mXm.
Συνεπώς, η μήτρα W είναι διαστάσεων mXm.
γ) A X ΄ (tXm ) X ( mXt ) (tXm ) ( mXm ) ( mXt ) tXt.
Συνεπώς, η μήτρα Χ είναι διαστάσεων tXt.
δ) A΄ Y A Z A ( mXt ) Y (tXm ) Z (tXm )
= ( m t ) (tXt ) (tXm ) ( mXt ) (tXm ) mXm. Συνεπώς, η μήτρα Υ είναι διαστάσεων tXt
και η μήτρα Z διαστάσεων mXt.
9. Να υπολογιστούν τα γινόμενα:
2 5
3 2 5 4 1 3 5
α) , β) 3 4 ,
4 2 2 3 2 4 0
0 1
2
1
γ) 1 3 2 5 ,
3
0
Λύση
3 2 5 4 19 6
α) =
4 2 2 3 24 10
2 5
1 3 5 11 22
β) 3 4 =
2 4 0 16 26
0 1
2
1
γ) 1 3 2 5 = 1 1
3
0
Λύση
2 3 3 0 3 6
α) B
1 0 1 2 3 0
3 0 2 3 6 9
β) B A
1 2 1 0 0 3
2 3 3 1 1 12 10 7
γ) A C
1 0 2 4 3 3 1 1
3 0 3 1 1 9 3 3
δ) B C
1 2 2 4 3 1 9 7
3 6 3 1 1 21 21 15
ε) A B C ( A B ) C
3 0 2 4 3 9 3 3
6 9 3 1 1
στ) B A C ( B A) C
0 3 2 4 3
36 30 21
=
6 12 9
2 3 3 0 3 1 1
ζ) ( A B ) C
1 0 1 2 2 4 3
5 3 3 1 1 21 7 4
=
0 2 2 4 3 4 8 6
2 3 3 0 3 1 1
η) ( A B ) C
1 0 1 2 2 4 3
1 3 3 1 1 3 13 8
=
2 2 2 4 3 2 10 4
2 3 2 3 7 6 7 6 61 60
θ) A 2 A A
1 0 1 0 2 3 2 3 20 21
61 60 2 3 182 183
ι) A3 A 2 A
20 21 1 0 61 60
61 60 3 0 3 0
ια) A2 B 2
20 21 1 2 1 2
61 60 9 0 249 240
= .
20 21 5 4 75 84
1 0 0
11. Δείξτε ότι η μήτρα A 2 1 0 αληθεύει τη σχέση A3 3 A2 3 A I 0 .
3 2 1
[220] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
1 0 0
A 2 1 0
3 2 1
1 0 0 1 0 0 1 0 0
A 2 1 0 2 1 0 4 1 0 και
2
3 2 1 3 2 1 10 4 1
1 0 0 1 0 0 1 0 0
A A A 4 1 0 2 2 0 6 1 0 . Επομένως,
3 2
10 4 1 3 2 1 21 6 1
1 0 0 1 0 0 1 0 0
3 2
A 3A 3A I 6 1 0 3 4 1 0 3 2 1 0
21 6 1 10 4 1 3 2 1
1 0 0 1 0 0 3 0 0 3 0 0 1 0 0
- 0 1 0 6 1 0 12 3 0 6 3 0 0 1 0
0 0 1 21 6 1 30 12 3 9 6 3 0 0 1
0 0 0
=0 0 0 0
0 0 0
2 1
12. Να υπολογιστούν τα α και b, ώστε η μήτρα A να αληθεύει τη σχέση
1 2
A2 aA bI 0 .
Λύση
2 1 2 1 5 4
A2 A A . Επομένως,
1 2 1 2 4 5
5 4 2 1 1 0
2 aA bI b
4 5 1 2 0 1
5 4 2 b 0 5 2a b 4 a
= . Για να είναι η μήτρα αυτή
4 5 2 0 b 4 a 5 2a b
ίση με μηδέν, πρέπει 5 2 a b 0 4 a 0 , από το οποίο σύστημα προκύπτει
ότι 4 b 3.
2 3 5 4
2 3 0 1
2 3 2 3 0
α) , β) 1 1 2 , γ) .
1 4 0 3 1 2 0 1 2
3 1 0 1
Λύση
4 1 4 3
α) C . Επομένως, Adj ( A) C΄
3 2 1 2
1 2 1 2 1 1
3 1 0 1 0 3
3 0 7 1 3
2 0 2 3
β) C 3 2 6 .
3 1 0 1 0 3
6 4 5
3 0 2 0 2 3
1 2 1 2 1 1
Επομένως,
7 3 6
Adj ( A) C΄ 1 2 4
3 6 5
2 3 0 1 3 0 1 2 0 1 2 3
0 1 2 2 1 2 2 0 2 2 0 1
1 0 1 3 0 1 3 1 1 3 1 0
3 5 4 2 5 4 2 3 4 2 3 5
0 1 2 2 1 2 2 0 2 2 0 1
1 0 1 3 0 1 3 1 1 3 1 0
γ) C
3 5 4 2 5 4 2 3 4 2 3 5
2 3 0 1 3 0 1 2 0 1 2 3
1 0 1 3 0 1 3 1 1 3 1 0
3 5 4 2 5 4 2 3 4 2 3 5
2 3 0 1 3 0 1 2 0 1 2 3
0 1 2 2 1 2 2 0 2 2 0 1
7 25 14 1
17 54 12 3
= . Επομένως,
11 37 21 4
10 26 14 3
7 17 11 10
25 54 37 26
Adj ( A) C΄ .
14 12 21 14
1 3 4 3
[222] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
6 4
α) A .
3 1
6 4 1 3
6 12 6 0 και C . Συνεπώς,
3 1 4 6
1 4 1 2
1 Adj ( A) 3 6 6 3
A .
A 6 1 1
2
1 2
6 4 6 3 1 0
Πράγματι, A A
1
.
3 1 1 1 0 1
2
6 2 9
β) A 1 7 1
3 8 8
6 2 9
7 1 1 1 1 7
1 7 1 6 2 9 181 0 και
8 8 3 8 3 8
3 8 8
7 1 1 1 1 7
8 8 3 8 3 8
48 5 13
2 9 6 9 6 2
C
8 8 3 8
3 8
88 21 54 .
65 3 44
2 9 6 9 6 2
7
1 1 1 1 7
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [223]
Επομένως,
48 88 65 48 88 65
5 21 3 181 181 181
1 Adj ( A) 13 54 44 5 21 3
A .
A 181 181 181 181
13 54 44
181 181 181
48 88 65
181 181 181
6 2 9
5 21 3
Πράγματι, A A 1 7
1
1 =
181
3 8 8 181 181
13 54 44
181 181 181
1 0 0
= 0 1 0 .
0 0 1
20 5 5
γ) A 15 10 5 .
5 0 1
20 5 5
A 15 10 5 0 , συνεπώς δεν υπάρχει αντίστροφη μήτρα της μήτρας Α.
5 0 1
1 2 3
δ) A 1 3 4
1 4 3
1 2 3
3 4 1 4 1 3
1 3 4 2 3 2 0
4 3 1 3 1 4
1 4 3
3 4 1 4 1 3
4 3 1 3 1 4
2 7 1 1
3 1 3 1 2
C 6 0 2 . Επομένως,
4 3 1 3 1 4
1 1 1
2 3
1 3 1 2
3 4 1 4 1 3
[224] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
7 6 1 7 1
3
1 0 1 2 2
Adj ( A) 1 2 1 1 1
1
A 0 . Πράγματι,
A 2 2 2
1 1
1
2 2
7 1
2 3 2 1 0 0
1 2 3
1 1 1
A A 1 3 4 0 0 1 0 .
2 2
1 4 3 0 0 1
1 1
1
2 2
1 0 0 1
0 1 0 0
)
0 0 0 1
1 0 1 0
1 0 0 1
1 0 0
0 1 0 0 0 1
0 0 1 1 0
0 0 0 1 1 0
0 1 0
1 0 1 0
1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0
0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0
0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1
0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 0 0
0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0
0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1
C
0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 0 0
1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0
0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1
0 0 1 1 0 1 1 0 1 1 0 0
1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0
0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0
1 0 1 0
0 1 0 0
= . Επομένως,
1 0 1 1
0 0 1 0
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [225]
1 0 1 0
0 1 0 0
1 0 1 1 1 0 1 0
1 Adj ( A) 0 0 1 0 0 1 0 0
A .
A 1 1 0 1 1
0 0 1 0
1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 0 0
0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0
Πράγματι, A A 1 .
0 0 0 1 1 0 1 1 0 0 1 0
1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 1
Λύση
( A ) ( B 1 1 ) 1 1 ( 1 ) 1 1
= 1 , που σημαίνει ότι το B 1 A 1 είναι αντίστροφο του ( ) , είναι δηλαδή
ίσο με το ( A B ) 1.
2 4 4 3 20 10
( ) και
3 5 3 1 27 14
14
1
1 14 10 10
( ) 1 .
10 27 20 27
2
10
1 3
1 1 3 5 5
1
5 3 4 3 4
5 5
5
2
1 5 4 2
1 . Έτσι,
2 3 2 3
1
2
1 3 5 14
2 1
5 5 2 10
1 1 ) 1 .
3 4 3 27
1 2
5 5 2 10
[226] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
2 1 2 3 2 1
16. Αν A 1 2 1
και C 4 3 2 , να υπολογιστεί το
1 1 2 1 5 0
γινόμενο A B δοθέντος ότι A2 B C .
Λύση
A 2 B C A 1 A 2 B A 1C AB A 1 C . Αλλά,
1 1 0 1
2 1 2 3 1 1 3 0 3
1 1 1 1 2 .
A 1 2 1 0 2 1 1 2 0 0
1 1 2 2 1 2
3 0 3 3 1 1 3 3 3
1 2 1
1 1 1
1 1 2 3 3
Επομένως,
1 0 1 2 3 1
3 2 1
1 1 2 5 8 5
A B A C 0 4 3 2 .
3 3 3 3 3
1
1 5 0 4 10
1 1
1
3 3 3 3 3
3 2 5 4
17. Αν A και C , ποια είναι η μήτρα Β ώστε να είναι: α)
4 2 2 3
A B C και β) B A C ;
Λύση
α) A B C . Πολλαπλασιάζοντας και τα δύο μέλη της ισότητας αυτής επί 1
έχουμε A 1 A B A1 C B A 1C . Αλλά,
1 1
1 2 2 1 2 2
3 . Έτσι,
1
A
3 2 4 3 2 4 3 2
2
4 2
1 1 7 1
1 5 4 .
C
2 3 2 3 13 7
2 2
Κατ’ ανάλογο τρόπο,
B A C . Πολλαπλασιάζοντας και τα δύο μέλη της ισότητας αυτής επί 1 έχουμε
B A A1 C A1 B C A 1. ΄Ετσι,
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [227]
1 1 13 11
5 4
B C A1 3 5 .
2 3 2 4
2 2
Λύση
2 x 3 y 57 2 3 x 57
α) .
4 x y 37 4 1 y 37
2 3
(i). 2 12 14
4 1
1 4
(ii). C
3 2
1 3
(iiii). Adj ( A) C΄
4 2
1 3
Adj ( A ) 1 1 3 14 14
(iv). 1
14 4 2 4 2
14 14
1 3
14 2 3 1 0 )
(Πράγματι, 1 A 14
4 2 4 1 0 1
14 14
Έτσι,
1 3
x 14 57 x 12 .
