1

Пресоздавање со дрвени плочи од Ноевата арка

– неколку рефлексии за изложбата „Куферот на Макс Фриш“ на Владимир
Симоновски

Човечката сенка не исчезнува, нејзината левитирачка недофатливост по смртта

се претвора во шифра, во таен запис скриен во годовите на дрвото, во структурите
на каменот, во sвездените светлосни поместувања.
Владимир Симоновски не им робува на изложбите, кои станаа само дел од
општото милје во кое за да го докажеш своето постоење, треба да бидеш во
вечна трка за „афирмација“, трка да се биде „истакнат“, „познат“, „забележан“,
рекламно создаден експонат. Симоновски не им робува ниту на „делата“ кои
или се исфрлаат во целосен заборав или се чуваат во сефовите на банките
и корпорациите како адекватна поддршка на експанзијата на апсурдното

владимир симоновски куферот на макс фриш........

тајкунско богатство испразнето од сè што е креативно, возвишено, чувствено,
а преоблечено само со лажниот и ништожен плашт на профитот. Богатство на
бедата од човечка оловна суета.
Владимир Симоновски се појави со еден таинствен, чуден и безвремен товар. Го
донесе однекаде, можеби од сонот или од некои само нему познати подземни
или надземни патувања. Ги откри овие работи, ги откопа ли или му беа дадени
од некои бескрајни далечини? Ги собра покрај патот по кој веќе никој не
оди... Тоа е товар составен од бројни дрвени плочи, слични на првите записи
за бесмртноста на Ендику и Гилгамеш. Наместо клинести пораки, Симоновски
пренесува нови пророштва и заповеди. Веројатно ги донесе остатоците од
Ноевата арка или можеби ги собра овие делови за да ја пресоздаде, според
шепотот на безвременото, новата арка пред новиот потоп, толку близок и толку
извесен.
Како и да е – напуштајќи ја истрошената, изронета естетика, избанализираната
ликовност и преупотребуваната „структурална композициска испразнетост“, тој
аскетски и целосно самооткажано започна да гради издигајќи се од очајот и од
сржта на меланхолијата. Оттаму можеби некогаш повторно ќе се појават сите
сенки, кои се другото име за судбината на секој човек, а кои лежат закопани под
океанот на рамнодушноста и бездушноста.
Повикувањето на куферот на Макс Фриш, полураспаднат фосил, не е ниту
случајна, ниту единствена нишка на неговата инспирација. Се работи за многу
посериозна, подлабока и посеопфатна генеза, која проникнува низ целата
временска вертикала на човештвото.
Кон крајот на деветнаесеттиот век Големиот инквизитор ги постави човекот,
злото и страдањето во големата соба на празнотијата во која наеднаш може сè да
исчезне засекогаш. Тоа беше предупредување, крик посилен од сите мунговски
еха. Подоцна, Макс Фриш во своите „дневници“, кои беа своевиден метроном
3
на оддалечувањето на човекот од суштината на постоењето, ги постави
фундаменталните прашања, расчленети до перфекционистичка анатомија
во кратката Гогенова реквиемска сентенца: „Кои сме, од каде доаѓаме, каде
одиме?“ Конечно, се чини за последен пат, наслутувачки и пророчки, Данило
Киш, надоврзувајќи се на овој вртоглав и сè побрз карусел на предупредувања
и загриженост, во романот „Песочник“ ја отвори темата на иследната постапка.
Така, со една беспрекорна литературна бравуроза, циклично ја затвори
севкупната траекторија, го спои кругот на историската залутаност. Со тој или
во тој круг, Големиот инквизитор повторно се појави, но не за да предупреди,
не за да дијагностицира, туку за да ја изгради кулата во која дефинитивно ќе го
зароби и последниот спомен и сеќавање за судбината - една и единствена за
секој човек што се појавил по волјата и љубовта на Оној што е сè подалеку од ова
темно и празно ноктурно на ништото.
Денешниот свет е светот на доцниот капитализам, на апокакалиптичното
расчеречување толку нежно спакувано во една семиотичка бесмисла наречена
глобализам, кој го зарази човекот со неизлечива нечовечност. Најпрво го
претвори во обичен алчен потрошувач, а потоа му ја одзеде неговата
духовност. Интимното, творечкото, љубовното е потполно потиснато и фрлено
на ѓубриштето на неважното. Слободата на насмевката, на доживувањата, на
создавањето, на загледаноста во севкупната библиотека на излези и залези,
на човековото вечно кружење во животот и смртта како пулс на универзумот
- денес, сега, во овој миг е укината. На местото од слободата веќе е монтиран
