Metody opracowania danych pomiarowych

IPpp sem. 3
sekcja 6
Piotr Świder
Artur Kuś

1
Zadanie A
wartość średnia pomiarów

Tablica 1: Dane z zadania wyrażone w sekundach

𝑡[𝑠] 𝑡1 𝑡2 𝑡3 𝑡4 𝑡5 𝑡6 𝑡7 𝑡8 𝑡9 𝑡10
201 198 202 215 203 205 221 210 208 206

Na podstawie danych z tabeli wyciągnęliśmy wniosek, że pomiar 𝑡7 jest błędem grubym i nie uwzględniliśmy go
w dalszych obliczeniach. Po podstawieniu danych do wzoru otrzymaliśmy:

1 𝑘
𝑡= ∑𝑡
𝑁 𝑖=1 𝑖
1
𝑡= 1848
9
𝑡 = 205.333333[𝑠]

Odchylenie standardowe i niepewność typu a

Tablica 2: Wyrażenie (𝑡𝑖 − 𝑡)2 dla każdego pomiaru.

(𝑡1 − 𝑡)2 (𝑡2 − 𝑡)2 (𝑡3 − 𝑡)2 (𝑡4 − 𝑡)2 (𝑡5 − 𝑡)2
18.77777489 53.77777289 11.11110889 93.44445089 5.444442889

(𝑡6 − 𝑡)2 (𝑡8 − 𝑡)2 (𝑡9 − 𝑡)2 (𝑡10 − 𝑡)2

0.1111108889 21.77778089 7.111112889 0.4444448889

𝑁
1
𝜌(𝑡) = √ ∑(𝑡𝑖 − 𝑡)2
𝑁 (𝑁 − 1) 𝑖=1
1
𝜌(𝑡) = √ ⋅ 212
72
√
𝜌(𝑡) = 2.944444444
𝜌(𝑡) = 1.715938357[𝑠]

Współczynnik studenta-Fishera dla naszych pomiarów:

𝐹9 = 1.066

Zatem:
𝑢𝑎 (𝑡) = 1.715938357 ⋅ 1.066
𝑢𝑎 (𝑡) = 1.829190288[𝑠]

Niepewnośc typu b
Δ𝑡
𝑢𝑏 (𝑡) = √
3
10
𝑢𝑏 (𝑡) = √
3
10
𝑢𝑏 (𝑡) = √
3
𝑢𝑏 (𝑡) = 5.77350269[𝑠]

2
Niepewność całkowita

𝑢(𝑡) = √𝑢2𝑎 (𝑡) + 𝑢2𝑏 (𝑡)

𝑢(𝑡) = √1.8291902882 + 5.773502692

𝑢(𝑡) = 6.05634134[𝑠]

Ostateczny wynik czasu wypływu wody

𝑡 = 205.3(61)

Obliczanie średniej prędkości, oraz niepewności jej wyznaczenia

𝑉
𝑣=
𝑡
𝑉 = 0.005[𝑀 3 ]
𝑡 = 205.3[𝑠]
𝑚3
𝑣 = 0.00002435460302[ ]
𝑠

𝑢(𝑡) = 6.05634134[𝑠]
𝑢(𝑉 ) = 0.000015[𝑚3 ]

2 2
−𝑉 1
𝑢(𝑣) = √( ⋅ 𝑢(𝑡)) + ( ⋅ 𝑢(𝑉 ))
𝑡2 𝑡

𝑚3
𝑢(𝑣) = 0.00000072216532[ ]
𝑠
𝑚3
𝑣 = 0.00002435(72)[ ]
𝑠

Ostateczny wynik prędkości wypływu wody

𝑚3
𝑣 = 2.43641(72)[ ]
𝑠

3
Zadanie B
wartość średnia napięcia
1
𝑈= 487.4
10
𝑈 = 48.7

wartość średnia prądu

1
𝐼= 468, 4
10
𝐼 = 46, 84

Odchylenie standardowe i niepewność typu a dla napięcia

Tablica 4: Wyrażenie (𝑈𝑖 − 𝑈)2 dla każdego pomiaru.