(v). 14
y 4 2 37 y 11
14 14
x y z 2 1 1 1 x 2
β) x 2 y 3z 1 1 2 3 y 1
3 x y 5 z 4
3 1 5 z 4
[228] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
1 1 1
2 3 1 3 1 2
(i). 1 2 3 4
1 5 3 5 3 1
3 1 5
2 3 1 3 1 2
1 5 3 5 3 1
1 1 13 14 5
1 1 1 1
(ii). C 6 8 2
1 5 3 5 3 1
1 2 1
1 1 1 1 1 1
2 3
1 3 1 2
13 6 1
(iii). Adj ( A) C΄ 14 8 2
5 2 1
13 6 1
4 4 4
13 6 1
Adj ( A) 1 14 2
(iv).
1
14 8 2 2 .
4
4 4
5 2 1
5 2 1
4 4 4
13 6 1
4 4 4
1 1 1 1 0 0
14 2 1 2
(Πράγματι, 1 A 2 3 0 1 0 ).
4 4
3 1 5 0 0 1
5 2 1
4 4 4
Έτσι,
13 6 1
4 4 4
x 2 x 4
14 2
(v). y
2 1 y 3 .
4
4
z 4 z 1
5 2 1
4 4 4
x 2 y 3 z 0 1 2 3 x 0
γ) 3x 3 y z 5 3 3 1 y 5
x 2 y 2 z 1
1 2 2 z 1
1 2 3
3 1 3 1 3 3
(i). 3 3 1 2 3 17
2 2 1 2 1 2
1 2 2
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [229]
3 1 3 1 3 3
2 2 1 2 1 2
4 7 9
2 3 1 3 1 2
(ii). C 2 5 4
2 2 1 2 1 2
7 8 3
2 3 1 3 1 2
3 1 3 1 3 3
4 2 7
(iii). Adj ( A) C΄ 7 5 8
9 4 3
4 2 7
17 17 17
4 2 7
Adj ( A) 1 7 5 8
(iv).
1
7 5 8
17 17 17 17
9 4 3 9 4 3
17 17 17
Πράγματι, είναι
4 2 7
17 17 17 1 1 3 1 0
0
7 5 8
( A
1 3 3 1 0 1 0 )
17 17 17
1 2 2 0 0 1
9 4 3
17 17 17
Έτσι,
4 2 7
17 17 17 0
x x 1
7 5 8
(v). y 5 y 1 .
17 17
17
z 1 z 1
9 4 3
17 17 17
5 x 2 y 3 z 36 5 2 3 x 36
δ) 2 x 3 y z 10 2 3 1 y 10
4 x 4 y 5 z 31
4 4 5 z 31
5 2 3
3 1 2 1 2 3
(i). 2 3 1 5 2 3 33
4 5 4 5 4 4
4 4 5
[230] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
3 1 2 1 2 3
4 5 4 5 4 4
2 11 14 20
3 5 3 5 2
(ii). C 22 13 28
4 5 4 5 4 4
11 11 11
2 3
5 3 5 2
3 1 2 1 2 3
11 22 11
(iii). Adj ( A) C΄ 14 13 11
20 28 11
1 2 1
3 3 3
11 22 11
Adj ( A) 1 14 13 1
(iv).
1
14 13 11
33 3
20 28 11 33 33
20 28 1
33 33 3
(Πράγματι,
1 2 1
3 3 3 5 2 3 1 0 0
1 14 13 1
A 2 3 1 0 1 0
33 33
3
4 4 5 0 0 1
20 28 1
33 33 3
Έτσι,
1 2 1
3 3 3 36
x x 5
14 13 1 10 y 1 .
(v). y
z
33 33 3
z 3
31
20 28 1
33 33 3
x1 3x2 3 x3 1 1 3 3 x1 1
ε) x1 3x2 4 x3 0 1 3 4 x2 0
x1 4 x2 3 x3 1 1
4 3 x3 1
1 3 3
3 4 3 3 3 3
(i). 1 3 4 1
4 3 4 3 3 4
1 4 3
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [231]
3 4 1 4 1 3
4 3 1 3 1 4
3 7 1 1
3 1 3 1 3
(ii). C 3 0 1
4 3 1 3 1 4
3 1 0
3 3
1 3 1 3
3 4 1 4 1 3
7 3 3
(iii). Adj ( A) C΄ 1 0 1
1 1 0
7 3 3 7 3 3
Adj ( A) 1
(iv). 1
1 0 1 1 0 1
1
1 1 0 1 1 0
Πράγματι, είναι
7 3 3 1 3 3 1 0 0
1
A 1 0 1 1 3 4 0 1 0
1 1 0 1 4 3 0 0 1
Έτσι,
x1 7 3 3 1 x1 4
(v). x2 1 0 1 0 x2 0 .
x 1 1 0 1 x 1
3 3
Λύση
S 0, 4Y 50 S 0, 4Y 50
I 500 I 500
Επειδή η ισορροπία θα επέρχεται ότνα είναι S=I, θα είναι:
S 0, 4Y 50 1 0, 4 S 50
. Έτσι, επιλύοντας το σύστημα αυτό με
S 0 Y 500 1 0 Y 500
τη χρήση αντίστροφής μήτρας, έχουμε:
1 0, 4
(i). 0, 4
1 0
0 1
(ii). C
0, 4 1
0 0, 4
(iii). Adj ( A) C΄
1 1
[232] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Adj ( ) 1 0 0, 4 0 1
(iv). 1
A 0, 4 1 1 2,5 2,5
0 1 1 0, 4 1 0
(Πράγματι, είναι A 1 A )
2, 5 2, 5 1 0 0 1
Έτσι,
S 0 1 50 S 500
(v). , δηλαδή το επίπεδο ισορροπίας του
Y 2, 5 2, 5 500 Y 1375
εισοδήματος είναι 1375 χρηματικές μονάδες.
20. Οι τιμές ανά μονάδα των αγαθών Α και Β είναι p1 και p2 αντίστοιχα. Εάν η ζήτηση
των αγαθών αυτών δίνεται από τις εξισώσεις q1D 5 6 p1 5 p2 και
q2D 8 13 p1 7 p2 και η προσφερόμενη ποσότητα, αντίστοιχα, από τις εξισώσεις
q1S 6 4 p1 2 p2 και q2S 17 10 p1 9 p2 , να υπολογιστεί το ζεύγος των τιμών p1
και p2 που εξισώνουν τη ζήτηση και την προσφορά και των δύο αγαθών. Να επιλυθεί
με τη χρησιμοποίηση μητρών.
Λύση
Στην κατάσταση ισορροπίας των δύο συστημάτων θα είναι q1D q1S και
q 2D q 2S , δηλαδή
5 6 p1 5 p2 6 4 p1 2 p2 10 p1 7 p2 1
8 13 p1 7 p2 17 10 p1 9 p2 23 p1 16 p2 9
10 7 p1 1
. Έτσι, επιλύοντας το σύστημα αυτό με τη χρήση
23 16 p2 9
αντίστροφης μήτρας, έχουμε:
10 7
(i). A 1
23 16
16 23
(ii). C
7 10
16 7
(iii). Adj ( A) C΄
23 10
Adj ( A) 16 7
(iv). A1
A 23 10
16 7 10 7 1 0
(Πράγματι, είναι A 1 A )
23 10 23 16 0 1
Έτσι,
p1 16 7 1 p1 79
p p είναι οι τιμές που εξισώνουν τη ζήτηση
2 23 10 9 2 113
και την προσφορά των αγαθών Α και Β.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [233]
Λύση
Οι σχέσεις που συνδέουν, υπό τη μορφή εξισώσεων, τα παραπάνω οικονομικά
μεγέθη είναι
C 10 0, 9Y C 0, 9Y 10 1 0, 9 C 10
.
Y C 300 C Y 300 1 1 Y 300
Έτσι, επιλύοντας το σύστημα αυτό με τη χρήση αντίστροφης μήτρας, έχουμε:
1 0,9
(i). A 0,1
1 1
1 1
(ii). C
0, 9 1
1 0, 9
(iii). Adj ( A) C΄
1 1
Adj ( A) 1 1 0, 9 10 9
(iv). A1
A 0,1 1 1 10 10
10 9 1 0, 9 1 0
(Πράγματι, είναι A 1 A )
10 10 1 1 0 1
Έτσι,
C 10 9 10 C 2800
Y 10 10 300 Y 3100 .
22. Αν οι εξισώσεις ζήτησης και προσφοράς δύο αγαθών Α και Β είναι, για το αγαθό Α
οι q D 5 6 p1 5 p2 και q AS 6 4 p1 2 p 2 και για το αγαθό Β οι qBD 8 13 p1 7 p2
και q BS 17 10 p1 9 p 2 και επιβληθεί φόρος t=0,5 χρηματικών μονάδων ανά
μονάδα του προσφερόμενου αγαθού A και t=0,2 ανά μονάδα του προσφερόμενου
αγαθού Β, να υπολογιστούν η τιμή και η ποσότητα των αγαθών σε κατάσταση
ισορροπίας του συστήματος πριν από και μετά την επιβολή του φόρου. Η επίλυση να
γίνει με τη χρησιμοποίηση μητρών.
Λύση
Πριν από την επιβολή του φόρου
Στην κατάσταση ισορροπίας των δύο συστημάτων θα έχουμε q D q S ,
δηλαδή 5 6 p1 5 p2 6 4 p1 2 p2 10 p1 7 p2 1 q 2D q 2S ,
[234] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
16 23
(ii). C
7 10
16 7
(iii). Adj ( A) C΄
23 10
Adj ( A) 1 16 7 16 7
(iv). A1
A 1 23 10 23 10
16 7 10 7 1 0
(Πράγματι, είναι A 1 A )
23 10 23 16 0 1
Έτσι,
p 16 7 0, 6 p 75,8
(v). 1 1 . Για τις τιμές p1 75,8 και
p2 23 10 12, 2 p2 108, 2
p2 108, 2 χρηματικές μονάδες, η ζητούμενη ποσότητα των αγαθών Α και Β
αντιστοίχως, είναι q D q S 91, 2 και qD qS 236 μονάδες.
Λύση
1
1 2 x1
x1 x2 .
1 x
3 2
2
β) Το διάνυσμα σειρά θα είναι x1 x3 επειδή οι άγνωστοι είναι οι x1, x2 και
x2
a
x3. Έστω ότι η συμμετρική άγνωστη μήτρα είναι η , διαστάσεων 3Χ3
(καθόσον το διάνυσμα Χ είναι διαστάσεων 1Χ3). Επομένως, σύμφωνα με τον ορισμό
της τετραγωνικής μήτρας, θα έχουμε:
a x1
x1 x2 x3 x2
x
3
ax1 x2 x3
= x1 x2 x3 x1 x2 x3
x x x
1 2 3
= ax12 x1 x 2 x1 x3 x1 x 2 x 22 x 2 x3 x1 x3 x 2 x3 x32
= x12 x 22 x32 2 x1 x 2 2 x1 x3 2 x 2 x3 . Επειδή θέλουμε η παράσταση αυτή να
είναι ίση με τη δοθείσα 3 x12 5 x1 x 2 4 x22 6 x1 x3 x32 x2 x3 ,
5
θα πρέπει να έχουν τους ομοιοβάθμιους όρους τους ίσους, δηλαδή α=3, δ=4, ζ= -1, β= ,
2
1
γ=3 και , δηλαδή να είναι
2
5
3 2
3
a
5 1
και, συνεπώς, η ζητούμενη τετραγωνική μορφή
z 4
2
2
3 1 1
2
του διανύσματος να είναι η
5
3 2
3
x1
5 1
x1 x2 x3 4 x2 .