трансхуманизмот, андроизмот, роботизмот; со еден збор, хомо сапиенсот ги
доживува своите последни денови и како единка и како цивилизација, давајќи
ја својата кожа и исцедок како материјал од кој ќе биде изграден новиот, празен,
шуплив, бесмислен, коборгизиран роб, кој ќе биде оддалечен од божественото,
а целосно во близината на неколкотемина антихристи.
Тоа е патот на спознанието на Симоновски, тоа е светиот извор од кој тој го
црпи предупредувањето и пророчкото загледување кон далечниот пејзаж во
кој самува напуштената љубов. Затоа Симоновски не го интересира изместената
асамблеја нарчена изложби, експонати, културно воздигнување, престиж итн. Тој
е тука, овде, пред нас, со последните артефакти во кои е целата енциклопедија
на животот и смртта. Во тие артефакти се втиснати светлини дојдени од
далечните Божји или космички величествености, грандиозни во својата синтеза
и совршената хармонија меѓу микро и макро световите, помеѓу мигот и вечноста
од која се оддалечивме.
Во овој „градежен материјал“, во ова финале, Симоновски ја откри
елементарноста - лаконски, воздигнато, редуцирано и синтетизирано. Тој ја
изложи последната ликовна химна во која човекот остава траги, докажувајќи
дека зад материјалноста на животот обоена со изветвена бела боја се кријат
лузните, зарезите на судбината запечатена во некој нов Млечен Пат. Симоновски
покажува и дека зад темната, невидлива страна се крие мистеријата на смртта
4 5
запечатена во некое ново созвездие. Преку сите овие остатоци на дрвената
преобразба се открива метаморфозата на светлината на нашите души, она
единственото што го имаме и кое и во смртта и во животот нè спасува од
приземниот, до болка суров материјализам – Љубовта.
Овој подвиг, оваа желба за спасување или збогување е донесена пред нас за да
ни дораскаже за скриените страници на сите пророци, на сите чувари, на сите
оние што се молат за нас – последните луѓе. Симоновски твори за да ја преобрази
стварноста, докажувајќи дека сè е вечен симбол и трансцедентно прераѓање,
за да ни открие колку слоеви се покриени со нашето смртно тело, слоеви кои
не умираат, туку повторно се раѓаат низ смртта. Тој ни го нуди овој албум во
кој смртта и животот опстојуваат како сите светли и темни sвезди, како сите
скриени значења на линијата, на релјефното соединување, на раслојувањето
кое ја докажува севкупната квантност во длабочината на секој поглед. Оваа
негова рапсодија на соединетоста, на нераскинливоста, на вечноста од друг свет
не е веќе опомена, туку заминување со „куферот“ на Фриш, во кој се собрани
сите записи на Киш, Достоевски, Лотреамон, Тарковски... заминување кон
вистинскиот дом, кој не е тука и нема повеќе никогаш да биде тука, туку онаму
каде што проsирноста е само заради целосната отвореност пред неуништливата
светлина на возвишената, вистинска, единствена Љубов од која е создадена
гигантската ангелска виножитна симфонија.
Постапката на Симоновски е убедливо оддалечување од ликовната сфера и
доближување до алхемиската суштина на преобразбата во која паралелно со
нашата сенка-судбина, се пресоздава новата можност за спас во сите лавиринти
на љубовта од која доаѓаме и за која постоиме. Но, знаеме ли? Се сеќаваме?
Чувствуваме? Цимоновски ни ги носи Ноевите фрагменти, но дали ќе се спасиме,
дали ќе се сеќаваме, дали ќе се преиспитаме или, на крајот, и нив ќе ги изгориме
во жестокиот, избезумен пир пред златното теле или пред позлатената банкарска
„монументалност“? Заминувајќи на последната станица, заедно со сите архиви
на сите судбини втиснати во исконските дрвени плочи, нам ни преостанува уште
(ако имаме сили или ако можеме да ја совладаме тагата) без никаква патетика
да ги погледнеме последниот Маж и последната Жена, кои во долината на
силиконот источно од сите попусти изгреви и залези, сè потивко и безживотно
го преповторуваат шепотот: Боже, Боже, зошто те оставивме? Имаме ли сили,
желба, верба, чувства, да ја пресоздадеме арката, да го откриеме огледалото
во кое можеме да го видиме нашиот дух или и овој куфер незаинтересирано ќе
го оставиме да замине од нашата гравитација со сè посилниот метален вкус во
устата и во главата?
Владо Ѓорески
„Сам“, 35 х 68 см, комбинирана техника на дрвен „Време“, 32, 5 х 40 х 36,7 см, комбинирана техника на дрвен носач,
носач, 2019 2019

