YARATICI DRAMANIN

AŞAMALARI VE ETKİNLİK
ÖRNEKLERİ

ÇOCUK VE DRAMA
• Yaratıcı Dramanın Öğr. Gör. Dr.
Aşamaları Raziye GÜNAY
İÇİNDEKİLER

• Isınma-Hazırlık
Çalışmaları BİLALOĞLU
• Canlandırma Aşaması
• Değerlendirme
Aşaması
• Yaratıcı Drama Etkinlik
Örnekleri

• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

•Yaratıcı dramanın aşamaları
HEDEFLER

neler olduğunu
açıklayabilecek,
•Isınma-hazırlık , canlandırma
ve değerlendirme
aşamalarının nasıl
planlandığı kavrayabilecek,
• Yaratıcı dramaya ilişkin bir
etkinlik örneğini
değerlendirebileceksiniz. ÜNİTE

14
© Bu ünitenin tüm yayın hakları Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’ne aittir. Yazılı izin alınmadan
ünitenin tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve
dağıtımı yapılamaz.
Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

Isınma-Hazırlık Çalışmaları
YARATICI DRAMANIN AŞAMALARI VE ETKİNLİK

Yaratıcı Dramanın Aşamaları Canlandırma Aşaması

Değerlendirme Aşaması
ÖRNEKLERİ

1. Etkinlik:
Canlıların Yaşam Hakkı

Yaratıcı Drama Etkinlik

Örnekleri

2. Etkinlik:
Sorumluluklarım

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

 Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

GİRİŞ
Günümüz eğitim anlayışı öğrenenin tüm gelişim alanlarına yönelik olarak
ilgi, istek, yetenek ve gereksinimlerini merkeze almakta; ihtiyaç duyduğu bilgiye
ulaşma yollarını bilen, duygu ve düşüncelerini yaratıcı yollarla ifade edebilen,
işbirliği yapabilen, problem çözebilen bireyler yetiştirmeyi hedeflemektedir. Bu
hedef doğrultusunda öğretmenlerin çocukların gelişim özelliklerini; ilgi, istek ve
gereksinimlerini bilerek onların aktif katılımda bulunabilecekleri, keşifler
yapabilecekleri, yaşadıkları dünyayı anlamlandırabilecekleri etkinlikler planlayarak
öğrenme sürecinde onlara rehberlik etmesi gerekmektedir. Bu çerçevede
öğretmenin yer verebileceği etkinliklerden biri de yaratıcı drama etkinliğidir.
Her yaratıcı drama etkinliğinin belirli bir yapısı ve düzeni vardır. Öğretmen
öncelikle yaratıcı dramadaki amaçları ve ele alacağı konuya ilişkin çocuklarda ilgi
ve dikkat uyandıracak, çocukları yaratıcı dramaya hazırlayıcı etkinliklere yer
vermeye özen göstermelidir. Çocukları hem bedensel hem zihinsel hem de
duygusal olarak sürece hazırladıktan sonra çocuklarda amaçlanan öğrenmenin ve
anlayışın kazandırılacağı, çeşitli tekniklerin kullanılacağı canlandırma odaklı
etkinliklere yer verilmelidir. Yaşantı kaynaklı bu çalışmaların ardından çocukların
sürece ilişkin duygu ve düşüncelerinin ortaya konduğu; amaca ulaşılıp
ulaşılmadığının belirlendiği etkinlikler gerçekleştirilmelidir.
Yaratıcı drama etkinliğinin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi ve istenen
amaçlara ulaşılabilmesi için gerçekleştirilecek etkinlikler arasında bir bağlantının
olması, etkinliklerin birbirini destekleyecek şekilde sıralanması ve belirli aşamalar
izleyecek şekilde uygulanması gerekmektedir. Yaratıcı drama çalışmaları
planlanırken “ne, niçin, ne zaman, nasıl, nerede, kim, kime (kimlerle)” gibi sorulara
verilecek yanıtlar, yaratıcı drama sürecinde izlenecek aşamalar zincirini oluşturur
(Adıgüzel, 2013).

YARATICI DRAMANIN AŞAMALARI

Yaratıcı dramada çocuklara sunulacak yaşantıların belli aşamaları izlemesi
gerekmektedir. Adıgüzel (2006, 2013) drama etkinliğinin yapılandırılmasında
izlenen aşamaları aşağıdaki gibi belirtmiştir:

Yaratıcı dramada  Isınma- Hazırlık Çalışmaları

çocuklara sunulacak  Canlandırma
yaşantıların izlemesi  Değerlendirme – Tartışma
gereken aşamalar;
ısınma hazırlık, Isınma- Hazırlık Çalışmaları
canlandırma ve
Isınma-hazırlık çalışmaları, grup dinamiği oluşturma amacına hizmet
değerlendirmedir.
etmekle birlikte bedensel ve zihinsel bir etkileşime dayalı olarak hem çocukların
yaratıcı dramaya alışmasını hem de bir sonraki aşamaya hazırlanmasını
sağlamaya yönelik etkinliklerden oluşmaktadır. Bu aşama daha çok bedenin
hareket hâlinde olduğu, bedenin gerilmesi, gevşetilmesi, davranış, jest, mimik, ses,
nefes gibi ifade araçlarını da kapsayan çalışmaları içermektedir. Bu çalışmalarda
duyular eş zamanlı ve yoğun olarak kullanılmakta; tanışma, etkileşim kurma,

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

 Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

güven kazanma, uyum sağlama gibi grup dinamiği oluşturmaya yönelik etkinliklere
yer verilmektedir. Gerektiğinde rahatlama çalışmaları da yapılmaktadır (Adıgüzel,
2006, 2013; Üstündağ, 2000).
Isınma-hazırlık çalışmaları; çocukların duygu ve düşüncelerini ifade
etmelerine, kendilerine ve başkalarına güven duygusu kazanmalarına, uzamsal
farkındalık geliştirmelerine, bedenlerini kontrol edebilmelerine, vücutlarını
tanımalarına ve vücut kısımlarının görevlerini ve hareketlerini keşfetmelerine
olanak sağlayan çalışmalardır. Bu çalışmalar ile çocuklar bilişsel, duyuşsal ve
devinişsel alanda kendi yeteneklerinin farkına varmakta ve arkadaşları hakkında
Isınma-hazırlık
çeşitli bilgiler edinerek onları daha yakından tanımakta, iletişim kurma becerisi
aşamasının kuralları
diğer aşamalara göre kazanmakta, çocuklar arasındaki etkileşim sonucunda grup dinamiği oluşmaktadır
daha belirgindir ve (Adıgüzel, 2013; Üstündağ, 2000, 2002; Ceylan & Cevher Kalburan, 2008;
daha çok öğretmenin McCaslin, 2006; Prendiville & Toye, 2007, akt. Can Yaşar, 2015) .
(liderin) belirlediği
Isınma-hazırlık aşamasının kuralları diğer aşamalara göre daha belirgindir ve
çalışmalara yer verilir.
daha çok öğretmenin (liderin) belirlediği çalışmalara yer verilir. Durum ve amaca
göre bu çalışmalar uzun süreli veya kısa süreli olabilir. Isınma çalışmaları yaratıcı
drama süreci içerisinde çocukların dikkatlerinin yoğunlaşmasını da sağlamaktadır
(Adıgüzel, 2013). Bu çalışmalar çocuklarda yaratıcı drama etkinliğine katılma
isteğini arttırmakta; gruptaki çocukların birbirlerine, öğretmene, oyunlara ve
yaratıcı dramaya ısınmasına yardımcı olmaktadır (Adıgüzel, 2006; Köksal Akyol,
2003, akt. Can Yaşar, 2015; Okvuran, 2001).
Geçmişten günümüze aktarılan çocuk oyunları veya belirli amaçlar
doğrultusunda türetilmiş olan oyunlar da bu aşamada etkin olarak
kullanılabilmektedir. Oyunların eğlendirici olması çocukların tüm etkinliklere hem
bilişsel hem duygusal olarak aktif şekilde katılmalarını sağlamaktadır. Bu oyunlar,
öğretmenin ve çocukların hem birbirlerine ısınmalarını hem de çalışılacak konuya
hazırlanmalarını kolaylaştırabileceği gibi çocukların çalışılan mekânla da etkileşime
girmesine fırsat verebilmektedir (Adıgüzel, 2013). Ancak yaratıcı dramanın ısınma-
hazırlık aşamasında oyunlara çok sık yer verilir, eğlence temel amaç hâline gelirse
ve yaratıcı dramanın diğer aşamalarına geçilmezse çocuklarda oyunun yaratıcı
drama etkinliklerinin kendisi olduğu düşüncesi oluşabilir. Aynı zamanda oyunlar
sırasında çok eğlenen çocuklar ciddi ve derinlemesine girmeleri gereken roller için
ruh hâllerini değiştirme konusunda güçlük yaşayabilirler. Çocuklar sürekli oyun
oynamak isteyebilirler ve öğretmen çocuklarla yaratıcı drama etkinlikleri uygulama
konusunda kararsız kalabilir. Bunun sonucunda ya çocukların isteğini yerine
getirerek oyun oynatabilir ya da yaratıcı drama çalışmalarına yer vermekten
kaçınabilir. Bu tür sorunları önlemek için gerekli durumlarda oyunlara yer vermek
ve yaratıcı dramanın diğer aşamalarında da oyunlardan yararlanmak
gerekmektedir (Adıgüzel, 2013; Baldwin, 2013; IPSC, 1999, akt. Akkocaoğlu Çayır
& Erdoğan, 2015).
Isınma ve hazırlık aşamasının amacı, çocukları sonraki yaratıcı drama
yaşantılarına hazırlamaktır. Ayrıca canlandırma aşamasında birlikte çalışacak
küçük grupların oluşturulması, çocuklara canlandırılacak konunun verilmesi,