2 2
x3
3 1 1
2
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [237]
ax12 x1 x 2 x1 x3 x1 x 2 x 22 x 2 x3 x1 x3 x 2 x3 x32
= x12 x 22 x32 2 x1 x 2 2 x1 x3 2 x 2 x3 . Επειδή θέλουμε η παράσταση αυτή να
είναι ίση με τη δοθείσα 4 x12 x1 x2 x 22 x32 , θα πρέπει να έχουν τους ομοιοβάθμιους
1
όρους τους ίσους, δηλαδή α=4, β= , γ=0, δ= -1, 0 και ζ= -1, δηλαδή να είναι
2
1
4 2 0
a
1
z 1 0 και, συνεπώς, η ζητούμενη τετραγωνική μορφή του
2
0 0 1
διανύσματος να είναι η
1
4 2 0
x1
1
x1 x2 x3 1 0 x2 .
2
x3
0 0 1
24. Να υπολογιστούν τα ακόλουθα γινόμενα κατά Kronecker:
2 0 3
3 2 5 4 2 5 3
α) , β) 3 1 2 ,
4 2 2 3 2 1 0 3 1 4
2
2 5 1
1 3 5
γ)
3 4 , δ) 1 3 2 5
2 4 0 3
0 1
0
[238] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
5 4 5 4
3 2
3 2 5 4 2 3 2 3
α) A B
4 2 2 3 5 4 5 4
4 2 2
3 2 3
15 12 10 8
6 9 4 6
=
20 16 10 8
8 12 4 6
2 0 3
2 5 3
β) A B 3 1 2
2 1 0 3 1 4
2 5 3 2 5 3 2 5 3
2 0 3
3 1 4 3 1 4 3 1 4
2 5 3 2 5 3 2 5 3
= 3 2
3 1 4 3 1 4 3 1 4
2 2 5 3 2 5 3 2 5 3
3 0
1 4 3 1 4 3 1 4
4 10 6 0 0 0 6 15 9
6 2 8 0 0
0 9 3 12
6 15 9 2 5 3 4 10 6
= .
9 3 12 3 1 4 6 2 8
4 10 6 2 5 3 0 0 0
6 2 8 3 1 4 0 0 0
2 5 2 5 2 5
3 4 3 3 4 5 3 4
2 5
1 3 5 0 1 0 1
0
1
γ) A B 3 4
2 4 0 0 1 2 5 2 5 2 5
2 3 4 4 3 4 0 3 4
0 1 0 1 0 1
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [239]
2 5 6 15 10 25
3 4 9
12 15 20
0 1 0 3 0 5
=
4 10 8 20 0 0
6 8 12 16 0 0
0 2 0 4 0 0
2 2 2 2 2
1 1 1 1 1
δ) 1 3 2 5 3 2 5
3 3 3 3 3
0 0 0 0 0
2 6 4 10
1 3 2 5
= .
3 9 6 15
0 0 0 0
0 7 0
1 2
25. Δίνονται οι μήτρες A και B 1 2 3 . Χρησιμοποιώντας τις δύο
3 4 2 4 1
αυτές μήτρες, να δείξετε ότι ισχύει η σχέση tr ( A B ) tr ( A) tr ( B ) .
Λύση
0 7 0 0 7 0
1 2 3 2 1 2 3
0 7 0
1 2 2 4 1 2 4 1
A B 1 2 3
3 4 2 4 1 0 7 0 0 7 0
3 1 2 3 4 1 2 3
2 4 1 2 4 1
0 7 0 0 14 0
1 2 3 2 4 6
2 4 1 4 8 2
= . Επομένως,
0 21 0 0 28 0
3 6 9 4 8 12
6 12 3 8 16 4
tr ( A B ) 0 2 1 0 8 4 15.
tr ( A B ) tr ( A) tr ( B ) 15.
[240] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
2 3 5
1
2 0
26. Δίνεται η μήτρα A 3 4 2 . Δαχωρίζοντας αυτην σε δύο υπομήτρες
1 0 3
0 3 1
2 3 5
A1 1 0 3
A όπου A1 1 2 0 και A2 , να υπολογιστούν τα γινόμενα
A2 3 4 2 0 3 1
α) A΄ A και β) A A΄ , χρησιμοποιώντας μόνο τις υπομήτρες Α1 και Α2 .
Λύση
1
α) ΄ ΄1
΄2 ΄1 1 ΄2 2
2
2 1 3 2 3 5 1 0
1 0 3
= 3 2 4 1 2 0 0 3
5 0 2 3 4 2 3 1 0 3 1
14 20 16 1 0 3 15 20 19
= 20 29 23 0 9 3 20 38 26
16 23 29 3 3 10 19 26 39
΄ 1 ΄2
β) ΄ 1 ΄1 ΄2 1 1΄ ΄
. Αλλά,
2 2 1 2 2
2 3 5 2 1 3 38 8 28
΄
1 1 1 2 0 3 2 4 8 5 11
3 4 2 5 0 2 28 11 29
2 3 5 1 0 17 14
΄
1 2 1 2 0 0 3 1 6
3 4 2 3 1 9 14
2 1 3
1 0 3 17 1 9
και
΄
2 1 3 2 4
0 3 1 5 0 2 14 6 14
1 0
1 0 3 10 3
. Έτσι,
΄
2
2 0 3
0 3 1 3 1 3 10
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [241]
38 8 28 17 14
8 5 11 1 6
΄ ΄
1 2
΄ 1 ΄1 28 11 29 9 14 .
2 1 2 ΄2
17 1 9 10 3
14 6 14 3 10
Λύση
9 3
α) . Έτσι,
3 1
9 3
0 (9 )(1 ) 9 0
3 1
9 9 2 9 0 2 10 0 ( 10) 0
10 0
1 10 2 0 . Επομένως, . Άρα,
0 0
9 3 v11 v12 v11 v12 10 0
V V
3 1 v21 v22 v21 v22 0 0
9v11 3v21 9v12 3v22 10v11 0
3v v . Έτσι,
11 21 3v12 v22 10v21 0
1
9v11 3v21 10v11 3v21 v11 v21 v11
3
1
3v12 v22 0 3v12 v22 v12 v22 . Για να αποκτήσουμε κάποια λύση,
3
1 1
θέτοντας v11 v22 1 . Έτσι προκύπτει ότι v11 1, v12 , v21 v22 1 και η
3 3
1
1 3
ενιαία μήτρα θα είναι η V η οποία πράγματι επαληθεύει τη σχέση
1 1
3
C V V ,
[242] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
1
1 10 0
9 3 3
αφού C V 10 και
3 1 1 0
1 3
3
1
1 3 10 0 10 0
V . Επειδή δε
10
1 0 0 0
1 3
3
1
1 10 10
΄
V1 V1 1 1 || V1 || , θα είναι
3 9 3
3
1
1
3
10 10 3
1
3 10
3 10
V .
1 1 3
3 1 10 10
10 10
3 3
4 2
β) C C . Έτσι,
2 1
4 2
C 0 (4 )(1 ) 4 0
2 1
4 4 2 4 0 2 5 0 ( 5) 0
5 0
1 5 2 0 . Επομένως, . Άρα,
0 0
4 2 v11 v12 v11 v12 5 0
C V V
2 1 v21 v22 v21 v22 0 0
4v11 2v21 4v12 2v22 5v11 0
2v v . Έτσι,
11 21 2v12 v22 5v21 0
1
4v11 2v21 5v11 2v21 v11 v21 v11
2
1
2v12 v22 0 2v12 v22 v12 v22 . Για να αποκτήσουμε κάποια λύση,
2
1
1 2
θέτοντας v11 v22 1 , θα έχουμε την ενιαία μήτρα V η οποία πράγματι
1 1
2
1
1 5 0
4 2 2
επαληθεύει τη σχέση C V V , αφού 5
και
2 1 1 0
1 2
2
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [243]
1
1 2 5 0 5 0
.
5
1 0 0 0
1 2
2
1
1 5 5
Επειδή δε V1 V1 1
΄
1 || V1 || , θα είναι
2 4 2
2
1
1
2
5 5 2 1
2 5
2 5
V
1 .
1 2
2 1 5 5
5 5
2 2
2 1 1 4 2 6
α) A 1 2 1 , β) A 2
10 9 ,
1 1 2 6 9 26
1 2 1 4 2 6
γ) A 2 5 1 , δ) A 2
10 9 ,
1 1 10 6 9 14
25 15 5
ε) A 15 18 0 .
5 0 11
Λύση
α) Αν L είναι μια κάτω τριγωνική και θετικά ορισμένη μήτρα L, έτσι που
l11 0 0
L l21 l22 0 , σύμφωνα με τη σχέση L L ΄ θα έχουμε:
l
31 l32 l33
l11 0 0 l11 l21 l31 2 1 1
L L΄ l21 l22 0 0 l22 l32 1 2 1
l
31 l32 l33 0 0 l33 1 1 2
l112 l l
11 21 l11l31 2 1 1
l11l21
2
l l
21
2
22 l21l31 l22 l32 1 2 1 , οπότε
l11l31
l21l31 l22l32 l312 l322 l332 1 1 2
[244] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
γ) Αν L είναι μια κάτω τριγωνική και θετικά ορισμένη μήτρα L, έτσι που
l11 0 0
L l21 l22 0 , σύμφωνα με τη σχέση L L ΄ θα έχουμε:
l
31 l32 l33
l11 0 0 l11 l21 l31 1 2 1
L L΄ l21 l22 0 0 l22 l32 2 5 1
l
31 l32 l33 0 0 l33 1 1 10
l112 l l
11 21 l11l31 1 2 1
l11l21
2
l l
21
2
22 l21l31 l22l32 2 5 1 , οπότε
l11l31
l21l31 l22 l32 l312 l322 l332 1 1 10
2 0 0
Αντικαθιστώντας τις τιμές αυτές στη μήτρα L βρίσκουμε 1 3 0 , η οποία,
3 2 1
πράγματι, ικανοποιεί τη σχέση L L΄ , γιατί
2 0 0 2 1 3 4 2 6
1 3 0 0 3 2 2 10 9 .
3 2 1 0 0 1 6 9 14
ε) Αν L είναι μια κάτω τριγωνική και θετικά ορισμένη μήτρα L, έτσι που
l11 0 0
L l21 l22 0 , σύμφωνα με τη σχέση L L ΄ θα έχουμε:
l l32 l33
31
l11 0 0 l11 l21 l31 4 2 6
L L΄ l21 l22 0 0 l22 l32 2 10 9
l
31 l32 l33 0 0 l33 6 9 14
l112 l11l21 l11l31 4 2 6
l11l21 l21 l222
2
l21l31 l22l32 2 10 9 , οπότε
l11l31 l21l31 l22 l32
l312 l322 l332 6 9 14
l112 4 , l11l21 2 , l11l31 6 , l21
2 2
l22 10 , l21l31 l22l32 9 και
l312 l322 l332 14 . Χρησιμοποιώντας, για απλουστευτικούς μόνο λόγους, τις θετικές
ρίζες των εξισώσεων, έχουμε l11 2 , l21 1 ,
l31 3 , l22 3 , l32 2 και l33 1 . Αντικαθιστώντας τις τιμές αυτές στη μήτρα L
2 0 0
βρίσκουμε 1 3 0 , η οποία, πράγματι, ικανοποιεί τη σχέση L L΄ , γιατί
3 2 1
2 0 0 2 1 3 4 2 6
1 3 0 0 3 2 2 10 9 .