6 7
„Куферот на Макс Фриш“, 80 х 52 см, комбинирана техника на дрвен носач,
2019
„Од горе“, 30,5 х 31,5 см, комбинирана техника на дрвен носач,
2020

8 9
„Заминување“, 50 х 54 см, комбинирана техника на дрвен носач, 2020 „Допир“, 50 х 54 см, комбинирана техника на
дрвен носач, 2020

10 11
„Разделба“, 50 х 54 см, комбинирана техника на дрвен носач, 2019 „Сега“, 47, 2 х 60,2 см, комбинирана техника на дрвен носач, 2020

12 13
„Лузни“, 52 х 35 см, комбинирана „Копнеж“, 39 х 41 см, комбинирана техника на дрвен носач, 2020
техника на дрвен носач, 2020

14 15
„Сомнеж“, 56 х 30,5 см, комбинирана техника „Преиспитување“, 38,5 х 45 см, комбинирана техника на
на дрвен носач, 2020 дрвен носач, 2020

16 17
 „Преиспитување II“, 45 х 41 см, комбинирана техника на дрвен носач, 2020

„Време II“, 112 х 30,5 см, комбинирана техника на дрвен

носач, 2020

18 19
 „Тензија“, 32 х 35 см, комбинирана техника „Наслов“, 45 х 31 см, комбинирана техника
на дрвен носач, 2020 на дрвен носач, 2020

“On the Road”, 48 х 45 см, комбинирана техника на дрвен „Погледи“, 62 х 53,5 см, комбинирана техника на дрвен носач, 2020
носач, 2020
20 21
„ДопирII“, 40 х 26 см, комбинирана техника на дрвен
носач, 2020

„Нагоре“, 54 х 31 см, комбинирана техника на

дрвен носач, 2020

22 23
„Нагоре II“, 35 х 54 см, „Мисла“, 54 х 14,7 см,
комбинирана техника на дрвен комбинирана техника на дрвен
носач, 2020 носач, 2020

„Зерка“, 54 х 14,7 см, комбинирана

техника на дрвен носач, 2020
24 25
 „Остатоци““, 36,5 х 35 см, комбинирана
техника на дрвен носач, 2020

„Од другата страна““, 235,5 х 80 см, „Разделба II““, 60 х 36,5 см, комбинирана
комбинирана техника на дрвен носач, 2020 техника на дрвен носач, 2020
26 27
 „Огледало““, 33,5 х 36,5 см, комбинирана
техника на дрвен носач, 2020

„A kind of Blue - глас први

византиски““, 227 х 80,5 см, комбинирана
техника на дрвен носач, 2020

„Miles... so what““, 60 х 36,5 см,

комбинирана техника на дрвен носач, 2020
28 29
Владимир Симоновски е роден e во 1974 година во Битола. Студирал Машински
факулет, а потоа завршил Ликовна академија во Скопје, отсек вајарство во
класата на професорот Беди Ибрахим.
Бил претседател на Друштвото на ликовните уметници на Битола (ДЛУБ) од
2010 до 2014 година.
Добитник е на наградата на Македонскиот театарски фестивал „Војдан
Чернодрински“ во Прилеп во 2017 година, за најдобар визуелен материјал за
претставата „Планетата Јов“ на Драмски театар – Скопје, како и наградата „4
Ноември“ на Друштво на ликовните уметници на Битола во 2019 година.
Владимир Симоновски - „Куферот на Макс Фриш“
Претходно реализирани проекти: ликовна изложба
Групни изложби: Vernissage, Битола 1995; Transform, Истанбул 2009; Art Muse, e-mail: vsimonovski@gmail.com
Битола 2013, 2014; Графичко триенале, Битола 2013; Графичко триенале,
Шамолиер, Франција 2011; Годишни изложби на ДЛУБ, 2011-2019; Годишни Фотографии: Ивана Кочов
четвртоноемвриски изложби, Битола, 2010-2014; Timecollectors, Битола 2013, Дизајн, компјутерска обработка: Тодор Ѓорески
Скопје 2014; Текст: Владо Ѓорески
Самостојни изложби: Прилеп 2014; Кавадарци 2014; Битола 2014; Битола 2017; Печат: „Графопром“ - Битола
Скопје (КИЦ), Кавадарци, Струга 2018.
Проектот е поддржан од
Соработувал како сценограф со режисерот Лука Кортина (2009) и како Министерството за култура на Р. Северна Македонија - Скопје
костимограф на ТВ серијата „Седум приказни за свршувањето“ (2001).
Автор на дизајнот (сценографија, костимографија, плакат) на претставите:
„Планетата Јов“ - Драмски театар – Скопје (2016)и „Буре барут“ - Драмски
театар - Скопје (2016). 2020

30
Владимир Симоновски - Куферот на Макс Фриш

32