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

 Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

grupların süreçle ilgili hazırlıkları, rolleri belirlemeleri, gerektiğinde kullanacakları

materyalleri ve canlandırma yapacakları yerleri seçmeleri ve uygun şekilde
düzenlemeleri de bu aşamada gerçekleştirilmektedir (Adıgüzel, 2013; Wee, 2009,
akt. Can Yaşar, 2015).
Isınma-hazırlık çalışmaları yapılırken grubun büyüklüğüne ve yapılacak
olan çalışmaların niteliğine göre mekânda bazı düzenlemelerin yapılması
gerekmektedir. Bu aşamada oyunlardan ve hareket çalışmalarından da
yararlanıldığı için çocukların rahatça hareket edebileceği büyüklük ve genişlikte bir
mekân olması çalışmaların başarılı olmasını sağlayacaktır. Sınıftaki masa, sandalye
Drama çalışmalarına gibi eşyalar kenarlara çekilerek mümkün olduğunca geniş alan yaratılmalıdır
yeni başlayan gruplarda
(Burke, 2014; McCaslin, 2006, akt. Can Yaşar, 2015; Önder, 1999; Somers, 2012) .
öğretmenin ısınma
etkinliklerine aktif Yaratıcı drama uygulanan mekânda çocuğa her ayrıntı hazır olarak
olarak katılması sunulmamalıdır. Yaratıcı dramada çocukların zihinlerinde kurgusal bir dünya
çocukların olası yaratmaları ve bu kurgusal dünya içinde olduğunu kabul ederek (-mış gibi)
kaygılardan canlandırmalar yapmaları amaçlanmaktadır. Bu nedenle çocuğun zihninde
kurtulmasını canlandırmasına olanak verecek şekilde, canlandırılacak öykü veya rollerle ilgili
sağlayabilir.
gerçek ya da gerçeğe çok benzeyen nesneler bulundurmak yerine, o nesnelerin
yerine kullanılabilecek daha basit ve önceden oraya yerleştirilmiş nesneler
bulundurulabilir. Örneğin; otomobil yerine kullanılabilecek minderlerin ortamda
bulundurulması gibi (Önder, 1999).
Yaratıcı drama çalışmalarına yeni başlayan gruplarda öğretmenin ısınma
etkinliklerine aktif bir şekilde katılması önemlidir. Başlangıç çalışmalarında bazı
çocuklar öğretmenin onları izlediğini düşünerek çekinebilir veya yaptıkları
nedeniyle komik duruma düşmekten korkabilirler. Böyle durumlarda öğretmenin
dışardan yönerge vermek yerine gruba katılması, çocuklarla birlikte çalışmalarda
yer alması hem çocukların daha rahat olmalarını, hem de kendilerini değerli
hissetmelerini sağlayabilir. Zorunlu olmamakla birlikte aşamanın başında veya
sonunda rahatlama, dikkati toplama, odaklanma amaçlı çalışmalar ile daha çok
duyguların paylaşılacağı ara paylaşımlar da yapılabilir (Adıgüzel, 2013).
Öğretmenler özellikle yaratıcı drama çalışmalarına yeni başladıkları
dönemlerde, role geçiş sürecinde çocuklarda bazı problemlerle karşılaşabilirler.
Örneğin; bazı çocuklar role girmekten korkabilirler ve çevrelerindekilerin ne
yaptıklarını inceleyebilirler, bazıları basmakalıp şeyler yaparlar, bazıları rollerini
abartarak eğlenmeye çalışırlar. Bu nedenle ısınma-hazırlık aşamasında çocukları
canlandırma aşamasında gerçekleştirilecek olan çalışmalarda ele alınacak
konu/kurgu içerisindeki rollere hazırlamak amacıyla da bazı çalışmalara yer
verilebilir. Bu çalışmalardan biri role hazırlama çalışmalarıdır. Bu amaçla öğretmen
canlandırmalara başlamadan önce çocukların kendi fikirlerini keşfetmesi ve ifade
etmesi, rollerini geliştirmeleri için bazı teknikler kullanabilir (Davis, 1999). Örneğin;
role hazırlık çalışmalarında öğretmen role girerek çocuklara neler yapılacağını
söyleyebilir, verilen duruma ilişkin bir donuk imge canlandırmalarını isteyebilir
veya onlara verilen durumu daha kolay anlamlandırabilmeleri amacıyla bir
anekdot anlatabilir. Bazen olmayan bir nesne veya durumu zihinlerinde
tasarlamaları için imgelem yapmalarını isteyebilir (Davis, 1999). Aynı zamanda

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

 Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

listeleme, karakter oluşturma, nesneleri kullanarak mekânı düzenleme gibi role

hazırlık çalışmalarından yararlanılabilir (O’Sullivan, 2011).