3 2 1 0 0 1 6 9 14
δ) Αν L είναι μια κάτω τριγωνική και θετικά ορισμένη μήτρα L, έτσι που
l11 0 0
L l21 l22 0 , σύμφωνα με τη σχέση L L ΄ θα έχουμε:
l l32 l33
31
l11 0 0 l11 l21 l31 4 2 6
L L΄ l21 l22 0 0 l22 l32 2 10 9
l
31 l32 l33 0 0 l33 6 9 14
l112 l11l21 l11l31 4 2 6
l11l21 l21 l222
2
l21l31 l22l32 2 10 9 , οπότε
l11l31 l21l31 l22 l32
l312 l322 l332 6 9 14
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [247]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ
ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ
1. Ποιας τάξης είναι οι ακόλουθες εξισώσεις διαφορών και ποιος ο αριθμός των
αρχικών συνθηκών που απαιτείται, σε κάθε περίπτωση, για τη συμπλήρωση
δυναμικού συστήματος εξισώσεων:
α) y t 3 y t 1 18 yt 2 40 , β) y t 4 y t 2 90 ,
γ) y t 8 yt 1 33 y t 3 5 , δ) y t y t 1 3 , ε) y t 8 y t 1 ,
στ) y t 5 y t 1 16 y t 2 33 y t 3 5 , ζ) y t 9 y t 1 20 y t 2 4 , η) y t 2 y t 2 y t 5 3 .
Λύση
α) yt 3 yt 1 18 yt 2 40 (δεύτερης τάξης)
β) yt 4 yt 2 90 (δεύτερης τάξης)
γ) yt 8 yt 1 33 yt 3 5 (τρίτης τάξης)
δ) yt yt 1 3 (πρώτης τάξης)
ε) yt 8 yt 1 (πρώτης τάξης)
στ) yt 5 yt 1 16 yt 2 33 yt 3 5 (τρίτης τάξης)
ζ) yt 9 yt 1 20 yt 2 4 (δεύτερης τάξης)
η) yt 2 yt 2 yt 5 3 (πέμπτης τάξης)
Ο αριθμός των αρχικών συνθηκών που απαιτείται για τη συμπλήρωση καθεμιάς των
εξισώσεων διαφορών είναι ο ίδιος με το βαθμό της τάξης της αντίστοιχης εξίσωσης.
Λύση
α) yt 2 yt 1 5 ( y0 2). ΄Ετσι,
y1 2 y11 5 y1 2 y0 5 y1 2 2 5 9
y 2 2 y2 1 5 y 2 2 y1 5 y 2 2 9 5 23
y3 2 y31 5 y3 2 y2 5 y3 2 23 5 51
y 4 2 y4 1 5 y4 2 y3 5 y 4 2 51 5 107
y5 2 y51 5 y5 2 y4 5 y5 2 107 5 219
[250] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
β) yt 3 yt 1 ( y0 4). ΄Ετσι,
y1 3 y11 y1 3 y0 y1 3 4 12
y 2 3 y 2 1 y 2 3 y1 y2 3 12 36
y3 3 y31 y3 3 y 2 y3 3 36 108
y 4 3 y 4 1 y 4 3 y3 y4 3 108 324
y5 3 y51 y5 3 y 4 y5 3 324 5 972
γ) yt 3 yt 1 yt 2 ( y0 2, y1 3). ΄Ετσι,
y 2 3 y 21 y 2 2 y2 3 y1 y0 y 2 3 3 2 7
y3 3 y31 y3 2 y3 3 y2 y1 y3 3 7 3 18
y 4 3 y4 1 y 4 2 y4 3 y3 y2 y 4 3 18 7 47
y5 3 y51 y5 2 y5 3 y 4 y3 y5 3 47 18 123
y6 3 y61 y6 2 y6 3 y5 y 4 y6 3 123 47 322
δ) yt 3 yt 1 yt 2 ( y0 1, y1 6, y2 15). ΄Ετσι,
y3 5 y31 7 y3 2 15 y33 y3 5 y2 7 y1 15 y0
y3 5 15 7 6 15 1 102
y4 5 y4 1 7 y4 2 15 y4 3 y 4 5 y3 7 y2 15 y1
y 4 5 102 7 15 15 6 525
y5 5 y51 7 y5 2 15 y5 3 y5 5 y 4 7 y3 15 y 2
y5 5 525 7 102 15 15 3114
y6 5 y6 1 7 y6 2 156 3 y6 5 y5 7 y4 15 y3
y6 5 3114 7 525 15 102 17715
y7 5 y7 1 7 y7 2 157 3 y7 5 y6 7 y5 15 y 4
y7 5 17715 7 3314 15 525 102498
ε) yt 3 yt 1 4 yt 3 ( y0 3, y1 5, y2 8). Έτσι,
y3 3 y31 4 y33 y3 3 y 2 4 y0 y3 3 8 4 3 12
y4 3 y4 1 4 y 4 3 y4 3 y3 4 y1 y4 3 12 4 5 16
y5 3 y51 4 y5 3 y5 3 y4 4 y 2 y5 3 16 4 8 16
y6 3 y61 4 y6 3 y6 3 y5 4 y3 y6 3 16 4 12 0
y7 3 y7 1 4 7 3 y7 3 y6 4 y 4
y7 3 0 4 16 64
δ) y t 0,2 y t 1 (y0 = 10), ε) y t 0,2 y t 1 (y0 =-15), στ) y t 2,5 y t 1 , (y0= -20), ζ)
y t y t 1 (y0=12), η) y t y t 1 (y0= -10), θ) y t y t 1 (y0=4), ι) y t 0,9 y t 1 (y0= -3),
ια) y t 0,2 y t 1 (y0=20),
ιβ) y t y t 1 (y0= -9).
Λύση
Με την εφαρμοφή του γενικού τύπου λύσης ομογενούς εξίσωσης διαφορών πρώτης
τάξης, yt b t C 0 , έχουμε:
α) yt 5 ( 2) t (ταλάντωση του yt διευρυνόμενη συνεχώς, επειδή C0 0 και b< -1,
σχήμα (α))
β) yt ( 2) 5t (τιμή του yt αυξανόμενη με ρυθμό αύξοντα, αρνητική, επειδή C0 0
και b>1, σχήμα (β))
γ) y t 3 6 t (τιμή του yt αυξανόμενη με ρυθμό αύξοντα, θετική, επειδή C0 0 και
b>1, σχήμα (γ))
δ) y t 10 0, 2 t (τιμή του yt ελαττούμενη με ρυθμό αύξοντα, θετική, επειδή
C0 0 και 0<b<1, σχήμα (δ))
ε) yt ( 15)( 0, 2) t (ταλάντωση του yt συνεχώς συμπτυσσόμενη, επειδή C0 0 και -
1<b< 0, σχήμα (ε))
στ) yt ( 20)( 2, 5) t (ταλάντωση του yt συνεχώς διευρυνόμενη, επειδή C0 0 και
b< -1, σχήμα (στ))
ζ) y t 12 1t 12 (τιμή του yt σταθερή, θετική, επειδή C0 0 και b=1, σχήμα (ζ))
η) y t ( 10) 1t 10 (τιμή του yt σταθερή, αρνητική, επειδή C0 0 και b=1, σχήμα
(η))
θ) yt 4 ( 1) t (σταθερή ταλάντωση του yt επειδή C0 0 και b= -1, σχήμα (θ))
ι) yt ( 3) 0, 9 t (τιμή του yt ελαττούμενη βαθμιαία, αρνητική, επειδή C0 0 και
0<b<1, σχήμα (ι))
ια) yt 20 ( 0, 2) t (ταλάντωση του yt συνεχώς συμπτυσσόμενη, επειδή C0 0 και -
1<b<0, σχήμα (ια))
ιβ) yt ( 9) ( 1) t (ταλάντωση του yt σταθερή, επειδή C0 0 και <b< -1, σχήμα (ιβ))
[252] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [253]
Λύση
Με την εφαρμογή του γενικού τύπου λύσης μη ομογενούς εξίσωσης διαφορών
(1 bt )
πρώτης τάξης, yt bt C0 a , στις έξι πρώτες εξισώσεις έχουμε:
1 b
α) y t 3 5t 2 (τιμή του yt αυξανόμενη με ρυθμό αύξοντα, θετική, επειδή
C0 0 και b<1, σχήμα (α ))
5. H επένδυση για ένα δημόσιο έργο σε ορισμένη χρονική περίοδο (t=0) είναι 500
χρηματικές μονάδες. Εάν η οριακή ροπή προς κατανάλωση του εισοδήματος που
προκύπτει ως συνέπεια της επένδυσης είναι σταθερή διαχρονικά και ίση με c=0,6 ,
ποια θα είναι η εξίσωση της δαπάνης κατανάλωσης (C) μετά πάροδο t ετών, όταν η
εξίσωση διαφορών είναι η Ct cCt 1 (όπου C t 1 =δαπάνη κατανάλωσης στην περίοδο
t-1). Παραστήστε γραφικά τη διαχρονική πορεία της δαπάνης κατανάλωσης.
Λύση
Η λύση της εξίσωσης διαφορών Ct c Ct 1 είναι η C t c t C 0 . Έτσι, για
C0 I 500 χρηματικές μονάδες επένδυση και οριακή ροπή προς κατανάλωση
c=0,6, η εξίσωση της δαπάνης κατανάλωσης μετά πάροδο t ετών θα είναι
C t 0, 6 t 500. Η πορεία της δαπάνης κατανάλωσης διαχρονικά είναι φθίνουσα,
όπως δείχνεται στο σχήμα.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [257]
Λύση
Για να επικρατεί ισορροπία στο σύστημα πρέπει να είναι S t I t , δηλαδή
6 0, 3Yt 0, 4(Yt Yt 1 ) 0,1Yt 0, 4Yt 1 6 Yt 4Yt 1 60, εξίσωση μη
ομογενής πρώτης τάξης η οποία συνδέει το εισόδημα στην περίοδο t με το εισόδημα
στην περίοδο t-1. Με αρχική συνθήκη Y0=30 χρηματικές μονάδες, η λύση της
(1 bt )
εξίσωσης διαφορών είναι Yt b tY0
1 b
(1 4t )
= 4t 30 60 50 4t 20. Η πορεία του εισοδήματος διαχρονικά είναι
1 4
αύξουσα, όπως δείχνεται από τη γραμμή yt 50 4 t 20 στο ακόλουθο σχήμα.
Λύση
Για να επικρατεί ισορροπία στο σύστημα πρέπει να είναι S t I t , δηλαδή
5 0, 5Yt 1 0, 4(Yt Yt 1 ) 0, 4Yt 0, 9Yt 1 5 και, τελικά, Yt 2, 25Yt 1 12, 5,
εξίσωση μη ομογενούς πρώτης τάξης η οποία συνδέει το εισόδημα στην περίοδο t με
το εισόδημα στην περίοδο t-1. Με αρχική συνθήκη Y0=30 χρηματικές μονάδες, η λύση
της εξίσωσης διαφορών είναι
(1 bt ) (1 2, 25t )
Yt btY0 2, 25t 30 12,5 και, τελικά,
1 b 1 2, 25
Yt 40 2, 25 t 10. Όπως και στην προηγούμενη άσκηση, η πορεία του εισοδήματος
διαχρονικά είναι αύξουσα, περισσότερο όμως ομαλή, όπως δείχνεται από τη γραμμή
Yt 40 2, 25 t 10 στο προηγούμενο σχήμα.
Λύση
Σε κατάσταση ισορροπίας του συστήματος θα είναι qtD qtS , δηλαδή
135 pt
20 0,3 pt 1 pt 1, 2 pt 1 55. Εφόσον, p0 30 χρηματικές μονάδες,
4
η λύση της μη ομογενούς εξίσωσης διαφορών πρώτης τάξης θα είναι
t
(1 b t ) 1 ( 1, 2)
t
pt b p0 a 1, 2 30 55 και, τελικά,
1 b 1 ( 1, 2)
Λύση
Σε κατάσταση ισορροπίας του συστήματος θα είναι qtD qtS , δηλαδή
200 2 pt
20 0,3 pt 1 pt 0, 6 pt 1 60. Εφόσον p0 30 χρηματικές μονάδες,
4
η λύση της μη ομογενούς εξίσωσης διαφορών πρώτης τάξης θα είναι
t
(1 b t ) 1 ( 0, 6)
t
pt b p0 a ( 0, 6) 30 60 και, τελικά,
1 b 1 ( 0, 6)
Λύση
α) y t 3 y t 1 10 yt 2 (y0=8, y1= -2).