𝑈 [𝑚𝑉 ] 𝑈1 − 𝑈 𝑈2 − 𝑈 𝑈3 − 𝑈 𝑈4 − 𝑈 𝑈5 − 𝑈 𝑈6 − 𝑈 𝑈7 − 𝑈 𝑈8 − 𝑈 𝑈9 − 𝑈 𝑈10 − 𝑈
529 334.89 219.04 127.69 30.25 3.61 7.29 118.81 566.44 1428.84

𝑁
1
𝜌(𝑈 ) = √ ∑(𝑈𝑖 − 𝑈)2
𝑁 (𝑁 − 1) 𝑖=1

1
𝜌(𝑈 ) = √ 27121.72
90
√
𝜌(𝑈 ) = 301.3524
𝜌(𝑈 ) = 17.3595[𝑚𝑉 ]
𝐹10 = 1.059
𝑢𝑎 (𝑈 ) = 1.059 ⋅ 17.3595
𝑢𝑎 (𝑈 ) = 18.3837[𝑚𝑉 ]

Odchylenie standardowe i niepewność typu a dla prądu

Tablica 5: Wyrażenie (𝐼𝑖 − 𝐼)2 dla każdego pomiaru.

𝐼[𝜇𝐴] 𝐼1 − 𝐼 𝐼2 − 𝐼 𝐼3 − 𝐼 𝐼4 − 𝐼 𝐼5 − 𝐼 𝐼6 − 𝐼 𝐼7 − 𝐼 𝐼8 − 𝐼 𝐼9 − 𝐼 𝐼10 − 𝐼
490.18 311.17 205.64 119.68 28.52 3.76 6.55 107.33 518.02 1343.96

𝑁
1
𝜌(𝐼) = √ ∑(𝐼𝑖 − 𝐼)2
𝑁 (𝑁 − 1) 𝑖=1

1
𝜌(𝐼) = √ 3134.8
90
√
𝜌(𝐼) = 34.8311
𝜌(𝐼) = 5.9017[𝜇𝐴]
𝐹10 = 1.059
𝑢𝑎 (𝐼) = 1.059 ⋅ 5.9017
𝑢𝑎 (𝐼) = 6, 2499[𝜇𝐴]

4
Niepewność typu B dla napięcia
Δ𝑈 = 𝑎%𝑤 + 𝑏 ⋅ 𝑟
Gdzie:
r - rozdziałka
w - wynik

Δ𝑈 = 3%𝑤 + 0.025 ⋅ 𝑟

Tablica 6: Wyrażenie Δ𝑈
√
3
dla każdego pomiaru

Δ𝑈 Δ𝑈 Δ𝑈 Δ𝑈3 Δ𝑈 Δ𝑈5
√ [𝑚𝑉 ] √ 1 √ 2 √ √ 4 √
3 3 3 3 3 3
1.744175163 1.825581551 1.886203329 1.946825108 2.047284055

Δ𝑈 Δ𝑈6 Δ𝑈7 Δ𝑈8 Δ𝑈9 Δ𝑈10

√ [𝑚𝑉 ] √ √ √ √ √
3 3 3 3 3 3
2.109637884 2.189312221 2.331340387 2.554774941 2.797262054

Niepewność typu B dla prądu

Tablica 8: Wyrażenie Δ𝐼
√
3
dla każdego pomiaru

Δ𝐼 Δ𝐼 Δ𝐼 Δ𝐼3 Δ𝐼 Δ𝐼5
√ [𝜇𝐴] √1 √2 √ √4 √
3 3 3 3 3 3
2.592880059 2.670822345 2.727980022 2.786869749 2.883864595

Δ𝐼 Δ𝐼6 Δ𝐼7 Δ𝐼8 Δ𝐼9 Δ𝐼10

√ [𝜇𝐴] √ √ √ √ √
3 3 3 3 3 3
2.942754322 3.020696608 3.155796571 3.370570872 3.611325934

Niepewność całkowita dla napięcia

𝑢(𝑈 ) = √𝑢2𝑎 (𝑈 ) + 𝑢2𝑏 (𝑈 )

Tablica 10: Wyrażenie 𝑢(𝑈 ) dla każdego pomiaru

𝑢(𝑈 )[𝑚𝑉 ] 𝑢(𝑈1 ) 𝑢(𝑈2 ) 𝑢(𝑈3 ) 𝑢(𝑈4 ) 𝑢(𝑈5 )