•Çocuklarla Disneyland'a yapılacak seyahati konu alan bir drama

etkinliğinde öncelikle çocuklarla başka bir ülkeye uçakla
Örnek

seyahat etmek için nelerin gerekli olduğu, pasaportta

bulunması gereken bilgilerin, taşıması gereken özelliklerin neler
olduğu ile ilgili konuşularak (listeleme) kendilerine bir çizgi film
karakteri belirleyerek o karaktere ait bir pasaport hazırlamaları
istenebilir (karakter oluşturma). Pasaportun gerçeğe benzer
olması gerektiği söylenebilir.
•Sonrasında Disneyland'a gidilecek uçağı mekanda bulunan
nesneleri kullanarak oluşturmaları istenebilir. Bu süreçte
öğretmenin de çocuklara gerektiğinde yardım etmesi, birlikte
hareket etmeleri yararlı olur (mekan düzenleme)
•Öğretmen süreçte hostes, pilot gibi roller alarak gerekli
yönergeleri rol içinde çocuklara verebilir (öğretmen rolde)

•Öğretmen çocuklara “Köyde yaşayan insanların bir

problemleri var. Her gece evleri sallanıyor. Bu büyük bir
Örnek

canavarın yaklaştığını gösteriyor. Korkudan kimse dışarı

Eğer çocuklar role bakamıyor. Yerlerde ayak izleri var. Acaba canavarın ayak izi
hazırlık çalışmalarında nasıl olabilir?” diye sorar ve çocuklardan kalkarak tahtaya
konuşurken “Biz .......” veya yere serilen büyük bir kağıda bir canavarın ayak izlerini
diyorlarsa role çizmesini ister. İsteyen çocuk kalkarak canavarın ayak izini
girmişlerdir. Ancak çizer, isteyen diğer çocuklar da kalkarak bu izi düzeltir. Sonra
“Onlar .........” öğretmen “Tepeden bakan bir kimse canavarın neresini
diyorlarsa role görebilir?” diye sorar. Canavarın ne kadar büyüklükte
girememişlerdir. olduğunu belirlemeye çalışır. (İmgelem)
•Sonra “şimdi akşam olmak üzere çocuklar neredeler?” diye
sorar ve çocukların köylü rolüne girmelerini sağlamaya çalışır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

 Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

•Çocuklara, “Kediler neler yapamaz?” diye sorulur ve cevapları

Örnek
tahtaya listelenir (listeleme) . Öğretmen çocuklardan ikili eşler
oluşturmalarını ve birinin A (anne kedi) diğerlerinin B (yavru
kedi) olmalarını ister. Sonra çocuklara bir anlatır. “Küçük bir kedi
yavrusu insanlar gibi olmayı ve onlar gibi yaşamayı istemektedir.
Bu düşüncesini annesine anlatır. Annesi niçin insanlar gibi
olamayacağı konusunda onu ikna etmeye çalışır.” Daha sonra
ikililer eş zamanlı doğaçlama yaparlar.
Doğaçlamalar
oluşturulurken
verilmesi gereken Eğer çocuklar role hazırlık çalışmalarda konuşurken “Biz .......” diyorlarsa
bilgiler: role girmişlerdir. Ancak “Onlar ...” diyorlarsa role girememişlerdir (Davis, 1999).

 Kim? Canlandırma Aşaması

 Nerede? Yaratıcı drama etkinliğinin en önemli bölümünü oluşturan bu aşama farklı
 Ne zaman? kaynaklarda oluşum, oyun, doğaçlama (Üstündağ, 2000, 2002; Akar, 2010), drama
 Özel bilgi oyunu (Çalışkan & Karadağ, 2014; Önder, 2017), uygulama (Gönen, 2010) ana
 Başlangıç çalışma, esas çalışma (Can Yaşar, 2015) ve canlandırma (Adıgüzel, 2006, 2013) gibi
noktası farklı isimlendirilmekle birlikte bu kitapta canlandırma olarak ele alınmıştır.
 Bitiş noktası Canlandırma bir konunun süreç içinde biçimlenip ortaya çıktığı, belirlendiği,
biçimlendirildiği bir aşamadır (Adıgüzel, 2006, 2013; Burke, 2014; Prendiville &
Toye, 2007; San, 2001, akt. Can Yaşar, 2015). Bu aşama canlandırılacak bir konu
çerçevesinde bir başlangıç noktası olan; doğaçlama, rol oynama ve diğer drama
tekniklerinin kullanıldığı bir aşamadır (Adıgüzel, 2013).
Canlandırma aşamasında yararlanılan temel teknikler doğaçlama ve rol
oynamadır. Doğaçlama önceden hiç belirlenmemiş veya çok az tasarlanmış,
spontan serbest bir biçimde gerçekleşir. Doğaçlama, orada ve o anda gerilim
içeren bir durumu yaratmak olarak ifade edilmekle birlikte hem öğretmen hem de
çocuklar için bir ön hazırlık gerektirmektedir (Adıgüzel, 2013; Okvuran, 2002).
Doğaçlama, yaratıcı dramada bireysel ve grup yaratıcılığının en çok ortaya çıktığı
çalışmalardır. Doğaçlamalarda ayrıntılar önceden saptanmaz, bazen anlık
başlayabilir veya kısa kurgular oluşturularak yapılabilir (Adıgüzel, 2013; Üstündağ,
2002). Somers (2012), gerçek yaşamdan olaylarla ilgili doğaçlamalar yapılırken
çocuklar için bu olayı, durumu daha canlı hâle getirmek, çocukların bu olaya
odaklanmalarını sağlamak için bazı bilgilerin net olarak verilmesi gerektiğini ifade
etmektedir. Bu bilgiler; çocukların rolleri (kim olacaklar?), olayın geçtiği yer/mekân
(nerede?), olayın geçtiği zaman, belirli bir roldeki kişiye ait bilgi (özel bilgi),
doğaçlamanın nasıl başlayacağı (başlangıç noktası) ve nasıl biteceği (bitiş noktası)
gibi bilgilerdir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

 Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

Örnek
Canlandırma
aşamasında masaldan,
öyküden, şiirden,
fotoğraftan, tablodan,
olaydan, bir sözcük
veya kavramdan,
heykelden, müzikten,
gündelik yaşantıdan
yola çıkılarak
doğaçlama yapılır.
•Örneğin; altı yaş grubu ile yapılacak bir doğaçlama çalışmasını ele
alalım. Öğretmen çocuklar için renk kartları hazırlar ve çocuklardan
kart çekmelerini ister. Aynı renk kartı çeken iki çocuk ikili eş olur.
•Öğretmen çocuklara, “Her bir ikili, anaokulunda aynı sınıfa giden
Zeynep ve Elif adında iki kız çocuğudur. Bir gün Elif oyun zamanında
parkta oynarken tokasını kaybetmiştir ve çok üzgündür. Tokasını
araken bir arkadaşı tokasını Zeynep'in elinde gördüğünü söyler. Elif
koşarak Zeynep'in yanına gelir” açıklamasını yapar. Çocuklara kimin
Zeynep, kimin Elif olacağına karar vermelerini ister. Böylece çocukların
kim olduğu (roller), olayın ne zaman ve nerede geçtiği bilgisini vermiş
olur.
•Ardından her ikili gruptan Zeynep rolünde olanların sınıfın bir
köşesinde, Elif rolünde olanların öbür köşede toplanmalarını ister.
Sonra sırasıyla bu grupların yanına giderek onlara sadece kendilerinin
bilmesi gereken bilgileri (özel bilgi) verir.
•1. Gruba özel bilgi: Öğretmen Zeynep rolünde olan çocukların yanına
gider, “Bugün okulun oyun parkında saklambaç oynarken çok susadın
ve sınıfa gidip hem su içmek hem de saklanmak istedin. Sınıfa
girdiğinde masalardan birinin üzerinde bir toka gördün. Toka çok
güzeldi, daha önce hiç böyle bir toka görmemiştin. Eline alıp
incelerken sınıfa bir başka arkadaşın daha geldi ve hırkasını bırakıp
tekrar bahçeye çıktı. Daha sonra tokayı yerine bırakıp suyunu içtin ve
bahçeye döndünerek oyununa devam ettin ” der.
•2. Gruba özel bilgi: Öğretmen Elif rolünde olan çocukların yanına
gider. “Annen doğum gününde çok istediğin tokayı aldı. Bugün okula
gelirken tokayı taktın ancak oyun parkında oynarken tokanın saçında
olmadığını fark ettin. Tokayı kaybettiğin için çok üzüldün aynı zamanda
da annene nasıl söyleyeceğini düşünüyorsun. Tokanı aramaya
başladığın sırada bir arkadaşınız tokayı sınıfta Zeynep’in elinde
gördüğünü söyledi.” der.
•Öğretmen, Zeynep olan çocuklara oyun parkında bir nokta bulup
beklemelerini söyler. Elif olan çocuklara da "Arkadaşın tokayı
Zeynep'in elinde gördüğünü söyledi. Sen bahçede Zeynep'i gördün ve
koşarak yanına gittin."der.
•Başlangıç noktası: Zeynep ve Elif'in karşı karşıya geldikleri an
canlandırma başlayacak” der.
•Bitiş noktası: Öğretmen, “Elimi vurduğumda canlandırma sona
erecek” der.