Η χαρακτηριστική εξίσωση είναι η x 2 3 x 10 0, με ρίζες τις x1=5 και x2= -2. Η
εξίσωση διαφορών y t k1 x1t k 2 x 2t , με x1=5 και x2= -2, γίνεται y t k1 (5) t k 2 ( 2) t .
Για t=0 και t=1 στην εξίσωση αυτή αποκτούμε το σύστημα των εξισώσεων
y0 k1 k 2 8 και y1 5k1 2k 2 -2, από το οποίο υπολογίζονται τιμές k1 2 και
k2 6. Συνεπώς, η εξίσωση
yt k1 (5) t k 2 ( 2) t γίνεται y t 2 5t 6( 2) t , η οποία είναι η πλήρης λύση της
ομογενούς εξίσωσης διαφορών. Η λύση αυτή ικανοποιεί τις αρχικές συνθήκες, γιατί
y 0 2 50 6( 2) 0 8 και
y1 2 51 6( 2)1 2, καθώς και την εξίσωση διαφορών. Πράγματι, θέτοντας στη
λύση και t=2, έχουμε y 2 2 5 2 6( 2) 2 74, ενώ για t=2 η εξίσωση διαφορών
γίνεται y 2 3 y1 10 y0 , δηλαδή
74 3( 2) 10(8) 74. Η λύση y t 2 5t 6( 2) t απεικονίζεται στο σχήμα (α).
=28 καθώς και την εξίσωση διαφορών. Πράγματι, θέτοντας στη λύση και t=2, έχουμε
y 2 5, 5 6 2 0, 5( 10) 2 248, ενώ για t=2 η εξίσωση διαφορών γίνεται
y 2 4 y1 60 y0 , δηλαδή 248 4 28 60 6 =
=248. Η λύση yt 5, 5 6 t 0, 5( 10) t απεικονίζεται συο σχήμα (γ).
δ) y t 9 y t 2 (y0=8, y1=18).
Υποθέτοντας ότι η λύση θα είναι της μορφής yt x t και αντικαθιστώντας στην
εξίσωση, έχουμε x t 9 x t 2 . Η εξίσωση αυτή, εφόσον θα αληθεύει για όλες τις τιμές
του t, θα αληθεύει και για t=2. Έτσι, η χαρακτηριστική εξίσωση θα είναι
x 2 9 x 0 ή x 2 9 0, η οποία έχει ρίζες τις x1 3 x2 3. Η εξίσωση
διαφορών y t k1 x1t k 2 x 2t , με
x1 3 x2 3, γίνεται yt k1 3t k 2 ( 3) t . Για t=0 και t=1 στην εξίσωση αυτή
αποκτούμε το σύστημα των εξισώσεων y0 k1 k 2 8 και y1 3k1 3k 2 18, από το
οποίο υπολογίζονται τιμές k1 7 και k 2 1. Συνεπώς, η εξίσωση yt k1 3t k 2 ( 3) t
γίνεται yt 7 3t ( 3) t , η οποία είναι και η πλήρης λύση της ομογενούς εξίσωσης
διαφορών. Η λύση αυτή ικανοποιεί τις αρχικές συνθήκες , γιατί y 0 7 3 0 ( 3) 0 8
και y1 7 31 ( 3)1 18, καθώς και την εξίσωση διαφορών. Πράγματι, θέτοντας στη
λύση και t=2 έχουμε y 2 7 32 ( 3) 2 72, ενώ για t=2 η εξίσωση διαφορών γίνεται
[262] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
α) y t 3 y t 1 10 y t 2 12 (y0= 9, y1= -1).
Η απλοποιημένη ομογενής εξίσωση είναι η yt 3 yt 1 10 yt 2 και η χαρακτηριστική
εξίσωση η x 2 3 x 10 0, με ρίζες τις x1=5 και x2= -2. Επομένως, η συμπληρωματική
συνάρτηση θα είναι η
y t k1 5t k 2 ( 2) t . Θέτοντας yt z, και για όλες τις τιμές t, στην αρχική εξίσωση
διαφορών έχουμε z 3 z 10 z 12, η οποία δίνει την ειδική λύση z=1. Έτσι, η γενική
λύση είναι η yt k1 5t k 2 ( 2) t 1.
Με αρχικές συνθήκες y0=9 και y1= -1, η γενική λύση γίνεται αντιστοίχως :
y 0 k1 5 0 k 2 ( 2) 0 1 k1 k 2 8 και
y1 k1 51 k 2 ( 2)1 1 5 k1 2 k 2 2 από το οποίο σύστημα προκύπτουν τιμές
k1 2 και k2 6. Επομένως, η πλήρης λύση της μη ομογενούς εξίσωσης διαφορών
yt 3 yt 1 10 yt 2 12 είναι η yt 2 5t 6( 2) t 1 , η οποία ικανοποιεί αφενός τις
αρχικές συνθήκες, γιατί y 0 2 5 0 6( 2) 0 1 9 και
y1 2 51 6( 2)1 1 1, αφετέρου την εξίσωση διαφορών. Πράγματι, θέτοντας στη
λύση και t=2, έχουμε
y 2 2 5 2 6( 2) 2 1 75, ενώ για t=2 η εξίσωση διαφορών
γίνεται y 2 3 y1 10 y0 12, που επαληθεύεται αφού
75 3 ( 1) 10 9 12.
Λύση
Η εξίσωση του εισοδήματος κατά την περίοδο t είναι Yt Ct I t , δηλαδή
Yt 50 0, 5Yt 1 5(Yt 1 Yt 2 ) και, τελικά, Yt 5, 5Yt 1 5Yt 2 50.
Με την επίλυση της μη ομογενούς αυτής εξίσωσης καταλήγουμε στη γενική λύση
Yt k1 4, 35 t k 2 1,15 t 100. Με αρχικές συνθήκες Y0=100 και Υ1=100, η παραπάνω
[268] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
γενική λύση δίνει τιμές k1 0 και k 2 0, οπότε η πλήρης λύση είναι η Υt=100, που
σημαίνει ότι το εισόδημα παραμένει διαχρονικά σταθερό και ίσο με 100 χρηματικές
μονάδες.
Με αρχικές συνθήκες Υ0=100 και Υ1=164, η γενική λύση δίνει τιμές k1=20 και k2= -20,
οπότε η πλήρης λύση είναι η Yt 20 4, 35t 20 1,15 t 100, που σημαίνει ότι το
εισόδημα διακυμαίνεται στις διάφορες χρονικές περιόδους t. Τα παραπάνω
επιβεβαιώνονται στο ακόλουθο σχήμα.
Λύση
α) y t 8 yt 1 3 y t 2 90 y t 3 (y0=20, y1=12, y2=18).
Η χαρακτηριστική εξίσωση είναι η x 3 8 x 2 3 x 90 0, με ρίζες
τις x1 6, x2 3 x3 5. Επομένως, η εξίσωση διαφορών
y t k1 x1t k 2 x 2t k 3 x3t γίνεται y t k1 6 t k 2 ( 3) t k 3 5t . Για t=0, t=1 και t=2 στην
εξίσωση αυτή, έχουμε:
y 0 k1 6 0 k 2 ( 3) 0 k 3 5 0 20 k1 k 2 k 3 20
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [269]
y1 k1 61 k 2 ( 3)1 k 3 51 12 6 k1 3k 2 5 k 3 12 και
y 2 k1 6 2 k 2 ( 3) 2 k 3 5 2 18 36 k1 9 k 2 25 k 3 18
από το οποίο σύστημα υπολογίζονται τιμές
k1 34, k2 6, 75 k 3 47, 25. Συνεπώς, η εξίσωση
y t k1 6 t k 2 ( 3) t k 3 5 t γίνεται
y t 34 6 t 6, 75( 3) t 47, 25 5 t , η οποία είναι και η πλήρης λύση της ομογενούς
εξίσωσης διαφορών τρίτης τάξης. Η λύση αυτή ικανοποιεί τις αρχικές συνθήκες,
γιατί
y 0 34 6 0 6, 75( 3) 0 47, 25 5 0 20
y1 34 61 6, 75( 3)1 47, 25 51 12 και
y 2 34 6 2 6, 75( 3) 2 47, 25 5 2 18, καθώς και την εξίσωση διαφορών.
Πράγματι, θέτοντας στη λύση t=3 έχουμε
y 3 34 6 3 6, 75( 3) 3 47, 25 5 32 1620, ενώ για t=3 η εξίσωση διαφορών
γίνεται y3 8 y2 3 y1 90 y0 , που επαληθεύεται αφού 1620 8 18 3 12 90 20.
y 0 ( k1 k 2 0) k 3 ( 1) 0 5 0 2 9 k1 k 3 9
y1 ( k1 k 2 1) k 3 ( 1)1 5 12 4 k1 k 2 k 3 1 και
y 2 ( k1 k 2 2) k 3 ( 1) 2 5 2 2 1 k1 2 k 2 k 3 19
από το οποίο σύστημα υπολογίζονται τιμές k1 11, k 2 14 και
k3 2. Επομένως, η πλήρης λύση της μη ομογενούς εξίσωσης διαφορών τρίτης
τάξης yt yt 1 yt 2 yt 3 20 είναι η
yt (11 14 t ) 2( 1) t 5t 2 , η οποία ικανοποιεί αφενός τις αρχικές συνθήκες, γιατί
y 0 (11 14 0) 2( 1) 0 5 0 2 9
y1 (11 14 1) 2( 1)1 5 12 4 και
y 2 (11 14 2) 2( 1) 2 5 2 2 1
αφετέρου την εξίσωση διαφορών. Πράγματι, θέτοντας στη λύση t=3, έχουμε
y 3 (11 14 3) 2( 1) 3 5 3 2 16, ενώ για t=3 η εξίσωση διαφορών γίνεται
y3 y2 y1 y0 20, που επαληθεύεται αφού 16 1 4 9 20.
αφετέρου την εξίσωση διαφορών. Πράγματι, θέτοντας στη λύση t=3, έχουμε
11
y2 (5 3 2 32 ) 33 4 328, ενώ για t=3 η εξίσωση διαφορών γίνεται
3
y3 9 y2 27 y1 27 y0 32, που επαληθεύεται αφού 328 9 55 27 14 27 9 32.
14. Αν η τιμή ενός προϊόντος που αναμένει ο γεωργός να ισχύσει στο χρόνο t είναι
συνάρτηση των πραγματικών τιμών αυτού που επικράτησαν στο παρελθόν, ο δε
συντελεστής προσδοκίας είναι β=0,319, να διατυπωθεί, κατά το γραμμικό υπόδειγμα
του Nerlove, η εξίσωση διαφορών, ώστε να λαμβάνεται υπόψη το 90% των
επιδράσεων των παρελθόντων τιμών επί της προσδοκώμενης τιμής.
Λύση
Το άθροισμα των επιδράσεων των παρελθουσών τιμών επί της προσδοκώμενης
τιμής δίνεται από τη σχέση SW 1 (1 ) . Έτσι, θα είναι
0, 90 1 (1 0, 319) 0, 681 0,10 6. Επομένως, η εξίσωση διαφορών
η οποία συνδέει την προσδοκώμενη από το γεωργό τιμή pt* με τις έξι παρελθούσες
τιμές είναι
pt* 0, 319 pt 1 (1 0, 319) 0, 319 pt 2 (1 0, 319) 2 0, 319 pt 3
(1 0,319) 3 0,319 p t 4 (1 0,319) 4 0,319 p t 5 (1 0,319) 5 0,319 pt 6 , δηλαδή
pt* 0,319 pt 1 0,217 p t 2 0,148 p t 3 0,101 p t 4 0,069 p t 5 0,047 pt 6 .