6.488713047 6.511067348 6.528323905 6.546096395 6.576672564

𝑢(𝑈 )[𝑚𝑉 ] 𝑢(𝑈6 ) 𝑢(𝑈7 ) 𝑢(𝑈8 ) 𝑢(𝑈9 ) 𝑢(𝑈10 )

6.596349143 6.622260793 6.670562046 6.751897882 6.847329772

Niepewność całkowita dla prądu

Tablica 12: Wyrażenie 𝑢(𝐼) dla każdego pomiaru

𝑢(𝐼)[𝜇𝐴] 𝑢(𝐼1 ) 𝑢(𝐼2 ) 𝑢(𝐼3 ) 𝑢(𝐼4 ) 𝑢(𝐼5 )

6.766407984 6.796656679 6.819319981 6.843090896 6.883162428

𝑢(𝐼)[𝜇𝐴] 𝑢(𝐼6 ) 𝑢(𝐼7 ) 𝑢(𝐼8 ) 𝑢(𝐼9 ) 𝑢(𝐼10 )

6.908042632 6.941603418 7.001449993 7.10084488 7.218235588

5
Ostateczne wyniki

Tablica 14: Ostateczne wyniki 𝑈 dla każdego pomiaru

𝑈 [𝑚𝑉 ] 𝑈1 𝑈2 𝑈3 𝑈4 𝑈5
25.7(65) 30.4(65) 33.9(65) 37.4(65) 43.2(68)

𝑈 [𝑚𝑉 ] 𝑈6 𝑈7 𝑈8 𝑈9 𝑈10
46.8(66) 51.4(66) 59.6(67) 72.5(67) 86.5(68)

Tablica 16: Ostateczne wyniki 𝐼 dla każdego pomiaru

𝐼[𝜇𝐴] 𝐼1 𝐼2 𝐼3 𝐼4 𝐼5
24.7(68) 29.2(68) 32.5(68) 35.9(68) 41.5(69)

𝐼[𝜇𝐴] 𝐼6 𝐼7 𝐼8 𝐼9 𝐼10
44.9(69) 49.4(69) 57.2(70) 69.6(71) 83.5(72)

Aproksymacja liniowa
Do obliczenia współczynników prostej, przybliżającej wartość rezystancji użyliśmy funkcji 𝑅𝐸𝐺𝐿𝐼𝑁 𝑃 () w arkuszu
kalkulacyjnym EXCEL. Po wsawieniu odpowiednich argumentów do funkcji otrzymaliśmy prostą 𝑦 = 𝑎𝑥 + 𝑏
o współczynnikach:
𝑎 = 0.9650519
𝑏 = −0.196627
Narysowaliśmy tą prostą na wykresie odręcznym, jak i wartości pomiarów ze słupkami niepewności.

Wyliczenie rezystancji
Zauważyliśmy, że tangens kąta zaznaczonego na naszym wykresie jest równe:
𝐼
tg 𝛼 =
𝑈
Zatem:
𝑈 1 1
𝑅= = =
𝐼 tg 𝛼 𝑎
𝑅 = 1.0362137[Ω]

Niepewność wyliczenia rezystancji

𝑘 2
𝜕𝑅
𝑢(𝑅) = √∑ ( ⋅ 𝑢(𝑥𝑖 ))
𝑖=1
𝜕𝑥𝑖

2 2
1 𝑈
𝑢(𝑅) = √( ⋅ 𝑢(𝑈 )) + ( 2 ⋅ 𝑢(𝐼))
𝐼 𝐼

Tablica 18: Wyrażenie 𝑢(𝑅) dla każdego pomiaru

𝑢(𝑅)[Ω] 𝑢(𝑅1 ) 𝑢(𝑅2 ) 𝑢(𝑅3 ) 𝑢(𝑅4 ) 𝑢(𝑅5 )

0.1962010841 0.1969779255 0.1975676443 0.1981812789 0.199225045

6
 𝑢(𝑅)[Ω] 𝑢(𝑅6 ) 𝑢(𝑅7 ) 𝑢(𝑅8 ) 𝑢(𝑅9 ) 𝑢(𝑅10 )
0.1998835569 0.2007623787 0.2023610965 0.2050332284 0.2081799641

Ostateczny wynik rezystancji

Dla pomiarów 𝑅1 ∶ 𝑅8
𝑅 = 1.04(20)[Ω]

Dla pomiarów 𝑅9 ∶ 𝑅10

𝑅 = 1.04(21)[Ω]