Canlandırma aşamasında masaldan, öyküden, şiirden, fotoğraftan,

tablodan, olaydan, bir sözcük veya kavramdan, bir heykelden veya müzikten,
haberden kısacası eğitimin ve sanatın hemen her alanından ve gündelik
yaşantıdan yola çıkılarak doğaçlama yapılır. Doğaçlamalar oluşturulurken “kim, ne,
nerede, ne zaman, niçin” sorularının yanıtlanması gerekir (Adıgüzel, 2013;
Okvuran, 2010). Canlandırma eylemlerinde verilen konu, çoğunlukla dramatik bir

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

 Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

durumu içerir. Bu durum da dramatik kurgunun bileşenleri dikkate alınarak ele

alınır ve değerlendirilir (Adıgüzel, 2013).
Bu aşama aynı zamanda liderin verdiği bir konuyu canlandırmak için
yapılan “canlandırma öncesi” hazırlıkların yapılmasını da içerir. Bu aşamadaki
canlandırmalar bireysel, ikili olabileceği gibi küçük veya büyük gruplar ya da
grubun tamamıyla aynı anda da olabilir ve çocuklar bu canlandırmalarda rol içinde
pek çok konuda deneyim sahibi olurlar. Saptanan temayı işlemede oluşturulan
dramatik durumları ve anları çözmek için gerekli olan tekniklerin kullanımı da daha
Yaratıcı drama
çalışmalarındaki tüm çok bu aşamada gerçekleştirilir. Yaratıcı drama çalışmalarındaki tüm yaşantılar,
yaşantılar, paylaşımlar, paylaşımlar, değerlendirmeler bu aşamada oluşturulan canlandırmalara,
değerlendirmeler bu sonuçlarına ve bireyde bıraktığı izlere göre yapılır.
aşamada oluşturulan
Canlandırma aşamasında çocukların role girmelerini kolaylaştırmak ve
canlandırmalara,
sonuçlarına ve bireyde canlandırılacak duruma ve/veya role ilişkin inanç oluşturabilmek amacıyla
bıraktığı izlere göre öğretmenin çocukları role hazırlamaya yönelik bazı çalışmalar yapması
yapılır. önerilmektedir (Davis, 1999; O’Sullivan, 2011) .
Bireysel
Etkinlik

•Siz de okul öncesi çocukları için yukarıda bahsedilen

özellikleri içeren bir doğaçlama örneği oluşturunuz.

Değerlendirme Aşaması
Yaratıcı drama çalışmalarında değerlendirme aşaması da oldukça önemlidir
ve süreçte elde edilen sonuçlar bu aşamada değerlendirilir. Drama süreci sonunda
mutlaka değerlendirme yapılması gerekli görülmekle birlikte ihtiyaç duyulması
hâlinde her bir aşama sonrasında da ara değerlendirmeler yapılabilir.
Değerlendirme, süreçte yaşanılanların neler olduğu, çocukların bu yaşantılar
Değerlendirmede sırasında neler hissettikleri, yaşanılanlara ilişkin düşüncelerinin ne olduğu, neler
tartışmalar, görüş öğrendikleri, ne gibi güçlükler yaşadıkları ile ilgili soruların sorulması, çocukların
alışverişi yaparak, soruları yanıtlaması, öğretmenin bu süreci yönetmesi ve gerektiğinde kendi
konuşarak olabileceği gözlemlerini, sürece ilişkin düşüncelerini çocuklarla paylaşması şeklinde
gibi rol içinde
gerçekleşmektedir. Başka bir ifadeyle sürecin özü, önemi, niteliği ve niceliğinin
canlandırmalar veya rol
dışında yazma belirlenmesi söz konusudur (Adıgüzel, 2013; Üstündağ, 2002).
çalışmaları ile de Yaratıcı dramanın doğasına yönelik yapılacak tartışmalar, görüş alışverişi
yapılabilir. yaparak, konuşarak olabileceği gibi rol içinde canlandırmalar (“Bugün drama
çalışmasında ne oldu biliyor musun?” diye başlayan ikili doğaçlamalar şeklinde)
veya rol dışında yazma çalışmaları ile de yapılabilir. Bu tür değerlendirme,
katılımcıların drama sürecinde yaşadıklarına ilişkin geri bildirimlerini öğretmene
dolaylı yoldan aktarmalarını kolaylaştırır (Adıgüzel, 2013). Okul öncesi çocukları
okuma-yazma bilmese de rol dışında yazma çalışmaları kullanılabilir. Çocuklar bu
süreçte yazıyormuş gibi karalamalar yapabilirler ve öğretmen çocuklardan

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

karaladıkları şeyleri okumalarını istemelidir (O’Sullivan, 2011). Bazen de

çocuklardan yazmaları yerine resim yapmaları istenebilir.
Değerlendirme aşamasında kullanılan sorular çocukların yaşına, gelişim
düzeylerine, gereksinimlerine ve verdikleri yanıtlara göre belirlenmeli,
düşüncelerini yaratıcı bir şekilde sözlü olarak veya vücut hareketleriyle ifade
edebilecekleri şekilde oluşturulmalıdır (McFarlane, 2012; Woodard & Milch, 2012,
akt. Can Yaşar, 2015).
Değerlendirme açısından diğer disiplin alanlarında kullanılan değerlendirme
biçimleri, yaratıcı dramanın bir yöntem olarak kullanılması durumunda da
geçerliliğini korur. Herhangi bir etkinlik içinde yaratıcı dramanın yöntem olarak
kullanılması durumunda kazanımlara yönelik yapılacak değerlendirme ölçütleri
burada da geçerlidir. Çalışmanın amaçları arasında bilişsel kazanımlar ele
alınıyorsa bilgi düzeyini ölçen bir araç değerlendirme aracı olarak kullanılabilir.
Çalışmanın tutumları geliştireceği düşünülüyorsa bir tutum ölçeği kullanılabilir
(Adıgüzel, 2013).
Değerlendirme oyun ve dramaya özgü teknikler aracılığıyla yapılabileceği
gibi farklı teknikler kullanılarak da yapılabilir. Gözlem, günlük tutma, dereceleme
ölçekleri, ürün dosyası (portfolyo), akran değerlendirme, bireysel değerlendirme,
ürüne dayalı değerlendirme ve sözel değerlendirme yararlanılabilecek teknikler
arasındadır(Adıgüzel, 2013; Üstündağ, 2002).

YARATICI DRAMA ETKİNLİK ÖRNEKLERİ

Etkinlik 1
Yaş Grubu: 60-72 ay
Konu: Canlıların yaşam hakkı
Süre: 50 dakika
Bilişsel Gelişim
Kazanım 17. Neden-sonuç ilişkisi kurar.
Göstergeleri: Bir olayın olası nedenlerini söyler. Bir olayın olası sonuçlarını söyler.
Kazanım 19. Problem durumlarına çözüm üretir.
Göstergeleri: Problemi söyler. Probleme çeşitli çözüm yolları önerir. Çözüm
yollarından birini seçer. Seçtiği çözüm yolunun gerekçesini söyler. Seçtiği çözüm
yolunu dener. Çözüme ulaşamadığı zaman yeni bir çözüm yolu seçer. Probleme
yaratıcı çözüm yolları önerir.
Dil Gelişimi
Kazanım 5. Dili iletişim amacıyla kullanır.
Göstergeleri: Konuşma sırasında göz teması kurar. Jest ve mimikleri anlar.
Konuşurken jest ve mimiklerini kullanır. Konuşmayı başlatır. Konuşmayı sürdürür.
Konuşmayı sonlandırır. Konuşmalarında nezaket sözcükleri kullanır.
Sosyal ve Duygusal Gelişim
Kazanım 3. Kendini yaratıcı yollarla ifade eder.
Göstergeleri: Duygu, düşünce ve hayallerini özgün yollarla ifade eder.
Nesneleri alışılmışın dışında kullanır. Özgün özellikler taşıyan ürünler oluşturur,

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

kullanır. Sohbete katılır. Konuşmak için sırasını bekler. Duygu, düşünce ve

hayallerini söyler. Duygu ve düşüncelerinin nedenlerini söyler.