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [275]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ
ΓΡΑΜΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ
1. Να απεικονιστεί γραφικά η περιοχή των εφικτών λύσεων των παρακάτω
προβλημάτων γραμμικού προγραμματισμού με τους ακόλουθους περιορισμούς:
α) 4 x1 2 x2 12, x1 x2 1 x1 2 x2 4, x1 0 x2 0
β) 3 x1 x2 4500 , 2 x1 2 x2 4000 , x1 3 x2 4500 , x1 0
x2 0
γ) 3 x1 x2 6 , 4 x1 3 x2 12 , x1 3 x2 6 , x1 0 x2 0
Λύση
Οι περιοχές των εφικτών λύσεων των προβλημάτων γραμμικού
προγραμματισμού είναι οι περιοχές των γραμμοσκιασμένων επιφανειών.
α)
β)
[276] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
γ)
Λύση
α)
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [277]
β)
γ)
Λύση
α) Επιλύοντας το σύστημα των εξισώσεων των ανισοϊσοτήτων περιορισμού
2 x1 x2 4 και 2 x1 5 x2 10 , έχουμε:
[278] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
2 x1 x2 4 2 x1 4 x2
4 x2 10 5 x2
2 x1 5 x2 10 2 x1 10 5 x2
4 x2 6 x2 1, 5 . Επομένως,
2 x1 x2 4 2 x1 1,5 4 x1 1, 25 .
Θέτοντας τις τιμές x1=1,25 και x2=1,5 στην αντικειμενική συνάρτηση z=3x1+2x2
βρίσκουμε z= 6,75.
Λύση
α)
20 x1 10 x2 200 20 x1 10 x2 1s1 0 s2 0s3 200
10 x1 20 x2 120 10 x1 20 x2 0s1 1s2 0 s3 120 .
10 x1 30 x2 150 10 x1 30 x2 0 s1 0 s2 1s3 150
20 10 1
10 20 0 η οποία, συμμετέχοντας στη σχέση
10 30 0
20 10 1 y1 200
10 20 0 y2 120 , δίνει με τον πολλαπλασιασμό της επί την αντίστροφη
10 30 0 y3 150
1
y1 20 10 1 200
μήτρα , y2 10 20 0 120 .
1
y 10 30 0 150
3
Με τιμή ορίζουσας =100 0 υπολογίζεται
0 30 20
100 100
1
0 10 10 . Επομένως, η παραπάνω σχέση γίνεται
100 100
1 5 3
0 30 20
y1 100 100 200 y1 6
120 y 3 . Συνεπώς, η λύση που
y2 0 10 10
2
100 100
y
150 y 50
3 1 5 3 3
περιλαμβάνει τις μεταβλητές y1, y2 και y3 είναι η x1=6, x2=3 και s1=50. Οι τιμές x1=6,
x2=3 και z=66 (η οποία προκύπτει από τη λύση της z=5x1+12x2) συνιστούν τη μέγιστη
λύση του συγκεκριμένου προβλήματος του γραμμικού προγραμματισμού.
2 x1 x2 8 2 x1 1x2 1s1 0s2 0 s3 8
β) x2 5 0 x1 1x2 0 s1 1s2 0s3 5
x1 x2 4 1x1 1x2 0 s1 0 s2 1s3 4
Λαμβάνοντας ως βασικές μεταβλητές τις
y1 x1 , y 2 x2 y4 s2 δημιουργούμε τη μήτρα
2 1 0 2 1 0 y1 8
0 1 1 η οποία, συμμετέχοντας στη σχέση 0 1 1 y2 5 , δίνει
1 1 0 1 1 0 y 4
4
με τον πολλαπλασιασμό της επί την αντίστροφη μήτρα 1 ,
1
y1 2 1 0 8
y2 0 1 1 5 .
y 1 1 0 4
4
Με τιμή ορίζουσας =3 0 υπολογίζεται
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [281]
1 0 1
3 3
1
1 0 2 . Επομένως, η παραπάνω σχέση γίνεται
3 3
1 1 2
3 3
1 0 1
y1 3 3 8 y1 4
1
y2 3 0 2 5 y2 0 .
3
y y 5
4 1 1 2 4 4
3 3
Συνεπώς, η βασική λύση που περιλαμβάνει τις μεταβλητές y1, y2 και y4 είναι η x1=4,
x2=0 και s2=5, έχοντας τις μη βασικές s1=0 και s3=0. Οι τιμές x1=4, x2=0 και z=16 (η
οποία προκύπτει από τη λύση της z=4x1-x2) συνιστούν τη μέγιστη λύση του
συγκεκριμένου προβλήματος του γραμμικού προγραμματισμού.
x1 x2 11 1x1 1x2 1s1 0 s2 0 s3 11
γ) x1 x2 27 1x1 1x2 0 s1 1s2 0s3 27
2 x1 5 x2 90 2 x1 5 x2 0s1 0s2 1s3 90
Λαμβάνοντας ως βασικές μεταβλητές τις
y1 x1 , y2 x2 y3 s1 δημιουργούμε τη μήτρα
1 1 1
1 1 0 η οποία, συμμετέχοντας στη σχέση
2 5 0
1 1 1 y1 11
1 1 0 y2 27 , δίνει με τον πολλαπλασιασμό της επί την αντίστροφη
2 5 0 y3 90
1
y1 1 1 1 11
μήτρα 1 , y2 1 1 0 27 .
y 2 5 0 90
3
Με τιμή ορίζουσας =3 0 υπολογίζεται
1 0 1
3 3
1 1 0 .
2 Επομένως, η παραπάνω σχέση γίνεται
3 3
1 1 2
3 3
0 5 1
y1 3 3 11 y1 15
1 27 y2 12 .
y2 0 2
3 3
y 90 y 14
3 1 7 2 3
3 3
Συνεπώς, η βασική λύση που περιλαμβάνει τις μεταβλητές y1, y2 και y3 είναι η x1=15,
x2=12 και s1=14, έχοντας τις μη βασικές s2=0 και s3=0. Οι τιμές x1=15, x2=12 και z=132
[282] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
(η οποία προκύπτει από τη λύση της z=4x1+6x2) συνιστούν τη μέγιστη λύση του
συγκεκριμένου προβλήματος του γραμμικού προγραμματισμού.
Λύση
Εάν x είναι ο αριθμός των υποδημάτων και y ο αριθμός των τσαντών, η προς
μεγιστοποίηση συνάρτηση είναι η z 3 x1 20 x2 υποκείμενη στους περιορισμούς
των συντελεστών εργασίας και κεφαλαίου που ορίζονται, αντιστοίχως, από τις
συναρτήσεις 4 x1 2 x2 38 και 2 x1 8 x2 40 . Η επίλυση του προβλήματος του
γραμμικού προγραμματισμού με τη μέθοδο Simplex έχει ως:
Οι ανισοτικοί περιορισμοί μετατρέπονται σε ισοτικούς με την εισαγωγή ισάριθμων
αδρανών μεταβλητών, οπότε το πρόβλημα θα συνίσταται στη μεγιστοποίηση της z=
3x1+20x2 ή αλλιώς της max z-3x1-20x2+0y1+0y2=0 με τους περιορισμούς
4 x1 2 x2 38 4 x1 2 x2 1s1 0 s2 38
2 x1 8 x2 40 2 x1 8 x2 0 s1 1s2 40
Μήτρα Simplex 2
x1 x2 s1 s2 b
-----------------------------
y1 28 8 0 1 0 28
x2 2 8 1 0 1 8 5
z 2 0 0 20 8 100
Επομένως, η μέγιστη παραγωγή ημερησίως είναι 5 τσάντες και μηδενική παραγωγή
παπουτσιών, με μέγιστα έσοδα 100 χρηματικές μονάδες.
Λύση
α) Οι ανισοτικοί περιορισμοί μετατρέπονται σε ισοτικούς με την εισαγωγή ισάριθμων
αδρανών μεταβλητών, οπότε το πρόβλημα θα συνίσταται στη μεγιστοποίηση της
z=3x1+2x2 ή αλλιώς της max z-3x1-2x2+0y1+0y2=0, με τους περιορισμούς
2 x1 x2 4 2 x1 1x2 1s1 0 s2 4
2 x1 5 x2 10 2 x1 5 x2 0 s1 1s2 10
[284] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Καταλήγοντας, η λύση του προβλήματος είναι x1= 5 , x2= 3 , τιμές οι οποίες δίνουν
4 2
μέγιστη τιμή z=6,75.
β) Οι ανισοτικοί περιορισμοί μετατρέπονται σε ισοτικούς με την εισαγωγή ισάριθμων
αδρανών μεταβλητών, οπότε το πρόβλημα θα συνίσταται στη μεγιστοποίηση της
z=5x1+3x2 ή αλλιώς της max z-5x1-3x2+0y1+0y2+0y3 = =0, με τους περιορισμούς
2 x1 x2 6 2 x1 1x2 1s1 0s2 0 s3 6
x1 x2 4 1x1 1x2 0 s1 1s2 0 s3 4
x2 1 0 x1 1x2 0 s1 0 s2 1s3 1
Μήτρα Simplex 2
x1 x2 s1 s2 s3 b
--------------------------------
1 1 1 0 0 3
x1 2 2
y2 0 1 1 1 0 1
2 2
y3 0 1 0 0 1 1
z 5
0 1 0 0 15
2 2
[286] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Καταλήγοντας, η λύση του προβλήματος είναι x1= 5 , x2=1, τιμές οι οποίες δίνουν
2
μέγιστη τιμή z=15,5.
γ) Οι ανισοτικοί περιορισμοί μετατρέπονται σε ισοτικούς με την εισαγωγή ισάριθμων
αδρανών μεταβλητών, οπότε το πρόβλημα θα συνίσταται στη μεγιστοποίηση της
z=2x1+x2 ή αλλιώς της max z-2x1-1x2+0y1+0y2+0y3=0, με τους περιορισμούς
x1 x2 5 1x1 1x2 1s1 0 s2 0 s3 5
x1 3 1x1 0 x2 0s1 1s2 0s3 3
x2 4 0 x1 1x2 0s1 0 s2 1s3 4
Μήτρα Simplex 2
x1 x2 s1 s2 s3 b
--------------------------
y1 0 1 1 1 0 2
x1
1 0 0 1 0 3
y3 0 1 0 0 1 4
z 0 1 0 2 0 6
3x1 x2 6 3 x1 x2 6
4 x1 3x2 `12 4 x1 3 x2 12
x1 3 x2 6 x1 3 x2 6
Μήτρα Simplex 2
x1 x2 s1 s2 s3 b
------------------------------
1 1 1 0 0 2
x1 3 3
0 5 4 1 0 4
y2 3 3
y3 8 1
0 3 3
0 1 4
z
0 2 1 0 0 2
3 3
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [289]
Μήτρα Simplex 2
x1 x2 x3 s1 s2 s3 b
------------------------------------
x3 7 0 1 1 0 0 6
y2 1 2 0 0 1 0 20
y3 28 3 0 4 0 1 6
z 20 2 0 3 0 0 18
7 0 1 1 0 0 6
x3
1 2 0 0 1 0 20
y2 R2 r2 2r3
x2 28 1 0 4 0 1 2
3 3 3
z R r 2r3
20 2 0 3 0 0 18 4 4
Μήτρα Simplex 3
x1 x2 x3 s1 s2 s3 b
--------------------------------------------
7 0 1 1 0 0 6
x3
59 0 0 8 1 2 16
y2 3 3 3
x2 28 1 0 4 0 1 2
3 3 3
z 4 1 2
0 0 0 22
3 3 3
Συμπερασματικά, οι λύσεις του προβλήματος είναι x1=0, x2=2 και x3=6, ενώ η μέγιστη
τιμή της συνάρτησης είναι το z=22.
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [291]
Λύση
α) Οι ανισοτικοί περιορισμοί μετατρέπονται σε ισοτικούς με την εισαγωγή
ισάριθμων αδρανών μεταβλητών, οπότε το πρόβλημα συνίσταται στην
ελαχιστοποίηση της z=x1+x2 ή της –z= -x1-x2, ή αλλιώς της
max (-z)+ x1+x2+0s1+0s2=0 με τους περιορισμούς
5 x1 3 x2 15 5 x1 3 x2 15
2 x1 7 x2 14 2 x1 7 x2 14
5 x1 3 x2 1s1 0 s2 15
2 x1 7 x2 0 s1 1s2 14
Έτσι, η αρχική μήτρα Simplex 1 είναι:
Μήτρα Simplex 2
x1 x2 s1 s2 b
-------------------------------------------------
29 0 1 3 9
y1 7 7
x2 2 1 0 1 2
7 7
z 5 1
0 0 2
7 7
Μήτρα Simplex 3
x1 x2 s1 s2 b
-------------------------------------------------------------
1 0
x1 7 29 3 29 63
29
x2 0 1 2 5 40
29 29 29
z
0 0 5 2 103
29 29 29
Καταλήγοντας, αφού πλέον στη μήτρα Simplex 3 και στη στήλη b δεν περιέχεται
αρνητικό στοιχείο (πλην του στοιχείου της 3ης σειράς), ο έλεγχος μέγιστης τιμής
οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η λύση είναι x1 63 και x2 40 , με μέγιστη τιμή
29 29
την z 103 και συνεπώς ελάχιστη την z 103 .
29 29
β) Το παρόν πρόβλημα δεν είναι ένα τυπικό πρόβλημα ελαχιστοποίησης, καθόσον οι
περιορισμοί αφορούν γραμμικές συναρτήσεις με τιμές μικρότερες ή ίσες προς κάποια
σταθερά. Έτσι, η ελαχιστοποίηση της z = -2x1+x2 θα αντιστοιχεί με τη μεγιστοποίηση
της -z=2x1-x2 ή αλλιώς της max (-z) -2x1+x2+0s1+0s2=0
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [293]
x1 2 x2 6
με τους περιορισμούς και με την εισαγωγή σ’ αυτούς ισάριθμων
3 x1 2 x2 12
αδρανών μεταβλητών, έτσι που αυτοί μετατρέπονται σε ισοτικούς, ως
1x1 2 x2 1s1 0 s2 6
. Συνεπώς, η αρχική μήτρα Simplex 1 είναι η
3 x1 2 x2 0 s1 1s2 12
Μήτρα Simplex 2
x1 x2 s1 s2 b
-----------------------------------------
0 4 1 1 2
y1 3 3
x1 1 2 0 1 4
3 3
z 7 2
0 0 8
3 3
Αφού η τελευταία σειρά έχει όλα τα στοιχεία της θετικά προς τα αριστερά της
κάθετης γραμμής, η λύση του προβλήματος έχει περατωθεί. Έτσι, η μέγιστη τιμή
z*=8 επιτυγχάνεται με τιμές x1=4 και x2=0. Συνεπώς, αφού –z=8, η ελάχιστη τιμή θα
είναι η z= -8.
γ) Το παρόν πρόβλημα δεν είναι ένα τυπικό πρόβλημα ελαχιστοποίησης, καθόσον
δύο από τους περιορισμούς αφορούν γραμμικές συναρτήσεις με τιμές μεγαλύτερες ή
ίσες προς κάποια σταθερά. Έτσι, η ελαχιστοποίηση της z = 5x1+2x2 θα αντιστοιχεί με
[294] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Μήτρα Simplex 2
x1 x2 s1 s2 s3 b
--------------------------------------
1 1 1 0 0 2
x1 3 3
0 5 4 1 0 4
y2 3 3
y3 0 8
1 0 1 4
3 3
z
0 1 5 0 0 10
3 3
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [295]
Μήτρα Simplex 3
x1 x2 s1 s2 s3 b
---------------------------------------
1 0 3 0 1 3
x1 8 8 2
0 0 9 1 5 3
y2 8 8 2
x2 3
0 1
1 0 3
8 8 2
z
0 0 13 0 1 10,5
8 8
Αφού η τελευταία σειρά έχει όλα τα στοιχεία της προς τα αριστερά της κάθετης
γραμμής θετικά, η λύση του προβλήματος έχει περατωθεί. Έτσι, η μέγιστη τιμή -z= -
10,5 επιτυγχάνεται με τιμές x1 3 και x2 3 . Συνεπώς, η ελάχιστη τιμή θα είναι
2 2
η z= 10,5.
δ) Το παρόν πρόβλημα δεν είναι ένα τυπικό πρόβλημα ελαχιστοποίησης, καθόσον
δύο από τους περιορισμούς αφορούν γραμμικές συναρτήσεις με τιμές μεγαλύτερες ή
ίσες προς κάποια σταθερά. Έτσι, η ελαχιστοποίηση της z = x1+2x2+3x3 θα αντιστοιχεί
με τη μεγιστοποίηση της -z= -x1- 2x2-3x3 ή της ( z ) x1 2 x2 3 x3 0 ή αλλιώς της
( z ) 1x1 2 x2 3 x3 0 s1 0 s2 0 s3 0 με τους περιορισμούς
x1 x2 x3 500 x1 x2 x3 500
x1 2 x2 3x3 700 x1 2 x2 3x3 700
x2 3x3 0 x2 3x3 0
1x1 1x2 1x3 1s1 0 s2 0s3 500
1x1 2 x2 3 x3 0s1 1s2 0s3 700
0 x1 1x2 3x3 0s1 0 s2 1s3 0
[296] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Μήτρα Simplex 2
x1 x2 x3 s1 s2 s3 b
--------------------------------------------------------------
x1 1 1 1 1 0 0 500
y2 0 1 2 1 1 0 200
y3 0 1 3 0 0 1 0
z 0 1 2 1 0 0 500
y2 0 1 2 1 1 0 200 R2 r2 2r3
x3 0 1 1 0 0 1 0
3 3
z 1 2 3 0 0 0 0 R4 r4 3r3
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [297]
Μήτρα Simplex 3
x1 x2 x3 s1 s2 s3 b
---------------------------------------------------------------
1 4 0 1 0 1 500
x1 3 3
0 5 0 1 1 2 200
y2 3 3
x3 0 1 1 0 0 1 0
3 3
z
0 5 0 1 0 2 500
3 3
Μήτρα Simplex 4
x1 x2 x3 s1 s2 s3 b
-------------------------------------------------------------
1 0 0 9 4 1 340
x1 5 5 5
x2 0 1 0 3 3 2 120
5 5 5
x3 1
0 0 1 1 1 40
z 5 5 5
0 0 0 0 1 0 700
Αφού η τελευταία σειρά έχει όλα τα στοιχεία της προς τα αριστερά της κάθετης
γραμμής θετικά, η λύση του προβλήματος έχει περατωθεί. Έτσι, η μέγιστη τιμή –z = -
700 επιτυγχάνεται με τιμές x1=340, x2=120 και x3=40. Συνεπώς, η ελάχιστη τιμή θα
είναι η z=700.
8. Ένας κτηνοτρόφος βρίσκει στην αγορά δύο είδη τροφής για τα ζώα που εκτρέφει
στη γεωργική εκμετάλλευσή του. Γνωρίζοντας ότι αυτά χρειάζονται ημερησίως
τουλάχιστον 5, 8 και 6 μονάδες από τα θρεπτικά συστατικά Α, Β και Γ αντίστοιχα,
επιθυμεί να εκτιμήσει τις καθημερινές ποσότητες από κάθε είδος τροφής που
ελαχιστοποιούν το ημερήσιο κόστος τροφής, ενώ συγχρόνως εξασφαλίζουν ότι τα
[298] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Λύση
Το πρόβλημα συνίσταται στην ελαχιστοποίηση της συνάρτησης z 9 x1 6 x2
με τους περιορισμούς
x1 2 x2 5
2 x1 2 x2 8
2 x1 x2 6
x1 0, x2 0
Το πρόβλημα, με τη χρησιμοποίηση αδρανών μεταβλητών, μπορεί να
επαναδιατυπωθεί ως η ελαχιστοποίηση της
z 9 x1 6 x2 0 s1 0 s2 0 s3 ή η μεγιστοποίηση της
z 9 x1 6 x2 0 s1 0 s2 0 s3 ή αλλιώς της
max( z ) 9 x1 6 x2 0 s1 0 s2 0 s3 0 , με τους περιορισμούς
1x1 2 x2 1s1 0s2 0s3 5
2 x1 2 x2 0s1 1s2 0s3 8
2 x1 1x2 0 s1 0s2 1s3 6
x1 0, x2 0
Με τη χρησιμοποίηση της μεθόδου Simplex αυτό επιλύεται ως ακολούθως:
Μήτρα Simplex 1 (αρχική)
x1 x2 s1 s2 s3 b
-----------------------------
y1 1 2 1 0 0 5
y2 2 2 0 1 0 8
y3 2 1 0 0 1 6
z 9 6 0 0 0 0
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [299]
Μήτρα Simplex 2
x1 x2 s1 s2 s3 b
------------------------------------
y1 0 3 2 1 0 1 2 2
y2 0 1 0 1 1 2
x1 1 1 2 0 0 1 2 3
z 0 3 2 0 0 9 2 27
Μήτρα Simplex 3
x1 x2 s1 s2 s3 b
--------------------------------------
x2 0 1 2 3 0 13 4 3
y2 0 0 2 3 1 2 3 2 3
x1 1 0 1 3 0 2 3 7 3
z 0 0 1 0 4 29
[300] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Αφού η τελευταία σειρά έχει όλα τα στοιχεία της προς τα αριστερά της κάθετης
γραμμής θετικά, η λύση του προβλήματος έχει περατωθεί. Έτσι, η μέγιστη τιμή –z= -
30 επιτυγχάνεται με τιμές x1 = x 2= 2. Συμπερασματικά, οι καθημερινές ποσότητες από
κάθε είδος τροφής είναι x1 x2 2 , προκειμένου ο κτηνοτρόφος να ελαχιστοποιεί
το ημερήσιο κόστος διατροφής των ζώων του, το οποίο ανέρχεται σε 30 €/χλγρ.