Isınma ve hazırlık:
Öğretmen çocuklardan gözlerini kapamalarını ve ormanın nasıl bir yer
olduğunu, ormanda hangi hayvanların yaşadıklarını düşünmelerini ister (imgeleme
tekniği). Öğretmen çocuklara “Acaba ormanda hangi çeşit ağaçlar ve hayvanlar
yaşıyor çok merak ediyorum. Bana ormanda yaşayan hayvanları söyleyebilir
misin?” der (listeleme tekniği). Sonra yere büyük bir kâğıt serer ve hep birlikte bu
kâğıdın üzerine bir orman ve ormanda yaşayan hayvanların resmini çizmelerini
söyler. Çocuklar teker teker gelerek düşündükleri hayvanın resmini çizerler.
Çocuklar resmi tamamladıktan sonra öğretmen “Acaba ormanda yaşayan ve
unuttuğumuz hayvanlar var mı?” diye sorar. Çocuklarla birlikte eksikler
tamamlanabilir. Eğer su kaynağı çizilmemiş ise öğretmen çocuklara ormanda
yaşayan bu hayvanların nereden su içtiklerini sorar ve resme bir su kaynağı
eklenir.
Daha sonra öğretmenin de yardımı ile sınıftaki malzemeler kullanılarak sınıf
hep birlikte ormana dönüştürülür (Mekân düzenleme tekniği). Çocuklar su
kaynağını eklemeyi unuturlarsa öğretmen hatırlatır.
Sınıf düzenlendikten sonra öğretmen çocuklara “Sizler ormana geziye gelen
izci gruplarısınız. Ormanda çadır kurdunuz ve dolaşmaya çıktınız. Ben şimdi sizin
öğretmeninizim. Ancak şu sandalyeye oturduğumda ben de dramada role
gireceğim (sandalyeyi göstererek) ve ormanın yukarısına yeni kurulan fabrikanın
sahibi olacağım. Sandalyeden kalktığımda tekrar sizin öğretmeniniz olacağım,
tamam mı?” der (öğretmenin role girmesi hazırlık).

Canlandırma (Teknikler: rol oynama, öğretmen rolde, toplantı

düzenleme)
Öğretmen çocuklara “Hayvanlar uzun zamandır bu ormanda
yaşamaktadırlar. Bu ormanda olmaktan çok mutludurlar. Sık sık eğlenceler
düzenliyorlar. Dün de ormanda herkesin katıldığı bir eğlence düzenlemişler ve çok
eğlenmişlerdir. Ancak sabah olduğunda bazı hayvanlar midelerinin bulanmaya ve
karınlarını ağrımaya başlamış. Şimdi ormandaki hayvanların pek çoğu hastadır ve
ağrı ile kıvranmaktadır” diye kısa bir hikaye anlatarak canlandırmayı başlatır
(anekdot tekniği).
Öğretmen çocuklara “Acaba bir gecede ormandaki bütün hayvanlar neden
hastalanmış olabilir? Yedikleri veya içtikleri bir şey onları hasta etmiş olabilir mi?
Bir düşünün bakalım.” der ve çocukları bir araya toplar. Teker teker çocukların
fikirlerini dinler.
Çocukların fikirlerini dinledikten sonra, çocuklara “Ben gördüm ormanın
yukarısındaki fabrikadan ormandaki içme suyuna renkli bir şeyler akıyor, acaba bu
akan şey suyu zehirliyor olabilir mi?” diyerek çocukları yönlendirir. Çocuklara bu
konuda ne yapabileceklerini, bu sorunu nasıl çözebileceklerini sorar. Çocukların
fikirlerini dinler ve gruplar oluşturarak birkaç tanesini denemelerine izin verir (su

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

kaynağını temizleme, hayvanlar için yeni su kaynakları oluşturma, basını

bilgilendirme, eylem yapma gibi).
Öğretmen çocuklara “Acaba ormanda bu sorunu kim çözebilir, bu sorunu
yaratan kim?” diye sorar, çocukların önerilerini dinler. Çocuklardan fikir gelmezse
suya zehirli atık boşaltan fabrikayı hatırlatabilir ve fabrikanın sahibi ile görüşme
fikrini ortaya atabilir. Eğer çocuklar fabrikanın sahibi ile konuşmanın iyi bir fikir
olduğunu söylerlerse fabrikaya gitmek için yolu tarif eder ve çocukları fabrikaya
gitmek üzere yönlendirir. Bu sırada kendisi fabrika müdürü olarak sandalyeye
geçer ve çocukların gelmesini bekler. Fabrika müdürü ve izci çocuklar birlikte bir
toplantı düzenler ve toplantıda ortak bir çözüm bulmaya çalışırlar. Bu aşamada
fabrika müdürü rolündeki öğretmen çocukların çözüm önerilerini dinler. Ancak her
gelen öneriye bir bahane uydurarak çocukların soruna yeni çözümler bulmasına
katkı sağlar. Sonunda ortak bir çözüme ulaşılır.

Değerlendirme:
Grup çember oluşturur ve yaşanılanlara ilişkin duygu ve düşünceler
paylaşılır.
 Doğada yaşayan diğer canlıların yaşayabilmesi için neler yapabiliriz?
 İnsanlar doğadaki hayvanlara zarar verdiklerinde onlar neler hissediyor
olabilir?
Öğretmen çocuklara tüm canlıların yaşama hakkı olduğundan ve doğayı
onlarla birlikte paylaşmamız gerektiğinden bunun için yapılabilecekler hakkında
sohbet eder.

Etkinlik 2
SORUMLULUKLARIM
Yaş Grubu: 48-72 ay
Konu: Evde hayvan beslemek
Süre: 60 dakika
Kazanımlar
Bilişsel Gelişim
Kazanım 1: Nesne/durum/olaya dikkatini verir.
Göstergeleri: Dikkat edilmesi gereken nesne/durum/olaya odaklanır. Dikkatini
çeken nesne/durum/olaya yönelik sorular sorar. Dikkatini çeken
nesne/durum/olayı ayrıntılarıyla açıklar.
Kazanım 3: Algıladıklarını hatırlar.
Göstergeleri: Nesne/durum/olayı bir süre sonra yeniden söyler. Hatırladıklarını
yeni durumlarda kullanır.
Dil Gelişimi
Kazanım 2: Sesini uygun kullanır.
Göstergeleri: Konuşurken/şarkı söylerken sesinin tonunu ayarlar.
Kazanım 5: Dili iletişim amacıyla kullanır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

Göstergeleri: Konuşma sırasında göz teması kurar. Konuşurken jest ve mimiklerini

kullanır. Konuşmayı başlatır. Konuşmayı sürdürür. Konuşmayı sonlandırır. Duygu,
düşünce ve hayallerini söyler.
Sosyal Duygusal Gelişim
Kazanım 3: Kendini yaratıcı yollarla ifade eder.
Göstergeleri: Duygu, düşünce ve hayallerini özgün yollarla ifade eder. Özgün
özellikler taşıyan ürünler oluşturur.
Kazanım 10: Sorumluluklarını yerine getirir.
Göstergeleri: Sorumluluklar yerine getirilmediğinde olası sonuçları söyler.
Kazanım 12: Değişik ortamlardaki kurallara uyar.
Göstergeleri: Değişik ortamlardaki kuralların belirlenmesinde düşüncesini söyler.
Motor Gelişim
Kazanım 1: Yer değiştirme hareketleri yapar.
Göstergeleri: Yönergeler doğrultusunda yürür. Yönergeler doğrultusunda koşar.
Yöntem ve Teknikler: Drama (Rol oynama, doğaçlama)
Araç ve Gereçler: Boya kalemleri, resim kâğıdı.

Isınma-hazırlık çalışmaları
Öğretmen ısınma çalışmasına iki oyunla başlar.
1: Öğretmen çocuklardan vereceği yönergelere uygun jest, mimik ve beden
hareketleriyle sınıfta dolaşmalarını ister. Çocuklara üzgün biri gibi, hayal kırıklığına
uğramış biri gibi, korkmuş biri gibi, kaygılı biri gibi, mutlu biri gibi, şaşkın biri gibi,
acelesi olan biri gibi, sevinçli biri gibi vb yönergeler verir.
2: Çocuklarla “Çamura batma oyunu” biraz değiştirilerek oynanır.
Çocuklardan biri ebe olur, diğer çocuklar yakalanmamak için ebeden kaçarlar.
Ebenin amacı tüm çocukları ebeleyerek onların donmalarını sağlamaktır. Ebenin
dokunduğu çocuk bir hayvanın formunu(biçimini, şeklini) alarak donacaktır. Henüz
ebeye yakalanmamış çocuklar, donan çocukların karşısına geçerek onun aldığı
hayvan formunu aldıklarında donmuş olan çocuklar çözülecek ve tekrar ebeden
kaçacaktır. Oyun bir süre sonra iki ebe ile de oynanabilir.
Öğretmen çocuklardan çember şeklinde yere oturmalarını ister. Çocuklara,
“Daha önce veya şimdi evinde hayvan besleyen var mı?” diye sorar. Çocukların
cevapları dinlendikten sonra öğretmen, “Pekâlâ, sizin beslediğiniz hayvanlar
dışında evde başka hangi hayvanlar beslenebilir?” sorusunu yöneltir. Ardından
çocuklara evde hayvan beslemenin ne gibi zorlukları ve sorumlulukları olduğunu
sorar. (Listeleme tekniği) Sonrasında bu hayvanlar için evde nasıl bir ortam olması
gerektiği sorulur. Cevapları alındıktan sonra çocuklar, evde beslemek istedikleri
hayvan aynı olanlar bir araya gelerek gruplara ayrılır. Her grup seçtiği hayvan için
sınıftaki malzemeleri kullanarak evde bir yaşam alanı oluşturur (mekân düzenleme
tekniği)

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

Canlandırma aşaması (Teknikler: küçük grup doğaçlama, rol

oynama)
Öğretmen çocukları 1,2,3,4 diye sayarak aynı sayı ismi alanların bir araya
gelmesini ister. Böylece çocukları dörder kişilik gruplara ayırmış olur. Ardından
çocuklardan kendi içlerinde anne, baba ve çocuklar olmak üzere rol dağılımı
yapmalarını ister. Çocuklara önce doğaçlama ile ilgili genel bilgileri, sonra da özel
bilgileri, doğaçlamanın başlangıç ve bitiş noktasını verir.
Genel bilgi: Öğretmen, “Sizler anne, baba ve ikiz çocuklar olmak üzere dört
kişilik bir ailesiniz. Çocuklar bir süredir evde bir kedi beslemek istiyorlar ve pek çok
defa anne ve babalarına bu isteklerini söylediler. Ancak anne ve babaları evde
hayvan beslemenin sorumluluk isteyen ciddi bir konu olduğunu ve çocukların
henüz küçük olduğunu düşünüyorlar. Bu nedenle çocukları bu konuyu her
açtığında onlara ‘hayır’ cevabını veriyorlar.” der.
Öğretmen çocuklardan anne rolünde olanların sınıfın bir köşesinde, baba
rolünde olanların sınıfın diğer köşesinde, çocuk rolünde olanların da başka bir
köşede toplanmalarını ister.
Özel bilgi (Anne): Öğretmen anne rolündeki çocukların yanına gider. Onlara,
“Siz ev hanımısınız. Eşiniz her gün sabah işe gidiyor, siz çocuklarınızı öğleyin
servisle okula gönderiyorsunuz. Akşam iş çıkışı eşiniz çocukları okuldan alıyor ve
eve getiriyor. Bugün öğleden sonra ev temizliği yapmaya karar verdiniz. Çocukların
odasının temizliğini en sona bıraktınız. Temizlik için çocukların odasına girdiğinizde
bir ses duydunuz. Şaşırdınız çünkü ses bir kedi sesine benziyordu ama siz evde kedi
beslemiyordunuz. Biraz araştırdığınızda çocuklardan birinin yatağının altında kutu
içerisinde bir kedi yavrusu olduğunu gördünüz. Bu kedinin eve nasıl geldiğini
düşünürken kapının zili çaldı. Saate baktığınızda eşinizin ve çocukların eve gelme
saati olduğunu fark ettiniz. Kedi yavrusunu yerine koyarak sinirli bir şekilde kapıya
yöneldiniz.” bilgilerini verir.
Özel bilgi (Baba): Öğretmen baba rolünde olanların yanına gider. Onlara,
“Bugün iş yerinde çok yoğun bir gün geçirdiniz ve çok yorgunsunuz. Çocukları
okuldan alıp eve dönerken çocuklar sürekli olarak evde beslemek üzere bir kedi
istediklerini söylediler. Ancak siz onlara bunun mümkün olamayacağını söylediniz,
‘hayır’ dediniz. Şu an çocuklarla birlikte evinizin kapısında duruyor ve eşinizin
kapıyı açmasını bekliyorsunuz.” der.
Özel bilgi (Çocuklar): Öğretmen çocuk rolünde olanların yanına gelir.
Onlara, “Sizler anaokuluna gidiyorsunuz. Arkadaşlarınızdan bazıları evde hayvan
besliyorlar. En yakın arkadaşınızın da bir kedisi var. Her gün size onunla evde
oynadığı oyunlardan, onunla nasıl eğlenceli zaman geçirdiğinden bahsediyor. Siz
de uzun zamandır evde bakabileceğiniz, oyunlar oynayabileceğiniz bir kediniz
olsun istiyordunuz ama anne babanız izin vermiyordu. Üç dört gün önce okulun
bahçesinde oynarken bahçenin bir köşesinde küçücük bir kedi yavrusu gördünüz.
Tek başınaydı ve sürekli cılız bir sesle miyavlıyordu. Kedi yavrusunu eve götürmeye
karar verdiniz. Günün sonunda sınıfınızda kullanılmayan bir kutuyu gizlice alarak

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

babanız gelmeden kedi yavrusunu alıp içine yerleştirdiniz. Babanız kutuyu

sorduğunda bir etkinliğinizde kullanacağınızı söylediniz. Kedi yavrusunu odanızda
gizlice besliyorsunuz. Biraz büyüdü ve sizinle oyun oynamaya başladı. Bugün de bir
an önce eve gitmek ve onunla oynamak istiyorsunuz.” der.
Başlangıç noktası: Öğretmen anne rolünde olanların kapıyı açmak üzere, baba ve
çocukların da kapıda olduğunu söyler. Kapı zili sesiyle doğaçlamanın başlayacağını
belirtir.

Bitiş noktası: Öğretmen çocuklara alkış sesiyle doğaçlamanın biteceğini söyler.