2 1 3
η ανάστροφή της Τ΄ είναι T΄ 1 1 2 . Συνεπώς, το πρόβλημα συνίσταται στη
6 4 0
2 w1 w2 3
μεγιστοποίηση της συνάρτησης u 6 w1 4 w2 με περιορισμούς και η
w1 w2 2
αρχική μήτρα Simplex 1 του δυικού προβλήματος, με τη χρησιμοποίηση αδρανών
μεταβλητών είναι
Μήτρα Simplex 1 (Αρχική)
y1 y2 s1 s2 b
-----------------------------
2 1 1 0 3
1 1 0 1 2
6 4 0 0 0
η οποία, με τη διαδικασία της επίλυσης με την τεχνική Simplex δίνει
Μήτρα Simplex 2
y1 y2 s1 s2 b
----------------------------------------
1 1 1 0 3
2 2 2
0 1 1 1 1
2 2 2
0 1 3 0 9
και τελικά
x1 2 x2 5
β) Με βάση τους συντελεστές των ανισοτήτων των περιορισμών 2 x1 2 x2 8 και
2 x1 x2 6
1 2 5
2 2 8
της αντικειμενικής συνάρτησης z 9 x1 6 x2 η αρχική μήτρα Τ είναι T
2 1 6
9 6 0
1 2 2 9
και η ανάστροφή της Τ΄ είναι T΄ 2 2 1 6 . Συνεπώς, το πρόβλημα συνίσταται
5 8 6 0
στη μεγιστοποίηση της συνάρτησης u 5 w1 8w2 6 w3 με περιορισμούς
w1 2 w2 2 w3 9
και η αρχική μήτρα Simplex 1 του δυικού προβλήματος, με τη
2 w1 2 w2 w3 6
χρησιμοποίηση αδρανών μεταβλητών, είναι
Μήτρα Simplex 2
y1 y2 y3 s1 s2 b
-------------------------------------
1 0 1 1 1 3
1 1 1 0 1 3
2 2
3 0 2 0 4 24
Μήτρα Simplex 3
y1 y2 y3 s1 s2 b
-------------------------------------------------
1 0 1 1 1 3
32 1 0 1
2
1 3
2
1 0 0 2 2 30
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [303]
Aπό τη μήτρα Simplex 3 παρατηρούμε ότι η μέγιστη τιμή της u είναι η u= 30.
Μήτρα Simplex 2
y1 y2 y3 s1 s2 b
-------------------------------------------------
1 4 1 1 0 1
3 3 3 3
0 5 8 1 1 2
3 3 3 3
0 4 4 2 0 2
[304] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Μήτρα Simplex 3
y1 y2 y3 s1 s2 b
-------------------------------------------------
1 9 0 3 1 1
8 8 8 8
0 5 1 1 3 2
8 8 8 8
0 1, 5 0 1,5 1,5 3
Από την τελική μήτρα Simplex 3 παρατηρούμε ότι η μέγιστη τιμή της u είναι η
u=3. Συνεπώς, η αρχική λύση του αρχικού προβλήματος ελαχιστοποίησης είναι η z=3
η οποία επιτυγχάνεται με τιμές x1=x2=1,5.
x1 x2 x3 6
δ) Με βάση τους συντελεστές των ανισοτήτων των περιορισμών x2 2 x3 8
x1 2 x2 2 x3 4
και της αντικειμενικής συνάρτησης
z 2 x1 10 x2 8 x3 , η αρχική μήτρα Τ είναι
1 1 1 6
0 1 2 8
T και η ανάστροφή της είναι η
1 2 2 4
2 10 8 0
1 0 1 2
1 1 2 10
T΄ . Συνεπώς, το πρόβλημα συνίσταται στη μεγιστοποίηση της
1 1 2 8
6 8 4 0
w1 w3 2
συνάρτησης u 6 w1 8 w2 4 w3 με περιορισμούς w1 w2 2w3 10 και η αρχική
w1 2w2 2 w3 8
μήτρα Simplex 1 του δυικού προβλήματος, με τη χρησιμοποίηση αδρανών
μεταβλητών είναι η
Μήτρα Simplex 1 (Αρχική)
y1 y2 y3 s1 s2 s3 b
----------------------------------------
1 0 1 1 0 0 2
1 1 2 0 1 0 10
1 2 2 0 0 1 8
6 8 4 0 0 0 0
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [305]
Μήτρα Simplex 2
y1 y2 y3 s1 s2 s3 b
----------------------------------------------------------
1 0 1 1 0 0 2
1 0 1 0 1 1 6
2 2
1 1 1 0 0 1 4
2 2
2 0 4 0 0 4 32
Μήτρα Simplex 3
y1 y2 y3 s1 s2 s3 b
-----------------------------------------------------------
1 0 1 1 0 0 2
0 0 3 1 1 1 5
2 2 2
0 1 3 1 0 1 3
2 2 2
0 0 2 2 0 4 36
Από την τελική μήτρα Simplex 3 παρατηρούμε ότι η μέγιστη τιμή της είναι η
u=36. Συνεπώς, η λύση του αρχικού προβλήματος ελαχιστοποίησης είναι η z=36 η
οποία επιτυγχάνεται με τιμές x1=2, x2=0 και x3=4.
[306] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [307]
ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΩΝ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ
A μήτρα Α
|Α| ορίζουσα της μήτρας Α
_
Οριοθετημένη Εσσιανή ορίζουσα
Α΄ ανάστροφη μήτρα της μήτρας Α
Α-1 αντίστροφη μήτρα της μήτρας Α
Adj(A) προσαρτημένη μήτρα Α
Cof ij προσημασμένη ελάσσονα μήτρα ως προς το στοιχείο ij
L κάτω τριγωνική μήτρα
U άνω τριγωνική μήτρα
LU τριγωνική ή LU παραγοντοποίηση
r(A) βαθμός (τάξη) της μήτρας Α
tr(A) ίχνος μήτρας Α
α, c, k σταθερά
b συντελεστής γωνιώδους διεύθυνσης
C0 αρχική συνθήκη σε εξίσωση διαφορών
y
κλίση μονομεταβλητής συνάρτησης
x
dy
ή f΄(x) παράγωγος (πρώτη) μονομεταβλητής συνάρτησης y ως προς x
dx
d2y
ή f΄΄(x) δεύτερη παράγωγος μονομεταβλητής συνάρτησης y ως προς x
dx 2
d n y (n)
ή f (x) n-στή παράγωγος μονομεταβλητής συνάρτησης y ως προς x
dx n
dny ολικό διαφορικό νιοστής τάξης
e βάση του φυσικού λογάριθμου, ίση με 2,71828
y
μερική παράγωγος της y ως προς το xi
xi
y
f x΄ ( x, z ) μερική (πρώτη) παράγωγος της συνάρτησης y ως προς x
x
2 y
2
f xx΄΄ ( x, z ) μερική παράγωγος δεύτερης τάξης της y ως προς x
x
2 y
f xz΄΄ ( x, z ) σταυροειδής μερική παράγωγος δεύτερης τάξης της συνάρτησης y
xz
ως προς z
f ( x)dx αόριστο ολοκλήρωμα της y ως προς x
[308] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
Γενικά
AC μέσο κόστος
AFC μέσο σταθερό κόστος
AP μέσο προϊόν
AR μέσα έσοδα
AVC μέσο μεταβλητό κόστος
β συντελεστής προσδοκίας επί της μέλλουσας να διαμορφωθεί τιμής αγαθού
C κόστος (ολικό), δαπάνες παραγωγής, καταναλωτική δαπάνη
Ct δαπάνη κατανάλωσης στην περίοδο t
D ζήτηση αγαθού, αξία απόσβεσης
d συντελεστής επιτάχυνσης
FC σταθερό κόστος
Ι δαπάνη επένδυσης
i τιμή μονάδας κεφαλαίου (επιτόκιο)
K συντελεστής παραγωγής κεφάλαιο
L συντελεστής παραγωγής εργασία
La συντελεστής παραγωγής έδαφος
m αυτόνομη δαπάνη επένδυσης
p τιμή μονάδας αγαθού ή υπηρεσίας
p* προσδοκώμενη τιμή αγαθού
Π πολλαπλασιαστής
π κέρδος
q, y ποσότητα παραγόμενου ή πωλούμενου προϊόντος
qD ποσότητα ζητούμενου αγαθού
qS ποσότητα προσφερόμενου αγαθού
q tD ποσότητα ζητούμενου αγαθού στην περίοδο t
q tS ποσότητα προσφερόμενου αγαθού στην περίοδο t
R έσοδα (ολικά)
r τιμή μονάδας εδάφους (ενοίκιο)
S προσφορά αγαθού, αποταμίευση
SW άθροισμα επίδρασης παρελθόντων τιμών επί της προσδοκώμενης τιμής
t φόρος
U ολική χρησιμότητα
V παρούσα αξία οικονομικού πόρου
VAP αξία μέσου προϊόντος
VC μεταβλητό κόστος
w τιμή μονάδας εργασίας (μισθός)
[310] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Υ εισόδημα
z, x ποσότητα εισρεόμενου στην παραγωγή αγαθού (συντελεστής
παραγωγής)
Ελαστικότητες
Οριακά μεγέθη
MC οριακό κόστος
MP οριακό προϊόν
Mπ οριακό κέρδος
MPC, c οριακή ροπή προς κατανάλωση
MPI, i οριακή ροπή προς επένδυση
MPS οριακή ροπή προς αποταμίευση
MR οριακά έσοδα
MRS οριακή σχέση υποκατάστασης
MRT οριακή σχέση μετασχηματισμού
MRTS οριακή σχέση τεχνικής υποκατάστασης
MU οριακή χρησιμότητα
VMP αξία οριακού προϊόντος
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [311]
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Allen. R.G.D., 1966. Mathematical Analysis for Economists, McMillan and Co. Ltd.,
London.
Bushaw, D.W. and R.W. Clower. 1957. Introduction to Mathematical Economics,
Richard D. Irwin, Homewood, Ill.
Chiang, A.C. 2001. Μαθηματικές Μέθοδοι Οικονομικής Ανάλυσης, τόμος Β΄, Εκδόσεις
Κριτική.
Dinwiddy, Caroline. 1967. Elementary Mathematics for Economists. 1967. Oxford
University Press, London.
Ferguson, C.E. 1973. Μικροοικονομική θεωρία. Μετάφραση Δ. Ζαχαριάδη-Σούρα, Ε.
Ζερβουδάκη, τόμοι 1 και 2, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.
Frisch, R., 1966. Maxima and Minima: Theory and Economic Applications, Rand
McNally and Co., Chicago, Ill.
Haines, B. 1978. Introduction to Quantitative Economics, George Allen, and Union
Ltd, London.
Henry, S.G.B. 1970. Elementary Mathematical Economics, Routledge and Kegan Paul,
London.
Holden, K. and A. Pearson, 1983. Introductory Mathematics for Economists,
McMillan Press, London.
James, D.E. and C.D. Throsby, 1973. Introduction to Quantitative Methods in
Economics, John Wiley and Sons, Australia Pty Ltd., Sydney.
Λουκάκης Μ. 1988. Μαθηματικά Οικονομικών Επιστημών, τόμος Α΄, Εκδόσεις Σοφία
Α.Ε., Θεσσαλονίκη.
McCormick, B.J. et al., 1974. Introducing Economics, Penguin Education, England.
Peston, M.H. 1969. Elementary Matrices for Economics, Routledge & Kegan Paul Ltd,
London.
Yamane, T., 1968. Mathematics for Economists, an Elementary Survey, Prentice-Hall,
Inc., Englewood, Cliffs, N.J.
[312] Ασκήσεις Μαθηματικής Οικονομικής Ανάλυσης
Γεώργιος Κ. Σιάρδος [313]
Η ιδέα για τις Εκδόσεις Σαΐτα ξεπήδησε τον Ιούλιο του 2012 με
πρωταρχικό σκοπό τη δημιουργία ενός χώρου όπου τα έργα συγγραφέων
θα συνομιλούν άμεσα, δωρεάν και ελεύθερα με το αναγνωστικό κοινό.
Μακριά από το κέρδος, την εκμετάλλευση και την εμπορευματοποίηση
της πνευματικής ιδιοκτησίας, οι Εκδόσεις Σαΐτα επιδιώκουν να
επαναπροσδιορίσουν τις σχέσεις Εκδότη-Συγγραφέα-Αναγνώστη,
καλλιεργώντας τον πραγματικό διάλογο, την αλληλεπίδραση και την
ουσιαστική επικοινωνία του έργου με τον αναγνώστη δίχως
προϋποθέσεις και περιορισμούς.
ISBN: 978-618-5147-11-2