Öğretmen annelerden mekânda ev olarak bir yer belirlemelerini ve beklemelerini

ister. Baba ve çocuklara ise kapıya geldiklerini ve kapının ziline bastıklarını, kapının
açılması ile canlandırmanın başlayacağını söyler. Sonra telefonundan zil sesi çalar.
Her grup kedi canlandırmalarını aynı anda yaparlar. Öğretmenin alkış sesiyle tüm
gruplar donar.

Öğretmenin yanına gittiği grup kaldıkları yerden canlandırmaya devam edebilir ve

diğer gruplar canlandırma yapan grubu izlerler. Tüm gruplar bu şekilde
canlandırmaya devam edebilirler.

Değerlendirme aşaması

Canlandırmalar bitince öğretmen çocukları çembere çağırır ve yere

otururlar. Öğretmen çocuklarla canlandırma aşamasındaki doğaçlamalara ilişkin
duygu ve düşüncelerini sorar. Çocuklara,
 Aile içerisinde problemlerin yaşanmaması, gizli saklı şeylerin olmaması için
neler yapılması gerekir?
 Sizce aile üyelerinin birbirlerine karşı nasıl davranmaları gerekir? Aile
üyelerinin uyması gereken kurallar neler olabilir?” diye sorulur.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

•YARATICI DRAMA ETKİNLİĞİNİN YAPILANDIRILMASI-AŞAMALARI

•Yaratıcı drama etkinliğinin belli aşamalara göre yapılandırılması
gerekmektedir. Yaratıcı drama izlenecek aşamalar ısınma-hazırlık,
canlandırma ve değerlendirme aşamalarıdır.
•Isınma- Hazırlık Çalışmaları
•Isınma-hazırlık çalışmaları, grup dinamiği oluşturma amacına hizmet etmekle
Özet
birlikte bedensel ve zihinsel bir etkileşime dayalı olarak hem çocukların
yaratıcı dramaya alışmasını hem de bir sonraki aşamaya hazırlanmasını
sağlamaya yönelik etkinliklerden oluşmaktadır. Bu aşama, daha çok bedenin
hareket halinde olduğu, bedenin gerilmesi, gevşetilmesi, davranış, jest,
mimik, ses, nefes gibi ifade araçlarını da kapsayan çalışmaları içermektedir.
•Isınma-hazırlık aşamasının kuralları diğer aşamalara göre daha belirgindir ve
daha çok öğretmenin belirlediği çalışmalara yer verilir. Durum ve amaca göre
bu çalışmalar uzun süreli veya kısa süreli olabilir. Çocuk oyunlarından bu
aşamada sıklıkla yararlanılmaktadır. Bu oyunlar, öğretmenin ve çocukların
hem birbirlerine ısınmalarını hem de çalışılacak konuya hazırlanmalarını
kolaylaştırabileceği gibi çocukların çalışılan mekanla da etkileşime girmesine
fırsat verebilmektedir. Ancak yaratıcı dramanın ısınma-hazırlık aşamasında
oyunlara çok sık yer verilir, eğlence temel amaç haline gelirse ve yaratıcı
dramanın diğer aşamalarına geçilmezse çocuklarda oyunun yaratıcı drama
etkinliklerinin kendisi olduğu düşüncesi oluşabilir.Canlandırma aşamasında
birlikte çalışacak küçük grupların oluşturulması, çocuklara canlandırılacak
konunun verilmesi, grupların süreçle ilgili hazırlıkları, rolleri belirlemeleri,
gerektiğinde kullanacakları materyalleri ve canlandırma yapacakları yerleri
seçmeleri ve uygun şekilde düzenlemeleri de bu aşamada
gerçekleştirilmektedir. Yaratıcı drama çalışmalarına yeni başlayan gruplarda
öğretmenin ısınma etkinliklerine aktif bir şekilde katılması önemlidir.
•Canlandırma Aşaması
•Canlandırma bir konunun süreç içinde biçimlenip ortaya çıktığı, belirlendiği,
biçimlendirildiği aşamadır. Bu aşama canlandırılacak bir konu çerçevesinde
bir başlangıç noktası olan, doğaçlama, rol oynama ve diğer tekniklerin
kullanıldığı bir aşamadır. Yaratıcı drama çalışmalarındaki tüm yaşantılar,
paylaşımlar, değerlendirmeler bu aşamada oluşturulan canlandırmalara,
sonuçlarına ve bireyde bıraktığı izlere göre yapılır.
•Canlandırma aşamasında masaldan, öyküden, şiirden, fotoğraftan, tablodan,
olaydan, bir sözcük veya kavramdan, bir heykelden veya müzikten, haberden
kısacası eğitimin ve sanatın hemen her alanından ve gündelik yaşantıdan
yola çıkılarak doğaçlama yapılır.
•Bu aşama aynı zamanda liderin verdiği bir konuyu canlandırmak için yapılan
“canlandırma öncesi” hazırlıkların yapılmasını da içerir. Bu aşamadaki
canlandırmalar bireysel, ikili olabileceği gibi küçük veya büyük gruplar veya
grubun tamamıyla aynı anda da olabilir. Canlandırma aşamasında çocukların
role girmelerini kolaylaştırmak için listeleme, karakter oluşturma, nesneleri
kullanarak mekanı düzenleme, öğretmenin role girmesi gibi role hazırlama
tekniklerinden yararlanılabilir.
•Değerlendirme Aşaması
•Değerlendirme, yaratıcı dramanın olmazsa olmaz aşamasıdır.
Değerlendirme, süreçte yaşanılanların neler olduğu, çocukların bu yaşantılar
sırasında neler hissettikleri, yaşanılanlara ilişkin düşüncelerinin ne olduğu,
neler öğrendikleri, ne gibi güçlükler yaşadıkları ile ilgili soruların sorulması,
çocukların soruları yanıtlaması, öğretmenin bu süreci yönetmesi ve
gerektiğinde kendi gözlemlerini, sürece ilişkin düşüncelerini çocuklarla
paylaşması şeklinde gerçekleşmektedir. Başka bir ifadeyle, sürecin özü,
önemi, niteliği ve niceliğinin belirlenmesi söz konusudur.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yaratıcı dramanın ısınma-hazırlık aşaması ile
ilgili olarak doğru değildir?
a) Grup dinamiğini oluşturmaya dönük çalışmaların yapıldığı aşamadır.
b) Isınma-hazırlık aşamasında sadece çocuk oyunları etkin olarak
kullanılır.
c) Diğer aşamalara göre kuralları belli ve kuralları daha çok liderin
belirlediği aşamadır.
d) Bu aşamada gerçekleştirilen çalışmalar drama çalışmalarına yeni
başlayan katılımcı için drama alanına giriş-ısınma niteliği taşır.
e) Isınma-hazırlık aşamasının temel amacı bir sonraki aşamaya
hazırlıktır.

2. Isınma-hazırlık aşamasında oyunların sıklıkla kullanılması ve yaratıcı

dramanın diğer aşamalarına geçilmemesinin çocuklarda neden olduğu
yanlış algılama aşağıdakilerden hangisidir?
a) Oyunların ısınma-hazırlık aşamasında kullanılan etkinliklerden sadece
biri olduğu düşüncesi
b) Isınma-hazırlık aşamasında oynanan oyunların eğlenceli olduğu
düşüncesi
c) Isınma-hazırlık aşamasında oyun kullanımının çocukların birbirlerine
ısınmalarını kolaylaştıracağı düşüncesi
d) Oyunların yaratıcı drama etkinliklerinin kendisi olduğu düşüncesi
e) Çocukların etkinliklere tam katılımının oyunlar yoluyla
gerçekleştirilebileceği düşüncesi

3. Aşağıdakilerden hangisi yaratıcı dramanın canlandırma aşaması için doğru

bir ifade değildir?
a) Canlandırma bir konunun süreç içinde biçimlenip ortaya çıktığı,
belirlendiği, biçimlendirildiği aşamadır.
b) Yaratıcı drama çalışmalarındaki tüm yaşantılar, paylaşımlar,
değerlendirmeler bu aşamada oluşturulan canlandırmalara,
sonuçlarına ve bireyde bıraktığı izlere göre yapılır.
c) Bu aşama canlandırılacak bir konu çerçevesinde bir başlangıç noktası
olan dramatik durumları ve anları çözmek için gerekli tekniklerin
kullanıldığı aşamadır.
d) Bu aşamadaki canlandırmalar bireysel, ikili, küçük veya büyük gruplar
hâlinde yapılabilir.
e) Bu aşamada gerçekleştirilen çalışmalar drama çalışmalarına yeni
başlayan katılımcı için drama alanına giriş-ısınma niteliği taşır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

4. Öğretmenin ısınma-hazırlık aşamasında etkinliklere aktif şekilde katılımı

en çok hangi açıdan önemlidir?
a) Çocukların yaşayacakları kaygıların azaltılması ve süreçte
rahatlamalarının sağlanması
b) Çocukların ısınma-hazırlık aşamasında eğlenmelerinin sağlanması
c) Çocukların oyunları kuralları doğrultusunda oynamalarının sağlanması
d) Çocukların isteklerinin daha kolay yerine getirilmesi
e) Canlandırmalar için çocuklara model olunması

5. Aşağıdakilerden hangisi yaratıcı drama çalışmalarında uygulanacak

aşamalara ilişkin dikkat edilmesi gereken özelliklerden değildir?
a) Aşamalar birbirini tamamlar ve destekler nitelikte etkinliklerden
oluşmalıdır.
b) Çocukların canlandırma öncesinde ısındırılması, konuya ve dramaya
hazırlanması önemlidir.
c) Yaratıcı dramanın aşamalı bir şekilde planlanması ve uygulanması
amaca ulaşmayı kolaylaştırmaktadır.
d) Yaratıcı dramanın aşamalarındaki etkinliklerin birbirinden bağımsız
olması çalışmayı zenginleştirmektedir.
e) Yaratıcı dramanın aşamaları eğitim planlarındaki giriş, gelişme, sonuç
gibi düşünülebilir.

6. Aşağıdakilerden hangisi ısınma-hazırlık aşamasında gerçekleştirilen

çalışmalar için söylenemez?
a) Çocukların kendilerine ve başkalarına güven duygusu kazanmalarına
olanak sağlayan çalışmalardır.
b) Çocukların uzamsal farkındalık geliştirmelerine yardımcı olmaktadır.
c) Çocuklar bu çalışmalar ile sadece bilişsel alanda kendi yeteneklerinin
farkına varmaktadırlar.
d) Çocukların arkadaşlarını daha yakından tanımalarına fırsat veren
çalışmalardır.
e) Çocukların bedenlerini tanıma ve kontrol edebilmelerine olanak
sağlayan çalışmalardır.

7. Aşağıda verilenlerden hangisi değerlendirme aşamasında

gerçekleştirilmez?
a) Duyguların ve düşüncelerin paylaşımı
b) Liderin verdiği konuyu canlandırmak için hazırlıkların yapılması
c) Eğitsel kazanımlar üzerine veya ortaya çıkan oluşumlar üzerine
tartışmalar
d) Canlandırmalarda ele alınan konu ya da drama öğretim bilgisi ile ilgili
bilgilerin tartışılması
e) Öğrenilenlerin kazanıma dönüşüp dönüşmediği ile ilgili tartışmalar

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18

Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

8. Aşağıdakilerden hangisi dramanın sonlandırma aşamasıdır?

a) Değerlendirme
b) Isınma
c) Hazırlık
d) Doğaçlama
e) Canlandırma

9. Aşağıdakilerden hangisi, Somers’ın doğaçlama konusunu çocuklar için

daha anlamlı hâle getirmek ve odaklanmalarını sağlamak için onlara net
olarak verilmesi gerektiğini söylediği bilgilerden değildir?
a) Çocukların rolleri
b) Olayın geçtiği zaman ve mekân
c) Başlangıç ve bitiş noktası
d) Rollere ilişkin özel bilgiler
e) Kullanılacak materyaller

10. Aşağıdakilerden hangisi canlandırma aşamasında çocukları role

hazırlamaya yönelik çalışmalardan birisi değildir?
a) Kostümleri hazırlama
b) Listeleme
c) Doğaçlama
d) Öğretmenin rolde olması
e) İmgelem

Cevap Anahtarı
1.b, 2.d, 3.e, 4.a, 5.d, 6.c, 7.b, 8.a, 9.e, 10.c

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19

Yaratıcı Dramanın Aşamaları Ve Etkinlik Örnekleri

YARARLANILAN KAYNAKLAR
Adıgüzel, H. Ö. (2006). Yaratıcı drama kavramı, bileşenleri ve aşamaları. Yaratıcı
Drama Dergisi, 1 (1), 17-27.
Adıgüzel, Ö. (2013). Eğitimde yaratıcı drama. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Akar, R. (2010). Eğitimde alternatif bir öğretim yöntemi: Drama. H. Ö. Adıgüzel
(Ed.), Tamer Levent’e armağan yaratıcı drama 1999-2002 yazılar içinde
(s.190-194). Ankara: Naturel Yayıncılık.
Akkocaoğlu Çayır, N. & Erdoğan, T. (2015). Dramada planlama. T. Erdoğan (Ed.),
Okul öncesinden ilköğretime kuramdan uygulamaya drama içinde (s. 109-
127). Ankara: Eğiten Kitap Yayıncılık.
Can Yaşar, M. (2015). Dramada uygulama aşamaları. A. Köksal Akyol (Ed.), Okul
öncesi eğitimde drama içinde (s.79-93). Ankara: Hedef Basın Yayın.
Çalışkan, N. & Karadağ, E. (2014). Eğitimde drama teorik temelleri ve uygulama
örnekleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Davis, D. (1999). Uluslararası konulu atölye notları. Çağdaş Drama Derneği Adana
Temsilciliği, 14-19 Şubat, Adana.
Gönen, M. (2010). Çocuk eğitiminde drama yönteminin kullanılması. H. Ö.
Adıgüzel (Ed.), Tamer Levent’e armağan yaratıcı drama 1999-2002 yazılar
içinde (s.34-42). Ankara: Naturel Yayıncılık.
O’Sullivan, C. (2011). “Erken çocuklukta drama”. Uluslararası konulu atölye notları.
Çağdaş Drama Derneği Adana Temsilciliği, 19-21 Mayıs, Adana.
Okvuran, A. (2001). Okul öncesi dönemde drama. Çoluk Çocuk Dergisi, 3, 22-25.
Okvuran, A. (2010). Eğitimde dramadaki dramatik kurgu ve gerilim öğeleri
açısından okul öncesinden örneklerle çocuk yazınına bir bakış. H. Ö.
Adıgüzel (Ed.), Tamer Levent’e armağan yaratıcı drama 1999-2002 yazılar
içinde (s. 29-33). Ankara: Naturel Yayıncılık.
Önder, A. (1999). Yaşayarak öğrenme için eğitici drama. Kuramsal temellerle
uygulama teknikleri ve örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
Önder, A. (2017). Okul öncesi çocukları için eğitici drama uygulamaları. Ankara:
Eğiten Kitap Yayıncılık
Somers, J. (2012). “Drama dersinin yapılandırılması”. Uluslararası konulu atölye
notları. Çağdaş Drama Derneği Adana Temsilciliği, 21-23 Ocak, 2012, Adana.
Üstündağ, T. (2000).Drama, öğretmenin günlüğü. Ankara: Pegem Akademi.
Üstündağ, T. (2002). Yaratıcı drama eğitim programının ögeleri. H. Ö. Adıgüzel
(Ed.), Prof. Dr. İnci San’a armağan yaratıcı drama 1985-1988 yazılar içinde
(s.466-484). Ankara: Naturel Yayıncılık.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20